Sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học bài hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (ngũ văn 10)


KHOA NG 
0o0

















 2014




LI C
Lu tiên cho phép em gi li bic ti các Thy giáo, Cô

ng dy ti khoa Ng , Ti hm Hà N
tn tình ch bo, tu kin cho em trong quá trình hc tp và nghiên cu
tng. Em xin gi li ci tp th các Thy (Cng THPT Tây
Tin Hng THPT Thái Ninh, THPT Tây Thy Anh, cùng toàn th các
em hc sinh cng u kin thun lc thc tp
và hoàn thành khóa lun này.
c bit, em xin chân thành c, TS. Phm Kii
c ting dn, ch bp nhiu ý kin quý báu trong thi
gian em làm khóa lun.
Mc dù có nhiu c gu kin
thi gian và kinh nghim bn thân còn hn ch nên không tránh khi nhng
thiu sót. Em rt mong nhc nhng ý kiquý báu ca các
thy cô và các b khóa lun cc hoàn thi
Em xin chân thành c



Xuân Hòa, ngày 29 tháng 4 năm 2014
Sinh viên


 Hu





L
Khóa lun tt nghii s ng dn ca TS.
Phm Kiu Anh. Trong thi gian nghiên cu hoàn thành khóa lun, em có

tham kho tài liu ca mt s tác gi (c trích dn trong Tài liu tham
kho). Tuy nhiên, nhng kt qu c nêu trong khóa lun này hoàn toàn là ca bn
thân em.
u ca riêng em. Kt qu
nghiên cu là hoàn toàn trung thc và không trùng lp vi bt k tác gi nào khác.

Xuân Hòa, ngày 29 tháng 4 năm 2014
Sinh viên


 Hu





BNG CÁC CH, S VIT TT

[15, 109] Cun sách s 11 (Theo TLTK), trang 19
 B 
CH Câu hi
GV 
HS 
Nxb 
PPDH 
 
SGK 
THCS Trung h
THPT 
TLTK 

TR Trang







MC LC
M U 1
 10
 10
 10
1.1.1. Tư duy và đặc điểm tư duy của học sinh THPT 10
1.1.2. Giới thiệu chung về SĐTD 10

 17
1.2.1. Điều tra, thăm dò ý kiến và dự giờ của GV 18
1.2.2. Điều tra thăm dò ý kiến của HS 19
1.3.3. Đánh giá chung về thực trạng dạy học bài “Hoạt động giao tiếp
bằng ngôn ngữ” có sử dụng SĐTD 21
 21
 DY HC BÀI NG GIAO
TIP BNG NGÔN NG” 22
 22
2.1.1. Giới thiệu chung về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ 22
2.1.2. Các nhân tố của “Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ” 23
2.2. Ma vic dy hc bài ng giao tip bng ngôn ng
  27
2.3. Nng giao tip bng ngôn ng 27

2.4. S dy hng giao tip bng ngôn ng 28
2.4.1. Sử dụng SĐTD trong việc thể hiện quá trình hình thành những hiểu
biết về hoạt động giao tiếp 28
2.4.2. Sử dụng SĐTD trong việc thể hiện các nhân tố tham gia trong hoạt
động giao tiếp 30




2.4.3. Sử dụng SĐTD trong khâu luyện tập củng cố bài học 31
Tiu k 32
C NGHIM 33
3.1. Mc nghim 33
ng thc nghim 34
a bàn thc nghim 34
3.4. Thi gian thc nghim 34
3.5. Ni dung thc nghim 34
3.6. Cách thc tin hành thc nghim 48
3.7. Kt qu thc nghim 48
KT LUN 50
TÀI LIU THAM KHO


1

M U
1. Lý do ch tài
1.1. Hin nay, i my hc (PPDH) là mt trong nhng
mc tiêu ln ca ngành giáo do. Ngh quy
rõ ràng: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục - đào tạo, khắc phục lối

truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học.
Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện vào quá trình
dạy và học bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu của học sinh.
Phát triển phong trào tự học, tự đào tạo thường xuyên và rộng khắp trong
toàn dân, nhất là thanh niên”.
a các nhà xã hi hc, th k XXI là th k ca s bùng
n thông tin, ca cuc cách mng khoa hc k thut, là th k mà nn kinh t
tri th  o, tri thc là sc mnh và nguyên khí ca mt
quc gia. Qunh cao ca tri thc thì qu
trin. Chính vì vy, các quu chú trng vào vic to nên mt cuc
cách mng trong giáo dc.
Vi     ng hi nhp quc t. Nn kinh t 
chuyn dn t nn kinh t nông nghip sang nn kinh t công nghip, phn
n tr c công nghip hii. Trong
n này, u chính sách, k hoch và
nh th to nên nhc chuyc
i sng, xã hi, qu  chuyn bin trong giáo dc có
vai trò quan trng, chi phn s phát trin cc khác. Vì vy
trong quá trình phát trin ca xã hi thì giáo dc phc mt c.
t s mnh ca lch s.
Thc t trong s nghip công nghip hóa, hing
c luôn luôn thc hiCoi giáo dục là quốc sách
hàng đầu t  v trí trung tâm. Xã hi mi luôn cn


