Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trong quy trình cấp tín dụng tại ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam theo hướng quản trị rủi ro

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
  


LÊ TH HOÀNG LOAN


HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B
TRONG QUY TRÌNH CP TÍN DNG TI NGÂN
HÀNG TMCP U T VÀ PHÁT TRIN VIT
NAM THEO HNG QUN TR RI RO
Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301

LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC:
TS. PHM CHÂU THÀNH


Tp.H Chí Minh nm 2015


LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan: Lun vn “Hoàn thin h thng h thng kim soát ni b
trong quy trình cp tín dng ti ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam
theo hng qun tr ri ro” là công trình do chính tôi nghiên cu và thc hin.
Các s liu đc s dng trong lun vn là trung thc và có ngun gc rõ ràng.

Tp.HCM, ngày…….tháng…….nm…….



Lê Th Hoàng Loan



MC LC

Trang bìa ph
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc ch vit tt
Danh mc các biu đ và bng biu
PHN M U 1
CHNG 1: LÝ LUN CHUNG V H THNG KIM SOÁT NI B VÀ
QUN TR RI RO TÍN DNG TI NGÂN HÀNG THNG MI: 7
1.1 Lý lun v kim soát ni b theo báo cáo Coso: 7
1.1.1 Quá trình hình thành và phát trin ca báo cáo Coso: 7
1.1.2 Kim soát ni b theo báo cáo COSO nm 1992 9
1.1.2.1 nh ngha kim soát ni b: 9
1.1.2.2 Các b phn hp thành ca h thng kim soát ni b: 10
1.1.3 Qun tr ri ro theo báo cáo COSO nm 2004 13
1.1.3.1 Khái nim v qun tr ri ro doanh nghip 13
1.1.3.2 Các yu t ca qun tr ri ro doanh nghip 14
1.1.3.3 Nhng đim khác bit gia qun tr ri ro vi kim soát ni b: 19
1.2 Quy trình cp tín dng ti ngân hàng thng mi 21
1.2.1 Khái nim quy trình tín dng: 21

1.2.2 Quy trình tín dng tng quát: 21

1.3 Qun tr ri ro tín dng ti ngân hàng thng mi: 23


1.3.1 Ri ro tín dng: 23
1.3.1.1 Khái nim: 23
1.3.1.2 Các nguyên nhân dn đn ri ro tín dng: 23
1.3.2 Qun tr ri ro tín dng: 25
1.3.2.1 Khái nim: 25
1.3.2.2 Ni dung ca qun tr ri ro tín dng 25
1.4 Mt s kinh nghim có th rút ra t thc t ca các ngân hàng trong nc
và nc ngoài: 27
1.4.1 Kinh nghim kim soát ni b hot đng tín dng ca ngân hàng Citibank 27
1.4.2 H thng kim soát ni b quy trình cp tín dng ca ngân hàng
Techcombank 28
KT LUN CHNG 1 30
CHNG 2: THC TRNG H THNG KIM SOÁT NI B QUY TRÌNH
CP TÍN DNG TI NGÂN HÀNG TMCP U T VÀ PHÁT TRIN VIT
NAM: 31
2.1 Gii thiu chung v Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam: 31
2.1.1 S lc v lch s hình thành và mng li ca BIDV: 31
2.1.2 Các ch tiêu hot đng chính và tình hình hot đng tín dng ca BIDV: 32
2.2 Quy trình cp tín dng ti BIDV: 38
2.3 Nhn dng, phân tích thc trng ri ro tín dng và h thng kim soát ni
b quy trình cp tín dng ti Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam: 41

2.3.1 Môi trng kim soát: 42
2.3.2 Thit lp mc tiêu: 47

2.3.3 Nhn din s kin tim tàng 50
2.3.4 ánh giá ri ro 51
2.3.5 Phn ng vi ri ro 55
2.3.6 Hot đng kim soát 57
2.3.7 Thông tin và truyn thông 60
2.3.8 Giám sát 61
KT LUN CHNG 2 63
CHNG 3: CÁC GII PHÁP HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B
QUY TRÌNH CP TÍN DNG TI NGÂN HÀNG TMCP U T VÀ PHÁT
TRIN VIT NAM HNG N HN CH RI RO TRONG KHÂU TÍN
DNG 64
3.1 Quan đim hoàn thin h thng kim soát ni b quy trình cp tín dng ca
ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam: 64
3.2 Gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b quy trình cp tín dng ti
BIDV: 65
3.2.1 Ci thin môi trng kim soát 65
3.2.2 Gii pháp nâng cao vic nhn dng s kin tim tàng: 68
3.2.3 Gii pháp đánh giá và qun tr ri ro tín dng 69
3.2.4 Gii pháp đi vi hot đng kim soát 71
3.2.5 Gii pháp đi vi h thng thông tin 74
3.2.5 Gii pháp đi vi hot đng giám sát 76

