Vận dụng quan điểm toàn diện trong triết học Mác lênin để phân tích quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường ở Việt nam

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Lời nói đầu
Xà hội loài ngời đà tồn tại và phát triển trong quá trình lịch sử lâu dài, trải
qua các hình thái kinh tế xà hội và luôn gắn liền với hoạt ®éng lao ®éng s¶n xt
ra cđa c¶i vËt chÊt. Hay sản xuất ra của cải vật chất luôn là nền tảng của đời
sống xà hội. Là điều kiện trớc tiên đảm bảo cho sự tồn tạo và phát triển của x·
héi. NÕu ngõng s¶n xt ra cđa c¶i vËt chÊt thì sự sống trên toàn cầu sẽ bị huỷ
diệt. Nh Các Mác đà nói Đứa trẻ con nào cũng biết là một nớc sẽ chết đói nếu
ngừng lao động, tôi không nói trong một năm mà ngay trong vài tuần.
Bên cạnh đó sản xuất vật chất còn là nền tảng hình thành tất cả các quan
hệ xà hội và ®êi sèng tinh thÇn cđa héi. Qua ®ã ta thÊy đợc tầm quan trọng to
lớn của ki8nh tế trong sự tồn tại và phát triển của xà hội bởi vì kinh tế chính là
kết quả của toàn bộ quá trình lao động sản xuất của cải, vật chất. Không vợt
khỏi quy lt kh¸ch quan, nỊn kinh tÕ níc ta cịng là nền tảng, cơ sở cho sự tồn
tại và phát triển của đất nớc ta.
Trong thời gian gần đây, nền kinh tế Việt Nam có nhiều thay đổi. Đặc
biệt là quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung, quan liêu, bao cấp sang nền
kinh tế thị trờng. Sau năm 1975, đất nớc ta hoàn toàn thống nhất, Đảng và Nhà
nớc bớc ngay vào công cuộc xây dựng và kh«i phơc kinh tÕ sau chiÕn tranh. Nhng do cha nắm vững các quy lật khách quan trong kinh tế nên kinh tế Việt Nam
còn nghèo nàn và lạc hậu.
Tháng 12 năm 1986, Đại hội VI của Đảng cộng sản Việt Nam đà họp và
đề ta đờng lối đổi mới kinh tế. Đó là chuyển sang nền kinh tế thị trờng có sự
quản lý của Nhà nớc. Hơn 10 năm qua, việc chuyển đổi kinh tế luôn là vấn đề
quan tâm hàng đầu của toàn xà hội. Chính vì những lý do trên mà em quyết định
chòn đề tài: Vận dụng quan điểm toàn diện trong triết học Mác Lê Nin để
phân tích quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế thị trờng ở Việt Nam cho bài
tiểu luận này.
Em xin chân thành cảm ơn Thầy !

1

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Phần i: Cơ sở lý luận về chuyên đổi sang
nền kinh tế thị trờng
1. Quan điểm toàn diện trong triết học Mác-Lê nin
Triết học Mác-Lê nin đà trở thành cơ sở lý luận cho mọi khoa học khác
và là kim chỉ nam cho mọi hoạt động tích cực của xà hội. Những quy luật mà
triết học Mác-Lê nin phát hiện, nó đà giúp con ngời nhận thức đúng đắn hơn về
thế giới khách quan. Từ đó tích cực lao động cải tạo thế giới nhằm phục vụ cho
cuộc sống con ngời. Và mặc dù sự tồn tại, phát triển của thế giới rất phức tạp quanh co nhng cũng không thể vợt qua các quy luật khách quan của chủ nghĩa
Mác. Những quan điểm mà chủ nghĩa Mác-Lê nin đa ra luôn đợc chứng minh là
đúng thông qua những hoạt động sản xuất vật chất, hoạt động cải tạo xà hội của
toàn bộ thế giới.
Một trong những quan điểm đúng đắn phải kể đến quan điểm toàn diện
trong triết học Mác-Lê nin. Nội dung của quan điển là: khi con ngời xem xét
sự vật hoạt động thì phải tìm ra đợc hết các mối liên hệ vốn có của nó đồng
thờicó sự phân loại và đánh giá vai trò của từng mối liên hệ một. Từ đó thấy ra
đợc sự vật với tất các mặt, các yếu tố, các thuộc tính khác nhau của nó.Xét về
mặt lý luận thì quan điểm này là hoàn toàn đúng đắn và tuân theo quy luật
khách quan. Thật vậy muốn xen xét, đánh giá một sự vật nào đó chúng ta cần
xem xét, đánh giá một sự vật nào đó chúng ta cần xem xét một cách toàn diện dới mọi góc độ, mọi phơng diện và đặt nó trong mọi liên hệ với sự vật khác để
tránh rơi vào sự đánh giá phiến diện, một chiều. Quan điểm toàn diện ở đây
chính là phép kuy vật biện chứng, là sự thống nhất hữu cơ giữa thế giới quan
duy vật và phơng pháp luận biện chứng. Chính vì vậy, quan điểm này đà góp
phần to lớn khắc phục những hanh chế trớc đây trong cách nhìn nhận, đánh giá
sự vật và mở đờng cho những đánh giá ®óng ®¾n kĨ tõ khi nã ra ®êi. Sù ®óng
®¾n của phép biện chứng duy vật đợc chứng minh bằng việc con ngời luôn vận
dụng nó vào thực tiễn. Vận dụng quan điểm toàn diện vào hoạt động lao động

sản xuất và hoạt động kinh tế - chính trị - văn hoá, nghiên cứu khoa học ...v.v...
Từ đó đẩy nhanh sự phát triển mọi mặt đời sống xà hội.
2


