Bài tập Tâm lý học sinh tiểu học

BÁO CÁO KẾT QUẢ “TÌM HIỂU NHÂN CÁCH HỌC SINH”
Lứa tuổi bắt đầu theo học Tiểu học, hoặc còn gọi là Phổ thông cơ sở cấp 1. Đây cũng là
lứa tuổi mà những ai thật sự muốn dấn thân trở thành người cộng tác mật thiết với gia đình các
em để chăm lo việc giáo dục cho các em, nhất là cha mẹ và các thầy cô giáo, rất cần quan tâm
tìm hiểu. Chính vì lẽ đó tôi đã thực sự vào cuộc để tìm hiểu tâm lý của các em trong đợt thực
tập lần này qua các buổi gặp gỡ, lên lớp. Ở đợt thực tập này, tôi được nhà trường phân công
thực tập ở lớp 3B trường tiểu học Yên Mỹ - Thanh Trì – Hà Nội, ngôi trường nằm trên địa bàn
một xã nhỏ, nằm ven sông Hồng mang tên xã Yên Mỹ, được hình thành từ khá sớm với truyền
thống là làng trồng rau sạch, cung cấp cho thị trường nội thành. Ngay từ lần đầu tiên tôi bước
chân vào lớp đã bắt gặp 26 cặp mắt các em học sinh ngây thơ, trong sáng với biên chế lớp là:
tổng số có 26 học sinh, trong đó có 10 em là nữ, 16 em là nam. Tôi có một thói quen, đó là rất
nhớ những gì mà để lại ấn tượng sâu sắc cho mình khi gặp, khi nhìn thấy. Vì vậy, khi ở lớp học
này, có một đối tượng học sinh đã để lại một ấn tượng đẹp trong tôi, đó là em Nguyễn Minh
Quân, sinh ngày 30/ 05/2004, học tập tại lớp 3B, trường tiểu học Yên Mỹ. Tôi thấy rất vinh dự
cho Quân khi em là một đội viên thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh. Trong lớp em, Quân giữ
một chức vụ rất quan trọng, đó là lớp phó học tập, luôn phải theo sát tình hình học tập của lớp
để báo cáo với giáo viên chủ nhiệm.
Các em trong lớp đều là con em có hộ khẩu ở xã, đa số học sinh đều ngoan ngoãn, lễ
phép, hăng hái học tập. Bề ngoài, Quân là một cậu học trò có thể nói là khá bụ bẫm, đẹp trai,
với nước da trắng trẻo. Quân có chiều cao khoảng 1m35, cân nặng 35 kg, thể chất phát triển
bình thường như các bạn khác. Em có một đôi mắt tròn, to, sáng rõ rất linh hoạt, lúc cười đôi
mắt đó híp lại thành một đường thẳng. Khuôn mặt em bầu bĩnh cho nên mỗi khi em cười, hai
bên gò má nhô lên, khiến khuôn mặt càng tròn thêm, làm cho người khác chỉ muốn véo má. Tôi
rất thích tiếp xúc với những đứa trẻ bụ bẫm, đáng yêu. Cho nên, khi có bài tập tìm hiểu về nhân
cách của một học sinh, tôi đã cố gắng thu thập mọi thông tin về Quân và về gia đình em. Qua
tìm hiểu tôi tự nhận thấy như sau: về phần xu hướng, sự hứng thú của Quân với các hoạt động
học tập cũng như các hoạt động khác của trường, lớp em luôn nhiệt tình, sôi nổi hăng hái tham
gia. Trong học tập, Quân học đều ở tất cả các môn học. Một điểm em gây chú ý cho tôi là đáng
ra các bé trai thường thích học các môn tự nhiên hơn là các môn xã hội nhưng Quân lại khác,
em cũng thích học Toán, nhưng khi tôi hỏi em thích học môn nào nhất thì em nói là “ thích học
tập viết và môn Mĩ thuật”. Minh chứng cho việc đó là Quân đã đưa cho tôi xem những bức

tranh mà em đã vẽ, những bài viết chữ đẹp với những điểm số 9, 10. Tôi rất thích bức vẽ tự do
có chủ đề “ Vẽ chân dung về một người thân của em”, Quân đã vẽ về mẹ em. Tuy là những nét
1
vẽ cứng rắn nhưng thay vào đó là sự phối hợp màu sắc rất hài hòa, vị trí của các bộ phận trên