3.3 Kin ngh đi vi Ngân hàng Nhà nc 77
3.4 Kin ngh đi vi BIDV 79


KT LUN CHNG 3 80
KT LUN 81
Danh mc tài liu tham kho

Ph lc



DANH MC CÁC CH VIT TT
COSO Committee of Sponsoring Organization
TMCP Thng mi c phn
NHTM Ngân hàng thng mi
BIDV Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam
KSNB Kim soát ni b
HQT Hi đng qun tr
QTRR Qun tr ri ro
QHKH Quan h khách hàng
QTTD Qun tr tín dng
QLRR Qun lý ri ro
GDKH Giao dch khách hàng
TSB Tài sn đm bo
NHNN Ngân hàng Nhà nc
CIC Trung tâm thông tin tín dng NHNN
XHTD Xp hng tín dng




DANH MC CÁC BIU 

Biu đ 2.1: Tng tài sn BIDV qua các nm 2010 - 2013
Biu đ 2.2: Li nhun trc thu BIDV qua các nm 2010 - 2013
Biu đ 2.3: Tình hình huy đng vn ca BIDV qua các nm 2010 - 2013
Biu đ 2.4: Tình hình cho vay ca BIDV qua các nm 2010 - 2013

Biu đ 2.5: C cu n theo k hn ca BIDV qua các nm 2010 – 2013


DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 2.1: C cu n theo k hn ca BIDV nm 2012 – 2013
Bng 2.2: C cu n theo k hn ca các ngân hàng nm 2011-2013
Bng 2.3: D n theo ngành BIDV nm 2012 - 2013


1

PHN M U

1. S cn thit ca đ tài:
Hot đng tín dng đã và đang là mt trong nhng hot đng kinh doanh c bn
mang li ngun thu ch yu cho các ngân hàng thng mi. Tuy nhiên cùng vi vic
mang li thu nhp đáng k cho ngân hàng thì đây cng là hot đng phc tp, tim n
ri ro ln nht cho các ngân hàng thng mi. Hu qu ca ri ro tín dng thng rt
nng n: làm tng thêm chi phí cho các ngân hàng, thu nhp lãi b chm hoc mt đi
cùng vi s tht thoát vn vay, làm xu đi tình hình tài chính và cui cùng làm tn hi
đn uy tín và v th ca ngân hàng.
Ri ro tín dng luôn song hành cùng vi hot đng tín dng, không th loi b
hoàn toàn các ri ro tín dng mà ch có th áp dng các bin pháp đ phòng nga hoc
gim thiu các thit hi mt cách ti u khi xy ra. ng trên quan đim qun lý toàn
b hot đng ngân hàng nói chung và hot đng tín dng nói riêng, mt t l tn tht
d kin đi vi hot đng tín dng phi luôn đc xác đnh trong chin lc hot đng
chung. Khi ngân hàng kinh doanh vi mt mc tn tht thp hn hoc bng vi mc
tn tht d kin thì đó là s thành công trong lnh vc qun tr ri ro. Ngân hàng bng
nhiu bin pháp tác đng đên hot đng tín dng đ hn ch ti u ri ro tín dng

nhm góp phn đt ti mc tiêu hot đng tín dng an toàn, hiu qu trong tng trng.
Mt trong nhng bin pháp đó là xây dng h thng kim soát ni b trong quy trình
cp tín dng mt cách hiu qu.
Trong điu kin kinh t - chính tr th gii và Vit Nam liên tc có nhiu din
bin phc tp trong thi gian qua thì th trng tài chính cng có nhng din bin khó
d đoán. Vi nhng khó khn trên th trng tài chính gn đây, nhiu ngân hàng đã
bc l rõ yu kém v kim soát ri ro tín dng. Thc tin hot đng tín dng ca Ngân
hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam cng cho thy ri ro tín dng toàn h thng
2

