Giải pháp quản lý rủi ro tác nghiệp tại ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển việt nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM












NGUYN TH THM

GII PHÁP QUN LÝ RI RO TÁC NGHIP
TI NGÂN HÀNG THNG MI C PHN
U T VÀ PHÁT TRIN VIT NAM


Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60.34.02.01



LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:

PGS.TS. HOÀNG C








TP. H CHÍ MINH – NM 2015
MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ký hiu, các ch vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các hình v, đ th
M U
1. t vn đ: 1
2. Mc tiêu nghiên cu: 2
3. i tng – Phm vi nghiên cu: 2
4. Phng pháp nghiên cu: 2
5. B cc lun vn: 2
CHNG 1: TNG QUAN V QUN LÝ RI RO TÁC NGHIP TI NGÂN
HÀNG THNG MI: 4

1.1. Ri ro tác nghip ti các NHTM: 4
1.1.1 Khái nim ri ro tác nghip: 4
1.1.2 Phân loi ri ro tác nghip: 4
1.1.3 Các nguyên nhân dn đn ri ro tác nghip: 6

1.1.3.1 Con ngi: 6
1.1.3.2 Quy trình nghip v: 7
1.1.3.3 H thng h tr: 7


1.1.3.4 Tác đng bên ngoài: 7
1.1.4 Mi quan h gia ri ro tác nghip và các loi ri ro khác: 7
1.2 Qun lý ri ro tác nghip ti NHTM: 8
1.2.1 Khái nim: 8
1.2.2 Quá trình qun lý ri ro tác nghip ti các NHTM: 8
1.2.2.1 Nhn din ri ro 8
1.2.2.2 ánh giá ri ro: 9
1.2.2.3 Kim tra, giám sát ri ro: 13
1.2.2.4 Tài tr ri ro 14
1.2.3 B máy qun lý RRTN ti các NHTM: 14
1.2.4 Khung qun lý ri ro tác nghip: 15
1.2.5 Các nhân t nh hng đn qun lý ri ro tác nghip ca các ngân
hàng thng mi: 19

1.2.5.1 Chin lc kinh doanh: 19
1.2.5.2 Chính sách, quy trình nghip v 19
1.2.5.3 C cu t chc 20
1.2.5.4 Nhân lc 20
1.2.5.5 C s h tng 20
1.2.5.6 Các bin pháp kim soát 21
1.2.6 Ý ngha ca vic qun lý ri ro tác nghip ti ngân hàng thng
mi:……………………………………………………………………………… 21

1.3 Hot đng qun lý ri ro ca các ngân hàng trên th gii và bài hc cho
BIDV: 23

1.3.1 Kinh nghim ca mt s ngân hàng trên th gii: 23


1.3.2 Bài hc kinh nghim đi vi BIDV: 26
1.4 Nghiên cu tng quan 27
KT LUN CHNG 1 29

CHNG 2: THC TRNG QUN LÝ RI RO TÁC NGHIP TI NGÂN
HÀNG TMCP U T VÀ PHÁT TRIN VIT NAM: 30

2.1 Tng quan v Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam: 30
2.1.1 Lch s hình thành và phát trin: 30
2.1.2 C cu t chc: 32
2.1.3 Kt qu hot đng kinh doanh ca BIDV (2010 – 2013) 36
2.1.3.1 Hot đng huy đng vn: 36
2.1.3.2 Hot đng tín dng: 38
2.1.3.3 Hot đng dch v: 42
2.1.3.4 Li nhun hot đng: 43
2.2 Thc trng qun lý ri ro tác nghip ti BIDV: 44
2.2.1 T chc b máy, chính sách qun lý ri ro tác nghip ti BIDV: 44
2.2.1.1 C cu t chc b máy qun lý ri ro tác nghip: 44
2.2.1.2 Chính sách qun lý ri ro tác nghip: 47
2.2.1.3 Quy trình qun lý RRTN ti BIDV: 48
2.2.2 Thc trng ri ro tác nghip ti BIDV: 51
2.2.2.1 Li tác nghip theo nghip v: 51
2.2.2.2 Li tác nghip phân loi theo du hiu: 58
2.2.3 Thc trng qun lý ri ro tác nghip ti BIDV: 61
2.2.3.1 Nhn din ri ro: 61
2.2.3.2 o lng ri ro tng th: 63

2.2.3.3 Kim soát ri ro 64
2.2.3.4 Thit hi RRTN gây ra ti BIDV 65
2.2.4 Kho sát ý kin cán b BIDV v ri ro tác nghip và qun lý ri ro tác
nghip …………………………………………………………………………… 65

2.3 Nhn xét, đánh giá v thc trng qun lý ri ro tác nghip ti BIDV 71
2.3.1 Các mt đt đc: 71
2.3.2 Tn ti: 74
2.3.3 Nguyên nhân ca nhng tn ti ……………………………………….75
KT LUN CHNG 2 76

