Những yếu tố ảnh hưởng đến việc kiểm tra sức khỏa tại khu vực chợ Tân Bình Đại học Kinh tế TP.HCM, 2015

B GIỄO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
  

NGUYN VN KệNH

NHNG YU T NH HNG
N VIC KIM TRA SC KHO
TI KHU VC CH TỂN BỊNH


LUN VN THC S KINH T





TPăHăCHệăMINHă- NMă2015
B GIỄO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
  

NGUYN VN KệNH

NHNG YU T NH HNG
N VIC KIM TRA SC KHO
TI KHU VC CH TÂN BÌNH

Chuyên ngành : KINH T PHỄT TRIN
MưăsăchuyênăngƠnh : 60310105
LUN VN THC S KINH T

Ngiăhngădnăkhoaăhc:ă
PGS.TS INH PHI H


TP HăCHệăMINHă- NMă2015

LI CAM OAN

TôiăxinăcamăđoanăđơyălƠăphnănghiênăcuădoătôiăthcăhin.ăCácăsăliu,ăktălună
nghiênăcuătrìnhăbƠyătrongălunăvnănƠyălƠătrungăthcăvƠăchaăđcăcôngăbăăcácă
nghiênăcuăkhác.ă
Tôiăxinăchuătráchănhimăvănghiênăcuăcaămình.ă
TP. HCM, ngày 25 tháng 04 nm 2015
Hc viên

NguynăVnăKính



MC LC
TRANGăPHăBÌA
LIăCAMăOAN
MCăLC
DANHăMCăCÁCăHÌNH
DANHăMCăCÁCăBNG
DANHăMUCăTăVITăTT
TÓMăTT
CHNGă1:ăTNGăQUANăVăăTÀIăNGHIểNăCU. 1
1.1 LỦădoănghiênăcu 1
1.2 Vnăđănghiênăcu 2

1.3 Cơuăhiănghiênăcu 2
1.4 Mcătiêuănghiênăcu 2
1.5 iătngăvƠăphmăviănghiênăcu 2
1.6 Phngăphápănghiênăcu 3
1.7 LcăkhoătƠiăliuănghiênăcu 3
1.8 ụănghaăthcătinăcaăđătƠi 4
1.9 Niădungănghiênăcu 4
CHNGă2:ăCăSăLụăTHUYTăVăCÁCăYUăTăNHăHNGăNăNHUă
CUăKIMăTRAăSCăKHOăCAăNGIăDỂNăậ MÔ HÌNHăNGHIểNăCU. 6
2.1 CăsălỦăthuytăvăkimătraăscăkhoăcaăngiădơn 6
2.1.1 Kháiănimăvăkimătraăscăkhe 6
2.1.2 Nhuăcuăkimătraăscăkhoăcaăngiădơn 6
2.2 Nhngăyuătănhăhngăđnăcácăđnănhuăcuăkimătraăscăkhoăcaăngi
dân 7

2.2.1 Yuătăliăsng 7
2.2.2 iuăkinăkimătraăscăkhe 8
2.2.3 Chtălngădchăvăkhámăchaăbnh 9
2.2.4 Giáădchăvăkhámăchaăbnh 10
2.2.5 nhăhngăcaăxưăhi 11
2.2.6 ụăthcăboăvăscăkhe 12
2.3 MôăhìnhălỦăthuytăcóăliênăquan 12
2.3.1 MôăhìnhăthápănhuăcuăMaslow 12
2.3.2 MôăhìnhăthuytăhƠnhăđngăhpălỦăTRAă(TheoryăofăReasonedă
Action)ầ.ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.14
2.3.3 MôăhìnhăthuytăhƠnhăviădăđnhăTPBă(TheoryăofăPlannedă
Behaviour) 15
2.4 MôăhìnhăđăxutăvƠăgiăthuytănghiênăcu 16
2.5 Tómăttăchngă2 19
CHNGă3:ăPHNGăPHÁPăNGHIểNăCU. 20

3.1. Cácăthôngătinăcnăthuăthp 20
3.2. Ngunăthôngătinăthuăthp 20
3.3. Thităkănghiênăcu 21
3.4. Nghiênăcuăđnhătính 23
3.5. Thangăđo 24
3.6. Nghiênăcuăđnhălng 32
3.6.1. ThităkămuăvƠăthuăthpădăliu 32
3.6.2. Phơnătíchădăliu: 33
3.7. Tómăttăchngă3 33

CHNGă4:ăPHỂNăTệCHăKTăQUăNGHIểNăCU 34
4.1. Thngăkêămôăt 34
4.1.1. Thngăkêămôătămu 34
4.1.2. Thngăkêămôătăthóiăquenăkimătraăscăkhe 37
4.2. Kimăđnhăđătinăcyăthangăđo 39
4.3. KimăđnhăthangăđoăthôngăquaăphơnătíchănhơnătăkhámăpháăEFA 42
4.4. Môăhìnhănghiênăcuăsauăkhiăđánhăgiáăthangăđo 47
4.5. KimăđnhămôăhìnhănghiênăcuăvƠăcác giăthuyt 48
4.5.1. Phơnătíchăhiăquy 48
4.5.2. Kimăđnhăcácăgiăthuyt 52
4.6. Tómăttăchngă4 55
CHNGă5:ăKTăLUN 57
5.1. Khuynănghă 57
5.1.1. Chtălngădchăvăkhámăchaăbnh 57
5.1.2. Giáădchăvăkhámăchaăbnh 57
5.1.3. Yuă tă liă sng,ă ụă thcă boă vă scă kheă vƠă nhă hngă caă xưă
hi 58
5.1.4. iuăkinăkimătraăscăkhe 58
5.2. Cácăđóngăgópăcaănghiênăcu 59
5.2.1. óngăgópăvămtălỦăthuyt 59

