Đề cương Xã hội học Văn hóa

1

ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC:
XÃ HỘI HỌC VĂN HÓA

1. Thông tin về giảng viên:
1.1. Họ và tên giảng viên 1: Chu Thị Thu Thủy
- Chức danh, học hàm, học vị: Giảng viên, Thạc sĩ
- Thời gian, địa điểm làm việc:
+ Thời gian: Thứ 2 và thứ 4
+ Địa điểm: Khoa Lịch sử - Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2.
- Địa chỉ liên hệ: Văn phòng khoa Lịch sử - Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2, phƣờng Xuân
Hòa, thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc.
- Điện thoại: 0211.3512101; Mobile: 0988831119
- Email:
- Các hướng nghiên cứu chính:
+ Biến đổi cơ cấu kinh tế - xã hội Việt Nam thời cận đại
+ Phong trào dân tộc thời cận đại
+ Một số khuynh hƣớng, đảng phái chính trị ở Việt Nam đầu thế kỷ XX
+ Giáo dục Việt Nam thời thuộc địa (1858 – 1945)
1.2. Họ và tên giảng viên 2: Bùi Ngọc Thạch
- Chức danh, học hàm, học vị: Giảng viên, Tiến sĩ
- Thời gian, địa điểm làm việc:
+ Thời gian: Thứ 2 và thứ 3
+ Địa điểm: Khoa Lịch sử - Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2.
- Địa chỉ liên hệ: Văn phòng khoa Lịch sử - Trƣờng ĐHSP Hà Nội 2, phƣờng Xuân
Hòa, thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc.
- Điện thoại: 0211.3512101; Mobile: 01254217575
- Email:
- Các hướng nghiên cứu chính:
+ Các học thuyết chính trị - xã hội ở Trung Quốc.

+ Lịch sử tƣ tƣởng phƣơng Đông và Việt Nam.
+ Cơ sở văn hoá Việt Nam.
2

+ Các khuynh hƣớng tƣ tƣởng giải phóng dân tộc ở Việt Nam thời cận đại.
2. Thông tin chung về môn học
- Tên môn học: Xã hội học văn hóa
- Mã môn học: LS646
- Số tín chỉ: 02
- Loại môn học: Tự chọn
- Môn học tiên quyết:
- Giờ tín chỉ đối với các hoạt động học tập:
+ Học lý thuyết trên lớp: 30
+ Xêmina, thảo luận trên lớp: 0
+ Tự học, tự nghiên cứu: 60
- Đơn vị phụ trách môn học: Tổ Lịch sử Việt Nam, Khoa Lịch sử, Trƣờng Đại học
Sƣ phạm Hà Nội 2
3. Mục tiêu của môn học:
3.1. Kiến thức:
Học xong môn Xã hội học văn hoá, sinh viên phải nắm đƣợc:
- Những khái niệm cơ bản về Xã hội học nói chung và Xã hội học Văn hóa
nói riêng.
- Các kỹ năng, phƣơng pháp nghiên cứu đặc thù của xã hội học trong
nghiên cứu những vấn đề văn hoá của xã hội Việt Nam cổ truyền và đƣơng đại.
3.2. Kỹ năng:
Nắm được các kỹ năng:
- Đọc, ghi chép và tóm tắt tư liệu
- Chuẩn bị xeminar theo yêu cầu của giáo viên
- Làm việc nhóm, tự học và tự nghiên cứu tài liệu.
- Triển khai các phƣơng pháp nghiên cứu xã hội học (lập bảng hỏi, phỏng

vấn, quan sát, thảo luận nhóm…)
3.3. Các mục tiêu khác:
3

Sau khi học xong môn Xã hội học văn hoá, sinh viên tự khẳng định đƣợc:
- Tính khoa học trong việc sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu xã hội
học để giải quyết các vấn đề văn hoá học.
- Xác định thái độ trung thực khi lấy thông tin từ bảng hỏi, phỏng vấn sâu
- Nghiêm túc chuẩn bị bài trƣớc khi đến lớp, tích cực nghe giảng, thảo luận
và làm việc nhóm.
4. Tóm tắt nội dung môn học
Môn học trang bị cho sinh viên những hiểu biết sâu sắc, khoa học về lý luận
và thực tiễn của chuyên ngành Xã hội học Văn hóa. Trên cơ sở đó, giúp sinh viên
nhận thức đƣợc những gì đang và sẽ diễn ra trong đời sống văn hóa xã hội, đi sâu
tìm hiểu các vấn đề, hiện tƣợng văn hóa.
5. Nội dung chi tiết môn học
Hình
thức
tổ
chức
dạy
học


Nội dung chính
Số
tiết
Yêu
cầu
đối

với
sinh
viên
Thời
gian,
địa
điểm
Ghi
chú
TÍN CHỈ 1
45



Lý
thuyết
CHƢƠNG 1: KHÁI LUẬN VỀ XÃ HỘI HỌC
VĂN HÓA
1.1. Khái niệm Xã hội học văn hóa. Đối
tượng, chức năng và nhiệm vụ
1.1.1. Khái niệm

