Hoàn thiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh phú yên

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHÍ MINH



NGUYN HOÀNG MAI



HOÀN THIN K TOÁN THU THU NHP
DOANH NGHIP TI CÁC DOANH NGHIP
TRểNăA BÀN TNH PHÚ YÊN


LUN VN THC S KINH T







TP.H Chí Minh ậ Nm 2013
B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHÍ MINH

NGUYN HOÀNG MAI


HOÀN THIN K TOÁN THU THU NHP
DOANH NGHIP TI CÁC DOANH NGHIP
TRểNăA BÀN TNH PHÚ YÊN

Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC
TS NGUYN NGC DUNG



TP.H Chí Minh ậ Nm 2013
LIăCAMăOAN

 tài lun vn thc s “Hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip ti các
doanh nghip trên đa bàn tnh Phú Yên” là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các
s liu, kt qu nêu trong lun vn không sao chép t bt k công trình nào khác.
Tác gi
Nguyn Hoàng Mai
MC LC

Trang
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN

MC LC
DANH MC CH VIT TT
DANH MC BNG
DANH MC S 
PHN M U 1
1. Tính cp thit ca đ tài 1
2. Tng quan nghiên cu 1
3. Mc tiêu nghiên cu 3
4. i tng và phm vi nghiên cu 3
5. Phng pháp nghiên cu 3
6. Nhng đóng góp ca lun vn 3
7. Kt cu ca lun vn 4
CHNG 1: C s lý lun v k toán thu thu nhp doanh nghip 5
1.1 Mt s vn đ chung v thu thu nhp doanh nghip 5
1.1.1 Khái nim và đc đim thu thu nhp doanh nghip 5
1.1.1.1 Khái nim v thu thu nhp doanh nghip 5
1.1.1.2 c đim thu thu nhp doanh nghip 5
1.1.2 Vai trò thu thu nhp doanh nghip 6
1.1.3 Các ni dung c bn ca lut thu thu nhp doanh nghip 7
1.1.3.1 i tng np thu TNDN 8
1.1.3.2 Cn c và phng pháp tính thu TNDN 8
1.2 K toán thu thu nhp doanh nghip 11
1.2.1 Vai trò ca k toán thu thu nhp doanh nghip 11
1.2.2 Ni dung và phng pháp k toán thu thu nhp doanh nghip 12
1.2.2.1 K toán thu thu nhp doanh nghip hin hành 12
1.2.2.2 Thu thu nhp hoãn li phi tr 13
1.2.2.3 Tài sn thu thu nhp hoãn li 14
1.2.3 Chun mc k toán v thu thu nhp doanh nghip 17
1.2.3.1 Chun mc quc t 17
1.2.3.2 Chun mc Vit Nam 19

1.2.3.3 Nhng đim khác bit gia chun mc quc t và chun mc Vit Nam 22
Kt lun chng 1 27
CHNG 2: Thc trng k toán thu thu nhp doanh nghip ti các doanh
nghipătrênăđa bàn tnh Phú Yên 28
2.1 Các qui đnh pháp lý v thu thu nhp doanh nghip và k toán thu thu nhp
doanh nghip 28
2.1.1 Thu thu nhp doanh nghip 28
2.1.2 K toán thu thu nhp doanh nghip 31
2.1.2.1 K toán thu thu nhp doanh nghip 31
2.1.2.2. Ni dung và phng pháp k toán thu TNDN 32
2.2. Thc trng k toán thu thu nhp doanh nghip ti các doanh nghip trên đa
bàn tnh Phú Yên 34
2.2.1 Tng quát v tình hình doanh nghip trên đa bàn tnh Phú Yên 34
2.2.2 Tình hình k toán thu thu nhp doanh nghip nghip ti các doanh nghip
trên đa bàn tnh Phú Yên 35
2.2.2.1 Kho sát thc t 35
2.2.2.2 Nhng hn ch và nguyên nhân liên quan đn k toán thu thu nhp doanh
nghip ti các doanh nghip trên đa bàn tnh Phú Yên 41
Kt lun chng 2 45
CHNG 3: Gii pháp hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip ti các
doanh nghipătrênăđa bàn tnh Phú Yên 46
3.1 S cn thit và yêu cu hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip trong các
doanh nghip trên đa bàn tnh Phú Yên 46
3.1.1 S cn thit hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip ti các doanh
nghip trên đa bàn tnh Phú Yên 46
3.1.2 Yêu cu hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip ti các doanh nghip
trên đa bàn tnh Phú Yên 47
3.2 Mt s gii pháp hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip trong các
doanh nghip trên đa bàn Tnh Phú Yên 49
3.2.1 Gii pháp chung 49

3.2.1.1 Sa đi hoàn thin lut thu TNDN 49
3.2.1.2 Sa đi hoàn thin chun mc k toán 49
3.2.1.3 Sa đi hoàn thin ch đ k toán 50
3.2.2 Gii pháp c th 51
3.2.2.1 i vi các doanh nghip trên đa bàn tnh Phú Yên 51
3.2.2.2 i vi c quan chc nng 52
3.3 Kin ngh 53
3.3.1 Kin ngh đi vi Quc hi 53
3.3.2 Kin ngh đi vi B Tài chính 55
3.3.3 Kin ngh đi vi C quan thu 56
3.3.3.1 i vi Tng cc thu 56
3.3.3.2 i vi Cc thu tnh Phú Yên 57
3.3.4 Kin ngh vi các doanh nghip trên đa bàn tnh Phú Yên 58
Kt lun chng 3 61