2

nhi mng, sáng tc l cao, có
kh i và có k i quyt mi vn
 mà thc tit ra. Mun vi mi cn trang b nhng tri thc

khoa hc hình thành và rèn luyn nhng k n thiy, s
nghip công nghip hóa - hii hóa cc gn lin vi s nghip
xây di mi. S nghio ra nhi mi cn có
s phi hp hiu qu ging và xã hi. Trong c
t.
Giáo dc ph thông có nhim v trang b cho hc sinh (HS) - ch nhân
c nhng tri thc khoa hn, hii. Thông qua
nhng tri thc khoa hc ph thông phi hình thành và rèn luyn
cho các em k  hc, vn dng kin th gii quyt v thc tin.
 thc hic s m, giáo dc cn có s i mi v mc tiêu, ni
dung, PPDH.
1.2. “Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ” là mt trong nhng ni dung
kin thc ca phn Ting Vi n hành. Vi h
thng kin thc v Ting Vit   hin hành là
bài hc có kin thc rng, tng quát, vi nhng ni dung kin thc có mi
liên h logic vi nhiu tri thc khác  THCS và  THPT trong các khi lp
11, lp 12. Mun i hc nc h thng kin thc, giáo viên (GV)
phi có s liên kt chúng b thun li cho vic ghi nh chúng.
s dng   dy hHoạt động giao tiếp
bằng ngôn ngữ” ít nhiu s i hiu qu thit thc nht cho HS trong vic
i và truyn th kin thc.
1.3. Vi nhng bii ca xã hi, ca th gii mi hong dy
hc là nhu cu tt yu cng ph thông. i mi dy hc
nh trong ngh quyt TW4 (01/1998). Ngh quyt TW2, khóa


3

c th ch hóa trong Lut giáo dc (c c
th hóa trong ch th ca B Giáo do. Tu 24.2 - Lut giáo

dPhương pháp giáo dục phải phát huy tính tự giác, lớp học, bồi
dưỡng phương pháp tự học, phù hợp với đặc điểm của từng môn, lớp học, bồi
dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực
tiễn, tác động đến tình cảm và đem lại niềm vui và hứng thú cho HS.
Thc t, không th ph nhn rng nn giáo dc ta  tình trng thp
kém trong mt thi gian dài. PPDH ch o c s dng ph bin là: Thy
truyt - trò nghe và ghi nh mt cách máy móc. i hc b
c tính tích cc hc tp, khó khn trong sáng to và
k n dng kin thc vào thc tin. o ra s quan liêu, áp
t cho giáo dc. Bi vy, nn giáo dc truyn thng thc s không phù hp
vi cho xã hi hii. Vì vy, mun có
cuc cách mng trong giáo dc thì cn phi có s i m
d i t PPDH truyn thng sang PPDH tích cc - dy hc ly
HS làm trung tâm.
Vi tt c nhng lý do trên, cùng vi nhu cu ca bn thân là mun trang
b cho mình k  t k và s dy hc tích cc nên
a chn và nghiên c tài:
“Sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học bài
Hoạt động giao tiếp bằng
ngôn ngữ
(Ngữ văn 10).


2.1.1. Các công trình nghiên cứu SĐTD ở nước ngoài
ny Buzan (1942).

   “Use your heard” (    “How to mind


4

map” S


      
rõ  S
não. Thầy phù thủy của tư duy. T
, 



HS sinh hàng
 Oxfor

S


 cho

 
kinh d

  
  

  



5


 

 so

 
      
Phương pháp học tập siêu tốc [6], “Phương pháp
tư duy siêu tốc” [7]Tôi tài giỏi, bạn cũng thế”
[2], Làm chủ tư duy thay đổi vận mệnh [3], Con cái chúng ta đều tài giỏi
[4]       Ứng dụng SĐTD để khám phá tính
sáng tạo và giải quyết vấn đề [18].
      

