Tổ chức công tác kế toán quản trị trong các doanh nghiệp xây dựng tại TPHCM

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM

ÀO HU LINH

T CHC CÔNG TÁC K TOÁN QUN TR TRONG CÁC
DOANH NGHIP XÂY DNG TI THÀNH PH H CHÍ MINH
Chuyên ngành: K Toán
Mã s: 60340301

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC: PGS. TS PHM VN DC



TP. H CHÍ MINH – NM 2014

Li cam đoan

Tôi xin cam đoan đ tài ắT chc công tác k toán qun tr trong các doanh
nghip xây dng ti Thành ph H Chí Minh” lƠ công trình nghiên cu ca bn thân tôi.
Các s liu thu thp, điu tra nêu trong lun vn nƠy lƠ trung thc vƠ cha đc công b 
bt k tài liu nào khác.


Tác gi lun vn

Ơo Hu Linh




MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
DANH MC CH VIT TT
DANH MC S  BNG BIU
PHN M U 1
1. Lý do chn đ tài 1
2. Tng quan nghiên cu 2
3. Mc tiêu nghiên cu 4
4. Câu hi nghiên cu 4
5. i tng và phm vi nghiên cu 5
6. Phng pháp nghiên cu 5
7. Nhng đóng góp ca lun vn 5
8. Kt cu ca đ tài 6
CHNG 1: Lụ LUN CHUNG V K TOÁN QUN TR VÀ VIC NG DNG
K TOÁN QUN TR TI CÁC DOANH NGHIP 7
1.1. Tng quan v k toán qun tr 7
1.1.1. Khái nim v k toán qun tr 7
1.1.2. Vai trò ca k toán qun tr 8
1.2. Mt s ni dung c bn ca k toán qun tr 10
1.2.1. Lp d toán ngân sách 10
1.2.1.1. Khái nim 10
1.2.1.2. Phân loi d toán 10
1.2.1.3. Các bc lp d toán 12

1.2.1.4. Các mô hình d toán 13
1.2.2. K toán Chi phí và qun tr chi phí trong doanh nghip 16
1.2.2.1. Chi phí sn xut 16
1.2.2.2. Phân loi chi phí 16
1.2.2.3. Xác đnh chi phí sn xut và giá thành sn phm 19
1.2.3. Phân tích mi quan h gia chi phí ậ khi lng ậ li nhun 22

1.2.3.1. Các khái nim liên quan 23
1.2.3.2. ng dng C-V-P đ phơn tích đim hòa vn 24
1.2.3.3. ng dng C-V-P cho vic ra quyt đnh 25
1.2.4. La chn thông tin thích hp cho vic ra quyt đnh 25
1.2.4.1. Thông tin thích hp cho vic ra quyt đnh ngn hn 25
1.2.4.2. Thông tin thích hp cho vic ra quyt đnh dài hn 26
1.3. T chc k toán qun tr trong doanh nghip 26
1.3.1. T chc chng t k toán 26
1.3.2. T chc tài khon k toán 26
1.3.3. T chc s sách k toán 27
1.3.4. T chc báo cáo k toán qun tr 27
1.3.4.1. Yêu cu ca báo cáo qun tr 27
1.3.4.2. Nguyên tc thit lp báo cáo qun tr 28
1.3.5. T chc b máy k toán 28
1.3.5.1. Mô hình kt hp 28
1.3.5.2. Mô hình tách bit 28
1.3.5.3. Mô hình hn hp 29
1.4. c đim t chc sn xut và sn phm xây dng nh hng ti công tác K toán
qun trầ.29
1.4.1. c đim t chc sn xut 29
1.4.2. c đim ca sn phm xây dng 30
1.4.2.1. Sn phm xây dng mang tính đn chic 30
1.4.2.2. Sn phm xây dng có giá tr ln và thi gian thi công dài 30

1.4.2.3. a đim thi công xây dng thng xuyên thay đi 31
1.4.2.4. Quá trình thi công xây dng thng din ra ngoài tri 31
1.4.2.5. Vic s dng ngun lc lãng phí, ô nhim môi trng 31
1.4.3. c đim ca chi phí ngành xây dng 32
KT LUN CHNG 1 33
CHNG 2. THC TRNG CÔNG TÁC K TOÁN QUN TR TRONG CÁC
DOANH NGHIP XỂY DNG TI TPHCM 34

2.1. Tng quan v doanh nghip xây dng 34
2.1.1. Mt s khái nim 34
2.1.2. Các loi hình công ty xây dng 34
2.1.3. Vai trò ca ngành xây dng đi vi nn kinh t 37
2.2. Thc trng công tác k toán qun tr trong các doanh nghip xây dng ti
TPHCM 38
2.2.1. Kho sát các doanh nghip xây dng ti TPHCM 38
2.2.1.1. Mc tiêu kho sát 38
2.2.1.2. Ni dung kho sát 38
2.2.1.3. i tng kho sát 39
2.2.1.4. Phm vi kho sát 39
2.2.1.5. Phng pháp kho sát 39
2.2.1.6. Kt qu kho sát 41
2.2.2. Nhn xét chung v thc trng công tác k toán qun tr trong các doanh nghip
xây dng ti TPHCM 50
2.2.3. Mt s nguyên nhân dn ti thc trng công tác k toán qun tr trong các doanh
nghip xây dng ti TPHCM hin nay 50
2.4.3.1. Nguyên nhân t phía doanh nghip 51
2.4.3.2. Nguyên nhân t phía nhân viên k toán 51
KT LUN CHNG 2 52
CHNG 3. T CHC CÔNG TÁC K TOÁN QUN TR TRONG CÁC DOANH
NGHIP XỂY DNG TI TPHCM 53

