giáo án tích hợp liên môn hoạt động của con người gây ô nhiễm môi trường

1.Tên tình huống: Hoạt động của con người gây ô nhiễm môi trường
* Tình huống: Nhà em có một người chị họ lấy chồng ở xã Thạch Sơn – huyện
Lâm Thao – Tỉnh Phú Thọ. Ngôi làng chị ở được gọi là “Làng ung thư”. Mùa hè
này bà nội cho em lên nhà chị chơi. Sau bốn tiếng ngồi ô tô, sự nhộn nhịp đông
đúc của phố phường lùi lại phía sau. Hai bà cháu dừng lại ở một ngôi làng,dân
cư sống thưa thớt, không khí ngột ngạt. Buổi chiều chị đưa hai bà cháu đi chơi.
Gia đình hai bà cháu đến chơi có tới ba người ốm - họ đều mắc bệnh ung thư và
đang chờ chết. Bên cạnh đó có gia đình đóng cửa. Chị em nói: “Gia đình đóng
cửa là gia đình họ đã chết hết rồi - chết vì ung thư, người dân ở đây mắc bệnh
ung thư nhiều là do môi trường bị ô nhiễm”. Sau hai ngày lên thăm chị, em trở
về nhà mang theo một tâm trạng rất buồn và lo lắng. Rồi cuộc sống của gia đình
chị em,của những người dân nơi đây sẽ ra sao trước sự ô nhiễm môi trường?
Mình sẽ làm gì để bảo vệ môi trường sống, bảo vệ cuộc sống của chính mình?
Các lò gạch ở Thạch Sơn
1

Giếng làng bị ô nhiễm
2.Mục tiêu giải quyết tình huống:
- Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường
- Nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe con người
- Tuyên truyền và tham gia các hoạt động tập thể bảo vệ môi trường.
3.Tổng quan về các nghiên cứu liên quan đến việc giải quyết tình huống:
- Môn Ngữ văn, GDCD, Sinh học, Hóa học, Địa lý, Lịch sử, Công nghệ…
- Tìm hiểu các kiến thức thực tế về ô nhiễm môi trường
4. Giải pháp giả quyết tình huống:
- Thực hiện bằng các biện pháp: Bỏ rác đúng nơi qui định.
- Tích cực trồng cây xanh.
- Tuyên truyền để mọi người biết tác hại của ô nhiễm môi trường, có ý thức bảo
vệ môi trường.
5.Thuyết minh tiến trình giải quyết tình huống:
Hành tinh của chúng ta đang mất đi màu xanh. Hàng trăm ha rừng đang

mất đi hằng năm, hàng chục nghìn loài động vật đang có nguy cơ tuyệt chủng.
Những thảm họa thiên nhiên mà con người phải đối mặt: Hạn hán, cháy rừng,lũ
quét,… có nguyên nhân trực tiếp từ sự tàn phá môi trường của con người. Và
2
đặc biệt bước sang thế kỉ XXI, các quốc gia đều chú trọng phát triển công
nghiệp hóa để nâng cao chất lượng cuộc sống. Nhưng có lẽ rất nhiều người
trong chúng ta đã quên đi một điều là phải bảo vệ môi trường. Hàng loạt các vấn
đề nảy sinh: Sức khỏe, tài nguyên, môi trường sống, … đã rung lên hồi chuông
cảnh tỉnh về ô nhiễm môi trường.
Vậy các bạn có biết ô nhiễm môi trường là gì không?
Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường tự nhiên bị bẩn, đồng thời các
tính chất vật lý, hóa học, sinh học của môi trường bị thay đổi gây tác hại tới đời
sống của con người và các sinh vật khác. Ô nhiễm môi trường chủ yếu do hoạt
động của con người gây ra (Bài 54 - Ô nhiễm môi trường, Sinh 9)
Vậy những hoạt động nào của con người gây ra ô nhiễm môi trường và ô nhiễm
môi trường gây ra những hậu quả gì?
Qua việc tìm hiểu thực tế và tiếp thu kiến thức ở các bộ môn: Ngữ
văn, Sinh học, Địa lý, công nghệ, GDCD… em nhận thấy một số hoạt động sau
của con người gây ra ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến cuộc sống của con
người:

