Xác định mức sẳn lòng chi trả của hộ gia đình đối với dịch vụ thu gom rác thải sinh hoạt ở thành phố Tây Ninh

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG
I HC KINH T TP.H CHÍ MINH






TRN HU NAM



XÁC NH MC SN LÒNG CHI TR CA H
GIA ÌNH I VI DCH V THU GOM RÁC
THI SINH HOT  THÀNH PH TÂY NINH








LUN VN THC S KINH T

Tp. H Chí Minh, nm 2015
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG
I HC KINH T TP.H CHÍ MINH







TRN HU NAM



XÁC NH MC SN LÒNG CHI TR CA H
GIA ÌNH I VI DCH V THU GOM RÁC
THI SINH HOT  THÀNH PH TÂY NINH


Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s: 60340402



LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. PHM KHÁNH NAM




Tp. H Chí Minh, nm 2015
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan Lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn và
s liu s dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht trong
phm vi hiu bit ca tôi. Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim ca
Trng i hc Kinh t thành ph H Chí Minh.

Tác gi lun vn




Trn Hu Nam



MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC T VIT TT
DANH MC BNG BIU
DANH MC HÌNH

TÓM TT LUN VN
CHNG 1: GII THIU  TÀI 1
1.1 t vn đ 1
1.2 Mc tiêu nghiên cu 2
1.3 i tng và phm vi nghiên cu 3
1.4 Ý ngha ca đ tài 4
1.5 Kt cu ca lun vn 5
CHNG 2: C S LÝ LUN 6
2.1 Lý thuyt liên quan 6
2.1.1 Khái nim v tng giá tr kinh t 6
2.1.2 Phng pháp đánh giá ngu nhiên 10
2.1.2.1 Ni dung ca phng pháp 10
2.1.2.2 Các bc thc hin CVM 13
2.1.2.3 Phng pháp hi giá sn lòng tr 15
2.1.3 o lng phúc li 17
2.2 Kho lc các nghiên cu liên quan 19
2.2.1 Các nghiên cu trong nc 19
2.2.2 Các nghiên cu ngoài nc 21
CHNG 3: PHNG PHÁP NGHIÊN CU 25
3.1 Quy trình nghiên cu 25
3.2 Tình hung gi đnh 26
3.3 Mô hình nghiên cu 29
3.3.1 Mô hình hi quy 29
3.3.2 Kim đnh mô hình 34
3.3.2.1 Kim đnh đ phù hp tng quát 34
3.3.2.2 Kim đnh ý ngha ca các h s hi quy 34


3.3.2.3  phù hp ca mô hình 34
3.3.3 Xác đnh WTP 34

3.3.4 Thu thp d liu mu điu tra 35
3.3.4.1 Cu trúc phiu phng vn 35
3.3.4.2 Cách thc thu thp 36
3.3.4.3 Phng pháp x lý s liu 36
CHNG 4: KT QU NGHIÊN CU 37
4.1 Hin trng qun lý CTR trên đa bàn thành ph Tây Ninh 37
4.1.1 Khi lng và thành phn CTR sinh hot 37
4.1.2 Hin trng thu gom và vn chuyn CTR sinh hot 38
4.1.3 ánh giá chung v h thng qun lý RTSH  thành ph Tây Ninh 40
4.2 c đim kinh t xã hi ca mu điu tra 41
4.3 Nhn thc v môi trng và qun lý CTR ca HG 43
4.3.1 Vn đ môi trng quan tâm ca HG 43
4.3.2 Nhn thc ca ngi dân v phân loi rác ti ngun 45
4.4 ánh giá ca ngi dân v h thng thu gom rác hin ti 49
4.5 Kt qu phân tích mô hình hi quy 52
4.5.1 Kim đnh đ phù hp tng quát 52
4.5.2 Kim đnh s phù hp ca mô hình 52
4.5.3 Kim đnh mc đ gii thích ca mô hình 53
4.5.4 Kt qu kim đnh hin tng đa cng tuyn trong mô hình hi quy 54
4.5.5 Kt qu hi quy Binary Logistic 54
4.5.6 c lng Turnbull 58
CHNG 5: KT LUN – KIN NGH 60
5.1 Kt lun 60
5.2 Kin ngh 60
5.3 Hn ch ca đ tài và hng nghiên cu tip theo 63
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC T VIT TT

CTR : Cht thi rn
CVM : Phng pháp đánh giá ngu nhiên (Contingent Value Method)
GDP : Tng sn phm ni đa (Gross Domestic Product)
HG : H gia đình
RTSH : Rác thi sinh hot
UBND : y ban nhân dân
WTA : Mc sn lòng chp nhn (Willing to acept)
WTP : Mc sn lòng chi tr (Willing to pay)