3.1. Phng hng ca vic t chc công tác k toán qun tr trong các doanh nghip
xây dng ti TPHCM 53
3.2. Gii pháp t chc công tác KTQT trong các doanh nghip xây dng ti TPHCM
 54
3.2.1. Gii pháp t chc chng t k toán 54
3.2.2. Gii pháp t chc tài khon k toán 60
3.2.3. Gii pháp t chc s sách k toán 62
3.2.4. Gii pháp t chc báo cáo k toán 63
3.2.5. Gii pháp t chc b máy k toán 71

3.3. Kin ngh 72
3.3.1. V phía doanh nghip 72
3.3.2. V phía nhân viên k toán 72
3.4.  xut cho nghiên cu tip theo 73
KT LUN CHNG 3 74
KT LUN 75
TÀI LIU THAM KHO
PH LC





DANH MC CH VIT TT

AAA
American Accounting Association
ABC
Activity based costing
BCKQHKD

Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh
BCTC
Báo cáo tài chính
CKT
Cơn đi k toán
CP
C phn
C-V-P
Cost - Volume - Profit
DN
Doanh nghip
DNTN
Doanh nghip t nhơn
T
i tng
VT
n v tính
EVA
Economic Value Added
GDP
Gross Domestic Product
HKD
Hot đng kinh doanh
IFAC
International Federation of Accountant
KQHKD
Kt qu hot đng kinh doanh
KTQT
K toán qun tr
LNKH

Li nhun k hoch
NVL
Nguyên vt liu
PL
Phân loi
QT
Qun tr
SLSP
S lng sn phm
SX
Sn xut
TNHH
Trách nhim hu hn
TPHCM
Thành ph H Chí Minh
TSC
Tài sn c đnh
VN
Vit Nam ng
XNK
Xut nhp khu



DANH MC S  BNG BIU
I. S đ
S đ 1.1: Quy trình lp d toán ngơn sáchầầầầầầầầầầầầầầầ.ầầ12
S đ 1.2: Mô hình n đnh thông tin t trên xungầầầầầầầầầầ ầầ.ầ14
S đ 1.3: Mô hình thông tin phn hiầầầầầầầầầầầầầầầầ ầầ.15
S đ 1.4: Mô hình thông tin t di lênầầầầầầầầầầầầầầầ.ầ ầ.16

II. Bng Biu
Bng 2.1: Loi hình hot đngầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.ầầ 41
Bng 2.2: Thi gian hot đngầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.ầ ầầ.42
Bng 2.3: Quy mô lao đngầầầầầầầầầầầầầầầầầầ ầ.ầầầ.43
Bng 2.4: Tng ngun vnầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.ầầầ.43
Bng 2.5: Ch đ k toán áp dngầầầầầầầầầầầầầ ầầầ ầ.ầầ.44
Bng 2.6: B máy t chc k toánầầầầầầầầầầầầầ ầầầầầ.ầ.44
Bng 2.7: Hình thc k toánầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ ầầ.44
Bng 2.8: Phng thc lao đng k toánầầầầầầầầầầầầ.ầầầ.ầầ.44
Bng 2.9: Tm quan trng ca k toán qun trầầầầầầầầầầầầầ.ầầ.45
Bng 2.10: Mc tiêu ca KTQTầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.ầ.ầ.45
Bng 2.11: Ni dung k toán qun tr đang áp dng ầầầầầầầ.ầầầầầầ 46
Bng 2.12: Loi d toán đc lp  các doanh nghipầầầầầầ ầầầầầầ 46
Bng 2.13: Phân loi chi phí theo cách ng xầầầầầầầầầầầầầ ầầ 47
Bng 2.14: Báo cáo đc lpầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 47
Bng 2.15: Báo cáo li nhun theo C-V-Pầầầầầầầầầầầầ.ầầầầầ 48
Bng 2.16: BCKQHKD tng d ánầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 48
Bng 2.17: T chc b máy KTQTầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 49
Bng 2.18: T chc chng t, tài khon, s sách, báo cáo KTQTầầ.ầầầầầầ 49
Bng 2.19: Nhân s k toán qun trầầầầầầầầầầầầầầầầầầ ầ 49
Bng 2.20: Phn mm k toán qun trầầầầầầầầầầầầầầầầầ ầ 50
Bng 3.1:  ngh mua hƠngầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.ầ.55

Bng 3.2:  ngh xut vt tầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ ầầ.56
Bng 3.3: Bng tng hp theo dõi nhân công trc tipầầầầầầầầầầầầ.57
Bng 3.4: Bng chi tit theo dõi nhân công trc tipầầầầầầầầầ ầầầ.57
Bng 3.5: Bng chi tit theo dõi máy thi côngầầầầầầầầầầầầầ.ầầ.59
Bng 3.6: Báo cáo d toán doanh thuầầầầầầầầầầầầầầầầầ ầ 63
Bng 3.7: Bng d toán chi phí vt liu ầầầầầầầầầầầầầầầ ầầ.64
Bng 3.8: Bng d toán chi phí nhân công trc tipầầầầầầầầầầầầầ.65