5.2.2. óngăgópăvămtăthcătin 59
5.3. HnăchăvƠăhngănghiênăcuătipătheo 59
TÀIăLIUăTHAMăKHO
PHăLC

DANH MC CỄC HỊNH
Hình 2.1 Tháp nhu cu Maslow 13
Hình 2.2:ăThuytăhƠnhăđngăhpălỦă(TRA) 14
Hình 2.3: ThuytăhƠnhăviădăđnhăTPB 15
Hình 2.4: Mô hình nghiên cu đ xut 18
Hình 3.1: Quy trình nghiên cu 22
Hìnhă4.1.ăBiuăđătui 35
Hình 4.2.ăBiuăđăgiiătính 36
Hình 4.3.ăBiuăđăhcăvn 37
Hình 4.4.ăBiuăđăthuănhp 37
Hình 4.5. BiuăđăLỦădoăkimătraăscăkhe 38
Hình 4.6. BiuăđăMcăđăthngăxuyênăthcăhinăkimătraăscăkheăđnhăkăhngă
nmầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 39





DANH MC CỄC BNG
Bng 2.1 Bng thng kê các yu t ca môăhìnhănghiênăcuăđăxut 17
Bng 3.1 Bng phát biu thang đo Yu t li sng 26
Bng 3.2 Bng phát biu thang đo iu kin kim tra sc khe 27
Bng 3.3 Bng phát biu thang đo Cht lng dch v khám cha bnh 28
Bng 3.4 Bng phát biu thang đo Ảiá dch v khám cha bnh 29
Bng 3.5 Bng phát biu thang đo nh hng ca xã hi 30

Bng 3.6 Bng phát biu thang đo Ý thc bo v sc khe 31
Bng 3.7 Bng phát biu thang đo Nhu cu kim tra sc kho 32
Bngă3.8 Tălăhiăđáp 33
Bngă4.1 BngăktăquăphơnătíchăCronbach’săAlpha 40
Bngă4.2 BngăktăquăphơnătíchăEFAălnă2ăcácăbinăđcălp 44
Bng 4.3 BngăktăquăphơnătíchăEFAăbinăphăthuc 48
Bngă 4.4 Bngătómăttăgiă thuytă trongămôăhìnhă nghiênă cuă sauă đánhăgiáă thangă
đoầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ.49
Bngă4.5 Bngăchătiêuăđánhăgiáăđăphùăhpăcaămôăhình 50
Bngă4.6 Bngăkimăđnhăđăphùăhp caămôăhình 50
Bngă4.7 Bngăthôngăsăthngăkêăcaătngăbinătrongămôăhìnhăhiăquy 51
Bngă4.8 Bngătómăttăktăquăkimăđnhăgiăthuyt 56

DANH MC T VIT TT
BHYT:ăBoăhimăyăt
TP.ăHCM:ăThƠnhăphăHăChíăMinh
TRA: Theory of Reasoned Action

TịM TT
NghiênăcuănƠyăđcăthcăhinăviă2ămcătiêuătrngătơmălƠ:ă(1)ăXácăđnhăcácă
nhơnătănh hng đn nhu cu kim tra sc kho caăngiădơnăăchătơnăBình, (2)
aăraămtăsăkhuyn ngh v gii pháp nhm khuynăkhíchăvic kim tra sc kho
caăngiădơnăăchăTơnăBình.ăNghiênăcuăđcătinăhƠnhăquaăhaiăgiaiăđonălƠănghiênă
cuăđnhătínhăvƠănghiênăcuăđnhălng.
Nghiênăcuăđnhătínhăxácăđnhăđcă6 nhơnătătácăđngăđnăNhu cu kim tra
sc kho caăngiădơnătiăchăTơnăBình gm:ăYu t li sng; iu kin kim tra
sc khe; Cht lng dch v khám cha bnh; Giá dch v khám cha bnh; nh
hng ca xã hi; Ý thc bo v sc khe. NgoƠiăra,ănghiênăcuăsăxétăđnăsănhă
hngăcaăcácăbinăthucăvăđcăđimăcáănhơnăđiăviăNhu cu kim tra sc kho
caăngiădơnătiăchăTơnăBình nhălƠăđătui,ăgiiătính,ătrìnhăđăhcăvn, thuănhp.

