Kiểm định sự hòa hợp của các chuẩn mực kế toán về tài sản giữa Việt Nam và quốc tế

B GIÁO DC VẨ ẨO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH



Phm Th Thu Thanh



KIM NH S HOÀ HP CA CÁC CHUN MC K
TOÁN V TÀI SN GIA VIT NAM VÀ QUC T




LUNăVNăTHC S KINH T





Tp. H Chí Minh ậ Nmă2014

B GIÁO DC VẨ ẨO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH


Phm Th Thu Thanh


KIM NH S HOÀ HP CA CÁC CHUN MC K

TOÁN V TÀI SN GIA VIT NAM VÀ QUC T

Chuyên ngành :K toán
Mã s :60340301

LUNăVNăTHC S KINH T


NGIăHNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN ANH HIN


Tp. H Chí Minh ậ Nmă2014

LI CAM OAN

TôiăxinăcamăđoanăđơyălƠăcôngătrìnhănghiênăcu ca riêng tôi. Các s liu trong lun
vnălà trung thcăvƠăđc thu thp t các ngun d liu khách quan. Các kt qu
ca lunăvn nƠyăchaăđc ai công b trong bt k công trình nào khác.

Hc viên

PhmăThăThuăThanh

MC LC
Trang ph bìa
Liăcamăđoan
Mc lc
Danh mc t vit tt
Danh mc các bng, biu

CHNG 1: GII THIU 1
1.1. Tính cp thit caăđ tài 1
1.2. Mc tiêu và câu hi nghiên cu 2
1.2.1. Mc tiêu nghiên cu 2
1.2.2. Câu hi nghiên cu 2
1.3. iătng, phmăviăvƠăphngăphápănghiênăcu 3
1.3.1. iătng nghiên cu 3
1.3.2. Phm vi nghiên cu 3
1.3.3. Phngăphápănghiênăcu 3
1.4. óngăgópămi caăđ tài 4
1.5. Kt cu caăđ tài 4
CHNG 2: C S LÝ THUYT V HÒA HP K TOÁN CA CÁC
CHUN MC K TOÁN V TÀI SN 6
2.1. Các khái nimăcăbn 6
2.1.1. Chun mc k toán 6
2.1.1.1. Chun mc k toán 6
2.1.1.2. Chun mc k toán Vit Nam 7
2.1.1.3. Chun mc k toán Quc t 7
2.1.2. Chun mc k toán v tài sn 7

2.1.2.1. Các chun mc k toán Vit Nam v tài sn 7
2.1.2.2. Các chun mc k toán Quc T v tài sn 10
2.1.3. Khái nim v hòa hp k toán 19
2.1.3.1. Khái nim 19
2.1.3.2. Phân loi 20
2.1.3.3. Tin trình hoà hp k toán quc t 20
2.2. Tng quan các nghiên cuătrcăđơy 22
2.2.1. Nghiên cu trên th gii 23
2.2.2. Nghiên cuătrongănc 26
Kt lun chng 2 35

CHNG 3: PHNG PHÁP NGHIểN CU 36
3.1. Mc tiêu và gi thuyt nghiên cu 36
3.1.1. Mc tiêu nghiên cu 36
3.1.2. Gi thuyt nghiên cu 37
3.2. Thit k nghiên cu 39
3.2.1. Phngăphápănghiênăcu 39
3.2.2. Mô t d liu 40
Kt lun chng 3 41
CHNG 4: NI DUNG VÀ KT QU NGHIÊN CU 42
4.1. Kimăđnh các gi thuyt v s hòa hp gia k toán Vit Nam và quc t
qua các chun mc v TS 42
4.1.1. Kt qu kimăđnh 43
4.1.2. Kt lun v gi thuyt H1 49
Kt lun chng 4 52


CHNG 5: KT LUN VÀ MT S KIN NGH. 53
5.1. Kt lun 53
5.2. Mt s kin ngh 54
5.2.1. Kin ngh chung 54
5.2.2. Kin ngh đi vi các chun mc c th 56
5.2.2.1. Chun mc VAS 02 56
5.2.2.2. Chun mc VAS 03 59
5.2.2.3. Chun mc VAS 04 62
5.2.2.4. Chun mc VAS 05 63
Kt lun chng 5 64
Tài liu tham kho
Ph lc

DANH MC T VIT TT

Các t vit tt ting Vit
Ch vit tt
Tên đy đ
BCKT
Bngăcơnăđiăkătoán
BCKQHKD
Báoăcáoăktăquăhotăđngăkinhădoanh
BCTC
Báo cáo tài chính
BCTC HN
BáoăcáoătƠiăchínhăhpănhtă
BS
Btăđngăsn
BST
Btăđngăsnăđuătă
CMKT
Chunămcăkătoán
DN
Doanhănghip
HTK
HƠngătnăkhoă
TS
TƠiăsn
TSC
TƠiăsnăcăđnh
TSCHH
TƠiăsnăcăđnhăhuăhìnhă

TSCVH
TƠiăsnăcăđnhăvôăhìnhă

Các t vit tt ting Anh
Ch vit tt
Tên đy đ ting Anh
Tên đy đ ting Vit
FASB
Financial Accounting
Standards Board
HiăđngăChunămcăKă
toán Tài chính
IAS
International Accounting
Standard
Chunămcăkătoánăqucă
tă
IASB
International Accounting
Standards Board
HiăngăChunăMcăKă
ToánăQucăTă
IASC
International Accounting
Standards Committee
yăbanăchunămcăkă
toánăqucăt
IFRSs
International Financial
Reporting Standard

ChunămcăbáoăcáoătƠiă
chínhăqucăt
SEC
Securities and Exchange
Commission
UăbanăhiăđoáiăvƠăchngă
khoán M
VAS
Vietnamese Accounting
Standard
ChunămcăkătoánăVită
Nam


