Nguy cơ sức khỏe do phơi nhiễm Asen trong nước ngầm ở Hà Nam và các giải pháp quản lý

L/O/G/O
Nguy cơ sức khỏe do phơi nhiễm
Asen trong nước ngầm ở Hà Nam
và các giải pháp quản lý
Nhóm cán bộ Y tế công cộng
Trung tâm y tế dự phòng tỉnh
Hà Nam
www.themegallery.com
Các giải pháp
www.themegallery.com
Những giải pháp giảm thiểu nhiễm
độc Asen đã và đang được sử dụng
trên Thế giới và Việt Nam
www.themegallery.com
Trên thế giới
Nhật Bản:
tận dụng tro
núi lửa
Chi lê: dùng
sữa vôi kết
tủa Asen
Nhược điểm: Cần mặt bằng đủ rộng do sử dụng
hai máy bơm, một bơm nước, một bơm sữa vôi.
Sau khi xử lý nước, thải ra lượng cặn vôi lớn.
Nhược điểm: Cần mặt bằng đủ rộng do sử dụng
hai máy bơm, một bơm nước, một bơm sữa vôi.
Sau khi xử lý nước, thải ra lượng cặn vôi lớn.
Ưu điểm: Tận dụng nguồn nguyên liệu có
sẵn tại nước Nhật
Ưu điểm: Tận dụng nguồn nguyên liệu có
sẵn tại nước Nhật

Nhược điểm: Không áp dụng cho các nước
không có núi lửa.
Nhược điểm: Không áp dụng cho các nước
không có núi lửa.
(Trần Hữu Hoan, Asen trong nước uống và giải pháp phòng chống( />www.themegallery.com
Trên thế giới ( tiếp)
Ưu điểm: Tốc độ xử lý
nhanh
Nhược điểm: Biện pháp
phụ thuộc vào tỉ lệ
Fe/Asen trong nước
Ấn độ sử dụng đất
laterite để loại bỏ asen.
Ưu điểm: Tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn
có. Hiệu suất loại bỏ asen khá cao: 50 –
90%. Quy trình đơn giản.
Có thể đưa laterite trực tiếp vào nước cần xử
lý như chất hấp phụ, sau đó để lắng, hoặc có
thể sử dụng làm vật liệu hấp phụ trong bể
lọc
Nhược điểm: Hiệu suất xử lý không ổn
định, dao động từ 50 – 90%.
Muốn đạt hiệu suất cao thì phải xử lý laterie
trước bằng dung dịch HNO3 0,01M.
Băng-la-đét sử
dụng phôi sắt để
loại bỏ asen
(Trần Hữu Hoan, Asen trong nước
uống và giải pháp phòng chống
( />n_hoa/MT/bai1.htm)

www.themegallery.com
Trên thế giới ( tiếp)

Sử dụng dương xỉ Pteris vittata để hấp thụ asen.
Ưu điểm:

Trong 24 giờ, dương xỉ giảm mức asen (200microgam) trong một lít nước xuống
gần 100 lần.

Không tạo ra nhiều bùn có chứa asen, 70% asen có thể thu hồi để sử dụng trong
công nghiệp.
Nhược điểm: Phụ thuộc vào khí hậu hơi trồng cây.

Sử dụng Cystein để loại bỏ asen trong nước.
Ưu điểm:

Nguyên liệu rẻ tiền (chai lọ bỏ đi, có thể được bôi cystein lên và khuấy đều trong
nước có asen).

Công nghệ tạo cystein không quá phức tạp.
Nhược điểm: + Cần nguồn sản xuất cystein.
+ Chỉ áp dụng để xử lý với quy mô hộ gia đình.
www.themegallery.com
Tại Việt Nam
www.themegallery.com
Lọc cát có giàn mưa: Lớp vật liệu lọc
gồm gạch non và cát. Giàn phun mưa, hệ thống
van và nắp đậy .
Ưu điểm:
• Linh động, có thể bể chứa nước có sẵn và xây

phần bình lọc lên trên.
•
Diện tích đất sử dụng tối thiểu.
•
Có thể loại bỏ từ 94-99% tỷ lệ asen trong nước
Nhược điểm:
• Tốc độ chảy chậm
• Sau một thời gian sử dụng phải vệ sinh mất nhiều
thời gian.
• Biện pháp vẫn không thể xử lý hàm lượng asen
trong nước theo tiêu chuẩn của BYT
1. Bể lọc
www.themegallery.com
Lọc bằng than hoạt tính:
ƯĐ: Dễ sử dụng, chi phí rẻ.
NĐ: Cứ 3-6 tháng phải lọc lớp
phèn trên bề mặt bể. Sau 9
tháng đến 1 năm, nên thay
toàn bộ lớp cát và than hoạt
tính.
1. Bể lọc
www.themegallery.com
2. Keo tụ - kết tủa

ƯĐ: Là phương pháp xử lí đơn giản nhất. Chi
phí thấp, dễ thực hiện. Có thể sử dụng để khử
asen kết hợp với làm mềm nước

NĐ:


Tạo ra lượng cặn lớn.