CHNG 3: GII PHÁP TNG CNG QUN LÝ RI RO TÁC NGHIP
TI NGÂN HÀNG TMCP U T VÀ PHÁT TRIN VIT NAM: 77

3.1 nh hng phát trin ca BIDV đn 2020: 77
3.1.1 nh hng phát trin chung: 77
3.1.2 nh hng v qun lý ri ro tác nghip: 79
3.2 Gii pháp qun lý ri ro tác nghip ti BIDV: 80
3.2.1 Hoàn thin h thng vn bn pháp lý v RRTN và b sung quy
trình ca các nghip v: 80

3.2.2 Có các gii pháp c th đi vi các nghip v có tn sut ri ro
thng xuyên: 80

3.2.3 Chn chnh vic thc hin báo cáo RRTN: 81
3.2.4 Chú trng công tác tuyn dng, đào to nhân viên v RRTN: 81
3.2.5 Tng cng c s vt cht và h thng công ngh thông tin: 82
3.2.6 Tng cng kim tra, giám sát: 84

3.2.7 Gii pháp khác ……………………………………………………84
3.3 Mt s gii pháp khác 85


3.3.1 Kin ngh đi vi Chính Ph………………………………………85
3.3.2 Kin ngh đi vi NHNN: 85

KT LUN CHNG 3 86
KT LUN 87
TÀI LIU THAM KHO
PH LC 01
PH LC 02
PH LC 03


DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT

AMA: Phng pháp tip cn đo lng tiên tin
Ban QLRRTT&TN: Ban qun lý ri ro th trng và tác nghip
BIDV: Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam
CN: Chi nhánh
CNTT: Công ngh thông tin
GDV: Giao dch viên
NH T&PT: Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam
NHNN: Ngân hàng nhà nc
NHTM: Ngân hàng thng mi
NV: Nghip v
QLRRTN: Qun lý ri ro tác nghip
RRH: Ri ro hot đng
RRTD: Ri ro tín dng

RRTN: Ri ro tác nghip
RRTT: Ri ro tng th
TMCP: Thng mi c phn


DANH MC CÁC BNG
Bng 1.1: Giá tr Beta cho tng ngành kinh doanh 13
Bng 2.1: Các mc phát trin ca BIDV 31

Bng 2.2: Tình hình huy đng vn cho tng ngun ca BIDV 2010–2013 36
Bng 2.3: T trng ngun vn huy đng theo ngun ca BIDV 2010–2013 37
Bng 2.4: Tình hình huy đng vn theo k hn ca BIDV 2010–2013 38
Bng 2.5: D n tín dng theo k hn ca BIDV 2010–2013… 39
Bng 2.6: C cu tín dng theo loi hình doanh nghip ca BIDV 2010–2013 40
Bng 2.7: Cht lng d n tín dng ca BIDV 2010–2013 41
Bng 2.8: D phòng ri ro tín dng ca BIDV 2010–2013 42
Bng 2.9: Doanh thu t hot đng tín dng ca BIDV 2010–2013 43
Bng 2.10: Li nhun hot đng ca BIDV 2010–2013… 44
Bng 2.11: Li tác nghip theo nghip v ca BIDV 2010–2013 51
Bng 2.12: Li tác nghip trong hot đng tín dng ca BIDV 2010–2013 57
Bng 2.13: Li tác nghip theo du hiu ri ro tác nghip ca BIDV 2010–2013 59
Bng 2.14: Du hiu ri ro tác nghip ca BIDV 2010–2013 62
Bng 2.15: Li tác nghip cha đc chi nhánh báo cáo 2010–2013 62
Bng 2.16: Mc đ ri ro tác nghip ca chi nhánh 2010–2013… 63
Bng 2.17: c đim các đi tng đc kho sát 66
Bng 2.18: Kt qu kho sát v RRTN và qun lý RRTN 67


DANH MC CÁC HÌNH V,  TH

DANH MC CÁC HÌNH V

Hình 1.1: B máy t chc qun lý RRTN ti các ngân hàng thng mi ……… 16
Hình 1.2: Khung qun lý ri ro tác nghip 17

Hình 2.1: S đ t chc ca BIDV 33
Hình 2.2: S đ t chc b máy qun lý ri ro tác nghip 45
Hình 3.1: Giá tr ct lõi ca BIDV 78


DANH MC CÁC  TH
Biu đ 2.1: Thc trng s li tác nghip trong nghip v tin gi 53
Biu đ 2.2: Thc trng s li tác nghip liên quan đn chng t 54

Biu đ 2.3: Thc trng s li tác nghip trong nghip v th 55
Biu đ 2.4: Thc trng li tác nghip trong nghip v tín dng, bo lãnh 57
Biu đ 2.5: Kt qu kho sát v nghip v có RRTN nhiu nht 69
Biu đ 2.6: Kt qu kho sát v nguyên nhân chính dn đn RRTN 70

