PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH QUA TIẾT THỰC HÀNH SINH HOC 11: BÀI 33. XEM PHIM TẬP TÍNH ĐỘNG VẬT

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI
ĐƠN VỊ: TRƯỜNG THPT ĐOÀN KẾT
***
Mã số:
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH QUA
TIẾT THỰC HÀNH SINH HOC 11:
BÀI 33. XEM PHIM TẬP TÍNH ĐỘNG VẬT
Người thực hiện: Phan Thị Mộng Thu
Lĩnh vực nghiên cứu:
Quản lý giáo dục: 
Phương pháp dạy học bộ môn: 
Phương pháp giáo dục: 
Lĩnh vực khác: 
Sản phẩm đính kèm:
Mô hình  Phần mềm- dĩa CD Phim ảnh Hiện vật khác 
NĂM HỌC 2014 - 2015
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC
I. THÔNG TIN CÁ NHÂN
1. Họ và tên: Phan Thị Mộng Thu
2. Ngày tháng năm sinh: 10/12/1960
3. Nữ
4. Địa chỉ khu 4, thị trấn Tân Phú, huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai
5. Điện thoại: 0613 696 177
6. E-mail: mongthudoanket@gmail. com
7. Chức vụ: Tổ trưởng chuyên môn
8. Đơn vị công tác: Trường THPT Đoàn Kết
II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO
- Học vị: Đại học sư phạm
- Năm nhận bằng: 1985

- Chuyên ngành đào tạo: Môn Sinh - Nông
III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC
- Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: giảng dạy
- Số năm có kinh nghiệm: 31 năm
- Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây:
+ Thiết kế hình ảnh bằng Powerpoint phục vụ cho tiết dạy
+ Thiết kế chương trình học ngoại khóa môn sinh học cho hs khối 11
+ Sơ đồ động: Khai thác - sử dụng - hiệu quả
+ Tạo tiết học thân thiện nhằm phát huy tốt đa tính tích cực của hs
+ Tích cực hóa hoạt động của học sinh thông qua các bài tập ô chữ
+ Sử dụng sơ đồ tư duy trong ôn tập học kì - ôn thi tốt nghiệp THPT môn sinh học 12
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 2
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
MỤC LỤC
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: trang 3
II. THỰC TRẠNG KHI NGHIÊN CỨU trang 3
1. Thuận lợi: trang 3
2. Khó khăn: trang 3
3. Số liệu thống kê: trang 3
III. NỘI DUNG trang 4
A. Cơ sở lí luận: trang 4
B. Biện pháp thực hiện: trang 4
1. Xác định phạm vi nội dung bài thực hành. trang 5
2. Chọn lựa và tìm kiếm thông tin trang 5
3. Thiết kế bài thực hành dựa trên phầm mềm Power Point: trang 5
a. GV định hướng: trang 5
b. Hs tự thiết kế: trang 5
4.Sự tương tác phối hợp giữa GV và HS trang 5
5. Kiến thức trọng tâm học sinh cần phải hiểu nhớ trang 5
IV. PHẠM VI ỨNG DỤNG VÀ MINH HỌA CỤ THỂ: trang 6

Chương II. Cảm ứng: Bài 33. Xem phim về tập tính động vật trang 6
6. Nội dung bài thực hành trang 6
a. Một số hình thức học tập ở động vật trang 6
b. Một số dạng tập tính phổ biến ở động vật trang 6
c. Ứng dụng những hiểu biết về tập tính vào đời sống và sản xuất trang 6
2. Các bài báo cáo thuyết trình và hình ảnh; clip minh họa theo tổ nhóm HS trang 6
3. Các nhóm HS trao đổi, nhận xét đánh giá và cho điểm trang 11
4. Các kiến thức trọng tâm học sinh cần ghi nhớ trang 12
V. HIỆU QUẢ ĐẠT ĐƯỢC: trang 14
VI. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG: trang 15
1. Bài học kinh nghiệm: trang 15
2. Hướng phổ biến đề tài: trang 15
3. Đề xuất, kiến nghị: trang 15
VII. TÀI LIỆU THAM KHẢO: trang 15
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 3
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH QUA
TIẾT THỰC HÀNH SINH HOC 11:
BÀI 33. XEM PHIM TẬP TÍNH ĐỘNG VẬT
****
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
- Từ thực tiễn đổi mới phương pháp dạy và học trên cơ sở tận dụng và khai thác các
phương tiên thông tin, đặt biệt sự bùng nổ của công nghệ thông tin, mạng internet…
- Nhu cầu được học tập của học sinh (nghe, nhìn, khám phá, khai thác, cảm nhận, lĩnh
hội, sáng tạo, chủ động …)
- Nhu cầu tự học, tự bồi dưỡng của cá nhân, nâng cao trách nhiệm của giáo viên bộ
môn đối với học sinh.
- Khai thác tối đa các kĩ năng vận dụng của HS trong tiết học, kiến thức đã học cũng
như nhưng kiến thức mới cần lĩnh hội.
II. THỰC TRẠNG KHI NGHIÊN CỨU