DANH MC BNG BIU

Bng 3.1: Các bin đa vào mô hình và k vng du 33
Bng 4.1: Thông tin kinh t xã hi ca ngi đc phng vn 42
Bng 4.2: Khi lng rác thi hàng ngày ca HG (kg/h/ngày) 52
Bng 4.3:  phù hp tng quát ca mô hình 52
Bng 4.4: S phù hp ca mô hình 53
Bng 4.5: Mc đ gii thích ca mô hình 53
Bng 4.6: Kt qu kim đnh hin tng đa cng tuyn 54
Bng 4.7: Kt qu hi quy Binary Logistic 55
Bng 4.8: Các giá tr c lng Turnbull 59



DANH MC HÌNH

Hình 2.1: S đ phân loi tng giá tr kinh t ca tài nguyên 8

Hình 4.1: S đ h thng thu gom và vn chuyn RTSH trên đa bàn Tp. Tây Ninh 39
Hình 4.2: Vn đ môi trng ti khu vc đang sng ca ngi phng vn 44
Hình 4.3: Nhn thc ca HG đi vi tình trng vt rác thi ra môi trng 44
Hình 4.4: Ý kin ca các HG v nguyên nhân vt rác ba bãi 45
Hình 4.5: Các ngun thông tin phân loi rác ti ngun do HG tip cn 46
Hình 4.6: ánh giá ca HG v s cn thit phân loi rác ti ngun 46
Hình 4.7: ánh giá ca HG v li ích ca vic phân loi rác ti ngun. 48
Hình 4.8: Mc đ phân loi rác ca HG 48
Hình 4.9: Lý do không thc hin phân loi cht thi có th tái ch 49
Hình 4.10: T l HG s dng dch v thu gom rác 50
Hình 4.11: Hình thc x lý rác ca HG không có h thng thu gom rác 50
Hình 4.12: Mc đ hài lòng ca HG đi vi h thng thu gom rác hin ti 51



TÓM TT LUN VN

Cht thi rn sinh hot phát sinh t các h gia đình là nguyên nhân gây nên tình
trng ô nhim môi trng, tác đng trc tip đn sc khe ca con ngi, gây mt cnh
quan đô th nu không đc thu gom trit đ. Hin ti t l thu gom CTR sinh hot ti
thành ph Tây Ninh mi đt khong 65% , thp hn nhiu so vi mc tiêu c th đn
nm 2015: 100% cht thi rn đô th phát sinh đc thu gom và x lý đm bo môi
trng theo Quyt đnh s 2046/Q-UBND ngày 21 tháng 11 nm 2013 ca y ban
nhân dân tnh Tây Ninh v vic phê duyt đ án Quy hoch cht thi rn trên đa bàn
tnh Tây Ninh đn nm 2020 đnh hng đn nm 2030. Tuy nhiên, khu vc nhà nc
hin không có đ ngun lc đ có th cung ng đy đ và tha đáng các dch v công
bao gm c dch v thu gom và vn chuyn rác thi, nht là đi vi khu vc dân c
sng tha tht, mt đ phân b thp, không thun tin cho vic giao thông. Do đó, vi
mc tiêu tìm hiu các yu t nh hng đn WTP ca h dân đi vi dch v thu gom
rác thi sinh hot và đ xut các gii pháp phù hp nhm m rng mng li thu gom

rác thi sinh hot ti thành ph Tây Ninh, tin ti vic xã hi hóa ngành dch v này,
tác gi s dng phng đánh giá ngu nhiên - CVM đ xác đnh giá tr ca hàng hóa
phi th trng, ngành dch v thu gom RTSH.
Kt qu đã kho sát 300 h dân  các phng 1, 2, 3 và 4 trong khu vc ni th
thành ph Tây Ninh, tác gi s dng phng pháp thng kê mô t và phn mm SPSS
16.0 đ xác đnh các yu t nh hng đn mc WTP đi vi dch v thu gom RTSH
và mc giá sn lòng chi tr ca HG đi vi dch v thu gom rác RTSH đc ci
thin.
Kt qu nghiên cu đã tìm đc 6 bin đc lp có nh hng đn WTP cho dch
v thu gom RTSH là: gii tính ca ch h, thu nhp ca HG, quy mô HG, s ngi
đi làm có thu nhp trong HG, khi lng rác thi ra hàng ngày và mc đ hài lòng


ca HG đi vi dch v thu gom RTSH hin ti. Nghiên cu xác đnh đc mc
WTP trung bình ca h gia đình trên đa bàn thành ph Tây Ninh đi vi dch v thu
gom RTSH trong mt tháng là: 36.242 đng.
Nhng yu t có ý ngha trên đã gii thích 86,8% s thay đi ca mc WTP ca
HG đi vi dch v thu gom RTSH trên đa bàn thành ph Tây Ninh, còn li 13,2% là
do các yu t khác cha đa vào mô hình.
Da vào kt qu ca nghiên cu, tác gi có đ xut các gii pháp, kin ngh nhm
làm gia tng s hiu bit ca ngi dân v nhng tác hi ô nhim môi trng do rác
thi sinh hot gây ra đn sc khe cng đng, v m quan đô th. Qua đó, góp sc cùng
nhà nc gii quyt vn đ môi trng thông qua vic đóng góp kinh phí, gim bt
phn nào gánh nng cho ngân sách nhà nc.
Ngoài ra, nghiên cu có thc hin kho sát nhu cu ca ngi dân v cht lng
dch v nu đc cung ng, đây là tin đ cho vic kêu gi xã hi hóa trong lnh vc
môi trng. Tuy nhiên, đ vic kêu gi xã hi hóa có hiu qu thì vic xác đnh chi phí
đu t cho dch v này cng rt quan trng. ây là ni dung đ tài tip theo có th
nghiên cu nhm đnh hng cho nhà đu t, thúc đy quá trình xã hi hóa lnh vc
môi trng din ra nhanh hn.

