Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến sự tham gia vào Hợp tác xã trong xây dựng nông thôn mới tại Tây Ninh Đại học Kinh tế TP.HCM, 2015

B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
TRƯ NG Đ I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

LÊ VĂN TUY N
ĐÁNH GIÁ M C Đ
Đ NS

NH HƯ NG C A CÁC NHÂN T

THAM GIA VÀO H P TÁC XÃ

TRONG XÂY D NG NÔNG THÔN M I
T I TÂY NINH

LU N VĂN TH C SĨ KINH T

Tp. H Chí Minh - Năm 2015


B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
TRƯ NG Đ I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

LÊ VĂN TUY N
ĐÁNH GIÁ M C Đ
Đ NS

NH HƯ NG C A CÁC NHÂN T

THAM GIA VÀO H P TÁC XÃ

TRONG XÂY D NG NÔNG THÔN M I
T I TÂY NINH

Chuyên ngành: CHÍNH SÁCH CƠNG
Mã s : 60 34 04 02

LU N VĂN TH C SĨ KINH T
NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C: TS. NGUY N T N KHUYÊN

Tp. H Chí Minh – Năm 2015


L I CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a riêng tơi. Các s li u, k t
qu nêu trong Lu n văn là trung th c, chưa t ng đư c ai cơng b trong b t kỳ cơng
trình khoa h c nào khác.
Tơi xin cam đoan r ng m i s giúp ñ cho vi c th c hi n Lu n văn này đã
đư c c m ơn và các thơng tin trích d n trong Lu n văn đã đư c ch rõ ngu n g c.

Tác gi

Lê Văn Tuy n


M CL C
L I CAM ĐOAN....................................................................................................
DANH M C VI T T T.........................................................................................

DANH M C CÁC B NG ......................................................................................
CHƯƠNG I: GI I THI U................................................................................... 1
1.1. Đ t v n ñ : .................................................................................................. 1
1.2. M c tiêu nghiên c u: .................................................................................. 2
1.3. Câu h i nghiên c u:.................................................................................... 2
1.4. Ph m vi nghiên c u: ................................................................................... 3
1.5. Phương pháp nghiên c u: .......................................................................... 3
1.6. K t c u ñ tài: ............................................................................................. 4
CHƯƠNG II: CƠ S

LÝ THUY T VÀ T NG QUAN TÀI LI U .................. 5

2.1. T ng quan v mơ hình HTX và vai trò c a HTX trong xây d ng NTM:. 5
2.1.1. T ng quan v HTX: .............................................................................. 5
2.1.1.1. Khái ni m H p tác xã:.................................................................... 5
2.1.1.2. L ch s hình thành phong trào HTX

Vi t Nam: ........................ 7

2.1.1.3. Chính sách c a Nhà nư c đ i v i h p tác xã: ............................. 16
2.1.1.4. Nguyên t c t ch c và ho t ñ ng c a h p tác xã: ....................... 16
2.1.2. M i liên h gi a HTX v i công cu c xây d ng NTM thơng qua tiêu
chí 13 v hình th c t ch c s n xu t: .......................................................... 17
2.1.2.1. Khái ni m Nông thôn: .................................................................. 17
2.1.2.2. Khái ni m nông thôn m i:............................................................ 17
2.1.2.3. M i quan h gi a HTX v i công cu c xây d ng nông thơn m i:18
2.1.2.4. Vai trị c a HTX trong xây d ng NTM:...................................... 18
2.2. Các nhân t

nh hư ng ñ n s tham gia ngư i dân vào HTX: .............. 22

2.2.1. Khái ni m nông h :............................................................................. 22
2.2.2. Các nhân t

nh hư ng ñ n s tham gia c a ngư i dân vào HTX: . 22

2.3. Kh o lu n nghiên c u liên quan: ............................................................. 24
2.3.1. Nghiên c u

các nư c:.......................................................................... 24


CHƯƠNG 3: THI T K NGHIÊN C U.......................................................... 26
3.1. Quy trình nghiên c u: .............................................................................. 26
3.2. Mơ hình nghiên c u:................................................................................. 26
3.3. Mô t các bi n s d ng trong mơ hình: ................................................... 27
3.4. Phương pháp thu th p s li u, ngu n thông tin: ..................................... 30
3.5. Phương pháp phân tích s li u:................................................................ 30
CHƯƠNG IV: K T QU NGHIÊN C U ........................................................ 31
4.1. Th c tr ng ho t đ ng c a mơ hình HTX: ............................................... 31
4.2. Đánh giá tình hình ho t đ ng c a các HTX: ........................................... 33
4.3. S tham gia c a ngư i dân vào mơ hình HTX: ....................................... 34
4.3.1. Th c tr ng đi u tra nơng h : ............................................................. 34
4.3.2. Nh n th c nơng h v mơ hình HTX:................................................ 37
4.4. T ng quan các nhân t

nh hư ng: ......................................................... 39

4.5. K t qu ư c lư ng: ................................................................................... 40
4.6. Gi i pháp thu hút ngư i dân tham gia mơ hình HTX: ........................... 43

CHƯƠNG V: K T LU N.................................................................................. 46
5.1. K t lu n: .................................................................................................... 46
5.2. H n ch c a ñ tài:.................................................................................... 47
5.3. Nh ng v n ñ c n nghiên c u ti p theo:.................................................. 47
DANH M C TÀI LI U THAM KH O............................................................ 48
PH L C ............................................................................................................ 50


DANH M C VI T T T
CNXH: Ch nghĩa xã h i
GTVT: Giao thông v n t i
HTX: H p tác xã
NTM: Nơng thơn m i
QTDND: Qu tín d ng nhân dân
THT: T h p tác
TTCN: Ti u th Công nghi p
UBND: y ban nhân dân


