Phân tích tác động của thông tin kế toán trên báo cáo tài chính đến giá cổ phiếu của các doanh nghiệpniêm yết trên TTCK trường hợp sàn HSX

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH


 HNH NGUYÊN



PHÂN TÍCH TÁC NG CA THÔNG TIN K TOÁN
TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH N GIÁ C PHIU CA
CÁC DOANH NGHIP NIÊM YT TRÊN
TH TRNG CHNG KHOÁN ậ
TRNG HP SÀN HSX



LUNăVNăTHC S KINH T





Tp. H Chí Minh – Nmă2014

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH


 HNH NGUYÊN

PHÂN TÍCH TÁC NG CA THÔNG TIN K TOÁN

TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH N GIÁ C PHIU CA
CÁC DOANH NGHIP NIÊM YT TRÊN
TH TRNG CHNG KHOÁN ậ
TRNG HP SÀN HSX

Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301

LUNăVNăTHC S KINH T

NGIăHNG DN KHOA HC: TS TRNăVNăTHO


Tp. H Chí Minh – Nmă2014
LI CAM OAN
Tôiăxinăcamăđoanăđâyălàăcôngătrìnhănghiênăcu ca riêng tôi.
Các s liu, kt qu nêu trong lună vnă làă trungăthcă vàă chaă tngăđc ai
công b trong bt k công trình nào khác.
TP.HCM,ăngàyăăăăăthángăăăăăăănm
Tác gi


 Hnh Nguyên

MC LC
Trang bìa ph
Liăcamăđoan
Mc lc
Danh mc vit tt
Danh mc bng biu

Chngă1:ăTng quan 1
1.1. S cn thit caăđ tài 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 2
1.3. Phmăviăvàăđiătng nghiên cu 2
1.4.ăPhngăphápănghiênăcu 3
1.5. Các nghiên cu thc nghim v mi liên h gia thông tin k toán
trên báo cáo tài chính và giá c phiu 4
1.6. Nhngăđóngăgópămi ca lunăvn 7
1.7. Kt cu ca lunăvnă 8
Chngă2: Căs lý thuyt 9
2.1. C phiu v các loi giá c phiu 9
2.1.1 Khái nim c phiu 9
2.1.2ăcăđim ca c phiu 9
2.1.3 Các loi c phiu 10
2.1.4 Các loi giá c phiu 12
2.1.4.1 Mnh giá 12
2.1.4.2 Giá tr s sách 12
2.1.4.3 Giá tr ni ti 13
2.1.4.4 Th giá 13
2.2. Thông tin k toán trên Báo cáo tài chính 13
2.2.1. Khái nim thông tin k toán – Báo cáo tài chính 13
2.2.2 H thng thông tin trên BCTC 14
2.2.2.1 Bngăcânăđi k toán 14
2.2.2.2 Bng báo cáo kt qu hotăđng SXKD 15
2.2.2.3ăBáoăcáoăluăchuyn tin t 17
2.2.2.4 Thuyt minh BCTC 18
2.2.3 Vai trò caăTTKTătrênăBCTCăđi vi TTCK 19
2.3. Mô hình Ohlson 23
2. 3.1ăCácămôăhìnhăđnh giá c phiuăđc s dng trong mô hình
Ohlson 23

2.3.1.1 Mô hình chit khu c tc 23
2.3.1.2 Mô hình chit khu li nhun thngăd 25
2.3.1.2.1ăTngăquanăthngădăsch 25
2.3.1.2.2 Li nhun thngăd 25
2.3.1.2.3 Mô hình chit khu li nhun thngăd 25
2.3.2 Mô hình Ohlson 27
Kt lunăchngă2 30
Chngă3: Phngăphápănghiênăcu 31
3.1. Chn mu 31
3.2. Phngăphápăthuăthp s liu 31
3.3. Phngăphápăphânătíchăd liu 32
3.3.1. Thng kê mô t 32
3.3.2. Phân tích mô hình 32
3.4. Mô hình kinh t lng và các bin nghiên cu 33
3.4.1. Mô hình kinh t lng 33
3.4.2. Các bin nghiên cu 36
Kt lunăchngă3 38
Chngă4: Kt qu nghiên cu 39
4.1. Kt qu thng kê mô t 39
4.2. Kt qu thng kê suy lun 41
4.2.1.ăPhngăphápăbìnhăphngănh nht (OLS) 41
4.2.2.ăPhngăphápănhăhng c đnh (FEM) 43
4.2.3.ăPhngăphápăànhăhng ngu nhiên (REM) 44
4.3. Kimăđnh Hausman 45
4.4. Kt qu t mô hình 46
Kt lunăchngă4 48
Chngă5:ăKt lun và mt s gii pháp nhm nâng cao chtălng thông
tin k toán tài chính trên th trng chng khoán 49
5.1. Kt lun 49
5.2. Nhng tn ti v thc trng công b thông tin trên th trng

chng khoán 51
5.2.1. Tình hình tuân th pháp lut v công b thông tin 51
5.2.2. Bt cân xng thông tin 51
5.2.3. Ni dung và chtălng thông tin công b 52
5.2.4. Bt cp trong qunălýănhàănc 55
5.3. Mt s gii pháp nhm nâng cao chtălng thông tin k toán tài
chính trên th trng chng khoán 57
5.3.1.ăi vi doanh nghip niêm yt 57
5.3.2.ăTngăcng s hiu bităchoănhàăđuăt 58
5.3.3. i viăcácăcăquanăqun lý 59
5.3.4. Nâng cao chtălng kim toán và kim toán viên 63
5.3.5.ăNângăcaoănngălc gii truyn thông 63
5.4. Hn ch ca lunăvnăvàăđnhăhng nghiên cuătngălai 64
Kt lunăchngă5 66
Kt lun 67
Tài liu tham kho
Ph lc