1

CHNG 1: GII THIU  TÀI
Trong chng này trình bày ch yu là các phn: lý do chn nghiên cu, vn đ
nghiên cu, mc tiêu và câu hi nghiên cu, phm vi và đi tng nghiên cu, ý ngha
ca đ tài và kt cu ca lun vn.
1.1 t vn đ
Không ai ph nhn nhng li ích do phát trin kinh t đem li, tuy nhiên, s phát
trin không bn vng gây ra nhiu h ly đn môi trng t nhiên, làm nh hng đn
sc khe cng đng không nhng đi vi th h hin ti mà c th h tng lai. Khi
kinh t phát trin thì thu nhp ca ngi dân tng lên, nhu cu tiêu dùng cng tng và
lng rác thi theo đó cng tng. Vn đ ô nhim môi trng do RTSH ngày càng tr
nên bc xúc hn bao gi ht do đây chính là ngun gây ô nhim môi trng, tác đng
trc tip đn sc khe ca con ngi, gây mt cnh quan đô th.
Tây Ninh cng không ngoi l , cùng vi s tng trng kinh t mt cách mnh
m, tc đ tng trng GDP bình quân trong giai đon 2006 – 2010 đt 13,3%, riêng
nm 2010 – 2011 tng trng GDP đt 13,94% (Niên giám thng kê Tây Ninh, 2012)
thì vn đ ô nhim môi trng cng ngày càng gia tng , đc bit là ô nhim môi trng
do cht thi rn . Thành ph Tây Ninh là đn v trung tâm hành chính ca tnh Tây
Ninh, s phát trin kinh t làm gia tng lng ngi đn c trú, kéo theo lng rác thi
ra cng tng qua các nm. Hin nay, khi lng CTR sinh hot phát sinh khong 60
tn/ngày (S Tài nguyên và Môi trng tnh Tây Ninh, 2011), d báo khi lng CTR
sinh hot phát sinh khong đn nm 2020 là 173 tn/ngày và đn nm 2030 là 216
tn/ngày (UBND tnh Tây Ninh, 2013) s to áp lc ln cho công tác thu gom, vn
chuyn và x lý. Theo báo cáo ca S Tài nguyên và Môi trng tnh Tây Ninh
(2011), hin ti RTSH ch mi đc thu gom trong khu vc ni th ca thành ph và
mt s ch, cha th m rng đa bàn và nâng công sut thu gom do điu kin kinh phí
có hn. Vic thu gom rác thi ca khu vc dân c cha tt, lng rác đc thu gom rt
2

nh so vi thc t thi ra, s còn li mt phn b vt ba bãi dc hai bên đng, vt
xung sông kênh rch hoc đt. Kinh phí do nhân dân đóng góp không đ bù đp cho
công tác thu gom, vn chuyn rác, hng nm ngân sách nhà nc phi cp b sung ch
riêng cho công tác thu gom vn chuyn RTSH là hn 8 t đng.
Khu vc nhà nc hin không có đ ngun lc đ có th cung ng đy đ và tha
đáng các dch v công bao gm c dch v thu gom và vn chuyn rác thi, nht là đi
vi khu vc dân c sng tha tht, mt đ phân b thp, không thun tin cho vic
giao thông. Các khu vc đã có dch v thì mt s ni cha đm bo tn sut thu gom,
đây chính là nguyên nhân dn đn rác thi còn tn đng, cha đm bo v sinh môi
trng, m quan đô th. Thành ph Tây Ninh ch có 4 phng: 1, 2, 3 và 4 có dân c
sng tp trung, c quan hành chính ch yu  khu vc này nên vic thu gom RTSH
cng ch yu đc thc hin  đây. Các xã, phng còn li ch đc t chc thu gom
 nhng con đng ln, các khu vc xa trung tâm thì ngi dân t x lý rác thi bng
phng pháp riêng ca tng h.
Hin ti t l thu gom CTR sinh hot ti thành ph Tây Ninh mi đt khong
65% , thp hn nhiu so vi mc tiêu c th đn nm 2015: 100% cht thi rn đô th
phát sinh đc thu gom và x lý đm bo môi trng theo Quyt đnh s 2046/Q-
UBND ngày 21 tháng 11 nm 2013 ca y ban nhân dân tnh Tây Ninh v vic phê
duyt đ án Quy hoch cht thi rn trên đa bàn tnh Tây Ninh đn nm 2020 đnh
hng đn nm 2030.
 gii quyt các vn đ trên, tác gi chn đ tài: “Xác đnh mc sn lòng chi tr
ca h gia đình đi vi dch v thu gom rác thi sinh hot  thành ph Tây Ninh”.
1.2 Mc tiêu nghiên cu
 tài đo lng WTP ca các HG đi vi dch v thu gom RTSH và nghiên cu
nhng yu t nh hng đn WTP nh: gii tính ca ch h, tui ca ch h, trình đ
hc vn ca ch h, tng thu nhp hàng tháng ca HG, quy mô HG, s ngi đi
3