Bng 3.9: Bng d toán chi phí máy thi côngầầầầầầầầầầầầ ầầầ.65
Bng 3.10: Bng d toán chi phí chungầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 66
Bng 3.11: Bng d toán chi phí bán hàngầầầầầầầầầầầầầầầầầ.66
Bng 3.12: Bng d toán chi phí qun lý DNầầầầầầầầầầầầầầầầ.66
Bng 3.13: Bng d toán li nhunầầầầầầ.ầầầầầầầầầầầầầ 67
Bng 3.14: Bng d toán thu ậ chi tinầầầầầầầầầầầầầầầ.ầầ.ầ.68





1

PHN M U
1. Lý do chn đ tài
Trong điu kin cnh tranh gay gt ca nn kinh t th trng hin nay, doanh
nghip phi đi mt vi nhiu thách thc trong hot đng sn xut kinh doanh.  tn ti
và phát trin, các doanh nghip phi có nhng thông tin quan trng đ điu hành và ra
quyt đnh trong kinh doanh. Tuy nhiên, các doanh nghip nói chung và các doanh nghip
xây dng nói riêng mi ch tp trung vào vic thit lp thông tin k toán tài chính phc v
cho vic lp báo cáo tƠi chính mƠ cha quan tơm nhiu đn vai trò ca k toán qun tr
trong doanh nghip. KTQT cung cp thông tin v hot đng ni b ca doanh nghip, nên
không có mt khuôn mu chung đ áp dng cho tt c các doanh nghip.
Mt khác, xut phát t vai trò quan trng ca ngành xây dng trong nn kinh t.
Hin nay, giá tr sn xut ngành xây dng chim khong 6% GDP (theo s liu nm 2013
là 5.94%). Xu th ca ngành xây dng nhm phát trin bn vng là liên kt và tng bc
nâng cp các doanh nghip to nng lc cnh tranh vƠ nơng cao nng lc sn xut. Ngành
xây dng là ngành công nghip nng cn mt lng lao đng ln, góp phn to công n
vic làm và gii quyt các vn đ xã hi, cn đc u tiên phát trin theo hng hin đi
hóa, tng trng nhanh, n đnh và bn vng.

Hn na, phát trin trong bi cnh cnh tranh, hi nhp, các doanh nghip xây
dng cn hoàn thin, t chc tt công tác k toán qun tr nhm cung cp nhng thông tin
kp thi cho nhà qun lý doanh nghip. Các thông tin cung cp đó phi đm bo các yêu
cu phù hp, tin cy và kp thi. ơy lƠ điu kin tiên quyt giúp cho doanh nghip chin
thng trong môi trng cnh tranh khc lit. Trong bt c môi trng cnh tranh nào, thì
vic t chc tt công tác k toán qun tr s giúp cho doanh nghip s dng hp lý các
ngun lc và ra quyt đnh đúng đn trong quá trình hot đng kinh doanh ca mình.
Vi nhng lý do đó tôi đư chn đ tƠi ắ T chc công tác k toán qun tr trong
các doanh nghip xây dng ti Thành ph H Chí Minh”, vi mong mun s làm rõ
nhng lý lun c bn v k toán qun tr và h tr v mt thc tin cho nhà qun tr trong
các công ty xây dng ti TPHCM.
2

2. Tng quan nghiên cu
Các công trình nghiên cu nc ngoài
Tác gi Martin N. Kellogg (nm 1962) vi công trình nghiên cu ắFundamentals
of responsibility accounting” đc đng trên tp chí ắNational Association of
accountants” nghiên cu nƠy đư lƠm rõ đc mi quan h ca k toán trách nhim đi vi
các yu t khác nh: c cu t chc, k toán chi phí, ngơn sáchầ  thit lp k toán
trách nhim cn phi t chc thành các trung tâm, b phn. Tác gi ca nghiên cu này
cng đ cp đn h thng k toán chi phí đc s dng phc v cho nhu cu qun lý.
ng thi, ch ra phi tìm hiu rõ ngun gc chi phí và phân loi chi phí đ có th kim
soát đc.
 Nht Bn, k toán qun tr cng đc quan tâm và nghiên cu nhiu. Chng hn
nh tác gi Monden, Y. và Hamada, K., 1991 trong nghiên cu ắTarget costing and
kaizen costing in Japanese Automobile companies” nghiên cu nƠy đư cho thy áp dng
k toán qun tr chi phí hiu qu trong các doanh nghip sn xut ô tô  Nht Bn.
Các công trình nghiên cu trong nc
Tác gi Nguyn Vit (nm 1995) trong lun án ca mình vi đ tƠi ắVn đ hoàn
thin h thng k toán Vit Nam” nghiên cu nƠy đư nêu lên nhng ni dung k toán qun

tr c bn vƠ đa ra nhng đ xut khi đu trong bi cnh k toán qun tr bt đu áp
dng  Vit Nam.
Tác gi Phm Vn Dc (nm 1997) đư nghiên cu đ tƠi ắPhng hng xây
dng ni dung và t chc vn dng k toán qun tr vào các doanh nghip Vit Nam”.
Nghiên cu này nêu nhng đim khái quát nht v k toán qun tr, đng thi ch ra
nhng đim khác nhau gia k toán qun tr và k toán tài chính. Qua đó nghiên cu đa
ra các gii pháp đ xây dng các ni dung k toán qun tr nh: k toán qun tr chi phí,
xây dng d toán ngân sách, phân tích mi quan h chi phí ậ khi lng ậ li nhun (C-
V-P) vƠ phng hng vn dng các ni dung đó vƠo các doanh nghip Vit Nam.
Tác gi Phm Ngc ToƠn (nm 2010) Vi đ tƠi ắXây dng ni dung và t chc k
toán qun tr cho các doanh nghip nh và va  Vit Nam ”.
3