1. Thuận lợi:
- Thông tin trên mạng Internet khá nhiều.
- Được sự nhiệt tình chia sẻ thông tin từ các đồng nghiệp.
- Được sự khuyến khích, ủng hộ của lãnh đạo trường và các thầy cô giáo trong tổ
bộ môn.
- Hứng thú học tập của hs khi tự mình tìm kiếm và khai thác kiến thức mới.
2. Khó khăn:
- GV phải tốn nhiều thời gian, công sức đầu tư cho tiết thực hành như: lựa chọn
bài và nội dung thích hợp, định hướng học sinh lựa chọn phim, hình minh họa
và cách trình chiếu khi thuyết trình và còn tùy thuộc vào từng đối tượng hs.
- Học sinh chưa quen với phương pháp mới.
3. Số liệu thống kê:
Khi thiết kế tiết thực hành này ở một số lớp mà tôi trực tiếp giảng dạy (11A1,
11A2,11A10, 11A11, 11A12 năm học 2013-2014-2015). Qua khảo sát kết quả như
sau:
Lớp Sỉ số Hứng thú học tập Khả năng khai thác
kiến thức
Hoạt động
của hs
11A1 44 Đa số Tốt Sôi nổi
11A2 38 Đa số Tốt Sôi nổi
11A10 32 Trung bình Khá Ít sôi nổi
11A11 34 Đa số Tốt Sôi nổi
11A12 35 Đa số Tốt Sôi nổi
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 4
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
III. NỘI DUNG
A. Cơ sở lí luận:
- Từ đầu năm học 2008 – 2009 Bộ GD-ĐT mới triển khai xây dựng “trường học thân
thiện, học sinh tích cực” nhưng đây không phải là điều quá mới mẻ. Nói như vậy là

bởi vì, khoảng vài năm trở lại đây, cùng với việc đẩy mạnh đổi mới phương pháp
dạy học, Bộ GD-ĐT đã nhấn mạnh đến việc yêu cầu học sinh phát huy tính chủ
động, tham gia trong các hoạt động giảng dạy của giáo viên. Vì thế, phong trào
“trường học thân thiện, học sinh tích cực” thực ra là sự phát triển một hoạt động đã
triển khai từ trước đó ở mỗi trường học.
- Từ thực tiễn đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực đã khiến mối quan
hệ thầy - trò trong nhà trường bắt đầu có sự thay đổi. Vị trí trung tâm của người
thầy giáo không còn ở nghĩa nguyên thuỷ và đã bắt đầu dịch chuyển sang học sinh.
Thầy giáo không chỉ đơn thuần truyền thụ kiến thức cho học trò tiếp nhận mà còn là
sự phản ảnh trở lại của trò. Trong thời đại bùng nổ thông tin, khi học sinh có nhiều
kênh tiếp nhận thông tin thì trường học phải là kênh duy nhất truyền đạt kiến thức
một cách có hệ thống, trong đó, thầy giáo đóng vai trò là người hướng dẫn. Trên
quan điểm như vậy, khoảng 3 năm trở lại đây, trường THPT Đoàn Kết, tổ Sinh học
đã khuyến khích mọi học sinh phải đọc trước sách giao khoa, nghiên cứu bài mới
trước khi đến lớp để có thể hình dung trước những khái niệm, kiến thức sẽ phải tiếp
thu và khắc sâu. Điều này góp phần giúp các em có khả năng diễn đạt bằng ngôn
ngữ nói một cách có hệ thống, tự tin khi trình bày trước tập thể, đồng thời cũng là
cách để kiểm tra mức độ vận dụng của học sinh, tạo cơ hội để các em tham gia cải
tiến giờ dạy có chất lượng cao hơn.
- Tích cực hóa hoạt động của học sinh thông qua bài thuyết trình là một hướng dạy
học tạo môi trường học tập thân thiện, tiết học thoải mái nhẹ nhàng. Học sinh là chủ
thể trung tâm hoạt động của tiết học, Giáo viên là đạo diễn, các diễn viên là học sinh
sẽ phát huy tối đa tính tích cực của mình trong việc thiết kế các bài tập, với sự háo
hức chờ đợi được học các tiết học do chính bản thân mình trực tiếp tham gia điều
khiển.
B. Biện pháp thực hiện:
- Để có “học sinh tích cực” thì thầy, cô giáo phải có phương pháp giảng dạy tích cực.
Cần phải thừa nhận một thực tế là trong một lớp học, số “học sinh tích cực” thường
rơi vào những em có học lực và hạnh kiểm khá - giỏi. Vì thế, việc đổi mới phương
pháp giảng dạy của giáo viên, phải hướng tới mục tiêu lôi cuốn sự tham gia của tất