Biu đ 2.7: Kt qu kho sát v giai đon quan trng trong qun lý RRTN 71



1
M U
1. t vn đ:
Vi xu hng toàn cu hóa, hi nhp kinh t quc t din ra mnh m, lnh
vc ngân hàng cng đang có s cnh tranh khc lit vi s tham gia ca các ngân
hàng nc ngoài, ngân hàng c phn ni đa và s c phn hóa nhm nâng cao cht
lng hot đng ca các ngân hàng thng mi nhà nc. Trong môi trng kinh

doanh ngày càng khó khn, các ngân hàng phi không ngng gia tng s lng và
cht lng các dch v, m rng vic tìm kim khách hàng mi. Bên cnh đó, ngân
hàng thng mi còn phi quan tâm đn các vn đ liên quan ti ri ro trong quá
trình hot đng.
Qun lý ri ro luôn là mi quan tâm hàng đu ca các ngân hàng hin nay.
So vi các ri ro đn t bên ngoài chim đa s nh ri ro tín dng, ri ro th
trng…; các ri ro đn t các hot đng tác nghip ca nhân viên trong ngân hàng
tuy chim t trng nh nhng mang li tn tht ln v c mt tài chính ln uy tín và
hình nh ca chính bn thân ngân hàng trong mt khách hàng. Tuy nhiên, “ri ro tác
nghip” li khá mi  Vit Nam và hin nay ch có mt s ít ngân hàng có mt h
thng qun lý ri ro tác nghip tng đi hoàn chnh theo Basel II. Ri ro tác
nghip có nhiu loi nhng thng liên quan đn quá trình x lý công vic ca nhân
viên, do nhiu nguyên nhân khác nhau nh mc đ hi nhp, s lng các giao dch
ngày càng cao trong môi trng kinh doanh ngày càng phc tp và áp lc cnh
tranh ngày càng cao.
 hn ch các tình hung ri ro tác nghip, nâng cao uy tín, hình nh ca
BIDV; t đó phát trin bn vng trong môi trng cnh tranh ngày càng gay gt đòi
hi phi có nhng gii pháp phù hp vi thc trng ti ngân hàng, đó là lý do tác
gi chn đ tài: “GII PHÁP QUN LÝ RI RO TÁC NGHIP TI NGÂN
HÀNG TMCP U T VÀ PHÁT TRIN VIT NAM”.


2
2. Mc tiêu nghiên cu:
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài tp trung vào 3 mc tiêu chính sau:
- Nghiên cu, h thng hóa c s lý lun c bn v ri ro tác nghip và qun
lý ri ro tác nghip trong ngân hàng thng mi.
- Phân tích, đánh giá v thc trng qun lý ri ro tác nghip ca BIDV đ t
đó đa ra nhng nhn xét, đánh giá v các mt đt đc cng nh nhng tn ti cn
gii quyt và nguyên nhân.

-  xut kin ngh v các gii pháp nhm tng cng cht lng qun lý ri
ro tác nghip ti BIDV.
3. i tng – Phm vi nghiên cu:
Cn c vào các mc tiêu trên đi tng nghiên cu ca lun vn là thc
trng và công tác qun lý ri ro tác nghip ca BIDV.
Phm vi nghiên cu ca đ tài là thc trng và hot đng qun lý ri ro tác
nghip ti BIDV theo tng nghip v trong giai đon t nm 2010 đn 2013.
4. Phng pháp nghiên cu:
 tài đc nghiên cu trên c s s dng phng pháp kho sát kt hp vi
thng kê mô t, h thng, phân tích, phng pháp tng hp có s kt hp gia lý
lun và thc tin. Các s liu đc ly t các báo cáo qun lý ri ro tác nghip theo
quý trong giai đon 2010 - 2013 ca ngân hàng BIDV.
5. B cc lun vn:
Ngoài phn m đu, kt lun và ph lc, đ tài gm 3 chng chính, b cc
chi tit bao gm:
Chng 1: Tng quan v qun lý ri ro tác nghip ti ngân hàng thng
mi.


3
Chng 2: Thc trng qun lý ri ro tác nghip ti ngân hàng TMCP u t
và Phát trin Vit Nam
Chng 3: Gii pháp tng cng qun lý ri ro tác nghip ti Ngân hàng
TMCP u t và Phát trin Vit Nam.