Nghiênăcuăđnhălngăđcăthcăhinăthôngăquaăbngăcơuăhiăkhoăsát,ăsă
dngăphơnătíchăhiăquyăđaăbinăthôngăquaăphnămmăSPSSăviăsălngămu là 210.
Ktă quă phơnă tích,ă kimă đnhă thangă đoă vƠă phơnă tíchă nhơnă tă EFA bină
KKTSK1ăđưăđcătácăgiăloiăbădoăxưyăraăhinătngăcrossăloadingăvƠăđngăthiă
choăthyămôăhìnhănghiênăcuăsăgm:ă6ănhơnătăđcălpălƠăYu t li sng; iu kin
kim tra sc khe; Cht lng dch v khám cha bnh; Giá dch v khám cha
bnh; nh hng ca xã hi; Ý thc bo v sc khe tácăđngăđnăNhu cu kim tra
sc kho caăngiădơnătiăchăTơnăBình.ăVƠăktăquăhiăquyăđaăbinăkhngăđnhămôă
hìnhănghiênăcuălƠăphùăhpăvi dăliuăkhoăsátăcngănhăchoăthyăcácăgiăthuytă
choămôăhìnhănghiênăcuăđuăđcăchpănhn.ăTrongăđó,ăcácăgiăthuytăvăcácănhơnă
tăYu t li sng; iu kin kim tra sc khe; Cht lng dch v khám cha bnh;
nh hng ca xã hi; Ý thc bo v sc khe cóătácăđngăcùngăchiuă(+)ăđnăNhu
cu kim tra sc kho caăngiădơnătiăchăTơnăBình và giăthuytăẢiá c dch v
cóătácăđngănghchăchiuă(-)ăđnăNhu cu kim tra sc kho caăngiădơnăti khu
vc chăTơnăBình đuăđcăchpănhn. NgoƠiăra,ătrongăktăquăphơnătíchăsăkhácăbită
theoăcácăđcăđimănhơnăkhuăhcăcaăcácănhómăđiătngăkhoăsátăchoăthyătnătiă
săkhácăbităvăđătui và thuănhpăđiăvi vic kim tra sc khe. Căth,ănhngă
ngiăcóăđătuiătrênă60ăcóăNhuăcuăkimătraăscăkhoăcaoăhnăcácănhómă[18 ậ 30];

[31 - 45].ăngăthi,ănhómăTrênă15ătriuăVN cóăNhuăcuăkimătraăscăkhoăcaoă
hnănhómăDiă5ătriuăVN và Trên 10 ậ 15ătriuăVN.
KtăquăcaănghiênăcuănƠyăđưăcungăcpăchoăcácăcăsăyăt mtăcáiănhìnăcă
thăhnăvănhu cuăkimătraăscăkheăcaăngiădơn.ăTăđó,ăcóăthăđnhăhngăvică
thităxơyădngăchínhăsách giáăc dchăvănhmăđápăngănhuăcu chmăsócăscăkheă
ngiădơn.ăBênăcnhăđó,ănghiênăcuăcònăđóngăgópăthêmămtătƠiăliuăkhoaăhcătrongă
lnhăvcăyătăthôngăqua vic xơyădngămtămôăhìnhălỦăthuytăgiiăthíchăcácănhơnătă
tácăđngăđnăvic kim tra sc kho caăngiădơnăti khu vc chăTơnăBình. Nó
giúpăcácănhƠănghiênăcuăhiuărõăhnăvănhuăcuăngiădơnăti VităNam.

1

CHNG 1: TNG QUAN V  TÀI NGHIểN CU.
1.1 Lý do nghiên cu
Trong thc t, có rt nhiu cn bnh không biu hin rõ thành triu chng
bên ngoài mà ch âm  bên trong c th. n mt giai đon nào đó, bnh s phát
tác gây nguy him đn tính mng. Hu ht nhng bnh nhân khi phát hin ra mình
b bnh thì bnh đư  giai đon cui hoc gn cui, rt khó điu tr và có nguy c
t vong cao. Vì vy, khám sc khe có tm quan trng không nh bi nó giúp phát
hin các loi bnh đang mc phi mà chúng ta không h hay bit hoc đang nghi
ng và tránh đc nhng trng hp đáng tic xy ra khi bnh đc phát hin quá
mun. Bên cnh đó, chúng ta đc nghe nhng li khuyên t bác s v cách chm
sóc sc khe phù hp vi tng la tui. Nó giúp chúng ta thng xuyên bit c
th mình đang trong tình trng nào, thiu gì và cn gì đ kp thi b sung. Cng
nh có bt c triu chng k l nào, bn có th đn gp ngay bác s đ cha kp
thi.
Sng trong xã hi hin nay, khi hin tng ô nhim môi trng đang  mc
báo đng, hóa cht t nhà máy, thuc tr sâu, thuc bo qun có trong thc phm,
cng vi áp lc công vic, ung nhiu ru, bia, hút thuc lá khin các bnh nh
ung th, tim mch, gan, thn, phi ngƠy càng gia tng. Nguy him hn là nhng
cn bnh trên li không có biu hin rõ ràng, d làm chúng ta nhm ln vi mt s
bnh thông thng khác. Nu không khám sc khe tng quát đnh k, bn s
không bit cn bnh gì đang n giu bên trong c th mình, ch ch thi c tn
công và phá hy c th bn. Vì vy, đ bo v sc khe và tính mng cho chính
mình và ngi thân, chúng ta nên đi khám sc khe đnh k.
Xut phát t nhng vai trò quan trng không th ph nhn ca vic khám
sc khe là lý do mà tác gi đa ra đ tài nghiên cu “Nhng yu t nh hng
đn vic kim tra sc kho ti khu vc ch Tân Bình”