DANH M C CÁC B NG

STT

B ng

1

4.1

2

4.2

Phân b HTX nông nghi p trên ñ a bàn t nh

32

3

4.3

M t s ch tiêu v đ c đi m nơng h

34

4

4.4

Thưc trang kinh nghiêm sản xuât của nông h

35

5

4.5

Th c tr ng tham gia các t ch c h i, đồn th c a nông h

36

6

4.6

Nh n th c c a nông h v mơ hình HTX

37

7

4.7

Ti p c n văn b n liên quan đ n HTX

38

8

4.8

Giá tr trung bình nơng h

40

9

4.9

K t qu h i quy probit

40

N i dung
Ngành ngh ho t ñ ng c a các HTX trên ñ a bàn t nh Tây
Ninh

Trang
31


1

CHƯƠNG I: GI I THI U
1.1. Đ t v n ñ :
Phát tri n nông nghi p, nông thôn và nông dân là nhi m v r t quan tr ng
ñư c Đ ng, Nhà nư c ñ c bi t quan tâm. Th c hi n Ngh quy t Trung ương 7 (khóa
X) v nơng nghi p - nơng thơn - nơng dân, đ phát tri n tồn di n khu v c nơng
thơn, Chính ph đã ban hành B Tiêu chí Qu c gia v NTM và phê duy t Chương
trình m c tiêu Qu c gia xây d ng NTM giai ño n 2010 - 2020. Chương trình m c
tiêu qu c gia v xây d ng NTM là m t trong nh ng n i dung c th hóa đã tr
thành phong trào l n đư c hư ng ng r ng kh p trong c nư c nói chung và t nh
Tây Ninh nói riêng. Đây là cơ h i và ñi u ki n thu n l i làm cho khu v c nông thơn
ngày càng phát tri n, n đ nh, đ i s ng v t ch t và tinh th n c a ngư i dân ngày
càng ñư c nâng cao.
Trong th c hi n Chương trình m c tiêu qu c gia v xây d ng NTM, tiêu chí
13 v hình th c t ch c s n xu t là m t trong nh ng tiêu chí quan tr ng, mu n xây
d ng NTM thì xã xây d ng NTM ph i có THT ho c HTX ho t đ ng có hi u qu .
Do đó, vai trò c a các t ch c kinh t h p tác mà c th là vai trò c a HTX là h t
s c quan tr ng, v a là h tr ñ th c hi n nh ng tiêu chí c n đ t đư c v a là ñi u

ki n phát huy n i l c hi u qu trong s nghi p xây d ng NTM.
Tuy nhiên, các HTX nói chung và HTX

t nh Tây Ninh nói riêng đang đ i

m t v i nhi u khó khăn và thách th c v mơ hình và hi u qu ho t ñ ng. Ph n l n
các HTX ho t ñ ng c m ch ng, hi u qu kém và th m chí có nguy cơ gi i th .
Nguyên nhân ch y u là do l i ích HTX mang l i chưa ñ s c h p d n, thu hút các
h thành viên tồn tâm tồn ý góp s c chung tay xây d ng HTX, cũng như chưa t o
ra l i ích cho chính HTX. Bên c nh đó, do nh hư ng c a y u t l ch s v mơ hình
HTX ki u cũ, vi c v n ñ ng ngư i dân tham gia vào HTX ñ xây d ng NTM g p
r t nhi u khó khăn.
Chính vì v y, đ tài nghiên c u v "Đánh giá m c ñ

nh hư ng c a các

nhân t ñ n s tham gia vào HTX trong xây d ng nông thôn m i t i Tây Ninh"


2

s giúp nh n di n các nhân t chính nh hư ng ñ n quy t ñ nh tham gia vào HTX
c a ngư i dân. T đó, đ tài s đ xu t các gi i pháp chính sách v n đ ng, thu hút,
khuy n khích ngư i dân tham gia vào mơ hình HTX, góp ph n nâng cao ch t lư ng
ho t ñ ng c a mơ hình HTX, giúp chính quy n đ a phương các xã s m th c hi n và
đ t tiêu chí 13 v NTM.
1.2. M c tiêu nghiên c u:
1.2.1. M c tiêu nghiên c u t ng quát:
M c tiêu c a ñ tài là nh m xác đ nh các nhân t chính nh hư ng ñ n ngư i
dân trong vi c ra quy t đ nh tham gia vào HTX. T đó, làm cơ s đ xu t các gi i

pháp, chính sách thúc đ y các cá nhân, h gia đình tham gia vào HTX, góp ph n
th c hi n đ t tiêu chí s 13 - B tiêu chí Qu c gia v NTM

các xã xây d ng NTM

trên ñ a bàn t nh Tây Ninh.
1.2.2. M c tiêu nghiên c u c th :
- Tìm hi u tình hình th c hi n tiêu chí 13 v hình th c t ch c s n xu t trong
B tiêu chí Qu c gia v NTM

t nh Tây Ninh. Thơng qua đó đánh giá th c tr ng

thành l p m i các THT, HTX t i các xã ñi m xây d ng NTM trên ñ a bàn t nh Tây
Ninh.
- Nghiên c u các nhân t nào nh hư ng ñ n s tham gia c a ngư i dân vào
HTX. Qua đó, xác đ nh nhân t chính nh hư ng đ n s tham gia c a ngư i dân
vào HTX.
- Đ xu t gi i pháp thu hút, khuy n khích ngư i dân tham gia phát tri n mơ
hình HTX trên đ a bàn t nh, nh t là

các xã ñi m xây d ng NTM.

1.3. Câu h i nghiên c u:
Đ ñ t ñư c m c tiêu ñó, lu n văn này s tr l i 3 câu h i chính sau ñây:
- (1) Th c tr ng ho t ñ ng c a mơ hình HTX trên đ a bàn t nh Tây Ninh và s
tham gia c a ngư i dân vào mơ hình này, đ c bi t là
- (2) Các nhân t

các xã ñi m xây d ng NTM?

nh hư ng ñ n vi c ra quy t đ nh tham gia vào mơ hình

HTX? Nhân t nào mang tính ch t tiêu bi u, ph bi n, có tính ch t quy t đ nh?


3

- (3) Gi i pháp chính sách nh m thu hút ngư i dân tham gia vào mơ hình
HTX?
1.4. Ph m vi nghiên c u:
1.4.1. V không gian:
Đ i tư ng kh o sát c a lu n văn là các h gia đình chun s n xu t nơng
nghi p có tham gia ho c khơng tham gia vào mơ hình HTX
NTM

4 xã đi m xây d ng

4 huy n Hòa Thành, Châu Thành, Tân Biên và Tr ng Bàng thu c ñ a bàn

t nh Tây Ninh. T ñó, nghiên c u các nhân t quy t ñ nh s tham gia c a ngư i dân
vào mô hình HTX. THT và các HTX thu c lĩnh v c khác không thu c ph m vi
nghiên c u c a ñ tài.
1.4.2. V th i gian:
Các d li u, thơng tin c a đ tài thu th p, t ng h p t nhi u ngu n, t các
thông tin chung trong nư c, qu c t và c a t nh Tây Ninh.
Nh ng thông tin th c p dùng đ phân tích đ tài đư c thu th p t các báo cáo
c a Liên minh H p tác xã t nh, S Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn và UBND
t nh Tây Ninh t năm 2011 ñ n 2014.
Nh ng s li u sơ c p ñư c thu th p tr c ti p t b ng câu h i ph ng v n 120 h
gia đình trong 02 thang tư thang 8/2014 ñên thang 9/2014.

1.5. Phương pháp nghiên c u:
- Tác gi s d ng phương pháp th ng kê mơ t và mơ hình h i quy probit đ
xác ñ nh các nhân t

nh hư ng ñ n quy t ñ nh tham gia vào HTX c a ngư i dân

trên ñ a bàn t nh Tây Ninh.
- Ý nghĩa th c ti n: Lu n văn kh o sát và ñ xu t m t s y u t
xác ñ nh ñâu là y u t

nh hư ng và

nh hư ng chính, có tác đ ng đ n quy t đ nh tham gia vào

mơ hình HTX c a ngư i dân trên ñ a bàn t nh Tây Ninh. T đó, tác gi đ xu t m t
s gi i pháp nh m thu hút, khuy n khích ngư i dân tham gia mơ hình HTX đ xây
d ng đ t tiêu chí 13 v hình th c t ch c s n xu t trong B tiêu chí Qu c gia v
NMT t i các xã ñi m trên ñ a bàn t nh Tây Ninh.