KT LUN 62
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC CH VIT TT

BCTC Báo cáo tài chính
DNTN Doanh nghip t nhân
IAS International Accounting Standard
IFRS International Financial Reporting Standards
TNDN Thu nhp doanh nghip
TNHH Trách nhim hu hn
VAS 17 Chun mc k toán thu thu nhp doanh nghip Vit Nam
DANH MC BNG
Trang
Bng 2.1: Phân tích loi hình doanh nghip 33

Bng 2.2: Phân tích ch đ k toán áp dng 34
Bng 2.3: Phân tích ni dung liên quan đn chun mc k toán s 17 “Thu thu
nhp doanh nghip” (VAS 17) 34
Bng 2.4: Phân tích ni dung liên quan đn đn ch đ k toán, lut thu TNDN,
ngh đnh, thông t và các vn bn hng dn v thu TNDN và k toán thu
TNDN 35
Bng 2.5: Phân tích các kênh thông tin 36
Bng 2.6: Phân tích vic áp dng chun mc thu TNDN (VAS 17) 37
Bng 2.7: Phân tích vic áp dng ch đ k toán, lut thu TNDN và các vn bn
di lut 38

DANH MCăSă
Trang

S đ 2.1: K toán thu thu nhp doanh nghip hin hành 30
S đ 2.2: K toán thu thu nhp doanh nghip hoãn li phi tr 31
S đ 2.3: K toán tài sn thu thu nhp hoãn li 31
S đ 2.4: K toán thu thu nhp doanh nghip 32


1
PHN M U

1 Tính cp thit caăđ tài
K toán và thu là hai công c qun lỦ và điu hành nn kinh t có vai trò ht
sc quan trng đi vi nhà nc. Hoàn thin h thng k toán và thu đ phát huy
tt các chc nng vn có ca nó là vn đ luôn đc quan tâm bi các c quan qun
lí nhà nc.
Trong phm vi doanh nghip, k toán và thu cng có vai trò to ln trong công
tác qun lỦ, điu hành hot đng sn xut kinh doanh. Am hiu lut thu, chp hành

tt các quy đnh v thu là mt trong nhng tiêu chun quan trng đánh giá cht
lng và hiu qu qun lý. Trong tt c các h thng thu hin đang đc áp dng
ti nc ta, thu thu nhp doanh nghip hin hành là mt loi thu đóng vai trò quan
trng trong ngun thu ca ngân sách nhà nc và nó cng là mt công c qun lí
hu hiu ca nhà nc v phát trin kinh t đt nc.
Thu thu nhp doanh nghip góp phn thu hút vn đu t nc ngoài, khuyn
khích các t chc cá nhân đu t vào nhiu ngành ngh khu vc cn khuyn khích
phát trin, khuyn khích m rng quy mô kinh doanh, đi mi công ngh, ci thin
môi trng hot đng, nâng cao hiu qu kinh t. Ngoài ra thu thu nhp doanh
nghip còn đm bo s đóng góp công bng hp lý gia các t chc cá nhân sn
xut kinh doanh, dch v có thu nhp…
Bên cnh nhng u đim, thì thu thu nhp doanh nghip vn còn tn ti mt s
hn ch trong công tác qun lỦ cng nh trong vic k toán thu  các doanh nghip
hin nay, mun gii quyt tt các vn đ tn ti trc ht các doanh nghip cn phi
hch toán thu mt cách chính xác, đy đ. Tin hành thc hin các khâu chng t,
s sách, tài khon s dng, xem xét phng pháp hch toán thu. Xut phát t thc
t nêu trên đ tài “Hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip ti các doanh
nghip trên đa bàn tnh Phú Yên” đc chn đ nghiên cu.
2 Tng quan nghiên cu
Trc khi nghiên cu đ tài này, tác gi đã tìm hiu mt s ni dung ca các đ
2
tài đã nghiên cu trc đây, c th:
 Lun vn thc s kinh t ca tác gi Nguyn Lê Dim Thúy vi đ tài “Hoàn
thin k toán thu thu nhp doanh nghip trong các doanh nghip Vit Nam” đc
thc hin nm 2006. Trong lun vn, tác gi đã tp trung nghiên cu và tìm hiu
thc trng k toán thu TNDN  Vit Nam nói chung và đin hình là vic áp dng
k toán thu TNDN ca 4 doanh nghip trên đa bàn tnh Phú Yên, t đó đa ra mt
s ý kin hoàn thin k toán thu TNDN trong các doanh nghip  Vit Nam.
 Lun vn thc s kinh t ca tác gi Nguyn Th Phng Hng vi đ tài
“Phng hng và gii pháp hoàn thin k toán thu nhp doanh nghip” đc thc

