hồ sơ dự thi theo chủ đề tích hợp cấu tạo và tính chất của xương

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUỐC OAI
TRƯỜNG THCS THẠCH THÁN
HỒ SƠ DỰ THI
DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP
TÊN CHỦ ĐỀ:
CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
MÔN HỌC CHÍNH: SINH HỌC
CÁC MÔN TÍCH HỢP: VẬT LÝ, HÓA HỌC
Năm học : 2014 - 2015
1
PHIẾU THÔNG TIN VỀ NHÓM GIÁO VIÊN DỰ THI
* Sở giáo dục và đào tạo Hà Nội
* Phòng giáo dục và đào tạo Quốc Oai
* Trường THCS Thạch Thán
* Địa chỉ: Thạch Thán - Quốc Oai - Hà Nội
Điện thoại: 04.33.843.436
Email:
THÔNG TIN GIÁO VIÊN
1. Họ và tên: Bùi Văn Quyền
Ngày sinh: 07- 03 - 1982 Môn: Sinh - Hóa
Điện thoại: 0903478882 Email:
2. Họ và tên: Nguyễn Thị Kim Xuyến
Ngày sinh: 1962 Môn: Sinh - Địa
Điện thoại:
2
PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC DỰ THI
1. Tên hồ sơ dạy học
Tích hợp kiến thức liên môn: Sinh học, Vật lý, Hóa học vào giảng dạy bài
" Cấu tạo và tính chất của xương " môn sinh học lớp 8
2. Mục tiêu dạy học

* Kiến thức:
- Thông qua kiến thức vật lý giúp các em nắm được và hiểu rõ cấu tạo
hình ống, nan xương ở đầu xương xếp vòng cung có ý nghĩa quan trong đối với
chức năng nâng đỡ của xương là làm cho xương nhẹ nhưng rất vững chắc, khả
năng chịu lực tốt
- Thông qua kiến thức hóa học các em biết cách làm thí nghiệm ngâm
xương trong axít HCl, đốt xương đùi ếch trên ngọn lửa đèn cồn, nhận biết được
hiện tượng và giải thích thí nghiệm từ đó rút ra kết luận về thành phần hóa học
của xương gồm chất hữu cơ và muối khoáng
- Thông qua kiến thức sinh học trong bài học giải thích được vì sao xương
người già thì giòn dễ gãy nhưng xương trẻ em lại rất mềm dẻo
* Kỹ năng:
- Giúp các em rèn tốt khả năng tư duy, thảo luận nhóm, thu thập thông tin,
phân tích các kênh hình, kênh chữ, làm thí nghiệm và liên hệ thực tế
- Biết vận dụng kiến thức liên môn trong giải quyết vấn đề
* Thái độ:
- Giáo dục ý thức bảo vệ sức khỏe xương ở trẻ em và người lớn tuổi
- Nghiêm túc, hợp tác tốt, linh hoạt trong các hoạt động vận dụng kiến
thức liên môn trong việc lĩnh họi kiến thức
3. Đối tượng dạy học của bài học
* Đối tượng dạy học là học sinh khối 8
- Số lượng học sinh: 26 em
- Số lớp thực hiện: 01 lớp
* Dự án mà chúng tôi thực hiện là kiến thức sinh học 8, tôi trực tiếp giảng dạy
sinh học lớp 8 nên có nhiều thuận lợi trong quá trình thực hiện
- Thứ nhất: các em học sinh lớp 8 đã tiếp cận và làm quen với kiến thức
thcs nói chung và môn sinh học nói riêng nên các em không còn bỡ ngỡ, lạ lẫm
với những hình thức kiểm tra đánh giá mà giáo viên đề ra
- Thứ hai: Đối với kiến thức bài " Cấu tạo và tính chất của xương " các
em đã học ở bài trước các kiến thức liên quan là các phần của bộ xương, hình

