Giải pháp hoàn thiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp nghiên cứu tại các doanh nghiệp trên địa bàn TPHCM

B GIÁO DC VĨ ĨO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM





PHAN TH SEN


GII PHÁP HOÀN THIN K TOÁN
THU THU NHP DOANH NGHIP ậ
NGHIÊN CU TI CÁC DOANH NGHIP
TRÊN A BÀN
THÀNH PH H CHÍ MINH




LUN VN THC S KINH T

TP.H CHÍ MINH ậ NM 2013
B GIÁO DC VĨ ĨO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


PHAN TH SEN

GII PHÁP HOÀN THIN K TOÁN
THU THU NHP DOANH NGHIP ậ
NGHIÊN CU TI CÁC DOANH NGHIP

TRÊN A BÀN
THÀNH PH H CHÍ MINH


Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301



LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC
PGS.TS BÙI VN DNG


TP.H Chí Minh - Nm 2013



LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu, kt
qu nêu trong lun vn là trung thc và không sao chép t bt k công trình khác.
Tác gi


Phan Th Sen

PH LC

MC LC
Trang
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc ch vit tt
Danh mc bng
Danh mc các s đ
Phn m đu 1
1. Tính cp thit ca đ tài 1
2. Tng quan nghiên cu 2
3. Mc tiêu nghiên cu 3
4. Phm vi và đi tng nghiên cu 3
5. Phng pháp nghiên cu 4
6. óng góp ca lun vn 4
7. Kt cu lun vn 4
Chng 1: Nhng vn đ c bn v thu thu nhp doanh nghip và k toán
thu thu nhp doanh nghip 5

1.1 Mt s vn đ c bn v thu thu nhp doanh nghip 5
1.1.1 Mt s khái nim thu thu nhp doanh nghip 5
1.1.2 Phng pháp vƠ cn c tính thu thu nhp doanh nghip 5
1.1.2.1 Phng pháp tính thu 5
1.1.2.2 Cn c tính thu thu nhp doanh nghip 6
1.2 Mt s khái nim v thu thu TNDN theo chính sách k toán 7
1.2.1 Thu thu nhp hin hành 7
1.2.2 Thu thu nhp doanh nghip hoãn li phi tr và tài sn thu thu nhp
doanh nghip hoãn li 7
1.2.2.1 Thu thu nhp doanh nghip hoãn li phi tr 8
1.2.2.2 Tài sn thu thu nhp doanh nghip hoãn li 8
1.2.3 Chi phí (thu nhp) thu thu nhp doanh nghip 8

1.3 K toán thu thu nhp doanh nghip 9
1.3.1 K toán thu thu nhp doanh nghip khi lp báo cáo tài chính riêng 9
1.3.1.1 K toán thu thu nhp doanh nghip hin hành 9
1.3.1.2 K toán thu thu nhp hoãn li phi tr 10
1.3.1.3 Tài sn thu thu nhp hoãn li 11
1.3.2 K toán thu thu nhp doanh nghip khi lp BCTC hp nht 14
1.3.2.1 K toán thu thu nhp hoãn li phi tr 14
1.3.2.2 Tài sn thu thu nhp hoãn li 16
1.3.3 Trình bày thu thu nhp doanh nghip trên báo cáo tài chính 19
1.3.3.1 Trình bày thu TNDN trên bng cân đi k toán 19
1.3.3.2 Trình bày thu TNDN trên báo cáo kt qu kinh doanh 19
1.4 Mt s khác bit gia thu nhp chu thu và li nhun k toán 20
1.4.1 Thu nhp chu thu 20
1.4.2 Li nhun k toán 20
1.4.3 S khác bit gia thu nhp chu thu và li nhun k toán 20
1.5 So sánh k toán thu TNDN theo chun mc k toán Quc t (IAS 12) và
k toán thu TNDN theo chun mc k toán Vit nam (VAS 17) 23

1.5.1 Ging nhau 23
1.5.2 Khác nhau 24
1.6 K toán thu thu nhp doanh nghip mt s nc trên th gii 26
1.6.1 K toán thu TNDN ti Trung Quc 26
1.6.2 K toán thu TNDN ca Hoa K (US GAAP) 28
1.6.2.1 Mt s mc phát trin ca h thng k toán M 28
1.6.2.2 Các giai đon phát trin k toán thu TNDN ti M 29
1.6.2.3 Ni dung k toán thu thu nhp doanh nghip ti M trong giai đon hin
hin nay 30
1.6.3 Bài hc kinh nghim quc t trong xây dng và hoàn thin k toán thu
thu nhp doanh nghip  Vit Nam 30
Kt lun chng 1 33