hin nm 2006. Trong lun vn, tác gi đã tp trung nghiên cu lý thuyt và đa ra
các gii pháp mang tính tng quát.
 Lun vn thc s kinh t ca tác gi Lê Th Thu Trinh vi đ tài “ K toán chi
phí thu thu nhp doanh nghip” đc thc hin nm 2007. Trong lun vn, tác gi
đi sâu vào vic phân tích c s lý lun đ t đó đa ra gii pháp v vic xác đnh
các khon chênh lch tm thi chu thu thu nhp doanh nghip trong các doanh
nghip Vit Nam.
 Lun vn thc s kinh t ca tác gi V Th Phng Tho vi đ tài “Hoàn thin
k toán thu thu nhp doanh nghip ti Vit Nam” đc thc hin nm 2011. Trong
lun vn, tác gi đã tp trung nghiên cu thc trng k toán thu TNDN ca các
doanh nghip trên đa bàn Thành ph H Chí Minh, tác gi đã đa ra s liu c th
đi vi công ty c phn đu t nc ngoài, công ty c phn, công ty TNHH nhng
không đ cp đn doanh nghip t nhân.
Các đ tài v k toán thu TNDN đã đc gii thiu bên trên ch nghiên cu và
đa ra các gii pháp có tính cht chung liên quan đn các loi hình doanh nghip
trong nn kinh t nên tính ng dng cha cao. Do vy, tác gi chn hng đi là
nghiên cu k toán thu TNDN ti mt đa bàn c th đ có nhng đ xut mang
tính ng dng phù hp và đ tài đc chn có tên là “Hoàn thin k toán thu thu
nhp doanh nghip ti các doanh nghip trên đa bàn tnh Phú Yên”. Ngoài vic
trình bày c s lý lun, tác gi tin hành kho sát các doanh nghip trên đa bàn tnh
3
Phú Yên đ đa ra gii pháp c th phù hp vi tình hình hot đng ca các doanh
nghip trên đa bàn tnh Phú Yên.
3 Mc tiêu nghiên cu
 H thng hóa v thu thu nhp doanh nghip và k toán thu thu nhp doanh
nghip.
 Xem xét và đánh giá thc trng k toán thu thu nhp doanh nghip ti các
doanh nghip trên đa bàn tnh Phú Yên. T đó, đ xut mt s gii pháp nhm hoàn
thin h thng k toán thu thu nhp doanh nghip ti các doanh nghip trên đa bàn
tnh Phú Yên.

4 i tng và phm vi nghiên cu
 i tng nghiên cu: lut thu TNDN, các qui đnh v k toán thu TNDN và
tình hình thc hin k toán thu TNDN ca các doanh nghip trên đa bàn tnh Phú
Yên.
 Phm vi nghiên cu: tác gi nghiên cu các doanh nghip đang hot đng trên
đa bàn tnh Phú Yên gm nhiu loi qui mô liên quan đn nhiu lnh vc hot
đng.
5 Phngăphápănghiênăcu
 tài này đc tác gi nghiên cu ch yu bng phng pháp đnh tính, ngoài
ra tác gi còn s dng kt hp nhiu phng pháp c th nh phân tích, tng hp s
liu nhm khái quát vn đ lý lun, kho sát thc t đ nm bt thc tin, t đó đ
xut các gii pháp hoàn thin.
6 Nhngăđóngăgóp ca lunăvn
 H thng hóa mt s vn đ chung v thu thu nhp doanh nghip và k toán
thu thu nhp doanh nghip theo ch đ k toán, chun mc k toán Vit Nam và
chun mc k toán quc t.
 Kho sát thc trng k toán thu thu nhp doanh nghip ti các doanh nghip
trên đa bàn tnh Phú Yên.
  xut mt s gii pháp đ hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip ti
các doanh nghip trên đa bàn tnh Phú Yên.
4
7 Kt cu ca lunăvn
Ngoài phn m đu, kt lun, ph lc và danh mc tài liu tham kho, Lun vn
gm ba chng nh sau:
 Chng 1: C s lý lun v k toán thu thu nhp doanh nghip.
 Chng 2: Thc trng k toán thu thu nhp doanh nghip ti các doanh
nghip trên đa bàn tnh Phú Yên.
 Chng 3: Gii pháp hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip ti các
doanh nghip trên đa bàn tnh Phú Yên.
5

CHNG 1: CăS LÝ LUN V K TOÁN
THU THU NHP DOANH NGHIP

1.1 Mt s vnăđ chung v thu thu nhp doanh nghip
1.1.1 Khái nim vƠăđcăđim thu thu nhp doanh nghip
1.1.1.1 Khái nim thu thu nhp doanh nghip
Thu thu nhp doanh nghip là loi thu trc thu, đánh trc tip vào thu nhp
chu thu ca c s sn xut kinh doanh hàng hóa dch v sau khi đã tr đi các
khon chi phí liên quan đn vic to ra doanh thu và thu nhp chu thu ca c s
sn xut kinh doanh.
1.1.1.2 c đim thu thu nhp doanh nghip
Bn cht ca thu TNDN đc th hin bi các thuc tính bên trong vn có ca
nó. Nhng thuc tính đó có tính n đnh tng đi qua các giai đon phát trin.
Nghiên cu v thu TNDN, ngi ta nhn thy thu TNDN có nhng đc trng
riêng đ phân bit vi các sc thu và các công c tài chính khác nh sau:
 Th nht, thu TNDN có đc đim là đi tng np thu theo lut quy đnh
đng nht vi đi tng chu thu. Ngi np thu theo lut cng là ngi tr thu
cui cùng trong mt chu k sn xut kinh doanh. Nói mt cách khác, thu TNDN
làm cho kh nng và c hi chuyn dch gánh nng thu cho ngi khác tr nên khó
khn hn.
 Th hai, thu TNDN là mt khon chuyn giao ca ngi np thu cho Nhà
nc mang tính bt buc phi hình s. c đim này xác đnh rõ ni dung kinh t
ca thu TNDN là nhng quan h tin t đc hình thành mt cách khách quan và
có Ủ ngha xã hi đc bit - vic đng viên mang tính bt buc ca Nhà nc. Phân
phi mang tính cht bt buc di hình thc thu TNDN là mt phng thc phân
phi ca Nhà nc mà kt qu ca quá trình đó là mt b phn thu nhp ca doanh
nghip đc chuyn giao cho Nhà nc mà không kèm theo mt s cp phát hoc
nhng quyn li nào khác cho ngi np thu.
6
 Th ba, vic chuyn giao thu nhp di hình thc thu thu nhp doanh nghip