dạng, vị trí các loại xương và khớp xương, được tìm hiểu những kiến thức về
bản thân nên các em rất hào hứng
4. Ý nghĩa của bài học
Qua dạy học thực tế nhiều năm chúng tôi thấy rằng việc tích hợp kiến
thức giữa các môn học vào giải quyết một vấn đề nào đó trong một môn học là
là việc làm hết sức cần thiết. Điều đó đòi hỏi người giáo viên giảng dạy bộ môn
3
không chỉ nắm bắt nhuần nhuyễn kiến thức bộ môn mình giảng dạy mà còn phải
không ngừng học hỏi, trau rồi kiến thức của những môn học khác để giúp các
em giải quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn học nhanh chóng và
hiệu quả nhất
Đối với việc tích hợp kiến thức các môn hóa học, vật lý vào dạy bài " Cấu
tạo và tính chất của xương " sẽ giúp các em nắm được , hiểu rõ vì sao xương
cứng trắc và chịu lực tốt, trong xương có chất hưu cơ và muối khoáng
Trong thực tế chúng tôi thấy khi bài soạn có tích hợp với kiến thức của
các môn học khác sẽ giúp giáo viên tiếp cận tốt hơn, hiểu rõ hơn, sâu hơn những
vấn đề đặt ra trong sách giáo khoa. Từ đó bài học trở nên sinh động hơn, học
sinh có hứng thú học bài, được tìm tòi, khám phá nhiều kiến thức và được suy
nghĩ sáng tạo hơn đồng thời vận dụng kiến thức vào thực tế tốt hơn
5. Thiết bị dạy học, học liệu
* Giáo viên:
- Tranh phóng to các hình 8.1 - 8.4 SGK
- Vật mẫu:
+ Xương đùi ếch
+ Đoạn đây đồng một đầu quấn chắt vào que bằng tre, gỗ, đầu kia quấn
vào xương
+ Panh để gắp xương, đèn cồn, cốc nước để rửa xương, cóc đựng HCl
10% ( đầu giờ thả xương đùi ếch vào axít)
- Máy chiếu, kỹ năng trình chiếu powepoint, kỹ năng soạn giảng bằng
trương trình word

- Kiến thức vật lý về lực tác động
- Kiến thức hóa học về phản ứng hóa học
* Học sinh
- Nghiên cứu kỹ nội dung bài
- Mỗi nhóm 2 xương đùi ếch
* Ứng dụng công nghệ thông tin:
- Sử dụng phần mềm soạn giảng để trình chiếu các slide minh họa nội
dung kiến thức từng phần cần truyền đạt cho học sinh
6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học
Bài 8: CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG
I. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Học sinh nắm được cấu tạo chung của một xương dài, từ đó giải thích được sự
lớp lên của xương và khả năng chịu lực của xương
- Xác định được thành phần hóa học của xương để chứng minh được tính đàn
hồi và cứng rắn của xương
2. Kỹ năng
4
- Rèn kỹ năng lắp đặt thí nghiệm đơn giản, thu thập thông tin, sử lý kênh hình,
vận dụng kiến thức liên môn
3. Thái độ
- Giáo dục ý thức bảo vệ sức khỏe xương ở trẻ em và người lớn tuổi
- Nghiêm túc, hợp tác tốt, linh hoạt trong các hoạt động vận dụng kiến thức liên
môn trong việc lĩnh hội kiến thức
II. Chuẩn bị
* Giáo viên:
- Tranh phóng to các hình 8.1 - 8.4 SGK
- Vật mẫu:
+ Xương đùi ếch
+ Đoạn đây đồng một đầu quấn chắt vào que bằng tre, gỗ, đầu kia quấn vào