cả học sinh.Việc cho tất cả học sinh trong lớp tự nghiên cứu tham gia thiết kế bài
học sẽ giải quyết được vấn đề này.
- Trong tiết thực hành giáo viên làm mẫu cho học sinh xem, rồi yêu cầu học sinh lập
lại và viết bài thu hoạch sẽ không khai thác tính chủ động ,sáng tạo của học sinh.
Chính vì vậy tôi đã thiết kế theo hướng ngược lại giúp hs tự tìm kiếm kiến thức
thông qua nội dung định hướng . Tự bản thân học sinh được khám phá, tìm kiếm
kiến thức và vận dụng nó vào bài thuyết trình để lĩnh hội kiến thức mà không cần
viết bài thu hoạch.
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 5
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
- Muốn có một tiết thực hành hứng thú, tạo hiệu quả cao giáo viên cần tiến hành các
yêu cầu sau:
1. Xác định phạm vi nội dung bài thực hành
GV cần phải nắm rõ phân phối chương trình, cụ thể nội dung của bài thực hành để
có thể chủ động định hướng cho hs thiết lập bài thuyết trình.
2. Chọn lựa và tìm kiếm thông tin minh họa như hình ảnh hoặc clip phù hợp với
nội dung yêu cầu của bài thực hành.
Yêu cầu phim, clip, hình ảnh minh họa: chất lượng, rõ ràng, chính xác phù hợp với
nội dung và thời lượng của bài thực hành.
3. Thiết kế bài thực hành dựa trên phầm mềm Power Point:
a. GV định hướng:
Trước khi phân công cho từng nhóm GV cần đưa ra quy định chung của một bài
thực hành theo các yêu cầu sau:
- Kết cấu các slide (tính khoa học)
- Màu sắc thiết kế (độ phân giải màu khi trình chiếu)
- Nội dung slide (độ dài ngắn, tính chính xác)
- Phim hình minh họa (cụ thể rõ ràng, dễ nhận dạng…)
- Thời lượng cho phép báo cáo thuyết trình( thời gian cụ thể bao nhiêu phút)
b. HS thiết kế:
Sau khi được sự định hướng của GV về nội dung cần khai thác, HS sẽ họp nhóm

