Đặc trưng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta hiện nay

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Lời mở đầu
Sau hơn mời năm đổi mới, đất nớc ta trởng thành một phần là nhờ sự thay
đổi cơ chế quản lý mà trong đó nhà nớc đóng vai trò vô cùng quan trọng. Việc
chuyển đổi nền kinh tế nớc ta từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung sang cơ chế thị
trờng đã đem lại cho chúng ta nhiều kết quả đáng kể. Do đờng lối mở cửa và sự
ổn định về chính trị trong nớc đã thu hút vốn đầu t nớc ngoài vào nhiều lĩnh vực
khác nhau. Nhờ u thế của kinh tế thị trờng mà bộ mặt kinh tế Việt nam có
những thay đổi rõ rệt.
Theo chủ chơng của Đảng và nhà nớc thì kinh tế thị trờng Việt nam sẽ
phát triển theo định hớng xã hội chủ nghĩa để giúp xã hội có một nền kinh tế
phát triển cao trên cơ sở khoa học, công nghệ, và lực lợng sản xuất hiện đại .
Đây là sự định hớng của một xã hội mà sự hùng mạnh của nó nhờ vào sự giàu
có và hạnh phúc của dân c. Xã hội không còn chế độ ngời bóc lột ngời, dựa trên
cơ sở Ngời lao động làm chủ con ngời giải phóng đợc khỏi áp bức bóc lột, tấn
công, làm theo năng lực, hởng theo lao động, có cuộc sống ấm no hạnh phúc, có
điều kiện phát triển toàn diện cá nhân . Định hớng XHCN không chỉ phản ánh
nguyện vọng và lý tởng của Đảng, nhà nớc và nhân dân ta mà còn phản ánh xu
thế khách quan của lịch sử. Định hớng XHCN ở nớc ta là cần thiết và có tính
khách quan. Xây dựng nền kinh tế thị trờng không có gì mâu thuẫn với định h-
ớng xã hội chủ nghĩa.
Với ý nghĩa trên tôi đã chọn đề tài: Đặc tr ng nền kinh tế thị trờng
định hớng XHCN ở nớc ta hiện nay
Do điều kiện thời gian và trình độ còn hạn chế cũng nh những kinh
nghiệm thực tế còn ít nên bài viết của em không tránh khỏi những thiếu sót nhất
định. Qua đây em rất mong nhận đợc sự chỉ bảo góp ý của thầy cô giáo để bài
viết của em đuợc hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Nội dung

I. Một vài nét cơ bản về kinh tế thị trờng
Kinh tế thị trờng là một nền kinh tế phát triển ở trình độ cao, là một mô
hình kinh tế phát sinh và tồn tại khách quan ngoài ý muốn của con ngời, không
phụ thuộc vào ý muốn chủ quan vào cấu trúc chính trị và bộ máy quyền lực. Mô
hình kinh tế thị trờng là tài sản chung, là khuynh hớng khách quan của lịch sử
phát triển kinh tế xã hội. Đây là con đờng đa xã hội thoát cảnh nghèo đói.
1. Bản chất của kinh tế thị trờng
Kinh tế thị trờng là một nền kinh tế khách quan do sự phát triển của lực l-
ợng sản xuất quyết định, là phơng thức lấy sự điều tiết của thị trờng làm cơ sở
phát triển. Do vậy nó gồm 3 nội dung chủ yếu:
Tự chủ kinh doanh và tự chịu lỗ lẫi trong kinh doanh.
Tất cả các khâu của quá trình tái sản xuất xã hội đều có quan hệ mật
thiết với thị trờng và đợc biểu hiện thông qua cơ chế tiền hàng.
Cơ chế thị trờng là cơ sở của vận hành kinh tế xã hội nó chịu sự điều
tiết và phân phối của nguồn vốn. ở bất kỳ một quốc gia nào khi chấp nhận và
vận hành nền kinh tế theo cơ chế thị trờng đều phải giải quyết 5 vấn đề lớn :
Điều chỉnh thay đổi căn bản thiết chế quan hệ sở hữu.
Phải dân chủ hoá đời sống chính trị xã hội.
Cần tích luỹ đợc khối lợng vốn đầu t cần thiết để tạo dựng nền móng cho
nền kinh tế thị trờng đồng thời phải tích cực gia tăng khả năng tích luỹ để mở
rộng tái sản xuất xã hội ra tăng khả năng cạnh tranh.
Phải có một nền công nghệ kỹ thuật phất triển.
Phải xây dựng một cấu trúc kinh tế xã hội đồng bộ.
2. Đặc trng của nền kinh tế thị trờng
Các chủ thể tham gia hoạt động trên thị trờng thuộc các thành phần kinh tế
khác nhau, tự chủ, chủ động hoạt động kinh doanh.
2
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Các quy luật kinh tế phải phát huy tác dụng, quy luật cung cầu hàng hoá,
quy luật giá trị, cạnh tranh, quy luật tiền hàng. Các quan hệ kinh tế tự do cạnh