Tuy nhiên, ba công trình nghiên cu trên nghiên cu k toán qun tr chung cho tt
c các doanh nghip Vit Nam. Mt khác vi tng lnh vc, tng ngành ngh khác nhau
thì cách thc vn dng k toán qun tr cng khác nhau.
Cng có nhiu công trình nghiên cu đi sơu hn v nhng ngƠnh, lnh vc nh:
Tác gi Phm Th Thy (nm 2007) đư nghiên cu đ tƠi ắXây dng mô hình k
toán qun tr chi phí trong các doanh nghip sn xut dc Vit Nam”
Tác gi H Th Hu (nm 2011) trong lun vn thc s ca mình vi đ tƠi ắxây
dng k toán qun tr trong doanh nghip sn xut ti Thành ph H Chí Minh”.
Tác gi H M Hnh (nm 2013) vi đ tƠi ắt chc h thng thông tin k toán
qun tr chi phí trong các doanh nghip may Vit Nam”.
Bên cnh nhng nghiên cu k toán qun tr v ngành dc, ngành may thì ngành
xây dng cng đc nhiu tác gi quan tâm và nghiên cu. in hình có nhng nghiên
cu sau:
Lun vn thc s ca tác gi ng Tun Ngc (nm 2004) vi đ tƠi ắHoàn thin
công tác k toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phm trong các doanh nghip xây
dng cu đng”.
Tác gi Nguyn Hu Phú (nm 2013) nghiên cu đ tƠi ắT chc k toán trách

nhim trong các Tng công ty xây dng thuc B giao thông vn ti”
Tác gi Nguyn Th Thanh Hi (nm 2013) vi đ tƠi ắHoàn thin h thng ch
tiêu đánh giá hiu qu kinh doanh trong các doanh nghip xây dng công trình giao
thông thuc b giao thông vn ti”.
Nhng công trình nghiên cu liên quan đn ngành xây dng nƠy đư đ cp đn
nhiu vn đ nh: công tác k toán sn xut và giá thành sn phm, t chc k toán trách
nhim, ch tiêu đánh giá hiu qu kinh doanh, nhng cha đ cp đn t chc công tác k
toán qun tr cho các doanh nghip xây dng. NgoƠi ra, cng có rt nhiu nghiên cu v
k toán qun tr ti mt doanh nghip nhm nghiên cu sơu hn vƠ chi tit hn đ giúp
các doanh nghip có th vn dng k toán qun tr mt cách d dàng và hiu qu nh các
nghiên cu:
4

Tác gi Nguyn Bích Liên (Nm 2007) vi đ tƠi ắHoàn thin công tác k toán
qun tr ti Công ty Phân bón Min Nam”.
Tác gi Lê Th M Linh (Nm 2013) trong lun vn thc s đ tƠi ắHoàn thin
công tác k toán qun tr ti công ty c phn XNK thy sn Cà Ná”.
Nh vy, k toán qun tr là mt công c qun lý rt hiu qu, đư đc nhiu tác
gi nghiên cu vi nhiu góc đ khác nhau. Qua tìm hiu các nghiên cu  nc ngoài và
trong nc, lun vn có k tha mt s lý lun v KTQT.  áp dng KTQT đi sơu vƠo
mt ngành c th thì cn nghiên cu sơu hn v đc đim t chc sn xut cng nh đc
đim sn phm ca ngành ngh đó. Chính vì vy, tác gi nhn thy s cn thit đ t chc
k toán qun tr cho các doanh nghip xây dng trên đa bàn TPHCM.
3. Mc tiêu nghiên cu
Lun vn s h thng hóa các vn đ c bn v k toán qun tr. T đó xác lp
quan đim và mc tiêu xây dng ni dung và t chc công tác k toán qun tr cho các
doanh nghip xây dng ti TPHCM.
Phơn tích, đánh giá thc trng t chc công tác KTQT trong các doanh nghip xây
dng ti TPHCM.
 xut ni dung và t chc công tác k toán qun tr cho các doanh nghip xây

dng trên đa bàn TPHCM.
4. Câu hi nghiên cu
 đt đc mc tiêu, lun vn cn phân tích các vn đ liên quan đn k toán
qun tr ti các công ty xây dng đ tr li các câu hi nh:
- Nhân t nào nh hng ti công tác k toán qun tr ti các doanh nghip xây dng
trên đa bàn TPHCM?
- Nhu cu s dng thông tin k toán qun tr ca các nhà qun lý và mc đ tha
mãn ca h đi vi thông tin mà k toán chi phí cung cp hin nay nh th nào?
- Vic t chc công tác k toán qun tr ti doanh nghip xây dng hin nay nh th
nào?
5