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

2. Kh¸i niƯm về kinh tế thị trờng
Một nền kinh tế mà trong đó các vấn đề cơ bản của nó do thị trờng
quyết định đợc xem là nền kinh tế thị trờng( Giáo trình: Kinh tế chính trị Mác Lê nin ( Tập II). Trong nền kinh tế thị trờng là hàng loạt những quy luật kinh tế
vốn có của nó nh: quy luật giá trị, quy luật cung - cầu, quy luật cạnh tranh nền
kinh tế thị trờng tuân theo những quy luật trên đó chính là cơ chến thị trờng.
Cơ chế thị trờng đợc hiểu là cơ chế tự điều tiết nền kinh tế hàng hoá do sự tác
động của các quy luật kinh tế vốn có của nó. Cơ chế đó giải quyết ba vấn đề cơ
bản của tổ chức kinh tế là: cái gì, nh thế nào và cho ai. Cơ chế thị trờng bao gồm
các nhân tố c bản là cung - cầu và giá cả thị trờng( Nhà xuất bản Giáo dụcnăm 1998).
3. Việc vận dụng quan điểm toàn diện trong triết học Mác - Lê nin
vào hoạt động kinh tế
Mọi hệ thống kinh tế đều đợc tổ chức bằng cách này hay cách khác để
huy động tối đa các nguồn lực của xà hội và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực
đó nhằm sản xuất ra hàng hoá để thoả mÃn nhu cầu tiêu dùng của xà hội. Chính
vì vậy, vấn đề cơ bản của hoạt động kinh tế là làm thế nào để việc áp dụng các
nguồn lực và tổ chức sản xuất tốt nhất, việc phân phối hàng hoá sản xuất ra phù
hợp nhất, đáp ứng tốt nhất nhu cầu của xà hội.
Theo quy luật chung của tồn tại thì lĩnh vực kinh tế cũng biện chứng. đó
là: kinh tế luôn đòi hỏi các nhà hoạt động kinh tế phải tuân theo nguyên tắc toàn
diện phát triển và lịch sử cụ thể trong vấn đề sản xuất nh sản xuất cái gì, sản
xuất cho ai và sản xuất nh thế nào. Tức hoạt động sao cho hiệu quả kinh tế đem
lại là lớn nhất. Vậy làm thế nào để đáp ứng đợc yêu cầu đó.
Ta biết, khi lý luận của Triết học Mác Lênin cha ra đời đà có những hoạt

động kinh tế nhng do cha nắm bắt đợc các quy luật khách quan của thế giới nên
các hoạt động kinh tế còn mò mẫm và bị các quy luật của tự nhiên chi phối dẫn
ddến năng xuất lao động đạt đợc không cao. Từ khi triết học Mác Lênin ra đời.
Các quan điểm đúng đắn của nó đà trở thành cơ sở lý luận làm kim chỉ nam cho
lĩnh vực hoạt động kinh tế. Các nhà hoạt động kinh tế trên thế giới đà áp dụng
3


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

quan điểm toàn diện trong triết học Mác Lênin hay chính là phép duy vật biện
chứng vào thực tiễn hoạt động của mình. Nhờ có quan điểm toàn diện này, họ đÃ
nắm bắt các quy luật khách quan của giới tự nhiên từ đó làm chủ các quy luật và
biến các quy luật đó từ chỗ chi phối các hoạt động kinh tế đến chỗ bị các hoạt
động kinh tế chi phối.
Lúc này các quy luật kinh tế lại trở thành yếu tố phục vụ con ngời. Việc
vận dụng quan điểm toàn diện vào tổ chức quản lý kinh tế gồm một số nguyên
lý cơ bản sau:
Một là: Trong nền kinh tế không có một sự kiện nào tồn tại trong trạng
thái cô lập, tách rời với các sự kiện khác. Chính vì vậy khi xem xét các sự vật ta
phải tìm ra đợc hết các mối liên hệ vốn có của nó.
Hai là: Các thị trờng hàng hoá cụ thể không tồn tại trong trạng thái cô
lập, tách rời nhau. Do đó ta cần phải biết phân loại, đánh giá các mối liên hệ để
có thể điều chỉnh sao cho nền kinh tế đi đúng hớng.
Ba là: Bản thân nền kinh tế cũng không tồn tại trong trạng thái cô lập mà
trong mối quan hệ quy định lẫn nhau giữa các lĩnh vực kinh tế - chính trị -ngoại
giao, kinh tế - chính trị - đạo đức - t tởng, kinh tế - chính trị - khoa học - công nghệ.
Vậy mọi sù kiƯn kinh tÕ chØ tån t¹i trong biĨu hiƯn với t cách là nó trong
mối quan hệ với những sự kiện khác. Các nhà t bản phơng tây đà biết vận dụng
các nguyên lý trên vào quản lý kinh tế. Từ đó họ xây dựng nên nền kinh tế hàng

hoá nhiều thành phần đa lại hiệu quả kinh tế rất cao làm cho nền kinh tế của các
nớc t bản phát triển vợt bậc, tạo đà cho sự phát triển của thế giới. Nh vậy sự
hình thành, phát triển kinh tế hàng hoá là tất yếu đối với sự phát triển của xÃ
hội(1). Đến đây ta có thể khẳng định quan điểm toàn diện trong triết học Mác
Lênin là hoàn toàn đúng đắn và có vai trò to lớn đối với lĩnh vực hoạt động kinh
tế của con ngơì. đặc biệt là vai trò đó đà đợc phát huy tÝch cùc trong nỊn kinh tÕ
thÞ trêng.

4


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

PhÇn II: ViƯc chuyển đổi sang nền kinh tế
thị trờng ở việt nam
1. Chủ trơng, chính sách của Đảng và Nhà nớc trong việc chuyển đổi
sang nền kinh tế thị trờng.
a- Một số nÐt nỉi bËt cđa nỊn kinh tÕ níc ta tríc khi chuyển sang
kinh tế thị trờng
Sau năm 1975 do vừa trải qua hai cuộc chiến tranh chống Pháp và chống
Mỹ nền kinh tế của nớc ta bị tàn phá rất nặng nề về cơ sở hạ tầng. Kinh tế của
đất nớc chủ yếu dựa vào nông nghiệp nhng nông nghiệp lại lạc hậu nghèo nàn.
Vẫn cảnh con trâu đi trớc cái cày theo sau, đặc biệt là phơng thức hợp tác
hoá, tập thể hoá đà tạo nên sức ỳ lớn và sự trì trệ trong kinh tế. Việc phân phối
sản phẩm lao động theo khẩu hiệu: Làm theo năng lực, hởng theo nhu cầu
dẫn đến sự ỉ lại của ngời lao động. Ngời lao động thờng dựa dẫm trong công
việc và không quan tâm đến năng xuất lao động.
Bên cạnh nền nông nghiệp nghèo nàn, lạc hậu là nền công nghiệp nhỏ bé,
thấp kém, thiếu thốn về cơ sở vật chất, về nền tảng khoa học. Quy mô công
nghiệp còn nhỏ bé và hoạt động yếu, do đó không thể làm tiền đề cho sự phát