Đọc






4

1.1.2. Đối tƣợng
1.1.3. Chức năng
1.1.4. Nhiệm vụ
1.2. Mối quan hệ giữa Xã hội học văn hóa với
một số chuyên ngành Khoa học Xã hội
1.2.1. Xã hội học văn hóa với Xã hội học
đại cƣơng
1.2.2. Xã hội học văn hóa với Triết học
1.2.3. Xã hội học văn hóa với Văn hóa
học
1.2.4. Xã hội học văn hóa với Dân tộc học
06
trƣớc
học
liệu
1,2, 3,
4, 6, 7,
10, 13,
14, 17,
18

Lớp
học
CHƢƠNG 2: MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
CỦA XÃ HỘI HỌC VĂN HÓA
2.1. Xã hội
2.2. Vai trò xã hội
2.3. Ứng xử xã hội và khuôn mẫu ứng xử xã
hội
2.4. Thể chế xã hội
2.5. Giá trị và chuẩn mực
2.6. Xã hội hóa
2.7. Văn hóa nhóm
2.8. Tiểu văn hóa, phản văn hóa và văn hóa
nhóm
06
Đọc
trƣớc
học
liệu 1,
2, 3, 5,
6, 7,
10, 12,
13, 17
Lớp
học

5

Thảo
luận
1. Vai trò của Xã hội học văn hóa
2. Những đặc trƣng cơ bản của nghiên cứu Xã
hội học
3. Mối quan hệ giữa giá trị và chuẩn mực
03
Đọc
học
liệu
1,2, 3,
5, 6, 7,
12, 17
Lớp
học,
theo
nhóm

Tự
học,
tự
nghiên
cứu

1. Khái niệm Văn hóa và Xã hội học
2. Sự hình thành Xã hội học văn hóa
3. Mối quan hệ giữa Xã hội học văn hóa với
một số chuyên ngành Khoa học Xã hội

30

Đọc
học
liệu 1,
2, 3, 4,
10, 11


Thƣ
viện, ở
nhà

TÍN CHỈ 2
45



Lý
thuyết
CHƢƠNG 3: MỘT SỐ HƢỚNG TIẾP CẬN
TRONG NGHIÊN CỨU XÃ HỘI HỌC VĂN
HÓA
3.1. Tiếp cận theo thuyết Chức năng – Cấu
trúc
2.3.1. Thuyết Chức năng – Cấu trúc 2.3.2.
Một số khái niệm cơ bản
2.3.3. Thuyết Chức năng – Cấu trúc trong
tiếp cận nghiên cứu Văn hóa
3.2. Tiếp cận theo thuyết Xung đột

06
Đọc
trƣớc
học
liệu 1,
2, 3, 8,
11, 16,
Lớp
học

6

3.2.1. Thuyết Xung đột
3.2.2. Một số khái niệm cơ bản
3.2.3. Thuyết Xung đột trong tiếp cận
nghiên cứu Văn hóa
3.3. Tiếp cận Sinh thái học văn hóa
3.3.1. Khái niệm
3.3.2. Tiếp cận Sinh thái học trong nghiên
cứu văn hóa
CHƢƠNG 4: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
CỦA XÃ HỘI HỌC VĂN HÓA
4.1. Hệ các phương pháp nghiên cứu của Xã
hội học văn hóa
4.1.1. Phƣơng pháp thực nghiệm
4.1.2. Phƣơng pháp đối chiếu so sánh
4.1.3. Phƣơng pháp thống kê Xã hội học
4.1.4. Phƣơng pháp chọn mẫu
4.2. Hệ phương pháp thu thập thông tin Xã
hội học trong nghiên cứu

4.2.1. Phƣơng pháp phân tích tài liệu
4.2.2. Phƣơng pháp quan sát
4.2.3. Phƣơng pháp trƣng cầu ý kiến
4.2.4. Phƣơng pháp phỏng vấn
4.3. Các bước tiến hành triển khai một đề tài
Xã hội học thực nghiệm về văn hóa
06
Đọc
trƣớc
học
liệu 1,
2, 3, 8,
15
Lớp
học

7

6. Học liệu
6.1. Học liệu bắt buộc
1. Đoàn Văn Chúc: Xã hội học văn hóa, NXB Văn hóa Thông tin, Hà Nội,
1997
2. Mai Văn Hai, Mai Kiệm: Xã hội học Văn hoá, NXB Khoa học Xã hội, Hà
Nội, 2003.
3. John J. Macionis: Xã hội học, Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội, 2004.
6.2. Học liệu tham khảo
4. Phạm Tất Dong, Lê Ngọc Hùng: Xã hội học, NXB Đại học Quốc gia Hà
Nội, 2001
5. Phạm Văn Đồng: Văn hóa và đổi mới, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội,
1994

6. Trần Ngọc Thêm: Cơ sở văn hóa Việt Nam, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1999
Thảo
luận
1. Ứng dụng nghiên cứu các thuyết Chức năng –
Cấu trúc, Xung đột và Sinh thái học trong
nghiên cứu Lịch sử văn hóa và Văn hóa học
2. Ƣu điểm và nhƣợc điểm của từng phƣơng
pháp nghiên cứu Xã hội học văn hóa.