DANH MC CÁC BNG, BIU
Bng 2.1. So sánh các chun mc k toán v tài sn gia Vit Nam và quc t 15
Bng 3.1. Các loi yêu cu áp dng ca nguyên tc k toán 42
Bng 4.1. Mcăđ hoà hp ga VAS 2 và IAS 2 45
Bng 4.2. Mcăđ hoà hp ga VAS 3 và IAS 16 46
Bng 4.3. Mcăđ hoà hp ga VAS 4 và IAS 38 46
Bng 4.4. Mcăđ hoà hp ga VAS 5 và IAS 40 47
Bng 4.5. Phân tích nhng khác bit dnăđn mcăđ hòa hp cao/mcăđ hòa hp
thp gia các cp CMKT 47
1

CHNG 1: GII THIU
1.1. Tính cp thit ca đ tài
Quá trình toàn cu hóa vi s phát trin mnh m ca th trng vnăđƣătácăđng
đn quá trình hòa hp và hi t k toán trên phm vi toàn th gii. Biu hin c th
ca nó là s raăđi ca Hiăng Chun Mc K Toán Quc T (IASB) và các

chun mc k toán quc t (IASs) và chun mc báo cáo tài chính quc t (IFRSs).
Choăđn thiăđim hin ti, IASC đƣăbanăhƠnhă28 chun mc k toán (CMKT) quc
t và IASBăđƣăbanăhƠnhă15 chun mc báo cáo tài chính quc t (IFRSs). Các chun
mc này đƣăđc s dng  nhiu quc gia nhmăđápăng yêu cu thng nht trong
vic lp và ban hành báo cáo tài chính (BCTC). Không nm ngoài xu th này, 
nc ta, t nhngănmă2000ăđn 2005, B TƠiăChínhăđƣăxơyădng h thng chun
mc k toán Vit Nam (VAS) da trên h thng chun mc k toán quc t. Tuy
vy, mcădùăđc xây dng vi nguyên tc vn dng có chn lc thông l quc t,
phù hp viăđcăđim nn kinh t vƠătrìnhăđ qun lý ca doanh nghip Vit Nam,
chun mc k toán Vit Nam vn có mcăđ hòa hp chaăcao vi chun mc k
toán quc t. Theo mt nghiên cu gnăđơyăv mcăđ hòa hp gia chun mc k
toán Vit Nam và chun mc k toán quc t, mcă đ hòa hp ca VAS vi
IAS/IFRSăliênăquanăđn 10 chun mcăđc chn nghiên cu  mc bình quân là
68%. Theoăđó,ăcácăchun mc v doanh thu và chi phí có mcăđ hòa hpăcaoăhnă
các chun mc v tài sn (TS). S khác bit ch yu gia VAS và IAS/IFRS là khác
bit v căs đoălng tài sn daătrênăcăs giá tr hp lý và vnăđ khai báo thông
tin.
La chn IAS/IFRSălƠmăcăs ch yuăđ xây dng h thng chun mc k toán là
mt s la chn hp lý. Tuy vy, khong cách gia chun mc k toán Vit Nam và
quc t,ăđc bit là các chun mc v tài sn vn còn ln đƣănhăhngăđn quá
trình hi nhp và hoàn thin chun mc k toán caănc ta. Vic tìm hiu mcăđ
hòa hp ca chun mc k toán tài sn ca Vit Nam và quc t cóăỦănghaăquană
trng trong vicăđánhăgiáămcăđ hòa hp,ătìmănguyênănhơnăvƠăđaăraăđnhăhng
cho vic hoàn thin các chun mc v tài sn nói riêng và h thng chun mc k
2

toán Vit Nam nói chung. Tuy vy,  Vit Nam vnăchaăcóănhiu nghiên cuăđnh
lng v vnăđ nƠy.ăDoăđó,ătôiăchnăđ tài “Kim đnh s hòa hp ca các chun
mc k toán v tài sn gia Vit Nam và Quc T” lƠmăđ tài nghiên cu cho lun
vnăthc s ca mình.

1.2. Mc tiêu và câu hi nghiên cu
1.2.1. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu chính ca lunăvnălƠăkimăđnh mcăđ hoà hp ca CMKT
v tài sn gia Vit Nam và quc t, t đóăđaăraăkin ngh nhm hoàn thin h
thng CMKT Vit Nam nói chung và các CMKT ca Vit Nam v tài sn nói riêng.
Tuy nhiên, do phm vi nghiên cu ch là so sánh các nguyên tc k toán ca tng
cp CMKT chn lcă đ nghiên cu, phn tính toán ch dng li  các ch s đoă
lng mcăđ hòa hp ca hai b CMKT ch khôngăđaăraămcăỦănghaăđ kim
đnh gi thit nghiên cu.
 đtăđc mc tiêu trên, lunăvnăthc hinăcácăbc nghiên cu sau:
- Tng hp lý thuyt v chun mc k toán, hoà hp k toán và khái quát v
h thng CMKT Vit Nam và quc t v tài sn làm nn tng lý thuyt cho
nghiên cu
- Tng hp và phân tích các nghiên cu  Vit Nam và trên th giiăđƣăthc
hin v mcăđ hoà hp ca các b CMKT
- Xây dng gi thuyt v mcăđ hoà hp gia CMKT Vit Nam và quc t v
tài sn
- Tp hp d liu, thc hin tính toán các ch s đ xácăđnh mcăđ hoà hp
gia CMKT Vit Nam và quc t v tài sn
- aă raă mt s đ xut nhm nâng cao mcă đ hoà hp gia CMKT Vit
Nam vi CMKT quc t nói chung và gia các chun mc k toán v tài sn
nói riêng
1.2.2. Câu hi nghiên cu
Các câu hi nghiên cu ca lunăvnăs đcălƠmărõăquaăcácăbc trên, gm có:
- Bn cht ca hoà hp k toán là gì?
3

