ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA ĐẶC ĐIỂM HỘ GIA ĐÌNH ĐẾN CHI TIÊU CHO GIÁO DỤC HỘ GIA ĐÌNH CÁC TỈNH VEN BIỂN VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM


LểăVNăTọNG



ÁNHăGIÁăTÁCăNGăCAăCăIMăHăGIAăỊNHă
NăCHIăTIểUăCHOăGIÁOăDCăHăGIAăỊNHăCÁCă
TNHăVENăBINăVỐNGăNGăBNGăSỌNGăCUăLONGă



LUNăVNăTHCăSăKINHăT





Tp.ăHăChíăMinh,ănmă2015




BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM

LêăVnăTòng


ÁNHăGIÁăTÁCăNGăCAăCăIMăHăGIAăỊNHă
NăCHIăTIểUăCHOăGIÁOăDCăHăGIAăỊNHăCÁC
TNHăVENăBINăVỐNGăNGăBNGăSỌNGăCUăLONGă

Chuyên ngành: Chính sách công
Mưăs:ă60340402

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGI HNG DN KHOA HC:
TS.ăNguynăHuăDng

Tp. H Chí Minh, nm 2015



LIăCAMăOAN
*

Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn
và s liu s dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht
trong phm vi hiu bit ca tôi.
Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim ca trng i hc Kinh t
TP.HCM.
Tp.H Chí Minh, ngày 20 tháng 4 nm 2015

Tác gi lun vn



LêăVnăTòng



MCăLC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các kỦ hiu, ch vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các hình

PHNăMăU 1
1. t vn đ 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. i tng và phm vi nghiên cu 3
4. Phng pháp nghiên cu 3
5. Cu trúc đ tài 4
CHNGă1:ăTNGăQUANăLụăTHUYTăVĨăKHUNGăPHỂNăTệCH 5
1.1 Các đnh ngha và khái nim 5
1.1.1 H gia đình 5
1.1.2 Ch h 5
1.1.3 Chi tiêu giáo dc ca h gia đình 6
1.2 Vn đ la chn tiêu dùng (Mas-collet và cng s, 1995) 7
1.3 LỦ thuyt đu t đu t cho giáo dc ca h gia đình: 8
1.3.1 LỦ thuyt li nhun đu t cho giáo dc: 8

1.3.2 Mô hình LỦ thuyt v la chn s nm đn trng ca tr 8
1.4 Hành vi ra quyt đnh ca h gia đình 9
1.5 Các nghiên cu có liên quan 9
1.5.1 Chi tiêu giáo dc  vùng thành th Trung Quc: tác đng ca thu nhp, các đc
đim h gia đình và nhu cu giáo dc trong và ngoài nc (Qian và Smyth, 2010) 9
1.5.2 T l chi tiêu giáo dc ca h gia đình: th hin tm quan trng ca giáo dc
(Huston, S. J., 1995) 10



1.5.3 Các yu t tác đng đn chi tiêu cho giáo dc ca h gia đình  vùng nông
thôn n  (Tilak, J. B.G.,2002) 11
1.6 Khung phân tích ca nghiên cu 13
CHNGă2:ăPHNGăPHÁPăVĨăMỌăHỊNHăNGHIểNăCU 16
2.1 Mô hình lỦ thuyt kinh t chi tiêu h gia đình 16
2.2 Mô hình nghiên cu thc nghim trong đ tài: 18
2.3 La chn các bin đi din s dng trong mô hình 19
2.3.1 c đim kinh t h gia đình 19
2.3.1.1 Chi tiêu ca h gia đình 20
2.3.1.2 Chi tiêu thc phm ca h gia đình 20
2.3.2 c đim nhân khu hc ca h gia đình 21
2.3.2.1 Quy mô h gia đình 21
2.3.2.2 Trình đ hc vn ca ch h 21
2.3.2.3 Gii tính ca ch h 23
2.3.2.4 Sc tc ca ch h 23
2.3.2.5 Tình trng hôn nhân ca ch h 24
2.3.2.6 S thành viên còn đi hc  các bc hc khác và s tr em di 6 tui 24
2.3.2.7 Gii tính ca tr 25
2.3.3 c đim khu vc sinh sng ca h gia đình 25
2.4 Phng pháp và d liu nghiên cu 26

2.4.1 Phng pháp nghiên cu 26
2.4.2 D liu nghiên cu 26
CHNGă3:ăTHCăTRNGăCHIăTIểUăGIÁOăDCăCAăHăGIAăỊNH 30
3.1 Gii thiu tng quát v mu d liu 30
3.2 Tng hp thng kê mô t các bin trong mô hình 31
3.3 Chi tiêu giáo dc cho tr theo các đc đim ca h gia đình 32
3.3.1 c đim khu vc sinh sng ca h gia đình 32
3.3.2 c đim nhân khu hc ca h gia đình 33
3.3.2 c đim kinh t ca h gia đình 35