làm có thu nhp trong HG, khi lng rác thi ra hàng ngày ca HG, mc đ hài
lòng ca HG đi vi dch v thu gom RTSH hin ti và mc đ quan tâm ca HG

đi vi h thng thu gom, x lý RTSH hin ti.
Mc tiêu c th ca đ tài đc xác đnh da trên c s nghiên cu, thu thp s
liu, điu tra kho sát và phân tích s liu v ý kin ca HG đi vi mc giá mà h
sn lòng chi tr cho dch v thu gom, vn chuyn RTSH :
- o lng WTP ca HG đi vi dch v thu gom rác RTSH ti thành ph Tây
Ninh.
- Xác đnh các yu t nh hng đn WTP ca HG đi vi dch v thu gom
RTSH ti thành ph Tây Ninh.
-  xut các gii pháp phù hp nhm m rng mng li thu gom RTSH ti
thành ph Tây Ninh, tin ti vic xã hi hóa ngành dch v này.
Nhm đt đc các mc tiêu nghiên cu trên, câu hi đc đt ra là:
- WTP ca HG đi vi dch v thu gom rác RTSH là bao nhiêu?
- Các yu t nh hng đn WTP ca HG đi vi dch v thu gom RTSH ti
thành ph Tây Ninh?
- Nhng gii pháp nào có th áp dng trong tình hình thc t ti đa phng nhm
m rng mng li thu gom RTSH ti thành ph Tây Ninh?
1.3 i tng và phm vi nghiên cu
Vi nhng lý do khách quan v thi gian thc hin và kinh phí hn ch, đ tài ch
đc thc hin trên đa bàn thành ph Tây Ninh, trong khong thi gian t tháng 10
nm 2014 đn tháng 3 nm 2015. CTR ti đô th bao gm nhiu loi khác nhau, phm
vi ca đ tài là tp trung vào CTR sinh hot ca các HG thi ra hàng ngày, không bao
gm: CTR y t, CTR nguy hi và CTR công nghip. i tng nghiên cu là các HG
4

riêng r trong phm vi phng 1, 2, 3, 4 (không bao gm: các h trong chung c, các
h cho thuê cn h/phòng tr, và các c s kinh doanh dch v, thng mi).
1.4 Ý ngha ca đ tài
Qua điu tra kho sát s liu ti các HG, da trên các ý kin v lng rác thi
mi ngày, nhu cu v tn sut thu gom, cht lng dch v thu gom, mc phí sn lòng
chi tr ca HG và các yu t tác đng đn mc phí này đ có th ci thin dch v thu

gom rác hin ti, đng thi quy hoch, phát trin mng li thu gom rác nhm đáp ng
nhu cu xã hi.
Nghiên cu tìm ra các yu t nh hng đn WTP ca HG đi vi dch v thu
gom RTSH và đ xut mt s gii pháp có th thc hin nhm nâng t l thu gom, đt
mc tiêu ca UBND tnh Tây Ninh ti Quyt đnh s 2046/Q-UBND ngày 21 tháng
11 nm 2013 v vic đã phê duyt đ án Quy hoch cht thi rn trên đa bàn tnh Tây
Ninh đn nm 2020 đnh hng đn nm 2030.
Ý ngha quan trng na là qua công tác kho sát trc tip ti các HG có th lng
ghép vic tuyên truyn v nguy c ô nhim môi trng, nh hng ti sc khe cng
đng, to dch bnh, ô nhim ngun nc, mt m quan đô th khi đ rác ba bãi ven
đng, phía sau vn nhà hoc đ ra sông, kênh, rch; giúp ngi dân hiu vai trò ca
h trong vn đ môi trng, vn đ mà t trc đn nay luôn b xem là trách nhim ca
c quan nhà nc trong khi chính h là đi tng phi chu tác đng trc tip ca s ô
nhim môi trng sng do rác mà h thi ra.
Ngoài ra, kt qu kho sát v WTP ca các HG có th là tin đ giúp ngành
dch v môi trng có th phát trin theo hng t thu t chi và có li nhun; bù đp
kinh phí cho nhà nc hoc có th tin ti xã hi hóa ngành dch v thu gom này nh
thành ph H Chí Minh đã thc hin.
ng thi là c s cho vic hng đn xây dng đn giá thu phí phù hp đi vi
5

tng loi đi tng nh là HG, h kinh doanh, nhà ngh, nhà tr, h ít ngi, h đông
ngi và có chính sách h tr đi vi h nghèo nhm giúp h có kh nng đc tip
cn dch v.
1.5 Kt cu ca lun vn
Lun vn đc kt cu gm 5 chng nh sau:
Chng 1: Gii thiu đ tài
Chng 2: C s lý lun
Chng 3: Phng pháp nghiên cu
Chng 4: Kt qu nghiên cu