- Các nghiên cuăđƣăcóăv mcăđ hoà hp gia các b CMKT cho thyăđiu
gì? Các vnăđ nào cn tip tc nghiên cu?
- Các gi thuyt nào có th đt ra v mcăđ hoà hp gia CMKT Vit Nam

và quc t v tài sn?
- Lunăvnăcóăth s dngăphngăphápănƠoăđ kimăđnh gi thuytăđt ra?
- Kt qu nghiên cu v mcăđ hoà hp gia CMKT Vit Nam và quc t v
tài sn là gì?
- Các gii pháp nào có th đt ra nhm nâng cao mcăđ hoà hp gia CMKT
Vit Nam và quc t nói chung và gia các chun mc k toán v tài sn nói
riêng?
1.3. i tng, phm vi vƠ phng pháp nghiên cu
1.3.1. i tng nghiên cu
iătng nghiên cu ca lunăvnălƠămcăđ hòa hp gia các CMKT ca Vit
Nam và quc t v tài sn
1.3.2. Phm vi nghiên cu
Các CMKT ca VităNamăđc nghiên cu là các VAS hinăhƠnhăliênăquanăđn tài
sn, bao gm: VAS 02 (Hàng tn kho), VAS 03 (Tài sn c đnh hu hình), VAS
04 (Tài sn c đnh vô hình) và VAS 05 (Btăđng snăđuăt).ă
Các CMKT quc t đc nghiên cu là các chun mc quc t hin hành bao gm
IAS 02 (Hàng tn kho), IAS 16 (Btăđng sn,ănhƠăxng và thit b), IAS 38 (Tài
sn phi vt cht) và IAS 40 (Btăđng snăđuăt).
1.3.3. Phng pháp nghiên cu
Lunăvnăs dngăphngăphápăđnhălngăđ đoălng mcăđ hòa hp gia chun
mc k toán Vit Nam và quc t v tài sn. Các công c vƠăphngăphápăc th
đc s dng ch yuălƠ:ăPhngăphápăquanăsát,ăphngăphápăgi thuyt,ăphngă
pháp thng kê.
- Phngăphápăquanăsát:ăQuan sát và thu thp thông tin t các nghiên cuăđƣă
đc thc hin v mcăđ hòa hp k toán và CMKT Vit Nam và CMKT
quc t.
4

- Phngăphápăgi thuyt: Thit lp gi thuyt v mcăđ hòa hp gia k toán
Vit Nam và quc t v tài sn trênăcăs các nghiên cuăđƣăcó.

- Phngăphápăthng kê: S dng thng kê mô t, các ch s đoălng mcăđ
hòa hp (h s Jaccardă cóă điu chnh, ch s Absence, ch s Divergence,
khong cách Average) đ đoălng mcăđ hòa hp gia CMKT Vit Nam
và quc t v tài sn.
NhătrênăđƣătrìnhăbƠy,ădoăphm vi nghiên cu ch là so sánh các nguyên tc k toán
ca tng cp CMKT chn lcăđ nghiên cu, phn tính toán ch dng li  các ch
s đoălng mcăđ hòa hp ca hai b CMKT ch khôngăđaăraămcăỦănghaăđ
kimăđnh gi thit nghiên cu.
1.4. óng góp mi ca đ tài
 V phng din lý thuyt
 H thngă cácă phngă phápă nghiênă cu có th áp dng khi nghiên cu v
mcăđ hòa hp k toán.
 Kháiăquátăhóaăcăs lý thuyt v s hòa hp CMKT gia các quc gia vi
IAS/IFRS.
 V phng din thc tin
 Tng hpăvƠăđi chiuăđcăcácăquyăđnh ca CMKT Vit Nam và quc t
qua các CMKT c th (VAS 02 ậ IAS 02, VAS 03 ậ IAS 16, VAS 04 ậ IAS
38, VAS 05 - IAS 40).
 nhălngăđc mcăđ hòa hp gia k toán Vit Nam và quc t qua các
CMKT v tài sn.
 ơyăcó th là tài liu tham kho có nhng ai quanătơmăđn s tngăđng và
khác bit trongăcácăquyăđnh ca CMKT Vit Nam và quc t v tài sn và
mcăđ hoà hp gia các chun mc này.
1.5. Kt cu ca đ tài
Lunăvnăgmăcóănmăchng.
CHNGă1:ăGII THIU
5

Trình bày lý do chnăđ tài, mc tiêu và câu hi nghiên cu,ăđng thi gii thiuăsă
lc v điătng, phmăviăvƠăphngăphápănghiênăcu. Phn cui caăchngănêuă

lên tính mi và kt cu caăđ tài.
CHNGă2: CăS LÝ THUYT V HÒA HP K TOÁN CA CÁC CHUN
MC K TOÁN V TÀI SN
Trình bày v các lý thuytăliênăquanăđn vnăđ nghiên cu, bao gm các khái nim
v chun mc k toán, hoà hp k toán và khái quát v h thng CMKT Vit Nam
và Quc t.ăChngănƠyăcngătrình bày mt cách tng quát các nghiên cuătrc
đơyătrênăth gii và  Vit Nam v mcăđ hoà hp k toán.
CHNGă3:ăPHNGăPHỄPăNGHIểNăCU
Trình bày mc tiêu, gi thuyt nghiên cu ca lunăvnăvƠăphngăphápăcngănhă
d liu nghiên cuăđ thc hin mc tiêu này.
CHNGă4:ăNI DUNG VÀ KT QU NGHIÊN CU
Áp dngăcácăphngăphápănghiênăcuăđƣăla chn  chngă3ăđ kimăđnh gi
thuyt nghiên cu. Trình bày kt qu đtăđc, t đóăgii thích mcăđ hòa hp ca
chun mc k toán Vit Nam vi chun mc k toán Quc T qua các chun mc
v tài sn.
CHNGă5:ăKT LUN VÀ MT S KIN NGH
Kt lun, tóm tt li kt qu nghiên cu,ă nêuă cácă đ xut, hn ch ca đ tài và
hng nghiên cu tip theo.