cha đc kim soát mt cách hiu qu và có xu hng ngày càng gia tng. Vì vy vn
đ nâng cao kh nng qun tr ri ro tín dng, hn ch đn mc thp nht nhng nguy
c tim n gây nên ri ro tín dng ti BIDV ngày càng tr nên cp thit. Mt h thng
kim soát ni b cho hot đng tín dng đc thit k và vn hành hiu qu s góp
phn quan trng trong vic kim soát, giám sát ri ro tín dng, đa hot đng này phát
trin bn vng trong tng lai. Xut phát t thc t trên, tác gi đã thc hin đ tài
nghiên cu: “Hoàn thin h thng kim soát ni b trong quy trình cp tín dng ti
Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam theo hng qun tr ri ro”
2. Mc tiêu nghiên cu:
Vic nghiên cu đ tài này hng đn các mc tiêu sau:
 Lun vn nghiên cu lý thuyt v kim soát ni b theo hng qun tr ri ro
nhm hoàn thin h thng KSNB quy trình cho vay ti ngân hàng BIDV.
 Lun vn nghiên cu, đánh giá, phân tích tình hình hot đng tín dng, nguyên
nhân ri ro tín dng và thc trng h thng KSNB quy trình cp tín dng ca
BIDV trong vic qun tr ri ro.
 Trên c s lý lun và thc tin lun vn đa ra nhng gii pháp nhm hoàn
thin h thng KSNB quy trình cp tín dng ti BIDV.
3. i tng và phm vi nghiên cu ca đ tài
i tng nghiên cu: là h thng kim soát ni b trong quy trình cp tín dng
ti ngân hàng thng mi trong đó đi sâu phân tích ri ro tín dng và đánh giá h thng

kim soát ni b đã đi phó vi ri ro nh th nào.
Phm vi nghiên cu: ti Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam
4. Phng pháp nghiên cu:
Tác gi s dng phng pháp nghiên cu đnh tính đ thc hin lun vn, bao
gm các phng pháp c th nh:
 Phng pháp thu thp s liu:
3

- S liu s cp đc thu thp thông qua phng vn trc tip mt s lãnh đo
và gi bng câu hi kho sát đi vi các cán b nhân viên liên quan: cán b
QHKH, cán b QLRR và cán b QTTD.
- S liu th cp đc thu thp t các báo cáo v KSNB, các vn bn quy đnh
ca BIDV, báo cáo tài chính và các bài báo…
 Phng pháp phân tích:
- Phng pháp h thng: tác gi h thng hóa các lý lun ca COSO 1992,
COSO 2004, COSO 2013 và qun tr ri ro tín dng đ làm c s thc hin
lun vn.
- Phng pháp thng kê, mô t: thng kê các thông tin thu thp đc t các
cuc phng vn trc tip, kho sát qua bng câu hi, đ mô t cách thc thc
hin ca h thng KSNB quy trình cp tín dng ti BIDV.
- Phng pháp so sánh, phân tích, tng hp: thông qua kt qu đt đc t
phng pháp thng kê, mô t tin hành so sánh thc t so vi quy trình, quy
đnh và lý lun khoa hc, tin hành phân tích, đánh giá nhng mt làm đc
và cha đc ca h thng KSNB ca BIDV trong vic qun tr ri ro tín
dng.
5. Ý ngha khoa hc và thc tin ca đ tài:
Lun vn góp phn làm rõ lý lun v kim soát ni b theo báo cáo Coso 2004,
mi quan h gia KSNB và qun tr ri ro ngân hàng.
Lun vn đánh giá thc t h thng kim soát ni b quy trình cp tín dng ti
BIDV và đa ra mt s gii pháp trên c s nn tng có sn nhm hn ch đn mc

thp nht ri ro tín dng.
6. Tng quan v các nghiên cu trc:
Trong giai đon kinh t có nhiu bin đng phc tp thì công tác kim soát ni
b đi vi hot đng tín dng càng tr nên nóng bng và cn thit. Vì vy đã có rt
nhiu đ tài nghiên cu trong lnh vc này nh:
4