Chng 2: Thc trng k toán thu thu nhp doanh nghip ti các doanh
nghip trên đa bàn TP.HCM . 34
2.1 Tình hình thc hin thu TNDN ti Vit Nam hin nay 34
2.2 Các quy đnh pháp lý v k toán thu TNDN 35
2.2.1 K toán thu TNDN khi có lut thu TNDN 35
2.2.2 K toán thu TNDN t khi có VAS 17 vƠ thông t hng dn 37
2.3 Kho sát tình hình thc hin k toán thu TNDN ti các doanh nghip
trên đa bàn TP.HCM 38
2.3.1 Tình hình k toán thu TNDN ti các doanh nghip trên đa bàn
TP.HCM 38
2.3.1.1Thông tin v doanh nghip điu tra 38
2.3.1.2 V phân bit chênh lch tm thi và chênh lch vnh vin 39
2.3.1.3 Xác đnh thu TNDN hoãn li trên báo cáo tài chính 40
2.3.2 Thc trng k toán thu thu nhp doanh nghip khi lp BCTC riêng ti
các doanh nghip trên đa bàn TP.HCM 40
2.3.2.1 T chc k toán 41
2.3.2.2 Thc trng v xác đnh, ghi nhn và trình bày thu TNDN hin hành 41

2.3.2.3 Thc trng v xác đnh và ghi nhn thu TNDN hoãn li 44
2.3.3 Thc trng k toán thu TNDN khi lp BCTC hp nht ti Vinamilk 47
2.3.3.1 T chc k toán ti Vinamilk 47
2.3.3.2 Thc trng v xác đnh và ghi nhn thu thu nhp doanh nghip hin hành
khi lp BCTC hp nht ti Vinamilk 48
2.3.3.3 Thc trng v xác đnh và ghi nhn thu TNDN hoãn li khi lp BCTC
hp nht ti Vinamilk 49
2.4 ánh giá tình hình thc hin k toán thu TNDN ti các doanh nghip
trên đa bàn TP.HCM 50
2.4.1 Nhng kt qu đt đc và nguyên nhân ca nhng kt qu 50
2.4.1.1 Nhng kt qu đt đc 50
2.4.1.2 Nguyên nhân ca nhng kt qu 51
2.4.2 Nhng hn ch cn khc phc và nguyên nhân ca nhng hn ch 51

2.4.2.1 Nhng hn ch cn khc phc 51
2.4.2.2 Nguyên nhân ca nhng hn ch 53
Kt lun chng 2 55
Chng 3: Gii pháp hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip ti các
doanh nghip trên đa bàn TP.HCM 56
3.1 Quan đim hoàn thin 56
3.1.1 Phù hp vi môi trng pháp lý Vit Nam 56
3.1.2 Tng bc hi nhp vi Quc t 57
3.2 Gii pháp hoàn thin 58
3.2.1 Gii pháp v mô nhm hoàn thin k toán thu TNDN 58
3.2.1.1 Hoàn thin chính sách thu thu nhp doanh nghip 59
3.2.1.2 Hoàn thin chính sách k toán thu thu nhp doanh nghip 61
3.2.2 Hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip ti các doanh nghip
trên đa bàn TP.HCM 69
3.2.2.1 Hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip hin hành 69
3.2.2.2 Hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip hoãn li 70

3.2.2.3 Hoàn thin xác đnh thu thu nhp doanh nghip hoãn li trong hp nht
kinh doanh 72
3.3 Kin ngh 77
3.3.1 i vi NhƠ nc 77
3.3.2 i vi các doanh nghip 79
Kt lun chng 3 80
Li kt 81
Tài liu tham kho
A. Ting Vit
B. Ting anh
Ph lc

DANH MC CH VIT TT
Ký hiu Gii thích ký hiu
ASBE Chun mc k toán Trung Quc
BCKQKD Báo cáo kt qu kinh doanh
BCTC Báo cáo tài chính
CKT Cân đi k toán
CNTT Công ngh thông tin
DNTN Doanh nghip t nhân
DNNVV Doanh nghip nh và va
FASB Hi đng chun mc k toán tài chính
IAS Chun mc k toán quc t
KQHKD Kt qu hot đng kinh doanh
NSNN Ngân sách Nhà nc
TSC Tài sn c đnh
TK Tài khon
TNCT Thu nhp chu thu
TNDN Thu nhp doanh nghip
TNHH Trách nhim hu hn

TPHCM Thành Ph H Chí Minh
TSC Tài sn c đnh
VAS Chun mc k toán Vit Nam


DANH MC BNG
Bng Ni dung Trang
Bng 1.1 S khác nhau gia IAS 12 và VAS 17 24
Bng 2.1 Thu thu TNDN  Vit Nam giai đon 2009 – 2012 35
Bng 2.2 Bng s liu phân tích loi hình doanh nghip 38
Bng 2.3 Bng xác đnh chênh lch tm thi đc khu tr 46
Bng 2.4 Bng xác đnh tài sn thu TNDN hoãn li 46
Bng 3.1 Bng phân b chênh lch gi chi phí mua vi giá tr s sách 75
Bng 3.2 Bng thu nhp ca công ty A 76
Bng 3.3 Bng phân tích s d tài khon đu t 76



