Sở hữu chéo trong hệ thống ngân hàng thương mại việt nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




HOÀNG TH KHÁNH HI



S HU CHÉO TRONG H THNG NGÂN HÀNG
THNG MI VIT NAM





LUN VN THC S KINH T






TP H Chí Minh – Nm 2014

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH

HOÀNG TH KHÁNH HI


S HU CHÉO TRONG H THNG NGÂN HÀNG
THNG MI VIT NAM


Chuyên ngành : Tài chính - Ngân hàng
Mã s : 60340201


LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC:
TIN S. LI TIN DNH



TP H Chí Minh – Nm 2014

LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn này là do tôi thc hin, có s h tr t Tin S Li
Tin Dnh. Các ni dung nghiên cu, các đon trích dn và s liu s dng trong
lun vn này là trung thc và đu đc dn ngun tài liu tham kho. Ngoài ra,
trong lun vn có s dng mt s nhn xét, đánh giá và s liu ca các tác gi khác
và đu có chú thích ngun gc trích dn đ d dàng cho vic tra cu, kim chng.
Tôi xin chu mi trách nhim v ni dung tôi đã trình bày trong lun vn này.
TP H Chí Minh , ngày … tháng … nm 2014
Tác gi lun vn

Hoàng Th Khánh Hi
















MC LC
TRANG PH BÌA
MC LC
DANH MC CÁC BNG BIU
LI M U 1
1. Lí do chn đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu 2
5. Kt cu lun vn 2
CHNG 1: TNG QUAN V S HU CHÉO VÀ TÁC NG CA NÓ

TRONG H THNG NGÂN HÀNG THNG MI 3
1.1. Lý thuyt s hu chéo 3
1.1.1. Khái nim v s hu chéo 3
1.1.2. Các hình thc tn ti ca s hu chéo 3
1.1.2.1.Theo hình thc s hu 3
1.1.2.2. Theo cu trúc đu t 4
1.2. Tác đng ca s hu chéo đn h thng ngân hàng thng mi 7
1.2.1. Tác đng tích cc 7
1.2.2. Tác đng tiêu cc 8
1.3. Các nguyên nhân tác đng đn mi quan h gia s hu chéo và h
thng ngân hàng thng mi 11
1.3.1. Môi trng quc gia 11
1.3.1.1. Môi trng kinh t v mô 11
1.3.1.2. Th ch kinh t 12
1.3.1.3. c đim và mc đ phát trin h thng tài chính 12
1.3.2. Môi trng ni b ngành ngân hàng 13
1.3.2.1. Vai trò điu tit ca NH Trung ng đi vi hot đng NHTM 13
1.3.2.2. C s h tng h thng tài chính 13

1.3.2.3. Môi trng th trng và áp lc cnh tranh 14
1.4. Các bài hc kinh nghim hn ch tác đng tiêu cc ca s hu chéo trên
th gii đi vi Vit Nam 14
1.4.1.c 14
1.4.2. Nht 15
1.4.3. Ý 16
1.4.4. Hàn quc 18
1.4.5. Vit Nam 20
KT LUN CHNG 1 22
CHNG 2: THC TRNG S HU CHÉO TRONG H THNG NGÂN
HÀNG THNG MI VIT NAM 23

2.1. Khái quát v tình hình hot đng ca h thng ngân hàng thng mi
Vit Nam 23
2.1.1. S tng trng v s lng và vn 23
2.1.1.1. S tng trng v s lng 23
2.1.1.2. S tng trng v vn 23
2.1.2. Hiu qu hot đng ca h thng ngân hàng thng mi Vit Nam 27
2.1.2.1. Tng trng huy đng và tín dng ca h thng NHTMVN 27
2.1.2.2. Hiu qu hot đng ca h thng NHTMVN 29
2.2. Thc trng s hu chéo trong h thng ngân hàng thng mi Vit Nam
34
2.2.1. S hình thành và phát trin s hu chéo trong h thng ngân hàng
thng mi Vit Nam 34

2.2.2. Các hình thc s hu chéo trong h thng ngân hàng thng mi Vit
Nam 35
2.2.2.1. S hu ca các NHTM nhà nc và NHTM nc ngoài ti các Ngân
hàng liên doanh 36
2.2.2.2. C đông chin lc nc ngoài ti các NHTM 36
2.2.2.3. C đông ti các NHTM là các Công ty qun lý qu 38

2.2.2.4. S hu ca NHTM nhà nc ti các NHTM c phn 38
2.2.2.5. S hu ln nhau gia các NHTM c phn 40
2.2.2.6. S hu NHTM c phn bi các tp đoàn, tng Công ty Nhà nc và
t nhân 43
2.3. Tác đng ca s hu chéo đn h thng ngân hàng thng mi Vit Nam
44
2.3.1 S tác đng ca s hu chéo đn h thng NHTMVN 44
2.3.1.1 Tình hung ACB , Eximbank , Sacombank 47
2.3.1.2 Tình hung gia NHTMCP Sài Gòn,  Nht, Vit Nam Tín Ngha 50
2.3.2 Nguyên nhân ca s hu chéo ti Vit Nam 53