2

1.2 Vn đ nghiên cu
Chúng ta thng nói ắsc khe là vƠngắ nhng thc t chúng ta cha thc
hin theo phng châm ắphòng bnh hn cha bnhắ và hu nh chúng ta ch đn
gp bác s khi có bnh. Vic khám sc khe tng quát hng nm s giúp phát hin
sm các bnh lý còn trong giai đon tim n, giúp phát hin và điu tr sm các
yu t nguy c bnh lý thng gp. Chúng ta dành mt khon thu nhp cho vic
khám sc khe tng quát hng nm là mt quyt đnh đúng đn và có th coi đó là
mt khon đu t dài hn cho tng lai. Tuy nhiên cho dù có hiu bit, có nhn
thc đúng v tm quan trng ca vic ắphòng bnhắ nhng chúng ta có b chi phí
đ thc hin khám sc khe tng quát hng nm cho chính mình và gia đình chúng
ta hay không. Ngi dân nhu cu nh th nào v vic khám sc khe tng quát
hng nm? Ngi dân có sn lòng chi tr cho dch v khám sc khe tng quát
hay không?
1.3 Câu hi nghiên cu
 Các yu t nào tác đng đn quyt đnh khám sc khe tng quát t
nguyn?
 Phân tích nhn thc ca ngi dân tác đng đn quyt đnh kim tra sc
khe t nguyn nh th nào?
1.4 Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu chung: Mc tiêu chung ca đ tài là phân tích các yu t cácăyuă
tătácăđngăđnănhu cu kim tra sc kho caăngiădơnăăchăTơnăBình, t đó đ
xut nhng gii pháp nhm khuynăkhíchăvicăkim tra sc kho caăngiădơn.
Mc tiêu c th:  tài đc thc hin hng đn các mc tiêu sau đơy:
 ánh giá thc trng nhu cu kim tra sc kho caăngiădơnătiăkhu
vcăchăTơnăBình.
 Xácăđnhăcácănhơnătănhăhngăđnănhuăcuăkimătraăscăkhoăcaă
ngiădơnătiăkhuăvcăchăTơnăBình.
3

1.5 i tng và phm vi nghiên cu
 iătngănghiênăcu:ăcácănhơnătănhăhngăđnănhuăcuăkimătraăscă
khe caăngiădơnătiăkhuăvcăchăTân Bình.
 Phmăviănghiênăcu:
+ Niădung:ăXácăđnhănhuăcuăkimătraăscăkheătiăkhuăvcăchăTơnă
Bình
+ Khôngăgian:ăTi khuăvc chăTơnăBình
+ Thiăgian:ădăliuăsăcpăđiuătraătă01/12/2014ăđnă31/01/2015
1.6 Phng pháp nghiên cu
 tài đc thc hin bng phng pháp nghiên cu đnh lng, vi d liu
đc thu thp bng cách phng vn trc tip thông qua bng câu hi. Vic phân
tích d liu đc tin hành vi s tr giúp ca phn mm SPSS trên máy tính.
Phng pháp phân tích s dng là thng kê mô t và phân tích nhân t. Da vào
kt qu nghiên cu, đ ngh nhng gii pháp khuyn khích vic kim tra sc kho
ca ngi dân tiăkhuăvc ch Tân Bình.
1.7 Lc kho tài liu nghiên cu
Nghiên cu Ruhm, C. J. (2000), đư ch ra rng điu kin kinh t có nh
hng đn sc khe. Phân tích kèm theo d liu v mô ch ra rng hút
thuc và béo phì tng khi nn kinh t tng cng, trong khi hot đng th
lc gim và ch đ n ung tr nên kém lành mnh.
Theo nghiên cu Ruth Dryden (2001) thì nhng ngi ít có kh nng tham
gia kim tra sc khe là ngi đƠn ông có thu nhp thp, tình trng kinh
t xã hi thp, tht nghip ít đc giáo dc tt.
Theo nghiên cu ca 3 tác gi Jonathan JAO Odwee, Francis Nathan
Okurut, Asaf Adebua (2006) v ắCác yu t quyt đnh nhu cu chm sóc
sc khe  Uganda: Nghiên cu trng hp ca qun Lira, Bc Uganda”
đư ch ra giá c và chi phí y t là các yu t có nh hng đn nhu cu
chm sóc sc khe ca ngi dân.
4

Trn ng Khoa, (2013) trong nghiên cu v ắthc trng và kt qu mt
s gii pháp can thip tng cng tip cn, s dng dch v khám, cha
bnh y t công lp ti huyn Nh Xuân, tnh Thanh Hóa nm 2009-2011”,
đư ch ra mt s yu t nh hng đn vic tip cn và s dng dch v
khám cha bnh ca ngi dân bao gm 6 yu t: iu kin kinh t; Bo
him Y t; Chi phí khám cha bnh; Cht lng và giá dch v khám cha
bnh; iu kin đa lý; Tip cn v vn hoá, li sng.
1.8 Ý ngha thc tin ca đ tài
Kt qu nghiên cu ca đ tài này đem li mt s ý ngha nh sau:
 Cung cp thông tin thc t v các bin s có th tác đng vic kim tra sc
kho ca ngi dân ti khu vc ch Tân Bình.
 Làm c s cho các bnh vin tham gia cung cp dch v kim tra sc kho
ca ngi dân.
 Ngoài ra, nghiên cu này có th dùng làm tài liu tham kho cho sinh viên
nghiên cu liên quan đn nhu cu kim tra sc kho ca ngi dân, góp
mt phn c s lý lun cho các nghiên cu tip theo v lnh vc này.
1.9 Ni dung nghiên cu
B cc lun vn này đc chia thành 5 chng nh sau:
Chng 1: Tng quan v đ tài nghiên cu.ăNêuănhngălỦădo,ăvnăđ,ă
cơuăhiănghiênăcu,ăđiătng,ăphngăphápănghiênăcu.
Chng 2: C s lý thuyt v các yu t nh hng đn nhu cu kim
tra sc kho ca ngi dân ậ Mô hình nghiên cu. Chng này chúng ta tìm
hiu căsălỦălunăvănhuăcuăkimătraăscăkhe,ăcácăyuătănhăhngăđnănhuă
cuăkimătraăscăkheăcùngăvà cácănghiênăcuăcaămtăsănhƠănghênăcuătrongă
vƠăngoƠiănc
Chng 3: Phng pháp nghiên cu. ChngănƠyătrình bày chi tit
phng pháp thc hin nghiên cu. Quá trình nghiên cu đc thc hin qua
5