Chng 5: Kt lun và kin ngh

6

CHNG 2: C S LÝ LUN
Chng 2 trình bày các phng pháp đnh giá tin t ca hàng hóa và dch v phi
th trng, phng pháp đánh giá ngu nhiên và cách đo lng WTP. Ngoài ra, đ có
c s cho vic xây dng mô hình nghiên cu, tác gi cng đã tìm hiu mt s nghiên
cu  trong và ngoài nc có liên quan ni dung nghiên cu ca đ tài.
2.1 Lý thuyt liên quan
2.1.1 Khái nim v tng giá tr kinh t
Chúng ta đã bit, tin t là phng tin chính trong lu thông hàng hoá, nhng
không phi bt c loi hàng hoá nào cng đc xác đnh thông qua tin t, đc bit là
hàng hoá môi trng, đi vi nhng loi hàng hoá này khó có th cân đo đong đm và
khó có th đnh lng đc. Do đó, tht bi th trng thng din ra đi vi nhng
loi hàng hoá này vì cha đnh giá hoc đnh giá cha phù hp.
Theo lý thuyt kinh t, tng giá tr kinh t ca tài nguyên môi trng chính là
tng giá tr s dng và các giá tr không s dng ca tài nguyên môi trng đó
(Munasinghe,1993), c th:
TEV = UV + NUV (2.1)
Trong đó:
TEV (Total economic value) : Tng giá tr kinh t ca tài nguyên môi trng
UV (Usefull value) : Giá tr s dng
NUV (Non usefull value) : Giá tr không s dng
Giá tr s dng (UV) là giá tr rút ra t hiu qu s dng thc ca tài nguyên môi
trng. Chng hn, ngi dân vào rng ly ci, g đ đun nu; đi ngm nhìn các danh
lam thng cnh. Hay nói cách khác, đây chính là giá tr mà các cá nhân gn vi vic
tiêu dùng mt cách trc tip hay gián tip các dch v tài nguyên môi trng cung cp
7

(Koop và Smith, 1993).
Giá tr không s dng (NUV) là thành phn giá tr ca ngun tài nguyên môi
trng thu đc không phi do vic tiêu dùng mt cách trc tip hay gián tip các dch
v do ngun tài nguyên cung cp (Koop và Smith, 1993).
Là nhng giá tr mà không có trong tính toán và khó có kh nng lng hoá.
Trong thc t nó không biu hin rõ ràng, nó thng th hin các giá tr nm trong bn
thân hàng hoá môi trng gi là giá tr tu thuc, ngha là ph thuc vào mc đích chi
tiêu ca con ngi cho nó là có giá tr. Bao gm giá tr ca chc nng bo tn vn hoá
làng xã truyn thng, bo tn tài nguyên sinh hc, gi gìn cnh quan đp.
Ví d, s tn ti giá tr ca nhng ngi không có điu kin đn thm quan
nhng rt hnh phúc đ bit v s tn ti ca qun th thc vt và h đng vt vô danh
trong vùng đm ly thông qua nhng bc tranh hoc nhng thc phim. Hay ngi ta
có th hài lòng khi bit rng ma rng tn ti trong lu vc sông Amazon.
Nh vy, đc thù v giá tr ca hàng hoá môi trng nên phng pháp đánh giá
tác đng môi trng khác bit vi đánh giá kinh t khác.
S khuyt tt ca kinh t th trng th hin trong vic xác đnh giá tr s dng và
các giá tr (chng hn li ích) ca môi trng t nhiên đã không biu hin trong h
thng tài khon quc gia. Hay giá tr phi s dng, có khi dng, có khi âm không bao
gi đc đ cp đn trong h thng này.
Hc thuyt kinh t hin nay tht s đã nhn thy tm quan trng ca giá tr phi s
dng ngày càng tng lên. Vic xây dng mt con đp hoc s ci to vùng đm ly hoc
gây ra s tuyt chng ca qun th thc vt, đng vt, hoc gim bt chc nng t nhiên
ca h sinh thái hay nhng con sông b ô nhim bi rác thi t công nghip. Tt c
nhng chi phí ca s hu hoi môi trng cn thit đc bit đn. Theo Munasinghe
(1993) đã phân loi tng giá tr kinh t ca tài nguyên theo hp phn nh sau:
8