DANH MC CÁC S 
S đ Ni dung Trang
S đ 1.1 S đ hch toán thu TNDN hin hành 9
S đ 1.2 S đ hch toán thu TNDN hoãn li phi tr 11
S đ 1.3 S đ hch toán tài sn thu TNDN hoãn li 13






1

PHN M U
1. Tính cp thit ca đ tƠi
Trong giai đon nn kinh t th gii phát trin theo hng m rng và hi nhp
kinh t quc t, tn dng li th cnh tranh gia các quc gia đ phát trin kinh t
thì các nc phát trin đã chuyn hng đu t ra các nc nghèo vi li th v
nhân công r. Nm bt xu hng này, vi mc tiêu thu hút vn đu t nc ngoài.
Lut th thu nhp doanh nghip ca nc ta đã nhiu ln sa đi, b sung cho phù
hp vi thc tin, to môi trng đu t kinh doanh hp dn, đm bo bình đng
vi mi thành phn kinh t, phc v tích cc và trc tip cho quá trình hi nhp
chung ca đt nc và to điu kin thu hút vn đu t nc ngoài.
Bên cnh đó, ch đ k toán Vit Nam cng đã nhiu ln chnh sa và ban hành các
chun mc đ hng dn trong vic hch toán k toán trong đó có chun mc k
toán s 17 “Thu thu nhp doanh nghip”. Chun mc s 17 đc ban hành trong
đt 4 theo Quyt đnh s 12/2005/Q-BTC ngày 15/02/2005 và đc hng dn
thi hành theo Thông t s 20/2006/TT-BTC ngày 20/03/2006/TT-BTC.
Hin nay, các nhà đu t luôn thn trng xem xét tình hình hot đng ca doanh
nghip khi ra quyt đnh đu t. iu đó cho thy báo cáo tài chính minh bch, rõ
ràng s thu hút đc nhà đu t. Chun mc s 17 ra đi, giúp cho k toán thu thu
nhp doanh nghip d dàng hch toán hn trong vic chênh lch gia li nhun k
toán và thu nhp chu thu. Các khon chênh lch này s to ra thu thu nhp hoãn
li đc trình bày trên bng cân đi k toán và chi phí thu thu nhp hoãn li đc
trình bày trên bng báo cáo kt qu hot đng kinh doanh làm cho báo cáo tài chính
ca doanh nghip trung thc và hp lý hn.
Vì vy, nghiên cu và đánh giá vic vn dng k toán thu thu nhp doanh nghip,
đ t đó đa ra phng hng và gii pháp nhm hoàn thin là ht sc cn thit, vì
nh th s nâng cao đc vai trò ca thông tin k toán, báo cáo tài chính ca doanh
nghip s trung thc và hp lý t đó giúp các đi tng bên trong và bên ngoài
doanh nghip có nhng quyt đnh đúng đn, kp thi. ây là lý do tôi chn đ tài:
“Gii pháp hoƠn thin k toán thu thu nhp doanh nghip ậ nghiên cu ti

2

các doanh nghip trên đa bàn Thành Ph H Chí Minh” làm đ tài nghiên cu
ca mình.
2. Tng quan nghiên cu
Vn đ k toán thu, tính đn thi đim hin nay, đã có mt s công trình khoa hc
nghiên cu nh đ tài nghiên cu khoa hc cp B, mt s lun vn thc s kinh t
và mt s bài báo khoa hc nhng trên nhng góc đ và lnh vc khác nhau.
Nghiên cu ca lun vn này xin gii thiu công trình ca các tác gi sau đây:
- Tác gi Nguyn Lê Dim Thuý trong lun vn thc s nm 2006 “K toán thu
TNDN, thc trng và gii pháp hoàn thin” đã khái quát thc trng k toán thu
TNDN trong mt s loi hình doanh nghip ti Vit Nam nh: K toán thu TNDN
đi vi doanh nghip Nhà Nc, k toán thu TNDN đi vi các doanh nghip có
vn đu t nc ngoài, k toán thu TNDN đi vi công ty c phn, k toán thu
TNDN đi vi doanh nghip t nhân. T đó Nguyn Lê Dim Thuý đ xut mt s
gii pháp đ hoàn thin k toán thu TNDN trong các doanh nghip Vit Nam.
- Tác gi Vn Th Quý trong lun vn thc s nm 2007 “Hoàn thin k toán thu
TNDN trong các doanh nghip Vit Nam” đã phân tích thc trng k toán thu
TNDN trong ba lnh vc hot đng ca doanh nghip nh: “K toán thu TNDN
trong doanh nghip sn xut, k toán thu TNDN trong doanh nghip xây dng, k
toán thu TNDN trong doanh nghip thng mi”. T đó Vn Th Quý đ xut các
gii pháp hoàn thin k toán thu TNDN trong các doanh nghip Vit Nam.
- Tác gi V Th Phng Tho trong lun vn thc s nm 2011 “Hoàn thin k
toán thu thu nhp doanh nghip ti Vit Nam” đã khái quát và phân tích thc trng
k toán thu thu nhp doanh nghip Vit Nam. Cc th:
Th nht: V Th Phng Tho đã khái quát thu TNDN đi vi mt s loi hình
doanh nghip Vit Nam nh: K toán thu TNDN đi vi công ty có vn đu t
nc ngoài, k toán thu TNDN đi vi công ty c phn, k toán thu TNDN đi
vi công ty TNHH và DNTN. Trên c s đó V Th Phng Tho đa ra nhng
tn ti còn vng mc ca các doanh nghip trong hch toán k toán thu TNDN.