- T kt qu đánh giá thc trng công tác k toán qun tr trong các doanh nghip
xây dng, đ xut gii pháp t chc công tác k toán qun tr trong các doanh nghip xây
dng ti TPHCM?
5. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca lun vn lƠ các vn đ v h thng k toán qun tr trong
các doanh nghip xây dng ti TPHCM.
Phm vi nghiên cu ca Lun vn ch gii hn trong các doanh nghip xây dng
ti TPHCM.
Thi gian nghiên cu t tháng 01 nm 2014 đn tháng 10 nm 2014
6. Phng pháp nghiên cu
Lun vn s dng phng pháp nghiên cu hn hp. Trong phng pháp nƠy, tác
gi đư s dng phng pháp nghiên cu đnh tính trong nghiên cu các vn đ thc tin.
Ngoài ra, tác gi còn s dng các phng pháp nh: phơn tính, đánh giá,thng kê mô t,
thu thp thông tin, phng vnầng thi, đa ra các gii pháp đ t chc công tác k
toán qun tr trong các doanh nghip xây dng ti TPHCM.
Trình t nghiên cu nh sau:
Nghiên cu c s lý lun v t chc KTQT ti các doanh nghip xây dng đ xác
lp quan đin nhm đ xut gii pháp t chc KTQT cho các doanh nghip xây dng.

Thu thp tài liu th cp v thc trng KTQT trong các doanh nghip xây dng ti
TPHCM thông qua phng vn, kho sát; Kho sát thu thp tài liu s cp v thc trng t
chc công tác KTQT ti các doanh nghip xây dng vƠ đánh giá thc trng v t chc
công tác KTQT trong các doanh nghip xây dng ti TPHCM.
 xut gii pháp đ t chc KTQT trong các doanh nghip xây dng ti TPHCM.
7. Nhng đóng góp ca lun vn
V mt lý lun
Da trên c s lý thuyt v k toán qun tr, lun vn đư nghiên cu và h thng
hóa các vn đ liên quan đn k toán qun tr, c th là: tp trung xây dng h thng k
toán chi phí, h thng d toán, phân tích mi quan h chi phí ậ khi lng ậ li nhun,
6

thit k thông tin thích hp phc v cho vic ra quyt đnh ngn hn và dài hn. ng
thi tác gi cng nêu lên s cn thit phi t chc công tác k toán qun tr ti các doanh
nghip.
V mt thc tin
Tìm hiu thc trng công tác k toán qun tr trong các công ty xây dng ti
TPHCM, và s cn thit ca k toán qun tr trong các quyt đnh kinh doanh. T đó, đ
xut gii pháp nhm t chc công tác k toán qun tr trong các doanh nghip xây dng
ti TPHCM.
a các chính sách ca nhƠ nc ban hƠnh đn gn vi thc t hn vƠ giúp các
doanh nghip xây dng tng kh nng cnh tranh trên c s tuân th các quy đnh ca
pháp lut.
8. Kt cu ca đ tài
Ngoài phn li cam đoan, phn m đu, kt lun, tài liu tham kho và ph lc,
lun vn đc chia làm ba chng:
Chng 1: Lý lun chung v k toán qun tr vƠ vic ng dng k toán qun tr ti
các doanh nghip.
Chng 2: Thc trng công tác k toán qun tr trong các doanh nghip xây dng
ti TPHCM.

Chng 3: T chc công tác k toán qun tr trong các doanh nghip xây dng ti
TPHCM.

7

CHNG 1: LÝ LUN CHUNG V K TOÁN QUN TR VÀ VIC NG
DNG K TOÁN QUN TR TI CÁC DOANH NGHIP
1.1. Tng quan v k toán qun tr
1.1.1. Khái nim v k toán qun tr
Nu xét k toán nh mt quá trình sn xut thì nguyên liu đu vào là nhng
chng t ghi nhn các nghip v kinh t phát sinh, trong quá trình sn xut s kt hp
gia k toán viên vi trình đ chuyên môn vƠ các phng tin trang thit b khác s cung
cp cho ngi s dng mt sn phm đó lƠ báo cáo. Tùy thuc vào đi tng s dng ca
báo cáo mà k toán đc chia làm hai loi ch yu là k toán tài chính và k toán qun tr.
K toán tài chính s cung cp nhng thông tin v tài sn, ngun vn, kt qu hot
đng kinh doanh ca mt doanh nghip trong mt k kinh doanh nht đnh. K toán tài
chính phc v cho đi tng bên ngoài doanh nghip nh: c quan thu, ngân hàng, nhà
đu t, khách hƠng, nhƠ cung cpầ Do đó k toán tài chính phi tuơn theo các quy đnh
chun mc và nguyên tc k toán. Khi so sánh s liu k toán tài chính qua các k chúng
ta có th thy đc s bin đng tài sn, ngun vn hay s phát trin ca doanh nghip
đng thi đánh giá đc hiu qu s dng các ngun lc. Tuy nhiên đ đáp ng nhu cu
d báo và ra quyt đnh thì k toán tƠi chính cha đáp ng đc. Thông tin k toán tài
chính ch phn ánh đc các hot đng đư xy ra. Nh vy nhà qun tr không th ch da
vào thông tin mà k toán tài chính cung cp đ điu hành và qun lý doanh nghip. 
đáp ng đc yêu cu đó thì k toán qun tr đư ra đi.
Khác vi k toán tài chính, k toán qun tr không cung cp thông tin cho các đi
tng bên ngoài, mà cung cp thông tin cho nhà qun tr doanh nghip đ giúp h qun lý
vƠ điu hành. Do đó thông tin ca k toán qun tr không theo các chun mc, quy đnh
mà ph thuc vào yêu cu ca nhà qun lý. Thông tin ca k toán qun tr phi đc báo
cáo hàng ngày, hàng tun, tháng, quý, nm ch không phi nh k toán tài chính (theo