triển kinh tế. Mặt khác, ngành dịch vụ thì hầu nh cha phát triển. Sản phẩm sản
xuất ra đợc phân phối bằng tem phiếu.
Không những cả nền kinh tế còn nghèo nàn, lạc hậu với cơ chế quản lý
tập trung, quan liêu, bao cấp mà đất nớc ta còn bị cấm vận kinh tế, đặc biệt là
lệnh cấm vận kinh tế của Mỹ. Chính vì nậy, giai đoạn 1975-1985 nền kinh tế nớc ta chậm phát triển. Những mâu thuẫn nội tại từ nền kinh tế nớc ta đòi hỏi
phải đổi mới nền kinh tế để thoát khỏi khủng hoảng và thúc đẩy các yếu tố sản
xuất hàng hoá phát triển.
b- Chính sách đổi mới nền kinh tế của Đảng và Nhà nớc
Tháng 2 năm 1986 tại Đại hội toàn quốc lần thứ VI Đảng cộng sản Việt
Nam đà tự phê phán nghiêm túc và đề ra đờng lối đổi mới toàn diện xà hội. Đặc
5


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

biệt là đổi mới về mặt kinh tế đó là chuyển sang nền kinh tế thị trờng có sự quản
lý của Nhà nớc. Tại sao Đảng và Nhà nớc ta lại chủ trơng chun nỊn kinh tÕ níc ta sang nỊn kinh tÕ thị trờng nhng phải có sự quản lý của Nhà nớc.
Chúng ta đà biết, cơ chế hoạt động của nền kinh tế thị trờng rất phức tạp
bởi nó bị chi phối bởi hàng loạt các quy luật kinh tế đan xen chằng chịt. Cơ chế
kinh tế thị trờng với những u điểm nh: Kích thích hoạt động của các chủ thể
kinh tế và tạo các điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh tế. Từ đó làm cho nền
kinh tế năng động và huy động các nguồn lực xà hội vào phát triển kinh tế. Sự
cạnh tranh trong kinh tế thị trờng buộc các nhà sản xuất phải tìm nọi cách giảm
hao phí lao động cá biệt tới mức thấp nhất bằng cách áp dụng khoa học kỹ thuật
và công nghệ tiên tiến vào sản xuất từ đó nâng cao năng xuất lao động của toàn
xà hội. Cơ chế kinh tế mềm dẻo, nó khả năng thích nghi cao và kịp thời hơn với
những thay đổi diễn ra trong xà hội.
Lịch sử phát triển của sản xuất đà chứng minh rằng: Cơ chế thị trờng là cơ
chế điều tiết nền kinh tế hàng hoá đạt hiệu quả cao. Song nó cũng không phải là
hiện thân của sự hoàn hảo mà nó vốn có những khuyết tật, đặc biệt là về mỈt x·

héi. Cã thĨ kĨ ra 1 sã khut tËt của cơ chế thị trờng nh: Cơ chế thị trờng chỉ thể
hiện đầy đủ khi có sự kiểm soát của cạnh tranh hoàn hảo. Mục đích của các
doanh nghiệp là lợi nhuận tối đa do đó họ dễ lam dụng tài nguyên của xà hội,
gây ô nhiễm môi trờng, đặc biệt là gây ra các tệ nạn xà hội làm tổn hại lớn đến
truyền thống đạo đức dân tộc. Nền kinh tế thị trờng khó tránh khỏi những thăng
trầm, khủng hoảng.
Vậy cơ chế thị trờng mặc dù là cơ chế kinh tế có hiệu quả song nó cũng
có hàng loạt các khuyết tật kể trên.
Đảng và Nhà nớc ta đà nhận thức rõ điều đó. Trên cơ sở lý luận khoa học
và thực tiễn, bằng việc áp dụng quan điểm toàn diện trong triết học và thực tiễn,
bằng việc áp dụng quan điểm toàn diện trong triết học Mác -Lênin, Đảng và
Nhà nớc ta đà xem xét cơ chế thị trờng một cách tổng thể. đặt nó trong mối quan
hệ vèn cã cđa kinh tÕ thÞ trêng. Xem xÐt tõ những u điểm đến những nhợc điểm,
từ những thành tựu đạt đợc đến những thiếu sót, sai lầm trong nền kinh tÕ thÞ tr-

6


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

êng. Nh×n thÊy quá trình hoạt động của các nớc t bản phơng tây, thấy nó có tác
dụng thúc đẩy kinh tế phát triển mạnh và đạt đợc những thành tựu vĩ đại nhng
Đảng và nớc ta không hề dập khuôn, máy móc ¸p dơng ngay nã vµo ViƯt Nam.
Mµ c¸c nhµ l·nh đạo của ta còn nhận thức cả những khuyết điểm của cơ chế thị
trờng so sánh giữa cái đợc và cái mất. Đặc biệt Đảng và Nhà nớc ta đà đặt nền
kinh tế thị trờng vào điều kiện hoàn cảnh của Việt Nam, xem xét, đánh giá, nhìn
nhận nó dới mọi góc độ, từ đó nắm vững bản chất của kinh tế thị trờng với đầy
đủ các mặt, các yếu tố và thuộc tính của nó.
Do vậy, trong quan điểm của Đảng ta để thực hiện sự nghiệp xây dựng
chủ nghĩa xà hội với mục tiêu dân giàu - nớc mạnh - xà hội cong bằng - văn