2.3.2.1 Môi trng quc gia 53
2.3.2.2 Môi trng ni b ngành ngân hàng 53
2.3.2.3 Môi trng th trng và áp lc cnh tranh 57
KT LUN CHNG 2 58
CHNG 3: GII PHÁP NHM HN CH TÁC NG TIÊU CC CA
S HU CHÉO I VI H THNG NGÂN HÀNG THNG MI VIT
NAM 59
3.1. i vi ngân hàng nhà nc 59
3.2. i vi doanh nghip nhà nc và các ngân hàng thng mi nhà nc
đang s hu ti các ngân hàng thng mi c phn 61
3.2.1. DNNN và NHTMNN thoái vn khi các NHTMCP 61
3.2.2. Thc hin tái cu trúc DNNN song song vi gii quyt vn đ s hu
chéo 62
3.3. i vi các ngân hàng thng mi c phn 63
3.3.1. Tái cu trúc NHTMCP 63
3.3.2. Tách bch hot đng ngân hàng đu t ra khi NHTM 64
3.3.3. Ni t l s hu  NH trong nc cho các nhà đu t nc ngoài 64
3.3.4. Nâng cao đo đc kinh doanh 65
3.4. i vi chính ph 65

3.4.1. Hoàn thin khung pháp lý v s hu chéo và các bên liên quan 65
3.4.2. Tng cng hot đng thanh tra giám sát ngân hàng 67
3.4.3. Quy đnh v công b thông tin 67
3.4.4. Quy đnh ch tài khi vi phm v các quy đnh ca s hu chéo 67
3.4.5. Xây dng qu tái cu trúc h thng ngân hàng 68
KT LUN CHNG 3 70
KT LUN 71
TÀI LIU THAM KHO

DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT
T vit tt
Ting Anh
Ting Vit
CTTCQT
International Finance
Corporation - IFC
Công ty tài chính quc t
DN

Doanh Nghip
DNNN

Doanh Nghip Nhà Nc
HQT

Hi ng Qun Tr
HTTC

H Thng Tài Chính
M&A
Mergers and acquisitions
Mua bán và sáp nhp
NH

Ngân hàng
NHLD

Ngân hàng Lien doanh
NHNN

Ngân hàng Nhà nc
NHTM

Ngân hàng Thng mi
NHTMCP

Ngân hàng Thng mi
C phn
NHTMNN

Ngân hàng Thng mi
Nhà nc
ROA
Return on Assets
T sut li nhun trên tài
sn
ROE
Return on Equity
T sut li nhun trên vn
ch s hu
SHC

S hu chéo
TCTD

T chc Tín dng
TTCK

Th trng chng khoán








DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 1: T l đóng góp GDP ngành Ngân hàng vào GDP c nc t 2010 đn
2013 27
Bng 2: Tng trng tín dng  VN t 2010 đn 2013 29
Bng 3: N xu ca các Ngân hàng thng mi Vit Nam giai đon 2010-2013 33


DANH MC CÁC HÌNH V,  TH
Hình 1 : S hu chéo trc tip 4
Hình 2 : S hu chéo gián tip 4
Hình 3 : S hu chéo gin đn 4
Hình 4 : S hu chéo đng thng 5
Hình 5 : S hu chéo vòng tròn 5
Hình 6 : S hu chéo mng li 5
Hình 7 : S hu chéo mng không gian 6
Hình 8 : S hu chéo mng phc tp 6

Hình 9 : C cu s hu ca NHTMNN 40
Hình 10: S hu chéo ca các NHTMCP 42
Hình 11 : S hu chéo gia các NHTM và gia DNNN và NHTM 43
Hình 12: S hu chéo Sacombank, Eximbank, ACB 49
Hình 13: Nhà đu t ln s hu DN phi tài chính và ngân hàng 52

 th 1 : Tng tài sn h thng ngân hàng t 12/2012-12/2013 24
 th 2 : Tng tài sn mt s ngân hàng 2012-2013 25
 th 3 : Top 10 NHTMCP có vn ch s hu ln nht 26
 th 4: Tng trng tín dng qua các nm (giai đon 2010-2013) 29


1

LI M U
1. Lí do chn đ tài
Trong nhng nm gn đây, vn đ s hu chéo liên quan đn các t chc tín
dng  Vit Nam đang ngày càng tr nên ph bin. V c bn, s hu chéo là mt
thuc tính kinh t khách quan đã xut hin trong quá trình phát trin ti nhiu nn
kinh t trên th gii, đc bit  các quc gia mà h thng tài chính phát trin da
trên hot đng ngân hàng , đin hình là c và Nht. S hu chéo gia ngân hàng
và doanh nghip có mt tích cc là góp phn làm tng hiu bit gia ngân hàng vi
doanh nghip, đng thi hình thành nên mt c cu s hu, c chtài tr và qun tr
n đnh gia các bên. Bên cnh đó, trong ni b h thng tài chính cng có
nhiutrng hp s hu chéo nh các ngân hàng ln s hu c phiu  các ngân
hàng nh, và ngc li. Mt tích cc trong mi quan h này là khi ngân hàng nh
gp vn đ thì s nhn đc nhng h tr t phía các ngân hàng ln v vn, kinh
nghim qun tr cng nh v nhân s điu hành.
Bên cnh nhng li ích mang li thì s hu chéo đang là nguyên nhân ca mt
s nh hng tiêu cc đn s an toàn và lành mnh ca h thng ngân hàng Vit