không mang tính cht hoàn tr trc tip. Tính cht không hoàn tr trc tip ca thu
TNDN đc biu hin trên các khía cnh: s chuyn giao thu nhp thông qua thu
không mang tính đi giá và khon chuyn giao thu nhp di hình thc thu TNDN
không đc hoàn tr trc tip.
 Th t, vic chuyn giao thu nhp di hình thc thu TNDN đc quy đnh
trc bng pháp lut. c đim này, mt mt th hin tính pháp lý cao ca thu
TNDN, mt khác phn ánh s chuyn giao thu nhp này không mang tính tùy tin
mà da trên nhng c s pháp lut nht đnh và đã đc xác đnh trc trong Lut
thu TNDN. Nhng tiêu thc thng đc xác đnh trong Lut thu TNDN là đi
tng chu thu, đi tng np thu, mc thu phi np, thi hn c th và nhng
ch tài mang tính cng ch khác …
1.1.2 Vai trò ca thu thu nhp doanh nghip
Thu thu nhp doanh nghip là công c quan trng đ Nhà nc thc hin chc
nng tái phân phi thu nhp, đm bo công bng xã hi. Trong điu kin nn kinh t
th trng  nc ta, tt c các thành phn kinh t đu có quyn t do kinh doanh và
bình đng trên c s pháp lut. Các doanh nghip vi lc lng lao đng có tay
ngh cao, nng lc tài chính mnh thì doanh nghip đó s có u th và có c hi đ
nhn đc thu nhp cao; ngc li các doanh nghip vi nng lc tài chính, lc
lng lao đng b hn ch s nhn đc thu nhp thp, thm chí không có thu nhp.
Ð hn ch nhc đim đó, Nhà nc s dng thu thu nhp doanh nghip làm
công c điu tit thu nhp ca các ch th có thu nhp cao, đm bo yêu cu đóng
góp ca các ch th kinh doanh vào ngân sách Nhà nc đc công bng, hp lý.
Thu thu nhp doanh nghip là ngun thu quan trng ca ngân sách Nhà nc.
Phm vi áp dng ca thu thu nhp doanh nghip rt rng, gm: cá nhân, nhóm
kinh doanh, h cá th và các t chc kinh t có hot đng sn xut, kinh doanh hàng
hoá, dch v có phát sinh li nhun. Nn kinh t th trng nc ta ngày càng phát
trin và n đnh, tng trng kinh t đc gi vng ngày càng cao, các ch th hot
đng sn xut, kinh doanh, dch v ngày càng mang li nhiu li nhun thì kh nng
7
huy đng ngun tài chính cho ngân sách Nhà nc thông qua thu thu nhp doanh

nghip ngày càng di dào.
Thu thu nhp doanh nghip là công c quan trng đ góp phn khuyn khích,
thúc đy sn xut, kinh doanh phát trin theo chiu hng k hoch, chin lc,
phát trin toàn din ca Nhà nc. Nhà nc u đãi, khuyn khích đi vi các ch
th đu t, kinh doanh vào nhng ngành, lnh vc và nhng vùng, min mà Nhà
nc có chin lc u tiên phát trin trong tng giai đon nht đnh.
Thu thu nhp doanh nghip còn là mt trong nhng công c quan trng ca
Nhà nc trong vic thc hin chc nng điu tit các hot đng kinh t ậ xã hi
trong tng thi k phát trin kinh t nht đnh. Thu thu nhp doanh nghip là loi
thu có vai trò quan trng trong h thng pháp lut thu ca Vit Nam, song đ phát
huy mt cách có hiu qu vai trò ca thu thu nhp doanh nghip, chúng ta cn phi
xem xét nó di nhiu khía cnh, k c nhng kinh nghim x lý ca nc ngoài.
1.1.3 Các ni dungăcăbn ca Lut thu thu nhp doanh nghip
T ngày 01/10/1990, Lut Thu li tc đã đc Quc hi nc Cng hòa xã hi
ch ngha Vit Nam khoá VIII, k hp th 7 thông qua ngày 30 tháng 6 nm 1990
có hiu lc thi hành, theo đó t chc, cá nhân thuc các thành phn kinh t có li
tc t các hot đng sn xut, xây dng, vn ti, thng nghip, n ung, dch v và
hot đng kinh doanh khác trên lãnh th Vit Nam (gi chung là c s kinh doanh)
đu phi np thu li tc theo quy đnh ca Lut này.
Tuy nhiên qua 8 nm thc hin, Lut thu li tc dn dn bc l nhiu nhc
đim và không còn phù hp vi tình hình kinh t Vit Nam trong giai đon mi:
giai đon m rng quan h hp tác vi các nc trong khu vc và trên th gii. Vì
vy, Quc hi nc Cng hòa xã hi ch ngha Vit Nam đã thông qua Lut thu
thu nhp doanh nghip ngày 10/5/1997 và có hiu lc thi hành t ngày 01/01/1999
thay cho Lut thu li tc. Lut thu thu nhp doanh nghip đc ban hành nhm
đm bo s phù hp vi yêu cu phát trin ca nn kinh t trong giai đon mi.
Sau gn 5 nm thc hin, Lut thu TNDN này đã bc l nhng hn ch, bt
cp cn phi đc sa đi, b sung nhm đáp ng kp thi yêu cu, đòi hi ca thc
8
t lúc by gi. Do đó, ti k hp th 3, Quc hi khoá XI đã thông qua Lut thu