6

CHNG 2: C S LÝ THUYT V HÒA HP K TOÁN CA
CÁC CHUN MC K TOÁN V TÀI SN

Chngă2 trình bày v các lý thuytăliênăquanăđn vnăđ nghiên cu, bao gm các
khái nim v CMKT, hoà hp k toán và khái quát v h thng CMKT Vit Nam và
Quc t và tng quát các nghiên cuătrcăđơyătrênăth gii và  Vit Nam v mc
đ hoà hp k toán.
2.1. Các khái nim c bn
2.1.1. Chun mc k toán
2.1.1.1. Chun mc k toán
Theoăđiu 8, Lut K toánănmă2003ădoăQuc hiănc Cng hòa xã hi ch nghaă
Vit Nam thông qua ngày 17/6/2003, “CMKT gm nhng nguyên tc và phng
pháp k toán c bn đ ghi s k toán và lp báo cáo tài chính. B Tài chính quy
đnh CMKT trên c s chun mc quc t v k toán và theo quy đnh ca Lut
này”.
Theo hiăđngăCMKTăCanada,ăđcăđngătrênătrangăwebăca t chc này, CMKT
là các tiêu chun cho phép cho vic lp báo cáo tài chính và là ngun gc ca
nguyên tc k toánăđc chp nhnăchungă(GAAP).ăCMKTăquyăđnh giao dch và
các s kin khác s đc ghi nhn,ăđoălng, trình bày và công b trong báo cáo tài
chínhănhăth nào. Mc tiêu ca tiêu chun này là cung cp thông tin tài chính hu
ích trong vicăđaăraăquytăđnh v vic cung cp các ngun lc cho DN cho nhà
đuăt,ăngi cho vay, các ch n,ăngi góp vn và nhngăngi khác.
Theo hiăđngăCMKTăÖc,ăđcăđngătrênătrangăwebăca t chc này, CMKT là
mt tuyên b chuyênămônăquyăđnh các ghi nhn k toán cn thit cho tng loi
giao dch và các s kin. Các yêu cu k toán nhăhngăđn vic chun b và trình
bày báo cáo tài chính ca mt DN.
Nói cách khác, Chun mc k toán (accounting standards) là nhng quy đnh do t
chc có trách nhim nghiên cu và ban hành đ làm c s cho vic lp và gii thích
các thông tin trình bày trên BCTC.
7

CMKT bao gm nhng nguyên tc chung (general principles) và nhng nguyên tc
c th (specific principles).

Nguyên tc chung là nhng gi thit (assumption), khái nim (concept) và nhng
hng dn dùng đ lp BCTC.
Nguyên tc c th là nhng quy đnh chi tit dùng đ ghi chép các nghip v kinh t
phát sinh.
Nguyên tc chung đc hình thành do quá trình thc hành k toán, còn nguyên tc
c th đc xây dng t các quy đnh ca t chc qun lý. Mi quc gia, tùy theo
tình hình phát trin kinh t ca mi nc, s có nhng nguyên tc k toán ca nc
mình.
2.1.1.2. Chun mc k toán Vit Nam
CMKT VităNamă(VAS)ăđc B Tài chính ban hành da trên CMKT quc t và
theoăquyăđnh ca Lut k toán.
Choăđn nay, h thng CMKT VităNamăđƣăđcăbanăhƠnhăquaă5ăđt, t tháng 12
nmă2001ăđnăthángă12ănmă2005,ăvi 26 CMKT.
2.1.1.3. Chun mc k toán Quc t
CMKT quc t (vit tt là IAS/IFRS): là mt h thng CMKT quc t bao gm 15
Chun mc báo cáo tài chính quc t (IFRS) và 28 CMKT quc t (IAS) do Hi
đng CMKT quc t (gi tt là IASB) - tin thân là y ban CMKT quc t (gi tt
là IASC) ban hành (s liuăđc cp nhtăđnăthángă7ănmă2014).
2.1.2. Chun mc k toán v tài sn
2.1.2.1. Các chun mc k toán Vit Nam v tài sn
Các CMKT Vit Nam v TS bao gm:
- VAS 02 ậ Hàng tn kho (HTK), VAS 03 ậ Tài sn c đnh hu hình
(TSCHH),ăVASă04 ậ Tài sn c đnhăvôăhìnhă(TSCVH),ăđc ban hành
theo quytăđnhă149/2001/Q-BTC ngày 31/12/2001;
 Chun mc VAS 02
Mcăđích ca chun mcănƠyălƠăquyăđnhăvƠăhng dn các nguyên tcăvƠăphngă
pháp k toán HTK, bao gm vicăxácăđnh giá tr và k toán HTK vào chi phí, ghi
8

gim giá tr HTK cho phù hp vi giá tr thun có th thc hinăđcăvƠăphngă

pháp tính giá tr HTK làm căs ghi s k toán và lp báo cáo tài chính.
Chun mc này áp dng cho k toán HTK theo nguyên tc giá gc tr khi có
CMKTăkhácăquyăđnh cho phép áp dngăphngăphápăk toán khác cho HTK.
 Chun mc VAS 03
Mcăđíchăca chun mcănƠyălƠăquyăđnhăvƠăhng dn các nguyên tcăvƠăphngă
pháp k toánăđi viăTSCHH,ăbaoăgm tiêu chunăTSCăhu hình, thiăđim ghi
nhn,ăxácăđnh giá tr banăđu, chi phí phát sinh sau ghi nhnăbanăđu,ăxácăđnh giá
tr sau ghi nhnăbanăđu, khuăhao,ăthanhălỦăTSCăhu hình và mt s quyăđnh
khácălƠmăcăs ghi s k toán và lp báo cáo tài chính.
Chun mc này áp dng cho k toánăTSCăhu hình, tr khi có CMKT khác quy
đnh cho phép áp dng nguyên tcăvƠăphngăphápăk toánăkhácăchoăTSCăhu
hình.ăTrng hpăCMKTăkhácăquyăđnhăphngăphápăxácăđnh và ghi nhn giá tr
banăđu caăTSCăhu hình khác viăphngăphápăquyăđnh trong chun mc này
thì các ni dung khác ca k toánăTSCăhu hình vn thc hinătheoăcácăquyăđnh
ca chun mc này. DN phi áp dng chun mc này ngay c khi có nhăhng do
thayăđi giá c, tr khiăcóăquyăđnhăliênăquanăđn vicăđánhăgiáăliăTSCăhu hình
theo quytăđnh caăNhƠănc.
 Chun mc VAS 04
Mcăđíchăca chun mcănƠyălƠăquyăđnhăvƠăhng dn các nguyên tcăvƠăphngă
pháp k toánăTSCVH,ăbaoăgm tiêu chunăTSCăvôăhình,ăthiăđim ghi nhn, xác
đnh giá tr banăđu, chi phí phát sinh sau ghi nhnăbanăđu,ăxácăđnh giá tr sau ghi
nhnăbanăđu, khuăhao,ăthanhălỦăTSCăvôăhìnhăvƠămt s quyăđnhăkhácălƠmăcăs
ghi s k toán và lp báo cáo tài chính.
Chun mc này áp dng cho k toánăTSCăvôăhình,ătr khi có CMKT khác quy
đnh cho phép áp dng nguyên tcăvƠăphngăphápăk toánăkhácăchoăTSCăvôăhình.ă
Mt s TSCăvôăhìnhăcóăth chaăđng trong hoc trên thc th vt cht.ă quyt
đnh mt TS bao gm c yu t vô hình và huăhìnhăđc hchătoánătheoăquyăđnh
ca chun mcăTSCăhu hình hay chun mcăTSCăvôăhình,ăDNăphiăcnăc vào
9