tranh.
Nh vâỵ, kinh ttế thị trờng là một nền kinh tế phát triển ở trình độ cao.
Tất cả các quy luật kinh tế trong quá tình tái sản xuất xã hội đều đợc cụ thể hoá
dùng đồng tiênf là thớc đo kết quả hàng hoá, hiệu quả sản xuất kinh doanh.
Làm cho các yếu tố của sản xuất nh đất đai, tài nguyên, vốn bằng tiền, vốn vật
chất sức lao động, công nhân, quản lý các sản phẩm và dịch vụ tạo ra chất
xám...đều trở thành đối tợng hàng hoá. Việc chuyển sang mô thức kinh tế thị tr-
ờng là một tất yếu khách quan.
II. Đặc trng nền kinh tế thị trờng theo định hớng xã hội
chủ nghĩa ở nớc ta
1. Thực trạng nền kinh tế Việt Nam khi chuyển sang kinh tế thị trờng
theo định hớng XHCN
Khi chuyển sang kinh tế thị trờng chúng ta đứng trớc thực trạng là: đất nớc
đã và đang từng bớc quá độ lên CNXH từ một xã hội vốn là thuộc địa nửa
phong kiến, trình độ phát triển của lực lợng sản xuất xã hội rất thấp. Đất nớc lại
phải trải qua hàng chục năm chiến đấu, hậu quả để lại còn nặng nề. Những tàn
d thực dân phong kiến còn nhiều, lại chịu ảnh hởng nặng nề của cơ chế tập
trung quan liêu bao cấp.
Với những đặc điểm nh trên cơ thể nhận xét rằng: nền kinh tế nớc ta không
còn hoàn toàn là nền kinh tế tự cấp tự túc, nhng cũng cha phải là nền kinh tế
hàng hoá theo nghĩa đầy đủ. Mặt khác, do có sự đổi mới về mặt kinh tế nên nền
kinh tế nớc ta khi chuyển sang kinh tế thị trờng là nền kinh tế hàng hoá kém
phát triển, còn mang nặng tính chất tự cấp tự túc và chịu ảnh hởng nặng nề của
cơ chế tập trung quan liêu bao cấp. Thực trạng đó đợc thể hiện ở các mặt sau
đây:
3
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Thứ nhất, kinh tế hàng hoá kém phát triển, nền kinh tế còn mang nặng
tính chất tự cấp tự túc, cơ cấu kinh tế còn mất cân đối và kém hiệu quả, cha có
thị trờng theo đúng nghĩa của nó và năng suất lao động xã hội và thu nhập quốc