4

1.6. K t c u ñ tài:
Lu n văn ñư c chia thành 5 chương:
- Chương I: Gi i thi u.
- Chương II: Cơ s lý thuy t và t ng quan tài li u.
- Chương III: Thi t k nghiên c u.
- Chương IV: K t qu nghiên c u.
- Chương V: K t lu n.

5

CHƯƠNG II: CƠ S

LÝ THUY T VÀ T NG QUAN TÀI LI U

2.1. T ng quan v mơ hình HTX và vai trò c a HTX trong xây d ng
NTM:
2.1.1. T ng quan v HTX:
2.1.1.1. Khái ni m HTX:
Phong trào phát tri n h p tác xã trên th gi i đã có b dày phát tri n g n 200
năm, t đó đã hình thành m t khu v c h p tác xã phát tri n r ng kh p t các nư c
giàu, công nghi p phát tri n ñ n các nư c nghèo kém phát tri n và lý lu n khoa h c
v h p tác xã ch t ch mang tính h th ng. T ch c lao ñ ng qu c t (ILO) và Liên
minh h p tác xã qu c t (ICA) ñã t ng k t kinh nghi m phát tri n h p tác xã trên
th gi i và khuy n cáo r ng rãi cho t t c các nư c, theo đó: “H p tác xã là hi p
h i/ hay là t ch c t ch c a các cá nhân liên k t v i nhau m t cách t nguy n
nh m ñáp ng các nhu c u và nguy n v ng chung v kinh t , xã h i và văn hố
thơng qua m t doanh nghi p ñư c s h u chung và đư c ki m sốt m t cách dân
ch ”. B n ch t này c a h p tác xã ñã ñư c th hi n thông qua lu t pháp v h p tác
xã c a các nư c. Nhi u nư c ñang phát tri n ñã và ñang s a ñ i b sung lu t pháp
c a nư c mình theo kinh nghi m chung c a th gi i, mà th c ch t là k t tinh c a
tinh hoa nhân lo i sau g n 200 năm phát tri n h p tác xã v i r t nhi u thăng tr m,
v i nhi u thành công nhưng cũng khơng ít th t b i. B n ch t này c a h p tác xã là
cơ s v t ch t cho hi n th c hoá các giá tr (T giúp ñ ; T ch u trách nhi m; Dân
ch ; Cơng b ng; Bình đ ng; Đoàn k t) và nguyên t c (Tham gia t nguy n và m ;
Ki m soát m t cách dân ch b i các thành viên; Tham gia kinh t c a thành viên
h p tác xã; T ch và ñ c l p; Giáo d c, hu n luy n và thông tin; H p tác gi a các
h p tác xã; Chăm lo cho c ng ñ ng) cao ñ p c a h p tác xã, làm cho các giá tr và

ngun t c đó lan to , th m th u ngày càng sâu r ng trong xã h i.
Ngay t năm 1927 trong tác ph m “Đư ng kách m nh”, Bác H ñã có bài vi t
t ng k t r t sâu s c v h p tác xã, không ch nêu rõ tư tư ng v h p tác xã, mà cịn
ch ra đ c đi m b n ch t c a mơ hình t ch c h p tác xã, theo đó: xã viên là ngư i


6

ch c a h p tác xã; h p tác xã ph i mang l i l i ích tr c ti p cho xã viên và ch xã
viên m i đư c hư ng l i ích đó; h p tác xã t ch , nhưng không ph i t ch c ñ nh
hư ng l i nhu n, và cũng không ph i t ch c t thi n.
Ngh quy t s 10-NQ/TW ngày 5/4/1988 c a B chính tr kh ng đ nh: “ H p
tác xã, t p đồn s n xu t là t ch c kinh t t nguy n c a nông dân, …, ho t ñ ng
theo nguyên t c t qu n lý, t ch u trách nhi m v hi u qu s n xu t- kinh doanh,
có tư cách pháp nhân, bình đ ng trư c pháp lu t…Ph i dân ch hố, cơng khai
hố cơng tác qu n lý, phát huy quy n l c t i cao c a ñ i h i xã viên, làm cho xã
viên th c s tham gia vào công tác qu n lý s n xu t, kinh doanh c a t p th ". Đ c
bi t, Ch th s 68-CT/TW ngày 24/5/1996 c a Ban bí thư và Ngh quy t Đ i
h i VIII l n ñ u tiên s d ng khái ni m “kinh t h p tác”, ñ ng th i ti p t c kh ng
đ nh ngun t c t nguy n, bình ñ ng, cùng có l i, qu n lý dân ch c a h p tác xã.
Ngh quy t Đ i h i IX, X, Chi n lư c phát tri n kinh t - xã h i 2001 - 2010, Ngh
quy t TW 5 (khoá IX) ti p t c nêu rõ qu n ñi m cơ b n cho mơ hình t ch c h p
tác xã là: “Trong nơng nghi p, trên cơ s phát huy tính t ch c a h gia đình, chú
tr ng phát tri n các hình th c h p tác và HTX cung c p d ch v , v t tư và tiêu th
s n ph m cho kinh t h gia đình và trang tr i … Kh ng ñ nh nguyên t c: h p tác
t nguy n, dân ch , bình đ ng và cơng khai; t ch , t ch u trách nhi m và cùng có
l i, h p tác phát tri n cơng đ ng.
Như v y, xu th m i phát tri n c a kinh t t p th

nư c ta, kinh nghi m phát

tri n chung v h p tác xã trên th gi i và ch trương, quan ñi m c a Đ ng ta, tư
tư ng H Chí Minh v h p tác xã là trùng h p v i nhau và có s th ng nh t cao
gi a lý lu n và v n d ng phù h p vào hoàn c nh th c ti n

Vi t Nam trong giai

ño n ñ i m i.
Ngày 20/11/2012, Qu c h i khóa XIII, kỳ h p th 4 thông qua Lu t H p tác
xã năm 2012 và có hi u l c thi hành k t ngày 01/7/2013. Theo đó, t i kho n 1
Đi u 3 Lu t H p tác xã quy ñ nh :"H p tác xã là t ch c kinh t t p th , đ ng s
h u, có tư cách pháp nhân, do ít nh t 07 thành viên t nguy n thành l p và h p tác
tương tr l n nhau trong ho t ñ ng s n xu t, kinh doanh, t o vi c làm nh m ñáp


7

ng nhu c u chung c a thành viên, trên cơ s t ch , t ch u trách nhi m, bình
đ ng và dân ch trong qu n lý h p tác xã".
Khi h p tác xã phát tri n đ n trình đ cao hơn thì s hình thành các doanh
nghi p c a h p tác xã; doanh nghi p c a h p tác xã ho t ñ ng theo Lu t doanh
nghi p. H p tác xã có tư cách pháp nhân, t ch , t ch u trách nhi m v các nghĩa
v tài chính trong ph m vi v n đi u l , v n tích lũy và các ngu n v n khác c a h p
tác xã theo quy ñ nh c a pháp lu t.
2.1.1.2. L ch s hình thành phong trào HTX