Hình 2.1: S đ phân loi tng giá tr kinh t ca tài nguyên

Tng giá tr kinh t (TEV)
Giá tr s dng (UV)
Giá tr không s dng (NUV)
Giá tr
s dng
trc
tip
(DUV)
Giá tr
s dng
gián
tip
(IUV)
Giá tr
la
chn
(OV)
Giá tr
đ li
(BV)
Giá tr
tn ti
(EV)
Các sn
phm có
th tiêu
dùng

trc tip
Li ích
t các
chc
nng
sinh thái
Giá tr
trc tip
và gián
tip
tng lai
Giá tr s
dng và
không s
dng cho
tng lai
Giá tr t
nhn
thc s
tn ti
ca tài
nguyên
Thc
phm,
sc
khe, du
lch, gii
trí
Kim
soát l,

hn hn,
xói mòn
Bo tn
đa dng
sinh hc,
môi
trng
Ni c
trú các
loài sinh
vt
H sinh
thái các
loài b đe
da
Tính hu hình gim dn
9

Giá tr s dng trc tip (Direct Use Value - DUV) là giá tr ca tài sn, tài
nguyên có th dùng hoc tiêu th trc tip. Ngi ta thng phân loi giá tr này nh là
hàng hoá hu hình.
Giá tr s dng gián tip (Indirect Use Value - IUV) là li ích mang li mt cách
gián tip cho ngi s dng. Ví d: Du lch sinh thái, chng xói mòn, bi li, bi
thuyn, dã ngoi là nhng hot đng mà tài nguyên thiên nhiên mang li gián tip cho
con ngi.
Giá tr la chn (Option Value - OV) đc hình thành khi mt cá nhân có th t
đánh giá cách la chn đ la chn các ngun tài nguyên môi trng trong tng lai.
ó chính là giá tr môi trng mà li ích trong tng lai đang tim n và giá tr đó s
thc s đc s dng trong hin ti. Chng hn nh khi cá nhân đó đi mt vi s
không chc chn v vn đ môi trng có đc đm bo hay không, đó chính là giá tr

s dng trong tng lai.
Giá tr đ li (Bequest Value - BV) chính là phn giá tr thu đc t s mong
mun s bo tn các ngun tài nguyên môi trng cho th h hin ti và tng lai. i
vi nhiu ngun tài nguyên môi trng thì tng giá tr phi s dng có th ln hn rt
nhiu so vi tng giá tr ca tài nguyên môi trng.
Giá tr tn ti (Existence Value - EV) là thành phn hin có trong ni ti bn thân
các tài nguyên môi trng, hay nhng giá tr này có đc qua các cá nhân nhn bit
đc s tn ti ca tài nguyên môi trng.
i vi nhiu ngun tài nguyên môi trng thì tng giá tr phi s dng có th ln
hn rt nhiu so vi tng giá tr ca tài nguyên môi trng.
T đó biu thc (2.1) có th vit li nh sau:
TEV = DUV + IUV + OV + BV + EV (2.2)
10

Trong đó:
DUV: Giá tr s dng trc tip.
IUV: Giá tr s dng gián tip.
OV (Option Value): Giá tr la chn đc hình thành khi mt cá nhân có
th t đánh giá cách la chn đ giành các ngun tài nguyên môi trng trong
tng lai.
BV (Bequest Value): Giá tr lu truyn chính là phn giá tr có đc t s
mong mun bo tn.
EV (Existense Value): Giá tr tn ti hay giá tr hin hu là giá tr ca bn
thân s tn ti ca ngun tài nguyên môi trng đc nhn bit bi mt cá
nhân.
Giá tr không s dng có th nhn đc bng cách ly tng giá tr tài nguyên tr
đi giá tr s dng ca nó: NUV = TEV – UV (2.3)
2.1.2 Phng pháp đánh giá ngu nhiên
2.1.2.1 Ni dung ca phng pháp
Phng pháp CVM dùng các k thut phng vn cá nhân đ đnh giá loi hàng

hóa hay dch v môi trng vn không có th trng. Phng pháp CVM là mt hình
thc nghiên cu th trng,  đó “sn phm” là s thay đi trong môi trng. CVM
khác vi nghiên cu th trng chung là  ch nó đ cp đn mt s kin mang tính gi
thit (Phan Th Giác Tâm, 2008).
Phng pháp CVM bao gm các cuc phng vn cá nhân, các cuc điu tra bng
th và các cuc điu tra đin thoi đ bit đc WTP ca ngi tiêu dùng v các hàng
hóa không có trên th trng da trên mt kch bn gi đnh đ đo lng các giá tr liên
quan đn các hàng hóa không có mt trên th trng nh cht lng nc, sn bn, s
11