6.1 Nguyn Th Thanh Tho (2010), Lun vn thc s “Hoàn thin h
thng kim soát ni b đi vi nghip v tín dng ti các ngân hàng thng mi
trên đa bàn thành ph H Chí Minh” – i hc Kinh t Tp.HCM
Lun vn thông qua bng câu hi đ kho sát thc trng h thng kim soát ni
b ti 14 ngân hàng thng mi trên đa bàn thành ph H Chí Minh, tho lun vi các
nhà qun lý, cán b tín dng, kim toán viên ni b v ri ro tín dng và các bin pháp
ngân hàng áp dng đ hn ch nó.
Tác gi tin hành tng hp, phân tích các thông tin thu thp đc đ nhn dng
các nguyên nhân dn đn ri ro tín dng ti các ngân hàng thng mi trên đa bàn
thành ph HCM. T đó lun vn xác đnh các sai sót thng gp trong quá trình cp tín
dng theo mc đ nghiêm trng ca hành vi vi phm. Lun vn cng đã ch ra nhng
u đim và nhc đim ca h thng kim soát ni b ca các ngân hàng thng mi
trên đa bàn và đa ra các gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b theo hng
phù hp vi tiêu chun ca COSO, vi điu kin ca Vit Nam và đm bo s cân đi
gia li ích đt đc và phi phí b ra. Tuy nhiên mi ngân hàng thng mi thc hin
theo mt quy trình cp tín dng khác nhau nên h thng kim soát ni b s có nhng
l hng dn đn ri ro tín dng khác nhau. Lun vn mi ch nhìn thy nhng đim
chung b mt ca h thng kim soát ni b quy trình tín dng mà cha nghiên cu sâu
sát tng ngân hàng thng mi.
6.2 Trn Thái Trúc Lam (2010), Lun vn thc s “Gii pháp kim soát ri
ro tín dng ti chi nhánh Ngân hàng u t và Phát trin Thành ph H Chí
Minh” – i hc Kinh t Tp.HCM
Lun vn đ cp đn công tác qun tr ri ro tín dng ti chi nhánh Ngân hàng

u t và Phát trin Thành ph H Chí Minh. Tác gi s dng phng pháp duy vt
bin chng và duy vt lch s, phng pháp phân tích s liu đng thi s dng bng
câu hi v các nguyên nhân gây ra ri ro tín dng ti Chi nhánh đ kho sát thc trng
kim soát hot đng kim soát ri ro ti chi nhánh.
5

Lun vn đã ch ra đc nhng yu kém ca hot đng kim soát ri ro tín dng
nh: chi nhánh cha có mt quy đnh c th v tài sn đm bo, b máy kim soát cha
có s phân đnh rõ ràng gia các chc nng, công tác thu thp, lu tr thông tin khách
hàng còn mang tính t phát, quy trình tín dng thiu cht ch… đ t đó đa ra các gii
pháp c th nhm tng cng kim sót ri ro tín dng ti chi nhánh.
6.3 Trng Kim Nht (2013), Lun vn “Hoàn thin kim soát ni b hot
đng tín dng ti Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam” – i hc Kinh t
TP.HCM
Da trên lý thuyt v kim soát ni b theo báo cáo COSO và Basel tác gi
phân tích thc trng kim soát ni b ti Ngân hàng TMCP Xut Nhp Khu Vit Nam
theo hng đánh giá t mc tiêu kim soát, mô hình hot đng kim soát, quy trình
kim soát, ni dung kim soát, phng pháp kim soát đn h thng công ngh thông
tin ti Eximbank.
Tác gi thc hin kho sát theo phng pháp mô t, thang đo Liket 5 mc đ
cho các bin kho sát. T kt qu kho sát tác gi ch ra nhng hn ch và nguyên nhân
nhng hn ch ca kim soát ni b trong hot đng tín dng ti Eximbank. Lun vn
đã đa ra nhng gii pháp tng cng kim soát ni b ca Eximbank và nhng kin
ngh đi vi ngân hàng Nhà nc và Chính ph đ nâng cao cht lng kim soát đi
vi ngành ngân hàng.
Trên c s k tha nhng u đim và khc phc nhng nhc đim ca nhng
đ tài đã tham kho, tác gi thc hin đ tài “Hoàn thin h thng kim soát ni b
trong quy trình cp tín dng ti Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam theo
hng qun tr ri ro”.
7. B cc ca lun vn:

Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn gm 3 chng:
Chng 1: Lý lun chung v h thng kim soát ni b và qun tr ri ro tín
dng ti ngân hàng thng mi
6

Chng 2: Thc trng h thng kim soát ni b quy trình cp tín dng ti Ngân
hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam
Chng 3: Các gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b trong quy trình
cp tín dng ti Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam hng đn hn ch
ri ro trong khâu tín dng

7

CHNG 1: LÝ LUN CHUNG V H THNG KIM SOÁT
NI B VÀ QUN TR RI RO TÍN DNG TI NGÂN HÀNG
THNG MI:
1.1 Lý lun v kim soát ni b theo báo cáo Coso:
1.1.1 Quá trình hình thành và phát trin ca báo cáo Coso:
Nm 1977, sau v bê bi Watergate, quc hi Hoa K đã thông qua Lut hành
vi hôi l  nc ngoài. iu lut này nhn mnh vic KSNB nhm ngn nga nhng
khon thanh toán bt hp pháp và dn đn vic yêu cu ghi chép rt đy đ trong mi
hot đng. Ln đu tiên, hot đng KSNB trong các t chc đc đ cp đn trong mt
vn bn pháp lut.
Tip sau đó AICPA thành lp mt y ban đc bit v kim soát ni b (1979);
y ban qun lý chng khoán M (SEC) đa ra quy đnh bt buc các giám đc phi
đa ra báo cáo v h thng kim soát ni b đi vi công tác k toán  doanh
nghip(1979); AICPA ban hành chun mc kim toán s 30 (1980); Hi kim toán
viên ni b ban hành chun mc s 1 (1983); AICPA ban hành hng dn b sung v
tác đng ca vic x lý bng máy tính đn kimsoát ni b…Nhng quy đnh này mt
mt làm phong phú khái nim KSNB nhng mt khác dn đn yêu cu phi hình thành