TNDN (sa đi) nm 2003. Mc tiêu ca ln sa đi này là: Thng nht điu chnh
gia đu t nc ngoài và đu t trong nc, tip tc u đãi theo hng thun li
hn trc nhm to lp môi trng đu t hp dn hn, tip tc đy mnh ci cách
th tc hành chính, đm bo ngun thu cho ngân sách nhà nc.
n nm 2008, quc hi đã thông qua lut thu TNDN mi thay th lut thu
TNDN 2003 (có hiu lc vào ngày 01/01/2009) th hin mt bc tin mi trong
ci cách pháp lut thu vi nhng thay đi cn bn và quan trng. Vic ban hành
lut thu TNDN mi này đã góp phn cng c chính sách v thu ca nc ta nhm
đáp ng nhu cu hi nhp và phát trin hin nay.
Nhm tháo g khó khn cho các doanh nghip, ti k hp ln th 5, Khóa XIII,
Quc hi đã thông qua nhiu Lut quan trng trong đó có Lut sa đi, b sung mt
s điu ca Lut Thu thu nhp doanh nghip s 32/2013/QH13, có hiu lc t
01/01/2014.
1.1.3.1 iătng np thu TNDN
T chc, cá nhân sn xut, kinh doanh hàng hóa, dch v (gi chung là c s
kinh doanh) có thu nhp phi np thu thu nhp doanh nghip.
1.1.3.2 Cnăc vƠăphngăphápătínhăthu TNDN
 Cn c tính thu là thu nhp tính thu trong k tính thu và thu sut.
Thu nhp tính thu trong k tính thu đc xác đnh bng thu nhp chu thu tr
thu nhp đc min thu và các khon l đc kt chuyn t các nm trc theo
quy đnh. Thu nhp tính thu đc xác đnh theo công thc sau:
Thu nhp
tính thu
=
Thu nhp
chu thu
-
Thu nhp đc
min thu
+

Các khon l đc kt
chuyn theo quy đnh
Thu nhp chu thu trong k tính thu bao gm thu nhp t hot đng sn xut,
kinh doanh hàng hoá, dch v và thu nhp khác. Thu nhp chu thu trong k tính
thu xác đnh nh sau:
Thu nhp
chu thu
=
Doanh
thu
-
Chi phí
đc tr
+
Các khon thu nhp khác
9
Thu nhp t hot đng sn xut kinh doanh hàng hóa, dch v bng doanh thu
ca hot đng sn xut kinh doanh hàng hóa, dch v tr chi phí đc tr ca hot
đng sn xut kinh doanh hàng hóa, dch v đó. Doanh nghip có nhiu hot đng
kinh doanh áp dng nhiu mc thu sut khác nhau thì doanh nghip phi tính riêng
thu nhp ca tng hot đng nhân vi thu sut tng ng.
Thu nhp t hot đng chuyn nhng bt đng sn phi hch toán riêng đ kê
khai np thu thu nhp doanh nghip, không đc bù tr vi thu nhp hoc l t
các hot đng sn xut kinh doanh khác.
 Doanh thu đ tính thu nhp chu thu đc xác đnh nh sau:
Doanh thu đ tính thu nhp chu thu là toàn b tin bán hàng hoá, tin gia
công, tin cung cp dch v bao gm c khon tr giá, ph thu, ph tri mà doanh
nghip đc hng không phân bit đã thu đc tin hay cha thu đc tin.
Doanh thu đ tính thu nhp chu thu đi vi c s kinh doanh np thu GTGT
theo phng pháp khu tr thu là doanh thu không có thu GTGT. Doanh thu đ

