Phân tích các nhân tố kinh tế vĩ mô tác động đến dòng vốn FDI tại việt nam

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHÍ MINH







LI TH THANH HI


PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T KINH T VăMỌăTÁCăNG
N DÒNG VN FDI TI VIT NAM





LUNăVNăTHCăSăKINHăT






TP. H Chí Minh - Nmă2014
B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHÍ MINH

LI TH THANH HI

PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T KINH T VăMỌăTÁCăNG
N DÒNG VN FDI TI VIT NAM


Chuyên Ngành: Tài Chính - Ngân Hàng
Mã s: 60340201


LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGI HNG DN KHOA HC
TS. PHAN HIN MINH


TP. H Chí Minh - Nmă2014


LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn ‘‘PHỂNă TệCHă CÁCă NHỂNă T KINH T Vă
MỌăTÁCăNGăN DÒNG VN FDI TI VITăNAM’’ălà công trình
nghiên cu ca chính tác gi, ni dung đc đúc kt t quá trình hc tp và các kt
qu nghiên cu thc tin trong thi gian qua, s liu s dng là trung thc và có
ngun gc trích dn rõ ràng. Lun vn đc thc hin di s hng dn khoa hc

ca TS. Phan Hin Minh.

Tác gi lun vn



Li Th Thanh Hi
















MCăLC
TRANGăPHăBỊA
LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU
DANH MC CÁC HÌNH NH

TÓM TT 1
CHNGă1:ăGII THIU V  TÀI 3
1.1 Lý do chn đ tài 3
1.2 Mc tiêu nghiên cu 6
1.3 Câu hi nghiên cu 6
1.4 i tng nghiên cu và phm vi gii hn nghiên cu ca đ tài 7
1.5 Phng pháp nghiên cu 7
1.6 óng góp ca lun vn 8
1.7 B cc ca lun vn 8
CHNGă2:ăTNG QUAN LÝ THUYT VÀ CÁC KT QU NGHIÊN CU
TRCăỂY 10
2.1. Tng quan lý thuyt 10
2.1.1. Tng quan v dòng vn đu t trc tip nc ngoài 10
2.1.2 Lý thuyt v nhân t thu hút đu t trc tip nc ngoài 12
2.1.3 Lý thuyt v tác đng ca hot đng đu t trc tip nc ngoài đi vi
nn kinh t ca quc gia nhn đu t 17
2.2. Tng quan nghiên cu thc nghim 22
2.2.1. Các nghiên cu cho các quc gia trên th gii 22
2.2.2. Các nghiên cu v Vit Nam 27
CHNGă3:ăPHNGăPHÁP,ăd liu NGHIÊN CU 30
3.1. Mô hình nghiên cu 30
3.2. Phng pháp nghiên cu 30


3.3 D liu nghiên cu 33
3.3.1. Mu nghiên cu 33
3.3.2. Ngun d liu nghiên cu 33
CHNGă4:ăNI DUNG VÀ CÁC KT QU NGHIÊN CU 35
4.1. Thng kê mô t các bin 35
4.2 Ma trn h s tng quan gia các bin 36

4.3 Kt qu thc nghim 37
4.3.1 Kim đnh nghim đn v 37
4.3.2 Kim đnh đng liên kt Johansen test 39
4.3.3  tr ti đa cho mô hình var 40
4.3.4 Kim đnh nhân qu granger test 42
4.3.5 Kim đnh tính n đnh mô hình VAR 43
4.3.6 Hàm phn ng xung 44
4.3.7 Phân rư phng sai 49
4.3.8. Tóm tt kt qu nghiên cu và so sánh vi các nghiên cu khác 53
CHNGă5:ăKT LUN 58
TÀI LIU THAM KHO
PH LC





DANHăMCăCÁCăTăVIT TT

CPI
: Ch s giá tiêu dùng
FDI
: u t trc tip t nc ngoài (vit tt ca t ting anh)
GDP
XNK
: Giá tr tng sn phm trong nc
: M ca thng mi
TY_GIA
LSTBILL
: T giá hi đoái danh ngha

: Lãi sut trái phiu chính ph
DNNN
: Doanh nghip có vn đu t nc ngoài
TTTNN
: u t trc tip t nc ngoài
IMF
: Qu tin t quc t
OECD
: T chc Hp tác và Phát trin kinh t
TPP
: Hip đnh đi tác kinh t chin lc xuyên Thái Bình Dng
UNCTAD
: Hi ngh quc t v Thng mi và phát trin
XTT
: Xúc tin đu t

DANHăMCăCÁCăBNGăBIU
Bng 1.Tình hình thu hút đu t trc tip nc ngoài ti Vit Nam giai đon 1998-
2013…………………………………………………………………………………………4
Bng 2. Mô t bin trong mô hình nghiên cu 34
Bng3.Thngkê mô t các bin……………………………………………………………35
Bng 4. Kt qu kim đnh nghim đn v (Phillips Perron) 38
Bng 5. Kt qu kim đnh nghim đn v (Dicky Fuller) 38
Bng 6. Kt qu kim đnh nghim đn v (Phillips Perron) 38
Bng 7. Kt qu phân rã phng sai mc gii thích ca các bin đn s thay đi ca FDI 39
Bng 8. So sánh kt qu nghiên cu vi các nghiên cu khác: 53