mt h thông lý lun có tính chun mc v KSNB.
COSO (The Committee of sponsoring Organizations of Treadway Commission)
là mt y ban thuc Hi đng quc gia Hoa K v vic phòng chng gian ln trên báo
cáo tài chính ,thng gi là y ban Treadway đc thành lp vào nm 1985 di s
bo tr ca 5 t chc ngh nghip:
-Hip hi K toán viên công chng Hoa K(AICPA)
-Hip hi K toán Hoa K(AAA_American Accounting Assocciation)
-Hip hi Qun tr viên tài chính(FEI_Financial Executives Institute)
8

-Hip hi K toán viên qun tr(IMA_Institute of Managenment Accountans)
-Hip hi Kim toán viên ni b(IIA-Institute of Internak Auditors)
Báo cáo COSO 1992 tuy cha thc s hoàn chnh và còn nhiu hn ch nhng
đã to lp đc c s lý thuyt rt c bn v KSNB . Cu trúc ca COSO 1992 gm 4
phn: phn 1: tóm tt dành cho ngi điu hành , phn 2: khuôn mu ca KSNB , phn
3: báo cáo cho các đi tng bên ngoài, phn 4: công c đánh giá h thng KSNB.
T khi COSO 1992 đc công b y ban Treadway đã không ngng đi mi
và khc phc nhc đim. Nm 2001 y ban Treadway trin khai nghiên cu h thng
qun tr ri ro doanh nghip và chính thc đc ban hành vào nm 2004. COSO 2004
là phát trin ca COSO 1992 ch không nhm thay th COSO 1992. COSO 2004 m
rng thêm 3 b phn là: Thit lp các mc tiêu, nhn dng s kin tim tàng và phn
ng vi ri ro. COSO 2004 đã mang li nhiu li ích v mt qun tr ri ro doanh
nghip nhng vn còn nhiu hn ch.  đáp ng nhu cu cp thit và chun hóa các
nguyên tc đ phù hp hn vi môi trng kinh doanh đang thay đi nhanh chóng và
ngày càng kht khe thì tháng 11 nm 2011 thì y ban Treadway đã ly ý kin ln th
nht ca công chúng v d tho COSO 2013, ly ý kin ln th 2 vào tháng 9 nm
2012 chính thc phát hành vào tháng 5 nm 2013.
COSO 2013 tng kt nhng thay đi trong hot đng và môi trng kinh doanh
trong vòng 20 nm thc hin COSO 1992. Nu nh COSO 1992 nhm mc đích thng
nht đnh ngha v kim soát ni b và xây dng mt tiêu chun đ giúp các đn v có

th đánh giá h thng kim soát ni b ca h và tìm gii pháp đ hoàn thin thì COSO
2013 hng dn v qun tr ri ro, kim soát ni b và bin pháp đ gim thiu gian
ln t đó giúp ci thin hiu qu hot đng cng nh tng cng s giám sát ca t
chc.COSO 2013 gi li đnh ngha ca kim soát ni b và 5 thành phn ca kim
soát ni b. S thay đi đc thc hin trong COSO 2013 chính là s h thng hóa 17
nguyên tc đ h tr cho 5 thành phn, 17 nguyên tc chính là nhng khái nim c bn
n cha trong COSO 1992.  kim soát ni b mt cách hiu qu, COSO 2013 yêu
9