Nam nh: khin kh nng chng đ ri ro ca ngân hàng không đc đánh giá đúng
mc, làm gia tng vic cho vay thiu kim soát và khin các quy đnh v d phòng,
phân loi n tr nên sai lch. i vi quá trình tái c cu các ngân hàng Vit Nam
hin nay, s hu chéo là mt trong nhng vn đ cn quan tâm x lýhàng đu, đc
bit là đi vi công tác gii quyt n xu cng nh tng cng minh bch hot đng
ca h thng ngân hàng. T thc tin hot đng ca h thng tài chính Vit Nam
cho thy hin nay đang tn ti 6 cp ngân hàng s hu chéo trc tip ln nhau; 34
TCTD có c đông mt chiu là TCTD khác, trong đó mt s ngân hàng TMCP có
mt s c đông là TCTD khác. Tình trng s hu chéo gia các ngân hàng, mc dù
mi ch  mc qui mô nh, song đã có nhng tác đng tiêu cc đn tình hình hot
đng ca các t chc tín dng này và toàn h thng ngân hàng. Vì tính cp thit ca
vn đ thi s “ s hu chéo” nên tôi đãtp trung phân tích các tác đng ca s hu
chéo đn hot đng ca h thng NHTMVN, trên c s đó đ xut mt s các kin
2

ngh nhm hn ch các nh hng tiêu cc ca s hu chéo.ó là lí do tôi chn đ
tài “ S hu chéo trong h thng Ngân Hàng Thng Mi Vit Nam “.
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài phân tích thc trng nhm hn ch nhng tác
đng tiêu cc ca s hu chéo đi vi h thng NHTMCP Vit Nam.
3. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu :
i tng nghiên cu : Thc trng s hu chéo và tác đng ca nó đi vi h
thng NHTMVN
Phm vi nghiên cu : Các NHTM ca Vit Nam trong giai đon 2010 – 2013.
4. Phng pháp nghiên cu :
Lun vn s dng các phng pháp nghiên cu: Tng hp lý thuyt, kho sát
thc t, tng hp và phân tích s liu, ý kin ca chuyên gia, thng kê k toán,
nhn đnh đ xut gii pháp.
5. Kt cu lun vn :
Kt cu lun vn gm 3 phn:

CHNG 1 : C S LÝ LUN V S HU CHÉO VÀ TÁC NG
CA NÓ TRONG H THNG NGÂN HÀNG THNG MI
CHNG 2:THC TRNG S HU CHÉO TRONG H THNG
NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM
CHNG 3 : GII PHÁP NHM HN CH TÁC NG TIÊU CC
CA S HU CHÉO I VI H THNG NGÂN HÀNG THNG MI
VIT NAM



3

CHNG 1TNG QUAN V S HU CHÉO VÀ TÁC
NG CA NÓ TRONG H THNG NGÂN HÀNG
THNG MI
1.1. Lý thuyt s hu chéo
1.1.1. Khái nim v s hu chéo
Theo Alberto Onetti và Alessia Pisoni (2009) đnh ngha “ S hu chéo  c
là vic các công ty , thuc lnh vc công nghip và tài chính , nm gi lâu dài c
phn ca nhau “.
Theo Scher ( 2001) đnh ngha : “ S hu chéo  Nht Bn thng đc hiu
là vic hai hoc nhiu công ty nm gi c phn ca nhau “.
S hu chéo là 2 t chc s hu c phn ln nhau. S hu chéo là các khon
đu t tài chính do các đnh ch tài chính hoc các doanh nghip thc hin đ s
hu chéo vn ca nhau. Và tùy vào bi cnh, s hu chéo rt đa dng khi kt hp
mi thành phn tham gia kinh t: ngân hàng - doanh nghip sn xut - công ty bo
him - các qu đu t Nhng trong nhiu mi quan h chng cht đó, mi quan h
gia ngân hàng và doanh nghip li là đc bit hn c.
S hu chéo (cross ownership) là mt hin tng ph bin trên th gii và là
ch đ nghiên cu ln trong gii hc thut, đc gii thiu nh là mt chin lc

qun tr doanh nghip. Các nghiên cu thng tp trung nhiu  các quc gia có
mc đ s hu chéo cao nh: Nht Bn (phng ông) và c (phng Tây).
K tha các quan đim trên, di góc đ cá nhân, quan đim ca nhóm nghiên
cu v s hu chéo là: S hu chéo đc hiu là mi quan h gia gia hai hay
nhiu ch th kinh t trong đó các ch th kinh t có quan h s hu ln nhau.
1.1.2. Các hình thc tn ti ca s hu chéo
1.1.2.1.Theo hình thc s hu
S hu chéo có th tn ti di hình thc đu t trc tip hoc đu t gián tip
S hu chéo trc tip là vic Ngân hàng A s hu trc tip Ngân hàng B và
ngc li, Ngân hàng B cng s hu Ngân hàng A.
4