minh thì kinh tế thị trờng nhất thiết phải có sự quản lý của Nhà nớc theo định hớng xà hôị chủ nghĩa. Đến Đại hội toàn quốc lần thứ VII Đảng ta cũng đà khẳng
định Xây dựng nền kinh tế sản xuất hàng hoá nhiều thành phần theo cơ chế thị
trờng nhất thiết phải có sự quản lý của Nhà nớc . Tõng bíc kinh tÕ quèc doanh kinh tÕ tËp thể chiếm u thế về năng xuất, chất lợng, hiệu quả, qua đó giữ vị trí
chi phối trong nền kinh tế. (1)
Vậy thế nào là cơ chế thị trờng theo định hớng xà hội chủ nghĩa hay cơ
chế thị trờng của chủ nghĩa xà hội.
Cơ chế thị trờng dới chủ nghÜa x· héi cã mét sè dỈc trng sau:
Tríc hÕt: Trong kinh tÕ thÞ trêng díi chđ nghÜa x· héi sở hữu quốc doanh
và tập thể phải giữ vai trò chủ thể và chủ đạo chủ thể là chiếm tuyệt đại bộ phận
về định lợng. Chủ đạo là giữ vị trí dẫn đờng, hớng dẫn, định hớng, định tính.
Đặc trng này đà phân biệt kinh tế thị trờng xà hội chủ nghĩa với kinh tế
thị trờng t bản chủ nghĩa.
Mặt khác, tuy không thể cho rằng đà là sở hữu xà hội chủ nghĩa thì đều là
sở hữu của công mà trong kinh tế thị trờng các thành phần kinh tế và cơ cấu sở
hữu có sự biến động, đan xen, pha trộn với nhau. Mỗi thành phần luôn cố gắng
phát huy u thế của mình. Tuy nhiên trong đó thành phần kinh tế sở hữu xà hội
chủ nghĩa phải đóng vai trò chủ đạo. Trong kinh tế thị trờng củ chủ nghĩa xà hội
hình thức phân phối là phân phối lao động kết hợp với nhiều hình thức ph©n
7


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

phối khác để thực hiện tốt mục tiêu đảm bảo cân bằng giữa hiệu xuất và công
bằng. Việc đảng và Nhà nớc đa ra chính sách phân phối theo lao động là rất
đúng đắn và phù hợp với quy luật khách quan. Phơng pháp phân phối này là sự
phủ định căn bản đối với chế độ ngời bóc lột ngời, mà xóa bỏ chế độ ngời bóc
lột ngời, thực hiện quyền làm chủ của ngời lao động đối với t liệu sản xuất là
đặc trng bản chất của kinh tế thị trờng dới chủ nghĩa xà hội. Nếu để các hình
thức phân phối khác sẽ dễ gây sự phân hoá sâu sắc hai cực giàu nghèo trong xÃ

hội. Qua đây ta thấy đợc sự sáng suốt của Đảng và nhà nớc ta trong việc vân
dụng quan điểm triết học và quản lý kinh tế xà hội. Đảng ta còn xác định: Tất
cả những gì để cho thị trờng điều tiết là tốt thì để cho thị trờng điều tiết. Nhà nớc
chỉ can thiệp khi thị trờng có những biểu hiện tiêu cực cần ngăn chặn (1). Chính
vì vậy mà kinh tế thị trờng ở nớc ta nhất thiét phải có sự lÃnh đạo của Đảng cộng
sản. Tăng cờng, nâng cao vai trò lÃnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định bảo
đảm tính chất và định hớng xà hội chủ nghĩa của sự phát triển kinh tế thị trờng
cũng nh toàn bộ sự nghiệp phát triển của đất nớc.
Để áp dụng vào thực hiƯn nỊn kinh tÕ thÞ trêng cđa chđ nghÜa x· hội Đảng
và Nhà nớc ta đà đề ra một số biện pháp sau: Đảm bảo ổn định chính trị - xà hội
và thiết lập hệ thống pháp luật, đây là nhiệm vụ cơ bản và lâu dài. Bởi vì xà hội
ổn định về thể chế chính trị là nền tảng để phát triển kinh tế. Mà xà hội muốn
đảm bảo trật tự công bằng thì phải có sự quản lý của Nhà nớc bằng hệ thống
pháp luật. Bên cạnh đó đảm bảo cho nền kinh tế thị trờng phát triển ổn định và
hoạt động có hiệu quả. Tạo điều kiện tốt nhất cho các thành phần kinh tế tự do
hoạt động trong khuôn khổ quản lý của Nhà nớc. Đặc biệt, tạo điều kiện cho
kinh tế quốc doanh, kinh tế tập thể phát triển. Một biện pháp hữu hiệu và cơ bản
xà hội. Vì chỉ trong môi trờng xà hội công bằng, chính trị ổn định mọi ngời mới
yên tam lao động và hoạt động kinh tế.

2. Kinh tế thị trờng dới sự quản lý của Nhà nớc ở Việt Nam.
Những thành tựu - hạn chế và biện pháp khắc phôc.

8


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Nhê chuyÓn sang nền kinh tế thị trờng theo định hớng xà hội chủ nghĩa dới sự lÃnh đạo của Đảng trong hơn 10 năm thực hiện đổi mới nền kinh tế nớc ta
đà đạt đợc những thành tựu to lớn trong tất cả các ngành, các thành phần kinh tế.