DANHăMCăCÁCăHỊNHăNH

Hình 1 : Kt qu phân rư phng sai 50













1

TịMăTT
Bài nghiên cu phân tích tác đng ca các nhân t kinh t v mô nh quy mô th
trng (đi din bi GDP), t giá, đ m thng mi (đi din bi tng giá tr xut
khu và nhp khu), lãi sut (lãi sut TPCP), lm phát (đi din bi CPI) đn dòng
vn FDI ti Vit Nam đng thi c lng mc tác đng ca cú sc các bin trong
nn kinh t trong vic gii thích s bin đng ca vn đu t trc tip nc ngoài
ti Vit Nam trong giai đon t quý 1 nm 2000 đn quý 4 nm 2013. D liu đc
s dng trong bài nghiên cu đc tng hp theo quý trong thi gian t 2000-2013.
Ngoài vic s dng các k thut hi quy nh phân tích tng quan, kim đnh tính
dng, kim đnh nhân qu Granger Causality và kim đnh VAR đ phân tích mi
quan h trong ngn hn, kim đnh đng liên kt (Johansen Co-integration Test) đ
xem xét mô hình có xut hin hi quy gi hay không, tác gi s dng hàm phn ng
xung (Impulse Response Analysis) đ kim tra s tác đng ca các cú sc trong nn
kinh t v mô s nh hng đn vic thu hút FDI nh th nào.
Kt qu nghiên cu cho thy:
Th nht, Có mi quan h tng quan có ý ngha gia FDI và các yu t v mô
đc xem xét là quy mô th trng, t giá, đ m thng mi, lãi sut, lm phát và
t giá.
Th hai, Kim đnh mi quan h nhân qu Granger cho kt qu vi p-value nh
hn 0.05 vi hu ht các mi quan h hai chiu gia các bin. c bit là quan h
hai chiu ca FDI đn các bin khác.
Th ba,
Kim đnh Johansen cho kt qu chui d liu tn ti 5 đng liên kt ti
mc ý ngha 5% gia FDI và CPI, GDP, t giá, lãi sut trái phiu chính ph và tng
giá tr xut nhp khu. Nh vy có mi quan h trong dài hn gia FDI vi CPI,
GDP, t giá, lãi sut trái phiu chính ph và tng giá tr xut nhp khu
Th t, Các cú sc din ra vi đu t trc tip nc ngoài trong quá kh nh hng
ti vic thu hút FDI trong tng lai. Và lm phát đư gây ra áp lc ln và là nhân t
chính tác đng đn FDI.
2

Các con s c lng này, hy vng s mang li đóng góp nh trong công tác hoch
đnh chính sách v mô nhm ci thin môi trng kinh t v mô nhm thu hút FDI
vào Vit Nam trong tng lai.
3

CHNGă1:ăGIIăTHIU VăăTÀI
1.1 Lý do chnăđ tài
K t khi vn dng đng li đi mi và công cuc ci cách toàn din k t sau
i hi ng toàn quc ln th VI (1986), nn kinh t Vit Nam đư ghi nhn
nhng kt qu rt n tng và tng trng mnh m, mt du hiu cho thy nn
kinh t th trng  nc ta đy sc hp dn và nng đng. Có th nói rng, kinh
t Vit Nam đang s hu nhng đc trng tiêu biu ca các nn kinh t phát
trin cao  ông Nam Á. Sn lng vic làm, xut khu, nhp khu đu tng
mnh đc bit là k t nm 1990, các du hiu n đnh v kinh t và chính tr
đang dn rõ nét, cùng nhng tin b xã hi đt đc trong giai đon vn hành
nn kinh t th trng di s qun lý nhà nc.
t đc nhng thành tu n tng v kinh t là do đóng góp to ln ca yu t
vn, trong đó có ngun vn t bên ngoài chy vào đc bit dòng vn đu t trc
tip nc ngoài, v mt lý thuyt, hình thc đu t này là mt yu t rt quan
trng trong công cuc phát trin đt nc. Hot đng đu t trc tip nc
ngoài không nhng giúp chuyên nghip hoá và nâng cao các k nng qun lý,
nâng cao k nng ti u hoá s dng các ngun lc trong sn xut và kinh
doanh, k nng ngoi ng, xét trên phng tin vi mô. Ngoài ra, trên phng
tin v mô, đu t trc tip nc ngoài có th có tác đng rt tích cc ti các ch
s ca nn kinh t ca các quc gia nhn đu t, đóng góp vào sn xut công
nghip, xut khu, s phát trin ngun vn, ci tin công ngh, to công n vic
làm và đóng góp vào mc tng trng kinh t ca quc gia.
Nhn thc đc tm quan trng này, Vit Nam đư và đang thu hút mt lng ln
vn đu t trc tip nc ngoài cho phát trin đt nc, gia tng xut khu và

m rng phát trin c s h tng. S lng các d án có vn đu t trc tip
nc ngoài đư gia tng t 211 d án nm 1988 vi tng s vn đu t là 1602,20
triu USD lên đn 15709 d án tính đn 31/12/2013 vi tng s vn đng ký
hn 242260,59 triu USD. Bng 1.1 cho chúng ta mt cái nhìn tng quát v s
4

lng các d án và vn đu t trc tip nc ngoài ti Vit Nam t giai đon
1998-2013.
Bngă1ăTìnhăhìnhăthuăhútăđuătătrc tipănc ngoài ti Vit Nam
giaiăđon 1998-2013
STT
Giaiăđon
(nm)
S d án
đc cp
phép
Tng vn
đngăký
(vt:ătriu
USD)
Tng vn
thc hin
(vt:ătriu
USD)
1
1988-1990
211
1602,20
NA
2