3

Th hai: V Th Phng Tho đã kho sát thc trng tình hình thc hin VAS 17
vào công tác k toán thu TNDN. T đó, V Th Phng Tho đa ra nhng mt
thun li và hn ch ca VAS 17
- Tác gi Phan Th Anh ào trong lun án tin s nm 2012 “Hoàn thin k toán
thu thu nhp doanh nghip ti các doanh nghip Hàng Hi Vit Nam” đã nghiên
cu và phân tích k toán thu TNDN trong các doanh nghip Hàng Hi Vit Nam.
Trên c s phân tích thc trng k toán thu TNDN trong các doanh nghip Hàng
Hi, Phan Th Anh ào đã đ xut mt cách c th các gii pháp hoàn thin khung
pháp lý k toán thu TNDN và gii pháp hoàn thin k toán thu TNDN trong các
các doanh nghip Hàng Hi Vit Nam.
Trên c s vn dng nhng kt qu ca nhng nghiên cu đó, tác gi tip tc
nghiên cu trên nhng khía cnh mi và phm v nghiên cu khác. Nh vy,
nghiên cu nhm hoàn thin k toán thu TNDN ti các doanh nghip trên đa bàn
TP.HCM là mt đ tài nghiên cu có nhiu ni dung mi so vi các nghiên cu ti
đây.
3. Mc tiêu nghiên cu
Kho sát tình hình thc t k toán thu thu nhp doanh nghip khi áp dng Lut
thu và chun mc k toán thu thu nhp doanh nghip t đó tìm ra nhng mt còn
hn ch khi áp dng chun mc
a ra gii pháp nhm hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip ti các doanh
nghip trên đa bàn TP.HCM.
4. Phm vi vƠ đi tng nghiên cu
Phm vi nghiên cu ch gii hn đi vi các doanh nghip đang hot đng trên đa
bàn TP.HCM, ni có th đi din cho doanh nghip c nc.

i tng nghiên cu là chun mc k toán thu thu nhp doanh nghip. Nghiên
cu ni dung chun mc k toán s 17 hin hành và vic áp dng vào thc t trong
thi gian qua đ ch ra nhng nhc đim, hn ch, đc bit là nhng đim không

phù hp vi doanh nghip là Tp đoàn. Qua đó, ch ra s cn thit phi sa đi b
sung chun mc s 17.

4

5. Phng pháp nghiên cu
Lun vn này s dng phng pháp nghiên cu đính tính, điu tra, chn mu,
phng pháp so sánh. T đó đa ra nhng kt lun, đánh giá, nhn đnh k toán
thu thu nhp doanh nghip khi áp dng Lut thu và chun mc k toán thu thu
nhp doanh nghip.
6. óng góp ca lun vn
- Lun vn đã h thng hoá và phân tích làm sáng t nhng c s lý lun khoa hc
v thu TNDN ti các doanh nghip nh làm rõ các khái nim, phng pháp tính
thu TNDN theo chính sách k toán và s khác bit gia chính sách thu vi chính
sách k toán.
- Phân tích k toán thu TNDN qua các giai đon theo chun mc quc t, k toán
M và k toán Trung Quc t đó rút ra bài hc kinh nghim cho Vit Nam trong
vic hoàn thin k toán thu TNDN.
- Lun vn đã làm rõ thc trng k toán thu TNDN ti các doanh nghip trên đa
bàn TP.HCM thông qua vic phân tích, đánh giá theo tng ni dung vi các s liu
minh chng có ngun gc rõ ràng.
- Phân tích mt cách c th nhng kt qu đt đc, nhng hn ch và ch rõ
nguyên nhân ca nhng hn ch trong k toán thu TNDN ti các doanh nghip
trên đa bàn TP.HCM.
- Lun vn đ xut các gii pháp hoàn thin k toán thu TNDN ti các doanh
nghip trên đa bàn TP.HCM.
7. Kt cu lun vn
Lun vn gm có 3 chng:
- Chng 1: Nhng vn đ c bn v thu thu nhp doanh nghip và k toán thu
thu nhp doanh nghip.