DANH MC VIT TT
BCTC : Báo cáo tài chính
BVPS : Giá tr s sách trên mi c phiu
DDM : Mô hình chit khu c tc
EPS : Thu nhp trên mi c phiu
FEM : Mô hình nhăhng c đnh
FLEV : T l đònăby tài chính
GDCK : Giao dch chng khoán
HNX : Sàn giao dch chng khoán Hà Ni
HSX : Sàn giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh

OLS : Mô hình hi quy tuynătínhăthôngăthng
RPS : Li nhun chaăphânăphi trên mi c phiu
REM : Mô hình nhăhng ngu nhiên
RIM : Mô hình chit khu li nhun thngăd
SXKD : Sn xut kinh doanh
TTCK : Th trng chng khoán
UBCKNN : y ban chngăkhoánănhàănc



DANH MC BNG BIU
Bng 4.1 Thng kê mô t 39
Bng 4.2 Ma trnătngăquan 40
Bng 4.3 Kt qu hiăquyătheoăphngăphápăOLS 41
Bng 4.4 Kt qu hi quy theo phngăphápăFEM 43
Bng 4.5 Kt qu hiăquyătheoăphngăphápăREM 44
Bng 4.6 So sánh kt qu gia OLS và FEM 45
Bng 4.7 So sánh kt qu gia REM và FEM 45
Bng 5.1 So sánh kh nngăgii thích thông tin k toánătrênăBCTCăđi vi giá c
phiu trên TTCK Vit Nam và các TTCK khác 50
Hình 2.1 Mi quan h gia thông tin k toánăvàăngi s dng 20
Hình 5.1 Chênh lch gimăLNSTătrc và sau kimătoánănmă2013 53
Hình 5.2 Chênh lchătngăLNSTătrc và sau kimătoánănmă2013 54
1



CHNG 1: TNG QUAN
1.1. S cn thit ca đ tài:
Th trng chng khoán Vit Nam (TTCK) chính thcăraăđiăvàoănmă2000.ă

n nay, triăquaăhnă10ănmăhotăđng vi nhiuăgiaiăđonăthngătrm, TTCK Vit
Namăcngăđãăcóănhngăbc phát trinăđángăk,ănhngăvn còn tn ti nhiu hn
ch.ăc bit chú trngăđn vnăđ minh bch thông tin ca công ty niêm yt trên
TTCK, bi tm quan trng caăthôngătinăbáoăcáoătàiăchínhă(BCTC)ăđc công b
đi vi quytăđnh caănhàăđuăt.ăãăcóărt nhiu các công trình nghiên cu nhm
tìm ra các nhân t nhăhngăđn s binăđng ca giá c phiu trên TTCK Vit
Nam.ăQuaăđó,ănghiênăcu phân tích vai trò, chtălng ca thông tin k toánăđi vi
s phát trin caăTTCK;ăcngănhăđ xut các giiăphápăđ ci thin tính minh bch
ca thông tin k toán trên th trng. Tuy nhiên, s lng bài nghiên cuăđnhălng
v mi liên h gia thông tin k toán và giá c phiu vn còn hn ch. Vic nghiên
cuăđnhălng mi liên h gia thông tin k toán trên báo cáo tài chính và giá c
phiu có s dng mt mô hình kinh t áp dng ti Vit Nam còn khá ít.
T nmă2009ăđnănay,ăđãăchng kin s phát trin không ngng ca TTCK
Vit Nam song hành quá trình hoàn thin khuôn kh phápă lý,ă môiă trng kinh
doanh nhm theo kpătrìnhăđ, tcăđ caăcácănc trong khu vc và trên th gii.
c bit, thôngătinăđ các nhàăđu t đa ra quytăđnhăđu t caămìnhăhayăcăs
cho các phân tích tài chính ngày nay phn ln da vào thông tin k toán trên báo
cáo tài chính mà các doanh nghip niêm yt công b.ăQuaăđó,ănhm kim chng li
mi quan h gia thông tin k toán công b trên TTCK và giá c phiu, liu rng có
tn ti mi liên h gia thông tin k toán trên báo cáo tài chính và giá c phiu,
cngănh vic lng hóa c th mcăđ gii thích binăđng giá c phiu ca mt
s bin thông tin k toán trên báo cáo tài chính, tác gi đãăchnăđ tài “Phơn tích
tác đng ca thông tin k toán trên báo cáo tƠi chính đn giá c phiu ca các
doanh nghip niêm yt trên th trng chng khoán ậ trng hp sàn HSXẰ
cho lunăvnăcaoăhc.
2



1.2. Mc tiêu nghiên cu:

Mc tiêu nghiên cu chính ca lunăvnălà nghiên cu lp li v s tácăđng ca
thông tin k toánătrênăbáoăcáoătàiăchínhăđn giá c phiu.ăTrênăcăs đó,ălunăvnă
thc hin nhmăhngăđn 3 mc tiêu c th nhăsau:
Mt là, H thng hóa lý thuyt v mô hình Ohlson, làm rõ các khái nim v giá
c phiu, thông tin k toán trên Báo cáo tài chính.
Hai là, nghiên cu lp li nhm phânătíchătácăđng ca thông tin k toán trên
báoăcáoătàiăchínhăđn giá c phiu ca các doanh nghip niêm yt trên th trng
chng khoán – trng hp sàn HSX trong khong thi gian t nmă2008ă– 2013. T
đó,ăđaăraănhng bng chng nhm chng minh thông tin k toán trên báo cáo tài
chính có th gii thích giá c phiu trên th trng chng khoán.
Ba là, da trên kt qu nghiên cu, gi ý mt s gii pháp nhm nâng cao cht
lng ca thông tin k toán tài chính trên th trng chng khoán.
1.3. Phm vi vƠ đi tng nghiên cu:
 tài ca lunăvnălàătìmăhiu s tácăđng ca thông tin k toán trên báo cáo tài
chínhăđn giá c phiu. Lun vnătp trung nghiên cuătácăđng ca bin s thông
tin k toán trên báo cáo tài chính, c th là: thu nhp trên mi c phiu, giá tr s
sách trên mi c phiu, li nhun chaăphânăphi trên mi c phiu và t l đònăby
tài chính lên giá c phiu ca các doanh nghip niêm yt trên th trng chng
khoán – trng hp sàn HSX trong khong thi gian t nmă2008ăđnănmă2013.
Phm vi nghiên cu: tp hp d liu nghiên cu t nmă2008 – 2013 ca các
công ty niêm yt trên sàn HSX.
iătng nghiên cu: mô hình Ohlson, giá c phiu ca các doanh nghp niêm
yt trên sàn chng khoán HSX, báo cáo tài chính vi các thông tin: thu nhp trên
mi c phiu, giá tr s sách trên mi c phiu, li nhun chaăphânăphi trên mi
c phiu và t l đònăbyătàiăchính,ătácăđng ca ca thông tin k toán trên báo cáo
3