Vi t Nam:

Dư i s lãnh ñ o c a Đ ng, hơn 65 năm qua, tr i qua các th i kỳ phát tri n
khác nhau, phong trào HTX

Vi t Nam đó có nh ng đóng góp to l n cho s

nghi p cách m ng trong m i giai ño n l ch s , ñ c bi t là nh ng ñóng góp cho công
cu c kháng chi n ch ng M c u nư c, gi i phóng mi n Nam, th ng nh t ñ t nư c.
Liên minh HTX Vi t Nam (2012) trong "Đ cương hư ng d n tuyên truy n ngày
H p tác xã Vi t Nam" ñã khái quát l ch s hình thành phong trào HTX

Vi t Nam

qua các th i kỳ c th sau:
2.1.1.2.1. Giai ño n 1945 - 1955:
Sau Cách m ng tháng Tám (1945), hư ng ng l i kêu g i kháng chi n ki n
qu c c a H Ch t ch, phong trào kinh t h p tác ñư c hình thành và phát tri n
nhi u vùng t do và căn c ñ a cách m ng. Trong phong trào đó, ngày 08/3/1948,
t i Chi n khu Vi t B c, HTX th y tinh Dân ch ñư c thành l p, m ñ u cho s ra
ñ i và phát tri n c a phong trào HTX

Vi t Nam.

Th i kỳ này, các hình th c h p tác ch y u là t đ i cơng, HTX phát tri n
chưa nhi u, năng l c s n xu t cũng h n ch nhưng ñã thu hút hàng ch c v n nông
dân, th th công vào con ñư ng làm ăn t p th . S phát tri n c a phong trào kinh
t h p tác, HTX đó gúp ph n gi i phóng nơng dân thoát kh i s ràng bu c c a các
phương th c s n xu t phong ki n, đưa nơng dân lên v trí ngư i làm ch , có nh ng
đóng góp tích c c trong vi c ñ m b o h u c n cho cu c kháng chi n ch ng th c dân
Pháp, ñ ng viên s c ngư i, s c c a cho ti n tuy n.


8

2.1.1.2.2. Giai ño n 1955 - 1961:
T nh ng cơ s kinh t h p tác, HTX đư c hình thành trong nh ng năm kháng
chi n ch ng th c dân Pháp, ngay sau khi mi n B c ñư c gi i phóng, Đ ng và Nhà
nư c ta ñã chú tr ng ch ñ o xây d ng, phát tri n HTX trong các ngành kinh t . Ch
trong m t th i gian ng n, sau giai đo n thí đi m xây d ng các HTX và các hình
th c h p tác gi n ñơn, trong 3 năm (1958 - 1960), c nư c đã có hơn 50 nghìn HTX
đư c thành l p, trong đó có 41 nghìn HTX nơng nghi p. Đ n năm 1960, v cơ b n,
mi n B c đó hồn thành vi c h p tác hóa b c th p trong nơng nghi p. Có 2.760
HTX TTCN, hơn 250 HTX mua bán c p huy n, 5.294 HTX trong lĩnh v c tín d ng
và hơn 520 HTX ngư nghi p.
Vi c v n ñ ng xây d ng, phát tri n HTX trong giai ño n này tr thành phong
trào cách m ng r ng l n, thu hút đ i b ph n h nơng dân, h kinh t cá th và
ngư i lao ñ ng tham gia. K t qu ho t ñ ng c a các HTX nh ng năm này đó góp
ph n to l n vào công cu c khôi ph c và phát tri n kinh t sau chi n tranh, góp ph n
thúc đ y kinh t phát tri n v i t c đ cao. Thơng qua vi c xây d ng và phát tri n
HTX đó hình thành quan h s n xu t m i, khai thác và s d ng có hi u qu hơn tư
li u s n xu t nh , th th công, ti u thương vào làm ăn h p tác trong các HTX theo
ñư ng l i c a Đ ng, góp ph n th c hi n th ng l i công cu c c i t o XHCN

mi n

B c. V i quan h s n xu t m i phù h p cùng các y u t chính tr , xã h i m i đó t o
ra s hăng hái, ph n kh i s n xu t trong nông dân, s n xu t phát tri n, đ i s ng
nơng dân và b m t nơng thơn có bư c phát tri n rõ r t c v kinh t , văn hóa, xã
h i.
Cùng v i quá trình phát tri n HTX, t r t s m, Đ ng và Nhà nư c đó quan tâm
đ n vi c hình thành các cơ quan, t ch c qu n lý, tr giúp và ñ i di n cho các HTX.
Năm 1955, Chính ph ch ñ o thành l p h th ng t ch c Ban qu n lý HTX mua
bán t Trung ương ñ n các t nh, thành ph và giao cho các B , ngành qu n lý Nhà

nư c nhi m v h tr phát tri n HTX. Năm 1961, Liên hi p các HTX TTCN Trung
ương ñư c thành l p. Các t ch c này ñã th c hi n t t công tác tuyên truy n v n
ñ ng phát tri n m r ng m ng lư i các HTX, hư ng d n giúp ñ v nghi p v và


9

h tr ñào t o cán b cho các HTX, góp ph n thúc đ y s phát tri n nhanh chóng
c a các HTX thu c các ngành, lĩnh v c.
2.1.1.2.3. Giai ño n 1961 - 1965:
Phát huy thành qu ñ t ñư c, phong trào kinh t h p tác, HTX giai ño n này
ti p t c ñư c ñ y m nh. Cùng v i vi c th c hi n cu c v n ñ ng c i ti n qu n lý,
xây d ng các HTX b c cao v i quy mơ đư c m r ng trong lĩnh v c nông nghi p,
hàng nghìn HTX trong lĩnh v c phi nơng nghi p ñư c thành l p, thu hút hàng tri u
nhân dân tham gia.
Các HTX nông nghi p v i hình th c t ch c lao đ ng t p th , nhanh chóng
chuy n phương th c s n xu t t t cung t c p, phân tán thành s n xu t t p trung,
ñưa máy móc, cơng c và k thu t canh tác m i vào s n xu t. Cơ s v t ch t k
thu t trong các HTX ñư c tăng cư ng, giá tr tài s n c ñ nh c a các HTX năm
1965 tăng g p 6,5 l n. Các cơng trình th y l i đư c xây d ng, ñ ng ru ng ñư c c i
t o, khai hoang ph c hóa đư c đ y m nh. Vì v y, s h nơng dân tham gia HTX ñã
tăng t 84,8% năm 1960 lên 90% năm 1965.
Các HTX TTCN cũng phát tri n các cơ s s n xu t t p trung, tích c c c i ti n
k thu t nâng cao ch t lư ng s n ph m. Giá tr s n lư ng công nghi p, TTCN do
các HTX s n xu t năm 1965 tăng g p 8,4 l n so v i năm 1960. L n ñ u tiên khu
v c kinh t h p tác, HTX

nư c ta t ch c s n xu t ñư c hàng xu t kh u và xu t

kh u ñ n th trư ng nhi u nư c trên th gi i.