CHNGă4:ăMỌăHỊNHăYUăTăNHăHNGăCHIăTIểUăGIÁOăDC 37
4.1 Mô hình hi quy 37
4.2 Kim đnh mô hình 37
4.3 Gii thích kt qu ca mô hình hi quy 39
4.3.1 c đim kinh t h gia đình 39
4.3.1.1 Chi tiêu bình quân h gia đình 39
4.3.1.2 Chi tiêu lng thc, thc phm bình quân h gia đình 40
4.3.2 c đim nhân khu hc ca h gia đình 40
4.3.2.1 Quy mô h gia đình 40
4.3.2.2 Trình đ hc vn ca ch h 40
4.3.2.3 Sc tc ca ch h 41
4.3.2.4 Tr em di 6 tui và s tr hc cp hc khác trong h gia đình 41
4.3.3 c đim khu vc sinh sng ca h gia đình thành th, nông thôn 42
CHNGă5:ăKTăLUNă- KINăNGH 43
5.1 Các kt qu chính ca đ tài 43
5.1.1 c đim kinh t ca h gia đình 43
5.1.2 c đim nhân khu hc ca h gia đình 44
5.1.3 c đim khu vc sinh sng ca h gia đình 46

5.2 Kin ngh 47
5.3 Hn ch và hng nghiên cu mi 50
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 1
PH LC 4




DANHăMCăCÁCăTăVITăTT

OLS : Phng pháp bình phng bé nht.
UNICEF : United Nations Children’s Fund - Qu nhi đng Liên hip quc.
VHLSS : B d liu Kho sát mc sng h dân c.
BSCL : ng bng Sông Cu Long




DANHăMCăCÁCăBNG
Bng 1.1: Tng hp các nghiên cu thc nghim v chi tiêu giáo dc 12
Bng 2.1: Thông tin ngun d liu đc trích xut 27
Bng 2.2: Bng tóm tt k vng các bin trong mô hình 28
Bng 3.1: Tng hp giá tr trung bình ca các bin chính: 31
Bng 3.2: Chi tiêu cho giáo dc ca h gia đình theo khu vc h sinh sng (đn v:
nghìn đng/tr/nm) 32
Bng 3.3: Chi tiêu cho giáo dc ca h gia đình theo sc tc ca ch h (đn v:
nghìn đng/tr/nm) 33
Bng 3.4: Chi tiêu cho giáo dc ca h gia đình theo nhóm thành viên hc cp hc
khác (đn v: nghìn đng/tr/nm) 34
Bng 4.1: Các yu t nh hng đn chi tiêu giáo dc ca h gia đình 38

DANHăMCăCÁCăHỊNH
Hình 3.1: Phân b tr đang đi hc theo tng tnh ven bin vùng BSCL 30
Hình 3.2: Chi tiêu giáo dc ca h gia đình theo các nhóm hc vn ca ch h 35
Hình 3.3: Chi tiêu giáo dc ca h gia đình theo nhóm chi tiêu (nghìn đng/tr/nm)
36

1



PHNăMăU
1.ătăvnăđ
Con ngi đc trang b bng nhng tri thc hin đi s là đng lc c bn ca
s phát trin kinh t - xư hi. Do vy giáo dc, đào to gi vai trò ct lõi đi vi
mi quc gia, phát trin giáo dc là nn tng phát trin kinh t mt cách bn vng.
Th gii nói chung và Vit Nam nói riêng đu xem trng s nghip giáo dc và
dành mi ngun lc đ phát trin s nghip giáo dc. Theo Becker (1993) đ nâng
cao cht lng ngun nhân lc thì nhân t nh hng quan trng nht là khon đu
t vào giáo dc và đào to. i vi cá nhân thì giáo dc nâng cao kh nng tip cn
vi khoa hc, công ngh, tng nng xut lao đng và to ra nhiu c hi kim tin.
ng và Nhà nc ta cng khng đnh quan đim v giáo dc trong Hin pháp
(2013) “Phát trin giáo dc là quc sách hàng đu nhm nâng cao dân trí, phát trin
ngun nhân lc, bi dng nhân tài, Nhà nc u tiên đu t và thu hút ngun đu
t khác cho giáo dc; chm lo giáo dc mm non; bo đm giáo dc tiu hc là bt
buc, Nhà nc không thu hc phí; tng bc ph cp giáo dc; phát trin giáo dc
đi hc, giáo dc chuyên nghip; thc hin chính sách hc bng, hc phí hp lỦ.

Nhà nc u tiên phát trin giáo dc vùng min núi, hi đo, vùng đng bào dân tc
thiu s và vùng có điu kin kinh t - xư hi đc bit khó khn; u tiên s dng,
phát trin nhân tài; to điu kin đ ngi khuyt tt và ngi nghèo đc hc vn
hóa và hc ngh” (iu 61, Hin pháp nc Cng hòa Xư hi Ch ngha Vit Nam
2013)
Theo Kt qu kho sát mc sng dân c Vit Nam (2012), vùng BSCL
có mc thu nhp bình quân đu ngi trên tháng t tin lng, tin công tng đi
thp, xp hàng th t so vi sáu vùng trong c nc. Trong vùng có 8/13 tnh giáp
bin, ngun thu nhp ch yu t nông nghip và thy sn. Vn đ đu t hc hành
cho con cái ít đc quan tâm. Xut phát t điu kin t nhiên thun li cho nông
nghip và khai thác thy sn to tâm lỦ  li vào ngun tài nguyên thiên nhiên t đó
2