tàiă chínhă đn giá c phiu ca các doanh nghip niêm yt trên sàn chng khoán

HSX.
1.4. Phng pháp nghiên cu
 thc hin mc tiêu nghiên cuăđãăđ ra, lunăvnăđc xây dng thành 03
giaiăđon thc hin:
(1) Nghiên cuă đnh tính nhm h thng khung lý thuyt v giá c phiu,
thông tin k toán trên báo cáo tài chính và mô hình Ohlson.
(2) Nghiên cuăđnhălng nhm tìm ra mt mô hình và t đóăkimăđnh, xác
đnhătácăđng ca thông tin k toánătrênăbáoăcáoătàiăchínhăđn giá c phiu thông
qua vic thu thp d liu, phân tích d liu,ăcă lng, kimă đnh các mô hình.
Lunăvnăs dng mô hình kinh t lngăđ phânătíchătácăđng ca bin s thông tin
k toán trên báo cáo tài chính, c th là: thu nhp trên mi c phiu, giá tr s sách
trên mi c phiu, li nhun chaăphânăphi trên mi c phiu và t l đònăby tài
chính lên giá c phiu.
(3)ăTrênăcăs tho lun các kt qu nghiên cu đ đaăraămt s gi ý gii
pháp nhm nâng cao chtălng thông tin k toán tài chính trên th trng chng
khoán.
Lunăvnăda trên nghiên cu thc nghimăvàăđiu tra chn mu,ăcácăphngă
phápăđc s dng:
 Phngăphápătng hpăđc s dng nhm k tha lý lun v giá c phiu,
thông tin k toánă trênă báoă cáoătàiăchính,ă môă hìnhă Ohlsonăđc nghiên cu trong
nc và trên th gii.ăQuaăđó,ăhìnhăthànhăcăs lý thuytăchoăđ tài ca lunăvn.
 Phngăphápăthng kê chn mu nhm thu thp s liu v giá c phiu, thu
nhp trên mi c phiu, giá tr s sách trên mi c phiu, li nhun chaăphânăphi
trên mi c phiu và t l đònăby tài chính dùng cho vic thc hin hi quy các mô
hinh nghiên cu.ăTheoăđó,ălunăvnăs dng c mu là n = 279.
4



 Phngăphápăthu thp d liu: Lun vn s dng ngun thông tin t BCTC

công b ca các công ty niêm ytătheoăđ xut ca mô hình Ohlson là: Thu nhp
trên mi c phiu (EPS), Giá tr s sách trên mi c phiu (BVPS); b sung thêm
hai thông tin là Li nhun chaăphânăphi trên mi c phiu (RPS), T l đònăby
tài chính (FLEV); giá c phiuăđangăluăhànhătrênăth trng chng khoán vào thi
đimătă(đuănm,ăcui quý 1, quý 2, quý 3, quý 4).
 Phngăphápăx lý s liu: S liu sau khi thu thpăđc s sp xp theo
cu trúc d liu bngăcânăđi theo chui thi gian và x lý bngăchngătrìnhăEviewă
đ chyătngăquanăvàăhi quy, kt qu đnhălngăđc kimăđnh nhm tr li cho
các câu hi nghiên cu.
 D liu dành cho nghiên cu ca lunăvnălàăngun d liu th cp, thuc
loi d liu bngăđc thu thp t các báo cáo tài chính ca các doanh nghip niêm
yt trên th trng chng khoán Thành ph H ChíăMinhăgiaiăđon t nmă2008ăđn
nmă2013 theo trang www.cophieu68.vn.
1.5. Các nghiên cu thc nghim v mi liên h gia thông tin k toán
trên báo cáo tài chính và giá c phiu
Nghiên cu ca Ball và Brown (1968) công b trên tp chí Journal of
Accounting Research “Ană empiricală evaluationă ofă accountingă incomeă number”ă
nghiên cu mi quan h gia thông tin li nhună đc công b trên báo cáo tài
chính vi giá c phiu. Kt lunăđaăraălàăcóăbng chng v mi quan h này. Ball
và cng s lp lun rng khi có thông tin mi v mt s giaătngăbtăthng ca li
nhun doanh nghip s làmăgiaătngătngăng giá tr ca doanh nghip. Ball và
cng s kho sát các doanh nghip trên th trng chng khoán New York vi s
liuăđc thu thpătrongăgiaiăđon 1944 – 1946.
Nghiên cu ca Brown (1970) công b trên tp chí Australian Accountant.
Nghiên cu lp li nghiên cu ca Ball thc hin trên th trng chng khoán
Australia. Kt qu nghiên cuăcngătngăt nhănghiênăcu ca Ball.
5