Trong nông nghiệp: Từ một nền nông nghiệp nghèo nàn, lạc hậu hiện nay
nông nghiệp nớc ta đà có nhiều đổi mới. Sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại
hoá da máy móc vào sản xuất nông nghiệp giải phóng dần sức lao động của ngời
dân. Việc áp dụng khoa học kỹ thuật, đa phân bón, thuốc trừ sâu, các giống lúa
mới, kỹ thuật canh tác mới vào sản xuất đà nâng cao năng xuất lao động.
Sản lợng nông nghiệp không những đà đáp ứng nhu cầu của ngời dân mà
còn d thừa để xuất khẩu. Thành tựu to lớn phải kể đến là nớc ta đứng thứ 3 trên
thế giới về xuất khẩu gạo.
Trong công nghiệp: Từ một nền công nghiệp nhỏ bé, hiện nay công
nghiệp nớc ta đà đóng vai trò to lín trong nỊn kinh tÕ cđa ®Êt níc. NhiỊu trung
tâm công nghiệp và vùng công nghiệp ra đời. Nhiều nhà máy lớn với máy móc
thiết bị hiện đại đợc xây dựng và không ngừng phát triển. Nếu nh trớc đây ta chỉ
có một số ngành công nghiệp nh khai khoáng - đóng tàu, công nghiệp dệt,
may... thì hiện nay đà phát triển thêm các ngành công nghiệp mới nh: chế tao
máy, công nghiệp chế biến thực phẩm, công nghiệp chế biến hàng tiêu dùng,
công nghiệp điện tử, công nghiệp thực phẩm, khai thác dầu thô ... Đặc biệt, hiện
nay đang xây dựng và sắp hoàn thành một nhà máy chế biến dầu thô ở Dung
Quất - Quảng NgÃi, đây là nhà máy lọc dầu lớn vào loại nhất ở khu vực Đông
Nam á.
Ngành du lịch và dịch vụ trong những năm gần đây rất phát triển đem lại
thu nhập lớn cho nền kinh tế quốc dân. Các khu du lịch noỏi tiếng, các danh lam
thắng cảnh, di tích lịch sử đợc bảo tồn, tôn tạo hàng năm thu hút lợng du khách
rất lớn cả ở trong nớc và trên quốc tế. Các loại hình dịch vụ đều đợc đổi mới và
phát triển hơn.
Ngành giao thông vận tải đáp ứng khá đầy đủ nhu cầu củ nền kinh tế. Hệ
thống cầu đờng đợc nâng cấp và sửa chữa nhiều. Xây dựng thêm nhiều tuyến đờng và cầu phà, đảm bảo cho sự lu thông đợc nhanh chóng, phù hợp với tèc ®ä
9


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

vËn ®éng cđ kinh tế thị trờng, Không những phát triển giao thông đờng bộ mà cả
giao thông đờng thuỷ, đờng hàng không cũng đều có những bớc phát triển đáng
kể.
Đối với thủ công nghiệp, các nghề thủ công truyền thống đợc khôi phục
và phát triển nh: dệt thổ cẩm, đồ mây tre, lụa tơ tằm, khảm trai, đục đẽo, may áo
dài, may nón ... tạo ra các mặt hàng xuất khẩu có gía trị.
Trong thơng nghiệp: Những năm gần đây nớc ta không những mở rộng
các hình thức buôn bán trong nớc mà còn mở rộng quan hệ kinh tế, buôn bán với
nớc ngoài. Đặc biệt là các nớc trong khu vực Đông Nam á. Năm 1995, sau khi
Mỹ tuyên bố bÃi bá lƯnh cÊm vËn kinh tÕ ®èi víi níc ta thì sự giao lu kinh tế
càng đợc mở rộng và vợt ra trên toàn cầu. Luật đầu t nớc ngoài với những điểm
tạo điều kiện thuận lợi cho phía đầu t đà ngày càng thu về cho đất nớc những
hợp ®ång kinh tÕ quan träng. ThËt ®¸ng mõng víi con số 1644 dự án đầu t đợc
cấp giấy phép với tổng số vốn đầu t gần 21,8 tỷ usd tính t năm 1998 đến 22-51996..
Nhìn chung, từ khi chuyển sang nền kinh tế thị trờng thì nền kinh tế nớc
ta có sự phát triển vợt bậc với nhiều thành tựu to lớn đà phần nào thoả mÃn nhu
cầu của nhân dân.
Bên cạnh việc chỉ đạo việc đổi mới và phát triển kinh tế Đảng và Nhà nớc
ta cũng không quên tính khách quan tính duy vật của kinh tế. Vì vậy Đảng luôn
đặt nền kinh tế vào trung tâm và so sánh với các mặt hoạt động khác của đời
sống xà hội. Để trong sự tồn tại và phát triển của xà hội có sự nhịp nhàng, đồng
bộ giữa các ngành, các lĩnh vực, đảm bảo đ đát nớc phát triển đi lên với t thế
vững chắc, an toàn và có hiệu quả.
Ta đà biết, công bằng xà hội là một đặc trng cơ bản của xà hội mới, là ớc
mơ, khát vọng củ nhân dân, là động lực thúc đẩy mọi ngời vơn lên trong cuộc
sống. Chủ nghĩa Mác - Lênin là học thuyết về con đờng và các hình thức giải
phóng toàn diện con ngời khỏi mọi sự áp bức bóc lột và cao hơn là học thuyết hớng tới công bằng xà hội. Vấn đề đặt ra là chế độ xà hội chủ nghĩa có thể sử
dụng kinh tế thị trờng để phát triển sản xuất đồng thời có các biện pháp để đảm
10

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

bảo công bằng xà hội trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xà hội đợc không.
Thực ra giải pháp đúng đắn cho vấn đề kinh tế thị trờng và công bằng xà hội đÃ
đợc đảng ta đề ra đại hội VI và đợc khẳng định dứt khoát hơn, cụ thể hoá hơn 1
bớc trong Đại hội VII.
Thực hiện chủ trơng của Đảng, các nhà lÃnh đạo của Nhà nớc ta luôn
vạch ra đờng lối chỉ đạo để cho các hoạt động kinh t6Õ diÏen ra trong x· héi
theo ®óng quy lt, ®ång thời đảm bảo tối đa sự công bằng xà hội. Một số giải
pháp mà Đảng và Nhà nớc ta thực hiện là: Bên cạnh việc phát triển hữu ích nhất
cơ chế kinh tế thị trờng là các chính sách đẩy mạnh khoa học kỹ thuật, khuyến
khích tài năng sáng chế, phát minh bảo vệ môi trờng. Chống buôn lậu, làm hàng
giả trốn thuế và lậu thuế. Nhà nớc định hớng cho nền inh tế phát triển bằng các
công cụ kế hoạch tài chính tín dụng tổ chức thông tin về thị trờng trong nớc và
nớc ngoài một cách rộng rÃi và kịp thời. Xây dựng hệ thống pháp luật bảo đảm
quyền bình đẳng cho các doanh nghiệp tham gia cơ chế thị trờng cạnh tranh với
nhau một cách lành mạnh, chống độc quyền, chống làm hàng giả, buôn lậu ...
Kinh tế phát triển đi đôi với văn hoá, giáo dục, y tế. Đảm bảo việc nâng có trình
độ dân trí và đảm bảo về mặt thể chất cho nhân dân, nhất là lực lợng lao động xÃ
hội và trẻ em nhằm tạo nguồn lao động khoẻ mạnh, có trình độ, có tay nghề
trong tơng lai. Bên cạnh việc giáo dục văn hoá đồng thời phải giáo duc đạo đực
t tởng cho học sinh. Nâng có sự hiểu biết về văn hoá truyền thống của dân tộc
cho thế hệ trẻ. Luôn giữ gìn và phát huy tinh hoa văn hoá dân tộc từ đó hình
thành trong t tởng thế hệ trẻ lòng yêu nớc, yêu đân tộc làm tiền đề cho sự ổn
định và phát triển của xà hội sau này.
Đảng và Nhà nớc còn đa ra hàng loạt chính sách nhân đạo nh xây dựng trờng học - bện viện cho ngời nghèo. Xây dựng các làng trẻ cho trẻ em cơ nhỡ,
các trung tâm điều dỡng cho ngời già, thơng binh, những ngời bị tai nạn lao
động. Xây dựng chế độ bảo hiểm xà hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm lao động cho