1991-1995
1409
17663,00
6517,80
3
1996-2000
1724
26259,00
12944,80
4
2001-2005
3935
20720,20
13852,80
5
2006-2010
4934
126679,19
33630,10
6
2011-2013
3496
49337,00
32960,00
Tng cng
15709
242260,59
99905,5
Ngun: Niên giám thng kê, cc đu t nc ngoài
Tuy nhiên, tình hình thu hút đu t trc tip nc ngoài trong thi gian qua cho

thy, ngoài t l vn thc hin tng đi thp (41,23%), lung vn đu t trc tip
vào Vit Nam tng đi thiu n đnh và có s giao đng đáng k qua các nm.
Hi ngh 25 nm đu t trc tip nc ngoài ti Vit Nam do B K hoch và u
t t chc ti Hà Ni ngày 27/03/2013
đư nhìn nhn và khng đnh vai trò quan
trng ca vic thu hút vn đu t nc ngoài ti Vit Nam trong quá trình phát trin
kinh t - xã hi ca Vit Nam, góp phn tích cc trong tng trng kinh t, ci thin
cán cân thanh toán, to vic làm trc tip cho ngi lao đng và hàng triu vic làm
gián tip khác, là yu t thúc đy quá trình đi mi công ngh, nâng cao phng
thc qun lý kinh doanh, to đng lc cnh tranh mnh m hn trong tng ngành
5

FDI là khu vc phát trin nng đng nht vi tc đ tng GDP cao hn tc đ tng
trng c nc: nm 1995 GDP ca khu vc FDI tng 14,98% trong khi GDP c
nc tng 9,54%; tc đ này tng ng là 11,44% và 6,79% (2000), 13,22% và
8,44% (2005), 8,12% và 6,78% (2010). T trng đóng góp ca khu vc FDI trong
GDP tng dn, t 2% GDP (1992), lên 12,7% (2000), 16,98% (2006) và 18,97%
(2011).
Trong nhng nm tr li đây, do nh hng ca cuc khng hong kinh t th gii
nm 2008 đư nh hng đn tình hình thu hút FDI ti Vit Nam. Theo s liu t B
K hoch và u t, bt đu t nm 2009, vn đu t trc tip nc ngoài vào Vit
Nam ch còn 23 t USD, bng khong 30% so vi nm trc. Các nm tip theo
liên tc có xu hng gim và bt đu tng tr li trong nm 2013. Nhng yu kém
ni ti ca nn kinh t mà qua khng hong toàn cu, qua hi nhp li càng bc l
rõ hn. Bi cùng b nh hng, nhng mt s nc trong khu vc li tng trng
tt hn Vit Nam rt nhiu, nht là hai nm gn đây nh Indonesia, Philippines.
Mt trong các nguyên nhân là kinh t v mô bt n đnh, lm phát cao. Vì th, đ
thu hút nhiu hn na loi hình đu t này cho phát trin kinh t thì vic tìm hiu và
phân tích tác đng gia môi trng kinh t v mô ca quc gia nhn đu t và hot
đng đu t trc tip nc ngoài và là ht sc quan trng trong tình hình hin nay

ti Vit Nam. Các bin kinh t v mô ca quc gia nhn đu t nh: xut nhp khu,
lm phát, lãi sut, GDP, t giá…., môi trng kinh t v mô thun li ti quc gia
nhn đu t có th là cht xúc tác tích cc trong thu hút đu t t t nc ngoài.
Vic phân tích các nhân t kinh t v mô tác đng ti đu t trc tip nc ngoài ti
Vit Nam là ht sc cp thit nhm to ra mt môi trng kinh t v mô thun li ti
Vit Nam trong thu hút và phát huy hn na vai trò ca loi hình đu t này cho
công cuc phát trin kinh t đt nc, nht là trong bi cnh khng hong kinh t t
nm 2007 đn nay. Xut phát t thc tin thu hút FDI và các vn đ còn tn ti, tác
gi nghiên cu tác đng ca các yu t kinh t v mô bao gm quy mô th trng, t
giá, đ m thng mi, lãi sut, lm phát đn vic thu hút FDI ti Vit Nam, kt qu
nghiên cu có th phc v cho các nhà hoch đnh chin lc và các nhà đu t
6

nc ngoài đang trong quá trình tìm kim c hi kinh doanh ti Vit Nam. Tác gi
chn đ tài ‘‘PHỂNă TệCHă CÁCă NHỂNă T KINH T Vă MỌă TÁCă
NGăN DÒNG VN FDI TI VIT NAM’’.
1.2 Mc tiêu nghiên cu
Th nht: H thng hoá lý thuyt v các nhân t ca đu t trc tip nc ngoài,
mi quan h gia đu t trc tip nc ngoài và các bin kinh t v mô ti quc gia
nhn đu t.
Th hai: Kim đnh các nhân t tác đng đn dòng vn đu t trc tip nc nc
ngoài bng phng pháp Var, qua đó đánh giá mc đ nh hng ca các nhân t
vào dòng vn FDI.
Th ba: Trên c s phân tích s tác đng qua li gia các nhân t kinh t v mô và
đu t trc tip nc ngoài, đ xut các bin pháp kinh t v mô nhm thu hút hn
na đu t trc tip nc ngoài.
1.3 Câu hi nghiên cu
 gii quyt mc tiêu nghiên cu trên, tác gi đa ra mt s câu hi nghiên cu
nh sau:
+ Tác đng ca hot đng đu t trc tip nc ngoài đi vi nn kinh t v mô ti