` Thứ nhất là các hoạt động khai thác nguyên vật liệu trong tự nhiên, chế
biến chúng trong các công xưởng, nhà máy đã thải ra môi trường rất nhiều chất
độc làm ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí làm cho sinh vật dưới nước
chết hàng loạt, làm xuất hiện nhiều bệnh tật cho con người (Bài 6 – Sự phát triển
nền kinh tế Việt Nam, Địa 9; Bài 21- Con người và môi trường địa lí, Địa 8; Bài 17 – Ô
nhiễm môi trường đới ôn hòa,Địa 7)
3
Khí thải công nghiệp
Nước thải công nghiệp

Hậu quả của ô nhiễm môi trường

Theo thống kê của sở y tế tỉnh Phú Thọ từ năm 1991 đến cuối năm 2005 xã
Thạch Sơn có 304 người chết thì có tới 106 người chết do mắc bệnh ung
thư.Nguyên nhân do xã Thạch Sơn có nhiều nhà máy: Công ty Supe phốt phát
Lâm Thao, Công ty Pin Ắc quy, Công ty giấy Bãi Bằng, các lò sản xuất gạch đã
thải ra nhiều chất độc làm ô nhiễm môi trường gây bệnh tật nguy hiểm cho con
người.
Mương thoát nước của Công ty Supe phốt phát
Thứ hai là hoạt động sử dụng các loại phân bón hóa học và các loại
thuốc hóa học làm tăng năng suất cây trồng, làm quả nhanh chín và tươi lâu
nhưng lại làm tăng ô nhiễm môi trường, gây ngộ độc cho con người, vật nuôi và
cây trồng,… Hàng năm số người ngộ độc thuốc hóa học ở nước ta có hàng ngàn
trường hợp. Nguyên nhân là ăn rau, quả có dùng thuốc hóa học…(Bài 13- Phòng
trừ sâu bệnh hại, Công nghệ 7; Bài 11 – Phân bón hóa học lớp 9).
4
Phun thuốc sâu cho rau Giấm quả mau chín
Đặc biệt là việc sử dụng các chất độc hóa học phục vụ cho mục đích chiến
tranh đã phá hủy môi trường (Bài 54 – Ô nhiễm môi trường, Sinh 9) hủy diệt sự sống.
Có lẽ trên thế giới ít có dân tộc nào lại phải chịu đựng nhiều cuộc chiến tranh
xâm lược tàn khốc và kéo dài như dân tộc Việt Nam. Vừa kết thúc cuộc chiến
tranh với thực dân Pháp, dân tộc ta lại phải đương đầu với đế quốc Mĩ – một
cường quốc hùng mạnh nhất thế giới (Bài 8 – Nước Mĩ, Sử 9). Trong hai mươi năm
xâm lược Việt Nam giặc Mĩ đã gây ra những tội ác tày trời. Giã man nhất là tội
ác có tính hủy diệt thiên nhiên và con người. Với mục đích “tìm diệt” đối
phương (tức quân giải phóng của ta) (Bài 29 – Cả nước trực tiếp chiến đấu chống Mĩ
cứu nước 1965-1973, Sử 9). Mĩ đã cho máy bay dải chất độc hóa học nhiều nơi trên
chiến trường miền Nam hủy diệt sự sống của thiên nhiên: “… hai bên đường
không có lá xanh, chỉ có những thân cây bị tước khô cháy. Những thân cây
nhiều rễ nằm lăn lóc,… đất bốc khói, không khí bàng hoàng” ( Những ngôi sao xa