vicăxácăđnh yu t nào là quan trng. Chun mcănƠyăquyăđnh v các chi phí liên
quanăđn hotăđng qungăcáo,ă đƠoăto nhân viên, thành lp DN, nghiên cu và
trin khai. Các hotăđng nghiên cu và trinăkhaiăhng ti vic phát trin tri thc,
có th to thành mt TS thuc dng vt chtănhngăyu t vt cht ch có vai trò th
yu so vi thành phn vô hình là tri thc n cha trongăTSăđó.ăTSCăvôăhìnhăthuêă
tƠiăchínhăsauăkhiăđc ghi nhnăbanăđu, bên thuê phi k toánăTSCăvôăhìnhătrongă
hpăđng thuê tài chính theo chun mc này. Các quyn trong hpăđng cp phép
đi vi phim nh,ăchngătrìnhăthuăbngăvideo,ătácăphm kch, bn tho, bng sáng
ch và bn quyn thuc phm vi ca chun mc này.
- VAS 06 ậ Thuê tài sn,ăđc ban hành theo quytăđnhă165/2002/Q-BTC
ngày 31/12/2002;
Mcăđíchăca chun mcănƠyălƠăquyăđnhăvƠăhng dn các nguyên tcăvƠăphngă
pháp k toánăđi vi bên thuê và bên cho thuê TS, bao gm thuê tài chính và thuê
hotăđng,ălƠmăcăs ghi s k toán và lp báo cáo tài chính.
Chun mc này áp dng cho k toán thuê TS, ngoi tr: Hpăđngă thuêă đ khai
thác, s dngătƠiănguyênăthiênănhiênănhădu, khí, g, kim loi và các khoán sn
khác; Hpăđng s dng bn quynănhăphim,ăbngăvidéo,ănhc kch, bn quyn tác
gi, bng sáng ch. Chun mc này áp dng cho c trng hp chuyn quyn s
dng TS ngay c khiăbênăchoăthuêăđc yêu cu thc hin các dch v ch yu liên
quanăđnăđiu hành, sa cha, boădng TS cho thuê. Chun mc này không áp
dng cho các hpăđng dch v không chuyn quyn s dng TS.
- VAS 05 ậ BSTă(BST),ăđc ban hành theo quytăđnhă234/2003/Q-
BTC ngày 30/12/2003.
Mcăđíchăca chun mcănƠyălƠăquyăđnhăvƠăhng dn các nguyên tcăvƠăphngă
pháp k toánăđi viăBST,ăbaoăgmăđiu kin ghi nhnăBST,ăxácăđnh giá tr
banăđu, chi phí phát sinh sau ghi nhnăbanăđu,ăxácăđnh giá tr sau ghi nhn ban
đu, chuynăđi mcăđíchăs dng,ăthanhălỦăBSTăvƠămt s quyăđnh khác làm
căs ghi s k toán và lp báo cáo tài chính.
10

Chun mc này áp dng cho k toánăBST,ătr khi có CMKT khác cho phép áp
dngă phngă phápă k toánă khácă choă BST. Chun mcă nƠyă cngă quyă đnh
phngăphápăxácăđnh và ghi nhn giá tr BSTătrongăbáoăcáoătƠiăchínhăcaăbênăđiă
thuê theo hpăđngăthuêătƠiăchínhăvƠăphngăphápăxácăđnh giá tr BSTăchoăthuêă
trong báo cáo tài chính ca bên cho thuê theo hpăđng thuê hotăđng. Chun mc
này không áp dngă đi vi các niă dungă đƣă đcă quyă đnh trong CMKT s 06
"Thuê tài sn", bao gm: Phân loi TS thuê thành TS thuê tài chính hoc TS thuê
hotăđng; Ghi nhnădoanhăthuăchoăthuêăBST;ăXácăđnh giá tr BSăthuêăhot
đng trong báo cáo tài chính caăbênăđiăthuê;ăXácăđnh giá tr BSăthuêătƠiăchính
trong báo cáo tài chính ca bên cho thuê; K toánăđi vi các giao dch bán và thuê
li; Thuyt minh v thuê tài chính và thuê hotăđng trong báo cáo tài chính. Chun
mc này không áp dngăđi vi: NhngăTSăliênăquanăđn cây trng, vt nuôi gn
lin viăđtăđaiăphc v cho hotăđng nông nghip; Quyn khai thác khoáng sn,
hotă đngă thmă dòă vƠă khaiă thácă khoángă sn, du m, khí t nhiên và nhng tài
nguyênăkhôngătáiăsinhătngăt.
2.1.2.2. Các chun mc k toán Quc T v tài sn
Các CMKT quc t v TS bao gm:
- IFRS 5, Tài sn dài hn gi đ bán và hotăđng b ngng li,ăđc ban hành
vào tháng 3/2004 và áp dng k t tháng 1/2005.
Mc tiêu caăIFRSă5ălƠăđ xácăđnh k toánăđi vi TS gi đ bán, cách trình bày và
công b các hotăđng b ngng li. IFSR 5 yêu cu: TS thaămƣnăđiu kinăđc
phân loi gi đ bánăđcăđoălng theo giá tr thpăhnăgia giá tr còn li và giá
tr hp lý tr chi phí bán và chm dt khu hao vi các TS này; TS thaămƣnăđiu
kinăđc phân loi gi đ bánăđc trình bày riêng bit trong báo cáo v tình hình
tài chính và kt qu ca hotăđng b ngngăliăđc trình bày riêng bit trong báo
cáo thu nhp.
Các yêu cu phân loi và trình bày IFRS này áp dng cho tt c các TS dài hn
đc công nhn và tt c các TS thanh lý ca DN, ngoi tr: TS thu thu nhp hoãn
li; TS t phúc li ca nhân viên; TS tài chính trong phm vi ca IAS 39; TS dài
11