Hình 1 : S hu chéo trc tip


Ngun : Guo Li và Yakura Shinsuke, 2010
S hu chéo gián tip là hình thc công ty s hu Ngân hàng B, Ngân hàng B
đu t vào Ngân hàng C và Ngân hàng C li mua c phn ca Ngân hàng A.
Hình 2 : S hu chéo gián tip






Ngun : Guo Li và Yakura Shinsuke, 2010
1.1.2.2. Theo cu trúc đu t
S hu chéo có th tn ti di các cu trúc khác nhau, t đn gin đn phc
tp.
S hu chéo gin đn là hình thc đn gin nht, đây là vic Ngân hàng A mua

c phn Ngân hàng B và ngc liNgân hàng B cng nm gi c phn ca Ngân
hàng A.
Hình 3 : S hu chéo gin đn


Ngun : Guo Li và Yakura Shinsuke, 2010
S hu chéo đng thng là hình thc các bên than gia s hu mt hoc nhiu
chiu công ty khác di hình thc trc tip, tc là Ngân hàng B đu t trc tip ca
Ngân hàng A và ngc li Ngân hàng B đu t trc tip ca Ngân hàng C, tuy
nhiên Ngân hàng A và Ngân hàng C không có quan h đu t trc tip vi nhau.

Ngân hàng B
Ngân hàng A
Ngân hàng A
Ngân hàng B
Ngân hàng C
Ngân hàng B
Ngân hàng A
5

Ngân hàng A
Ngân hàng B
Ngân hàng D
Ngân hàng C
Hình 4 : S hu chéo đng thng


Ngun : Guo Li và Yakura Shinsuke, 2010
S hu chéo vòng tròn là hình thc s hu trc tip mà các công ty s hu ln
nhau to thành mt vòn tròn liên kt khép kín.

Hình 5 : S hu chéo vòng tròn




Ngun : Guo Li và Yakura Shinsuke, 2010
S hu chéo mng li: các công ty đã hình thành các mi quan h s hu trc
tip và gián tip ln nhau to thành mt mng li s hu chéo phc tp. Vì vy
khó xác đnh đc t l s hu thc t ca các công ty.
Hình 6 : S hu chéo mng li





Ngun : Guo Li và Yakura Shinsuke, 2010
S hu chéo mng không gian: các công ty B,C,D nm gi c phn ca công ty
A và công ty A cng đu t vào các công ty B,C,D. Tuy nhiên , các công ty B,C,D
không có mi quan h s hu vi nhau. Hình thc s hu này cho thy kt cu
chính ph trong mi liên kt gia các công ty.


Ngân hàng A
Ngân hàng B
Ngân hàng D
Ngân hàng C
Ngân hàng A
Ngân hàng B
Ngân hàng D
Ngân hàng C

6

Hình 7 : S hu chéo mng không gian







Ngun : Guo Li và Yakura Shinsuke, 2010
S hu chéo mng phc tp: là hình thc các công ty liên quan gn kt cht ch
vi nhau thông qua vic s hu ln nhau và cùng s hu mt công ty khác to nên
mt mng li hot đng kinh doanh rng ln đan xen nhiu lnh vc khác nhau.
Hình 8 : S hu chéo mng phc tp








Ngun : Guo Li và Yakura Shinsuke, 2010
Ngân hàng là mt loi hình doanh nghip đc thù tuy nhiên v mt c cu s
hu thì ngân hàng cng có nhng đc đim tng đng vi doanh nghip. Vì vy,
s hu chéo trong ngân hàng cng tn ti di các hình thc t đn gin đn phc
tp nh trong các doanh nghip.

Ngân hàng C
Ngân hàng D
Ngân hàng A
Ngân hàng B
Ngân hàng B
Ngân hàng C
Ngân hàng D
Ngân hàng A
7

1.2. Tác đng ca s hu chéo đn h thng ngân hàng thng mi
1.2.1. Tác đng tích cc
S hu chéo  mc đ nht đnh s mang li nhng li ích cng nh tác đng
tích cc đn s lành mnh ca h thng NHTM nh góp phn n đnh c cu s
hu và qun tr ca ngân hàng; giúp nâng cao tim lc v vn, công ngh và nng
lc qun tr th hin rõ  các NHLD; giúp tng cng s nht quán trong chin lc
qun tr , tm nhìn, s mnh và đnh hng phát trin ca NHTM; giúp NHTM gia
tng u th trong hot đng mua bán và sáp nhp cng nh tránh đc s thâu tóm
thù đch t các th lc bên ngoài.
Th nht , SHC giúp n đnh c cu s hu và qun tr trong NHTM
S hu chéo gia ngân hàng vi ngân hàng và gia ngân hàng vi doanh
nghip giúp n đnh c cu s hu trong NHTM và DN và làm tng s lng ghéo
ca c cu qun tr ngân hàng này vào ngân hàng khác, vì vic góp vn đu t vào
NHTM hay DN thng đi kèm vi vic c đi din trong hi đng qun tr hay ban
giám đc điu hành đ có nh hng đn các quyt đnh qun tr. Vic n đnh c
cu s hu giúp ban qun tr điu hành ngân hàng yên tâm đ thc hin các chin
lc phát trin ngân hàng mà không lo bt đng gia các nhóm c đông trong
NHTM. Hn na, s tham gia ca các c đông chin lc mang tính đc lp s
nâng cao hiu qu qun tr điu hành cho NH.