- Chng 2: Thc trng k toán thu thu nhp doanh nghip ti các doanh nghip
trên đa bàn TP.HCM.
- Chng 3: Gii pháp hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip ti các doanh
nghip trên đa bàn TP.HCM.
5

CHNG 1: NHNG VN  C BN V THU THU NHP DOANH
NGHIP VĨ K TOÁN THU THU NHP DOANH NGHIP
1.1 Mt s vn đ c bn v thu thu nhp doanh nghip

1.1.1 Mt s khái nim thu thu nhp doanh nghip

Theo Lut thu TNDN s 14/2008/QH12 ngày 03 tháng 06 nm 2008: “Thu
TNDN là mt loi thu trc thu đánh vào thu nhp chu thu ca c s sn xut
kinh doanh trong k”
[16].
Theo giáo trình Thu ca ch biên PGS.TS Phan Th Cúc – TS.Phan Hin Minh,
nhà xut bn tài chính nm 2009: “Thu TNDN là loi thu trc thu đánh trên phn
thu nhp sau khi tr đi các khon chi phí đc tr liên quan đn thu nhp ca c s
sn xut kinh doanh, dch v”
[13].
T các khái nim trên, tác gi cho rng: Thu thu nhp doanh nghip là loi thu
trc thu đánh trên phn thu nhp sau khi tr đi các khon chi phí đc tr ca c s
kinh doanh sn xut, dch v.
1.1.2 Phng pháp và cn c tính thu thu nhp doanh nghip

1.1.2.1 Phng pháp tính thu
S thu TNDN phi np trong k tính thu bng thu nhp tính thu nhân vi thu
sut.
Thu TNDN phi np đc xác đnh theo công thc:

Thu
TNDN
phi np
=
Thu nhp
tính thu
x
Thu sut thu
TNDN



Trng hp doanh nghip nu có trích qu phát trin khoa hc và công ngh thì
thu TNDN phi np đc xác đnh nh sau:
Thu
TNDN phi
np
=
(Thu nhp
tính thu
-
Phn trích lp qu
khoa hc và phát
trin)
x
Thu sut thu
TNDN

6

1.1.2.2 Cn c tính thu thu nhp doanh nghip
Thu nhp tính thu trong k tính thu đc xác đnh bng TNCT tr thu nhp min
thu và các khon l đc kt chuyn t các nm trc theo quy đnh.
Thu nhp tính thu đc xác đnh theo công thc sau:

Thu nhp
tính thu
=
Thu nhp
chu thu
-
Thu nhp đc
min thu
+
Các khon l đc kt
chuyn theo quy đnh

Thu nhp chu thu trong k tính thu bao gm thu nhp t hot đng sn xut,
kinh doanh hàng hóa dch v và thu nhp khác.
Thu nhp chu thu trong k tính thu xác đnh nh sau:
Thu nhâp
chu thu
=
(Doanh
thu
-
Chi phí đc
tr)

+
Các khon thu nhp
khác

Doanh thu, thu nhp theo chính sách thu thu nhp doanh nghip
Theo iu 8 – Lut thu TNDN s 14/2008/QH12 ngày 03 tháng 06 nm 2008:
“Doanh thu là toàn b tin bán hàng, tin gia công, tin cung cp dch v, tr giá,
ph thu, ph tri mà doanh nghip đc hng. Doanh thu đc tính bng đng
Vit Nam, trng hp có doanh thu bng ngoi t thì phi quy đi ngoi t ra đng
Vit Nam theo t giá giao dch bình quân trên th trng ngoi t liên ngân hàng do
ngân hàng Nhà nc Vit Nam công b ti thi đim phát sinh doanh thu bng
ngoi t”
[16].
Theo giáo trình Thu ca ch biên PGS.TS Phan Th Cúc – TS.Phan Hin Minh,
nhà xut bn tài chính nm 2009: “Doanh thu đ tính thu nhp chu thu là toàn b
tin bán hàng hóa, tin gia công, tin cung cp dch v bao gm c khon tr giá,
ph thu, ph tri mà doanh nghip đc hng không phân bit đã thu đc tin
hay cha thu đc tin
”[13].
Chi phí hp lỦ đc tr đ tính thu nhp chu thu theo chính sách thu
TNDN
Lut thu TNDN s 14/2008/QH12 ngày 03 tháng 06 nm 2008: “Doanh nghip
đc tr mi khon chi nu đáp ng đ các điu kin: Khon chi thc t phát sinh
7

liên quan đn hot đng sn xut, kinh doanh ca doanh nghip và có đ hóa đn,
chng t hp pháp theo quy đnh ca pháp lut
”[16].
1.2 Mt s khái nim v thu thu nhp doanh nghip theo chính sách k toán
1.2.1 Thu thu nhp hin hƠnh