hai giai đon là nghiên cu s b và nghiên cu chính thc. Nghiên cu s b

s dng phng pháp đnh tính thông qua k thut tho lun nhóm gia ngi
nghiên cu và đi tng tham gia nghiên cu
Chng 4: Phân tích kt qu nghiên cu. Chngă4 trình bày thông tin
vămuăkhoăsát,ăđánhăgiáăđătinăcyăCronbach’săAlpha,ăphơnătíchănhơnătăkhámă
pháăEFA,ăphơnătíchăhiăquyăđaăbin,ăkhoăsátăcácăbinăthƠnhăphn
Chng 5: Kt lun. chngănƠyătrìnhăbƠyăcácăkhuynănghăv giiăphápă
nhmăkhuynăkhíchăvicăkimătraăscăkhoăcaăngiădơn, cácăđóngăgópăcaă
nghiênăcu và hnăchăvƠăhngănghiênăcuătipătheo.





6

CHNG 2: C S Lụ THUYT V CỄC YU T NH
HNG N NHU CU KIM TRA SC KHO CA
NGI DỂN ậ MỌ HỊNH NGHIểN CU.
2.1 C s lý thuyt v kim tra sc kho ca ngi dân
2.1.1 Khái nim v kim tra sc khe
Kim tra sc kho là vic kim tra, đánh gía tng quan tình trng sc khe
bao gm vic khám, chn đoán bnh đ phát hin và điu tr bnh sm nht ti các
c s y t nhm mc đích đm bo sc khe ca ngi dân. (Jonathan JAO Odwee
vƠăcngăsă2006)
Các hình thc khám sc khe đnh k theo quy đnh và khuyn cáo  Vit
Nam: (1) Nu là cá nhân hoc gia đình t t chc đi khám thì không có yêu cu
bt buc. Ch có khuyn cáo nên đi khám mi nm mt ln hoc hai nm mt ln
tùy theo đ tui, gii tính. Riêng đi vi n gii, đc bit là ph n đư có gia đình
hoc trong đ tui t 35 tr lên nên đi khám ph khoa 6 tháng/ ln. (2) i vi
ngi lao đng đang làm vic ti các công ty, nhà máy, c quan, t chc khácầ

B Y t đư có quy đnh các doanh nghip phi t chc khám sc khe đnh k cho
nhân viên ít nht 1 ln/nm. i vi các ngành ngh đc thù nh ch bin thc
phm, nhà hàng, khách sn, quán barầphi khám thêm các mc chuyên sâu theo
chng trình Th xanh, Th hng. Nhng ngi làm vic trong môi trng ô
nhim, đc hi cng phi đc kim tra Bnh ngh nghip theo đnh k. (3) Ngoài
ra còn có các hình thc khám sc khe theo mu quy đnh ca B Y t nhng thc
hin tùy theo nhu cu nh khám đ làm h s xin vic, th tc nhp hc, ly bng
lái xe hoc du hc ầcác dng này đu có quy đnh v biu mu và mc khám
không khác nhau nhiu và khá đn gin.
2.1.2 Nhu cu kim tra sc kho ca ngi dân
Nhu cu kim tra sc kho ca ngi dân là nhu cu v kim tra sc khe
đ đánh gía tng quan tình trng sc khe bao gm vic khám, chn đoán bnh đ
7

phát hin và điu tr bnh sm nht ti các c s y t nhm mc đích đm bo sc
khe ca ngi dân (Jonathan JAO Odwee vƠăcngăs, 2006).
Vic kim tra sc kho không ch là kim tra sc kho đnh k cho ngi
kho mnh mà c cho nhng bnh nhân không khám bác s trong mt thi gian
dài. T đơy, ngi dân s có cái nhìn tng quát v sc khe ca mình và đc
hng dn cách gi gìn sc kho. Trong mt s trng hp, vic kim tra sc kho
cho phép các bác s phát hin ra nguy c gây bnh hoc sm phát hin ra bnh
nhm điu tr kp thi.
Vit Nam đư đt đc nhng thành tu rt đáng khích l và đc cng đng
quc t đánh giá cao trong chm sóc sc khe so vi mc thu nhp bình quân đu
ngi. Các ch s c bn nh tui th trung bình ca ngi dân, t l t vong tr
em di 5 tui đu tt hn các nc có mc thu nhp bình quân đu ngi tng
đng hoc thm chí cao hn. Các ch s v Mc tiêu phát trin thiên niên k
(MDGs) trong lnh vc y t Vit Nam cng đư và đang đt đc mt cách n tng
, nh gim t l suy dinh dng  tr em di 5 tui, gim t l t vong  tr em
di 5 tui, gim t l cht m, tng tui th (Báo cáo tng quanăngƠnhăyăt, 2014).