Vit Nam cho đn nay din ra nh th nào?
Vic tr li cho câu hi này có liên quan đn các quan đim lý thuyt đc
tho lun và s đc kim chng bng các kt qu nghiên cu trong đ tài, tp trung
vào các ni dung nh tác đng ca đu t trc tip nc ngoài đi vi các bin s
kinh t v mô nh tng trng kinh tê, xut nhp khu, t giá, lm phát,
+ Các bin s kinh t v mô nh hng nh th nào lên thu hút đu t trc tip
nc ngoài vào Vit Nam hin nay?
 tài tp trung vào tr li cho câu hi này bng cách d đoán nh hng ca
các bin kinh t v mô có tác đng đn các yu t thu hút đu t trc tip nc
ngoài ti Vit Nam qua phng pháp Var.
7

+ Nhà nc có vai trò gì trong vic điu tit các ch s kinh t v mô, nhm to mt
môi trng đu t hp dn ti Vit Nam?
Phn tr li s là nhng đ xut vi các gii pháp kinh t trong phn cui ca lun
vn.
1.4 iătng nghiên cu và phm vi gii hn nghiên cu caăđ tài
i tng nghiên cu ca đ tài này là phân tích các bin s kinh t v mô tác đng
ti đu t trc tip nc ngoài ti Vit Nam.
Phm vi nghiên cu ca đ tài này đc gii hn nh sau: Nghiên cu tác đng các
bin s kinh t v mô tác đng ti đu t trc tip nc ngoài ti Vit Nam. Tác gi
đư s dng các bin sau trong bài lun vn ca mình: Quy mô th trng, lm phát,
lãi sut, t giá, đ m thng mi.
V thi gian, lun vn s dng các s liu thu thp v đu t trc tip nc ngoài và
các bin kinh t v mô trong khong thi gian t quý1 nm 2000 đn quý 4 nm
2013.
1.5 Phngăphápănghiênăcu
+ Phng pháp thu thp thông tin, tng hp và phân tích s liu t các bài báo, các
bài nghiên cu trong và ngoài nc.
+ Phân tích xu hng: phân tích thay đi ca FDI và các ch s kinh t v mô nhm

đa ra các nhn đnh và tr li cho câu hi nghiên cu.
+ Thng kê mô t.
+ Phng pháp phân tích đnh lng: Tác gi s dng Kim đnh nhân qu Granger
Causality và Kim đnh VAR đ phân tích mi quan h ngn hn và Kim đnh
đng liên kt Johansen Co-integration Test đ phân tích mi quan h dài hn ca
các yu t v mô nh hng đn vic thu hút FDI giai đon 2000-2013. Phân tích
hàm phn ng xung đ kim tra s tác đng ca các cú sc trong nn kinh t v mô
s nh hng đn FDI nh th nào. Các bc kim đnh, thc hin c lng trong
mô hình này s dng phn mm Eview.
8

Hàm hi quy tng ca mô hình VAR vit nh sau
1
m
t j t j t
j
yy

Trong đó
t
y
là giá tr k th t trong vecto ca n bin (FDI, CPI, GDP, TY GIA,
XNK, LSTBILL).
1.6 óngăgópăca lunăvn
Lun vn này phân tích tác đng ca các bin kinh t v mô bao gm quy mô th
trng, t giá, đ m thng mi, lãi sut, lm phát đn vic thu hút FDI Vit Nam.
Lun vn nghiên cu có th giúp cho các nhà làm chính sách tìm ra các gii pháp
hu ích trong hot đng thu hút đu t trc tip t nc ngoài vào Vit Nam.
Lun vn này còn cho thy vic to ra mt môi trng đu t hp dn t phía chính
sách là cha đ. Nhà nc ta cn phi c gng n lc duy trì s n đnh ca môi

trng đu t bng cách hn ch nhng tác đng ca nhng dao dng v mô lên môi
trng đu t.
1.7 B cc ca lunăvn
Ngoài phn tóm tt, danh mc bng biu, danh mc các ch vit tt, ph lc, tài liu
tham kho, đ tài gm 5 chng, bao gm:
Chngă1: Gii thiu v đ tài
Chngă 2: Tng quan lý thuyt và các kt qu nghiên cu trc đây. Trong
chng này, tác gi tóm tt lý thuyt và các nghiên cu trc đây trên th gii và
Vit Nam v tác đng ca các nhân t v mô đn FDI và ngc li.
Chngă3: D liu, phng pháp nghiên cu . Chng này mô t mu, phng
pháp nghiên cu, mô hình nghiên cu.
Chng 4: Các kim đnh và phân tích, tho lun v nhng kt qu thc nghim.
Trình bày kt qu đo lng đc t mô hình thc nghim đánh giá s tác đng các
bin s kinh t v mô quy mô th trng, lm phát, lãi sut, t giá, đ m nn kinh t
9

ti đu t trc tip nc ngoài. c lng tm quan trng ca cú sc các bin kinh
t v mô này trong vic gii thích nhng bin đng ca đu t trc tip nc ngoài.
Chng 5 : Phn cui là kt lun ca bài nghiên cu. Các kt qu đt đc, hn
ch ca bài vit cng nh đ xut hng nghiên cu tip theo, đng thi kin ngh
các gii pháp trong hot đng thu hút đu t trc tip t nc ngoài vào Vit Nam