tính thu nhp chu thu đi vi c s kinh doanh np thu GTGT theo phng pháp
trc tip trên GTGT là doanh thu bao gm c thu GTGT.
Thi đim xác đnh doanh thu đ tính thu nhp chu thu đi vi hot đng bán
hàng hóa cung ng dch v là thi đim chuyn giao quyn s hu, quyn s dng
hàng hóa cho ngi mua hoc thi đim hoàn thành vic cung ng dch v cho
ngi mua hoc thi đim lp hoá đn cung ng dch v.
Doanh thu đ tính thu nhp chu thu trong mt s trng hp đc quy đnh c
th trong các Ngh đnh, Thông t ca B tài chính ban hành.
 Các khon chi đc tr và không đc tr đ xác đnh thu nhp chu thu
 Các khon chi đc tr đ xác đnh thu nhp chu thu
Doanh nghip đc tr mi khon chi nu đáp ng điu kin quy đnh và
không nm trong nhng khon chi không đc tr khi xác đnh thu nhp chu thu.
 Các khon chi đc tr là các khon đáp ng đc các điu kin sau:
 Các khon chi thc t phát sinh có liên quan đn hot đng SXKD ca
doanh nghip.
10
 Các khon chi có đ hóa đn, chng t theo quy đnh ca pháp lut.
 Các khon chi không đc tr đ xác đnh thu nhp chu thu
 Khon chi không đáp ng đ các điu kin quy đnh, tr phn giá tr tn tht
do thiên tai, dch bnh và trng hp bt kh kháng khác không đc bi thng.
 Khon tin pht do vi phm hành chính.
 Khon chi đc bù đp bng ngun kinh phí khác.
 Phn chi phí qun lý kinh doanh do doanh nghip nc ngoài phân b cho c
s thng trú ti Vit Nam vt mc theo phng pháp phân b do pháp lut Vit
Nam quy đnh.
 Phn chi phí nguyên liu, vt liu, nhiên liu, nng lng, hàng hóa vt
đnh mc tiêu hao do doanh nghip xây dng thông báo cho c quan thu và giá
thc t xut kho.
 Phn chi tr tin lãi vay vn SXKD ca đi tng không phi là t chc tín
dng hoc t chc kinh t vt quá 150% mc lãi sut c bn do ngân hàng nhà

nc Vit Nam công b ti thi đim vay.
 Trích khu hao TSC không đúng theo quy đnh ca pháp lut.
 Khon trích trc vào chi phí không đúng theo quy đnh ca pháp lut.
 Tin lng, tin công ca ch doanh nghip t nhân, tin thù lao tr cho các
sáng lp viên doanh nghip không trc tip tham gia điu hành sn xut, kinh
doanh; tin lng, tin công, các khon hch toán khác đ tr cho ngi lao đng
nhng thc t không chi tr hoc không có hóa đn, chng t theo quy đnh ca
pháp lut.
 Chi tr lãi vay vn tng ng vi phn vn điu l còn thiu.
 Thu giá tr gia tng đu vào đã đc khu tr hoc hoàn; thu thu nhp
doanh nghip; thu thu nhp cá nhân.
 Phn chi qung cáo, tip th, khuyn mi, hoa hng môi gii; chi tip tân,
khánh tit, hi ngh; chi h tr tip th, chi h tr chi phí, chit khu thanh toán; chi
báo biu, báo tng ca c quan báo chí liên quan trc tip đn hot đng sn xut,
kinh doanh vt quá 10% tng s chi đc tr; đi vi doanh nghip thành lp mi
11
là phn chi vt quá 15% trong ba nm đu, k t khi đc thành lp. Tng s chi
đc tr không bao gm các khon chi khng ch quy đnh ti đim này; đi vi
hot đng thng mi, tng s chi đc tr không bao gm giá mua ca hàng hoá
bán ra.
 Khon tài tr, tr khon tài tr cho giáo dc, y t, khc phc hu qu thiên
tai và làm nhà tình ngha cho ngi nghèo theo quy đnh ca pháp lut.
 Thu sut thu TNDN áp dng đi vi c s kinh doanh nh sau:
 Thu sut thu thu nhp doanh nghip áp dng đi vi c s kinh doanh là
25%.
 Thu sut thu thu nhp doanh nghip đi vi hot đng tìm kim, thm dò,
khai thác du khí và tài nguyên quý him khác ti Vit Nam t 32% đn 50%. Cn
c vào v trí khai thác, điu kin khai thác và tr lng m doanh nghip có d án
đu t tìm kim, thm dò, khai thác du khí và tài nguyên quý him khác gi h s
d án đu t đn B Tài chính đ trình Th tng Chính ph quyt đnh mc thu

sut c th cho tng d án, tng c s kinh doanh. Tài nguyên quý him khác ti
khon này bao gm: bch kim, vàng, bc, thic, wonfram, antimoan, đá quỦ, đt
him.
 i vi hot đng x s kin thit, np thu TNDN vi mc thu sut là
28%. B Tài chính quy đnh c th c ch tài chính áp dng đi vi khon thu nhp
sau thu ca hot đng x s kin thit.
1.2 K toán thu thu nhp doanh nghip
1.2.1 Vai trò ca k toán thu thu nhp doanh nghip
K toán thu thu nhp doanh nghip có vai trò quan trng trong vic cung cp
thông tin ca doanh nghip cho các đi tng có liên quan, c th:
 i vi doanh nghip: Thông qua thông tin v k toán thu TNDN, doanh
nghip theo dõi đc s thu phi np, s thu đã np, s thu còn phi np đ t
đó có bin pháp đôn đc thanh toán s thu kp thi.
 i vi c quan thu: S liu k toán thu TNDN ca doanh nghip là c s
trong vic cung cp thông tin đ kim soát và hành thu thu đi vi các doanh
12
nghip, hn ch tht thu thu và xác lp các cn c pháp lý th hin mc đ chp
hành pháp lut ca doanh nghip.
Ngoài ra, thông tin k toán thu TNDN ca doanh nghip s giúp cho các c
quan chc nng tng hp tình hình np thu ca ngành, ca đa phng và ca quc
gia.
1.2.2 Ni dung vƠăphngăpháp k toán thu thu nhp doanh nghip
1.2.2.1 K toán thu thu nhp doanh nghip hin hành
 Hàng quý, k toán xác đnh và ghi nhn s thu thu nhp doanh nghip tm phi
np trong quý. Thu thu nhp tm phi np tng quỦ đc tính vào chi phí thu thu
nhp doanh nghip hin hành ca quỦ đó.
 Cui nm tài chính, k toán phi xác đnh s và ghi nhn thu thu nhp doanh
nghip thc t phi np trong nm trên c s tng thu nhp chu thu c nm và
thu sut thu thu nhp doanh nghip hin hành. Thu thu nhp doanh nghip thc
phi np trong nm đc ghi nhn là chi phí thu thu nhp doanh nghip hin hành