Nhngănmăgnăđây,ăda trên mô hình Ohlson, nhiu nghiên cu thc nghim
đãăng dng rng rãi ti các th trng khác nhau trên th gii:ănhă M (Colin và
cng s,ă1997),ăAnh,ăc,ăNaăUyă(KingăvàăLangli,ă1998)…ăKt qu cho thy có
mi quan h rt cht ch gia thông tin trên BCTC và giá c phiu. Theo nghiên
cu  M ca Colin và cng s (1997) cho bit thông tin BCTC gii thích 54% giá
c phiu trên TTCK M theo mô hình Ohlson. Theo King và Langli (1998), s
dng mô hình hi quy ca thu nhp và giá tr s sách trên giá c phiuăvàăđaăraă
mt kh nngăgiiăthíchă70%,ă60%ăvàă40%ătngăngăăchoăVngăquc Anh, Na
Uyăvàăc.
n nhngănmă2000ătr liăđây,ăcngăti TTCK M, Hand J.R.M, Lamsman
(2005) s dngămôăhìnhăOhlsonăđ đnh giá c phiu vi kt qu R
2
hiu chnhăăđt
86%.  TTCK Châu M Latinh, Rocío D. Vázquez và cng s (2007)ăđãătin hành
môăhìnhăOhlsonătrênăTTCKăMexicoăđng thiăđaăthêmăbin gii thích th ba là
dòng tin hotăđng – Operating cash flow. Kt qu ca mô hình ci tin này cho R
2

hiu chnhăđt 67%.
Tip tc nghiên cu  TTCK Châu Âu, Ballas A.A, Hevas D.L (2005) áp dng
mô hình Ohlson vào các TTCK tiăcácănc thành viên  châu Âu nh:ăPháp,ăc,
Hà Lan, Anh. Mcădù,ăđng tin s dng và ch đ k toán caăcácănc là khác
nhau, tuy nhiên, kt qu cho thy mô hình Ohlson có mcăđ phù hpătrongăđnh
giá c phiu là 74%.
V Châu Á, thì  àiă Loan,ă Po-ChinWu và Chen-JenăWangă(2008)ăđãă phát
trinămôăhìnhăOhlson,ăđaăthêmăcácăbin gii thích thuc ch s kinh t vămô:ătc
đ tngătrng GDP, ch s lm phát, t giá hiăđoái.ăNghiênăcu cho kt qu R
2
hiu chnhăcaoăhnămôăhìnhăgc. Ti Gióoc-đa-ni, Firas Naim Dahmash và Majed
Qabajeh (2012)ăđãătin hành kim tra mô hình Ohlson vi các c phiuăđc niêm

yt trên S giao dch chng khoán Amman. Kt qu cho bit mô hình Ohlson có
kh nngăgiiăthíchăcaoăđi vi các c phiu thucănhómăngànhăthngămi vi R
2

là 97.6% và nhóm ngành công nghip là 80%.
6



 Vit Nam, nghiên cu ca Nguyn VităDngă(2009)ăđãăápădng mô hình
Ohlson cho d liu ly t nmă 2003ă đnănmă 2007ăchoă kt qu R
2
là 40%. Tuy
nhiên trong giaiăđon nghiên cu này, TTCK Vit Nam mi thành lp, tng s c
phiuăluăhànhămi ch có 152 mã c phiu vàăcácăquyăđnh v công b TTKTăchaă
đc hoàn thin.
Ngoài ra, nghiên cu ca Nguyn Th Thcăoană (2011)ă cngăápă dng mô
hìnhă Ohlsonă đ nghiên cu mi liên h gia Thông tin k toán và giá c phiu.
Nghiên cuănàyăđãăly d liu t 430 công ty niêm yt trên c hai sàn HSX và HNX
trongănmă2009.ăBênăcnhăđó,ăđ có th phânătíchătácăđng ca các yu t vămôăđn
kt qu, tác gi đãăchiaăd liu thành hai dng là 215 công ty ln và 215 công ty va
và nh (theo Ngh đnhă90/2001/N-CP, ngày 23/11/2001 ca Chính ph). Kt qu
cho R
2
ca 430 công ty là 43% và R
2
ca công ty nh là 45.1% và công ty ln là
45.87%.
 Các vnăđ tip tc nghiên cu:
T ni dung mt s bài nghiên cu khoa hc có liên quan chính yuăđnăđ tài

ca lunăvn,ăchoăthy các nghiên cuănàyăđãătìmăraăbng chng v mi liên h gia
thông tin k toán trên báo cáo tài chính và giá c phiu ti nhiu th trng chng
khoán trên th gii. Tuy nhiên, các nghiên cuănàyăđc thc hin ti nhngănc
đãăphátătrin, nhngănmăgn đâyămiăđc áp dng  nhngăncăđangăphátătrin,
gia hai loi th trng này s phát sinh nhng tính cht, hình thc khác bit.
Hnă na, các nghiên cu ca Vit Nam v đ tàiă nàyă cngă cònă hn ch,
thng ch áp dng mô hình gc Ohlson vi hai bin thông tin trên báo cáo tài
chính là: giá tr s sách trên mi c phiu và thu nhp trên mi c phiuăđ đoălng
mi liên h gia thông tin k toán trên báo cáo tài chính và giá c phiu.
Vì vy, lunăvnăđãăs dngămôăhìnhăOhlsonăcóăđiu chnh,ăđaăvàoămôăhình
gc hai binăđcătngăcng: li nhunăchaăphânăphi trên mi c phiu và t l
đònăbyătàiăchínhăđ tngăýănghaăchoămôăhình.