xương
+ Panh để gắp xương, đèn cồn, cốc nước để rửa xương, cóc đựng HCl 10% ( đầu
giờ thả xương đùi ếch vào axít)
- Máy chiếu, kỹ năng trình chiếu powepoint, kỹ năng soạn giảng bằng trương
trình word
- Kiến thức vật lý về lực tác động
- Kiến thức hóa học về phản ứng hóa học
* Học sinh
- Nghiên cứu kỹ nội dung bài
- Mỗi nhóm 2 xương đùi ếch
III. Hoạt động dạy - học
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
- Bộ xương người được chia làm mấy phần? Mỗi phần gồm những xương nào?
- Xương tay và xương chân khác nhau như thế nào? Điều đó có ý nghĩa gì đối
với hoạt động của con người?
3. Bài mới
VB: Gọi 1 học sinh đọc mục " Em có biết " ( Trang 31 - SGK)
GV: những thông tin đó cho ta biết xương có sức chịu đựng rất lớn. Vậy vì sao
xương có khả năng đó? Chúng ta sẽ giải đáp qua bài học hôm nay.
Hoạt động 1: Cấu tạo của xương
Mục tiêu: Học sinh chỉ ra được cấu tạo của xương dài, xương dẹt và chức năng
của nó
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung
- Yêu cầu HS tìm hiểu
thông tin mục I SGK kết
hợp quan sát hình 8.1, 8.2
ghi nhớ chú thích và trả
lời câu hỏi:
Xương dài có cấu tạo

- HS nghiên cứu thông
tin và quan sát hình vẽ,
ghi nhớ kiến thức
I. Cấu tạo của xương
5
như thế nào?
- GV treo hình 8.1 (tranh
câm) gọi 1 HS lên dán
chú thích và trình bày.
- GV cho các HS khác
nhận xét sau đó rút ra kết
luận
- GV yêu cầu HS quan
sát hình 8.1, 8.2 vận dụng
kiến thức vật lý trả lời
câu hỏi:
Cấu tạo hình ống của
thân xương, nan xương ở
đầu xương xếp vòng
cung có ý nghĩa gì với
chức năng của xương?
- GV nhận xét phần trả
lời của các nhóm, chốt lại
kiến thức.
- GV chiếu tranh về trụ
cầu, tháp Epphen, vòm
nhà thờ giới thiệu: Người
ta ứng dụng cấu tạo
xương hình ống và cấu
trúc hình vòm vào kiến

trúc xây dựng đảm bảo
độ bền vững và tiết kiệm
nguyên vật liệu ( trụ cầu,
cột, vòm cửa )
- GV hỏi tiếp:
Các phần của xương dài
có chức năng gì?
- GV nhận xét và chốt lại
kiến thức
- GV yêu cầu HS nghiên
cứu thông tin mục I.3 và
quan sát hình 8.3 trả lời:
Nêu cấu tạo của xương
ngắn và xương dẹt?
- GV kết luận
- 1 HS lên bảng dán chú
thích và trình bày
- Các nhóm khác nhận
xét và rút ra kết luận
- HS thảo luận nhóm,
vận dụng kiến thức vật
lý trả lời:
+ Cấu tạo hình ống làm
cho xương nhẹ và vững
chắc
+ nan xương xếp thành
vòng cung có tác dụng
phân tán lực, làm tăng
khả năng chịu lực
- HS nghe và ghi nhớ

- HS nghe và ghi nhớ
- HS nghiên cứu thông
tin và trình bày
- HS nghe và ghi nội
dung bảng 8.1 SGK
- HS nghiên cứu thông
tin, quan sát hình 8.3 để
trả lời.
- HS nghe và ghi
1. Cấu tạo và chức năng
của xương dài
( bảng 8.1 SGK )
2. Cấu tạo của xương
ngắn và xương dẹt
6
- Ngoài là mô xương
cứng
- Trong là mô xương
xốp, chứa tủy đỏ
Hoạt động 2: Sự to ra và dài ra của xương
Mục tiêu: HS chỉ ra được nguyên nhân làm cho xương to và dài ra
- GV yêu cầu HS đọc
mục II và trả lời câu hỏi:
Xương to ra là nhờ đâu?
- GV chốt kiến thức,
dùng hình 8.5 SGK mô tả
thí nghiệm chứng minh
vai trò của sụn tăng
trưởng
- GV tiếp tục yêu cầu HS