cu:
- Mi thành phn trong s 5 thành phn và 17 nguyên tc có liên quan phi đc
trình bày và thc hin.
- Nm thành phn phi đc vn hành cùng nhau trong mt c ch tng hp.
Nghiên cu sâu hn vào lnh vc ngân hàng là báo cáo Basel. Báo cáo đc ban
hành bi y ban Basel, y ban nghiên cu và đa ra các chun mc vn quc t và
các phng pháp đo lng vn, quy đnh t l an toàn vn ti thiu, các nguyên tc c
bn v giám sát ngân hàng và đc ban hành ln đu vào nm 1998 gi là Basel I. Qua
quá trình áp dng Basel I đã bc l mt s hn ch nên y ban Basel đã cho ra đi
hip c Basel II vào nm 2001. [Ph lc 1,trang 81]
1.1.2 Kim soát ni b theo báo cáo COSO nm 1992
1.1.2.1 nh ngha kim soát ni b:
Theo Báo cáo ca coso nm 1992, KSNB là mt quá trình do ngi qun lý, hi
đng qun tr và các nhân viên ca đn v chi phi, nó đc thit lp đ cung cp mt
s đm bo hp lý nhm thc hin ba mc tiêu di đây:
- Báo cáo tài chính đáng tin cy.
- Các lut l và quy đnh đc tuân th.
- Hot đng hu hiu và hiu qu
Trong đnh ngha trên, bn ni dung c bn là quá trình, con ngi, đm bo
hp lý và mc tiêu. Chúng đc hiu nh sau:
 Kim soát ni b là mt quá trình: Kim soát ni b không ch là mt th

tc hay mt chính sách đc thc hin  mt vài thi đim nht đnh mà nó bao gm
mt chui các hot đng kim soát hin din  mi b phn trong đn v và đc kt
hp vi nhau thành mt th thng nht. Quá trình kim soát là phng tin đ giúp cho
đn v đt đc các mc tiêu ca mình.
 Kim soát ni b b chi phi bi con ngi: Kim soát ni b tác đng
10

đn hành vi ca con ngi (HQT, ban giám đc, nhà qun lý và các nhân viên), là
công c đc nhà qun lý s dng ch không thay nhà qun lý. KSNB s to ra ý thc
 mi cá nhân và hng các hot đng ca h đn mc tiêu chung ca t chc.
 Kim soát ni b cung cp mt đm bo hp lý: Kim soát ni b ch có
th cung cp mt s đm bo hp lý ch không đm bo tuyt đi trong vic đt đc
các mc tiêu chung ca t chc. Nguyên nhân bi luôn có kh nng tn ti nhng yu
kém xut phát t sai lm ca con ngi khi vn hành h thng kim soát dn đn vic
không thc hin đc mc tiêu. Kim soát ni b có th làm ngn chn và phát hin và
phát hin sai phm nhng không th đm bo chc chn s không xy ra sai phm na.
Bên cnh đó quyt đnh ca kim soát ni b còn tùy thuc vào nguyên tc c bn: s
đánh đi li ích chi phí, chi phí kim soát không đc vt quá li ích mong đi t
quá trình kim soát.
1.1.2.2 Các b phn hp thành ca h thng kim soát ni b:
Theo coso 1992, h thng kim soát ni b trong mt đn v đc cu thành bi
nm b phn. ó là: môi trng kim soát, đánh giá ri ro, các hot đng kim soát,
thông tin và truyn thông, giám sát.
a. Môi trng kim soát
Môi trng kim soát phn ánh sc thái chung ca mt đn v, chi phi ý thc
kim soát ca mi thành viên trong đn v và là nn tng ca các b phn khác ca
kim soát ni b. Các nhân t thuc v môi trng kim soát là:
- Tính chính trc và các giá tr đo đc: s hu hiu ca h thông kim soát
ni b ph thuc trc tip vào tính chính trc và vic tôn trng các giá tr đo đc ca
nhng ngi liên quan đn quá trình kim soát. n v phi xây dng đc các chun

mc, quy đnh v đo đc cho các nhân viên và nhng nhà qun lý phi làm gng
trong vic thc hin các quy đnh đó.
- m bo v nng lc: đn v phi đm bo cho nhân viên có đc nhng hiu
bit và k nng cn thit đ thc hin nhng công vic đc giao. Nu không, chc
11