toàn dân. Thực hiện các biện pháp giải quyến việc làm cho ngời lao động.
Không những phát triển kinh tế, đảm bảo công bằng xà hội mà còn phải coi
trọng vấn đề an ninh quốc phòng. Mặc dù đang là đất nớc độc lập, tự do nhng
Nhà nớc ta vẫn luôn củng cố xây dựng quốc phòng toàn dân. Cảnh giác với mọi
11


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

thÕ lùc thï địch luôn tìm cách chống phá cách mạng và lật đổ chủ nghĩa xà hội ở
Việt Nam không ngừng tuyên truyền, giáo dục t tởng chính trị cách mạng cho
nhân dân, xây dựng lòng tin cho nhân dân vào sự lÃnh đạo sáng suốt của Đảng
và sự quản lý có hiệu lực của Nhà nớc.
Chuyển đổi sang nền kinh tế thị trờng có sự quản lý của Nhà nớc không
chỉ là hoạt động kinh tế bó hẹp trong nớc mà phải tham gia vào các quan hệ kinh
tế quốc tế.
Đó là các đừơng lối chỉ đạo đúng đắn của Đảng theo quan điểm toàn diện
trong triết học Mác-Lênin. Đó là xem xét, đánh giá một sự vật phải tìm ra tất cả
các mối quan hệ vốn có của nó đồng thời có sự phân loại, đánh giá vai trò của
từng mối liên hệ để thấy đợc các mặt, các yếu tố, các thuộc tính của sự vật. Liên
hệ giữa nền kinh tÕ thÞ trêng cđa níc ta víi nỊn kinh tế trên thế giới là mối liên
hệ cơ bản và quan trọng. Để phát triển thì nhất thiết phải có sự giao lu kinh tế
với quốc tế. Điều này do bản chất tất yếu của kinh tế thị trờng quyết định. Đây
là quy luật khách quan của thế giới.
Những thành tựu kể trên là kết quả đạt đợc trong hơn 10 năm chuyển đổi
sang nền kinh tế thị trờng ở nớc ta là kết quả đáng mừng nhng vẫn còn rÊt nhá
bÐ so víi sù ph¸t triĨn cđa thÕ giíi. Từ đó đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân ta phải
tiếp tục phát huy trong thời gian tới.
Không chỉ đạt đợc những thành tựu mà trong 10 năm thực hiện đổi míi
kinh tÕ, nỊn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta cũng còn rất nhiều điểm hạn chế, cụ thể:

Trong lĩnh vực kinh tế, thị trờng cha tác động tốt đều đổi mới cơ cấu kinh
tế và cơ cấu đầu t. Sự thay đổi chậm chạp các chính sách tài chính, tiền tệ, tín
dụng, tiền lơng và thu nhập. Chính sách kinh tế đối ngoại hạn chế sự phát huy
những quá trình mang tính quy luật và bớc đi của quá trình chuyển đổi kinh tế
cha đợc vạch ra dẫn đến không thể hiện nhất quán chủ trơng, chính sách trong
nhiều giai đoạn của sự phát triển. Sự chuyển hoá trong t duy và quan điểm kinh
tế là khá rõ nhng sù chun biĨu vỊ kû lt kinh tÕ vỊ häc thuyến quản lý kinh tế
còn rất yếu kém, chậm tổng kết, đánh giá thực tiễn. Cha đào tạo kỹ một ®éi ngò

12


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

cán bộ quản lý kinh tế và quản trị doanh nghiệp thích ứng nhanh và có thể hoạt
động lâu dài theo cơ chế thị trờng.
Việc chuyển sang kinh tế thị trờng đòi hỏi phải có một Nhà nớc pháp
quyền mạnh, nhng Nhà nớc, thể chế chính trị của ta còn chứa dựng nhiều yếu tố
thiếu hoàn hảo. Cha thực hiện triệt để công bằng xà hội. Mối quan hệ và ranh
giới giữa sự lÃnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nớc cha rõ ràng. Nạn tham
nhũng, lợi dụng chức quyền khá phổ biến làm xói mòn niềm tin của quần chúng
nhân dân vào Đảng và Nhà nớc. Nền kinh tế thị trờng còn có những điểm hạn
chế về mặt xà hội nh: Sự phân hoá giàu nghèo ngày càng lớn. Đạo đức con ngời
bị suy giảm. Các truyền thống tốt đẹp củ dân tộc có nguy cơ không đợc phát
huy. Đặc biệt là vấn đề việc làm. Nạn thất nghiệp làm cho nhiều ngeời không có
việc làm. Đó cũng chính là nguyên nhân làm nảy sinh hàng loạt các tệ nạn xÃ
hội nh cờ bạc, rợu chè, mại dâm, ma tuý, trém c¾p, cíp giËt .v.v... Nh vËy trong
thêi gian tíi Đảng và Nhà nớc ta cần vận dụng triệt để và có hiệu quả những
quan ddiểm, lý luận của Triết học Mác-Lênin để từng bớc khắc phục những mặt
hạn chế nói trên.