to ra giá tr gia tng không cao.  giá tr gia tng trong mi lnh vc ngày càng
tng đòi hi ngun nhân lc ngày mt nâng cao v cht lng và s lng.  làm
đc điu đó phi da trên nn giáo dc có cht lng. Vì vy cn đánh giá mt
cách khách quan các nhân t thuc đc đim h gia đình tác đng đn quyt đnh
chi tiêu giáo dc ca h gia đình đ nâng cao cht lng giáo dc nc nhà nói
chung và các tnh ven bin vùng BSCL nói riêng.
Nhà nc đu t rt nhiu cho giáo dc, bng nhiu ngun lc khác nhau. Bên
cnh s đu t ca Nhà nc, s đu t cho giáo dc ca h gia đình là tht s quan
trng và thit thc.  nâng cao đu t giáo dc ca h gia đình thì ta cn hiu rõ
nhân t nh hng vic đu t giáo dc ca h gia đình, t đó giúp hình thành
nhng chính sách nhm tác đng nâng cao vic đu t giáo dc ca h gia đình gn
vi nâng cao cht lng giáo dc, đào to. To tin đ tt cho công cuc công
nghip hóa, hin đi hóa đt nc, tng cng hi nhp, gi gìn và phát huy bn sc
dân tc. Th hin s đu t cho giáo dc ca h gia đình cho con em mình có th
đc phn ánh qua mc chi tiêu giáo dc ca h gia đình. H gia đình càng quan

tâm đu t giáo dc thì chc chn s chi tiêu cho giáo dc nhiu hn h ít quan tâm.
Vì vy, vic đánh giá tác đng ca các nhân t thuc đc đim h gia đình đn
quyt đnh chi tiêu giáo dc ca h gia đình là mt vn đ cn lu tâm xem xét và
đánh giá.  tài nghiên cu: ắánhăgiáătácăđngăcaăđcăđimăhăgiaăđìnhăđnă
chiătiêuăchoăgiáoădcăhăgiaăđình ăcácătnhăvenăbinăvùngăBSCLẰ nhm góp
phn làm sáng t vn đ trên.
2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu chính ca đ tài là đánh giá các nhân t thuc đc đim h gia đình
tác đng đn chi tiêu giáo dc ca h gia đình  các tnh ven bin vùng BSCL
trên c s thng kê mô t và phân tích đnh lng các s liu điu tra Kho sát mc
sng dân c Vit Nam (VHLSS) nm 2012.
3



3.ăiătngăvƠăphmăviănghiênăcu
iătngănghiênăcuăcaăđătƠi là chi tiêu giáo dc ca h gia đình  các tnh ven
bin vùng BSCL cho con em trong h.
CơuăhiănghiênăcuăcaăđătƠi là các nhân t thuc đc đim h gia đình nào có
nh hng đn chi tiêu giáo dc ca h gia đình  các tnh ven bin vùng BSCL?
 tài tp trung gii đáp 3 câu hi c th nh sau:
-Chi tiêu giáo dc có gia tng khi chi tiêu ca h gia đình tng lên hay không?
-Chi tiêu lng thc, thc phm có tác đng nh th nào đn chi tiêu cho giáo dc
ca h gia đình?
-Các đc đim ca h gia đình: sc tc ca ch h, s thành viên đang theo hc các
bc hc, khu vc sinh sng ca h có nh hng đn quyt đnh chi tiêu giáo dc
ca h nh th nào?
Phmăviănghiênăcu:  tài đc thc hin trong phm vi thi gian và không gian
nh sau:
(1) v thi gian: nghiên cu chi tiêu giáo dc h gia đình các tnh ven bin vùng

BSCL đc thc hin nm 2012 da theo b d liu Kho sát mc sng h dân
c Vit Nam nm 2012,
(2) v không gian: chi tiêu giáo dc h gia đình trên phm vi 8 tnh ven bin vùng
BSCL: Long An, Tin Giang, Bn Tre, Trà Vinh, Sóc Trng, Cà Mau, Bc Liêu
và Kiên Giang.
4.ăPhngăphápănghiênăcu
Căsădăliu :  tài s dng d liu th cp có đc t cuc Kho sát mc sng
h dân c Vit Nam nm 2012 do Tng Cc Thng kê thc hin.
Phngăphápăphơnătích: đ tài s dng kt hp hai phng pháp chính sau: (1)
phng pháp thng kê mô t: quá trình x lỦ s liu có so sánh, đi chiu nhm
4



tng hp li nhng d liu, đa ra nhng nhn xét c bn, (2) phng pháp phân
tích đnh lng: hi quy hàm chi tiêu giáo dc ca h gia đình và kim đnh tác
đng ca các yu t nh hng đn chi tiêu giáo dc. Các h s hi quy ca mô
hình đc c lng bng phng pháp bình phng bé nht (OLS).
5. CuătrúcăđătƠi
Chngă1:ăTngăquanălỦăthuytăvƠăthcătin. Trình bày mt s khái nim, c s
lý thuyt ca đ tài, các nghiên cu có liên quan đ t đó xây dng khung phân tích
ca đ tài.
Chngă2:ăPhngăphápăvƠămôăhìnhănghiênăcu. Trình bày mô hình nghiên cu,
la chn các bin đi din cho các khái nim đc nêu lên  khung phân tích. ng
thi ni dung chng này cng trình bày quy trình x lỦ, tinh lc d liu t b d
liu Kho sát mc sng dân c Vit Nam nm 2012
Chngă3:ăThcătrngăchiătiêuăchoăgiáoădcăcaăhăgiaăđình.ăChng này s tp
trung thng kê mô t d liu trên c s xây dng các bng thng kê mô t, đa ra
mt s kt lun ban đu v mt s yu t có kh nng nh hng đn chi tiêu giáo
dc ca h gia đình  các tnh ven bin vùng BSCL.