hnăđc ghi nhn theo mô hình giá tr hp lý trong IAS 40; TS dài hnăđcăđoă
lng theo giá tr hp lý tr chi phí bán theo IAS 41; Các quyn hp đng do các
hpăđng bo himăătheoăIFRSă4.ăTSăđc phân loi là dài hn theo IAS 1 không
đc phân loi li là TS ngn hn tr phiăchúngăđápăngăcácăđiu kin ghi nhn là
gi đ bán theo chun mcănƠy.ăTSăđcăDNăđánhăgiáălƠădƠiăhnămƠăDNămuaăđc
quyn vi mcăđíchăbánăliăkhôngăđc phân loi li là TS ngn hn tr phi chúng
đápăngăcácăđiu kin ghi nhn là gi đ bán theo chun mc này. Nu mt TS dài
hn nm trong phm vi yêu cuăđoălng ca chun mc này là mt phn ca mt
nhóm TS thanh lý, các yêu cu v đoă lngănƠyăđc áp dng cho c nhóm TS
thanhălỦ,ătheoăđóănhómăTSăthanhălỦăđcăđoălng theo giá thpăhnăgia giá tr s
sách và giá tr hp lý tr chi phí bán. Các yêu cu phân loi,ătrìnhăbƠyăvƠăđoălng
trong IFRS này áp dngăđi vi mt TS dài hnăđc phân loi là gi đ bánăcngă
áp dng cho mt TS dài hnăđc phân loi là gi đ phân phi cho ch s hu vi
tăcáchălƠăch s huă(đc gi đ phân phi cho các ch s hu).
- IAS 02,ăHTK,ăđc saăđi và ban hành vào tháng 12/2003 và áp dng k t
tháng 1/2005.
Chun mcănƠyăđaăraăcácăx lý k toánăliênăquanăđn HTK: Phân bit HTK và các
TSăkhác;ăXácăđnh giá gcăHTK;ăCácăchiăphíăđc tính vào giá gc HTK trong các
trng hp c th; Vic ghi nhnăHTKălƠăchiăphí;ăCácătrng hp d phòng gim
giá HTK; Các ni dung v HTK cn công b trên thuyt minh báo cáo tài chính.
IAS 02 áp dng cho tt c các loi HTK, ngoi tr: Sn phm d dang phát sinh
trong hpăđng xây dng bao gm các hpăđng dch v có liên quan trc tip; Các
công c tài chính; TS sinh hcăliênăquanăđn hotăđng nông nghip và sn xut
nông nghip ti thiăđim thu hoch.
Chun mc này không áp dngăđ đoălngăHTKăđc gi bi: DN sn xut sn
phm nông và lâm nghip, sn phm nông nghip sau thu hoch, và sn phm
khoáng sn trong phmăviăchúngăđcăđoălng theo giá tr thun có th thc hin
tuân th theoăcácăhng dn thc hành thích hp trong các ngành này. Khi các loi
HTKănƠyăđcăđoălng theo giá tr thun có th thc hin, s thayăđi trong giá tr

12

thun có th thc hinăđc ghi nhn là khon lãi, l trong k cóăthayăđi; Các DN
môi giiăthngămi (mua và bán hàng hoá ca các DN khác hay giao dch riêng
ca DN). HTK tiăcácădoanhănƠyăđc mua vi mcăđíchăbánăraătrongătngălaiăgn
và thu li nhun t s binăđng giá hay hao hng môi gii,ăchúngăđcăđoălng
theo giá tr hp lý tr chi phí bán hàng, s thayăđi ca giá tr hpălỦăđƣătr chi phí
bánăhƠngăđc ghi nhn là khon lãi, l trong k có s thayăđi.
- IAS 16, Máy móc, thit b,ănhƠăxng,ăđc saăđi và ban hành vào tháng
12/2003 và áp dng k t tháng 1/2005.
Chun mcănƠyăđaăraăcácăx lý k toánăliênăquanăđnăBS,ănhƠăxng và máy
móc thit b nh:ăGhiănhnăTSăbanăđu, bao gmăxácăđnh thiăđim và giá tr ghi
nhnăbanăđu caăBS,ănhƠăxng và máy móc thit b;ăThayăđi giá tr TS sau ghi
nhnăbanăđu; Xoá s TSăđƣăđc ghi nhn .
IAS 16 không áp dng cho: TS dài hn gi đ bán; TS sinh hcăliênăquanăđn nông
nghip; Quyn khai thác khoáng sn và tài nguyên không tái to;ăTSăđc xây dng
hoc trin khai cho mcăđíchăđuăt.ăTuyănhiên,ăIASă16ă vn có th áp dng cho
BS,ănhƠăxng và máy móc thit b dùngăđ xây dng và phát trin nhng TS sinh
hc và quyn khai thác khoáng snăcngănhăcácăngun tài nguyên không tái to
trên.
- IAS 36, Gim giá tr TS,ăđc saăđi và ban hành vào tháng 3/2004 và áp
dng k t tháng 3/2004.
IASă36ăđaăraăcácăth tc cho DN áp dng nhmăđm bo rng giá tr còn li ca
TSăkhôngăvt quá giá tr có th thu hi caăTS,ăđng thiănêuălênăphngăphápăxácă
đnh có th thu hi ca TS.
IAS áp dng cho vicăđánhăgiáăgim giá tr ca TS, ngoi tr các TS sau: HTK; TS
phát sinh t hpăđng xây dng; TS thu thu nhp hoãn li; TS phát sinh t phúc li
nhơnăviên;ăTSătƠiăchínhăquyăđnh trong phm vi caăIASă39;ăBSTăđcăđoălng
theo giá tr hp lý; TS sinh hcăliênăquanăđn hotăđng nông nghipăđcăđoălng
theo giá tr hp lý; TS t hpăđng bo him; TS dài hn gi đ bán.ăDoăđó,ăngoi