7



1.6. Nhng đóng góp mi ca lun vn
Xemăxétăvàăđi chiu vi nhng nghiên cuătrcăđây,ălunăvnăthc hin có
đc mt s đim miănhăsau:
 V mt khoa hc:
Mt là, lunăvnăđãăh thngăhoáăcăs lý thuyt v giá c phiu, thông tin k
toán trên báo cáo tài chính, mô hình Ohlson. Daă vàoă cácă phngă phápă kinhă t
lng, lunăvnăcălng các hàm hiăquyătheoămôăhình.ăQuaăđó,ălunăvnăkim
đnhăđc mcăđ tácăđng ca thông tin k toánătrênăbáoăcáoătàiăchínhăđn giá c
phiuăchoănhàăđuăt.ă
Hai là, bng vic s dng nghiên cuăđãăcóăcaăncăngoàiăđ thc hin  Vit
Nam theo hình thc nghiên cu lp liăvàăcóăđiu chnh, đãăcungăcp nhng bng
chng thc nghim v mi quan h gia thông tin k toán trên báo cáo tài chính và
giá c phiu. Kt qu nghiên cu ca lunăvnăs tìmăraăđc mt mô hình phù hp

cho vic phân tích s tácăđngănàyătrongăđiu kin phù hp vi tình hình th trng
chng khoán VităNam.ăThôngăquaăđó,ăđóngăgópămt phn lý thuytăđ hoàn thin
khung lý thuyt phânătíchătácăđng ca thông tin k toánătrênăbáoăcáoătàiăchínhăđn
giá c phiu  th trng chng khoán Vit Nam.
ng thi, thu thp, tp hpăđc mt b s liuătngăđiăđyăđ, liên tc
trong nhiuănmăliênătip có liên quan đn thông tin k toán trên báo cáo tài chính,
c th là: thu nhp trên mi c phiu, giá tr s sách trên mi c phiu, li nhun
chaăphânăphi trên mi c phiu, t l đònăby tài chính và giá c phiu.
Ba là, lunăvnătip ni các nghiên cuăđãăđc thc hin v ch đ phân tích
tácăđng ca thông tin k toánătrênăbáoăcáoătàiăchínhăđn giá c phiu trên th trng
chng khoán Vit Nam, c th trng hp sàn HSX.
 V mt thc tin
Lunăvnăđa vào xem xét thông tin k toánătrênăbáoăcáoătàiăchínhătácăđng
đn giá c phiu trênăcăs mô hình kinh t lng.ăTrongăđó,ăđim mi ca lunăvnă
8



làăđãăđaăvàoămôăhìnhăđ kimăđnh li nhun chaăphânăphi trên mi c phiu và
t l đònăby tài chính. So vi mô hình Ohlson gc, lunăvnăđãătngăcng thêm hai
binăđc lpăvàoămôăhìnhăđ kimăđnh mi quan h gia thông tin k toán trên báo
cáo tài chính và giá c phiu.
Vicăphânătíchătácăđng ca thông tin k toánătrênăbáoăcáoătàiăchínhăđn giá c
phiuătheoăxuăhng hin ti là rt cn thit. Các s liu thng kê mô t th hin
mi quan h nàyă rõă hnă trongă thc t.ăHnăna,ă thôngă quaă phngă phápă kinh t
lngăđ călng s tácăđng ca thông tin k toán trên báo cáo tài chính, c th
là: thu nhp trên mi c phiu, giá tr s sách trên mi c phiu, li nhunăchaă
phân phi trên mi c phiu và t l đònăby tàiăchínhăđn giá c phiu,ăcălng
các h s caăphngătrìnhăhi quy. Kt qu đnhălng này có th đc s dngăđ
kimăđnh bn cht s tácăđng này trong thc tin ca th trng chng khoán. Qua

đó,ăkt qu nghiên cu tht s cóă ýă nghaă choă cácă nhàă đuăt,ă nhàă phână tíchă tàiă
chính, nhà qun tr doanh nghipăđ đaăraăcácăquytăđnhăđuătăhiu qu.
1.7. Kt cu ca lun vn:
Lunăvnăđcăchiaăthànhă05ăchng,ăc th nhăsau:
Chngă1:ăTng quan
Chngă2: Căs lý thuyt
Chngă3: Phngăphápănghiênăcu
Chngă4:ăKt qu nghiên cu
Chng 5: Kt lun và mt s gii pháp nâng cao chtălng thông tin k toán
tài chính trên th trng chng khoán



9



CHNG 2: C S LÝ THUYT
2.1 C phiu và các loi giá c phiu:
2.1.1 Khái nim v c phiu:
C phiu là chng ch do công ty c phn phát hành hoc bút toán ghi s xác
nhn quyn s hu mt hoc mt s c phn caăcôngătyăđó.ăC phiu có th ghi tên
hoc không ghi tên. Theo Lut Chng khoán VităNamănmă2006,ăc phiu là loi
chng khoán xác nhn quyn và li ích hp pháp caăngi s huă đi vi mt
phn vn c phn ca t chc phát hành.
Khi mua c phiu, nhngăngiăđuătă(cácăc đông)ăs tr thành nhngăngi
ch s huăđi vi công ty. Mcăđ s huăđóătu thuc vào t l c phn mà c
đông nm gi. Là ch s hu, các c đôngăcùngănhauăchiaăs mi thành qu cngă
nhătn tht trong quá trình hotăđng ca công ty. Trongătrng hp xu nht là
công ty phi thanh lý hay phá sn, c đôngăch nhnădc nhng gì còn li sau khi

côngătyăđãătrangătri xong các khonănghaăv khácă(nhăthu, n ngân hàng hay trái
phiu ). C phiu là công c không có thi hn.
2.1.2 căđim ca c phiu:
 Căphiuălàăchngănhnăgópăvnădoăđóăkhôngăcóăkăhnăvàăkhôngăhoànăvn
(tuyănhiênătaăcóăthăbánăđăkimăli).
 Cătcăcaăcăphiuăthngăphăthucăvàoăktăquăhotăđngăkinhădoanhă
caădoanh nghip,ădoăđóăkhôngăcăđnh. Nhăvyăkhiădoanhănghipăcóăktăquăkinhă
doanhătt, căđôngăcngăđcăhngăliănhunăcaoă(caoăhnăcácăloiăchngăkhoánă
khácăcóălãiăsutăcăđnh),ăvàăngcăliăkhiădoanhănghipăb thuaălăthìăcătcărtăthpă
hocăbngă0.
 Khiăcôngătyăbăpháăsn, căđôngălàăngiăsauăcùngăđcăhngăgiáătrăcònă
liăcaătàiăsnăthanhălý.
 Giáăcăphiuăbinăđngărtănhanhănhyătrênăthătrngăthăcp,ădoănhiuă
nhânăt.
10