chn h s thc hin nhim v đc giao không hu hiu và hiu qu.
- Hi đng qun tr và Ban kim soát: thông qua các hot đng giám giát ca
mình (s tuân th pháp lut, lp báo cáo tài chính, gi s đc lp ca kim toán ni
b, ) các b phn này có nhng tác đng quan trng cho vic thc hin các mc tiêu
ca đn v.
- Trit lý và phong cách điu hành ca nhà qun lý: các đc đim cá nhân ca
nhng ngi qun lý, đc bit là ngi qun lý cp cao khi điu hành đn v s to nên
nhng ri ro khác nhau cho đn v.
- C cu t chc: s phân chia trách nhim và quyn hn gia các b phn
trong đn v s tác đng đn vic thc hin các mc tiêu. C cu phù hp s là c s
cho vic lp k hoch, điu hành, kim soát và giám sát các hot đng.
- Cách thc phân chia quyn hn và trách nhim: vic phân chia trách nhim
và quyn hn c th ca tng thành viên trong các hot đng ca đn v giúp cho mi
thành viên hiu rng h có nhim v c th gì và tng hot đng ca h nh hng đn
ngi khác nh th nào trong vic thc hin các mc tiêu.
- Chính sách nhân s: các chính sách và th tc ca đn v v vic tuyn dng,
hun luyn, b nhim, đánh giá, sa thi, đ bt,., nh hng đn s hu hiu ca môi
trng kim soát thông qua tác đng đn các nhân t khác trong môi trng kim soát
nh đm bo v nng lc, tính chính trc và các giá tr đo đc,
Môi trng kim soát có nh hng quan trng đn quá trình thc hin và kt
qu ca các th tc kim soát. Các th tc kim soát có th không đt đc mc tiêu
hoc ch còn là hình thc trong môi trng kim soát yu kém. Ngc li, mt môi
trng kim soát tt có th hn ch phn nào s thiu sót ca các th tc kim soát.
Tuy nhiên, môi trng kim soát không th thay th cho các th tc kim soát cn

thit.
b. ánh giá ri ro
Các hot đng liên quan đn đn v bao gm các hot đng din ra ti đn v và
12

các hot đng  bên ngoài đu có th phát sinh ri ro và khó kim soát tt c. Vì vy,
đn v phi thn trng khi xác đnh và phân tích nhng nhân t nh hng đn ri ro
làm cho nhng mc tiêu - k c mc tiêu chung và mc tiêu c th cho tng hot đng
- ca đn v có th không đc thc hin, và phi c gng kim soát đc nhng ri ro
này.  gii hn ri ro  mc chp nhn đc, đn v phi nhn dng và phân tích ri
ro trên c s các mc tiêu đã đc thit lp ca t chc t đó mi có th kim soát
đc ri ro.
 nhn dng ri ro, đn v có th s dng nhiu phng pháp khác nhau t vic
s dng các phng tin d báo, phân tích các d liu quá kh, cho đn vic rà soát
thng xuyên các hot đng. Trong các doanh nghip nh, công vic này có th thc
hin di dng nhng cuc tip xúc vi khách hàng, ngân hàng, hoc các bui hp
giao ban trong ni b.
c. Các hot đng kim soát
Các hot đng kim soát là nhng chính sách và th tc kim soát đ đm bo
cho các ch th ca nhà qun lý đc thc hin. Nó đm bo các hành đng cn thit đ
kim soát các ri ro mà đn v có th gp phi trong quá trình thc hin mc tiêu ca
mình. Các hot đng kim soát thông thng din ra trong toàn đn v  mi cp đ và
mi hot đng nh: phân chia trách nhim đy đ, y quyn đúng đn cho các nghip
v và hot đng, bo v tài sn vt cht và thông tin, kim tra đc lp, phân tích rà soát
li vic thc hin.
d. Thông tin và truyn thông
Thông tin đc thu thp, x lý và truyn đt đn các cá nhân, b phn trong đn
v đ có th hoàn thành nhim v ca mình và cung cp cho các đi tng bên ngoài
v hot đng, tài chính, s tuân th ca đn v cho các đi tng bên ngoài. Truyn
thông là cách thc truyn đt thông tin ca đn v cho các đi tng khác nhau bao

gm c các đi tng bên trong và các đi tng bên ngoài đn v.
Thông tin cn thit cho mi cp ca đn v vì giúp cho vic đt đc các mc
13