Chngă4:ăMôăhìnhăyuătănhăhngăchiătiêuăgiáoădc. Chng này s trình bày
quá trình thc hin hi quy mô hình, gii thích Ủ ngha ca các ch s trong kt qu
mô hình.
Chngă5:ăKtălună- kinăngh. Chng này s tóm lc li nhng kt qu quan
trng ca đ tài và đc bit là mô hình nghiên cu. T đó có nhng kin ngh chính
sách nhm gia tng mc chi tiêu giáo dc ca h gia đình đc bit là h gia đình  8
tnh ven bin vùng BSCL. Ngoài ra, chng này còn đánh giá li nhng hn ch
ca đ tài đ t đó m ra nhng hng nghiên cu tip theo.
Phnăphălc: Các kt qu phân tích đư đc trình bày trong các chng.
5



CHNGă1: TNGăQUANăLụăTHUYTăVĨăKHUNG PHÂN TÍCH
Ni dung chng này tác gi s lt mt s các khái nim, đnh ngha, lý
thuyt c bn liên quan đn h gia đình, bên cnh đó đ làm c s cho nghiên cu,
tác gi lt kho mt s nghiên cu có liên quan đn chi tiêu giáo dc ca h gia
đình. T đó, xây dng khung phân tích cho nghiên cu.
1.1ăCácăđnhănghaăvƠăkháiănim
1.1.1 H giaăđình
Theo điu 106 B lut dân s (2005) đnh ngha h gia đình mà các thành viên
có tài sn chung, cùng đóng góp công sc đ hot đng kinh t chung trong sn xut
nông, lâm, ng nghip hoc mt s lnh vc sn xut, kinh doanh khác do pháp lut
quy đnh và là ch th khi tham gia quan h dân s thuc các lnh vc này.
Theo Blow (2004) đnh ngha h gia đình có th ch bao gm mt thành viên
hoc gm nhiu thành viên sng cùng mt nhà, sinh hot và chia s các công vic
nhà. Các thành viên trong h không nht thit phi có quan h huyt thng. Trong
h gia đình s có mt hoc nhiu đn v thành viên nh, vi mi đn v thành viên
nh có th ch gm mt ngi ln duy nht, hoc mt cp v chng có hoc không
có tr em ph thuc.

Theo Tng cc Thng kê (2012) h gia đình là mt hoc mt nhóm ngi n
chung,  chung trong mt ch  t 6 tháng tr lên trong 12 tháng qua và có chung
qu thu chi. Thi gian 12 tháng qua tính t thi đim tin hành phng vn tr v
trc.
1.1.2 Ch h
Theo Tng cc Thng kê (2012) thì ch h đc hiu là ngi có vai trò điu
hành, qun lỦ gia đình (nhng không nht thit), gi v trí ch yu, quyt đnh
nhng công vic ca h. Thông thng thì ch h là ngi có thu nhp cao nht
trong h, nm đc tt c các hot đng kinh t và ngh nghip ca các thành viên
6



khác trong h. a s ch h theo khái nim này trùng vi ch h theo đng kỦ h
khu, nhng cng có trng hp ch h trong cuc kho sát trên khác vi ch h
theo đng kỦ h khu.
Theo B lut Dân s Vit Nam (2005) thì ch h là đi din ca h gia đình
trong các giao dch dân s vì li ích chung ca h. Cha, m hoc mt thành viên
khác đư thành niên có th là ch h.
Theo y ban Châu Âu (2010) ch h đc đnh ngha là cá nhân mà cn c
đc đim ca h, chúng ta có th phân loi và phân tích các thông tin đi din cho
h gia đình mà ngi đó làm ch h. Ch h có th là ngi có thu nhp ln nht
trong h, ch s hu cn nhà hoc là ngi đàn ông ln tui nht trong h.
Tóm li, ch h là nhng ngi có đ điu kin cung cp các thông tin cn
thit v các đc đim nhân khu hc, thu nhp, chi tiêu và các hot đng din ra
trong h gia đình. Vì vy, các thông tin mà ch h cung cp cho các thành viên
khác trong h và ca bn thân ch h có th đc s dng đi din trong các nghiên
cu v h gia đình.
1.1.3 Chi tiêu giáo dc ca h giaăđình
Chi tiêu giáo dc ca h gia đình là toàn b chi phí ca h gia đình dùng đ

trang tri cho vic tham gia các hot đng giáo dc và đào to ca các thành viên
trong h gia đình. Theo y ban Châu Âu (2010) thì Chi tiêu giáo dc phát sinh ca
các h gia đình có th đc phân thành ba loi: chi phí trc tip, chi phí gián tip và
chi phí c hi.
-Chi phí trc tip là các chi phí: hc phí ca hc sinh, chi phí cho các nhà cung
cp các khóa hc nâng cao tay ngh và k nng, chi phí mua sách v và đ dùng
hc tp, chi phí mua đng phc, phí hc thêm.
-Chi phí gián tip là nhng khon chi m rng không nm trong chi phí trc
tip trong quá trình hc. Chúng bao gm chi phí sinh hot cho hc sinh, chi phí đi li,
chi phí mua thc n và hc ni trú - bán trú, chi phí mua đ dùng hc tp đ t hc.