quý hoc nm). ng thi thông tin cung cp phi có tính linh hot, phi đc tng hp
phơn tích di nhiu góc đ khác nhau và có th d báo cho tng lai.
Tuy nhiên gia k toán tài chính và k toán qun tr có mi quan h cht ch vi
nhau. Chúng đu s dng các chng t ban đu lƠm c s đ tính toán các ch tiêu kinh
8

t-tài chính. K toán tài chính và k toán qun tr đu quan tâm ti trách nhim ca nhà
qun lý.
Theo lut k toán : ắK toán qun tr là vic thu thp, x lý, phân tích và cung cp
thông tin kinh t, tài chính theo yêu cu qun tr và quyt đnh kinh t,tài chính trong ni
b đn v k toán”.
Theo liên đoƠn k toán quc t (IFAC) nm 1989: ắ K toán qun tr là quá trình
xác đnh, đo lng, tích ly, phân tích, chun b, gii thích, và truyn đt thông tin (c tài
chính và hot đng) đc s dng bi nhà qun lý đ lp k hoch, đánh giá và kim soát
trong mt t chc, đm bo nhà qun lý s dng và có trách nhim gii thích đi vi các
ngun lc ca t chc”.
Tóm li có th hiu, k toán qun tr là quá trình xây dng báo cáo và din gii các
thông tin k toán cho nhng ngi ra quyt đnh bên trong t chc, giúp h đa ra các
quyt đnh kinh t đúng đn, hiu qu.
1.1.2. Vai trò ca k toán qun tr
K toán qun tr có vai trò quan trng trong qun lý, điu hành doanh nghip th
hin qua các đim c bn sau:
Là ngun cung cp thông tin đáng tin cy cho nhà qun tr ra các quyt đnh kinh
t nh: lp k hoch, t chc thc hin, kim tra, đánh giá và ra quyt đnh.
Lp k hoch: là lp mt bc tranh tng th ca doanh nghip trong tng lai,
hoc tng th các ch tiêu kinh t đc xây dng vƠ đa ra các bin pháp đ đt đc các
mc tiêu k vng.  xây dng k hoch nhà qun tr thng phi d đoán kt qu ca
các ch tiêu kinh t s xy ra da trên nhng c s khoa hc có sn. Trong quá trình xây
dng, nhà qun tr thng phi liên kt các ch tiêu kinh t vi nhau đ thy rõ s tác
đng v nguyên nhân và kt qu trong tng lai.

T chc thc hin: đây là chc nng c bn ca các nhà qun tr. Chc nng nƠy
nhm truyn đt các ch tiêu k hoch cho các phòng ban trong doanh nghip. ng thi
t chc thc hin ti các phòng ban theo k hoch đ ra. Chc nng này đòi hi phi có s
liên kt cht ch t các phòng ban vi nhau, s dng ngun lao đng hp lý nhm khai
thác ti đa các yu t ca quá trình sn xut. Chc nng nƠy yêu cu các nhà qun tr phi
9

s dng tng hp các thông tin ca nhiu b phn trong doanh nghip, các thông tin bên
trong vƠ bên ngoƠi, thông tin đnh lng vƠ thông tin đnh tính.  t đó phán đoán vƠ
thc hin tt các quá trình kinh doanh theo k hoch, d toán đư xơy dng.
T chc thc hin còn là s kt hp hài hoà gia các yu t trong quá trình sn
xut và vai trò ca các nhà qun tr đ thc hin các khâu công vic theo nh k hoch đư
đ ra, nhm đt đc mc tiêu ca quá trình kinh doanh. ơy lƠ giai đon quyt đnh nht,
bi vì các quyt đnh kinh doanh phi linh hot và phù hp vi các yu t sn xut đ đt
đc mc tiêu ti u.
Kim tra: là mt chc nng rt quan trng. Bng cách lp các báo cáo phân tích,
so sánh chênh lch đ phát hin ra nhng chênh lch. T đó đa ra các gii pháp nhm
đm bo vic thc hin không đi chch khi mc tiêu ca doanh nghip.
Cn c vào các ch tiêu ca vic thc hin kt hp vi các k hoch đ ra đ tin
hành kim tra vƠ đánh giá tình hình thc hin ca doanh nghip. Thông qua đó phơn tích
và thu nhn các thông tin phc v cho quá trình kinh doanh tip theo. Thc cht ca quá
trình kim tra vƠ đánh giá thng là so sánh s khác nhau gia thc hin vi k hoch đư
xây dng. T đó xác đnh các nguyên nhân nh hng đ có th điu chnh quá trình thc
hin ca tng ngi, tng phòng ban nhm cho các t chc hot đng đt đc các mc
tiêu ti u. Thông thng vic kim tra, đánh giá ca k toán qun tr thông qua h thng
kim soát ni b ca doanh nghip. H thng kim soát ni b đc thc hin thông qua
vic phân công, phân cp da trên c ch qun lý tài chính và trách nhim ca tng cá
nhân, b phn trong mt t chc hot đng c th.
Ra quyt đnh: ca nhà qun tr luôn luôn thc hin đan xen vi các chc nng
khác. Sau khi nhn đc thông tin cung cp, nhà qun tr s tin hành ra các quyt đnh