4
CHNG 1: TNG QUAN V QUN LÝ RI RO TÁC NGHIP TI
NGÂN HÀNG THNG MI:
1.1. Ri ro tác nghip ti các NHTM:

1.1.1 Khái nim ri ro tác nghip:
Trong quá trình hot đng, các ngân hàng phi đi mt vi hàng lot các ri ro
nh ri ro tín dng, ri ro thanh khon, Bên cnh chúng còn có mt loi hình ri
ro dù luôn tn ti trong sut quá trình hot đng ca các t chc tín dng nhng
mi đc đa vào đ xem xét và đánh giá quá trình hot đng ca ngân hàng trong
nhng nm gn đây – Ri ro tác nghip.
Ri ro tác nghip là thut ng khá mi trong lnh vc ngân hàng. Ri ro tác
nghip thc s đc y ban Basel v giám sát Ngân hàng đa vào “Hip c vn
Basel mi” vào nm 1999, và đn nm 2001 vn bn này mi đc phát hành rng
rãi. T đó đn nay có mt s đnh ngha đc đa ra bi c Basel và các t chc
khác. Nhng khái nim đc chp nhn rng rãi nht vn là khái nim ca Basel
đa ra.
Theo Basel II (2004, trang 137): “Ri ro tác nghip đc đnh ngha là ri ro
khi s tht thoát do con ngi, h thng, quy trình ni b b li hoc không phù hp
hay do các s kin bên ngoài. Khái nim này bao gm ri ro pháp lý nhng không
bao gm ri ro danh ting và chin lc”.
1.1.2 Phân loi ri ro tác nghip:
Theo các vn bn hin nay (ph lc 2, Basel, 2001), ri ro tác nghip đc
chia làm 7 loi sau:
• Ri ro liên quan đn tp quán làm vic và an toàn ni làm vic: là các
thit hi phát sinh do các hành vi không phù hp vi các tha thun, pháp lut v
tuyn dng, sc khe hay an toàn vic làm, t vic thanh toán bi thng tai nn cá
nhân đn các vn đ phân bit đi x. Gm 2 nhóm:


5
Ri ro liên quan đn mi quan h vi nhân viên. Ví d: phúc li, bi thng.
Ri ro liên quan đn an toàn ca môi trng làm vic. Ví d: An toàn sc
khe ngi lao đng, chính sách bi thng.
• Ri ro liên quan đn khách hàng, sn phm hoc tp quán hot đng

kinh doanh: là các tn tht phát sinh t nhng li vi phm quy ch làm vic do vô
ý hoc vì cu th khi thc hin nghip v đáp ng nhu cu ca mt khách hàng c
th, hay do tính cht/ cu trúc ca sn phm.
• Ri ro liên quan đn gian ln ni b: là thit hi do các hành vi la gt,
chim đot tài sn, hoc phá v các quy đnh pháp lut, chính sách ca ngân hàng.
Trong đó có ít nht mt bên tham gia thuc ni b ngân hàng. Trong gian ln ni
b, ri ro tác nghip đc chia làm 2 nhóm:
- Ri ro liên quan đn các hot đng trái pháp lut. Ví d: giao dch không báo
cáo, các loi giao dch không hp pháp,
- Ri ro liên quan đn các hành vi trm cp và gian ln. Ví d: Gian ln tín
dng, gi mo ch ký, giy t, ra tin.
• Ri ro liên quan đn vic thc hin, bàn giao và qun lý quy trình: thit
hi xy ra do li trong quá trình giao dch hay qun lý quy trình liên quan đn các
mi quan h vi đi tác giao dch hoc nhà cung cp dch v. Ví d: li khi giao
dch chuyn tin, li k toán.
• Ri ro liên quan đn gián đon hot đng kinh doanh hoc khuyt
đim ca h thng: thit hi phát sinh do s gián đon ca các hot đng kinh
doanh hoc do s tht bi ca h thng h tr. Ví d: S gián đon hot đng ca
phn mm, phn cng máy tính, h thng liên lc.
• Ri ro liên quan đn yu t t bên ngoài: là ri ro dn đn thit hi do
các hành vi la đo, chim đot tài sn hoc vi phm pháp lut do các đi tng bên
ngoài ngân hàng thc hin. Ri ro tác nghip liên quan đn yu t bên ngoài gm 2
loi:


6
- Ri ro liên quan đn trm cp và gian ln. Ví d: Trm/ cp, gi mo giy
t.
- Ri ro do an ninh h thng công ngh thông tin. Ví d: trm cp thông tin,
đt nhp và phá hy h thng công ngh thông tin.