Ngày nay cùng vi điu kin phát trin kinh t xã hi ca đt nc, ngi
dân đư có ý thc hn trong vic chm sóc sc khe cho bn thân và gia đình, khi
gia đình có ngi m đau là h đư lo lng và đi khám cha bnh bng hình thc
này hay hình thc khác (mua thuc điu tr, đn trung tâm y t xư/phng, đn
phòng khám t, đn bnh vin qun/huyn, bnh vin tnh/ thành ph, bnh vin
t nhân ) tùy theo điu kin ca mi h gia đình. Nh vy, nhu cu kim tra sc
khe ca nhân dân trong nhng nm gn đơy ngày càng gia tng. Nhng yu t
nh hng đn các đn nhu cu kim tra sc kho ca ngi dân.
2.1.3 Yu t li sng
Li sng là nhng nét đim hình, đc lp đi lp li và đnh hình thành
phong cách, thói quen trong đi sng cá nhân, nhóm xã hi, dân tc, hay c mt
nn vn hóa (Trn ng Khoa, 2013). Li sng cá nhân đc đc trng bi các
8

nhìn v thc ti (th gii quan), cá tính, bn sc cá nhân (bn ngã hay cái tôi) cng
nh nhng nh hng bi môi trng xung quanh nh gia đình, ni sinh sng,
giáo dc, vn hóa và đc bit là truyn thông.
Li sng có tác đng trc tip đn sc khe ca cá nhân và cng đng. 
nhng ngi nghin thuc lá, ru bia, ma túy nh hng tiêu cc đn sc khe.
Hút thuc lá là mt trong nhng nguyên nhân gây nhiu bnh tt và t vong cao.
Chng trình phòng chng tác hi thuc lá (2010) đc Chính ph phê duyt đang
có nhng n lc đ hn ch nhiu hn tác hi ca thuc lá. Ru bia có th mang
li tác dng tích cc nht đnh, song đơy cng là tác nhân ln dn đn tai nn giao
thông, tai nn lao đng, bo lc và nhiu bnh tt khác, đc bit lm dng ru bia
là nguyên nhân nh hng trc tip đn sc khe tâm thn vi các biu hin hoang
tng, trì tr trí tu, tâm thn phân lit Lm dng ru bia còn gây ra các gánh
nng ln v kinh t cho xã hi ch yu do chi phí khám cha bnh và thit hi do
tai nn. Do đó, có th thy yu t li sng có tác đng trc tip đn nhu cu kim
tra sc khe.
2.1.4 iu kin kim tra sc khe

iu kin kim tra sc khe là nhng ngun lc v s s vt cht h tr
vic kim tra sc khe cho ngi dân nh bo him y t (BHYT) và điu kin đa
lý tip cn vi c s y t.
BHYT đc áp dng trong lnh vc chm sóc sc khe, không vì mc đích
li nhun mà bn cht da trên nguyên lý tp hp và chia s ri ro v sc khe,
bnh tt. BHYT s giúp gim ri ro và tng s bo v v tài chính đi vi mi cá
nhân đng trc nguy c tn tht v tài chính do m đau, bnh tt. Mc đ chia s
ri ro ca h thng tài chính y t càng ln thì ngi dân càng gim bt gng nng
tài chính do nguy c m đau và càng d tip cn đc các dch v khám cha bnh
khi cn thit. Khi m đau phi s dng các dch v y t, các cá nhân tham gia
BHYT s đc chi tr, đn bù các chi phí phát sinh.
9

Chi phí dch v có nh hng tiêu cc, hn ch kh nng tip cn và s
dng dch v y t ca ngi dân, đc bit là ngi nghèo (PhmăThăMn,ă2010).
H thng tài chính y t da vào BHYT đc xem là nguyên tc c bn đ đm bo
tip cn y t khi có nhu cu kim tra sc khe và s bo v v tài chính khi m
đau.
Ngoài ra, điu kin kim tra sc khe còn đc đánh giá qua vic tip cn
v đa lý tc là khong cách ti các c s y t. ơy là mt khía cnh nh hng ti
nhu cu kim tra sc khe ca ngi dân. Theo nghiên cu ca Nguyn Th Lng
khi nghiên cu v tình hình s dng dch v khám cha bnh ti Hà Ni, Yên Bái,
Thanh Hoá cho thy có s khác bit v khong cách cng nh thi gian ca ngi
dân khi tip xúc vi c s y t và điu đó cng nh hng đn nhu cu kim tra
sc khe ca ngi dân.  Hà Ni, hu nh ngi dân không gp tr ngi gì v
khong cách khi tip cn bnh vin, còn ti Thanh Hoá và Yên Bái thì t l h cách
xa bnh vin trên 60 phút đi bng phng tin thông thng ln lt là 41,3% và
54% (NguynăThăLng,ă2002). S khác bit v thi gian tip cn vi bnh vin
là mt trong nhng nguyên nhân gây mt công bng trong tip cn dch v khám
cha bnh cng nh nhu cu kim tra sc khe ca ngi dân  nhng vùng khác

nhau.
Nhóm yu t v khong cách t ni  đn c s y t: nhóm này không ch
bao gm khong cách đng đi mà còn cht lng đng xá, phng tin
giao thông thông thng và các bin đng vào thi tit, mùa. Tng hp li có th
đo thi gian đi bng phng tin thông thng t nhà ti c s y t (càng tn thi
gian đ đi đn c s y t, càng khó ti đó và s tip cn v khong cách càng
thp).
2.1.5 Cht lng dch v khám cha bnh
Hin nay có rt nhiu đnh ngha khác nhau v cht lng dch v, nhng
nhìn chung ngi ta đnh ngha cht lng dch v là nhng gì mà khách hàng cm
nhn đc. Mi khách hàng có nhn thc và nhu cu cá nhân khác nhau nên cm
nhn v cht lng dch v cng khác nhau. Theo Russell, 1999 ắcht lng th
10