GV 
g 



2.1.2. Các công trình nghiên cứu SĐTD ở Việt Nam
K thông

. T nghiên
Scác

 , h
S

6

 k
S
HS 
 m
và  , 
- - 
 , 
HS HS 
HS 
S- 
HS 
 ào
S
vùng nghèo, GV  ùùng ri,
. HS 

i dung 
S 

2.2. L           

S
 
 , “Hoạt động
giao tiếp bằng ngôn ngữS
 ó. , 
SHoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ

7

PPDH, 
y - 
3. Mm v nghiên cu


      Hoạt
động giao tiếp bằng ngôn ng 
HS 



- “Hoạt động giao tiếp
bằng ngôn ngữ”.
-  “Hoạt động giao tiếp
bằng ngôn ngữ”.
- .




 Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ   


 



5.2. 


8


 S“Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ”.
- 
-  
- T “Hoạt
động giao tiếp bằng ngôn ngữ”
5.3. 


c nghim
c s d thi ca nh
xuc nêu  
6. Gi thuyt khoa hc
“Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ


- .
- .
- 
hi.

 







9


“Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ”
“Hoạt động giao tiếp bằng
ngôn ngữ”










10


C C 

1.1.1.  
thì: Tư duy là giai đoạn cao của quá trình
nhận thức, đi sâu vào nhận thức và phát hiện ra tính quy luật của sự vật bằng
những hình thức, như biểu tượng, khái niệm, phán đoán và suy lí. (trang
1011)l


 HS THPT 

 

 
trong quá  
c, HS, giúp các em có
các em  cao. 
i ích thHS 

1.1.2
1.1.2.1. Khái niệm SĐTD
  - 
 [5, 67] thì: SĐTD là một công cụ tổ chức tư duy, là con đường dễ nhất
để chuyển tải thông tin vào bộ não rồi đưa thông tin ra ngoài bộ não. Đồng
thời là một phương tiện ghi chép đầy sáng tạo và rất hiệu quả theo đúng
nghĩa của nó: “Sắp xếp” ý nghĩ. SĐTD là một hình thức ghi chép có thể sử
dụng màu sắc và hình ảnh, để mở rộng và đào sâu các ý tưởng. Nhờ sự kết


11

nối giữa các nhánh, các ý tưởng được liên kết với nhau khiến SĐTD có thể
bao quát được các ý tưởng trên một phạm vi sâu rộng. Tính hấp dẫn của hình
ảnh, âm thanh,…gây ra những kích thích rất mạnh lên hệ thống rìa (hệ thống
cổ áo) của não giúp cho việc ghi nhớ được lâu bền và tạo ra những điều kiện
thuận lơi để vỏ não phân tích, xử lí, rút ra kết luận hoặc xây dựng mô hình về
đối tượng cần nghiên cứu.
 
 



   


   là cách con
 
  , làm 


. 
 
 .
1.1.2.2. Cấu tạo của SĐTD
, 


Trước hết, xét về chức năng của bộ não con người: Theo 
Rogen Wolcott Sewy  


12

 danh sách, lý
 còn n hình
  

 .,  
. êt kê, 
 


,
 
 


Với yếu tố tâm lý học của quá trình học và ghi nhớ: Các n
 :
; 
;
   hay  


l

này c 
 

 
nhanh chóng  


13


á

 
,  


 
  
, hay giúp c 


  
xung quanh.   là  

     




14






 



 
 
 


 




15

 



       www.min-map.com.vn     
          

, 



1.1.2.3. Phân loại SĐTD
  là:



              



trang


 


         



16

         
.
1.1.2.4. Ý nghĩa của việc sử dụng SĐTD trong dạy học Tiếng Việt

GV và HS.  HS 

 
  
HS 

HS 

 
. 
 vào iúp
HS 

  còn giúp HS 


 HS 

HS 


 
d



17

HS

              

     
  



.
1.2

 
 Hoạt động
giao tiếp bằng ngôn ngữ” .



18

 (
15 GV và 198 HS) sau:
1.2, 

1.2.1.1. Cách thức tiến hành
 và 
 - 

  
.

GV 
Hoạt đông giao tiếp bằng ngôn ngữ
c 

1.2.1.2. Kết quả điều tra, khảo sát về phía GV
   sau:
     p         
là 

  


T
“Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ” nói
 

T“Hoạt
động giao tiếp bằng ngôn ngữ” V, chúng tôi



19


 

1.2
1.2.2.1. Điều tra về thái độ và không khí học tập của HS





Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. 

N
 
 01%), 
17, T
 
hành (9, 6%), th
 

 23%

 
 
 