7



-Chi phí c hi đc th hin qua nhng công vic hoc các hot đng ngh
ngi mà các cá nhân phi b l đ dành thi gian đu t cho hc tp.
Theo Lassible (1994) thì khon chi tiêu cho giáo dc ca h gia đình chia
thành ba khon nh sau:
-Các khon chi bng tin mt: bao gm hc phí đóng theo quy đnh ca nhà
trng, c s đào to; các chi phí mua bo him bt buc và t nguyn, nhng
khon vn đng t nguyn t phía ph huynh đóng góp
-Các khon chi cho vic mua đ dùng phc v trc tip cho hc tp nh: sách
giáo khoa, sách tham kho, tp v, máy tính, dng c v; các dng c h tr khác
nh: đng phc, qun áo th dc, cp sách, dng c th thao.
-Các khon chi phí cho dch v h tr: dch v đi li hoc đa đón hc sinh;
chi phí cho ni trú, bán trú.
Theo cách tính ca Tng cc Thng kê (2012), chi giáo dc đào to bình quân
mt ngi đi hc trong 12 tháng qua đc tính bng tng chi cho vic đi hc trong
12 tháng ca các thành viên đang đi hc chia cho s ngi đi hc theo tng cp

mt. Nh vy chi tiêu giáo dc bình quân tr s bng tng chi tiêu giáo dc cho các
thành viên đang hc ca h gia đình chia cho s tr đang hc ca h. Trong đ tài
này, chi tiêu giáo dc bình quân tr hc tiu hc, trung hc c s, trung hc ph
thông ca các tnh ven bin vùng BSCL còn đc gi tt là chi tiêu giáo dc .
1.2 Vnăđ la chn tiêu dùng (Mas-collet và cng s, 1995)
Theo Lý thuyt tiêu dùng thì quyt đnh tiêu dùng ca ngi tiêu dùng cho các
loi hàng hóa mang tính cht duy lỦ. Trong điu kin ngân sách h gia đình có gii
hn, ngi tiêu dùng s la chn r hàng hóa đm bo sao cho đt mc ti đa hóa
mc hu dng.
Max u(x)
K: p.x < I
8



x = x(x
1
, x
2
, , x
n
): r hàng hóa tiêu dùng
p = p(p
1
, p
2
, , p
n
): giá ca r hàng hóa tiêu dùng
I: ngân sách ca ngi tiêu dùng

Vi mc giá p và ngân sách I cho trc, tp hp các la chn ca ngi tiêu
dùng s đc vit li  dng sau: B (p,I) = {x thuc
n
R

: p.x ≤ I}
Vi gi đnh rng thông tin th trng hoàn ho, ngi tiêu dùng là ngi chp
nhn giá, giá c hàng hóa có dng tuyn tính, thì đ đt mc hu dng cao nht,
ngi tiêu dùng s la chn tiêu dùng các hàng hóa x thuc B (p,I).
1.3 Lý thuyt đuătăchoăgiáoădc ca h giaăđình:
1.3.1 Lý thuyt li nhunăđuătăchoăgiáoădc:
Theo tác gi Becker (1993) và Schultz (1961) cho rng gia hai ngi có trình
đ hc vn khác nhau thì thu nhp ca mi ngi rt khác nhau. Do vy, con cái đi
hc trong bao nhiêu nm là do s quyt đnh ca cha m và quyt đnh đó s tùy
thuc vào k vng v mc thu nhp ca con cái h sau này.
Li nhun ca vic đu t vào giáo dc là khon chênh lch gia hin giá
khon thu nhp trong tng lai tr đi chi phí ca vic đi hc (bao gm chi phí trc
tip và chi phí c hi). iu đó có ngha là cha m nh là mt nhà đu t. H s so
sánh phn li nhun chênh lch gia vic đu t và không đu t cho tr đi hc.
Nu nhn thy thu li nhun, h s tip tc đu t cho tr đi hc. Nu nhn thy l,
b m s không cho tr tip tc đn trng.
1.3.2 Mô hình Lý thuyt v la chn s nmăđnătrng ca tr
Theo Glick và Sahn (2000), h gia đình là mt khi thng nht và h gia đình
s ra quyt đnh vì mc tiêu ti đa hóa hàm hu dng mình. Trong đó, cha m (hoc
ngi ch cht trong h gia đình) chính là ngi đa ra quyt đnh bao gm c các
quyt đnh v vic giáo dc ca tr em trong h.
Theo đó, s nm đi hc ca mt đa tr là mt hàm s ca các yu t: mc
9