hin s vt tri ca hàng hóa và dch v, đc bit đt đn mc đ mà ngi ta có
th tha mãn mi nhu cu và làm hài lòng khách hƠng”. Theo Parasuraman vƠăcngă
să(1985, 1988), cht lng dch v là s đánh giá toàn din v thái đ hng ti
s xut sc ca dch v.
Theo đó, cht lng dch v khám cha bnh là s tha mãn và hài lòng
ca ngi dân khi s dng các dch v khám cha bnh ti c s y t. Nó tác đng
nh hng trc tip đn nhu cu kim tra sc khe ca ngi dân. S ci thin
cht lng dch v s giúp tng vic s dng dch v khám cha bnh và ngc
li, nhng c s y t có cht lng dch v khám cha bnh b ngi dân đánh giá
là kém thì t l s dng dch v đó s thp. Yu t này đi ngc li li ích ca
ngi nghèo vì  hu ht các nc, so vi ngi giàu thì ngi nghèo ch có đ
điu kin tip cn vi nhng dch v khám cha bnh có cht lng thp hn.
Nghiên cu ca Hà Vn Giáp, 2002 cng ch ra rng, mt trong nhng lý do chính
khin ngi dân s dng dch v khám cha bnh là cán b y t có trình đ chuyên
môn tt, thái đ phc v chu đáo.
2.1.6 Giá dch v khám cha bnh

Giá dch v khám cha bnh là s tin phi tr cho mi dch v KCB.
Giá dch v khám cha bnh là vn đ rt quan trng, nh hng ln đn
nhu cu kim tra sc khe ca ngi dân. Giá dch v khám cha bnh càng cao
thì nhu cu đi vi dch v đó càng thp. Chi phí cho y t cao là mt trong nhng
nguyên nhân khin ngi dân nghèo khó tip cn và s dng dch v khám cha
bnh. T l s dng dch v ca ngi nghèo thp hn ngi giàu vì giá nhng
dch v mà h phi chi tr là cao so vi thu nhp. Giá vin phí càng tng cao, ngi
nghèo càng khó tip cn vi các dch v khám cha bnh vì không có kh nng
chi tr, nh vy tình trng mt công bng trong chm sóc sc khe càng gia tng.
Toàn b chi phí dch v mà ngi s dng phi tr không ch gm nhng khon
phí chính thc do c s y t quy đnh mà còn c chi phí cho mua thêm thuc men,
các đ dùng y t và c các khon chi phí phí không chính thc cho ngi cung cp
dch v. Các chi phí điu tr ti bnh vin tnh nm 2005  Vit Nam cho thy
11

trong các chi phí trc tip trong điu tr bnh thì chi mua thuc chim t l dao
đng t 37% đn 71% và trung bình là 55% (Sarah Bales, 2005).
Nh vy có th thy, cht lng và giá dch v khám cha bnh có nh
hng đn nhu cu kim tra sc khe ca ngi dân.
2.1.7 nh hng ca xã hi
Là mc đ các cá nhân nhn thc rng nhng ngi thân ca h cho rng
h nên s dng thông qua nhng nhn thc v li ích có th nhn đc. Nó tng
t vi Chun ch quan trong TRA (Venkatesh và cng s, 2003). Theo đó, nh
hng xã hi đi vi nhu cu kim tra sc khe bao gm nhng tác đng bên ngoài
t ngi thân, bn bè nh hng đn thái đ ngi dân v nhu cu kim tra sc
khe cho bn thân h. Theo lý thuyt hành vi ngi tiêu dùng ca Philip Kotler,
1999, các thành viên trong gia đình, bn bè, đng nghip,ầ là nhng nhóm tham
kho quan trng có nh hng ln trc tip (mt đi mt) hay gián tip đn thái
đ hay hành vi ca ngi tiêu dùng. Nhn thc và xu hng ca xã hi s là các
chun ch quan mà đc xem nh chun mc cho hành đng ca mi thành viên.

Do đó, nim tin vào s ng h ca ngi thân, bn bè, đng nghip,ầ đi vi nhu
cu và hành vi ngi tiêu dùng là khá ln.
Tng t, nhu cu v kim tra sc khe hay nhu cu s dng dch v khám
cha bnh cng chu s tác đng t nhóm gia đình, bn bè, đng nghip,ầ Bi
đi vi ngi dân thì sc khe luôn là vn đ quan trng luôn đc quan tâm hàng
đu mà hin nay, trong điu kin thông tin v dch v khám cha bnh ti các
trung tâm y t hin nay ch mang tính b ni, đi trà và ngi dân cha có nhiu
tri nghim v các c s y t, thì vic ngi dân da vào nim tin ch quan v s
ng h ca ngi thân khi h có nhu cu v kim tra sc khe là có th chp nhn.
Mi mt cá nhân trc khi quyt đnh vic gì (mua sn phm, s dng dch v,
chn c s y t,ầ), dù có hi ý kin nhng ngi liên quan hay không, thì h đu
mun tin rng mi ngi s ng h vic h s làm. Chính nim tin này là cht xúc
tác cho hành đng ca h nht là đi vi nhu cu kim tra sc khe.
12