dân tính theo đầu ngời còn thấp.
Nền kinh tế nhiều thành phần ở nớc ta đã đợc hình thành và phát triển, vì
vậy thị trờng nớc ta cũng đợc hình thành và phát triển. Xem xét khái quát về thị
trờng nớc ta trong những năm vừa qua ta thấy thị trờng nớc ta vẫn còn là thị tr-
ờng ở trình độ thấp, tính chất của nó còn hoang sơ, dung lợng còn yếu và có
phần rối loạn. Chúng ta mới có thị trờng hàng hoá nói chung, trớc hết là thị tr-
ờng hàng tiêu dùng thông thờng với hệ số giá cả và quan hệ mua bán bình th-
ờng. Về cơ bản chúng ta cha có thị trờng sức lao động, thị trờng tiền vốn trong
khu vực kinh tế Nhà nớc. Thực trạng này của thị trờng nớc ta là do kết quả của
nhiều nguyên nhân khác nhau. Về mặt khách quan là do trình độ phát triển của
phân công lao động xã hội còn thấp, nền kinh tế còn mang nặng tính tự cấp tự
túc. Về mặt chủ quan là do những nhận thực cha đúng đắn của nền kinh tế
XHCN, do sự phân biệt duy ý chí giữa thị trờng có tổ chức và thị trờng tự do.
Điều cần thiết phải rút ra từ thực trang của thị trờng trên đây là: với tất cả
tính phức tạp và các mặt tiêu cực xảy ra trên thị trờng, việc chuyển nền kinh tế
nớc ta sang kinh tế thị trờng vẫn đa tới mức tiến bộ về mặt kinh tế hơn hẳn trớc
đây và tạo ra khả năng dẫn tới bớc ngoặt quyết định. Nhiệm vụ đặt ra hiện nay
là phải tiếp tục thúc đẩy quá trình hình thành và phát triển của thị trờng ngày
càng đầy đủ, thông suốt và thống nhất trên phạm vi cả nớc, phải gắn thị trờng
trong nớc với thị trờng thế giới.
Thứ hai về thực trạng của nền kinh tế nớc ta khi chuyển sang nền kinh tế
thị trờng là ảnh hởng của mô hình kinh tế chỉ huy với cơ chế tập trung quan liêu
bao cấp. Hai cơ chế kinh tế cũ và mới (cơ chế tập trung quan liêu bao cấp và cơ
chế thị trờng) có nhiều đặc điểm khác nhau, do đó điểm khác nhau cơ bản là ở
chỗ: cơ chế cũ hình thành trên cơ sở thu hẹp hoặc gần nh xoá bỏ quan hệ hàng
4
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
hoá tiền tệ, làm cho nền kinh tế bị hiện vật hoá; cơ chế mới hình thành trên cơ
sở mở rộng quan hệ hàng hoá tiền tệ.
Quy luật giá trị tồn tại trong cơ chế giao nộp và cấp phát chỉ là hình thức.

Việc mở rộng sản xuất và lu thông hàng hoá là một tất yếu lịch sử, cho nên hạn
chế quan hệ hàng hoá tiền tệ và quy luật giá trị trở thành sự cản trở tiến bộ kinh
tế, kìm hãm nhân tố mới, do đó làm cho Nhà nớc không thể làm chủ những quá
trình kinh tế khách quan mặc dù trong tay Nhà nớc có thực lực kinh tế to lớn. Vì
vậy, Đại hội lần thứ VII Đảng ta đã khẳng định: Xoá bỏ triệt để cơ chế quản lý
tập trung quan liêu bao cấp hình thành cơ chế thị trờng có sự quản lý của Nhà n-
ớc bằng pháp luật, kế hoạch, chính sách và các công cụ khác. Xây dựng và phát
triển đồng bộ hàng tiêu dùng, vật t, dịch vụ, tiêu tốn, sức lao động thực hiện
giao kinh tế thông suốt trong cả nớc và với thị trờng thế giới.
2. Thực chất của quá trình chuyển nền kinh tế Việt Nam sang kinh tế thị
trờng theo định hớng XHCN
Từ sự phân tích thực trạng của nền kinh tế nớc ta khi chuyển sang nền
kinh tế thị trờng ta có thể rút ra kết luận:
Thứ nhất, thực chất của quá trình chuyển nền kinh tế nớc ta sang nền
kinh tế thị trờng theo định hớng XHCN là quá trình chuyển nền kinh tế còn
mang nặng tính chất tự cấp tự túc sang nền kinh tế hàng hoá tiến tới nền kinh tế
thị trờng và quá trình chuyển cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị
trờng có sự quản lý của Nhà nớc.
Thứ hai, quá trình chuyển nền kinh tế nớc ta sang nền kinh tế thị trờng
đồng thời cũng là quá trình thực hiện nền kinh tế mở, nhằm hoà nhập nớc ta với
thị trờng thế giới.
Sự phát triển của CNTB đã khẳng định kinh tế hàng hoá đã làm cho thị tr-
ờng dân tộc gắn bó và hoà nhập với thị trờng thế giới. Chính giao lu hàng hoá
5