Các HTX mua bán cơ s ñư c chuy n v xã và m ng lư i mua, bán ñư c m
r ng ñ n t n thôn, b n. Ch trong 3 năm (1962-1965), hơn 3.000 HTX mua bán xã
ñư c thành l p. Các HTX ñã làm t t vai trị tr th đ c l c c a thương nghi p qu c
doanh trong vi c ñ i lý hàng công ngh ph m và thu mua y thác lương th c, nông
s n th c ph m cho Nhà nư c.
Các HTX tín d ng cũng ñư c phát tri n m nh

kh p các vùng, mi n trên

mi n B c. V i g n 2.500 cơ s , các HTX tín d ng đó t o đi u ki n h tr nơng dân
v v n, góp ph n h n ch , xóa b d n n n cho vay n ng lãi.


10

Cùng v i nh ng đóng góp v kinh t , phong trào HTX cũng có vai trị quan
tr ng v m t xã h i, như gi i quy t vi c làm cho hàng tri u lao ñ ng, h tr các h
xã viên phát tri n s n xu t, n ñ nh và c i thi n ñ i s ng. Các HTX ñã chú tr ng
giáo d c tinh th n yêu nư c, yêu CNXH, nâng cao giác ng chính tr cho đơng đ o
qu n chúng lao ñ ng, ñ ng th i là nơi ñào t o ñ i ngũ cán b có kinh nghi m th c
ti n đ b sung cán b cho ñ a phương. Trong giai ño n này, các HTX có vai trị
quan tr ng trong vi c xây d ng l i s ng m i, có văn hóa

nơng thơn thơng qua

vi c t ch c các d ch v ph c v các chu c u xã h i như tang l , hi u h , gi tr …
Các phong trào thi ñua c a HTX cũng ñư c ñ y m nh. Phong trào thi ñua h c
và làm theo HTX Đ i Phong (Qu ng Bình), HTX Thành Cơng (Thanh Hố)... đư c
các ñ a phương phát ñ ng sâu r ng và ñ t k t qu thi t th c.
Cùng v i vi c c ng c h th ng t ch c qu n lý HTX nông nghi p, mua bán...

t trung ương ñ n các huy n, th , năm 1961, Đ i h i ñ i bi u tồn qu c các HTX
ti u th cơng nghi p ñư c t ch c, Liên hi p HTX TTCN t Trung ương ñ n các
ñ a phương ñư c thành l p; H th ng qu n lý, ñ i di n, h tr c a các HTX mua
bán, HTX ti u th cơng nghi p đã tr thành ch d a c a các HTX, h tr các HTX
v ngu n hàng, cung ng nguyên li u ñ HTX t ch c s n xu t, kinh doanh; t o ra
m i quan h liên k t gi a các HTX, hư ng d n giúp ñ các HTX v chun mơn,
nghi p v và đào t o cán b , d y ngh cho ngư i lao ñ ng.
2.1.1.2.4. Giai ño n 1965 - 1975:
Năm 1965, khi Đ qu c M ñưa máy bay ra ném bom phá ho i mi n B c, quy
mô chi n tranh m r ng. V i kh u hi u "t t c ñ chi n th ng", “ T t c đ gi i
phóng mi n Nam th ng nh t đ t nư c", “ Vì mi n Nam ru t th t”,v.v,…, khu v c
HTX ñư c c ng c , phát tri n và tr thành m t l c lư ng kinh t quan tr ng trong
n n kinh t c a h u phương l n mi n B c.
Trong lĩnh v c nơng nghi p, cu c v n đ ng c i ti n qu n lý, t ch c l i s n
xu t ñư c phát ñ ng và t ch c th c hi n như m t cu c cách m ng l n. Các HTX
ti n hành c ng c ch ñ s h u t p th trong HTX, t ch c các ñ i s n xu t k t
h p v i các ñ i chuyên khâu, ñ u tư tăng cư ng cơ s v t ch t. Nhi u phong trào


11

s n xu t ñư c phát ñ ng như phong trào xây d ng nh ng cánh ñ ng 5 t n/ha, phong
trào h c t p HTX nông nghi p Đ i Phong (Qu ng Bình), HTX nơng nghi p Vũ
Th ng (Thái Bình)...
Các HTX đư c c ng c và t ng bư c chuy n d n thành HTX b c cao, ti p t c
ñ y m nh s n xu t ñáp ng nhu c u tiêu dùng c a nhân dân, cung c p hàng hố cho
chi n trư ng, đ ng th i ñã s n xu t ra nhi u m t hàng th cơng m ngh có giá tr
xu t kh u.
Các HTX mua bán cũng ñã t ch c t t vi c tham gia lưu thơng hàng hố trong
th trư ng, đưa hàng hố t i tay ngư i tiêu dùng, ch ng n n ñ u cơ, nâng giá, ép

giá.
Các HTX v n t i ngoài vi c ñáp ng các nhu c u v n chuy n hàng hố, hành
khách cịn tr c ti p tham gia v n chuy n lương th c, vũ khí ra ti n tuy n ph c v
chi n ñ u.
M c dù ph i ho t ñ ng trong ñi u ki n chi n tranh vô cùng ác li t, phong trào
HTX giai ño n này v n ñư c c ng c và phát tri n. Đ n cu i năm 1974, tồn mi n
B c có hơn 46.000 HTX trong các ngành, lĩnh v c, trong đó h u h t các HTX nơng
nghi p đã t ch c l i theo quy mơ tồn xã, thu hút 96% s h nông dân tham gia.
S n xu t công nghi p, ti u th công nghi p v n ñ t t c ñ tăng trư ng khá, trong
nh ng năm 1970 - 1974 bình quân tăng 11,8%, chi m hơn 32% giá tr s n lư ng
cơng nghi p đ a phương. Các HTX mua bán cũng nâng t tr ng chi m lĩnh th
trư ng bán l xã h i lên 21%.
Trên cơ s giáo d c lòng yêu nư c và căm thù gi c M sâu s c, các HTX ñã
ñ ng viên đư c s lao đ ng qn mình c a các viên HTX, v a s n xu t v a chi n
ñ u, v i kh u hi u "thóc khơng thi u m t cân, qn khơng thi u m t ngư i", "tay
cày tay súng", v a s n xu t nhi u lương th c, th c ph m, hàng hóa tiêu dùng chi
vi n cho mi n Nam, v a t ch c các ñơn v t v , tham gia chi n ñ u, ñánh tr máy
bay ñ ch, b o v quê hương. Nh có HTX, chúng ta đã huy đ ng cao ñ ñư c s c
ngư i, s c c a cho ti n tuy n, hàng tri u thanh niên trai tráng nơng thơn ra m t tr n,
đánh gi c c u nư c, gi i phóng mi n Nam, th ng nh t T qu c. Các HTX còn làm


12

nịng c t trong cu c v n đ ng tồn dân th c hi n cơng tác h u phương qn đ i,
tr c ti p chăm sóc gia ñình thương binh, li t s ; ti p nh n các chi n sĩ, thương b nh
binh t m t tr n v tham gia s n xu t v i các công vi c phù h p, t o ñi u ki n n
ñ nh cu c s ng. Và còn là nơi giáo d c, nâng cao ý th c chính tr cho qu n chúng
nhân dân, xây d ng n p s ng văn hố, đ cao tình làng nghĩa xóm, tương tr , giúp
đ l n nhau, đóng góp tích c c vào nh ng thành t u c a cu c cách m ng tư tư ng

văn hố

nơng thơn.