2.1.3 Các loi c phiu:
Khi xem xét c phiu ca Công ty c phn, thng có s phân bit c phiu
đc phép phát hành, c phiu đã phát hành, c phiu qu, c phiu đang lu hành.
- C phiu đc phép phát hành: Khi công ty c phn đc thành lp, thì
đc phép phát hành c phiu đ huy đng vn. Nhng lut pháp các nc quy
đnh công ty phi đng ký tng s c phiu ca công ty và phi ghi trong điu l
công ty và đc gi là c phiu đc phép phát hành hay c phiu đng ký. C
phiu đc phép phát hành là s lng c phiu ti đa ca mt công ty có th phát
hành t lúc bt đu thành lp cng nh trong sut quá trình hot đng. Khi cn có
s thay đi s lng c phiu đc phép phát hành thì phi đc đa s c đông b
phiu tán thành và phi sa đi điu l công ty.
- C phiu đã phát hành: là c phiu mà công ty đc bán ra cho các nhà đu

t trên th trng và công ty đã thu v đc toàn b tin bán s c phiu đó, nó nh
hn hoc ti đa là bng vi s c phiu đc phép phát hành.
- C phiu qu: là c phiu đã đc giao dch trên th trng và đc chính t
chc phát hành mua li bng ngun vn ca mình. S c phiu này có th đc
công ty lu gi mt thi gian sau đó li đc bán ra; lut pháp mt s nc quy
đnh s c phiu này không đc bán mà phi hy b. C phiu qu không phi là
c phiu đang lu hành, không có vn đng sau nó; do đó không đc tham gia vào
vic chia li tc c phn và không có quyn tham gia b phiu.
- C phiu đang lu hành: là c phiu đã phát hành, hin đang lu hành trên
th trng và do các c đông đang nm gi. S c phiu đang lu hành đc xác
đnh nh sau:
S c phiu đang lu hành = S c phiu đã phát hành – S c phiu qu
Trong trng hp công ty có c hai loi c phiu thng và c phiu u đãi, ngi
ta s xác đnh c th cho tng loi mt. S c phiu thng đang lu hành là cn c
quan trng đ phân chia li tc c phn trong công ty.
Da vào hình thc c phiu, có th phân bit c phiu ghi danh và c phiu
vô danh.
11



- C phiu ghi danh: là c phiu có ghi tên ngi s hu trên t c phiu. C
phiu này có nhc đim là vic chuyn nhng phc tp, phi đng ký ti c quan
phát hành và phi đc Hi đng Qun tr ca công ty cho phép.
- C phiu vô danh: là c phiu không ghi tên ngi s hu. C phiu này
đc t do chuyn nhng mà không cn th tc pháp lý.
Da vào quyn li mà c phiu đa li cho ngi nm gi, có th phân bit
c phiu ph thông (c phiu thng) và c phiu u đãi. ây là cách phân loi ph
bin nht. Khi nói đn c phiu ca mt công ty, ngi ta thng nói đn c phiu
ph thông (c phiu thng) và c phiu u đãi. Các loi c phiu này tng ng

vi các loi c phn.
- C phiu thng: Khi mt công ty gi vn, s vn cn gi đó đc chia
thành nhiu phn nh bng nhau gi là c phn. Ngi mua c phn gi là c đông.
C đông đc cp mt giy chng nhn s hu c phn gi là c phiu. Trên giy
này có n đnh mnh giá ca c phiu. C đông nm gi c phiu thng là nhng
ngi ch doanh nghip (hoc là bt kì ai).
- C phiu u đãi: C phiu u đãi là mt loi chng khoán có nhng đc
đim va ging c phiu thng, va ging trái phiu. ó cng là mt giy chng
nhn c đông đc u tiên so vi c đông thng v mt tài chính nhng b hn ch
v quyn hn đi vi công ty góp vn nh: ngi gi c phiu u đãi không đc
tham gia ng c và bu c vào Hi đng qun tr hoc Ban kim soát công ty,
nhng li đc u tiên chia c tc trc c đông thng, u tiên đc tr n trc
c đông thng khi thanh lý tài sn trong trng hp công ty b phá sn.
Tuy nhiên, trong phm vi nghiên cu, lunăvnăch tp trung vào c phiu ph
thông. (C phiuăthng)

12



2.1.4 Các loi giá c phiu thng:
2.1.4.1 Mnh giá:
Mnh giá là giá tr ghi trên giy chng nhn c phiu. Mnh giá ca c phiu
ch có giá tr danhăngha.ă
Mnh giá c phiu =
Vn điu l ca công ty c phn
Tng s c phiu đng ký phát hành

Ti Vit Nam, theo Lut Chng khoán hin hành, mnh giá ca c phiu chào
bánăraăcôngăchúngăđc năđnhălàă10.000ăđng. Nhng vi thi gian, công ty càng

ngày càng phát trin, giá tr thc ca c phiu cng nh giá bán ca c phiu trên
th trng thoát ly càng lúc càng xa mnh giá giá c phiu, và hn th na, cái mà
nhà đu t quan tâm khi b tin ra mua c phiu đó là c tc công ty, yu t cu
thành giá tr thc ca c phiu. Do đó, mnh giá ch có giá tr danh ngha.
2.1.4.2 Giá tr s sách:
Giá tr s sách là giá c phiu ghi trên s sách k toán, phn ánh tình trng
vn c phn ca công ty ti mt thiăđim nhtăđnh.
Giá tr s sách c phiu =
Vn c phn thng
Tng s c phiu đang lu hành