10

CHNGă2:ăTNGăQUANăLụăTHUYTăVÀăCÁCăKT QUă
NGHIểNăCUăTRCăỂY
2.1. Tng quan lý thuyt
Lý thuyt v bn cht ca các Công ty đa quc gia, hot đng đu t trc tip nc
ngoài ca h và tác đng ca đu t trc tip nc ngoài đi vi nn kinh t ca
nc nhn đu t cho đn này bao gm nhiu quan đim khác nhau. Mt s quan
đim cho rng hot đng đu t ra nc ngoài ca các công ty thng đc cho là
do tip cn các ngun nguyên liu hay do s bt n đnh v mt v mô ca nn kinh
t trong nc ca nhà đu t. Tuy nhiên, ngày nay quan đim v đu t nc ngoài
có nhiu thay đi và nghiêng v xu hng chú trng các yu t đc thù ca công ty
cng nh sc hp dn ca môi trng v mô ti các nc nhn đu t. Do đó, vic
phân tích các mi quan h gia đu t trc tip nc ngoài và sc hp dn ca môi
trng đu t là trng tâm chú ý ca nhiu nhà kinh t hin nay.
C s lý thuyt có liên quan đn quan h gia đu t trc tip nc ngoài và các
bin kinh t v mô trong chng này đc chia làm ba vn đ chính :
Lý thuyt tng quan v đu t trc tip nc ngoài.
Lý thuyt v các nhân t thu hút đu t trc tip nc ngoài.
Lý thuyt v tác đng ca hot đng đu t trc tip nc ngoài đi vi nn
kinh t ca quc gia nhn đu t.
Phn di đây lun vn s đ cp tng ni dung ca lý thuyt nêu trên.
2.1.1. Tng quan v dòng vnăđuătătrc tipănc ngoài
2.1.1.1. Khái nim
Vn FDI đc hiu là ngun vn do nhà đu t nc ngoài b vn đng thi t
chc điu hành, qun lý, là mt trong nhng kênh đu t ca các nhà đu t nc
ngoài.
Có nhiu cách tip cn khác nhau v vn FDI. Theo IMF: “FDI nhm đt đc
11

nhng li ích lâu dài trong mt doanh nghip hot đng trên lãnh th ca mt nn
kinh t khác nn kinh t nc ch đu t, mc đích ca ch đu t là giành quyn
qun lý thc s doanh nghip”.
Khái nim ca WTO: u t trc tip nc ngoài FDI xy ra khi mt nhà đu t t
mt nc (nc ch đu t) có mt tài sn  nc khác (nc thu hút đu t) cùng
vi quyn kim soát tài sn đó. Quyn kim soát là du hiu đ phân bit FDI vi
các hot đng đu t khác.
Lut đu t nc ngoài ti Vit Nam nm 1996 đnh ngha: "u t trc tip nc
ngoài" là vic nhà đu t nc ngoài đa vào Vit Nam vn bng tin hoc bt k
tài sn nào đ tin hành các hot đng đu t theo quy đnh ca Lut này”. Lut
u T nm 2005 ti Vit Nam, thay th Lut đu t nc ngoài ti Vit Nam nm
1996 có đa ra khái nim v “đu t”, “đu t trc tip”, “đu t nc ngoài”
nhng không đa ra khái nim “đu t trc tip nc ngoài”. Tuy nhiên t các khái
nim này có th hiu: “FDI là hình thc đu t do nhà đu t nc ngoài b vn
đu t và tham gia kim soát hot đng đu t  Vit Nam hoc nhà đu t Vit
Nam b vn đu t và tham gia kim soát hot đng đu t  nc ngoài theo quy
đnh ca lut này và các quy đnh khác ca pháp lut có liên quan”.
2.1.1.2.ăcăđim vn FDI
Trong hình thc FDI, các ch đu t nc ngoài phi đóng góp mt t l vn ti
thiu trong vn pháp đnh hoc vn điu l tu theo quy đnh ca lut pháp tng
nc đ giành quyn kim soát hoc tham gia kim soát doanh nghip nhn đu t.
Lut các nc thng quy đnh không ging nhau v vn đ này. Lut M quy đnh
t l này là 10%, Pháp và Anh là 20%, Vit Nam là 30% và trong nhng trng hp
đc bit có th gim nhng không di 20%, còn theo qui đnh ca OECD (1996)
thì t l này là 10% các c phiu thng hoc quyn biu quyt ca doanh nghip -
mc đc công nhn cho phép nhà đu t nc ngoài tham gia thc s vào qun lý
doanh nghip. T l góp vn ca các ch đu t s quy đnh quyn và ngha v ca
mi bên, đng thi li nhun và ri ro cng đc phân chia da vào t l này. Ch
12