tr cácătrng hp trên, IAS 36 áp dngăchoăcácăTSăsau:ătăđai,ănhƠăxng, máy
13

móc thit b,ăBSTăghi nhn theo giá gc, TS vô hình, li th thngămi, khon
đuătăvƠoăcôngătyăcon,ăcôngătyăliênăkt,ăliênădoanh,ăTSăđc ghi nhn theo giá tr
đánhăgiáăli theo IAS 16 và IAS 38.
- IAS 38, Tài snăvôăhình,ăđc saăđi và ban hành vào tháng 3/2004 và áp
dng k t tháng 3/2004.
IAS 38 cung cp các x lý k toán viăTSăvôăhìnhăchaăđcăquyăđnh trong các
chun mc khác. Chun mc yêu cuăđnăv phi ghi nhn TS vô hình khi nhng
điu kin c th đcăđápăng,ăđng thi,ăcònăđ cpăđnăphngăphápăxácăđnh giá
tr còn li và các yêu cu công b đi vi TS vô hình.
Chun mc này áp dngăphngăphápăk toán cho TS vô hình, ngoi tr: TS vô
hìnhăđcăquyăđnh trong phm vi ca chun mc khác; TS tài chính; Quyn khai
thác khoáng snă vƠă chiă phíă thmă dòă theoă IFRS;ă Chi phí phát trin và khai thác
khoáng sn, du m, khí ga và các ngun tài nguyên không tái to. Nu có nhng
chun mcăkhácăquyăđnhăphngăphápăk toán cho TS vô hình c th,ăđnăv s áp
dng theo các chun mcăđó.ăi vi TS vô hình có mang yu t hu hình,ăđ xác
đnhăxemăchúngăđc x lỦătheoăIASă16ăhayăIASă38,ăđnăv cnăxácăđnh yu t hu
hình hay vô hình là quan trngă hn.ă IASă 38ă cngă ápă dng cho các khonă chiă đ
qung cáo, hun luyn, nghiên cu, phát trinăđóngăgópătrc tip cho vic phát trin
tri thc. Các hotăđng này có th hình thành nên TS có hình thái vtălỦănhngăđóă
ch là yu t th yuăsauăTSăvôăhìnhăđóălƠătriăthc chaăđng bên trong, lúc này, nó
đcăxemălƠăTSăvôăhình.ăTrongătrng hp thuê tài chính, TS cho thuê có th hu
hình hoc vô hình. Nu là TS vô hình, sau ghi nhnăbanăđu, bên thuê s x lý theo
IAS 38. Bn quyn theo hpă đngă đi vi phim nh, kch, bn tho, bng phát
minh, tác quyn không thuc phm vi áp dng caăIASă17ă―ThuêătƠiăsn‖ăvƠăchu s
chi phi ca IAS 38. Riêngăđi vi nhng ni dung dnăđn nhng vnăđ k toán
đc bit s phi x lý theo các chun mc khác, chng hnănhăk toán vic khai
thác, phát trin, chit lc khí ga, du m, khoáng sn hoc hpăđng bo him

đc loi tr khi phm vi ca IAS 38. Tuy nhiên, IAS 38 vn áp dng cho TS vô
hìnhăđc s dng trong công nghip khai khoáng và bo him.
14

- IASă40,ăBST,ăđc saăđi và ban hành vào tháng 12/2003 và áp dng k
t tháng 1/2005.
Chun mc này trình bày x lý k toánăchoăBSTăvƠăcácăyêuăcu công b liên
quan.
IAS 40 áp dng trong ghi nhn,ăđoălng và công b BST.ăChun mc này áp
dngăđi vi vic xácăđnh giá tr BS trong báo cáo tài chính ca bên thuê v giá
tr caăBSTăđc nm gi theo mt hpăđngăthuêăxácăđnhănhămt hpăđng
thuê tài chính và vic xácăđnh giá tr BS trong báo cáo tài chính ca bên cho thuê
TSăđuătăcungăcp cho bên thuê theo mt hpăđng thuê hotăđng. Chun mc
này không gii quyt các vnăđ đcăquyăđnh trong chun mc IAS 17, bao gm:
Phân loi thuê tài chính hay thuê hotă đng; Ghi nhn thu nhp cho thuê t
BST;ăXácăđnh giá tr BS trong báo cáo tài chính ca bên thuê v li nhun
caăTSăđuătăđc nm gi theo mt hpăđngăthuêăxácăđnhănhămt hpăđng
thuê hotă đng; Xácă đnh giá tr BS trong báo cáo tài chính ca bên cho thuê
khonăđuătăròngătrongămt hpăđng thuê tài chính; K toán các giao dch bán và
thuê li; Công b v thuê tài chính và thuê hotăđng. Chun mc này không áp
dng cho: TS sinh hcăliênăquanăđn hotăđng nông nghip và quyn khoáng sn
và tr lng khoáng snănhădu m, khí t nhiên và các ngun tài nguyên không
tái sinh khác.
DiăđơyălƠăbng so sánh trên nhngăđimăcăbn gia các CMKT v tài sn gia
Vit Nam và quc t
Bng 2.1. So sánh các CMKT v tài sn gia Vit Nam và quc t
VAS 02 ậ Hàng tn kho
IAS 02 - Hàng tn kho
O LNG GIÁ TR TÀI SN
Giá gc hàng tn kho