lng ca cha m, thu nhp ngoài lao đng, chi phí giáo dc, trình đ hc vn ca
cha m, đc đim ca nhng đa tr, và các yu t khác ca h gia đình và xư hi.
1.4 Hành vi ra quytăđnh ca h gia đình
Trong nn kinh t nói chung h gia đình đc xem là mt b phn tiêu dùng,
h gia đình là tp hp ca nhiu thành viên và vì vy mà hành vi ra quyt đnh cho
mt vn đ chi tiêu s không tránh khi s chi phi ít nhiu t các thành viên khác
trong h. Theo nghiên cu ca Douglas (1983) đư khng đnh li mt ln na các
đim cn lu Ủ trong hành vi ra quyt đnh ca h gia đình:
-Quy trình ra quyt đnh ca h gia đình chu nh hng bi nhiu yu t bên
ngoài tác đng, gia đình luôn phi tính toán, cân nhc đ đa ra đc quyt đnh có
li nht, giúp ti đa hóa tng hu dng ca h gia đình, hn ch các la chn bt
li. Vic ra quyt đnh ca h gia đình không nhng chu tác đng t các thành viên
trong h gia đình mà còn chu tác đng t các tác nhân bên ngoài. Các tác nhân này
có th t ngi bán hàng, hoc các đi tng khác có kh nng tác đng đn vic ra
quyt đnh đó.
-Hoàn cnh, điu kin sng, các chính sách tác đng lên h gia đình cng nh
hng đn hành vi ra quyt đnh ca h gia đình.
Tóm li, quá trình ra quyt đnh nào đó ca h gia đình nói chung, hay mt
quyt đnh chi tiêu c th chu tác đng ca các yu t liên quan, t đc đim h gia
đình đn các điu kin môi trng xã hi, các quy đnh, chính sách ca chính ph…
Do đó, quá trình ra quyt đnh ca h gia đình nói chung quyt đnh chi tiêu giáo
dc nói riêng cn phi đc xem xét nghiên cu trong trng hp có nhiu yu t
tác đng.
1.5 Các nghiên cu có liên quan
1.5.1 Chi tiêu giáo dc  vùng thành th Trung Quc:ătácăđng ca thu nhp,
cácăđcăđim h giaăđìnhăvƠănhuăcu giáo dcătrongăvƠăngoƠiănc (Qian và
Smyth, 2010)
10

Nghiên cu đc thc hin trên b d liu thu thp đc t 10.793 ngi tr
li thu thp ngu nhiên  32 thành ph trên đt nc Trung Quc nm 2003. B d
liu đc thu thp bi Công ty nghiên cu marketing China Mainland nhm đo
lng các nhân t tác đng đn chi tiêu cho giáo dc trong và ngoài nc ca h gia
đình  khu vc thành th trên đt nc Trung Quc.
Vi dng hàm Tobit, chi tiêu cho giáo dc đc hi quy vi các bin đc lp
da trên mt s đc đim h gia đình nh: thu nhp ca h, ngh nghip ca b m,
s tr em trong gia đình, trình đ hc vn ca b m, tình trng hôn nhân ca b m
và đc đim ni sinh sng ca h. Kt qu nghiên cu có cho thy thu nhp h gia
đình là nhân t có mc nh hng nhiu nht đn các quyt đnh chi tiêu giáo dc
ca h gia đình.Ngoài ra, b m có trình đ hc vn càng cao và có chuyên môn
ngh nghip, thì chi tiêu giáo dc cho tr càng nhiu. H gia đình có càng nhiu tr
em trong đ tui đn trng thì chi tiêu giáo dc h gia đình càng nhiu. H gia
đình có ch h là b sng đn thân thì khon chi tiêu giáo dc này s ít hn h có
đy đ b m. Vi h gia đình sinh sng  vùng ven bin thì xu hng chi tiêu cho
giáo dc có s khác bit vi nhng h gia đình sinh sng  nhng vùng còn li.
1.5.2 T l chi tiêu giáo dc ca h giaăđình:ăth hin tm quan trng ca giáo
dc (Huston, S. J., 1995)
Nghiên cu s dng d liu mu ca 661 h gia đình đc trích xut t b d
liu điu tra chi tiêu tiêu dùng nm 1990 -1991 vi mc tiêu là phân tích tác đng
ca thu nhp và các yu t khác ca h gia đình đn t l ngân sách ca h gia đình
chi tiêu cho giáo dc. T l chi tiêu ca h gia đình là bin đo lng tm quan trng
ca giáo dc đi vi nhn thc ca mi h gia đình.
Khác vi Qian và Smyth (2010), vi dng hàm Logit, Huston (1995) cng đư
thc hin c lng t l chi tiêu cho giáo dc ca các h gia đình da trên mt s
yu t nh: thu nhp ca h, trình đ hc vn ca ch h, tui ca ch h, ngh
nghip ca ch h, gii tính ca ch h, quy mô h gia đình, đc đim ni sinh
11

sng, chng tc, và s tr em ca h gia đình.
Nghiên cu đa ra nhng kt lun là khu vc sinh sng, quy mô h gia đình,
và các đc đim ca ch h nh: thu nhp, tui, gii tính, trình đ hc vn đu có
tác đng đn t l chi tiêu cho giáo dc. Nghiên cu cng cho thy ch h là ngi
da màu có t l chi tiêu cho giáo dc ít hn nhng h gia đình có ch h có sc da
khác.
1.5.3 Các yu t tácăđngăđn chi tiêu cho giáo dc ca h giaăđìnhă vùng nông
thôn nă (Tilak, J. B.G.,2002)
Nghiên cu đc thc hin trên b d liu kho sát t 33.230 h gia đình nông
thôn sng trong 1.765 ngôi làng, 195 đa phng và 16 bang chính ca n  t
kt qu cuc điu tra v s phát trin ngun nhân lc  khu vc nông thôn n 
nm 1994, Tilak (2002) đư c lng khon chi tiêu giáo dc cho đa tr ca các
h gia đình  khu vc nông thôn Ân  là mt hàm s ph thuc vào thu nhp ca
h, gii tính ca đa tr, trình đ giáo dc và ngh nghip ca ch h, quy mô ca
h gia đình, đng cp xã hi và tôn giáo ca h, các ch s phát trin ca làng xư ni
h sinh sng, đc đim trng lp và các khon tr cp đc nhn.
Nghiên cu rút ra kt qu, đ co giãn trong chi tiêu giáo dc h gia đình chu
tác đng nhiu bi thu nhp ca h gia đình. c đim h gia đình (bao gm thu
nhp h gia đình và trình đ giáo dc ca ch h gia đình) là nhân t quan trng tác
đng đn chi tiêu giáo dc bình quân tr. Ch h có trình đ giáo dc càng cao thì
h s mnh dn chi tiêu cho giáo dc nhiu hn. H gia đình có xu hng u tiên
chi tiêu giáo dc cho tr em nam nhiu hn tr em n. Ngoài ra, quy mô h gia đình
và tôn giáo cng có tác đng đn quyt đnh chi tiêu cho giáo dc. H gia đình vi
quy mô càng ln thì có nhiu khon chi phí khác nhau cho nhiu ngi, dn đn
vic gim chi tiêu cho giáo dc nhm đm bo các khon chi tiêu thit yu khác.
Mt s các nhân t đc k vng nh gii tính ca tr, ngh nghip ca b m và
mt s yu t liên quan đn đc đim trng lp không có tác đng hoc có tác