Theo IAS 12, bn cp nht đn nm 2008: “Thu TNDN hin hành là s thu
TNDN phi np (hoc thu hi đc) tính trên thu nhp chu thu hoc l thu ca
k hin hành
”[22].
Theo VAS 17: “Thu TNDN phi np (hoc thu hi đc) tính trên thu nhp chu
thu và thu sut thu TNDN ca nm hin hành
”[1].
Khái nim này đ cp đn thu TNDN hin hành là khon n phi tr hoc khon
phi thu tính trên TNCT và thu sut thu TNDN mà cha đ cp đn khon l
thu ca k hin hành.
Nh vy, theo tác gi: “Thu thu nhp doanh nghip hin hành là s thu TNDN
phi np (hoc thu hi đc) tính trên thu nhp chu thu (hoc l tính thu) và thu
sut thu TNDN ca k hin hành”.
1.2.2 Thu thu nhp doanh nghip hoƣn li phi tr vƠ tƠi sn thu thu nhp
doanh nghip hoƣn li
Xut phát t nhng quy đnh khác nhau gia chính sách thu và chính sách k toán
đã hình thành mt s khon chênh lch gia TNCT và li nhun k toán. Khon
chênh lch đó gm chênh lch vnh vin và chênh lch tm thi. Trong đó:
Chênh lch vnh vin: Là chênh lch gia li nhun k toán và thu nhp chu thu
phát sinh t các khon doanh thu, thu nhp và chi phí đc k toán ghi nhn nhng
không đc chính sách thu chp nhn  mi thi đim.
Chênh lch tm thi: Là khon chênh lch gia giá tr ghi s ca các khon mc
tài sn hay n phi tr trong bng CKT và c s tính thu thu nhp ca các khon
mc này. Chênh lch tm thi cha đc c quan thu chp nhn ngay trong k
tính thu nhng s đc chp nhn trong các k tng lai do vy s to ra trong k
hin ti mt khon thu TNDN hoãn li. Nh vy, c s hình thành thu TNDN
hoãn li xut phát t các khon chênh lch tm thi.

8

1.2.2.1 Thu thu nhp doanh nghip hoƣn li phi tr
Theo IAS 12 (2008): “Thu TNDN hoãn li phi tr là thu TNDN s phi np
trong tng lai tính trên các khon chênh lch tm thi chu thu TNDN trong nm
hin hành
”[22].
Trong đó chênh lch tm thi chu thu là chênh lch tm thi làm phát sinh thu
nhp chu thu khi xác đnh thu nhp chu thu TNDN trong tng lai khi giá tr ghi
s ca các khon mc tài sn hoc n phi tr liên quan đc thu hi hay đc
thanh toán. Nh vy trong k hin ti khon chênh lch này s phát sinh nu: Giá
tr ghi s ca tài sn ln hn c s tính thu ca tài sn đó hoc giá tr ghi s ca n
phi tr nh hn c s tính thu ca nó.
1.2.2.2 TƠi sn thu thu nhp doanh nghip hoƣn li
Theo IAS 12 (2008): “Tài sn thu TNDN hoãn li là thu TNDN s đc hoàn li
trong tng lai tính trên các khon chênh lch tm thi đc khu tr; giá tr đc
khu tr chuyn sang các nm sau ca các khon l tính thu cha s dng và giá
tr đc khu tr chuyn sang các nm sau ca các khon u đãi thu cha s
dng
”[22].
Trong đó chênh lch tm thi đc khu tr là chênh lch tm thi làm phát sinh
các khon đc khu tr khi xác đnh thu nhp chu thu TNDN trong tng lai khi
giá tr ghi s ca các khon mc tài sn và n phi tr liên quan đc thu hi hay
đc thanh toán. Khon chênh lch đc khu tr phát sinh khi giá tr ghi s ca tài
sn nh hn c s tính thu ca tài sn đó hoc giá tr ghi s ca n phi tr ln
hn c s tính thu ca nó.
Ngoài khon chênh lch tm thi đc khu tr thì giá tr đc khu tr chuyn
sang các nm sau ca các khon l tính thu và u đãi thu cha s dng cng góp
phn làm gim s thu TNDN phi np trong tng lai và hình thành tài sn thu
TNDN hoãn li.
1.2.3 Chi phí (thu nhp) thu thu nhp doanh nghip
Theo VAS 17: “Chi phí (thu nhp) thu thu nhp doanh nghip là tng chi phí (thu

nhp) thu hin hành và chi phí (thu nhp) thu thu nhp hoãn li khi xác đnh li
nhun hoc l ca mt k
”[1].
9

1.3 K toán thu thu nhp doanh nghip
1.3.1 K toán thu thu nhp doanh nghip khi lp báo cáo tƠi chính riêng
1.3.1.1 K toán thu thu nhp doanh nghip hin hƠnh
Cách xác đnh thu thu nhp doanh nghip hin hƠnh
Vic xác đnh thu nhp chu thu thng da vào li nhun k toán vi các điu
chnh cn thit. Theo quy đnh hin hành, thu nhp chu thu đc xác đnh da
trên t khai quyt toán thu TNDN. Thu nhp chu thu đc tính bng li nhun
k toán và thc hin điu chnh các khon tng, gim thu nhp, chi phí trên báo cáo
kt qu hot đng kinh doanh theo quy đnh ca lut thu TNDN.
TƠi khon s dng
- Tài khon 3334 – Thu thu nhp doanh nghip
- Tài khon 8211 – Chi phí thu thu nhp doanh nghip hin hành
Ghi nhn thu thu nhp doanh nghip hin hƠnh