Trong giai đo n này, Liên hi p HTX TTCN đã xây d ng hồn ch nh h th ng
t ch c t Trung ương ñ n các huy n, th xã. T p trung hư ng d n h tr các HTX
phát tri n s n xu t, nh t là phát tri n s n xu t hàng xu t kh u; h tr các HTX v k
thu t, th trư ng, cung ng nguyên li u t ch c gia công s n xu t cho các xí nghi p
qu c doanh. H th ng qu n lý HTX mua bán cũng ñư c c ng c tăng cư ng, v a
hư ng d n, giúp ñ các HTX v nghi p v , v a tr c ti p t ch c các ho t ñ ng s n
xu t, ch bi n, kinh doanh các m t hàng ngoài k ho ch đ có thêm ngu n hàng
cung ng cho các HTX cơ s , ñáp ng nhu c u tiêu dùng c a xã h i. Các t ch c
qu n lý, ñ i di n, h tr cho HTX còn làm t t vai trò tham mưu cho Đ ng, Nhà
nư c đ ra nh ng ch trương, chính sách, t o ñi u ki n cho HTX phát tri n; ñ ng
th i làm t t nhi m v giáo d c chính tr , đ ng viên tinh th n yêu nư c trong cán b ,
xã viên HTX, tham gia tích c c vào vi c th c hi n các nhi m v cách m ng trong
m i giai ño n l ch s c a ñ t nư c.
2.1.1.2.5. Giai ño n 1975 - 1997:
Sau chi n th ng l ch s mùa xuân năm 1975, mi n Nam hồn tồn gi i phóng,
c nư c th ng nh t cùng ñi lên CNXH, phong trào HTX ñư c phát tri n và lan r ng
t i các t nh, thành ph phía Nam.
Th c hi n chính sách c i t o theo tinh th n Ngh quy t Trung ương l n th 24
(khoá III) và Ngh quy t Đ i h i đ i bi u tồn qu c l n th IV c a Đ ng, v i m c
tiêu ñ n năm 1980 hoàn thành cơ b n vi c c i t o XHCN

các t nh, thành ph phía

Nam. Ch trong 4 năm (1976 - 1980), các t nh phía Nam đã xây d ng đư c 4.000 t
đồn k t s n xu t, 5.000 t h p tác s n xu t và g n 1.000 HTX TTCN, thu hút 70%

13

l c lư ng lao ñ ng trong các ngành ngh quan tr ng và ñ a bàn s n xu t t p trung.
Trong thương nghi p ñã xây d ng ñư c HTX mua bán

92% s xã, l c lư ng HTX

mua bán cũng ñã giúp Nhà nư c n m 80% ngu n hàng TTCN c a ñ a phương và
30% ngu n hàng nông s n.
Đ i v i khu v c nông nghi p, th c hi n Ch th 15 c a Ban Bí thư Trung ương
Đ ng v vi c thí đi m c i t o XHCN đ i v i nơng nghi p, phong trào xây d ng
HTX nông nghi p ñư c ñ y m nh, tính ñ n cu i năm 1980, tồn mi n Nam đã xây
d ng ñư c 2.689 HTX và 11.530 t p ñoàn s n xu t.
mi n B c, phong trào c i ti n qu n lý, t ch c l i s n xu t trong các HTX
nơng nghi p đư c đ y m nh. Quy mơ các HTX nơng nghi p ti p t c ñư c m r ng
và ti n hành t ch c l i s n xu t theo hư ng t p trung, chuyên mơn hố và cơ gi i
hố. HTX trong các lĩnh v c TTCN, tín d ng, xây d ng ti p t c ñư c c ng c và
phát tri n, ho t đ ng có hi u qu .
Đ n năm 1986, năm ñư c coi là th i kỳ phát tri n cao nh t c a phong trào
HTX, c nư c có 76.000 HTX trong các ngành, lĩnh v c kinh t , thu hút hơn 20
tri u xã viên tham gia. Trong đó có 16.740 HTX nơng nghi p, 40.228 t p đồn s n
xu t, v i 94,2% s h nông dân và 80,8% t ng s ru ng đ t canh tác nơng nghi p,
s n xu t hơn 80% s n lư ng lương th c, th c ph m c a c nư c. Trong lĩnh v c
công nghi p, th công nghi p, c nư c có 32.000 HTX, v i 1,27 tri u lao ñ ng, s n
xu t ra m t kh i lư ng hàng hoá chi m 30% giá tr s n lư ng công nghi p toàn
qu c và g n 50% giá tr s n lư ng cơng nghi p đ a phương. Trong lĩnh v c thương
m i, c nư c có 9.600 HTX mua bán cơ s xã, phư ng, 10 v n ñi m mua, bán hàng.
Các HTX mua bán ñã chi m g n 20% t ng m c lưu chuy n hàng hoá bán l c a th
trư ng xã h i và ñ i lý thu mua u thác hơn 60% s n lư ng hàng hố nơng s n, th c

ph m cho c nư c. Trong nh ng năm này, hơn 9.900 HTX v n t i v i hàng ch c
ngàn phương ti n ñã v n chuy n hơn 45% kh i lư ng hàng hoá và 50% kh i lư ng
hành khách v n chuy n c a các ñ a phương. Trong lĩnh v c xây d ng, c nư c đã
có 3.913 HTX xây d ng và s n xu t v t li u xây d ng, góp ph n quan tr ng ph c
v cho vi c xây d ng các cơng trình cơng c ng và nhà

cho nhân dân. Trong lĩnh


14

v c tín d ng v i 7.100 HTX, đã th hi n vai trò quan tr ng trong vi c h tr v n
ph c v yêu c u phát tri n s n xu t c a các h xã viên, kh c ph c tình tr ng cho
vay n ng lãi

nơng thơn.