trao đổi và trình bày ý tưởng để thiết kế bài thuyết trình, phân công nhiệm vụ cho
từng thành viên, sau đó nộp bài cho GV bộ môn thẩm định trước khi báo cáo
trước lớp trong tiết thực hành.
4. Sự tương tác phối hợp giữa GV và HS khi khai thác các kiến thức thông qua
hoạt động trong tiết thực hành.
Nhằm hình thành kĩ năng chuẩn bị bài mới trước ở nhà thông qua việc tham khảo
sách giáo khoa sẽ giúp HS tư duy tốt hơn và tăng hiệu quả nhóm của HS. GV với
vai trò là người cố vấn cần định hướng vấn đề hoặc phản biện vấn đề thông qua các
câu hỏi, từ đó hình thành cho học sinh khả năng trao đổi, tranh luận và kĩ năng tư
duy nhanh.
5. Kiến thức trọng tâm học sinh cần phải hiểu- nhớ khi tham gia thuyết trình và
thảo luận trong tiết thực hành
GV chốt kiến thức trọng tâm cần nhớ trong bảng tóm tắt hoặc sơ đồ để giúp HS nắm
chắc kiến thức, tránh việc HS sau khi tham gia thuyết trình và thảo luận thì không
biết mình đã học gì, nhớ gì!
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 6
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
IV. PHẠM VI ỨNG DỤNG VÀ MINH HỌA CỤ THỂ:
Chương II. Cảm ứng: Bài 33. Xem phim về tập tính động vật
1. Nội dung bài thực hành
a. Một số hình thức học tập ở động vật
- Quen nhờn
- In vết
- Học ngầm
- Học khôn
- Điều kiện hóa
b. Một số dạng tập tính phổ biến ở động vật
- Tập tính kiếm ăn
- Tập tính sinh sản
- Tập tính bảo vệ lãnh thổ

- Tập tính di cư
- Tập tính xã hội: thứ bậc, vị tha
c. Ứng dụng những hiểu biết về tập tính vào đời sống và sản xuất
- Bảo vệ mùa màng: Làm bù nhìn ể đuổi chim chóc phá hoại mùa màng
- Chăn nuôi: Nghe tiếng kẻng trâu bò nuôi trở về chuồng
- Giải trí: Dạy hổ, voi, khỉ làm xiếc. Dạy cá heo lao qua vòng tròn trên mặt nước
- Săn bắn: Dạy chó, chim ưng săn mồi
- An ninh quốc phòng: Sử dụng chó để phát hiện ma túy và thuốc nổ
2. Các bài báo cáo thuyết trình và hình ảnh; clip minh họa theo tổ nhóm HS (có
dĩa CD kèm theo)
Một số ví dụ minh họa như sau:
Nội dung 1: Một số hình thức học tập ở động vật
Tập tính quen nhờn

Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 7
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
Tập tính in vết
Điều kiện hóa hành động Điều kiện hóa đáp ứng
Tập tính học ngầm Tập tính học khôn
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 8
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
Nội dung 2: Một số dạng tập tính phổ biến ở động vật
Tập tính kiếm ăn:
Chim bói cá đang bắt mồi Báo đang rình mồi
Tập tính bảo vệ lãnh thổ:
Cọp đánh nhau để bảo vệ lãnh thổ Cọp đánh dấu lãnh thổ bắng nước tiểu
Tập tính sinh sản:
Ốc đang giao phối Cá ngựa đang giao phối
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 9
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết

Tập tính di cư:
Vịt trời di cư Cá hồi di cư
Tập tính xã hội:
Tập tính thứ bậc: Con đầu đàn đang
bắt nạt con yếu.
Tập tính vị tha: Ong chúa được ong thợ
bảo vệ
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 10
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
Nội dung 3: Ứng dụng những hiểu biết về tập tính vào đời sống và sản xuất
Làm bù nhìn đuổi chim phá lúa
Dạy mèo đi toilet Dạy thú làm xiếc
Huấn luyện chó săn mồi Huấn luyện chim ưng săn mồi
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 11
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
Huấn luyện chó nghiệp vụ trong an ninh quốc phòng
3. Các nhóm HS trao đổi nội dung của bài thuyết trình sau đó cùng nhau nhận
xét đánh giá và cho điểm chéo các nhóm theo bảng sau:
Lớp:
Tổ:
Nội dung
Hình thức trình
chiếu - 10đ
Phim – 5đ
(Rõ ràng,
chính xác)
Hình ảnh – 5đ
(Đẹp, chính xác)
Tổng điểm
Tính khoa

học – 5đ
Màu sắc
– 5đ
Nội dung 1
Nội dung 2
Nội dung 3
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 12
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
4. Các kiến thức trọng tâm học sinh cần ghi nhớ
Giáo viên sử dụng bài tập ô chữ, sơ đồ hoặc bảng tóm tắt để giúp học sinh nhớ được
nội dung bài thực hành.
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 13
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 14
Học khôn
Học
ngầm
Điều kiện
hóa
In vết
Quen
nhờn
Hình
thức
học tập
Chăn
nuôi
Giải trí
An ninh
Quốc

phòng
Bảo vệ
mùa
màng
Săn bắn
Ứng dụng
thực
tiễn
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.