khuôn mặt rất cân đối, cũng đủ để làm nổi bật lên hình ảnh về một người mẹ hiền từ, yêu
thương con cái hết mực. Đối với các lĩnh vực khác, em thích nhất là Thể dục thể thao. Quân nói
với tôi mỗi khi đến giờ học thể dục, em thấy rất vui, háo hức vì được giải tỏa tinh thần sau
những bài học căng thẳng, được vui chơi, nô đùa với các bạn, được học các bài thể dục có lợi
cho sức khỏe. Cho nên ở các buổi học, em luôn thực hiện tốt nội quy của giờ học, mang đồ
dùng học tập đầy đủ. Ngoài ra bản tính của em rất hòa đồng, cởi mở nên bạn bè, thầy cô ai cũng
quý mến. Về mục tiêu, lý tưởng, Quân vẫn hằng mơ ước sẽ cố gắng học thật giỏi để phấn đấu
sau này trở thành kĩ sư xây dựng, thiết kế nên những ngôi nhà đẹp cho mọi người. Tới phần thế
giới quan, niềm tin, em Quân cũng như bao học sinh cùng lứa tuổi khác, có một tâm hồn rất
ngây thơ. Ở các em luôn tìm sự gần gũi, yêu thương, chiều chuộng của người lớn khác phái: bé
gái gần bố mà xa mẹ, còn bé trai lại gần mẹ xa bố. Đây không phải là một tội lỗi ghê gớm đáng
lên án và nghiêm phạt như cách nghĩ thiển cận của một số người có chủ trương đạo đức quá
khắt khe cổ hủ. Trong khoảng thời gian tôi thực tập, đã xảy ra một tình huống khá khó xử.
Quân mắc lỗi với cô giáo dạy môn năng khiếu và bị cô chủ nhiệm phạt bằng cách: “phải tìm
bằng được cô giáo kia để xin lỗi”. Tôi đã đi cùng em để tìm cô, khi gặp được cô giáo rồi, Quân
có vẻ khá lưỡng lự. Tôi biết, lúc đó em rất sợ và xấu hổ. Tôi đã đặt tay mình lên vai em và nói “
mạnh dạn lên em!”. Có lẽ lúc đó, Quân cảm nhận được lòng tin tưởng của tôi trao cho em,
Quân đã mạnh dạn đi vào và xin lỗi cô giáo một cách chân thành nhất. Từ đó thấy được, nếu
các em nhận ra nơi ở người lớn như cô chú, thầy cô giáo, anh chị... một sự bảo bọc chở che,
nhất là sự quan tâm, cảm thông thật sự, các em sẽ dần dần quấn quít, tin cậy đến mức tuyệt đối.
Người lớn cần phải biết khéo hướng dẫn để giúp các em từ từ nhận ra sự cần thiết phải có đủ
các tính cách giáo dục qua cả bố lẫn mẹ, anh và chị trong gia đình, cả thầy lẫn cô ở trường, ở
lớp. Để sau này, khi bước vào tuổi dậy thì, các em sẽ dần dần chuyển hóa sang thế quân bình về
phái tính. Nếu người lớn quá khắc nghiệt hoặc nơi lỏng thiếu quan tâm, có thể sẽ gây ra nơi các
em những ấn tượng lệch lạc, di hại suốt đời các em về mặt nhân cách tâm lý và ứng xử. Ngược
lại, cần bắc một nhịp cầu hết sức tế nhị để gặp gỡ chính tâm hồn bé bỏng non nớt của các em,

biết mở chuyện hỏi han các em bằng ngôn ngữ và cung cách của chính các em. Khi đó, các em
mới dễ bộc lộ một cách hồn nhiên những tâm sự, những "bí mật" có khi rất ngô nghê của các
em, mà không hề e dè, giấu giếm, sợ người lớn la rầy, kết tội hoặc chế giễu. Ở điểm này, các
em cần có người yêu thương, chăm sóc, ân cần tận tụy và tinh tế nhạy cảm, nắm bắt cho được
mọi biểu hiện tích cực lẫn tiêu cực nơi các em. Tính cách của Quân rất cởi mở, bản tính hòa
đồng, thân thiện, hay nói, có trách nhiệm với công việc nên trong lớp Quân rất được các
bạn yêu mến, tin cậy. Cũng không dừng lại việc chỉ chơi với các bạn trong lớp, Quân còn giao