đu t t quyt đnh đu t, quyt đnh sn xut kinh doanh và t chu trách nhim
v l, lưi. Hình thc này mang tính kh thi và hiu qu kinh t cao, không có nhng
ràng buc v chính tr. Thu nhp ca ch đu t ph thuc vào kt qu kinh doanh
ca doanh nghip mà h b vn đu t, nó mang tính cht thu nhp kinh doanh ch
không phi li tc. Ch đu t vn FDI là ch s hu vn và là mt b phn ca
hình thc chu chuyn vn quc t nên phi tuân th lut pháp ca nc tip nhn
đu t.
Vn FDI không ch bao gm vn đu t ban đu ca nhà đu t nc ngoài di
hình thc vn điu l hoc vn pháp đnh mà nó còn bao gm c vn vay ca các
nhà đu t đ trin khai và m rng d án cng nh vn đu t đc trích li t li
nhun sau thu t kt qu hot đng sn xut kinh doanh.
Vn FDI là vn đu t phát trin dài hn và ht sc cn thit trong nn kinh t ca
nhng nc tip nhn đu t. Nc s ti không phi hoàn tr n và cng không to
gánh nng n quc gia, đây là u đim so vi các hình thc đu t nc ngoài khác.
2.1.2 Lý thuyt v nhân t thuăhútăđuătătrc tipănc ngoài
Lý thuyt v các nhân t nh hng đn thu hút đu t trc tip nc ngoài vào mt
quc gia đc các nhà kinh t đa ra nhm lý gii các nguyên nhân dn đn dòng
vn đu t trc tip nc ngoài t quc gia này sang quc gia khác và ngc li.
Nh quan đim ca trng phái c đin v dòng vn đu t quc t, lý thuyt v li
th vùng, lý thuyt v s bt hoàn ho ca th trng, lý thuyt v s cng hng
ni b, lý thuyt chu k sng ca sn phm, quan đim Chit Trung, trng phái
Nht Bn và các quan đim kinh t chính tr hc,….Tuy nhiên mi lý thuyt trên ch
có th gii thích đc mt khía cnh ca đu t trc tip nc ngoài nên không
mang tính đi din cho tt c các nhân t ca loi hình đu t này. Ch có Quan
đim Chit Trung là mang tính tng hp và toàn din hn.
Quanăđim Chit Trung ca Dunning đc phát trin vào nm 1988 đc xem là
nhng lý gii khá hp lý v hot đng đu t trc tip nc ngoài ti các quc gia.
13

Ni dung chính ca quan đim này cho rng ; Liên quan đn FDI, ba nhóm yu t
bao gm: nhóm các yu t v li th đc thù ca doanh nghip (O), nhóm các yu t
v li th ni b hóa (I), nhóm các yu t v li th đa phng (L) có nh hng
đn hot đng đu t nc ngoài. Quan đim Chit Trung là s tng hp ca các
quan đim và các kt qu nghiên cu trc đó, cng nh là nn tng, c s ca
nhiu nghiên cu sau này. in hình nh Jianuy O (1997) đư đa ra sáu nhóm yu
t có liên quan đn các li th vùng ca mt đa phng có tác đng thu hút FDI
bao gm: Quy mô th trng và mc tng trng ca th trng ca quc gia nhn
đu t, s phát trin c s h tng, các li th so sánh ca đa phng và u th v
ngun nguyên liu đu vào, mc đ m ca quc gia nhn đu t, các chính sách
ca Nhà nc và ch đ t giá hi đoái. Mc đ tng đng v mt đa lý, vn hóa
và ngôn ng. Trong khuôn kh đ tài ca tác gi đi sâu hn nghiên cu lý thuyt
nhóm các yu t v li th đa phng (L) ca quan đim Chit Trung.
Gi s mt công ty có đc nhng u th ni b hóa và quyt đnh đu t ra nc
ngoài, chúng ta có th thy rng công ty này s có xu hng đu t vào nhng vùng
mà có th ti đa hóa li ích t vic ni b hóa ca mình. Cho đn nay, các nghiên
cu v các li th đa phng nh mt nhân t ca đu t trc tip nc ngoài đư
đc thc hin khá nhiu. Do phm vi gii hn ca đ tài lun vn s tp trung vào
các yu t thu hút nhm nghiên cu nhng đng thái cho vic la chn quc gia đ
đu t ca các công ty nc ngoài. Jianuy O đư đa ra sáu nhóm yu t liên quan
đn li th vùng ca mt đa phng có tác đng thu hút đu t nc ngoài bao
gm: Kích c hay qui mô th trng và mc tng trng ca th trng đa phng
cng nh ca quc gia nhn đu t, Mc đ m ca ca đa phng, Các chính
sách ca nhà nc và ch đ t giá hi đoái, Ch s giá tiêu dùng, Lãi sut
Di đây tác gi s trình bày tng yu t
2.1.2.1 Kích c hay qui mô th trng
Vi nhng điu kin cho trc v li th ngun tài nguyên và chính sách thu hút
đu t ca mt quc gia, có th thy rng các công ty nc ngoài s quyt đnh đu
14

t vào ni nào có quy mô th trng hp dn nht. Mt s các ch s kinh t có th
đc dùng đ đo lng quy mô th trng thu nhp bình quân đu ngi mc tng
trng ca GDP thc hay giá tr tng tiêu dùng hàng nm ti quc gia đó. Các
nghiên cu thc nghim đc tin hành bi các nhà kinh t hc nh Bandera và
White Dunning, Moosa 2002, (e.g. Billington 1999; Wijeweera et. al 2007).
Wieweera, Albert* Mounter, Stuart (2008), Tác gi đư s dng mô hình t hi quy
vector (var) kim đnh các nhân t nh hng thu hút đu t nc ngoài ti
Srilanka, tác gi kt lun rng quy mô th trng (GDP) là nhân t nh hng đn
dòng vn FDI ti Srilanka, Dr.Vanita Tripathi, Ms.Ritika seth và MrVarun
Bhandari (2012) đư cho thy đc mi quan h thun chiu gia giá tr GDP và giá
tr đu t trc tip nc ngoài vào các quc gia. Các nghiên cu ca Caves R.E vaø
More A cho thy nhân t chính khin các công ty M quyt đnh đu t vào châu
âu, đc bit là Anh, chính là kích c th trng. Nghiên cu này cho bit các chính
sách nhà nc còn đng sau v yu t kích c th trng v th t mc đ quan
trng. V mt lý thuyt có th thy rng, tc đ tng trng cao ca GDP và tng
tiêu dùng có th khin các công ty nc ngoài tin tng cao t mc sinh li k
vng t đu t và do đó, đây là nhân t khá quan trng cho vic thu hút đu t trc
tip t nc ngoài. iu này đư đc kim chng qua thc t v đu t nc. Tác
gi s dng ch s GDP đi din cho quy mô th trng, GDP: Tng sn phm
quc ni là ch tiêu đo lng tính bng tin ca tt c các hàng hóa và dch v cui
cùng đc sn xut ra trong phm vi lãnh th ca quc gia trong mt k nht đnh,
tác gi k vng h s bin GDP có giá tr dng.
2.1.2.2 T giá
Nghiên cu tác đng ca t giá hi đoái ti đu t trc tip nc ngoài ti quc gia
nhn đu t, nhiu bng chng đư cho kt qu khác nhau, nghiên cu thc nghim
ca Froot và Stein (1991), Swenson (1994) và Klein và Rosengren (1994) cho thy
mt tác đng tích cc gia t giá ca quc gia nhn đu t và s gia tng FDI. Mc
dù trng tâm ca nghiên cu ca h đư đc các nhà đu t M, Blonigen (1997) đi
15