03
Đọc
trƣớc
học
liệu 1,
2, 3, 8,
15, 16

Lớp
học,
theo
nhóm

Tự
học

1.Khái niệm về phƣơng pháp nghiên cứu Xã hội
học
2. Một số dạng nghiên cứu trong Xã hội học
3. Những đặc trƣng cơ bản và các bƣớc tiến
hành nghiên cứu Xã hội học

30
Đọc
học
liệu 3,
4, 8,
13, 14,
15
Thƣ
viện, ở
nhà

8

7. Trần Quốc Vƣợng: Văn hóa học đại cương và cơ sở văn hóa Việt Nam,
NXB KHXH, Hà Nội, 1996
8. Chung Á, Nguyễn Đình Tấn (chủ biên): Nghiên cứu xã hội, Nxb Chính trị
Quốc gia, H. 1997
9. A.A. Radughin: Văn hóa học - Những bài giảng, Viện Văn hoá Thông tin,
Hà Nội, 2004
10. A.A. Belik: Văn hóa học – Những lý thuyết nhân học văn hóa, Tạp chí
văn hóa nghệ thuật, Hà Nội, 2000
11. Vũ Minh Chi: Nhân học Văn hoá – Con người với thiên nhiên, xã hội và
thế giới siêu nhiên, NXB Chính trị Quốc gia, H., 2004.
12. G. Endruwei và G.Trommsdorff:Từ điển xã hội học, NXB Thế giới, Hà
Nội, 2002.
13. Lê Ngọc Hùng, Lịch sử và Lý thuyết Xã hội học, NXB Đại học Quốc gia,
H, 2002.
14. Thanh Lê, Xã hội học hiện đại Việt Nam, NXB Khoa học Xã hội, H.,
2001
15. Phạm Văn Quyết, Nguyễn Quý Thanh, Phương pháp nghiên cứu Xã hội

học, NXB Đại học Quốc gia, H, 2001
16. Tadao Umesao, Lịch sử nhìn từ quan điểm Sinh thái học – Văn minh Nhật
Bản trong bối cảnh thế giới, NXB Thế giới, Hà Nội, 2007
17. M. Roodin, Văn hoá học, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2000
18. Bùi Quang Thắng, Hành trình vào văn hóa học, NXB Văn hoá Thông tin,
H., 2003.
7. Kế hoạch giảng dạy cụ thể:
Tuần
Giảng viên lên lớp (tiết)
Sinh viên tự học, tự
nghiên cứu (tiết)

Lý
thuyết
Minh
hoạ, ôn
Thực
hành, bài
Xêmin
a, thảo
Chuẩn bị
tự đọc
Bài tập
ở nhà,
Tổng
9

cơ bản
tập, kiểm
tra

tập
luận
bài tập
lớn
1
2



4

6
2
2



4

6
3
2



4

6
4
2

4

6
5
1


1
4

6
6
1


1
4

6
7
0
1

1
4

6

8
2



4

6
9
2



4

6
10
2



4

6
11
2



4

6
12
2



4

6
13
1


1
4

6
14
1


1
4

6
15
1

1
4

6
Tổng
cộng
23
1

6
60

90
10


8. Yêu cầu của giảng viên đối với môn học
* Yêu cầu

* Yêu cầu của giảng viên đối với sinh viên:
- Đối với các tiết lý thuyết, sinh viên phải tham dự đầy đủ theo quy định của
nhà trƣờng.
- Trong giờ học sinh viên phải nghiêm túc, tích cực tham gia xây dựng bài.
- Sinh viên phải chủ động, tích cực trong những giờ tự học, tự nghiên cứu.
- Nội dung bài học, bài tập ở nhà, các vấn đề sẽ thảo luận sinh viên phải chuẩn
bị trƣớc theo yêu cầu của giáo viên.
- Hoàn thành tốt các yêu cầu kiểm tra đánh giá thƣờng xuyên, kiểm tra đánh
giá giữa kỳ và kiểm tra đánh giá kết thúc môn học.
- Các tài liệu đƣợc giao trong tuần phải đƣợc chuẩn bị trƣớc bài học, trƣớc
buổi thảo luận hoặc kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ.

9. Phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá môn học
9.1. Kiểm tra thƣờng xuyên trong quá trình học tập: đánh giá nhận thức và
thái độ tham gia thảo luận, chuyên cần.
9.2.
9.3. Thi hết môn học:
- Hình thức thi: tự luận, theo ngân hàng đề
- Thời gian: 90 phút.
(Trọng số: Mục 9.1 chiếm 1/10; Mục 9.2 chiếm 2/10; Mục 9.3 chiếm 7/10).

Hà Nội, ngày 10 tháng 9 năm 2012
GIẢNG VIÊN 1 GIẢNG VIÊN 2


11

ThS Chu Thị Thu Thủy TS Bùi Ngọc Thạch


TRƢỞNG BỘ MÔN P.TRƢỞNG KHOA


ThS Nguyễn Văn Dũng