Trong giai đo n này, Liên hi p HTX ti u th công nghi p Trung ương và Ban
qu n lý HTX mua bán Vi t Nam ñã ñư c t ch c

các t nh, thành ph phía Nam,

hình thành t ch c qu n lý, ñ i di n, h tr trong lĩnh v c ti u th công nghi p và
mua bán th ng nh t trong toàn qu c. Các cơ quan, t ch c qu n lý và h tr phát
tri n HTX trong các ngành nông nghi p, ngư nghi p, tín d ng và các lĩnh v c khác
cũng đư c c ng c . Các t ch c này có vai trị quan tr ng trong vi c làm tham mưu
cho Đ ng và tuyên truy n, ph bi n đư ng l i chính sách c a Đ ng, Nhà nư c v
phát tri n kinh t h p tác, HTX; v n đ ng nơng dân, th th công, các h kinh t cá
th , ti u ch tích c c tham gia xây d ng các cơ s kinh t h p tác, HTX; hư ng
d n, h tr các HTX phát tri n s n xu t, kinh doanh, t p trung ñào t o hàng v n cán

b cho các HTX cơ s . Liên hi p HTX TTCN và Ban qu n lý HTX mua bán cũng
ñã chi vi n hàng ngàn cán b có kinh nghi m cho các t nh, thành ph phía Nam xây
d ng phong trào HTX.
2.1.1.2.6. Giai đo n 1997 tr l i ñây:
Th c hi n ñư ng l i ñ i m i c a Đ ng, khu v c kinh t h p tác, HTX ñã có
nh ng bi n ñ i quan tr ng. Khi cơ ch qu n lý t p trung bao c p đư c xố b , cơ
ch th trư ng có s qu n lý c a Nhà nư c t ng bư c đư c hình thành và ñi u ti t
các quan h kinh t ; ph n l n các HTX trong các ngành, lĩnh v c c a n n kinh t rơi
vào tình tr ng khó khăn, lúng túng, nhi u HTX s n xu t kinh doanh thua l b tan
rã, gi i th . Tuy nhiên, trong khó khăn, m t b ph n HTX ñã k p th i chuy n ñ i
thích ng v i cơ ch m i, ho t đ ng có hi u qu . T kinh nghi m thành công c a
các HTX trong cơ ch th trư ng, q trình đ i m i kinh t HTX ñư c ñ y m nh
trong nh ng năm 1990 -1996. Cu i năm 1996, Qu c h i thơng qua Lu t HTX, có
hi u l c thi hành t 01/01/1997.
Th c hi n Lu t HTX, các HTX ñư c thành l p t trư c năm 1997 ñã ñư c
t ng bư c chuy n ñ i và ñăng ký l i. Quá trình chuy n ñ i ñã t o ñi u ki n c ng c


15

l i t ch c, ñ i m i quan h s n xu t và tăng cư ng l c lư ng s n xu t trong các
HTX; vai trị t ch c a HTX đư c đ cao, xã viên tham gia HTX m t cách t
nguy n, nhi u HTX ñã xây d ng ñư c phương án ho t ñ ng phù h p, huy ñ ng
đư c s tham gia đóng góp c a xã viên; mơ hình HTX m i đư c hình thành và
kh ng ñ nh.
Bên c nh vi c chuy n ñ i, c ng c các HTX cũ, xu t phát t nhu c u h p tác
c a kinh t h , trong nh ng năm qua, c nư c đã có hơn 8.000 HTX m i đư c
thành l p trong các ngành, lĩnh v c kinh t v i các hình th c t ch c và phương
th c ho t ñ ng ña d ng. Nhi u HTX, thành viên tham gia không ch bao g m cá
nhân mà còn g m các ch trang tr i, h ti u ch , nhà khoa h c, các cơ s s n xu t

kinh doanh nh và v a, m t s HTX có c thành viên là doanh nghi p Nhà nư c
tham gia. Trong các HTX m i thành l p có nhi u mơ hình HTX m i như HTX d ch
v đi n, HTX v sinh môi trư ng, HTX nư c s ch, HTX d ch v tang l ...
Trong quá trình ho t ñ ng, nhi u HTX ñã m nh d n huy ñ ng các ngu n v n
ñ u tư m r ng s n xu t, áp d ng ti n b khoa h c k thu t m i, hình thành nh ng
HTX có quy mơ l n, hi n đ i, có t c đ tăng trư ng cao. S n ph m c a các HTX
s n xu t ra khơng ch đáp ng nhu c u tiêu dùng trong nư c mà còn ñư c xu t kh u
ra th trư ng th gi i. Nhi u HTX ñã t ng bư c kh c ph c ñư c nh ng t n t i, y u
kém, vươn lên tr thành nh ng HTX khá, gi i.
Năm 2003, Qu c h i ban hành Lu t H p tác xã 2003. Đ n ngày 20/11/2012,
Qu c h i khóa XIII, kỳ h p th 4 thông qua Lu t H p tác xã năm 2012 và có hi u
l c thi hành k t ngày 01/7/2013 t o hành lang pháp lý thu n l i hơn cho khu v c
HTX phát tri n.
Đ n cu i năm 2011, c nư c có kho ng 370.000 THT, 19.500 HTX và 56 liên
hi p HTX. Trong đó, có 9.246 HTX nơng nghi p, 2.897 HTX công nghi p, th
công nghi p, 1.325 HTX thương m i - d ch v , 1.123 HTX giao thơng v n t i,
1.074 qu tín d ng nhân dân, 438 HTX thu s n, 964 HTX xây d ng, HTX d ch v
đi n nư c có 1.709 và 724 HTX khác. T ng s có 56 liên hi p h p tác xã, ch y u
trong lĩnh v c thương m i - d ch v , v n t i và nông nghi p. V i s đóng góp c a


16

khu v c h p tác xã h t s c quan tr ng c v kinh t , xã h i và văn hóa. Thu hút
ph n l n lao đ ng xã h i; h tr tích c c cho kinh t h phát tri n; góp ph n tăng
thu nh p cho xã viên và ngư i lao đ ng; góp ph n n đ nh và phát tri n kinh t - xã
h i.
2.1.1.3. Chính sách c a Nhà nư c ñ i v i h p tác xã:
Đ t o ñi u ki n khuy n khích cho mơ hình kinh t t p th nói chung và HTX
nói riêng phát tri n, Nhà nư c đã ban hành nhi u chính sách h tr ñ i v i HTX.

C th trong Đi u 6 Lu t H p tác xã năm 2012 g m nh ng chính sách đư c h tr
như: (1) Đào t o, b i dư ng ngu n nhân l c; (2) Xúc ti n thương m i, m r ng th
trư ng; (3)

ng d ng khoa h c, k thu t và công ngh m i; (4) Ti p c n v n và

qu h tr phát tri n h p tác xã; (5) T o ñi u ki n tham gia các chương trình m c
tiêu, chương trình phát tri n kinh t - xã h i; (6) Thành l p m i h p tác xã, liên hi p
h p tác xã.
Ngồi ra, HTX cịn đư c hư ng chính sách ưu đãi v l phí đăng ký HTX, ưu
ñãi thu thu nh p doanh nghi p và các lo i thu khác theo quy ñ nh c a pháp lu t.
Riêng ñ i v i các HTX ho t đ ng trong lĩnh v c nơng nghi p cịn đư c hư ng các
chính sách h tr , ưu ñãi như: ñ u tư phát tri n k t c u h t ng; giao ñ t, cho thuê
ñ t ñ ph c v ho t ñ ng c a h p tác xã theo quy ñ nh c a pháp lu t v ñ t ñai; ưu
ñãi v tín d ng; v n, gi ng khi g p khó khăn do thiên tai, d ch b nh và ch bi n s n
ph m.
2.1.1.4. Nguyên t c t ch c và ho t ñ ng c a h p tác xã:
Trên n n t ng nguyên t c t ch c và ho t ñ ng c a HTX các nư c, HTX
Vi t Nam ho t ñ ng theo các nguyên t c sau ñây: (1) Cá nhân, h gia ñình, pháp
nhân t nguy n thành l p, gia nh p, ra kh i h p tác xã; (2) H p tác xã k t n p r ng
rãi thành viên, h p tác xã thành viên; (3) Thành viên, h p tác xã thành viên có
quy n bình đ ng, bi u quy t ngang nhau khơng ph thu c v n góp trong vi c quy t
ñ nh t ch c, qu n lý và ho t ñ ng c a h p tác xã; đư c cung c p thơng tin ñ y ñ ,
k p th i, chính xác v ho t ñ ng s n xu t, kinh doanh, tài chính, phân ph i thu nh p
và nh ng n i dung khác theo quy ñ nh c a ñi u l ; (4) H p tác xã t ch , t ch u