xôi của Lê Minh Khuê, Ngữ văn lớp 9).
Mĩ dải chất độc da cam Rừng bị hủy diệt
5
Rồi vườn tược, ruộng đồng, hoa màu khô héo, sông suối cũng bị đầu độc,
không một thứ sinh vật nào sống xót dưới những cơn mưa chất độc màu da cam
gây ra bệnh tật di truyền ở người (Bài 29 – Bệnh và tật di truyền ở người, Sinh 9). Em
thực sự xúc động và có cảm giác là trái tim mình như bị một bàn tay vô hình bóp
thắt khi đọc văn bản “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê (Ngữ văn 9), khi xem
những tấm ảnh của nạn nhân chất độc màu da cam. Tội ác của giặc Mĩ, di hại
của chất độc màu da cam hiện rõ trên những con người tật nguyền dị dạng: Có
em bé không chân, có em bé không tay, có em bé toàn thân đầy lông lá… Theo
thống kê của Hội chữ thập đỏ Việt Nam cả nước còn 4,8 triệu người bị nhiễm
chất độc da cam. Trong đó có 150.000 trẻ em bị dị tật bẩm sinh.
6
Hậu quả của chất độc da cam
Nỗi đau thể xác của em đã ghê gớm nhưng nỗi đau đớn dày vò về tinh thần của
các em và gia đình… còn ghê gớm gấp trăm lần. Sinh ra là người các em không
được quyền sống, học tập và làm việc như bao người khác. Số phận bất hạnh
đeo bám các em suốt đời. Thử hỏi có ai không động lòng trước những bé thơ vô
tội ấy?!
Thứ ba là hành động vứt rác bừa bãi làm mất mĩ quan thành phố, gây ô
nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Hành động này dẫn đến
rác thải tràn ngập đường phố, sông hồ…

Rác thải ngập đường
7
Rác kín cả một dòng sông
Những nơi danh lam thắng cảnh cũng biến thành bãi rác: Hồ Gươm nằm giữa
trung tâm của thủ đô Hà Nội, Hồ Gươm là niềm tự hào của người dân Việt Nam.
Thế mà do rác thải của khách dạo chơi ven hồ vứt xuống, nước thải sinh hoạt

của các hộ dân,… đã làm cho nước hồ biến chất, biến “Nàng hồ” xinh đẹp trở
thành cái bể rác thải trong lòng thủ đô khiến cụ Rùa cũng phải ngoi lên để hít
thở.(Bài 3, Ứng xử với môi trường tự nhiên,GDNSTLVM lớp 8,9)
8
Bờ Hồ Gươm sau đêm Noen
Nước Hồ Gươm
Những nơi tôn nghiêm như chùa chiền, đền miếu cũng biến thành nơi xả rác

Chùa Hương ngày hội
Trong các rác thải sinh hoạt tác hại nhất là bao bì ni lông. “Theo tài liệu của sở
khoa học công nghệ Hà Nội hiện nay ở Việt Nam mỗi ngày thải ra hàng triệu
bao bì ni lông, một phần được thu gom, phần lớn bị vứt bừa bãi khắp nơi…Với
đặc tính khó phân hủy bao bì ni lông bị vứt xuống cống làm tắc đường dẫn nước
thải… làm cho ruồi muỗi phát sinh lây truyền dịch bệnh… Nguy hiểm nhất khi
bao bì ni lông thải bỏ bị đốt. Các khí thải ra đặc biệt là chất đioxin có thể gây
ngộ độc, khó thở, nôn ra máu… gây ung thư và các dị tật bẩm sinh cho trẻ sơ
sinh” (Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000 - Ngữ văn 8)

350 × 454 - alobacsi.com


Ung thư ở trẻ em Dị tật ở tre em

9
Thứ tư là hoạt động đốt, phá rừng làm nương rẫy dẫn đến cháy rừng làm ô
nhiễm môi trường gây tác động tiêu cực đến môi trường, làm tăng diện tích đất
trống-đồi trọc, mất cân bằng sinh thái dẫn đến sự thay đổi khí hậu, làm xói mòn
đất, dẫn đến lũ lụt, hạn hán,…
(Bài 53-Tác động của con người đối với môi trường, Sinh
9).