quan sát hình 8.5 cho
biêt:
Sụn tăng trưởng có vai
trò gì?
- Gv chốt lại kến thức
- GV lưu ý HS :
+Sự phát triển của xương
nhanh nhất ở tuổi dậy thì,
sau đó chậm lại từ 18 -
25 tuổi
+ Trẻ em tập thể dục thể
thao quá độ, mang vác
nặng dẫn tới sun tăng
trưởng hóa xương nhanh,
người không cao được
nữa, tuy nhiên màng
xương vẫn sinh ra tế bào
xương
- HS nghiên cứu
mục II và trả lời câu hỏi
- HS nghe và ghi
- HS thảo luận nhóm,
trả lời
- HS nghe và ghi
- HS nghe và ghi nhớ
II. Sự to ra và dài ra
của xương
- Xương to ra về bề
ngang là nhờ các tế bào
màng xương phân chia

- Xương dài ra do các tế
bào ở sụn tăng trưởng
phân chia và hóa xương
Hoạt động 3: Thành phần hóa học và tính chất của xương
Mục tiêu:Thông qua thí nghiệm, học sinh chỉ ra được 2 thành phần cơ bản của
xương có liên quan đến tính chất của xương - Liên hệ thực tế
- GV giới thiệu cách tiến
hành thí nghiệm
- GV yêu cầu các nhóm
- HS chú ý lắng nghe để
nắm được cách làm thí
nghiệm
- HS tiến hành thí
III. Thành phần hóa
học và tính chất của
xương
7
tiến hành thí nghiệm 1:
ngâm xương đùi ếch
trong dung dịch HCl 10%
và quan sát hiện tượng
- GV hỏi:
Hiện tượng gì xảy ra
trong thí nghiệm?
- GV: Khí thoát ra là
CO2, Điều đó chứng tỏ
trong xương có chất gì?
- GV nói đầy đủ hơn là
trong xương có muối
khoáng và khi ngâm

trong axít các muối này
đã bị phân hủy
- GV lấy lọ xương ngâm
trong axít đã chuẩn bị
trước từ đầu giờ (3 xương
đùi ếch), Yêu cầu đại
diện các nhóm dùng kẹp
gắp xương rửa qua nước
sạch mang về nhóm tìm
hiểu
- GV hỏi:
Thử uốn xem xương cứng
hay mềm?
Giải thích hiện tượng?
- GV yêu cầu các nhóm
tiến hành thí nghiệm thứ
2: đốt xương đùi ếch.
- GV yêu cầu: khi không
còn khói bay lên hãy bóp
phần đã đốt, nhận xét
hiện tượng và giải thích?
nghiệm theo nhóm,
quan sát hiện tượng xảy
ra
- HS quan sát và nêu
hiện tượng:
+Có bọt khí nổi lên (khí
CO
2
)

+ chứng tỏ trong xương
có muối CaCO
3
- HS lắng nghe
- Đại diện nhóm lên lấy
mẫu xương đã chuẩn bị
trước
- HS uốn thử, thảo luận
nhóm trả lời
+ Xương mềm dẻo, uốn
cong được
+ Vì trong xương không
còn muối khoáng
- Các nhóm tiến hành
thí nghiệm đốt xương
đùi ếch trên ngọn lửa
đèn cồn, quan sát hiện
tượng xảy ra
- Đại diện nhóm trả lời
+ Đốt xương thấy có
mùi khét, bóp thấy
xương vỡ vụn
+ Chất hữu cơ bị phân
hủy ở nhiệt độ cao,
trong xương không còn
8
- GV nhận xét phần trả
lời của HS và hỏi tiếp:
Từ các thí nghiệm trên
có thể rút ra kết luận gì

về thành phần và tính
chất của xương?
- GV chốt kiến thức và
giới thiệu về tỉ lệ chất
hữu cơ và muối khoáng ở
trẻ em và người già.
+ Trẻ em tỉ lệ chất hữu
cơ cao hơn muối khoáng
+ Người già tỉ lệ chất hữu
cơ thấp hơn muối khoáng
- GV hỏi:
Tại sao xương trẻ em thì
mềm dẻo nhưng xương
người già lại giòn và dễ
gãy?
Để xương phát triển tốt
chúng ta phải làm gì?
- GV nhận xét và củng cố
lại toàn bộ kiến thức đã
học
chất hữu cơ nữa
- HS trao đổi nhóm và
rút ra kết luận