theo thi đim và mc đích c th.
ơy lƠ chc nng c bn nht ca thông tin k toán qun tr. Da vào ngun thông
tin thu nhp, thông qua phân tích, chn lc đ đa ra quyt đnh đi vi tng hot đng
ca quá trình kinh doanh nhm nâng cao hiu qu s dng vn, tit kim chi phí
Ra quyt đnh là công vic thng xuyên ca các nhà qun tr nh hng đn kt
qu cui cùng ca doanh nghip. Vic ra quyt đnh thng da trên c s tng hp nhiu
10

ngun thông tin khác nhau, nhng trong đó thông tin k toán qun tr thng gi vai trò
quyt đnh vƠ đ tin cy cao.
1.2. Mt s ni dung c bn ca k toán qun tr
1.2.1. Lp d toán ngân sách
1.2.1.1. Khái nim
D toán ngân sách là mt k hoch v mc tiêu kinh t-tài chính ca doanh nghip
cn đt đc trong mt k hot đng, đng thi vch rõ cách thc huy đng và s dng
ngun lc đ thc hin đc mc tiêu đó.
D toán ngân sách bao gm: d toán tiêu th, d toán sn xut, d toán chi phí
nguyên vt liu trc tip, d toán chi phí nhân công trc tip, d toán chi phí sn xut
chung, d toán chi phí bán hàng, d toán chi phí qun lý doanh nghip, d toán giá vn
hàng bán, d toán vn đu t, d toán tin, d toán báo cáo kt qu hot đng kinh doanh,
d toán bng cơn đi k toán.
D toán ngơn sách cng lƠ c s đ đánh giá vic thc hin ca các b phn cng
nh đánh giá trách nhim ca nhà qun lý.
1.2.1.2. Phân loi d toán
Phân loi theo chc nng: d toán hot đng và d toán tài chính.
D toán hot đng là d toán liên quan đn hot đng sn xut kinh doanh ca
doanh nghip nh: d toán tiêu th nhm d toán tình hình tiêu th sn phm trong k, t
đó d toán s sn phm d kin tiêu th trong k, da vào s lng sn phm tiêu th d
kin đ d toán sn xut. Sau đó lp d toán chi phí nguyên vt liu trc tip, chi phí
nhân công trc tip, chi phí sn xut chung, d toán chi phí bán hàng, d toán chi phí

qun lý doanh nghip và d toán kt qu hot đng kinh doanh.
D toán tài chính là các d toán liên quan đn tin t nh : d toán dòng tin, d
toán vn, d toán bng cơn đi k toán, d toán báo cáo lu chuyn tin t.
Phân loi theo phng pháp lp: d toán c đnh và d toán linh hot.
D toán c đnh: là d toán đc lp vi mc đ hot đng xác đnh trc và không
thay đi trong sut quá trình thc hin. Loi d toán này thích hp vi điu kin doanh
11

nghip có hot đng kinh t n đnh, không thay đi nhiu khi có s tác đng ca môi
trng kinh doanh.
D toán linh hot: là d toán đc lp vi các mc đ hot đng khác nhau trong
mt k nht đnh. Các nhà qun lý thng s dng d toán linh hot nhiu hn d toán c
đnh và nó đc xem nh lƠ mt công c hoch đnh và kim soát ca doanh nghip. D
toán nƠy thng đc lp  3 mc đ hot đng c bn: mc đ hot đng thp nht, mc
đ hot đng trung bình, mc đ hot đng cao nht. u đim ca loi d toán này là
thích ng đc vi môi trng kinh doanh có nhiu bin đng vƠ điu kin doanh nghip
hot đng kinh t không n đnh.
Phân loi theo thi gian: d toán ngn hn và d toán dài hn.
D toán ngn hn đc lp trong thi gian thng lƠ 1 nm vƠ có th chia nh ra
tng quý, tháng. D toán ngn hn thng liên quan đn vic mua hàng, bán hàng, sn
xut, doanh thu, chi phí, sn phm tiêu th, mc giá bánầ d toán ngn hn đc lp
hƠng nm trc khi kt thúc niên đ k toán vƠ đc xem nh mt công c hoch đnh
làm mc tiêu hƠnh đng ca nm k hoch.
D toán dài hn thng đc lp vi thi hn trên 1 nm, thng bao gm d toán
cho các mc tiêu dài hn nh chin lc kinh doanh, đu t m rng sn xut, nhƠ xng,
đu t mua sm tài sn c đnhầD toán dài hn là vic đu t các ngun lc đ thu
đc li nhun d kin trong tng lai. c đim ca loi d toán này là ri ro cao, d
toán dài hn thng thc hin da vào d toán ngn hn.
Phân loi theo mc đ phân tích: d toán gc và d toán cun chiu.
D toán gc: là d toán đc lp mƠ không quan tơm đn d liu trong quá kh, mà

ch quan tâm ti hin ti vƠ tng lai. Các d toán v doanh thu, chi phí s đc đánh giá
nh lƠ ln đu tiên thc hin, tuy nhiên khi lp d toán cn tránh tình trng xa ri thc t.
u đim ca loi d toán nƠy lƠ phát huy đc tính ch đng và sáng to ca nhà qun lý
các cp, đng thi s tránh đc nhng khuyt đim ca quá kh.
D toán cun chiu: là d toán đc lp trên c s d liu quá kh vƠ điu chnh
cho các d toán k tip theo. D toán nƠy thng đc lp cho mt nm sau đó chia
thành nhng k hoch quý và tháng. Ví d d toán lp cho 12 tháng, tháng 1 đư đi qua thì
12