đn kt lun tng t trong mt nghiên cu ca các công ty Nht Bn đu t ti
M. Bên cnh đó, có các nghiên cu khác đư không tìm thy mi quan h đáng k
gia FDI và t giá hi đoái. Lipsey (2001) cho thy, ngay c trong thi k dao đng
mnh ca t giá (Trung M vào nm 1982, Mexico vào nm 1994 và ông Á trong
cuc khng hong kinh t nm 1997), dòng vn FDI vn n đnh so vi bin đng
khác. Tuy nhiên gn đây nhiu bng chng ca các tác gi khác nh Wieweera,
Albert* Mounter, Stuart (2008), Dr.Vanita Tripathi, Ms.Ritika seth và
MrVarun Bhandari (2012) đư cho thy Chính sách t giá hi đoái có ý ngha quan
trng trong vic thu hút FDI vào mt quc gia thông qua vic tng giá hay mt giá
đng ni t trong nc. Mt chính sách làm mt giá đng ni t s làm tng giá tr
thc t ca đng vn nhà đu t nc ngoài so vi đng tin trong nc và do đó
khuyn khích vic thu hút FDI. Mt chính sách làm nâng giá đng ni t s có tác
đng ngc li. Khi mt nhà đu t quyt đnh bc vào mt th trng mi ni h
phi đem ngun vn bng USD và chuyn qua đng ni t, và khi nn kinh t
không n đnh v mô, bin đng t giá và lm phát s làm cho hot đng đu t gp
nhng ri ro tng đi ln. S tng giá hay gim giá ca đng ni t có tác đng
đn giá xut khu và nhp khu, to nên li th so sánh và kh nng cnh tranh trên
th trng quc t, có nh hng tích cc và đôi khi bt li đi vi quc gia nhn
đu t. J.V. Raman Raju & Mayuresh S Gokhale (2012), tác gi s dng phng
pháp t hi quy Vector (Var), kim tra mi quan h nhân qu gia t giá hi đoái và
FDI ti n  trong khong thi gian t nm 1992-2010, tác gi cng s dng k
thut co integration (kim đnh đng liên kt), unit root (kim đnh nghim đn v),
ADF (augmented dickey fuller), tác gi ch ra rng không tn ti mi quan h nhân
qu gia t giá hi đoái và FDI.
2.1.2.3  m thngămi
Mi quan h gia FDI và đ m thng mi đư thu hút đc s quan tâm ca nhiu
nghiên cu quan trng. Các nghiên cu ca Billington (1999) và Wijeweera và
Clark (2006) ch ra rng đ m thng mi tác đng tích cc ti dòng vn FDI ti
16

quc gia nhn đu t. Nhng tác gi khác đư chng minh tn ti mi quan h qua
li gia các c hi xut khu và FDI. Theo, Blonigen (2001) cho thy  mt s
nc, s gia tng dòng vn FDI có th dn đn s st gim trong xut khu. Nghiên
cu ca Swenson (2004) có kt qu tng t vi kt lun ca Blonigen.
Trng phái tân c đin nhn mnh rng lung đu t nc ngoài có xu hng chy
vào các quc gia theo đui các chin lc phát trin hng ngoi, các quan đim
này đc kim chng bi các nghiên cu thc nghim ca Balasubramaniam và
Salisu, Jacson và Markovski [104, tr.159-179]. Trung quc và Vit Nam cng có th
đc xem là hai ví d v quan đim này. Các chính sách m ca ca nc ta và
Trung Quc đư thu hút ngày càng nhiu lng vn đu t t các quc gia khác nhau
trên th gii. Marina Kozlova, Lejla Smajlovic (2008) bng nghiên cu thc
nghim tác gi cng ch ra rng c s h tng, đ m thng mi là các nhân t
quan trng trong thu hút đu t nc ngoài ca các quc gia. Mt nn kinh t có
tng giá tr các giao dch thng mi quc t vi các nc khá cao s là yu t hp
dn đi vi Công ty nc ngoài. Da vào nghiên cu ca Wieweera, Albert*
Mounter, Stuart (2008), Dr.Vanita Tripathi, Ms.Ritika seth và MrVarun
Bhandari (2012). Tng ca xut khu và nhp khu ca mt quc gia cng đc
chn là mt bin đ đi din cho mc đ m ca nn kinh t trong lun vn ca tác
gi.
2.1.2.4 Lãi sut
Hot đng đu t ra nc ngoài đòi hi s cam kt ln v vn, đc bit trong các
lnh vc thâm dng vn ni mà sn xut đc đc trng bi nn kinh t m rng
quy mô. Lưi sut trên th trng cao hn tng đi so vi mc lưi sut quc t đng
ngha vi vic hp dn trong thu hút FDI. Nu đ chênh lch lưi sut đó càng cao, t
bn nc ngoài càng a đu t theo kiu cho vay ngn hn, ít chu ri ro và hng
lưi ngay trên ch s chênh lch lưi đó, các công ty nc ngoài sn sang chp nhn
ri ro (Krykilis, 2003). Da vào nghiên cu ca, Dr.Vanita Tripathi, Ms.Ritika
seth và MrVarun Bhandari (2012). Tác gi s dng lưi sut trái phiu chính ph
17