Hiện nay Đảng và Nhà nớc đà đề ra hàng loạt các biện pháp thực hiện
nhằm định hớng cho nền kinh tế thị trờng đạt đợc kết quả cao nhất mà vẫn đảm
bảo công bằng xà hội nh : Xác định rõ nội dung - mục tiêu và bớc đi của quá
trình chuyển sang kinh tế thị trờng và vẫn giữ định hớng xà hội chủ nghĩa. Tiếp
tục xây dựng các chủ thể tự do và tự chủ kinh doanh theo Pháp luật phát huy đầy
đủ hiệu lực của kế hoạch kinh tế vĩ mô. Phát huy đầy đủ vai trò của các đòn bẩy
kinh tế. Củng cố và phát triển kinh tế quốc doanh, hình thành quỹ dự trữ, tổ chức
thông tin... Xử lý tốt mối quan hệ giữa hai cơ chế điều tiết, điều tiết kế hoạch và
điều tiết thị trờng . Tập trung đổi mới sự quản lý của Nhà nớc, vận dụng cơ cấu
pháp luật vào quản lý xà hội. Từng bớc xây dựng và củng cố hệ thống pháp luật
đồng thời thực thi có hiệu lực hệ thống pháp luật. Nhanh chóng giải quyết vấn
đề việc làm trong xà hội. Xây dựng các chính sách để thu hút lực lợng lao động
nhất là lao động có trình độ, có tay nghề. Đặc biệt phải giải quyết tốt các tệ nạn
xà hội. Từng bớc thực hiện công bằng hoạt động và phát triển.

13


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Ngµy nay, kinh tế thị trờng chịu sự tác động tích cực của chế độ chính trị,
của Nhà nớc, của Đảng cầm quyền và hệ thống chính trị của đất nớc. Trở thành
một phơng tiện của Nhà nớc để phát triển kinh tế theo những mục tiêu nhất định
đà đề ra. Nhận thức rõ điều đó Đảng và Nhà nớc ta luôn xác định: Phát triển
nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần là một chủ trơng đúng đắn và sáng suốt
để giải phóng sức sản xuất, phát huy khả năng sáng tạo của ngời lao động. Từ đó
Đảng và Nhà nớc luôn từng bớc xem xét tổng kết, đánh giá những kết quả đat đợc trong thời gian chuyển sang nền kinh tế thị trờng. Đồng thời rút ra kinh
nghiệm và đề ra phờng hớng, biện pháp để tiếp tục quá trình chuyển đổi nền
kinh tế sang cơ chế mới. Đối mới công tác quản lý Nhà nớc nói chung và đổi
mới công tác quản lý vĩ mô nền kinh tế nói riêng là vấn đề then chốt quyết định

sự thành bại của quá trình phát triển kinh tế ở nớc ta. Để giải quyết vấn đề đó
quản lý kinh tế cần xuất phát từ các quan điểm sau:
Tiếp tục hoạt động kinh tế theo cơ chế thị trờng có định hớng xà hội chủ
nghĩa. Cần hiểu rõ, cơ cấu kinh tế thị trờng nếu không có định hớng xà hội chủ
nghĩa hoặc định hớng kém hiệu lực thì sẽ không có xà hội chủ nghĩa. Vì vậy cần
phát triển đồng bộ các thành phần kinh tế. Xoá bỏ chế độ bao cấp trong phân
phối, sử dụng các yếu tố sản xuất và vật phẩm tiêu dùng, chuyển chúng sang
quan hệ tiền tệ - hàng hoá hoàn toàn. Tuân thủ nguyên tắc tự do giá cả. Bên
cạnh đó, luôn coi trọng thị trờng nông thôn và lấy hoạt động xuất nhập khẩu làm
đòn bây. Khuyến khích phát triển nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp. áp dụng
nguyên lý lợi thế trong quan hệ trao đổi quốc tế. Tiếp tục đổi với sự quản lý cđa
Nhµ níc b»ng viƯc tõng bíc hoµn thiƯn hƯ thống pháp luật. Phân định ranh giới
giữa quản lý Nhà nớc và quản lý kinh doanh. Can thiệp vào thị trờng chủ yếu
bằng chính sách và pháp luật, đề cao vai trò tổ chức, hớng dẫn và giám sát. Đặc
biệt chó ý më réng quan hƯ kinh tÕ qc tÕ. Thu hút vốn đầu t của nớc ngoài vào
Việt Nam. Đề ra các biện pháp nhằm thực hiện công bằng x· héi. Híng tíi mơc
tiªu cđa x· héi. X· héi chủ nghĩa đó là dân giàu - nớc mạnh - xà hội công bằng
văn minh với một Nhà nớc của dân do dân và vì dân, do Đảng lÃnh đạo và Nhà
nớc quản lý. Từng bớc phát triển và hoàn thiện các hệ thống giáo dục - y tế, văn
hoá - khoa häc kü thuËt ... nh»m n©ng cao d©n trí. Từng bớc làm giảm các tệ nạn
xà hội. Thực hiện chính sách giải quyết việc làm cho ngời lao động các chính
sách từ thiện ... nhằm tào niềm tin trong quần chúng nhân dân.
14


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Nãi tãm l¹i trong thời gian tới Đảng và Nhà nớc ta phải hoạt động sao cho
đạt hiệu quả cao nhất trong mọi mặt của đời sống xà hội.
3. ý kiến của bản thân