• Ri ro liên quan đn thit hi tài sn: tn tht phát sinh do các tài sn vt
cht b tht thoát hoc h hi do thm ha t nhiên hoc các s kin khác xy ra. Ví
d: Tn tht do thm ha t nhiên, khng b.
1.1.3 Các nguyên nhân dn đn ri ro tác nghip:
Theo đnh ngha ca Basel II, có bn nguyên nhân chính dn đn ri ro tác
nghip gm: Con ngi, quy trình nghip v, h thng h tr và các tác đng bên
ngoài.
1.1.3.1 Con ngi:
Ri ro tác nghip có th xy ra do cán b, nhân viên ngân hàng, hoc do chính
c quan qun lý, t chc cán b. C th:
- Không tuân th quy đnh, quy trình nghip v ca ngân hàng. Thc hin các
nghip v vt quá thm quyn hoc không thuc thm quyn ca mình.
- Do s vô ý gây ra các li, nhm ln nhp liu trong quá trình hot đng.
- Có hành vi la đo, cu kt vi ngi bên ngoài làm gi các h s, chng t,
con du, ch ký gây thit hi cho ngân hàng.
- Do ngi s dng lao đng và ngi lao đng không tuân th các tha thun
trong hp đng lao đng, quy đnh ca ngân hàng và các quy đnh ca pháp lut v
ngi lao đng, và an toàn ni làm vic.
- Do s dng lao đng không phù hp vi chuyên môn, không luân chuyn
cán b đúng quy đnh, s dng cán b không hiu qu.


7
1.1.3.2 Quy trình nghip v:
Ri ro tác nghip xy ra có th do quy trình nghip v ca ngân hàng còn
nhiu bt cp, cha phù hp, cha đáp ng đc s thay đi ca quá trình phát trin
ca ngân hàng to ra các l hng mà cha kp bù đp làm cán b gp khó khn
trong quá trình tác nghip và các đi tng ti phm lách qua các quy đnh này gây
thit hi cho ngân hàng
1.1.3.3 H thng h tr:

Ri ro ca ngân hàng ch yu là do h thng công ngh thông tin: thông tin
nhp liu không đy đ, các phn mm b li, hng, gián đon trong quá trình làm
vic, phn mm không phù hp vi cu trúc hot đng ca ngân hàng, h thng bo
mt thông tin còn đn gin, không đc đm bo.
1.1.3.4 Tác đng bên ngoài:
Các tác đng bên ngoài cng góp phn nh hng đn RRTN ca các ngân
hàng. Mt vài ví d cho trng hp này là các hành vi trm cp, la đo do các đi
tng bên ngoài gây nên, các tác đng ca thiên tai (đng đt, l lt, …) gây gián
đon hoc to tn tht cho các hot đng ca ngân hàng. Nhng nh hng ca tình
hình chính tr, pháp lut ca mt quc gia cng nh hng đáng k đn RRTN.
1.1.4 Mi quan h gia ri ro tác nghip và các loi ri ro khác:
Ri ro tác nghip thng phát sinh cùng vi s xut hin ca các loi ri ro
khác, và quy mô thit hi ca ri ro tác nghip có th b nh hng di tác đng
ca ri ro th trng hoc ri ro tín dng
Phn ln các loi ri ro th trng, ri ro tín dng, ri ro tác nghip thng
xy ra riêng r; nhng đôi khi chúng li có th xy ra đng thi cùng mt lúc và làm
tng mc đ ri ro cho ngân hàng. Ri ro tác nghip có th là nguyên nhân gây ra
ri ro tín dng hoc ri ro th trng. Ví d: Vic khách hàng không tr đc n
đc cho là ri ro tín dng, nhng trong trng hp do cán b tín dng không tuân


8
th đy đ quy trình cho vay hoc do qun lý tài sn bo đm ca hp đng cho vay
gp sai sót thì chính RRTN là nguyên nhân dn đn RRTD. Trong trng hp này,
RRTN là nguyên nhân dn đn các loi ri ro khác, và RRTN làm tn tht ca các
ngân hàng thêm trm trng.
Ri ro tng th ca mt ngân hàng không ch ph thuc riêng vào tng loi ri
ro mà nó là mt bc tranh toàn cnh ca các loi ri ro này gp li. Bên cnh đó, ri
ro danh ting ca ngân hàng đôi khi là kt qu ca s tng hp ri ro tác nghip, ri
ro th trng và ri ro tín dng. Vic danh ting ca ngân hàng tt hay xu ph

thuc rt nhiu vào mt đ xy ra và quy mô ca tt c các loi ri ro này ch
không phi riêng mt loi nào.
1.2 Qun lý ri ro tác nghip ti NHTM:
1.2.1 Khái nim:
Qun lý ri ro tác nghip là nghip v quan trng đi vi tt c các ngân hàng.
Nhng đi vi các ngân hàng ti Vit Nam đây li là mt đnh ngha khá mi m.
Theo khái nim ca Basel II, có 4 nguyên nhân chính gây ra ri ro tác nghip gm:
con ngi, quy trình nghip v, h thng h tr và các tác nhân bên ngoài. Qun lý
ri ro tác nghip đc hiu nôm na là qun lý các tác nhân gây ra ri ro này.
“Qun lý ri ro tác nghip đc đnh ngha là mt quá trình tun hoàn liên tc
trong đó bao gm vic tin hành các bin pháp đ xác đnh, đo lng, đánh giá
RRTN đ đa ra các gii pháp cnh báo gim thiu ri ro và kim tra, giám sát quá
trình thc hin các gii pháp này.”
1.2.2 Quá trình qun lý ri ro tác nghip ti các NHTM:
Quá trình qun lý ri ro tác nghip ca ngân hàng đc tin hành qua 4 bc
chính sau: nhn din ri ro, đánh giá ri ro, giám sát ri ro, tài tr ri ro.
1.2.2.1 Nhn din ri ro