Ngoài vic cho bit giá tr mà các c đôngăthng nhnăđc trong trng
hp công ty b phá sn và các tài snăđc thanh lý, giá tr s sách còn là yu t
quan trng cu thành nên ch s P/B (T l giá c phiu trên giá tr s sách),ăđc
dùngăđ so sánh giá tr c phiu trên th trng vi giá tr s sách. Ch s P/B có ý
nghaăliênăquanăđnăđ an toàn ca khonăđu t dài hn. H s này càng cao thì ri
ro càng ln. Mt h s P/B thp li có ýănghaălàăc phiu nàyăđcăđnh giá thp và
thích hpăđ mua và nm gi nó nu doanh nghip có trin vng tt trong tngălai.ă
Tuy nhiên, h s thpăcngăcóăth là do doanh nghipăđangăgp nhiu vnăđ trong
hotăđng sn xut kinh doanh và có th là không hp lý nuăđu t vào c phiu
ca doanh nghip này.
13



2.1.4.3 Giá tr ni ti:
Giá tr ni ti là giá tr thc ca c phiu ti thi đim hin ti. c tính
toán cn c vào c tc công ty, trin vng phát trin công ty và lãi sut th trng.
ây là cn c quan trng cho nhà đu t khi quyt đnh đu t vào c phiu, đánh
giá đc giá tr thc ca c phiu, so sánh vi giá ca th trng và chn la

phng án đu t có hiu qu nht.
Ti thi đim cân đi gia cung và cu, hin giá ca c phiu là giá c hp lý
ca c phiu đc nhà đu t chp thun phngăánăđuătăhiu qu.
2.1.4.4 Th giá:
Th giá là giá c phiu trên th trng ti mt thiăđim nhtăđnh. Tùy theo
quan h cung cu mà th giá có th thpăhn,ăcaoăhnăhoc bng vi giá tr ni ti
ca nó ti thiăđim mua bán.
2.2 Thông tin k toán trên BCTC
2.2.1. Khái nim Báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính là nhng bng tng hpă đc lpă choă cácă điă tng bên
ngoài và các nhà qun lý  đnăv.ăóălàăcácăbáoăcáoăk toán phn ánh tng quát v
cácăđiătng ca k toán,ănh:ăbáoăcáoăcânăđi gia tài sn, n phi tr và ngun
vn ch s hu (Bngăcânăđi k toán),ăbáoăcáoăcânăđi gia doanh thu, chi phí và
li nhun (Bng báo cáo kt qu kinhădoanh),ăcânăđi gia các dòng tin vào và
dòng tin ra (Bngăbáoăcáoăluăchuyn tin t). Do thông tin k toán cung cp t
nhng báo cáo này phn ánh các mt thuc hotă đng tài chính caă đnă v nên
chúngăthngăđc giălàăbáoăcáoătàiăchính.ăBáoăcáoătàiăchínhăđcăquyăđnh thng
nht v biu mu, ni dung các ch tiêu phn ánh trong bng; thi gian lp và np.

14



2.2.2 H thng thông tin trên BCTC
2.2.2.1 Bngăcânăđi k toán:
Bng cânăđi k toán là BCTC tng hp rt quan trng ca doanh nghip, nó
phn ánh toàn b giá tr tài sn hin có và ngun hình thành tài snăđóăca doanh
nghip ti mt thiăđim nhtăđnh.
Bngăcânăđi k toán dùng tinăđ biu hin giá tr tài snădiăhaiăgócăđ: kt
cu ca tài sn và ngun hình thành tài snăđó.ăThôngăquaăs liu trên bngăcânăđi

k toán,ăngi s dng báo cáo tài chính có th nhnăxét,ăđánhăgiáăkháiăquátăthc
trng tài chính ca doanh nghip vào thiăđim báo cáo.
Bngăcânăđi k toánăđc chia thành hai phn: Tài sn và ngun vn
- Phn tài sn: Các ch tiêu  phn tài sn phn ánh toàn b giá tr tài sn hin
có ca doanh nghip ti thiăđimăbáoăcáoătheoăcăcu tài sn và hình thc tn ti
ca chúng trong quá trình sn xut kinh doanh. Tài sn đc chia thành:
 A: Tài sn ngn hn
 B: Tài sn dài hn
 phn tài sn: mt tài snăđc trình bày vào loiă“Tàiăsn ngn hn”ăkhiătàiă
snăđóăđc d tínhăđ bán hay s dng trong mt chu k kinhădoanhăbìnhăthng
ca doanh nghip; hocăđc nm gi cho mcăđíchăthngămi hay cho mcăđíchă
ngn hn và d kin thu hi hoc thanh toán trong vòng 12 tháng k t ngày kt
thúcănm.ăCácătàiăsn khác ngoài tài sn ngn hnăthìăđc trình bày  loiă“Tàiăsn
dài hn”.
Các tài snăcngăđc sp xp theo tính thanh khon gim dn. Tính cht này
th hin rt rõ khi sp xp các ch tiêu thuc tài sn ngn hn: Tin  uătătàiă
chính ngn hn  Các khon phi thu  Hàng tn kho  Tài sn ngn hn khác.
- Phn ngun vn (ngun hình thành tài sn) phn ánh ngun hình thành tài sn
hin có ca doanh nghip ti thiăđim báo cáo. Các ch tiêu ngun vn th hin
trách nhim pháp lý ca doanh nghipăđi vi tài snămàămìnhăđangăqun lý và s
dng. Ngun vnăđc chia thành:
 A: N phi tr
15