2
lưu kết bạn với các bạn học sinh lớp khác. Em cũng là một người thật thà, tuy có đôi lúc hơi ủy
mị, chỉ cần cô giáo mắng nhẹ mấy câu là em đã ngân ngấn nước mắt, trực tuôn trào. Cũng
không hẳn Quân là một con người mau nước mắt, mà vì lúc đó em biết mình đã sai, cần phải
nhận lỗi. Về phần thái độ đối với lao động thì trong các hoạt động lao động, vệ sinh của trường,
lớp như: vệ sinh trường lớp vào cuối tuần, chăm sóc bồn hoa cây cảnh, bảo vệ của công ( bàn,
ghế, bảng,…)Quân rất cần cù, chịu khó, tích cực, tự giác làm việc, không ỷ lại hoặc có biểu
hiện lười biếng. Trong lớp, em thấy bạn nào lười biếng là nhắc nhở, thúc giục hoàn thành công
việc luôn, không cần cô giáo phải nhắc. Thái độ đối với học tập, Quân luôn tự giác làm bài
trước khi đến lớp, hoặc có bài tập cô giao trên lớp thì em cũng hoàn thành đúng theo yêu cầu,
không chậm trễ. Làm xong bài, em còn giúp bạn những chỗ chưa hiểu rất tận tình. Về công việc
ở gia đình, em cũng thực hiện một cách tự giác, không cần bố mẹ phải nhắc nhở. Hàng ngày,
khi đi học về, Quân thường giúp mẹ làm những công việc nhà nhẹ nhàng. Hai anh em phân chia
nhau công việc, người nhặt rau, người quét nhà… Khi ăn tối xong, thay vì xem phim, Quân và
em đã tự giác vào phòng học bài, không đợi bố mẹ phải nhắc. Quân hay thay mẹ chỉ bảo cho
em trong việc học, trong ngôn ngữ giao tiếp hàng ngày như lễ phép với ông bà, bố mẹ, người
lớn tuổi. Quân dường như đã hiểu được nỗi vất vả của mẹ cho nên em luôn thể hiện mình là
một người con có hiếu. Thái độ đối với tập thể: Quân luôn tuân thủ tốt những nề nếp, nội quy
của trường, lớp. Tham gia đầy đủ các phong trào thi đua , các hoạt động tập thể. Em luôn có
tinh thần, thái độ tốt, nghiêm chỉnh chấp hành quy định của trường, lớp, có trách nhiệm với lớp,
luôn là lớp phó gương mẫu để các bạn khác noi theo, tuy có lúc còn sơ xuất. Người lớn chúng
ta cần nhớ rằng hãy tránh đừng bao giờ đùa chơi với các em bằng cách xí gạt để các em mắc
lừa cho vui. Cũng đừng bao giờ tạo cho các em cảm tưởng bị người lớn áp đặt, ăn hiếp, lấn

lướt, sai bảo vặt và khống chế các em bằng luật lệ mà chính người lớn chưa chắc đã tuân thủ
đàng hoàng, khi ở trong một đơn vị tập thể. Về thái độ đối với mọi người, Quân luôn tỏ ra là
một người con ngoan trong gia đình, một người anh mẫu mực, một trò giỏi ở lớp, luôn biết lắng
nghe ý kiến của mọi người, sống đoàn kết, thân ái với bạn bè, giúp đỡ bạn học còn yếu kém
hơn mình. Trong thái độ đối với bản thân: Quân biết bản thân được sinh ra trong gia đình cũng
không mấy là khá giả. Em cũng nhận thức được cuộc sống của mình còn tốt hơn bao nhiêu bạn
khác, cho nên em luôn khiêm tốn, không kiêu ngạo, luôn có ý thức phấn đấu, vươn lên trong
học tập, tu dưỡng đạo đức, nhân cách. Năng lực của Quân cũng khá phong phú ở nhiều lĩnh vực
khác nhau. Trong hoạt động học tập: em học đều các môn nhưng trội hơn cả vẫn là môn Toán,
Mỹ thuật và Tập viết, em luôn đạt được điểm số cao. Quân luôn có tinh thần, thái độ học tập
tốt, không ngừng phấn đấu vươn lên để hai năm liền là học sinh giỏi. Đối với các lĩnh vực khác,