9
ây là bc đu tiên trong quá trình qun lý ri ro tác nghip. Ti bc này,
tt c các b phn thuc ngân hàng đu phi thc hin. Các b phn s tin hành
nhn din RRTN gm các ni dung: nguy c ri ro, nguyên nhân có th gây ra ri
ro, mc đ ri ro.
Ri ro tác nghip có th đc nhn din thông qua phân tích quy trình, phân
tích sn phm, t ghi nhn ca kim toán ni b và bên ngoài, phn ánh ca khách
hàng hoc t các ri ro gp phi trong quá trình hot đng. Ri ro tác nghip đc
nhn din bao gm du hiu ri ro và sai/li. Vic nhn din RRTN có th da vào
các du hiu đã đc phân đnh sn, theo Basel II ri ro tác nghip đc phân ra
làm 7 nhóm tng ng vi 7 du hiu nhn bit (du hiu ri ro liên quan đn tp

quán làm vic và an toàn ni làm vic, ri ro liên quan đn khách hàng, sn phm
hoc tp quán hot đng kinh doanh, ri ro liên quan đn gian ln ni b, ri ro liên
quan đn vic thc hin, bàn giao và qun lý quy trình, ri ro liên quan đn gián
đon hot đng kinh doanh hoc khuyt đim ca h thng, ri ro liên quan đn yu
t t bên ngoài, ri ro liên quan đn thit hi tài sn).
1.2.2.2 ánh giá ri ro:
 đo lng ri ro tác nghip hin nay có 2 phng pháp: đo lng đnh tính
và đo lng đnh lng.
o lng đnh tính là vic đánh giá theo ý kin ch quan v mc đ tt – xu,
tính nghiêm trng v tn tht ca các ri ro, mc đ nh hng ca ri ro đn ngân
hàng. Tùy tng ngân hàng mà có các tiêu chí khác nhau v vic đánh giá đnh tính
này.
o lng đnh lng là vic lng hóa tn tht ca RRTN. Theo Basel II
(2004, trang 137 – 140), có 3 phng pháp đ đo lng RRTN và s vn mà
NHTM cn d tr đ tài tr khi RRTN xy ra:
• Phng pháp tip cn ch s c bn:


10
Ngân hàng s dng phng pháp tip cn ch s c bn phi gi vn cho ri
ro tác nghip bng vi mc trung bình t l phn trm c đnh trong vòng trên 3
nm trong tng thu nhp. Nhng s liu thu nhp hng nm ca bt c nm nào b
âm hoc bng 0 s b loi khi t s và mu s khi tính giá tr trung bình. Chi phí có
th đc th hin nh di đây:
K=[(GI
1,…,n
x))]/n
Trong đó:
K: Chi phí vn theo phng pháp tip cn ch s c bn
GI: tng thu nhp hng nm ca trên 3 nm trc, s dng.

N: s nm mà thu nhp hng nm là s dng.
=15%, đc quy đnh bi y ban, liên quan đn mc đ m rng ngành ca
vn yêu cu đi vi mc đ m rng ngành ca ch s.
Tng thu nhp đc đnh ngha là thu nhp lãi sut thun và thu nhp phi lãi
sut thun.  đo lng nó thì: (i) Tính tng thu nhp t các ngun tr đi mi s d
phòng (ví d: lãi sut không đc tr), (ii) tr tng các chi phí hot đng, bao gm
chi phí phi tr cho các nhà cung cp dch v thuê ngoài, (iii) không bao gm li
nhun hoc l t vic kinh doanh chng khoán, (iv) không bao gm nhng khon
mc bt thng hoc không rõ ngun gc nh thu nhp đn t bo him.
Mt lu ý trong vic tính toán ngun vn, không có tiêu chun đc bit nào
cho vic s dng phng pháp tip cn ch s c bn đc th hin trong khuôn
kh này. Tuy nhiên, các ngân hàng đang s dng phng pháp tip cn này đc
khuyn khích tuân theo s hng dn ca y ban trong cun “Sound practices for
the management and supervision of operation risk”, tháng 3 nm 2003.
• Phng thc tip cn tiêu chun:


11
Trong phng thc tip cn tiêu chun, nhng hot đng ca ngân hàng đc
chia làm 8 lnh vc kinh doanh: Tài tr doanh nghip, thng mi và bán hàng,
ngân hàng bán l, ngân hàng thng mi, thanh toán, dch v đi lý, môi gii bán l,
qun lý tài sn.
Trong mi danh mc kinh doanh, li nhun gp là mt ch s rõ ràng và nó
đc xem là đi din cho thc đo ca hot đng kinh doanh, vì vy, thc đo thích
hp vi ri ro tác nghip s hng v tng lnh vc kinh doanh. Chi phí vn cho
mi lnh vc kinh doanh đc tính bng cách nhân li nhun gp vi mt nhân t
(kí hiu là beta) đc n đnh cho mi dòng kinh doanh. Beta đc xem nh đi
din cho mi quan h toàn ngành gia s tn tht ca ri ro tác nghip trong mi
ngành và mc đ tng th ca li nhun gp cho nhánh ngành đó. Cn chú ý rng
trong phng pháp tip cn tiêu chun li nhun gp đc đo lng cho mi nhánh

ngành ch không phi cho c ngân hàng, ví d trong công ty tài chính, li nhun
gp thng đc tính vào mc tài chính doanh nghip
Tng chi phí vn đc tính bng trung bình cng 3 nm ca chi phí vn mi
nm ca mi mc. trong bt c nm nào, chi phí vn âm (kt qu ca li nhun gp
âm) trong bt c mc nào có th bù đp cho chi phí vn dng  các mc khác
không gii hn. Tuy nhiên, khi tng chi phí vn ca tt c các mc trong mt nm
là s âm, s liu cung cp cho t s ca nm này s bng 0. Tng chi phí vn có th
đc din t bng công thc:
( )
[ ]
{ }
3/0,max
818131
∑ ∑
−−−
×=
β
GIK
yearTSA
(Basel II, 2004, trang 138)

Trong đó:
K
TSA
: tng chi phí vn theo phng pháp tip cn tiêu chun
GI: li nhun gp hng nm ca nm đó, đc đnh ngha  trên trong
phng pháp ch s c bn, cho mi mc ca 8 ngành kinh doanh.


12

: t l phn trm c đnh đc quy đnh bi y ban, liên quan đn mc vn
yêu cu cho mc tng li nhun cho mi mc, giá tr ca beta đc th hin chi tit
trong bng 1.1.
Bng 1.1: Giá tr Beta cho tng ngành kinh doanh
Ngành kinh doanh

Tài tr doanh nghip
18%
Thng mi và bán hàng
18%
Ngân hàng bán l
12%
Ngân hàng thng mi
15%
Thanh toán
18%
Dch v đi lý
15%
Môi gii bán l
12%
Qun lý tài sn
12%
Ngun: International Convergence of Capital Measurement and Capital Standards
• Phng pháp tip cn đo lng tiên tin (AMA):
Theo phng pháp AMA nhu cu vn điu chnh s bng vi mc đ ri ro
phát sinh bi h thng đo lng ri ro tác nghip ni b ca ngân hàng s dng tiêu
chun đnh tính và đnh lng cho phng pháp AMA đc mô t di đây. Vic
s dng phng pháp AMA ph thuc vào s đng ý ca nhà giám sát.
Mt ngân hàng chp thun phng pháp AMA có th, vi s chp thun ca
các t chc giám sát và có đc s ng h ca t chc giám sát trong nc, s dng

mt k thut đc ch đnh cho mc tiêu xác đnh nhu cu vn điu chnh cho các
ngân hàng hot đông liên quc gia cho thy rng không có mi quan h quan trng


13
vi toàn b nhóm ngân hàng nhng chính nó li phù hp vi khuôn kh trong phn
1. S chp thun ca nhà giám sát s là điu kin đ ngân hàng chng minh s tha
mãn ca các nhà giám sát rng k thut ch đnh cho nhng yu t ph tr là phù
hp và có th xác minh bng kinh nghim. Ban giám đc và các nhà qun lý cp
cao ca các công ty con chu trách nhim ch đo vic đánh giá ca chính h v ri
ro tác nghip ca chính công ty, điu khin và bo đm công ty có ngun vn tng
xng vi ri ro.
1.2.2.3 Kim tra, giám sát ri ro:
ây là bc mà b phn giám sát s tin hành kim tra, theo dõi và báo cáo v
các du hiu ri ro. Giám sát ri ro tác nghip thng xuyên giúp các ngân hàng
theo dõi đc thc trng ri ro tác nghip, quá trình x lý và mc thit hi mà các
ri ro này đem đn nhm có các bin pháp khc phc các ri ro xy ra vi tn sut
thng xuyên và phát hin các nguy c có th dn đn ri ro mi. Trong bc này,
các đn v chu trách nhim giám sát s theo dõi, báo cáo theo chi tit hoc tng th.
V chi tit, vic giám sát đc thc hin c th vi tng loi ri ro, tng chi
nhánh, tng b phn riêng bit trong ngân hàng. Vic giám sát theo chi tit s giúp
các ngân hàng bit đc nghip v/ chi nhánh nào có nhiu ri ro tác nghip xy ra
nht, loi ri ro nào hay xy ra, thit hi gây ra ca tng loi và tng chi nhánh.
Giám sát tng th giúp ngân hàng theo dõi đc toàn b các ri ro xy ra trong
h thng, mc thit hi chung ca các ri ro này mang li và so sánh mc đ tng
gim theo tng nm.
Báo cáo RRTN phn ánh vic thu thp, phân tích, đánh giá và phân phi thông
tin ri ro cho toàn b h thng ngân hàng. H thng báo cáo gm du hiu ri ro, s
c ri ro, ma trn ri ro… giúp ngân hàng theo dõi, kim soát nhng du hiu có tn
sut xy ra cao, s bin đng ca các du hiu ri ro và giám sát vic thc hin