Giá gc hàng tn kho bao gm: Chi phí mua, chi phí ch bin và các chi phí khác
liên quan trc tipăkhácăphátăsinhăđ cóăđc hàng tn kho  đaăđim và trng thái
hin ti, không bao gm các khon chênh lch t giá hiăđoái.
15

Phng pháp xác đnh giá tr hàng tn kho
Khôngăđăcp
Phngăphápăgiáăđíchădanhăhoc giá bán l có
th đc s dng nu kt qu không chênh
lch vi giá thc t.
Chi phí khác
Khôngăđăcp
Trongămtăsătrngăhpăhnăch,ăchiăphíăđiă
vayăđcăbaoăgmătrongăchiăphíăhƠngătnăkho.ă
Ghi gim giá gc hàng tn kho theo giá tr thun có th thc hin
Tài snăkhôngăđc phn ánh lnăhnăgiáătr thc hinăc tính t vic bán hay s
dng chúng.
Không cho phép ghi gim giá gc
hàng tnăkhoăđi vi mt nhóm
các hàng hoá.
Vic gim giá gc hàng tn kho cho bng vi
giá tr thun có th thc hinăđc thc hin
trênăcăs tng mt hàng tn kho (trong mt s
trng hp, có th thc hinăđi vi mt nhóm
các hàng hoá có liên quan).
Các phng pháp tính giá tr hƠng tn kho
Cóăbnăphngăphápătínhăchiăphíă
hƠngătnăkho:
- Phngăphápătínhătheoăgiáăđíchă
danh

- Phngăphápăbìnhăquơnăgiaă
quyn
- Phngăphápănhpătrc,ăxută
trc
- Phngăphápănhpăsau,ăxută
trc
TrongăIASă2,ăphngăphápănhpăsauăxutătrcă
đƣăđcăloiăb
CÔNG B THÔNG TIN
16

ThuytăminhăvăchiăphíăhƠngătnă
khoătrongăbáoăcáoăhotăđngăkinhă
doanhăđcăphơnăloiătheoăcácă
yuătăchiăphí
GiáătrăhƠngătnăkhoăđcăghiănhnălƠăchiăphíă
trongăkăhocăchiăphíăhotăđngăđcătrìnhăbƠyă
theoătínhăchtăcaăchiăphí
VAS 03 - TƠi sn c đnh hu
hình
IAS 16 - Máy móc, thit b, nhƠ xng
O LNG GIÁ TR TÀI SN
Tiêu chun ghi nhn tƠi sn c đnh hu hình
Cóă4ătiêuăchunăghiănhnătƠiăsnă
căđnhăhuăhình:
- Chcăchnăthuăđcăliăíchăkinhă
tătrongătngălaiătăvicăsădngă
tƠiăsnăđó
- NguyênăgiáătƠiăsnăphiăđcă
xácăđnhămtăcáchăđángătinăcy

- Thiăgianăsădngăcătínhăhnă
mtănm
- Cóăđătiêuăchunăgiáătrătheoăcácă
quyăđnhăhinăhƠnh
Không quiăđnhămcăgiáătrătiăthiuăđăghiă
nhnăTƠiăsnăcăđnh
Các phn to nên nguyên giá
Khôngăđăcp
ChiăphíăcătínhăcaăvicădăbăchuynătƠiăsnă
điăniăkhácăvƠăkhôiăphcăliăđaăđimătheoăIASă
37- cácăkhonădăphòng,ănăvƠătƠiăsnătimă
tƠngăđcăchoăphépăbaoăgmătrongănguyênăgiáă
tƠiăsnăđcăghiănhnăbanăđu
Xác đnh giá tr sau khi ghi nhn ban đu
TƠiăsnăcăđnhăhuăhìnhăchăđcă
năv có th la chn s dngăphngăphápă
17

đánhăgiáăliătheoăquyăđnhăcaănhƠă
ncăsauăkhiăghiănhnăbanăđu
giá gc hoc phngăphápăđánhăgiáăli và áp
dng chính sách k toán này cho mt nhóm tài
sn.ăGiáăđánhăgiáăli phi là giá tr hp lý ti
ngƠyăđánhăgiáăli tr điăkhu hao lu k và các
khon l do giá tr tài sn b tn tht.
S gim giá tr tài sn
Khôngăđ cp vnăđ này
Khiăgiáătrăcóăthăthuăhiăđcăgimăxungă
thpăhnăgiáătrăcònăli,ăthìăgiáătrăcònăliăcnă
đcăđiuăchnhăgimăxungămcăgiáătrăcóăthă

thuăhiăđc.ăPhnăđiuăchnhăgimăvtăquáă
săhinăđangăghiătrênăkhonămcăthngădăđánhă
giáăliăcaăchínhătƠiăsnăđó,ăcnăđcăghiănhnă
là chi phí.
CÔNG B THÔNG TIN
Khôngăđ cpăđn vic trình bày
báoăcáoătƠiăchínhăđi viăphngă
phápăđánhăgiáăli.
Chunămcăđaăraăcácăyêuăcuăchiătităvăvică
trìnhăbƠyăphngăphápăđánhăgiáăli

VAS 04 - TƠi sn c đnh vô
hình
IAS 38 - TƠi sn vô hình
OăLNG GIÁ TR TÀI SN
Ghi nhn vƠ xác đnh giá tr ban đu
Cóă4ătiêuăchunăghiănhnăchoătƠiă
snăcăđnhăvôăhình:
- Chcăchnăthuăđcăliăíchăkinhă
tătrongătngălaiătăvicăsădngă
tƠiăsnăđó,
- NguyênăgiáătƠiăsnăphiăđcă
IASăchăyêuăcuăhaiătiêuăchun:
- Cóăkhănngădoanhănghipăthuăđcăliăíchă
kinhătătrongătngălaiăgnălinăviătƠiăsn đó
- NguyênăgiáătƠiăsnăcóăthăđcăxácăđnhămtă
cáchăđángătinăcy