2.1.8 Ý thc bo v sc khe
Ý thc bo v sc khe là nhng quan đim, ý thc v trách nhim ca cá
nhân v li ích ca vic bo v sc khe cho bn thân ca ngi dân. Trong phm
vi đi sng cá nhân, dù ít hay nhiu thì mi ngi đu có ý thc trách nhim bo
v sc khe cho chính riêng mình nhm có mt tình trng sc khe tt lành. 
đt mc tiêu nh th, mi ngi thng phòng bnh, hàng nm, tin hành khám
sc khe đnh k mc dù sc khe trong ngi vn cm thy bình thng. Vic
khám thng xuyên còn tùy thuc vào tui th, và điu kin sc khe ca mi cá
nhân. Do đó, ý thc bo v sc khe là mt yu t quan trng nh hng đn nhu
cu kim tra sc khe ca ngi dân. Bi nó là đnh hng cho hành vi khám cha
bnh ca h.
2.2 Mô hình lý thuyt có liên quan
2.2.1 Mô hình tháp nhu cu Maslow
Theo Maslow, 1943, v cn bn, nhu cu ca con ngi đc chia làm hai
nhóm chính: nh cu c bn (basic needs) và nhu cu bc cao (meta needs). Nhu

cu c bn liên quan đn các yu t th lý ca con ngi nh mong mun có đ
thc n, nc ung, đc ng ngh Nhng nhu cu c bn nƠ đu là các nhu
cu khng thê thiu ht vì nu con ngi không đc đáp ng đ nhng nhu cu
này, h s không tn ti đc nên h s đu tranh đ có đc và tn ti trong cuc
sng hàng ngày. Các nhu cu cao hn nhu cu c bn trên đc gi là nhu cu bc
cao. Nhng nhu cu này bao gm nhiu nhân t tinh thn nh s đòi hi công
bng, an tâm, vui v, đa v xã hi, s tôn trng, vinh danh vi mt cá nhân v.v.
Các nhu cu c bn thng đc u tiên ch yu trc so vi nhng nhu
cu bc cao này. Vi mt ngi bt k, nu thiu n, thiu ung h s không
quan tãm đn các nhu cu v v đp, s tôn trng
Cu trúc ca Tháp nhu cu có 5 tng, trong đó, nhng nhu cu con ngi
đc lit kê theo mt trt t th bc hình tháp kiêu kim t tháp. Nhng nh cu c
bn  phía đáy tháp phi đc tho mãn trc khi ngh đn cc nhu cu cao hn.
13

Các nhu cu bc cao s ny sinh và mong mun đc tho mãn ngày càng mãnh
lit khi tt c các nhu cu c bn  di (phía đáy tháp) đư đc đáp ng đy đ 5
tng trong Tháp nhu cu ca Maslow:


Hình 2.1 Tháp nhu cu Maslow
Tng th nht: Các nhu cu cn bn nht thuc "th lý" {physiological) -
thc n, nc ung, ni trú ng, tình dc, bài tit, th, ngh ngi. Tng th hai:
Nhu cu an toàn (safety) - cn có cm giác yên tâm v an toàn thân th, vic làm,
gia đình, sc khe, tài sn đc đm bo. Tng th ba: Nhu cu đc giao lu tình
cm và đc trc thuc (love/belonging) - mun đc trong mt nhóm cng đng
nào đ, mun có gia đình yên m, bn bè thân hu tin cy. Tng th t: Nhu cu
đc quý trng, kính mn (esteem) - cn có cm giác đc tôn trng, kinh mn,
đc tin tng. Tng th nm: Nhu cu v t th hin bn thân (self-actualization)
- mun sáng to, đc th hin kh nng, th hin bn thân, trình din mình, có

đc và đc công nhn là thành đt.
 Nhu cu kim tra sc kho ca ngi dân th hin nhu cu an toàn (tng th
hai) vì hin nay cuc sng ca con ngi hu nh đư đc tha mãn các nhu
cu c bn, và h có xu hng đt đn s hoàn thin v nhu cu an toàn.
T
 
T 
X 
An toàn
Sinh lý
14

2.2.2 Mô hình thuyt hành đng hp lý TRA (Theory of Reasoned Action)
Hình 2.2: Thuyt hành đng hp lý (TRA)

Thuyt hành đng hp lý TRA (Theory of Reasoned Action) đc Ajzen
và Fishbein xây dng t nm 1967. Mô hình TRA (Ajzen và Fishbein, 1975) cho
thy xu hng tiêu dùng là yu t d đoán tt v hành vi tiêu dùng đc xem xét
bi hai yu t là thái đ và chun ch quan ca khách hàng.
 Thái đ đc đo lng bng nhn thc v các thuc tính ca sn phm.
 Yu t chun ch quan có th đc đo lng thông qua nhng ngui có
liên quan đn ngi tiêu đùng (nh gia đình, bn bè, đng nghip, ).
Mc đ tác đng ca yu t chun ch quan ph thuc:
 Mc đ ng h/phn đi đi vi vic mua ca ngi tiêu dùng
 ng c ca ngi tiêu dùng làm theo mong mun ca nhng ngi
có nh hng.
 nh hng xã hi v nhu cu kim tra sc khe thuc Chun ch quan
trong TRA.
Hành vi
thcăs

Xuăhngă
hành vi
Tháiăđ
Nimătinăđiăviănhngă
thucătínhăsnăphm
oălngănimătinăđiăviă
nhngăthucătínhăcaăsnă
phm
Chună
chăquan
Nimătinăvănhngăngiă
nhăhngăsănghărngă
tôi nên hay không nên
muaăsnăphm
SăthúcăđyălƠmătheoăỦă
munăcaănhngăngiă
nhăhng