Th hai , SHC giúp nâng cao tim lc v vn , công ngh và nng lc qun tr
ca NHTM
Bng s liên ht bn vng gia các ch th
trong ngân hàng thông qua hình
thc s hu chéo, các NHTM thng nhn đc s h tr v vn , công ngh và k
c kinh nghim qun lý, phòng nga ri ro đ nâng cao hiu qu kinh doanh và có
th cnh tranh lành mnh vi các NH có quy mô ln hn. Thông qua đó s nâng cao
nng lc hot đng ca h thng đ có th chng đ vi các cú sc kinh t.
Th ba , SHC giúp tng cng s nht quán trong chin lc qun tr , tm
nhìn, s mnh và đnh hng phát trin ca NHTM
8

nh hng phát trin và chin lc qun tr mang ý ngha sng còn đi vi
mt ngân hàng. Vì vy , vic nm gi c phn chim u th khin nhà đu t có kh
nng đa ra quyt đnh nhanh chóng và kp thi, đng thi có th dn dt NHTM
phát trin đúng đnh hng đã vch ra. S ln mnh ca mi NHTM cng hng li
s to nên sc mnh cho c h thng. Vi c cu n đnh, hn ch tranh chp ni
b, các NHTM có th l chn chính sách, tp trung ngun lc đ phát trin kinh
doanh, to giá tr ln nht cho c đông và cho khách hàng.
Th t , SHC giúp NHTM gia tng u th trong hot đng mua bán và sáp
nhp cng nh tránh đc s thâu tóm thù đch t các th lc bên ngoài.
S hu chéo là công c có hiu qu cao ca các NHTM trong vic mun nm
u th trên bàn đàm phán và thng lng ca các thng v mua bán sáp nhp.
Theo nghiên cu ca Harford và các cng s nm 2008 v c đông nm gi c phn
chéo và tác đng đn quyt đnh thâu tóm đã kt lun rng s hu chéo gián tip
gia các nhà đu t t chc là ph bin, nht là trong các thng v mua li công ty
và có nh hng đn các quyt đnh qun tr. Bên cnh đó , vic các NHTM và các
công ty liên kt vi nhau thông qua s hu chéo còn tng cng sc mnh nhm
tránh các nguy c b thù đch thâu tóm.
1.2.2. Tác đng tiêu cc

Trong bi cnh kinh t hin nay, s hu chéo đã bc l nhiu tác đng tiêu
cc, gây lo ngi cho s n đnh và lành mnh ca h thng NHTM. ó là thông qua
s hu chéo, bng nhiu “ chiêu thc “ khác nhau mt s NHTM đã không tuân th
nghiêm ngt các quy đnh v đm bo an toàn hot đng
Th nht , các quy đnh v đm bo an toàn hot đng ngân hàng cha đc
tuân th nghiêm ngt thông qua SHC
S hu chéo chng cht khin cho nhiu đi gia có th d dàng lách lut đ s
hu t l c phn ti các ngân hàng ln hn theo quy đnh, vì theo Lut các t chc
tín dng nm 2010 quy đnh mt c đông cá nhân không đc s hu quá 5% và
mt t chc không quá 15% vn điu l ca t chc tín dng. S hu chéo không
ch khin vn trong các ngân hàng (NH) – cng là tin gi b “ tun” ra “sân sau”
9

ca các c đông ln. Nghiêm trng hn, nó to ra mt dòng vn o trong h thng
NH.
T “ ma trn” vn o ca các NHTM, gây ra s mù m vè s hu thc, làm
sai lch vic đánh giá ri ro cah thng ngân hàng, vì có rt nhiu ch s da trên
s vn s hu mà ngân hàng đang nm, trong khi vn đó là vn o. Các ch s
không chính xác s dn đn nhng sai lch, c v qun tr ngân hàng ln giám sát h
thng tài chính.
S hu chéo cho phép mt doanh nghip hay NHTM có t l c phn ln
trong các NHTM có th gây áp lc đ NH này cp vn đu t vào nhng d án ca
ch th trong mng li s hu chéo. Lúc đó quyt đnh cp tín dng không da
trên nng lc ca bên vay và tính kh thi ca phng án vay vn mà da trên quan
h ca bên vay và bên cho vay. iu này gây khó khn cho NH trong vic thu hi
gc lãi và cng là nguyên nhân chính gây ra tình trng n xu ca NH , làm nh
hng đn an toàn h thng NHTM.
Các quy đnh v gii hn đu t, góp vn c phn thng đc đa ra nhm
tránh vic tp trung vn đu t quá ln vào mt s đi tng, cng nh hn ch
vic đu t quá nhiu vào nhng lnh vc ri ro, có th nh hng đn s an toàn