trong Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh ca nm đó.
 Trng hp s thu thu nhp doanh nghip tm phi np trong nm ln hn s
thu phi np trong nm đó, thì s chênh lch gia s thu tm phi np ln hn s
thu phi np đc ghi gim chi phí thu TNDN hin hành và ghi gim tr vào s
thu thu nhp doanh nghip phi np.
 Trng hp phát hin sai sót không trng yu ca các nm trc liên quan đn
khon thu thu nhp doanh nghip phi np ca các nm trc, doanh nghip đc
hch toán tng (hoc gim) s thu thu nhp doanh nghip phi np ca các nm
trc vào chi phí thu thu nhp hin hành ca nm phát hin sai sót.

Mc thu TNDN
phi np
=
Tng thu nhp
chu thu
x
Thu sut thu
TNDN %

 Tng thu nhp chu thu đc xác đnh theo lut thu TNDN hin hành, còn
tng li nhun k toán trc thu đc xác đnh theo các chun mc k toán. K
13
toán thng cn c vào tng li nhun k toán trc thu đ điu chnh ra tng thu
nhp chiu thu nh sau:
Tng thu nhp
chu thu
=
Tng li nhun
k toán
trc thu

+
Các khon
điu chnh
tng thu nhp
chu thu
-
Các khon
điu chnh
gim thu nhp
chu thu

Các khon điu chnh tng và gim thu nhp chu thu là điu chnh t các
khon doanh thu, thu nhp và chi phí trong k phù hp theo phm vi tính vào thu
nhp chu thu ca lut thu thu nhp doanh nghip hin hành. Các khon điu
chnh này bao gm chênh lch vnh vin và chênh lch tm thi.
Cn c vào tng thu nhp chu thu đ tính thu TNDN hin hành ghi vào chi
phí thu TNDN hin hành.
Các ni dung trên s đc k toán ti doanh nghip lp các chng t có liên
quan đ làm c s ghi nhn vào các tài khon phn ánh s thu phi np, chi phí
thu TNDN hin hành, s thu đã np làm cn c đ tính toán li nhun sau thu
vào cui kì k toán.
1.2.2.2 Thu thu nhp hoãn li phi tr
Cn c vào chênh lch tm thi chu thu đ tính thu thu nhp hoãn li phi tr
ghi vào cho phí thu TNDN hoãn li.
 Cui nm tài chính, doanh nghip phi xác đnh và ghi nhn “Thu thu nhp
hoãn li phi tr” (nu có) theo quy đnh ca Chun mc k toán s 17 “Thu thu
nhp doanh nghip”.
 Thu thu nhp hoãn li phi tr đc xác đnh trên c s các khon chênh lch
tm thi chu thu phát sinh trong nm và thu sut thu thu nhp hin hành theo
công thc sau:

Thu thu nhp
hoãn li
phi tr
=
Tng chênh lch
tm thi chu thu
phát sinh trong nm
x
Thu sut thu
TNDN hin hành

14
 Vic ghi nhn thu thu nhp hoãn li phi tr trong nm đc thc hin theo
nguyên tc bù tr gia s thu thu nhp hoãn li phi tr phát sinh trong nm vi s
thu thu nhp hoãn li phi tr đã ghi nhn t các nm trc nhng nm nay đc
ghi gim (hoàn nhp), c th là:
 Nu s thu thu nhp hoãn li phi tr phát sinh trong nm ln hn s thu
thu nhp hoãn li phi tr đc hoàn nhp trong nm, thì s chênh lch gia s thu
thu nhp hoãn li phi tr phát sinh ln hn s đc hoàn nhp trong nm đc ghi
nhn b sung vào s thu thu nhp hoãn li phi tr và ghi tng chi phí thu TNDN
hoãn li;
 Nu s thu thu nhp hoãn li phi tr phát sinh trong nm nh hn s thu
thu nhp hoãn li phi tr đc hoàn nhp trong nm, thì s chênh lch gia s thu
thu nhp hoãn li phi tr phát sinh nh hn s đc hoàn nhp trong nm đc ghi
gim (hoàn nhp) s thu thu nhp hoãn li phi tr và ghi gim chi phí thu TNDN
hoãn li.
 Thu thu nhp hoãn li phi tr phát sinh trong nm hin ti đc ghi nhn vào
chi phí thu thu nhp hoãn li đ xác đnh kt qu hot đng kinh doanh trong nm
đó tr trng hp thu thu nhp hoãn li phi tr phát sinh t các giao dch đc ghi
nhn trc tip vào vn ch s hu.