ngoài việc học tốt em còn có giọng hát rất hay, đặc biệt là chất giọng nhẹ nhàng tình cảm cho
3
nên Quân được giao chức làm lớp trưởng môn Âm nhạc. Mỗi lần được nghe Quân đọc bài qua
các bài tập đọc thì tôi thấy rất thích. Một mặt Quân học cũng rất tốt các môn năng khiếu, làm
tập làm văn. Để biết một người thuộc loại khí chất nào, thì trước tiên ta cần phải hiểu khái niệm
của nó trước. Tôi xin đưa ra những điều mà tôi hiểu và được biết về khí chất. Khí chất là cái
khuynh hướng của tâm tính con người, tạo cho mỗi người một bản sắc riêng. Là đặc điểm của
cá nhân về mặt cường độ, nhịp độ hoạt động tâm lý, tạo nên tính cách của từng người. Khí ở
đây là hơi thở, sức mạnh thể chất hay tinh thần, còn chất là phẩm chất. Tuy bước đầu thấu hiểu
được những nhu cầu khát vọng ngây thơ của các em rồi nhưng vẫn chưa đủ, bởi tính khí các em
luôn bị đột biến, thay đổi hoặc bị tổn thương. Do vậy, ngoài việc hòa mình cùng chơi, cùng trò
chuyện với các em, người lớn còn cần khéo léo tạo sức thu hút lâu dài bền bỉ, bằng cách lồng
các hoạt động tập thể vào các trò chơi (học và làm mà lại là chơi, chơi mà lại là học và làm một
cách hữu ích ). Ở Quân, tôi thấy em có một khí chất kiểu linh hoạt, tức là nói to, nói nhiều,
hành động mạnh mẽ, hay biểu lộ cảm xúc ra bên ngoài, cởi mở, bạo dạn,chủ động, rất nhiệt tình
với mọi người. Nhận thức mọi sự việc rất nhanh. Về vấn đề tình cảm thì yêu ghét rõ ràng,
thường sống thiên về tình cảm. Khả năng thích nghi với môi trường cao. Tôi thấy ưu điểm của
những người có kiểu khí chất này là nhiệt tình, thẳng thắn bộc trực, quyết đoán, dám chịu trách
nhiệm. Thường là những người đi đầu trong hoạt động chung. Đặc biệt có khả năng lôi cuốn

người khác. Những điểm này đều được hội tụ ở Quân. Tới phần tìm hiểu về các yếu tố ảnh
hưởng tới sự hình thành và phát triển nhân cách học sinh, tôi thấy được: về bẩm sinh và di
truyền, Quân sinh ra và lớn lên trong một gia đình có bố mẹ đều là công nhân, tuy không
có truyền thống hiếu học, nhưng điều đó dường như không ảnh hưởng đến trí học hành
của em. Ngay từ nhỏ, em đã thể hiện sự thông minh, láu lỉnh của mình. Từ nhỏ, mọi người
đã thấy Quân có nhiều nét giống bố, khi lớn dần điều đó càng được thể hiện rõ hơn. Phần
thuộc về môi trường sống, gia đình Quân cũng không phải thuộc gia đình dư giả gì. Nhà em
thuộc hệ gia đình hạt nhân, chỉ có bốn người. Bố em làm thợ điện, còn mẹ em thì đi làm ngành
may ở nhà máy. Nhà có hai anh em, em gái Quân năm nay đang học lớp 1, cũng học cùng
trường với em, tên là Phương. Nhà có 2 anh em đang trong độ tuổi ăn học nên bố mẹ em cũng
cố gắng lo cho con mình được như bằng bạn bằng bè. Bầu không khí trong gia đình em rất vui
vẻ, hạnh phúc. Tôi thấy, cứ mỗi buổi chiều, khi kết thúc giờ học là thấy mẹ của Quân đã đứng
đợi 2 anh em tan học dưới sân trường. Ngày nào cũng chỉ ngồi đợi con ở một chỗ, dường như
lo sợ các con khi tan học sẽ không tìm được mẹ. Gia đình rất quan trọng tới sự hình thành thói
quen và nề nếp của các em ngay từ nhỏ, vì vậy gia đình phải có những định hướng đúng đắn.