ca ngân hàng nh bt đng sn, chng khoán. Tuy nhiên, bng hình thc s hu
chéo, thông qua các công ty con và công ty liên kt, NHTM vn có th tham gia
thc hin đu t vt ngng an toàn mt cách “hp lý”.
Các quy đnh v đm bo an toàn hot đng NH càng thiu cht ch và thiu
tính toàn din thì các ch th trong h thng s hu chéo càng d li dng các khe
h này đ không tuân th.
Th hai , SHC làm suy gim nng lc qun tr ca NHTM
Khi các NH s hu c phn ca nhau, s to thành mt mng li mà t đó d
ny sinh đc quyn nhóm và khin cho hot đng tài chính b méo mó nghiêm
trng. Liên minh NH này có th đ sc mnh đ chi phi lãi sut, t giá và k c
chính sách. iu này có th gây xáo trn trên th trng và bt n cho nn kinh
10

t.Bng s hu chéo, mt cá nhân, mt nhóm li ích có th bin s vn nh ban đu
nhân lên gp nhiu ln, đ đ thâu tóm NH, gây bt n th trng.
S hu chéo thng tích t quyn kim soát và điu hành vào thiu s c đông
s làm gim tính minh bch, gim kh nng giám sát và tng kh nng đ v ca
mt đnh ch tài chính. Hn na, các v trí qun lý ch cht đc chn thng là
ngi nm gi c phn chi phi mà b qua nng lc qun tr điu hành ca h nên
gây nh hng ln đn h thng ngân hàng khi ban qun tr không đ sc xây dng
mt chin lc phát trin và qun lý ngân hàng mt cách hiu qu.
Th ba , SHC làm lng đon c s h tng h thng tài chính , th hin  ch
+ SHC làm gim s cnh tranh lành mnh gia các NHTM
Theo nghiên cu ca Maxwell và các cng s (1999) và O’Brien và Salop
(2000) đã ch ra rng khi các nhà đu t ln s hu c phn trong nhiu công ty
trong cùng mt nhành công nghip s to ra nhng thay đôit liên quan đn th phn
cng nh quyn kim soát th trng dn đn hin tng đc quyn trong cnh
tranh. c bit đi vi lnh vc tài chính ngân hàng, vic đc quyn v ngun lc
tài chính s không th là đng lc thúc đy phát trin nn kinh t mà ngc li dn
đn vic phân b ngun lc không hp lý và suy gim nng lc cnh tranh ca nn

kinh t.
Theo nghiên cu ca Gilo và Spiegel (2003) cho thy s hu chéo có th làm
gim cnh tranh bi vì các công ty có th to ra các điu kin ngm thông đng vi
nhau, to ra các mi quan h liên kt cht ch, giúp tip cn các ngun lc, đy
mnh hot đng kinh doanh. Vì vy, s hu chéo làm gim s minh bch, s cnh
tranh lành mnh gia các NHTM và DN cng nh gim đng lc phát trin, dn
đn nhng bt công , nghch lý trên th trng do mi quan h chng chéo, liên kt
cht ch vi nhng tha thun ngm.
Có th nói s hu chéo càng tng thì kh nng cnh tranh và mc đ kim soát
th trng ca các ch th
 thc hin s hu chéo càng tng.
+ SHC làm s minh bch hóa thông tin cn thit cho các quyt đnh tài chính
không đc đm bo
11

Vic thông đng trao đi thông tin gia các ngân hàng chim lnh th trng,
công ty hoc các nhóm t chc có nh hng trên th trng d dàng dn đn nhiu
hành vi tiêu cc nh hp tác trong các giao dch bt hp lí và phi th trng, làm giá
trên th trng chng khoán, thông đng che giu sai phm…Chính nhng hành vi
này khin cho h thng Ngân hàng hot đng thiu lành mnh, tng tính bt cân
xng thông tin gia các thành viên trong h thng s hu chéo và tim n nhiu ri
ro.
1.3. Các nguyên nhân tác đng đn mi quan h gia s hu chéo và h thng
ngân hàng thng mi
S hu chéo có tác đng hai mt đn h thng NHTM. S tác đng này chu
nh hng t nhiu nguyên nhân khác nhau, bao gm c nguyên nhân khách quan
v điu kin kinh t, chính sách, th ch ca mi quc gia, môi trng ni b ngành
ngân hàng cng nh các nguyên nhân ch quan t vic đa ra các chin lc kinh
doanh ca mi ngân hàng di áp lc cnh tranh có nguy c ri ro đi vi h thng
NHTM. Các nguyên nhân này có th to điu kin thun li đ phát huy nhng tác