gii trí, cht lng không khí và cht thi đc hi. Theo Carson và cng s (1994), đã
có hn 1.600 nghiên cu s dng phng pháp đnh giá ngu nhiên. Do đó, các nhà
nghiên cu CVM có mt nn tng vng chc đ nghiên cu CVM chính xác hn.
u đim ca CVM: ít tn chi phí hn so vi phng pháp th nghim thc t th
trng, không cn da vào ngun d liu th cp nh các phng pháp khác và CVM
có th áp dng cho giá tr s dng (cht lng nc, nhìn thy nhng đng vt hoang
dã, hng th trc tip cnh quan) và nhng giá tr không s dng (giá tr tn ti)
(Phan Th Giác Tâm, 2008).
Nhc đim ca CVM: Khi s dng phng pháp CVM, kt qu điu tra ph
thuc vào các điu kin ca th trng gi đnh, cách đt vn đ ca ngi điu tra,
cách chn mu làm cho câu tr li ca các cá nhân không đúng vi giá tr thc. Theo
Turner (1995) có mt s tr ngi tim n đi vi nhà phân tích thiu thn trng s làm
sai lch:
(1) Nói ít đi WTP: Cho rng bn cht gi thuyt ca phng pháp CVM làm cho
câu tr li ca các cá nhân không đúng vi s tht, có xu hng nói bt đi cái giá mà
ngi ta s thc s tr. Tuy vy phn bt này tng đi nh nên không phi vn đ
nghiêm trng.
(2) WTP hay WTA: Bn sn lòng tr bao nhiêu WTP đ có tài sn môi trng
này hoc bn sn lòng nhn bao nhiêu WTA đ bi thng cho vic t b tài sn môi
trng này. Khi đem so sánh gia WTP và WTA bao gi WTA cng cao hn WTP rt

nhiu.
Theo Turner, Pearce, Bateman (1995) khi đem so sánh 2 dng trên các nhà phân
tích cho rng WTA cao hn WTP rt nhiu, trên lý thuyt WTP và WTA có giá tr
tng đng nhng thc t khác nhau hoàn toàn.
WTP đc th hin mc đ a thích ca mt cá nhân v mt mt hàng nào đó. 
12

đây mt hàng đó là dch v thu gom RTSH, là mt mt hàng mà ch khi cá nhân nhn
thc đc hu qu ca vic ô nhim môi trng; li ích ca vic hng th không khí
trong lành, đ đánh giá ngi dân v WTP bao nhiêu tin đ đc hng nhng li ích
khi dch v thu gom RTSH đc trin khai.
Còn WTA là ngc li khi h không thích mt điu gì đó, h cng s sn lòng tr
mt mc giá nào đó đ tránh nó hoc sn lòng chp nhn mc đn bù nào đó đ chu
đng điu mà h không thích.
So sánh khi hi v WTP, ngi đc hi thng tr li WTP ti thiu, nhng khi
hi v WTA h s tr li mc chp thun ti đa, vì WTP chu nh hng bi gii hn
thu nhp ca ngi đc phng vn còn WTA thì không b nh hng. iu này có th
đc gii thích rng s a thích là la chn ca con ngi không hoàn toàn ging
nhau.
Phng pháp phng vn trc tip thng đc áp dng nhiu trong tt c các
nghiên cu, nht là trong phng pháp đnh giá ngu nhiên, nó giúp ngi điu tra và
ngi đc phng vn gn gi thân thin d dàng trao đi các thông tin, đa ra nhiu
tình hung gi đnh, đng thi kt hp nhiu dn chng, minh ha đ chng minh tình
hung nào tt nht đ ngi đc hi so sánh la chn, kt qu cht lng cuc phng
vn đc tt hn. Hn ch ca phng pháp này đòi hi ngi đi điu tra phi nm
vng chuyên môn yêu cu mc đích ca vic điu tra, các tình hung gi đnh đ phân
tích, tn nhiu thi gian, chi phí và công sc.
(3) Thiên lch mt phn – toàn phn: Nu ngi ln đu tiên đc hi WTP cho
mt phn tài sn và sau đó đc hi đánh giá cho toàn b thì s tin đc phát biu là
nh nhau vì tng ngân sách ca h n đnh, do đó d sai lch khi hi quy mô rng ln.

(4) Thiên lch đim khi đu: Do ban đu gi ý cho ngi tr li đa ra mc tr
khi đu t thp đn cao hoc t cao xung thp, thì vic la chn mc khi đu này
s nh hng đn s tr li WTP ca h.  đây ta hi t mc cao xung mc thp và
13