Ở Việt Nam có tới 10 triệu héc ha đất trống-đồi trọc, những loài gỗ tốt như
đinh, lim, sến táu,… cạn kiệt, hủy diệt các loài động vật hoang dã làm mất đi
nhiều nguồn gen động vật quý hiếm
(Bài 38 – Bảo vệ tài nguyên sinh vật Việt Nam, Địa
8)
Khai thác gỗ, đốt rừng

Đất bị xói mòn.
10
Lũ lụt
Hạn hán
Hoạt động đốt rừng còn gây ra lũ quét để lại những hậu quả thương tâm, gây ô
nhiễm môi trường “3h sáng ngày 3/10/2000 một cơn lũ quét chưa từng có đã qua
bản Nậm Coóng, xã Nâm Coỏi, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu làm chết 40 người,
25 người bị thương, có 5 gia đình không còn một ai, 43 ngôi nhà và hàng trăm
gia súc, gia cầm bị lũ vùi lấp, 30 nhà kho và gần 100 tấn lương thực bị lũ cuốn.
Toàn bộ tài sản của 43 hộ dân bị mất hoàn toàn” (Bài 14 – Bảo vệ môi trường và tài
nguyên thiên nhiên, GDCD 7)
11
Lũ quét
Hậu quả thương tâm
Thứ năm là hành động hút thuốc lá - một thói quen của nhiều người đã tạo
ra môi trường ô nhiễm ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Cuối thế kỉ XX các
nhà bác học sau mấy chục năm với hơn năm vạn công trình nghiên cứu đã lên
tiếng báo động ôn dịch thuốc lá đe dọa sức khỏe và tính mạng loài người còn
nặng hơn cả AIDS. Trong khói thuốc lá có nhiều chất độc : chất hắc ín, chất oxit
cacbon. Người hút thuốc thải khói vào môi trường gây ra nhiều bệnh nguy hiểm:
12
ho hen, viêm phế quản, ung thư. Theo kết luận của bệnh viện K có tới trên 80%
ung thư vòm họng và ung thư phổi là do hút thuốc lá. Những người phụ nữ

mang thai ngửi khói thuốc lá thường xuyên thai bị nhiễm độc, rồi mẹ đẻ non,
con sinh ra suy yếu. Hút thuốc lá cạnh người đàn bà có thai quả là một tội ác
(Tiết 41 - Ôn dịch thuốc lá, Ngữ văn 8)
Hút thuốc là tự sát
e Tổ chức liên minh toàn cầu về sức khỏe và ô nhiễm (GAHP) vừa công
bố một báo cáo cho biết mỗi năm ô nhiễm môi trường gây tử vong cho hơn
8,4 triệu người – một con số báo động về tình trạng ô nhiễm môi trường
toàn cầu.
13
Ô nhiễm môi trường gây ra những hậu quả nghiêm trọng như vậy. Vì thế
con người phải đặt ra những giải pháp để hạn chế ô nhiễm môi trường. Qua việc
tiếp thu kiến thức của các bộ môn: Ngữ văn, Sinh học, Công nghệ, GDCD…em
đưa ra một số giải pháp sau:
Thứ nhất là hạn chế ô nhiễm môi trường bằng cách xây dựng công viên
xanh, sử dụng nguồn năng lượng gió và năng lượng mặt trời, xây dựng hệ thống
xử lý rác thải công nghiệp
(Bài 55- Ô nhiễm môi trường, Sinh 9),

Phát điện bằng cối xay gió Công viên xanh
Thứ hai là chúng ta cùng nhân loại cất cao tiếng nói phản đối chiến tranh
phi nghĩa, bảo vệ một cuộc sống hòa bình
(Đấu tranh cho một thế giới hào bình của
Mác Két, Ngữ

văn 9)
Nhân dân Mĩ biểu tình phản đối chiến tranh ở Việt Nam (Hình 66 - Sử 9)
14
Thứ ba là con người phải biết sống hòa hợp với thiên nhiên, phải chăm lo
bảo vệ môi trường và thiên nhiên như bảo vệ mạng sống của chính mình ( Bức
thư của thủ lĩnh da đỏ - Ngữ văn 6), (Bài 7- Yêu thiên nhiên sống hòa hợp với thiên nhiên,