17

trách nhi m v ho t ñ ng c a mình trư c pháp lu t; (5) Thành viên, h p tác xã

thành viên và h p tác xã có trách nhi m th c hi n cam k t theo h p ñ ng d ch v và
theo quy ñ nh c a ñi u l . Thu nh p c a h p tác xã ñư c phân ph i ch y u theo
m c ñ s d ng s n ph m, d ch v c a thành viên, h p tác xã thành viên ho c theo
cơng s c lao đ ng đóng góp c a thành viên ñ i v i h p tác xã t o vi c làm; (6) H p
tác xã quan tâm giáo d c, ñào t o, b i dư ng cho thành viên, h p tác xã thành viên,
cán b qu n lý, ngư i lao ñ ng trong h p tác xã và thông tin v b n ch t, l i ích c a
h p tác xã; (7) H p tác xã chăm lo phát tri n b n v ng c ng ñ ng thành viên, h p
tác xã thành viên và h p tác v i nhau nh m phát tri n phong trào h p tác xã trên
quy mơ đ a phương, vùng, qu c gia và qu c t .
Các nguyên t c trên nh m ñ m b o HTX v a tham gia vào quá trình s n xu t
kinh doanh v i vai trò là m t t ch c kinh t v a th c hi n t t các ho t ñ ng chăm
lo ñ i s ng xã viên và phát tri n c ng ñ ng v i vai trò là m t t ch c xã h i.
2.1.2. M i liên h gi a HTX v i công cu c xây d ng NTM thông qua tiêu
chí 13 v hình th c t ch c s n xu t:
2.1.2.1. Khái ni m Nông thôn:
Hi n nay, khái ni m nơng thơn đư c th ng nh t v i quy đ nh t i Thơng tư s
54/2009/TT-BNNPTNT ngày 21/8/2009 c a B Nông nghi p và Phát tri n nông
thôn, c th : "Nông thôn là ph n lãnh th không thu c n i thành, n i th các thành
ph , th xã, th tr n ñư c qu n lý b i c p hành chính cơ s là y ban nhân dân xã".
2.1.2.2. Khái ni m nông thôn m i:
- Nông thôn m i là nơng thơn mà trong đó đ i s ng v t ch t, văn hoá, tinh th n
c a ngư i dân khơng ng ng đư c nâng cao, gi m d n s cách bi t gi a nơng thơn và
thành th . Nơng dân đư c ñào t o, ti p thu các ti n b k thu t tiên ti n, có b n lĩnh
chính tr v ng vàng, đóng vai trị làm ch nơng thơn.
- Nơng thơn m i có kinh t phát tri n toàn di n, b n v ng, cơ s h t ng ñư c
xây d ng ñ ng b , hi n ñ i, phát tri n theo quy ho ch, g n k t h p lý gi a nông
nghi p v i công nghi p, d ch v và đơ th . Nơng thơn n đ nh, giàu b n s c văn hoá
dân t c, mơi trư ng sinh thái đư c b o v . S c m nh c a h th ng chính tr đư c

18

nâng cao, ñ m b o gi v ng an ninh chính tr và tr t t xã h i.
2.1.2.3. M i quan h gi a HTX v i công cu c xây d ng nông thôn m i:
Đ xây d ng và đư c cơng nh n NTM địi h i xã ph i đ t 19/19 tiêu chí ñư c
quy ñ nh trong B tiêu chí qu c gia v xây d ng NTM do Chính ph ban hành.
Trong đó, tiêu chí 13 v hình th c t ch c s n xu t quy đ nh:"có t h p tác ho c
h p tác xã ho t đ ng có hi u qu ".
B Nơng nghi p và Phát tri n nông thôn ban hành Thông tư 41/2013/TTBNNPTNT hư ng d n th c hi n B tiêu chí qu c gia v xây d ng NTM quy đ nh
xã đư c cơng nh n đ t tiêu chí v hình th c t ch c s n xu t khi có ít nh t 01 h p
tác xã ho c t h p tác có đăng ký, ho t ñ ng ñ t hi u qu trong s n xu t, kinh
doanh, d ch v theo Lu t, có h p đ ng liên k t v i doanh nghi p. Đ ng th i, quy
ñ nh rõ HTX ho t đ ng có hi u qu khi ñ m b o 03 yêu c u: (1) Đư c thành l p và
ho t ñ ng theo quy ñ nh c a Lu t h p tác xã năm 2012; (2) T ch c ñư c ít nh t 01
lo i d ch v cơ b n, thi t y u theo ñ c ñi m t ng vùng ph c v thành viên h p tác
xã và ngư i dân trên ñ a bàn; (3) Kinh doanh có lãi liên t c trong 03 năm li n k
(trư ng h p m i thành l p thì cũng ph i đ 2 năm li n k có lãi liên t c).
Trên cơ s các quy ñ nh trên, xã mu n ñ t tiêu chí 13 v hình th c t ch c s n
xu t ph i làm t t công tác tuyên truy n, v n ñ ng ngư i dân tham gia vào mơ hình
HTX và có chính sách ưu đãi đ t o ñi u ki n cho HTX ho t ñ ng hi u qu .
2.1.2.4. Vai trò c a HTX trong xây d ng NTM:
Trong xây d ng NTM, HTX nói chung và HTX nơng nghi p nói riêng có vai
trị r t quan tr ng. Đi u này th hi n rõ dư i ba góc đ :
(1) Làm t t d ch v cho ngư i dân:
HTX ñã giúp cho kinh t h nh ng vi c mà kinh t h khơng làm đư c:
S xu t hi n, t n t i và phát tri n c a HTX là m t t t y u khách quan. Nh ng
h nông dân cá th không th không liên k t l i trư c nh ng di n bi n ph c t p, b t
ng c a ñi u ki n t nhiên; trư c s chèn ép c a các doanh nghi p l n trong lĩnh
v c cung ng v t tư k thu t và tiêu th s n ph m…. S liên k t t nhiên đó đã g n
bó nh ng ngư i s n xu t nh trong các HTX tùy theo yêu c u s n xu t c a h .