12



đng không đáng k đn các quyt đnh chi tiêu giáo dc ca h gia đình.
Bngă1.1:ăTngăhpăcácănghiênăcuăthcănghimăvăchiătiêuăgiáoădc
Nghiên cu
Mô t nghiên cu
Kt qu nghiên cu
1. Các yu t
tác đng đn
chi tiêu cho
giáo dc ca h
gia đình  vùng
nông thôn Ân
- Tilak
(2002)
Nghiên cu da trên d liu t 33.230 h
gia đình nông thôn sng trong 1.765 ngôi
làng, 195 đa phng và 16 bang chính ca
Ân  thông qua cuc điu tra v s phát
trin con ngi  khu vc nông thôn Ân 
nm 1994.
Bin gii thích bao gm: thu nhp ca h,
trình đ hc vn và ngh nghip ca ch
h, gii tính ca đa tr, quy mô ca h gia
đình, đng cp và tôn giáo ca h, các ch
s phát trin ca làng xư ni h sinh sng,
các tr cp đc nhn.
Thu nhp là nhân t

quan trng tác đng
đn chi tiêu giáo dc
ca h gia đình. Trình
đ hc vn ca ch h,
gii tính ca đa tr,
thu nhp ca h cng
tác đng đn chi tiêu
giáo dc ca h. Ngh
nghip ca ch h
không tác đng đáng
k đn khon chi tiêu
giáo dc.
2. T l chi tiêu
giáo dc ca h
gia đình: khám
phá tm quan
trng ca giáo
dc - Huston
(1995)
S dng b d liu t cuc điu tra chi tiêu
tiêu dùng nm 1990 -1991 vi 661 h gia
đình.
Bin gii thích cho nghiên cu bao gm:
thu nhp ca h gia đình; tui, gii tính và
trình đ hc vn ca ch h; quy mô h gia
đình, khu vc đa lý, s tr trong h gia
đình, sc tc.
Tui tác và trình đ
hc vn ca ch h,
thu nhp, khu vc đa

lý, sc tc và quy mô
h gia đình là nhng
nhân t có tác đng
đn t l chi tiêu giáo
dc ca h gia đình.
3. Chi tiêu giáo
dc  vùng
D liu đc thu thp t cuc điu tra ca
China Mainland trên 32 thành ph thuc
H gia đình có thu
nhp càng cao, b m
13



thành th Trung
Quc: tác đng
ca thu nhp,
các đc đim
h gia đình và
nhu cu giáo
dc trong và
ngoài nc -
Qian và Smyth
(2010)
lãnh th Trung Quc nm 2003.
Bin đc lp đc s dng là bin thu nhp
h gia đình, ngh nghip- trình đ hc vn
ca b m, s tr trong h gia đình, tình
trng hôn nhân ca b m, đc đim khu

vc sinh sng.
có trình đ hc vn
càng cao và ngh
nghip càng chuyên
nghip thì chi tiêu giáo
dc cho tr càng nhiu.
Ngoài ra, tình trng
hôn nhân ca b m,
s tr trong h gia đình
và đc đim khu vc
sinh sng cng có tác
đng đn chi tiêu giáo
dc ca h.
4. Các nhân t
nh hng đn
chi tiêu ca h
gia đình cho
giáo dc:
nghiên cu 
vùng ông
Nam B -Trn
Thanh Sn
(2012)
D liu nghiên cu đc rút trích t b d
liu iu tra mc sng h dân c (VHLSS)
2008 ca Tng cc thng kê Vit Nam vi
594 quan sát là h gia đình  vùng ông
Nam B.
Chi tiêu giáo dc ca h gia đình đc d
đoán ph thuc vào các yu t: tng chi

tiêu, quy mô h gia đình, ni sinh sng ca
h, các khon tr cp giáo dc, dân tc, các
đc đim ca ch h nh: gii tính, đ tui,
trình đ hc vn.
Kt qu nghiên cu
cho thy các yu t
tng chi tiêu h gia
đình, ni sinh sng ca
h, trình đ hc vn
ca ch h, các khon
tr cp giáo dc đc
nhn đnh có nh
hng đn khon chi
tiêu giáo dc ca h
gia đình  vùng ông
Nam B.
1.6 Khung phân tích ca nghiên cu
Quyt đnh chi tiêu ca ngi tiêu dùng chu nhiu tác đng không nhng t
chính bn thân ngi tiêu dùng mà còn chu tác đng t các yu t bên ngoài. Chi
tiêu cho giáo dc cng không tránh khi nhng tác đng đó.
14



c đim kinh t ca h gia đình
c đim nhân khu hc ca h gia đình
c đim khu vc sinh sng ca h gia đình
Chi tiêu giáo dc
ca h gia đình
Nghiên cu v các nhân t tác đng đn chi tiêu giáo dc h gia đình ca Tilak