đng tích cc ca s hu chéo đn h thng NHTM nhng có th làm khuych đi
các tác đng tiêu cc ca s hu chéo đn s lành mnh ca h thng NHTM cng
nh nn kinh t.
1.3.1.Môi trng quc gia
1.3.1.1. Môi trng kinh t v mô
Môi trng kinh t v mô tác đng theo nhiu hng khác nhau đn s hình
thành và phát trin ca cu trúc s hu trong h thng NHTM. Môi trng kinh t
v mô n đnh s thu hút các lung vn đu t nc ngoài vào th trng tài chính
trong nc, tng cng các mi quan h liên kt ln nhau thông qua s hu c
phn. Mi liên kt này s giúp NHTM trong nc cng c nng lc tài chính, tn
dng li th v công ngh và kinh nghim qun tr tài chính, qun tr ri ro t các t
chc nc ngoài. Khi đó, s n đnh kinh t v mô cùng vi các chính sách khuyn
khích đu t s thúc đy li ích mà s hu chéo mang li cho s phát trin ca
NHTM.
12

Ngc li, nhng bt n kinh t v mô s gây ra các tác đng tiêu cc đn th
trng tài chính nói chung và hot đng ca h thng ngân hàng nói riêng.
1.3.1.2. Th ch kinh t
Th ch kinh t cng là mt trong nhng nguyên nhân quan trng nh hng
đn s tác đng ca s hu chéo đn s lành mnh ca h thng NHTM. Theo
Phm Duy Ngha (2012), th ch kinh t đc hiu theo ngha rng gm nhng lut
chi chính thc và phi chính thc đnh hình nên phng thc ng x ca con ngi.
Th ch chính thc bao gm các quy đnh pháp lut, các thit ch thi hành và nhng
quy trình kim soát quyn lc công cng khác đc thc hin bi nhng c ch
khách quan. Th ch phi chính thc bao gm các quy tc bt thành vn, quy phm
đc tuân th trong quan h gia các nhóm ngi.
Mt th ch kinh t phù hp vi vic tng tính tuân th pháp lut , tng hiu
qu ban hành và thc thi các chính sách là mt trong nhng tin đ đ phát trin
kinh t nói chung và h thng NHTM nói riêng. Khi đó, các mi quan h s hu

chéo và tác đng ca s hu chéo đn s lành mnh ca h thng NHTM đc
kim soát cht ch, đ hn ch các tác đng tiêu cc cng nh thúc đy các tác đng
tích cc vn có ca nó.
1.3.1.3. c đim và mc đ phát trin h thng tài chính
c đim và mc đ phát trin h thng tài chính ca mi quc gia nh hng
đn s hình thành và phát trin s hu chéo. Trong h thng tài chính da vào ngân
hàng, các ngân hàng đóng vai trò ch đo trong vic huy đng và phân b ngun
vn, giám sát các quyt đnh đu t ca nhà qun lý doanh nghip. Các ngân hàng
thng hình thành các mi liên kt vi nhau và vi khu vc t nhân đ tng cng
s hiu bit ln nhau, đng thi gia tng mi quan h s hu đ đm bào ngun vn
n đnh, gim thiu ri ro t các cú sc bên ngoài. Nh vy, h thng tài chính da
vào ngân hàng to điu kin cho s phát trin mng li s hu chéo.
Vi h thng tài chính da vào th trng, th trng chng khoán có vai trò
tích cc trong vic đa dng hóa và cung cp các công c đ luân chuyn vn, qun
lý ri ro đng thi cng khc phc nhng nhc đim ca h thng tài chính da
13

vào ngân hàng. Th trng chng khoán phát trin s thu hút s tham gia ca nhiu
nhà đu t vi s đa dng hóa ca sn phm tài chính. Khi đó, các ngân hàng s d
dàng huy đng vn trên th trng chng khoán thay vì huy đng vn da vào mi
quan h hay đi vay các ngân hàng khác. iu này giúp c cu c đông ca ngân
hàng đa dng, làm gim quan h s hu chéo ln nhau gia các ngân hàng và gia
ngân hàng vi doanh nghip.
1.3.2.Môi trng ni b ngành ngân hàng
1.3.2.1. Vai trò điu tit ca NH Trung ng đi vi hot đng NHTM
ây là yu t then cht đ đm bo h thng ngân hàng hot đng lành mnh
và các mi quan h s hu chéo tn ti gia các NHTM hoc gia NH vi DN đc
giám sát nghiêm ngt. Vai trò điu tit ca NH trung ng th hin  vic ban hành
các quy đnh kp thi, có tính bao quát đ điu chnh các quan h trong hot đng
kinh doanh NH cng nh tng cng vic thanh tra, giám sát đ phát hin sm và

ngn chn đc các tác đng tiêu cc ca s hu chéo đn h thng NH. Hot đng
điu tit ca trung ng càng hiu qu thì càng làm gim ri ro trc các bin đng
hay cú sc kinh t.
1.3.2.2. C s h tng h thng tài chính
C s h tng h thng tài chính bao gm khuôn kh pháp lý và ch tài giám
sát, điu chnh hot đng ca th trng tài chính, h thng k toán đ thu thp và
công b thông tin, h thng thanh toán đ x lý các giao dch tài chính và các yu t
c s h tng ca th trng tài chính ( Donath và Cismas, 2008).
Khung pháp lý nhm điu chnh và giám sát hot đng ca NHTM là bc
tng biên vng chc nhm đm bào ngân hàng hot đng trong khuôn kh cho
phép, to hành lang pháp lý vng vàng cho s minh bch và công bng trong hot
đng kinh doanh NH. Tính c th, rõ ràng và đy đ ca các quy đnh pháp lý, vì
vy có nh hng trc tip đn s lành mnh ca h thng NHTM bt chp ý chí và
xu hng ca ban qun tr NH.
14