Ghi chú:
(1) S thu TNDN tm np
(2) Np tin thu TNDN
(3) S thu TNDN phi np b sung
(4) S thu TNDN np tha
TK tin mt …
TK chi phí thu TNDN hin hành
(4)
(3)
(6)
(2)
(1)
(5)
TK xác đnh kt qu kinh doanh
TK thu TNDN phi np
S đ 1.1: S đ hch toán thu TNDN hin hƠnh
10

(5) Kt chuyn thu nhp thu TNDN hin hành
(6) Kt chuyn chi phí thu TNDN hin hành
1.3.1.2 K toán thu thu nhp hoƣn li phi tr
Cách xác đnh thu thu nhp hoƣn li phi tr
Công thc xác đnh thu thu nhp hoãn li phi tr:
Thu TNDN hoãn li
phi tr
=
Tng chênh lch tm
thi chu thu trong
nm
x

Thu sut thu
TNDN theo quy đnh
hin hành

Thu thu nhp doanh nghip hoãn lãi phi tr đc ghi nhn cho tt c các khon
chênh lch tm thi chu thu tr khi thu thu nhp hoãn li phi tr phát sinh t ghi
nhn ban đu ca mt tài sn hay n phi tr ca mt giao dch mà giao dch này
không nh hng đn li nhun k toán hoc li nhun tính thu TNDN (hoc l
tính thu) ti thi đim phát sinh giao dch.
Xác đnh các khon chênh lch tm thi chu thu trong nm: Cui nm tài chính,
khi lp BCTC, k toán phi xác đnh c s tính thu ca tài sn và các khon n
phi tr làm cn c xác đnh khon chênh lch tm thi chu thu. Các khon chênh
lch tm thi chu thu đc phn ánh vào “Bng xác đnh chênh lch tm thi chu
thu”.
TƠi khon s dng
- Tài khon 347 – Thu thu nhp hoãn li phi tr
- Tài khon 8212 – Chi phí thu thu nhp hoãn li
11

Ghi nhn thu thu nhp hoƣn li phi tr

Ghi chú:
(1) iu chnh tng thu TNDN hoãn li phi tr phát sinh t vic áp dng hi t
chính sách k toán hoc điu chnh hi t các sai sót trng yu ca các nm trc.
(2) Ghi nhn b sung thu TNDN hoãn li phi tr là s chênh lch gia s thu
TNDN hoãn li phi tr phát sinh ln hn s đc hoàn nhp.
(3) Ghi gim thu TNDN hoãn li phi tr là s chênh lch gia s thu TNDN
hoãn li phi tr phát sinh nh hn s đc hoàn nhp trong nm hin ti.
(4) iu chnh gim thu TNDN hoãn li phát sinh t vic áp dng hi t chính
sách k toán hoc điu chnh hi t các sai sót trng yu ca các nm trc.
(5) Kt chuyn chi phí thu TNDN hoãn li đ xác đnh kt qu kinh doanh.
(6) Kt chuyn thu nhp thu TNDN hoãn li đ xác đnh kt qu kinh doanh.
1.3.1.3 TƠi sn thu thu nhp hoƣn li
Cách xác đnh tƠi sn thu thu nhp hoƣn li
Công thc xác đnh tài sn thu thu nhp hoãn li:
(1)
(4)
(2)
(6)
(3)
TK li nhun cha phân phi
TK thu hoãn li phi tr
TK chi phí thu hoãn li
TK xác đnh kt qu kinh
(5)
S đ 1.2: S đ hch toán thu TNDN hoƣn li phi tr

12

Tài sn
thu thu
nhp
hoãn l
=
(Tng chênh
lch tm thi
đc khu tr
phát sinh trong
nm
+
Giá tr đc khu tr
chuyn sang nm sau
ca các khon l tính
thu và u đãi thu
cha s dng)
x
Thu sut
thu TNDN
theo quy
đnh hin
hành