làm bin đi din cho lưi sut.
2.1.2.5 Lm phát
Các quc gia có lm phát cao thng đòi hi t sut sinh li cao hn đ bù đp cho
ri ro liên quan đn lm phát FDI b tác đng bi hiu qu đu t mà hiu qu đu
t chu nh hng bi mc đ lm phát (Bengoa và Sachez-Robles, 2003). Lm
phát n đnh s thu hút FDI tt hn. T l lm phát cao có ngha là li nhun mang
li cho nhà đu t nc ngoài thp. iu này cng th hin rng đt nc đang có
s bt n kinh t v mô, chính ph đi mt vi vn đ v ngân sách. Theo Trevino
và Mixon (2004), lm phát tng báo hiu mt nn kinh t bt n ni b vi chính
sách tin t không n đnh. Do đó, dòng vn FDI s có xu hng gim. Tác gi s
dng ch s giá tiêu dùng (CPI) đ đo lng lm phát. Burak Camurdan and
Ismail Cevis (2009) bng nghiên cu thc nghim đ c lng các nhân t kinh t
tác đng đn thu hút FDI bng cách s dng d liu bng ca 17 nc đang phát
trin và các nn kinh t chuyn đi trong giai đon 1989-2006. By bin đc lp là
FDI giai đon trc, tng trng GDP, lng, đ m thng mi, lãi sut thc, t l
lm phát, và đu t trong nc. Kt qu cho thy FDI giai đon trc là nhân t
kinh t quyt đnh, ngoài ra các nhân t nh hng dòng vn FDI là t l lm phát,
lãi sut, tc đ tng trng và đ m thng mi, Soumyananda Dinda (2010)
bng vic nghiên cu thc nghim các nhân t quyt đnh FDI ti Nigeria trong
khong thi gian t nm 1970-2006, tác gi s dng phng pháp VECM, tác gi
ch ra rng các nhân t quyt đnh FDI ti Nigeria là ngun tài nguyên thiên nhiên,
t giá, lm phát, đ m nn kinh t. Tác gi s dng ch s giá tiêu dùng (CPI) làm
bin đi din cho lm phát.
2.1.3 Lý thuyt v tácăđng ca hotăđngăđuătătrc tipănc ngoƠiăđi vi
nn kinh t ca quc gia nhnăđuăt
Nhìn chung, các quan đim khác nhau v tác đng ca đu t trc tip nc ngoài
có th đc chia thành 02 nhóm. Nhóm th nht bao gm các quan đim ng h
hot đng ca các công ty đa quc gia trong nn kinh t trên th gii da trên c s
18

li ích mà chúng mang li cho kinh t các nc nhn đu t. Nhóm này cha đng
quan đim ca các nhà kinh t nh Vernon, Dunning J.H. Nhóm th hai bao gm
các quan đim phê phán các vn đ tiêu cc phát sinh do hot đng ca các cơng ty
nc ngồi. i din ca quan đim này có th k đn các nhà kinh t chính tr,
Radice, Jenkins…Ni dung ca phn này đ cp đn tác đng hai mt ca đu t
trc tip nc ngồi lên nn kinh t ca quc gia nhn đu t thơng qua mt s bin
kinh t v mơ. Trong khn kh đ tài, tác gi ch đ cp đn các tác đng v mt
kinh t
Th nht, tác đng ca đu t trc tip nc ngồi đi vi tng trng kinh t ca
quc gia nhn đu t: Theo h thng tài khon quc gia SNA, tng trng kinh t
hàng nm ca mt quc gia đc tính tốn thơng qua giá tr thc, là tng giá tr th
trng ca hàng hóa và dch v cui cùng đc sn xut ra trên lãnh th ca quc
gia đó trong mt nm và s dng đn giá ca nm gc. Có th minh ha GDP thc
theo cơng thc sau:
GDP thcănmătăă=ă Qt*Po (1.1)
i =1
trong đó, Qt là s sn lng ca hàng hóa i vào nm t và Po là giá ca hàng hóa I
trong nm gc.
Khi có s hin din ca hot đng đu t trc tip nc ngồi, c cu tng sn
lng Qt s bao gm 2 thành phn:
Qt = Qtd + Qtf (1.2)
Trong đó, Qtd: S đn v sn phm đc sn xut bi các cơng ty ni đa
Qtf: S đn v sn phm đc sn xut bi các cơng ty có vn đu t trc tip t
nc ngồi
Do đó, tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với tăng trưởng kinh
tế của quốc gia nhận đầu tư có thể được xác nhận thông qua tỷ lệ đóng góp của
loại hình đầu tư này vào giá trò tổng sản phẩm trong nước GDP thực như sau:
Tỷ lệ đóng góp của đầu tư trực tiếp nước ngoài = (Qft*Po) / (Qt*Po))* 100