Các quy đnh cht ch v mi quan h s hu, v công b thông tin s giúp
nhà đu t nm bt đc mi quan h s hu chéo gia các NH đ đánh giá mc đ
ri ro cng nh tác đng ca s hu chéo đn s lành mnh ca NH.
1.3.2.3.Môi trng th trng và áp lc cnh tranh
Cnh tranh trong lnh vc NH ngày càng tr nên gay gt khi mà th trng
ngày càng đt ra nhu cu cao đi vi cht lng ca sn phm dch v, uy tín ca
NH và giá tr gia tng do s dng dch v ca NH này thay vì NH khác. ó là thách
thc nhng cng là c hi đ các NH không ngng phát trin đ khng đnh v trí
ca mình. Do đó, đây chính là đng lc đ các NH liên kt vi nhau hay liên kt vi
DN, các tp đoàn kinh t đ nâng cao tim lc v vn, công ngh, kinh nghim
qun lý, mng li kinh doanh, đa dng hóa sn phm, gia tng nng lc cnh tranh
ca mình. Vi mc tiêu đó, quan h s hu là mt trong nhng la chn hiu qu đ
to nên mt liên kt bn vng.
Nh vy, mt mt, canh tranh thúc đy các NHTM hot đng hiu qu hn, t

đó gim thiu các tác đng tiêu cc ca s hu chéo đn s lành mnh ca h thng
NH. Mt khác, áp lc cnh tranh buc các NH và c đông ch cht đ ra các chin
lc kinh doanh da trên các k h ca lut đnh và khai thác các nhc đim tn
ti ca h thng tài chính, trong đó có d vào mi quan h s hu chéo đ gây ra
các tác đng tiêu cc đn s lành mnh ca h thng NH.
1.4.Các bài hc kinh nghim hn ch tác đng tiêu cc ca s hu chéo trên
th gii đi vi Vit Nam
1.1.4.c
Các nghiên cu trên th gii đu tha nhn s thành công ca quá trình công
nghip hóa c có s đóng góp đáng k ca liên minh ngân hàng - doanh nghip.
H thng tài chính ca c lúc by gi đi theo đnh hng da vào ngân
hàng. ng thi, lnh vc ngân hàng cng có mc tp trung rt cao. Có 4 ngân hàng
ln chim 20% quy mô doanh thu toàn ngành: Deutsche Bank, Dresdner Bank và
Commerzbank (thành lp t đu th k XVIII vào thi k công nghip hóa đu tiên
ca ngi c) và Ngân hàng Bayerische Hypo-und Vereinsbank.
15

Các ngân hàng này có th đóng nhiu vai trò trong quá trình phát trin: nhà
cho vay, c đông, đi din y quyn hoc là nhà t vn. ng thi, đi din ca
ngân hàng có th có mt trong hi đng giám sát công ty, cho dù không phi là c
đông. ây là mt du hiu cho thy s nh hng mnh m ca lnh vc tài chính
lên s qun tr ca các ngành công nghip khác.
c bit, sc mnh ca s giám sát này th hin qua 2 con đng: t l s hu c
phn và mi quan h ca ngi đi din nm trong ban qun tr công ty và ngc li.
Chính các mi quan h lâu dài, tp trung này đã dn đn s n đnh, gn gi,
ph thuc ln nhau và h tr đáng k trong chin lc phát trin vì li ích chung
ca các bên liên quan.
T sau thp niên 1990, mô hình quan h tng tr gia ngân hàng và doanh
nghip dng nh đã gim đi nhiu. c đang chuyn dn sang đnh hng th
trng thay vì da vào ngân hàng.Tuy không có cm s hu chéo, nhng quyn

biu quyt đc gii hn 25% và b cm quyn biu quyt trong trng hp quan
h gia hai công ty là m - con.
1.4.2. Nht
Sau chin tranh th gii ln th II, các doanh nghip Nht t ra khng khít hn
vi mt ngân hàng trng tâm và ch đo. Các ngân hàng sau đó đã cho vay và mua
li c phn ca doanh nghip. Mt nghiên cu cho thy 65-70% t l c phiu các
công ty đi chúng niêm yt trên sàn chng khoán là đu nm di dng s hu chéo
ln nhau, cho thy mi quan h gia các doanh nghip Nht cng không kém phn
“chng cht”.
Hình thc s hu chéo ca Nht khi đó đc ví nh mt bn “hp đng hôn
nhân tim n” gia ngân hàng và doanh nghip. Trong đó, doanh nghip đc ví
nh ngi chng phi đa tin cho v khi cn thit (bng cách mua thêm c phn).
Còn ngân hàng đc ví nh mt ngi v cung cp tin cho chng hng ngày và có
th kim thêm tin t các mi quan h ca ngi chng.