- HS nghe và ghi
- HS chú ý lắng nghe và
ghi nhớ
- HS vận dụng kiến thức
trả lời:
+ Trẻ em chất hữu cơ

cao hơn muối khoáng
nên xương mềm dẻo
+ Người già chất hữu cơ
thấp hơn muối khoáng
nên xương giòn dễ gãy
+ Ăn uống đủ chất và
tập thể dục thể thao
thường xuyên, vừa sức
- HS lăng nghe
* Thành phần: Xương
gồm 2 thành phần hóa
học là:
- Muối khoáng
- Chất hữu cơ (Cốt giao)
* Tính chất: Sự kết hợp
của 2 thành phần muối
khoáng và chất hữu cơ
làm cho xương có tính
chất đàn hồi và rắn chắc
4. Củng cố
- Đọc mục ghi nhớ SGK
- Làm bài tập 1 SGK
5. Dặn dò
- Học bài, trả lời câu hỏi 2, 3 SGK
- Xem trước bài 9: Cấu tạo và tính chất của cơ
Nội dung bảng 8.1 SGK
Các phần của xương Cấu tạo Chức năng
Đầu xương
- Sụn bọc đầu xương
- Mô xương xốp gồm

các nan xương
- Giảm ma sát trong khớp
xương
- Phân tán lực tác động
- Tạo các ô chứa tủy đỏ
xương
9
Thân xương
- Màng xương
- Mô xương cứng
- Khoang xương
- Giúp xương phát triển to ra
về bề ngang
- Chịu lực đảm bảo vững
chắc
- Chứa tủy đỏ ở trẻ em, sinh
hồng cầu; chứa tủy vàng ở
người lớn
7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập
* Giáo viên:
Quá trình kiểm tra đánh giá được thực hiện dưới dạng bài viết. Mỗi học
sinh làm một bài trong thời gian 10 phút với nội dung câu hỏi sau.
Câu 1: Nêu cấu tạo và chức năng của xương dài
Câu 2: Giải thích vì sao xương động vật được đun sôi lâu thì bở?
* Học sinh.
Trong hoạt động dạy học, tiếp thu kiến thức học sinh tự đánh giá kết quả
lẫn nhau qua các lần thảo luận nhóm.
8. Các sản phẩm của học sinh
Sau khi chấm bài kiểm tra chúng tôi thấy 100% học sinh đã biết trình bày
ý tưởng của mình trong việc giải thích vấn đề, trả lời được câu hỏi nêu ra. Đặc

biết các em biết tích hợp kiến thức của các môn học để làm bài.
Kết quả đạt được: Loại trung bình: 6 HS
Loại Khá: 11 HS
Loại giỏi: 9 HS
Từ kết quả học tập của các em chúng tôi nhận thấy việc tích hợp kiến thức
liên môn vào một môn học nào đó là việc làm hết sức cần thiết, có hiệu quả rõ
rệt đối với học sinh. Cụ thể chúng tôi đã thực hiện thử nghiệm đối với bộ môn
Sinh học nói chung và bài “Cấu tạo và tính chất của xương” nói riêng đối học
sinh lớp 8 trong năm học này đã đạt kết quả rất khả quan. Việc tích hợp kiến
thức liên môn giúp các em học sinh không chỉ giỏi một môn mà cần biết kết hợp
kiến thức các môn học lại với nhau để trở thành một con người phát triển toàn
diện. Đồng thời việc thực hiện những sản phẩm này sẽ giúp người giáo viên
không ngừng trau dồi kiến thức của các môn học khác để dạy bộ môn mình tốt
hơn, đạt hiệu quả cao hơn.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn!
HÌNH ẢNH MINH HỌA CHO TIẾT DẠY
10



11
12
13
14
HÌNH ẢNH MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG TRONG GIỜ HỌC
15
16