Chỉ loại bỏ được khoảng 50 – 80% asen, chủ
yếu để xử lí sắt và mangan.

Hàm lượng Asen trong nước sau khi xử lý phụ
thuộc nhiều vào thành phần các hợp chất khác
trong nước nguồn và thường không đạt nồng
độ Asen thấp dưới tiêu chuẩn  cần tiếp tục
xử lý bằng các phương pháp khác.
( />ut/p/c4/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP0os3j3oBBLczdTEwN3DwsLA08jc0Njd18PI2
NXQ_2CbEdFAHgZ0vc!/?
WCM_GLOBAL_CONTEXT=/wps/wcm/connect/sokhcn/siteofsokhcn/tapchikhcn/2009/20
0903/20090311)
www.themegallery.com
3. Hấp phụ

As có thể được hấp phụ lên bề
mặt các vật liệu dạng hạt, hạt sét
hay Xellulo như than hoạt tính,
cát bọc 1 lớp oxit sắt…

ƯĐ: - Hiệu suất xử lý cao 90-96%,
- Giá thành thấp 0,02USD-
0,03USD/20L

NĐ: Phụ thuộc vào trạng thái của
oxit asen, pH, nồng độ ion và thời
gian phản ứng


/>ut/p/c4/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP0os3j3oBBLczdTEwN3DwsLA08jc0Njd18PI2NXQ_2CbEdFAHgZ0vc!/?
WCM_GLOBAL_CONTEXT=/wps/wcm/connect/sokhcn/siteofsokhcn/tapchikhcn/2009/200903/20090311
www.themegallery.com
4. Oxy hóa
•
Làm thoáng bằng cách sục
không khí vào nước, có thể oxy
hóa asen và sắt trong nước, tạo
kết tủa FeAsO4
•
ƯĐ: đơn giản, có thể áp dụng
tại hộ gia đình
•
NĐ: Hiệu suất không cao, chỉ
đạt khoảng 25%
/>ut/p/c4/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP0os3j3oBBLczdTEwN3DwsLA08jc0Njd18PI2N
XQ_2CbEdFAHgZ0vc!/?
WCM_GLOBAL_CONTEXT=/wps/wcm/connect/sokhcn/siteofsokhcn/tapchikhcn/2009/200
903/20090311
www.themegallery.com
5. Oxi hóa và loại AS bằng năng lượng
mặt trời (SORAS)

Sử dụng phản ứng oxy hóa quang
hóa As (III) nhờ ánh sáng mặt trời
thành As (V), sau đó tách As (V) ra
khỏi nước nhờ hấp thụ bằng các hạt
Fe (III)

ƯĐ: Chi phí thấp, có thể tăng hiệu

suất bằng cách đơn giản (thêm vài
giọt chanh hoặc nước vôi đặc)

NĐ: Tốc độ sử lý Asen còn chậm,
phụ thuộc vào thời tiết
/>ut/p/c4/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP0os3j3oBBLczdTEwN3DwsLA08jc0Njd18PI2N
XQ_2CbEdFAHgZ0vc!/?
WCM_GLOBAL_CONTEXT=/wps/wcm/connect/sokhcn/siteofsokhcn/tapchikhcn/2009/200
903/20090311
www.themegallery.com
6. Trao đổi Ion
Loại bỏ các ion Asenat (As (V)) trong
nước bằng phương pháp trao đổi ion với
vật liệu trao đổi gốc anion axit mạnh
(Cl-)
•
ƯĐ: Nồng độ Asen trong nước sau xử
lý có thể hạ thấp tới dưới 2 ppb (1ppb=
1mg/l).
Có thể sử dụng dung dịch muối đậm
đặc NaCl để hoàn nguyên hạt trao đổi
ion đã bão hòa Asen.
•
NĐ: Tương đối phức tạp, ít có khả
năng áp dụng cho từng hộ gia đình đơn
lẻ
( />ut/p/c4/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP0os3j3oBBLczdTEwN3DwsLA08jc0Njd18PI2NXQ_2
CbEdFAHgZ0vc!/?
WCM_GLOBAL_CONTEXT=/wps/wcm/connect/sokhcn/siteofsokhcn/tapchikhcn/2009/200903/2
0090311

www.themegallery.com
Các giải pháp giảm thiểu
nhiễm độc Asen đã và đang
triển khai tại Hà Nam
www.themegallery.com
1. Bể lọc nước
-
Vật liệu đơn giản như cát
hoặc than hoạt tính, do
UNICEF hỗ trợ.
-
Tại xã Hoà Hậu, Vĩnh
Trụ (huyện Lý Nhân) và
xã Bồ Đề (huyện Bình
Lục), 5 xã, thị trấn của
huyện Lý Nhân
 khử 80-90% lượng asen
trong nước ngầm
/>Mô hình bể lọc bằng cát
www.themegallery.com
2. Bình khử asen
•
Lắp đặt thử nghiệm 30 bình khử asen tại xã Hòa Hậu, Năm
2008, 60 bình lọc nước ở 1 số xã thuộc 2 huyện Bình Lục
và Lý Nhân
•
BìnhArsenFREE bán giá khá hợp lý khoảng1,8 triệu đồng
 Kết quả khử được 90-98% cao hơn so với bể lọc cát.
/>Bình lọc asen
Bình khử Asen trong nước