GDCD 6)



Con người sống chan hòa với thiên nhiên

Thứ tư là bảo vệ tài nguyên sinh vật: Trồng rừng, xây dựng các khu bảo
tồn, vườn quốc gia để bảo vệ các sinh vật hoang dã, không săn bắt động vật
hoang dã… (Bài 59 - Khôi phục môi trường và giữ gìn thiên nhiên doang dã, Sinh 9), (Bài
38 – Bảo vệ tài nguyên sinh vật Việt Nam, Địa 8)
Trồng rừng Khu bảo vệ các sinh vật hoang dã

15
Thứ năm là mỗi người không được xả rác bừa bài, tuyên truyền trong gia
đình, cộng đồng hiểu được tác hại của thuốc lá, của thuốc bảo vệ thực vật, của
bao bì ni lông, thay bao bì ni lông bằng túi giấy thân thiện với môi trường, tham
gia các hoạt động giữ gìn vệ sinh ở lớp, ở trường, ở khu dân cư (Bài 9- Góp phần
xây dựng nếp sống văn hóa cộng đồng dân cư, GDCD 8)
Vệ sinh sân trường Vệ sinh ở khu dân cư

Thứ sáu là mỗi người dân phải có ý thức chấp hành Luật Bảo vệ môi
trường (Bài 61 – Luật bảo vệ môi trường, Sinh 9)
Tuyên tuyền bảo vệ môi trường Biển cấm của khu bảo tồn
Thứ bẩy là bảo vệ môi trường bằng những việc làm nhỏ nhất bỏ rác đúng
nơi qui định (Bài 3- Ứnh xử với môi trường tự nhiên, GDNSTLVM lớp 8,9)

16

Việc làm nhỏ, ý nghĩa lớn
Bảo vệ môi trường là công việc của tất cả mọi người. Sẽ không còn những

“Làng ung thư” như ở xã Thạch Sơn nếu như con người có ý thức bảo vệ môi
trường. Em may mắn sinh ra ở một vùng quê nằm ở ven đê Sông Hồng. Người
dân quê em sống chủ yếu bằng nghề làm ruộng. Đã bước sang thế kỉ XXI quê
em vẫn mang bóng dáng của một làng quê thanh bình. Người dân sống chan hòa
với thiên nhiên: Những cánh đồng xanh mướt, con đường làng rợp bóng mát, hồ
sen nằm ở giữa làng nở hoa thơm ngát. Em được học ở một mái trường rợp bóng
cây xanh. Mùa hè cây bàng, cây cao du xòe tán lá như chiếc ô khổng lồ che mát
cho chúng em vui chơi. Tiếng chim hót, tiếng ve kêu râm ran trong vòm lá. Đó
là những âm thanh tự nhiên rất quen thuộc của mùa hè nhưng không phải nơi
nào cũng có. Em bỗng nhận ra cuộc sống thật đẹp khi được sống chan hòa với
thiên nhiên. Hôm nay em tham gia cuộc thi vận dụng kiến thức liên môn để giải
quyết tình huống về hoạt động của con người gây ô nhiễm môi trường em muốn
gửi một thông điệp đến mọi người:
“Hãy bảo vệ môi trường- bảo vệ môi trường là bảo vệ cuộc sống của chính
mình, của gia đình mình”
17
Gia đình chan hòa với thiên nhiên
6. Ý nghĩa của việc giải quyết tình huống:
- Giúp mọi người hiểu được tác hại của ô nhiễm môi trường
- Có ý thức bảo vệ môi trường
- Thấy được việc bảo vệ môi trường chính là bảo vệ sức khỏe của con người
- Kêu gọi mọi người cùng chung tay xây dựng môi trường sống trong lành –
sạch sẽ
18