 Trng hp thu thu nhp hoãn li phi tr phát sinh t vic áp dng hi t thay
đi chính sách k toán và điu chnh hi t các sai sót trng yu ca các nm trc
làm phát sinh khon chênh lch tm thi chu thu, k toán phi ghi nhn b sung
khon thu thu nhp hoãn li phi tr cho các nm trc bng cách điu chnh gim
s d đu nm ca tài khon 421 - Li nhun cha phân phi (tài khon 4211 - Li
nhun cha phân phi nm trc) và s d đu nm tài khon 347 - Thu thu nhp
hoãn li phi tr.
Các ni dung trên s đc k toán ti doanh nghip lp các chng t có liên
quan đ làm c s ghi nhn vào các tài khon phn ánh thu thu nhp hoãn li phi
tr, chi phí thu TNDN hoãn li.
1.2.2.3 Tài sn thu thu nhp hoãn li
15
 Cui nm tài chính, doanh nghip phi xác đnh và ghi nhn “ Tài sn thu thu
nhp hoãn li” (nu có) theo quy đnh ca Chun mc k toán s 17 “Thu thu nhp
doanh nghip”.
 Tài sn thu thu nhp hoãn li đc xác đnh theo công thc sau:
Tài sn
thu
thu nhp
hoãn li
=

Tng chênh lch
tm thi đc
khu tr phát sinh
trong nm
+
Giá tr đc
khu tr
chuyn sang

nm sau ca
các khon l
tính thu và
u đãi thu
cha s dng

x
Thu sut
thu TNDN
hin hành

 Doanh nghip ch đc ghi nhn tài sn thu thu nhp hoãn li tính trên các
khon chênh lch tm thi đc khu tr, các khon l tính thu và u đãi thu
cha s dng nu chc chn có đ li nhun tính thu trong tng lai theo quy đnh
ca Chun mc k toán 17 ậ “Thu thu nhp doanh nghip”, đ có th s dng các
khon chênh lch tm thi đc khu tr, các khon l tính thu và u đãi thu
cha s dng đó.
 Vic ghi nhn tài sn thu thu nhp hoãn li trong nm đc thc hin theo
nguyên tc bù tr gia tài sn thu thu nhp hoãn li phát sinh trong nm nay vi tài
sn thu thu nhp doanh nghip đã ghi nhn t các nm trc nhng nm nay đc
hoàn nhp li, c th là:
 Nu tài sn thu thu nhp hoãn li phát sinh trong nm ln hn tài sn thu
thu nhp hoãn li đc hoàn nhp trong nm, k toán ghi nhn b sung giá tr tài
sn thu thu nhp hoãn li là s chênh lch gia s tài sn thu thu nhp hoãn li
phát sinh ln hn s đc hoàn nhp trong nm, nu chc chn rng trong tng lai
doanh nghip có đ li nhun tính thu đ thu hi tài sn thu thu nhp hoãn li
đc ghi nhn trong nm hin ti. Trng hp doanh nghip không chc chn s có
đc li nhun chu thu trong tng lai, k toán không đc ghi nhn tài sn thu
16
thu nhp hoãn li tính trên các khon chênh lch tm thi đc khu tr phát sinh

trong nm.
 Nu tài sn thu thu nhp hoãn li đc ghi nhn trong nm nh hn tài sn
thu thu nhp hoãn li đc hoàn nhp trong nm, k toán ghi gim tài sn thu thu
nhp hoãn li là s chênh lch gia s tài sn thu thu nhp hoãn li phát sinh nh
hn s đc hoàn nhp trong nm. Vic ghi gim tài sn thu thu nhp hoãn li phi
đc thc hin phù hp vi thi gian mà các khon chênh lch tm thi đc khu
tr (phát sinh t các nm trc) đc hoàn nhp k c khi doanh nghip không có
li nhun tính thu.
 Trng hp doanh nghip có các khon l tính thu và các khon u đãi thu
cha s dng và nu doanh nghip chc chn rng s có đ li nhun chu thu
trong tng lai đ bù đp các khon l tính thu và s dng các khon u đãi thu,
k toán phi ghi nhn tài sn thu thu nhp hoãn li bng giá tr đc khu tr
chuyn sang nm sau ca các khon đó nhân vi thu sut thu TNDN trong nm
hin hành.
 Trng hp tài sn thu thu nhp hoãn li phát sinh t vic áp dng hi t thay
đi chính sách k toán và điu chnh hi t các sai sót trng yu ca các nm trc
làm phát sinh khon chênh lch tm thi đc khu tr, k toán phi ghi nhn b
sung tài sn thu thu nhp hoãn li ca các nm trc bng cách điu chnh s d
đu nm tài khon 421 - Li nhun cha phân phi (tài khon 4211 - Li nhun
cha phân phi nm trc) và s d đu nm tài khon 243 - Tài sn thu thu nhp
hoãn li.
Cn c vào chênh lch tm thi đc khu tr và giá tr khu tr chuyn sang
nm sau ca các khon l tính thu và u đãi thu cha s dng đ tính tài sn thu
thu nhp hoãn li ghi vào chi phí thu TNDN hoãn li.
Các ni dung trên s đc k toán ti doanh nghip lp các chng t có liên
quan đ làm c s ghi nhn vào các tài khon phn ánh tài sn thu thu nhp hoãn
li, chi phí thu TNDN hoãn li.