www.themegallery.com
3. Xây dựng công trình cấp nước
-
Mô hình thí điểm lọc nước
lắng nghiêng và lọc áp lực
công suất 1000m3/ngày đêm
tại xã Hòa Hậu phục vụ 11000
người dân cho tới năm 2020
(20/11/2005)
-
Tại 6 xã khu C huyện Lục
Bình và tại 4 xã khu B huyện
Lục Bình
/>Bình lọc nghiêng
Bồn lọc áp lực
www.themegallery.com
4. Xã hội hóa nước sạch
•
Ngày 10/12/2012, UBND
tỉnh Hà Nam ra Quyết định
số 29, ưu đãi, khuyến khích
Doanh nghiệp đầu tư vào
lĩnh vực nước sạch
•
Những DN tham gia sẽ được
vay vốn tín dụng ưu đãi,
được nhận nguồn vốn tài trợ
không hoàn lại từ Tổ chức
quốc tế
www.themegallery.com

5. Chương trình đang tiến hành
•
Ngày 10/6/2013, tổ chức Lễ khởi động Chương trình
nước sạch và vệ sinh nông thôn tại Hà Nội, gồm 8
tỉnh đồng bằng sông Hồng, trong đó có Hà Nam.
•
Mục tiêu: tăng cường khả năng tiếp cận bền vững và
sử dụng hiệu quả dịch vụ cấp nước và vệ sinh.
•
Chương trình “áp dụng công cụ cho vay mới” của
Ngân hàng thế giới WB.
•
Đặc biệt là việc giải ngân phải dựa trên kết quả đạt
được để đảm bảo tiến độ và hiệu quả triển khai
chương trình là mấu chốt vấn đề.
•
.
www.themegallery.com
Các giải pháp khả thi
cho người dân Hà Nam
www.themegallery.com
Tình hình chung của Hà Nam
•
Hà Nam là tỉnh có tình trạng ô nhiễm nước ngầm (nhiễm Asen)
ở mức trầm trọng nhất tại Việt Nam, tương đương với mức cao
nhất thế giới.
•
70-80% giếng khoan của Hà Nam có mức Asen vượt quá quy
định của Bộ Y tế.
•

Người dân chủ yếu dùng nước giếng, nước mưa và nước mặt
cho sinh hoạt và ăn uống. Hầu hết chưa được tiếp xúc với nước
máy.
•
Tỉ lệ người dân mắc bệnh liên quan tới nước cao (Hòa Hậu
51,8%, Bồ Đề 49,5%, Vĩnh Trụ 43,6%, bệnh ngoài da 28,3% so
với nơi khác từ 5,7- 13,6%,…)
(Nguồn: Giảm thiểu asen trong nguồn nước sinh hoạt nông thôn (2004), Bộ Nông Ngiệp
và Phát triển nông thôn)
www.themegallery.com
Giải pháp
www.themegallery.com
1. Truyền
thông giáo
dục sức
khỏe cộng
đồng
Tuyền truyền cho người dân nâng cao hiểu
biết về tác hại, cách phòng ngừa và các biện
pháp xử lý đối với nước đã bị nhiễm asen.
•
Biện pháp giảm asen trong cơ thể hiệu quả
nhất là nhanh chóng ngừng sử dụng nguồn
nước bị ô nhiễm asen để ăn uống và sinh
hoạt.
•
Hướng dẫn dùng dụng cụ kiểm nghiệm và lọc
nước trước khi sử dụng.
•
Sử dụng nguồn nước thay thế khác như nước

mưa, nước máng lần…
•
Nâng cao trách nhiệm của chính quyền, các ban
ngành và người dân về dự phòng nhiễm độc
asen do sử dụng nguồn nước ô nhiễm asen để
an uống ,sinh hoạt…
www.themegallery.com

Hướng dẫn người dân áp dụng các phương pháp lọc hợp lý nhất để đạt
hiệu quả cao.

Điều chỉnh bổ sung như việc làm giàn mưa, tăng độ dày lớp lọc, thay/
rửa lớp lọc định kỳ 1 lần/tháng.
Cải tiến bể lọc cát để xử lý asen trong nguồn nước ngầm ít sắt:

Trên cơ sở mô hình bể lọc cát của bà con, đã có sáng kiến dùng đinh
sắt thay thế cát đen và vụn gạch để tạo ra kết tủa.

Đối với nước ngầm ít sắt, đinh sắt hoàn toàn có thể đáp ứng được,
hơn nữa lại rẻ, dễ mua, dễ sử dụng, 2-3 năm mới lại phải thay đinh rải
trên bề mặt bể một lần.
( Thành Nam, Sáng kiến xử lí asen trong nước ngầm, XB 27/01/2013)
Hỗ trợ kĩ thuật xây dựng bể lọc mới, cải tạo bể lọc cũ
2. Giải pháp về kỹ thuật