(2002) đư đa ra nhiu nhóm đc đim có tác đng đn quyt đnh chi tiêu giáo dc
ca h gia đình nh: nhóm đc đim ca h gia đình bao gm đc đim kinh t, đc
đim xã hi ca h (nh tng lp xã hi, tôn giáo, dân tc), đc đim nhân khu
hc, nhóm đc đim ca ch h; đc đim cá nhân; đc đim v trng lp ni h
gia đình đang sinh sng; đc đim phát trin kinh t đa phng.
Sau khi s lc lý thuyt và tham kho các nghiên cu có liên quan, tác gi
da vào cách phân chia các nhóm đc đim có tác đng đn chi tiêu giáo dc h gia
đình ca Tilak (2002) làm nn tng. Kt hp vi mc tiêu nghiên cu đư đ ra  đu
bài là phân tích tác đng ca đc đim h gia đình đn chi tiêu giáo dc, tác gi xây
dng khung phân tích cho nghiên cu này. Trong đó đc đim ca h gia đình đc
chia thành ba nhóm đc đim c th: đc đim kinh t, đc đim nhân khu hc và
đc đim khu vc sinh sng ca h gia đình tác đng đn chi tiêu giáo dc ca h
gia đình.
c đim kinh t ca h gia đình bao gm chi tiêu bình quân đu ngi và chi
tiêu lng thc phm bình quân. c đim nhân khu hc ca h gia đình bao gm
gii tính ca ch h, tình trng hôn nhân ca ch h, s tr em di 6 tui trong h,
dân tc ca ch h, s thành viên hc cp hc khác, s nm đi hc ca ch h và
tng s ngi trong h. c đim khu vc sinh sng là khu vc thành th - nông
thôn.







15

Tóm ttăchngă1:
Ni dung Chng 1 đư trình bày rõ ràng các đnh ngha và khái nim có liên
quan, lý thuyt hành vi tiêu dùng, lý thuyt v quyt đnh đu t giáo dc ca h gia
đình. Da theo các nghiên cu tng t  các quc gia khác nhau trên th gii, tác
gi đư la chn và phát trin mô hình ca Tilak (2002) làm nn tng đ xây dng
khung phân tích cho nghiên cu. Theo đó, chi tiêu giáo dc ca h gia đình chu tác
đng ca 3 nhóm đc đim ca h gia đình bao gm: đc đim kinh t ca h gia
đình, đc đim nhân khu hc và sau cùng là đc đim khu vc sinh sng ca h gia
đình.
16



CHNGă2: PHNGăPHÁPăVĨăMÔ HÌNH NGHIÊN CU
Sau khi xây dng đc khung phân tích các đc đim h gia đình có kh nng
tác đng đn chi tiêu giáo dc ca h gia đình  chng 1, chng này tác gi tin
hành xây dng mô hình nghiên cu và xem xét các bin đi din đa vào mô hình
nghiên cu.
2.1 Mô hình lý thuyt kinh t chi tiêu h giaăđình
Nhà nghiên cu Houthakker (1957) đư xem xét 3 dng hàm gm: tuyn tính,
bán logarit và logarit kép đ thành lp mô hình gii thích hiu qu nht cho mi
quan h kinh t gia chi tiêu cho mt loi hàng hóa c th và tng chi tiêu ca h
gia đình. Vi u đim ca dng hàm logarit kép, nhà nghiên cu đư đa ra mô hình
c th nh sau:
iiiiii
XXY


2
logloglog

(2.1)
Trong đó:
i
Y
là chi tiêu ca nhóm hàng hóa th i, X
i
là tng chi tiêu, X
2
là s
lng thành viên trong h gia đình,
i

là sai s.
iii

,,
là các h s ca c lng
hi quy OLS.
ii

,
cng chính là h s co giãn theo tng chi tiêu và quy mô h gia
đình khi xem xét mi quan h vi chi tiêu cho nhóm hàng th i.
Nghiên cu Chi tiêu h gia đình  Nairobi ca tác gi Massell và Heyer (1969)
cng đư s dng mô hình tng t nh trên đ c lng chi tiêu ca h gia đình:
log(E
i
) = a
0i
+ a

1i
log(E) + a
2i
log(N ) + u
i
(2.2)
Vi E
i
là chi tiêu cho hàng hóa th i, E là tng chi tiêu ca h gia đình, N là s
thành viên ca h gia đình, a là các h s cn c lng ca mô hình và u
i
là sai s.
Massell và Heyer (1969) đư nhn đnh dng hàm logarit kép đc s dng
trong nhiu nghiên cu nh vào tính đn gin và có th thêm vào nhiu yu t có
liên quan khác nhm tng tính gii thích cho mô hình.
Ndanshau (1998) xây dng mô hình c lng tng quát cho chi tiêu h gia