Doanh nghip ch đc ghi nhn tài sn thu thu nhp hoãn li tính trên các khon
chênh lch tm thi đc khu tr khi và ch khi chc chn có đ li nhun tính
thu trong tng lai đ s dng các khon chênh lch tm thi đc khu tr, các
khon l tính thu và u đãi v thu cha s dng.
Xác đnh các khon chênh lch tm thi đc khu tr trong nm: Cui nm tài

chính, k toán phi xác đnh c s tính thu ca tài sn và các khon n phi tr
làm cn c xác đnh các khon chênh lch tm thi đc khu tr. Các khon
chênh lch tm thi đc khu tr đc phn ánh vào “Bng xác đnh chênh lch
tm thi đc khu tr”.
Mt s s trng hp làm phát sinh chênh lch tm thi đc khu tr:
 Chênh lch tm thi đc khu tr phát sinh t vic ghi nhn doanh thu
trong các nm sau nhng thu thu nhp đc tính trong nm hin ti.
 Chênh lch tm thi đc khu tr phát sinh t vic ghi nhn mt khon chi
phí trong nm hin ti nhng ch đc khu tr vào thu nhp chu thu trong
nm sau.
 Chênh lch tm thi đc khu tr phát sinh t vic điu chnh gim các
khon mc thuc vn ch s hu: Khi áp dng hi t thay đi chính sách k
toán hoc điu chnh hi t sai sót trong các nm trc theo quy đnh ca
chun mc s 29 “Thay đi chính sách k toán, c tính k toán và các sai
sót”.
Tài khon s dng
- Tài khon 243 – Tài sn thu thu nhp hoãn li
- Tài khon 8212 – Chi phí thu thu nhp hoãn li
13

Ghi nhn tƠi sn thu thu nhp hoƣn li

S đ 1.3: S đ hch toán tƠi sn thu TNDN hoƣn li
Ghi nhn:
(1) Ghi nhn b sung giá tr tài sn thu TNDN hoãn li là s chênh lch gia s tài
sn thu TNDN hoãn li phát sinh ln hn s đc hoàn nhp nu chc chn trong
tng lai doanh nghip đó có đ li nhun tính thu.
(2) Ghi gim tài sn thu TNDN hoãn li là s chênh lch gia s tài sn thu
TNDN hoãn li phát sinh nh hn s đc hoàn nhp trong nm hin ti.
(3) iu chnh gim tài sn thu TNDN hoãn li phát sinh t vic áp dng hi t
chính sách k toán hoc điu chnh hi t các sai sót trong yu ca các nm trc.
(4) iu chnh tng tài sn thu TNDN hoãn li phát sinh t vic áp dng hi t
chính sách k toán hoc điu chnh hi t các sai sót trng yu ca các nm trc.
(5) Kt chuyn thu nhp thu TNDN hoãn li đ xác đnh kt qu kinh doanh.
(6) Kt chuyn chi phí thu TNDN hoãn li đ xác đnh kt qu kinh doanh.
TK li nhun cha phân phi
(3)
(4)

TK xác đnh kt qu kinh doanh
TK chi phí thu hoãn li
TK tài sn thu hoãn li
(1)
(2)
(6)
(5)
14

1.3.2 K toán thu thu nhp doanh nghip khi lp báo cáo tƠi chính hp nht
1.3.2.1 K toán thu thu nhp hoƣn li phi tr
Cách xác đnh thu thu nhp hoƣn li phi tr
Trên báo cáo tài chính hp nht thì cui nm tài chính khi lp báo cáo tài chính
hp nht:
- K toán phi xác đnh các khon chênh lch tm thi chu thu phát sinh t các
khon “u t vào công ty con – TK 221”, “K toán các khon đu t vào công ty
liên kt – TK 223”, “Vn góp vào c s kinh doanh đng kim soát – TK 222”.
Chênh lch tm thi chu thu phát sinh do:
 C quan thu ch đánh thu đi vi khon thu nhp mà doanh nghip đc
quyn nhn trong nm đã đc ghi nhn trên Báo cáo tài chính riêng.
 Doanh nghip ghi nhn phn s hu trong li nhun hoc l trong Công ty
con, Công ty liên kt, Vn góp vào c s kinh doanh đng kim soát theo
phng pháp vn ch s hu khi lp báo cáo kt qu hot đng kinh doanh
hp nht.
- iu chnh nh hng thu thu nhp hoãn li phi tr do loi tr l cha thc hin
trong giao dch ni b.
Ghi nhn thu thu nhp hoƣn li phi tr
- Ghi nhn thu thu nhp hoãn li phi tr phát sinh
+ Nu ghi tng thu thu nhp hoãn li phi tr phát sinh t các khon chênh lch
tm thi chu thu gn lin vi các khon đu t vào công ty con, công ty liên kt,

vn góp vào c s kinh doanh đng kim soát, k toán ghi:
Tng khon mc “Chi phí thu TNDN hoãn li”
Tng khon mc “Thu thu nhp hoãn li phi tr”
+ Nu ghi gim thu thu nhp hoãn li phi tr phát sinh t các khon chênh lch
tm thi chu thu gn lin vi các khon đu t vào công ty con, công ty liên kt,
vn góp vào c s kinh doanh đng kim soát, k toán ghi:
Gim khon mc “Thu thu nhp hoãn li phi tr”
Gim khon mc “Chi phí thu TNDN hoãn li”