V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
V.
HIỆU QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:
Thực ra, sáng kiến của tôi không mới, nó chỉ mang tính kế thừa, chủ động phát huy
hơn nữa tính tích cực của học sinh. Thông qua tiết thực hành với nội dung định hướng
của giáo viên, học sinh phải chuẩn bị bài mới thông qua nghiên cứu sách giáo khoa, tìm
kiếm thông tin minh họa ở nhà. Khi vào lớp, kết hợp kiến thức chuẩn bị, HS dễ dàng
xây dựng bài, kết hợp thảo luận nhóm, HS nhớ bài lâu hơn. Từ đó, sự tương tác hoạt
động của GV- HS, HS- HS sẽ nhịp nhàng và đạt hiệu quả cao.
Tóm lại với tiết thực hành mà HS tự mình thiết kế; tìm kiếm nội dung và thuyết trình
trước lớp sẽ tạo hứng thú học tập tốt ở học sinh, tiết học sôi nổi hơn, mức độ hiểu bài
sâu hơn. Đặc biệt hình thành cho học sinh kĩ năng nhạy bén, linh động, chủ động trong
phát biểu, xây dựng, tranh luận trong tiết học, giúp học sinh có khả năng thích ứng
nhanh với thực tế cuộc sống sau khi ra trường.
VI. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG:
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 15
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
1. Bài học kinh nghiệm:
Muốn tích cực hóa hoạt động học tập của HS thông qua tiết thực hành xem phim tập tính
động vật đạt được hiệu quả mong muốn, theo tôi cần phải:
- Phân công cụ thể và định hướng hoạt động cho từng nhóm học sinh
- Bố cục và nội dung bài thực hành phải chính xác, khoa học, phù hợp.

- Chuẩn bị trước các phương tiện dạy học(máy vi tính, phương tiện trình chiếu…)
- GV phải tự học, tự bồi dưỡng để nắm vững được một số phần mềm nhằm phục vụ
cho giảng dạy đồng thời có thể chủ động cố vấn, hướng dẫn HS tự thiết kế.
2. Hướng phổ biến đề tài:
- Phát huy tính tích cực của HS trong tiết học hiện nay là một trong những nội dung
đổi mới phương pháp theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh. Thông qua
việc thiết kế nội dung bài học, giáo viên đã tạo ra một hệ thống đối tác trong hoạt
động dạy học, giúp tiết học thân thiện,thoải mái.
- HS sẽ là chủ thể không những trong tiết thực hành mà còn tham gia tìm kiếm phát
hiện kiến thức mới trong tất cả các tiết học, đồng thời hình thành và phát triển cho
học sinh kĩ năng phát hiện kiến thức, kĩ năng tự duy và lĩnh hội làm chủ được kiến
thức, kĩ năng làm việc theo nhóm, phát huy được tính chất tập thể và hơn thế nữa
giáo viên đã góp phần hình thành phong cách làm việc năng động sáng tạo cho thế
hệ trẻ.
3. Đề xuất, kiến nghị:
Đối với giáo viên: cần đầu tư cho tiết dạy và học một cách bài bản, chủ động và
sáng tạo trong phương pháp. Đưa và học theo hướng nghiên cứu chuyên đề nhằm
phát huy được tính sáng tạo của học sinh ,giúp học sinh tìm kiếm kiến thức một
cách chủ động, tạo không khí tiết học thân thiện thoải mái , nhẹ nhàng
VII. TÀI LIỆU THAM KHẢO:
Tài liệu tập huấn giáo viên của bộ giáo dục về đổi mới phương pháp dạy và học
Giáo viên thực hiện
Phan Thị Mộng Thu
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 16
GV: Phan Thị Mộng Thu Trường THPT Đoàn Kết
Phát huy tính tích cực của HS qua tiết thực hành sinh học 11: Bài 33. Tập tính ĐV Trang 17