 B: Vn ch s hu
 phn ngun vn: do trách nhim pháp lý ca doanh nghip vi ch n và
ch s hu hoàn toàn khác nhau nên phn "N phi tr"ăđc xpătrc phnă“Vn
ch s hu". Trách nhim pháp lý còn th hin c th qua thi hn thanh toán nên

trong phn n phi tr, thi gian n còn là tiêu chunăđ trình bày các nhóm ch tiêu
trên Bngăcânăđi k toán. Mt khon n phi tr đc trình bày vào loiă“N ngn
hn”ăkhiăkhon n đóăđc d kin thanh toán trong mt chu k kinh doanh bình
thng ca doanh nghip; hoc đc thanh toán trong vòng 12 tháng k t ngày kt
thúc k k toánănm.ăCácăkhon n phi tr khác không phi là n ngn hn thì
đc trình bày  loiă“N dài hn”.
 nc ta, Bngăcânăđi k toán còn có phn "Các ch tiêu ngoài bngăcânăđi
k toán", b sungăcácăthôngătinăchaăth hin trên bngăcânăđi k toánănh:ătàiăsn
thuê ngoài, vtătăhàngăhoáănhn gia h, gia công, hàng hoá nhn bán h, ký gi,
n khóăđòiăđãăx lý, nguyên t các loi, ngun vn khu hao Các thông tin mt
phn th hin nhng tài sn không thuc ca đn v nhngăthamăgiaăvàoăquáătrìnhă
sinh li, mt phn cung cp thêm thông tin v thc trng mt s tài sn, ngun vn
mà các ch tiêu trong bngăcânăđi k toánăchaăth hinăđyăđ.
- Mi quan h ch yu gia các ch tiêu trên Bng cânăđi k toán bao gm:
 Tài sn = Ngun vn = N phi tr + Vn ch s hu
 Vn ch s hu = Tài sn - N phi tr
 Vnăluăđng thun = Tài snăluăđng - N ngn hn
2.2.2.2 Báo cáo kt qu hotăđng sn xut kinh doanh:
Báo cáo kt qu hotăđng kinh doanh là báo cáo k toán tng hp, phn ánh
tng quát tình hình và kt qu hotăđng kinh doanh trong mt k kinh doanh ca
doanh nghip. Chun mc k toán v trình bày báo cáo tài chính  nc ta hin nay
quyăđnh báo cáo này phn ánh kt qu ca hotăđng kinh doanh và các kt qu
khác. Hotăđng kinh doanh bao gm hotăđng cung cp hàng hóa dch v và hot
đngăđuătătàiăchính.ăLi nhun t hot đng kinh doanh là b phn li nhunăcă
16



bn ca mi t chc kinh t. Phn chi phí trên báo cáo này có th trình bày theo
chc nng kinh t ca chi phí hay tính cht kinh t ca chi phí. Báo cáo kt qu kinh

doanh hin nay  VităNamăđc xây dng theo chcănngăkinhăt ca chi phí vi
kt cu nhăsau:
năv:……
BÁO CÁO KT QU HOT NG KINH DOANH
(Theo chcănngăkinhăt ca chi phí)
Nm ăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăănăv tính:….
Ch tiêu
Nmănay
Nmătrc
Doanh thu bán hàng và cung cp dch v


Các khon gim tr


Doanh thu thun v bán hàng và cung cp
dch v


Giá vn hàng bán


Li nhun gp v bán hàng và cung cp
dch v


Doanh thu hotăđng tài chính


Chi phí tài chính

Trongăđó:ăchiăphíălãiăvay


Chi phí bán hàng


Chi phí qun lý doanh nghip


Li nhun thun t hot đng kinh doanh


Thu nhp khác


Chi phí khác


Li nhun khác


Tng li nhun k toán trc thu


Thu thu nhp doanh nghip


Li nhun sau thu thu nhp doanh nghip

EPS


17



2.2.2.3 Báoăcáoăluăchuyn tin t
Báoăcáoăluăchuyn tin t là báo cáo k toán tng hp phn ánh vic hình
thành và s dng dòng tin phát sinh theo các hotăđng khác nhau trong k báo cáo
ca doanh nghip.
Khái nim tinătrongăbáoăcáoăluăchuyn tin t là các khon vn bng tin
(tin mt ti qu, tin gi ngân hàng và tină đangă chuyn) và các khonă tngă
đngătin caăđnăv.ăTngăđngătinăđcăđnhănghaălàăcácăkhonăđuătăngn
hn (không quá 3 tháng), có kh nngăchuynăđi thành mtălng tin xác đnh và
không có nhiu ri ro trong chuynăđi thành tin. Là báo cáo phn ánh binăđng
dòng tin trong k (thu tin và chi tin; hoc dòng tin vào và dòng tinăra)ănhngă
Báoăcáoăluăchuyn tin t khôngă đnă thun phn ánh s tngăgimănhătrênătàiă
khon k toán "Vn bng tin".ăBáoăcáoănàyăđãăphânăloi s luân chuyn dòng tin
qua ba hotăđng: hotăđng sn xut kinh doanh, hotăđngăđuătăvàăhotăđng tài
chính.
Khác vi Bngăcânăđi k toán hay Báo cáo kt qu kinhădoanhăđc lp trên
căs dn tích,ăBáoăcáoăluăchuyn tin t đc lp trên c s tin. Do vy, k toán
ch quanătâmăđn dòng tin thc thu (dòng tin vào) và dòng tin thc chi (dòng tin
ra) trong k k toánăđ trìnhăbàyăbáoăcáoănày.ăNghaălàătin thu khác vi doanh thu;
và tin chi khác viăchiăphí.ăóăchínhălàăs khác bităcăbn giaăcăs tinăvàăcăs
dn tích.
Thông tin t Báoăcáoăluăchuyn tin t đãăb sung thêm mt cách nhìn v
tình hình tài chính caăđnăv - đóălàăs vnăđng ca dòng tin, mt yu t rt quan
trng trong hotăđng thanh toán caăđnăv. Qua đóăcungăcp mt bc tranh toàn

cnh: tin caăđnăv có t đâu,ăs dng cho mcăđíchănàoăvàăkh nngăsinhăraăcácă
dòng tinătrongătngălai.ăâyălàănhng thông tin tài chính tng hp mà hai báo cáo
k toán tng th trên chaăth hinăđc.
Báoăcáoăluăchuyn tin t trình bày dòng tin ca ba hotăđng: hotăđng
kinh doanh, hotăđngăđuătăvàăhotăđng tài chính.