Hiện nay, sự phát triển kinh tế thị trường cùng với xu hướng toàn cầu hoá đã “buộc” các bậc
cha mẹ “phải làm việc quên mình” và dường như “quên luôn cả những đặc điểm tâm sinh lý
4
của con em mình”. Đặc biệt khi trẻ bắt đầu vào lớp 1, trước mắt trẻ là một môi trường hoàn
toàn mới. Vì thế mà không ít trường hợp các gia đình hiện nay lâm vào cảnh “tiến thoái lưỡng
nan” vì con cái. Nhưng bố mẹ của Quân không như vậy, họ luôn tạo những điều kiện tốt nhất
cho con cái về mọi mặt. Tuy nhiên không chiều theo sự đòi hỏi thái quá nơi các em. Họ luôn
hướng con cái mình theo những suy nghĩ tích cực, tạo cho chúng có những niềm tin vào mọi
người, vào những điều tốt, giúp các em ôm ấp nhiều giấc mơ cho bản thân. Trẻ em rất giàu trí
tưởng tượng, nhiều khi quá tin vào những điều huyễn hoặc, những truyện cổ tích thần tiên,
những truyện thần thoại dân gian được kể trong các lớp học hoặc trước khi đi ngủ buổi tối. Từ
đó các em tự thêu dệt những mơ mộng rất dễ thương đến bất ngờ. Sau này, lớn hơn một chút,
tính thần thoại chuyển dần sang khía cạnh thần tượng hóa một cách đơn giản. Khi các em được
tiếp xúc thân tình với một người lớn nào đó có nhân cách cao thượng, các em sẽ nhanh chóng
hình thành các ước mơ sẽ có được nhân cách ấy (ví dụ: “Lớn lên em sẽ làm giáo viên như

cô...”). Do đó, nếu người lớn biết khéo nương theo trí tưởng tượng và những mơ mộng hồn
nhiên trong sáng của các em, có thể hướng dẫn các em dần dần gạn lọc đi những nét viển vông
huyễn hoặc để chuyển thành những giá trị tốt đẹp hiện thực nơi nhân cách các em. Đồng thời,
cũng đừng quên tiếp xúc riêng từng em, giúp các em tập nỗ lực nho nhỏ để vươn lên trong từng
khát vọng, từng ước mơ hồn nhiên của chính mình, mỗi ngày một chút theo phương pháp giáo
dục tiên tiến. Ở điểm này, người sống với các em phải là một người bạn trẻ trung, tâm huyết,
đáng tin cậy trong mọi mặt sinh hoạt vui nhộn cũng như tâm linh sâu lắng của các em. Đó chính
là bố mẹ, người thân của các em. Giới thiệu qua về nhà trường, tôi thấy trường tiểu học Yên
Mỹ đã trải qua nhiều sự thay đổi. Ban đầu trường chỉ có một dãy nhà để làm các phòng học, với
2 tầng , xen với lớp học là phòng hội đồng, phòng y tế. Trước năm 2007, trường không có nhà
thể chất cho các em học thể dục, điều đó rất bất tiện cho học sinh. Vì khi trời mưa hoặc nắng to,
các em không thể ra sân để học mà phải ở trong lớp, như vậy sẽ gây hạn chế tới sự phát triển
thể chất của các em. Nhưng hiện nay, nhờ sự quan tâm của Nhà nước và chính quyền địa
phương, trường đã được sửa chữa, nâng cấp lên thành một trường học với đầy đủ trang thiết bị
phục vụ cho việc giảng dạy và học tập của học sinh. Trường đã có nhà thể chất, phòng ăn bán
trú cho những học sinh ở lại trường, phòng học Tin học, thư viện. Trải qua bao khó khăn vất vả,
thầy và trò trường tiểu học Yên Mỹ đã cố gắng vươn lên, thi đua đạt các giải thi cấp huyện, cấp
tỉnh. Năm 2008, trường được công nhận là trường đạt chuẩn quốc gia. Năm học này nhà trường
có tất cả 40 cán bộ giáo viên, với 479 học sinh trên 13 lớp. Với lực lượng cán bộ giáo viên lớn
và giàu nhiệt huyết với nghề như vậy, nên chất lượng của nhà trường đi lên đáng kể, nhiều học
sinh được tuyển chọn vào các câu lạc bộ, đội tuyển học sinh giỏi cấp huyện. Nhiều thầy cô đạt
các danh hiệu cao quý như chiến sĩ thi đua cấp tỉnh, cấp cơ sở, lao động tiên tiến. Tập thể công
5