chúng ta s dng d toán ca tháng 1 đ lp d toán cho tháng 2 ầ nu trong tháng 1 có
s chênh lch gia d toán và thc t thì tin hƠnh điu chnh cho phù hp ri lƠm c s
lp d toán tip. Loi d toán nƠy có u đim lƠ đc cp nht vƠ điu chnh liên tc đ
sát vi tình hình thc t. Nhng nó cng có nhc đim là l thuc vào d toán c, không
phát huy tính ch đng, sáng to ca nhà qun lý.
1.2.1.3. Các bc lp d toán
Theo Stephen Brookson (nm 2000), quy trình d toán đc chia lƠm 3 giai đon:
chun b, son tho vƠ theo dõi. VƠ quy trình đc khái quát theo s đ sau:

S đ 1.1: quy trình lp d toán ngân sách

Xác đnh rõ mc tiêu
chung ca công ty
Thu thp thông tin, s
liu, chun b d tho
ngơn sách đu tiên
Phân tích s khác nhau
gia kt qu thc t và
d toán
Chun hóa ngân sách
Kim tra các con s d
toán bng cách cht
vn và phân tích
Theo dõi các khác bit
và phân tích các sai s,
kim tra nhng điu
không ng đn
Lp d toán tin mt
đ theo dõi dòng tin
t bng CKT vƠ Báo
cáo KQHKD

D báo li vƠ điu
chnh, xem xét s dng
nhng dng ngân sách
khác, rút kinh nghim
ánh giá h thng
Xem li quy trình
hoch đnh ngân sách
và chun b ngân sách
tng th
13

Giai đon chun b: đơy lƠ giai đon đu tiên ca quá trình lp d toán, trong giai
đon này doanh nghip cn xác đnh đúng mc tiêu cn đt đc. Cn c vào mc tiêu đ
c th hóa thành các chin lc. Sau đó doanh nghip s xây dng d toán chun. iu
này giúp nhà qun lý cp cao d dàng phi hp vi các d toán b phn đ so sánh, kt
ni ni dung. Sau khi mi th đc chun b đy đ cho vic lp d toán chúng ta tin
hành xem xét li toàn b đ đm bo vic son tho ngơn sách đc thun li.
Giai đon son tho: sau giai đon chun b lƠ giai đon son tho.  giai đon
này ban d toán ngân sách phi tp hp thông tin bên trong và bên ngoài doanh nghip
nh: môi trng kinh doanh, các ngun lc ca doanh nghipầ Trên c s đó tin hành
lp các d toán nguyên vt liu, nhân công, sn xut chung, dòng tin, d toán bng cân
đi k toán, d toán kt qu hot đng kinh doanhầ
Giai đon theo dõi: vic lp d toán ngân sách din ra liên tc, nhiu k. Do đó,
cn theo dõi vƠ đánh giá thng xuyên đ điu chnh và rút kinh nghim cho nhng ln
tip theo.
1.2.1.4. Các mô hình d toán
Tác gi s trình bày 3 mô hình lp d toán ngân sách: mô hình n đnh thông tin t
trên xung, mô hình thông tin phn hi, mô hình thông tin t di lên.
Mô hình 1: Mô hình n đnh thông tin t trên xung
u tiên các ch tiêu s đc đnh ra  ban qun lý cp cao, sau đó chuyn xung

cho ban qun lý cp trung gian. Sau khi cp trung gian xem xét s chuyn xung ban qun
lý cp c s làm mc tiêu, k hoch hƠnh đng ti tng phòng ban trong doanh nghip.
Lp d toán theo mô hình nƠy mang tính áp đt t trên xung, nu các ch tiêu áp
đt quá cao s gây bt bình cho cp di và kh nng đt mc tiêu thp. Do vy khi áp
dng mô hình nƠy đòi hi nhà qun lý phi có cái nhìn bao quát, xem xét kh nng thc
hin vƠ nng lc ca các b phn nhm tng tính kh thi khi thc hin d toán.




14












Mô hình 2: Mô hình thông tin phn hi
u tiên các ch tiêu đc đnh ra bi nhà qun lý cp cao, sau đó chuyn xung
cp trung gian xem xét, cp trung gian xem xét xong và chuyn xung cp qun lý c s.
Cn c vào tình hình thc t và kh nng ca mình, nhà qun tr cp c s s điu chnh
các ch tiêu cho phù hp và bo v d toán ca mình vi cp qun lý trung gian. Nhà qun
lý cp trung gian s tng hp li vƠ xác đnh các ch tiêu cho b phn mình và tin hành
bo v d toán trc nhà qun tr cp cao.

B phn qun lý cp cao s tng hp li s liu t cp trung gian và cn c vào
tình hình hot đng thc t ca doanh nghip đ tng hp thành mt d toán làm k
hoch hƠnh đng cho toàn công ty.
Lp d toán theo mô hình này s tn rt nhiu thi gian, chi phí vƠ nó đòi hi s
phi hp nhp nhàng gia các phòng ban. u đim ca mô hình nƠy lƠ phát huy đc trí
tu, kh nng sáng to ca nhà qun lý các cp, đng thi d toán đc lp có đ tin cy
và tính kh thi cao.



















S đ 1.2: mô hình n đnh thông tin t trên xung

QT cp cao
QT cp c s

QT cp c s
QT cp c s
QT cp c s
QT cp trung
QT cp trung