công tác qun lý ri ro ca các đn v.


14
Bên cnh đó, các ngân hàng còn cn giám sát cht ch vic khc phc các ri
ro đã xut hin, đôn đc các b phn nghip v nghiêm chnh thc hin các bin
pháp kim soát RRTN đã đ ra.
1.2.2.4 Tài tr ri ro
Thông qua các bc nhn đnh, đánh giá và giám sát ri ro, bc cui cùng
các ngân hàng cn làm là tài tr ri ro.
Tài tr ri ro bt đu t lp k hoch, đa ra các gii pháp nhm gim thiu ri
ro. Sau đó tin hành chn la các bin pháp hiu qu và trin khai thc hin. Các
quyt đnh ri ro ca ngân hàng có th là chp nhn ri ro, chuyn ri ro, tránh ri
ro. T vic đánh giá mc tn tht có th mang li ca các loi ri ro tác nghip,
ngân hàng có th tài tr ri ro đc thc hin thông qua các bin pháp kim soát ri
ro, chuyn giao ri ro và tránh ri ro. Ngân hàng có th tài tr ri ro thông qua hình
thc t tài tr bng vn ca ngân hàng dành riêng cho ri ro tác nghip hoc tin
hành chuyn giao ri ro bng các hp đng bo him.
1.2.3 B máy qun lý RRTN ti các NHTM:
Các NHTM trên th gii hin nay nh HSBC, Standard chartered,
DeutchBank đang áp dng 2 b máy t chc qun lý RRTN gm: b máy qun lý
RRTN riêng bit và b máy qun lý RRTN kt hp vi qun lý các loi ri ro khác.
B máy qun lý RRTN đc t chc riêng bit đc khuyn khích thc hin do s
chuyên môn hóa trong t chc góp phn nâng cao hiu qu qun lý ri ro. Trong mô
hình có b máy qun lý RRTN riêng bit, b phn qun lý RRTN đc t chc
thành mt phòng ban riêng, ch chu trách nhim qun lý mt loi ri ro.


15

Ngun: Annual report – Risk report, Deutsch Bank
Hình 1.1: B máy t chc qun lý RRTN ti các NHTM
1.2.4 Khung qun lý ri ro tác nghip:
Thành phn ch cht ca khung qun lý RRTN là mt tp hp các tiêu chun
RRTN ct lõi cung cp hng dn v c s kim soát và đm bo môi trng hot
đng. Các khung đc b sung vi các công c khác nhau nhng đu có các thành
phn chính: xác đnh chin lc ri ro, xây dng cu trúc qun lý, phân đnh lung
báo cáo, kim soát t đánh giá, qun lý s kin ri ro, các ch s đo lng ri ro
chính (KRIs) và chng trình gim thiu ri ro.


16

Ngun: Financial services: Managing Operational Risk Beyond Basel II
Hình 1.2: Khung qun lý ri ro tác nghip
• Khung qun lý ri ro tác nghip bao gm:
Xác đnh chin lc ri ro: Tin hành xác đnh ri ro, phân loi RRTN, xác
đnh các loi ri ro xut hin thng xuyên và gây ra thit hi ln.
Xây dng cu trúc qun lý: Xây dng mô hình qun lý RRTN và xác đnh
phng pháp qun lý RRTN bng các hình thc kim tra dc, kim tra chéo, kim
tra ngang.
Phân đnh lung báo cáo: Lung báo cáo RRTN ph thuc vào chính sách
QLRRTN ca ngân hàng đ xác đnh đc là các báo cáo đnh k ngày, tháng, quý
hay nm do b phn QLRRTN yêu cu các phòng, ban, chi nhánh t đánh giá
RRTN, báo cáo v các loi ri ro trong k, sau đó gi v cho b phn QLRRTN
đánh giá li và tng hp.
Các tiêu chí trong báo cáo RRTN gm tn sut và mt đ xut hin ri ro, mc
đ nh hng ca ri ro đn chi phí, hình nh, uy tín ca đn v.