mc khi đu đã đc tính toán trên phng tin đu t và c khu vc.
(5) Thiên lch theo phng tin: Khi xây dng câu hi WTP ngi thit k điu
tra phi xác đnh rõ phng tin đóng góp. Vi mi phng tin đóng góp khác nhau
nh: bng tin mt, bng tài khon thì mc WTP cng khác nhau. Tùy thuc vào điu
kin c th mà chúng ta xác đnh phng tin đóng góp hay s dng nht đ tránh tr
ngi này.
2.1.2.2 Các bc thc hin CVM
Bc 1: Xác đnh các mc tiêu c th
Xây dng các công c cho điu tra gm các phng tin mà da trên nguyên lý
đ tìm ra WTP/WTA ca các cá nhân và đ thc hin các vic đó cn:
− Thit k mt kch bn gi thuyt.
− Nên hi câu hi WTP hay WTA bi vì trong mi hoàn cnh khác nhau thì
phng cách tr li khác nhau.
− To ra mt kch bn đ ngi phng vn s thun tin nht trong vic tr li
WTP hay WTA. Ví d: Nhng ngi có nhn thc cao, nhng ngi có hiu bit cao
thì cách thc tip cn ca chúng ta là hi trc tip, tr li thng bng tin. Nhng
ngi nghèo, thu nhp thp có trình đ thp nhng vn hiu đc giá tr ca hàng hoá
môi trng, chúng ta hi có sn sàng đóng góp bng ngày công lao đng không, thì h
s đng ý, t đóng góp đó s quy đc ra tin.
Bc 2: Thit k câu hi
Bc này là bc quyt đnh ban đu ca cuc điu tra, bao gm cách tin hành
điu tra bng gi th đin t, gi đin hay điu tra trc tip ngi dân; kích thc mu
tin hành điu tra bao nhiêu, đi tng điu tra là ai và các thông tin liên quan khác
trong bng hi. Câu tr li cho nhng vn đ này là da vào nhng thông tin khác nhau
14

nh tm quan trng ca vn đ đnh giá, tng hp các câu hi đc hi, và chi phí tin
hành điu tra.
Bn thân cuc phng vn nhìn chung nh hng bi tng hp các câu hi vì nó
thng d dàng hn đ gii thích xung quanh thông tin đc yêu cu tr li. Ngi
phng vn thng phi tin hành điu tra trong thi gian dài do ngi đc hi thiu
thông tin v vn đ nghiên cu. Trong mt s trng hp, nhng s giúp đ cn thit
là cung cp video hay tranh nh màu cho đi tng hi đ h hiu đc điu kin gi
đnh mà h s đnh giá.
Trong quá trình điu tra thì phng vn là quan trng nht. Tuy nhiên, quá trình
điu tra bng gi th đin t vi mc đích t l tr li cao có th cng khá đt. iu tra
bng cách gi đin hoc gi th đin t rt ngn gn. iu tra bng cách gi đin thoi
có th chi phí thp hn nhng thông thng rt khó đ hi nhng câu hi CVM đi vi
đi tng hi bi vì gii hn s lng xung quanh thông tin yêu cu.
Trong trng hp gi đnh tin hành bng gi th đin t thì ngi điu tra mun
kho sát mt mu rng, trên nhiu vùng đa lý và hi nhng câu hi v v trí c th và
li ích ca nó; cái mà d dàng đc miêu t trong bài vit.
Bc 3:
Thit k mu điu tra thc t
ây là mt phn quan trng và khó nht trong quy trình. Câu hi phng vn gm
có 3 phn:
Phn th nht: Các câu hi liên quan đn nhn thc và thái đ ca ngi tr li
đi vi môi trng.
Phn th hai: Các câu hi mô t tình hình hin ti liên quan đn môi trng, vn
đ tn ti và cách thc tr tin.
Phn thc ba: Thu thp thông tin đc đim kinh t xã hi ca ngi tr li.
15

Bc 4:
X lý s liu

Bc này là bc tin hành tng hp nhng thông tin thu đc và x lý s liu.
Nhng phiu phng vn không hp l s b loi b, nhng thông tin thu thp hp l s
đc tng hp trên c s đó xây dng các bin đ phân tích.
Bc 5:
c lng mc WTP
Bc này là bc hoàn thành phân tích và báo cáo kt qu. D liu đc phân
tích bng các phn mm thng kê đ xác đnh các thông s cn thit cho báo cáo nh
trung bình ca mu, WTP trung bình
Sau khi đã tính toán xong thì chúng ta cng cn phi phân tích đ nhy tc là xem
xét s thay đi ca giá tr đã tính toán trc s bin đng ca th trng. C th, xem
xét liên quan đn t s chit khu và bin đng v giá tr ròng trong thc hin đa vào
phân tích chi phí-li ích môi trng và đó là kt qu chúng ta đ xut cho các nhà
hoch đnh chính sách và s dng.
2.1.2.3 Phng pháp hi giá sn lòng tr
Mc đích chính ca CVM là đ suy ra giá tr mà ngi ta gán cho loi “hàng hoá”
đang nghiên cu va kh nng chi tr thc t. Hi các cá nhân v s tin ti đa mà h
sn lòng tr đ s dng hay bo tn hàng hóa, dch v môi trng nào đó hay s tin
đn bù mà h sn lòng chp nhn đ t b hàng hóa, dch v môi trng. Vic chn
WTA hay WTP tùy thuc trng thái môi trng và quyn s hu ca ngi đc hi
đi vi tài nguyên môi trng.
Xác đnh cách hi mc WTP/WTA
a) Câu hi m: Ngi tr li đc yêu cu nói WTP ti đa ca h, phng vn
viên không đa ra mt mc giá nào c th. Câu hi m to cho ngi tr li
s t do din đt ý tng ca h ch không tr li theo khuôn mu đnh sn.
Tuy nhiên, mt s ngi không có kh nng tr li mt s câu hi s dn đn