Qua thời gian học tập các môn : Triết học - Kinh tế chính trị Pháp luật đại
cơng ... ở trêng cïng víi bµi viÕt vỊ “ VËn dơng quan điểm toàn diện trong triết
học Mác-Lênin để phân tích quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế thị trờng ở
Việt Nam, em đà rút ra đợc nhiều bài học bổ ích và thực sự mình có thêm nhiều
hiểu biết. Trớc đây khi còn học phổ thông, em hiểu rất mơ hå vỊ nỊn kinh tÕ thÞ
trêng ë níc ta. Nhng bây giờ em đà hiểu rõ hơn về Kinh tế thị trờng những u
điểm và hạn chế của nó. Cũng nhờ học quan điểm trong triết học Mác-Lênin em
có thêm vững vangf trong việc đánh giá, nhận xét các sự việc và trong cuộc
sống.
Qua đây em cũng hiểu đợc vai trò lÃnh đạo của Đảng và việc quản lý xÃ
hội của Nhà nớc. Đảng cộng sản luôn là ánh dơng chỉ đờng cho mọi hoạt động
của Nhà nớc. Nhà nớc bớc theo con đờng mà Đảng vạch ra, từng bớc vững vàng
đa đất nớc ta hội nhập vào xu thế phát triển chung trên thế giới.
Trong giai đoạn hiện nay, đất nớc ta đang đẩy mạnh quá trình công
nghiệp hoá - hiện đại hoá với chiến lợc hớng ra xuất khẩu. Do đó cần phải có
chính sách u tiên, khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển. Nhng hiẹn
nay đất nớc ta vẫn còn nhiều khó khăn mà khó khăn lớn nhất là tiềm lực kinh tế
còn non yếu. Chắc chắn rằng trong tơng lai Đảng và Nhà nớc ta sẽ có những
chính sách tốt nhất để khắc phục các hạn chế.

Kết luận
Từ những vấn đề nêu trên ta có thể khẳng định:
Việc vận dụng quan điểm toàn diện trong triết học Mác-Lênin vào sự
chuyển đổi sang nền kinh tế thị trờng ở nớc ta là một quyết định sáng suốt của
Đảng và Nhà nớc. Cơ sở lý luận là một chân lý đà đợc chứng minh trong suốt
quá trình phát triển của xà hội. Bên cạnh đó khi áp dụng vào Việt Nam lại đợc
các nhà lÃnh đạo nớc ta xem xét, đánh giá toàn diện, khách quan. Đặt vào điều
kiện hoàn cảnh cụ thể của đất nớc từ đó có chính sách đổi mới và phát triển phù
hợp. Từ khi đổi mới, nền kinh tế thị trờng đà phát huy tác dụng rất tích cực. Hơn

15


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

10 năm qua lĩnh vực kinh tế của nớc ta đà đạt những kết quả và thành tựu to lớn,
kinh tế tăng trởng nhanh, xà hội ổn định và vững bớc đi lên. Đời sống nhân dân
đợc cải thiện đáng kể.
Tuy nhiên trong lòng bản chất của nền kinh tế thị trờng nó luôn chứa
đựng những khuyết tật và những khuyết tật đó cịng ®· biĨu hiƯn ra trong nỊn
kinh tÕ cđa ViƯt Nam. Nhng các chính sách của Đảng và Nhà nớc luôn đợc đề ra
để khắc phục những khuyết tật, hạn chế một cách tốt nhât. Đồng thời, phơng hớng tiếp tục đổi mới và phát triển cũng luôn đợc đặt ra tạo điều kiện cho sự phát
triển ổn định nền kinh tế của đất nớc trong tơng lai.
Tất cả các vấn đề diễn ra xung quanh nền kinh tế thị trờng ở Việt Nam
một lần nữa đà chứng minh cho sự đúng đắn và sáng suốt trong phơng hớng chỉ
đạo của Đảng Cộng sản và hoạt động quản lý thực hiƯn cđa Nhµ níc Céng hoµ
x· héi chđ nghÜa ViƯt Nam.
Trên đây là một số ý kiến phân tích quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế
thị trờng ở Việt Nam mà em đà tiếp thu đợc trong quá trình học tập và tham
khảo tài liệu. Tuy em đà hết sức cố gắng vận dụng hiểu biết và phát huy năng
lực của mình để hoàn thành bài viêts song vẫn không tránh khỏi những thiếu sót,
sai lầm và rất nhiều ®iĨm h¹n chÕ.

16


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Tµi liƯu tham khảo
1. Giáo trình Triết học Mác-Lênin Tập II

Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Hà Nội - Năm 1997
2. Giáo trình Kinh tế Chính trị Mác-Lênin Tập II
Nhà xuất bản Giáo dục Hà Nội - Năm 1998
3. Học thuyết Mác - Lênin và thời đại
Nhà xuất bản Sự thật - Năm 1991
4. Về một số vấn đề cơ bản trong văn kiện Đại hội VII Đảng
Cộng Sản Việt Nam - Hỏi và đáp.
Nhà xuất bản Thông Tin - Văn Hóa - Năm 1991
5. Tạp chí Triết học các số : 3 (91) Tháng 6 năm 1996.
1 (101) Tháng 2 năm 1998.
2 (102) Tháng 4 năm 1998.
6. Tạp chí Cộng sản sô 3 năm 1993 và số 1 - Năm 1994
7. Tạp chí Thông tin - lý luận số 1 số 7 và số 9 - Năm 1993.
8. Tạp chí Phát triển kinh tế số 22 - Năm 1993,
9. Tạp chí kinh tế dự báo số 2 và số 6 - Năm 1993.
10. Tạp chí kinh tế dự báo số 5 - Năm 1997.

17


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Môc lôc
Lêi nãi đầu
Phần một: cơ sở lý luận về việc chuyển đổi sang nền kinh tế thị trờng.
1. Quan điểm toàn diện trong triết học Mác-Lênin.

4

2. Khái niệm về kinh tế thị trờng.

5

3. Việc vận dụng quan điểm toàn diện trong triết học Mác-Lêninh vào hoạt
động kinh tế.
6
Phần hai: việc chuyển đổi sang nỊn kinh tÕ thÞ trêng ë ViƯt Nam.

8

1. Chđ trơng, chính sách của Đảng và Nhà nớc trong việc chuyển đổi sang
nền kinh tế thị trờng.
8
2. Kinh tế thị trờng dới sự quản lý của Nhà nớc ở Việt Nam.
3. ý kiến của bản thân.

13
21

kết luận.

24

tài liệu tham khảo.

26

18