tiêu kim soát khác nhau. Thông tin đc cung cp thông qua h thông thông tin. H
thông thông tin ca đn v có th đc x lý trên máy tính, qua h thng th công hoc
kt hp c hai. Các hot đng kim soát ti đn v ch có th thc hin nu thông tin
thích hp, kp thi, cp nht, chính xác và truy cp thun tin.
e. Giám sát
Giám sát là quá trình đánh giá cht lng ca h thng kim soát ni b. Hot
đng giám sát đòi hi đn v xác đnh h thng kim soát ni b có vn hành đúng nh
thit k hay không và có cn thit phi sa đi cho phù hp vi tng giai đon phát
trin ca đn v hay không. Giám sát có vai trò quan trng trong kim soát ni b vì nó
giúp cho kim soát ni b duy trì đc s hu hiu trong các thi k khác nhau. Các
hot đng giám sát bao gm giám sát thng xuyên và giám sát đnh k.
- Giám sát thng xuyên din ra ngay trong quá trình hot đng, do các nhà
qun lý và các nhân viên thc hin trong trách nhim ca mình.
- Giám sát đnh k thng thc hin thông qua chc nng kim toán ni b
hoc các hot đng đnh k ca Ban kim soát, qua đó phát hin kp thi nhng yu
kém trong h thng đ đa ra các bin pháp ci thin.
1.1.3 Qun tr ri ro theo báo cáo COSO nm 2004
Vào nm 2001, COSO trin khai nghiên cu h thng qun tr ri ro doanh
nghip trên c s Báo cáo COSO 1992. D tho đã đc hình thành và công b vào
tháng 7 nm 2003 theo đó qun tr ri ro doanh nghip đc đnh ngha gm 8 b
phn: Môi trng ni b, thit lp mc tiêu, nhn din s kin, đánh giá ri ro, đi phó
ri ro, các hot đng kim soát, thông tin truyn thông và giám sát.
1.1.3.1 Khái nim v qun tr ri ro doanh nghip
Theo Báo cáo ca COSOnm 2004 thì qun tr ri ro (QTRR) doanh nghip là
mt quy trình do hi đng qun tr, các cp qun lý và các nhân viên ca đn v chi
phi, đc áp dng trong vic thit lp các chin lc liên quan đn toàn đn v và áp

dng cho tt c các cp đ trong đn v, đc thit k đ nhn dng các s kin tim
14

tàng có th nh hng đn đn v và kim soát ri ro trong phm vi cho phép nhm
cung cp mt s đm bo hp lý v vic đt đc các mc tiêu ca đn v, bao gm:
- Mc tiêu chin lc: Liên quan đn các mc tiêu tng th và phc v cho s
mng ca đn v.
- Mc tiêu hot đng: Liên quan đn vic s dng các ngun lc mt cách hu
hiu và hiu qu.
- Mc tiêu báo cáo: Liên quan đn s trung thc và đáng tin cy ca báo cáo liên
quan đn đn v.
- Mc tiêu tuân th: m bo hp lý vic chp hành lut pháp và các quy đnh.
1.1.3.2 Các yu t ca qun tr ri ro doanh nghip
QTRR đem li mt s đm bo hp lý ch không phi là đm bo tuyt đi là
các mc tiêu s đc thc hin. Vì nhng s kin không chc chn và ri ro thuc v
tng lai, do đó không ai có th d đoán tuyt đi chính xác. Hn na, QTRR đc
vn hành bi con ngi do đó nhng sai sót do con ngi gây ra là không th tránh.
Mt khác, các hot đng kim soát dù có đc thit k và hoàn thin đn th nào đi
chng na vn không th kim soát ht đc tt c các s kin liên quan đn đn v.
QTRR là phng tin đ đt đc mc tiêu: trong phm vi s mng ca đn v đã đc
thit lp các nhà qun lý xây dng các mc tiêu chin lc la chn cách thc tin
hành và thit lp các mc tiêu liên quan. QTRR vi s phân loi các mc tiêu s phân
đnh rõ tng ni dung mà đn v hng đn.
Qun tr ri ro doanh nghip gm 8 thành phn:Các thành phn ca qun tr ri
ro doanh nghip thc cht đc xây dng trên c s các thành phn ca KSNB,bao
gm các ni dung sau:
-Môi trng kim soát.
-Thit lp các mc tiêu.
-Nhn dng s kin tim tàng.
-ánh giá ri ro.

15

-Phn ng vi ri ro.
-Hot đng kim soát.
-Thông tin và truyn thông.
-Giám sát.
Mt điu cn lu ý , qun tr ri ro không phi là mt quá trình nht thit phi
tuân theo mt trình t nht đnh mà có th tin hành theo nhiu hng khác nhau v i
mi nhân t có liên h và nh hng ti nhng nhân t còn li.
a. Môi trng kim soát:
Môi trng qun lý phn ánh sc thái vn hóa chung ca mt t chc , chi phi ý
thc ca các thành viên trong đn v v ri ro và đ óng vai trò nn tng cho các yu t
khác ca QTRR. Nó to nên cu trúc và phng thc vn hành v QTRR trong đn v.
B phn đu tiên phi nói đn trong môi trng kim soát là trit lý qun lý và
phong cách điu hành ca nhà qun lý. Nó là quan đim, nhn thc và thái đ ca nhà
qun lý v QTRR . Nó to nên cách thc mà đn v tip cn vi ri ro trong tt c các
hot đng, t phát trin chin lc đn các hot đng hàng ngày .  phn ánh trit lý
v QTRR ca mình nhà qun lý cn xây dng mt mc ri ro có th chp nhn ti đn
v. Mc ri ro có th chp nhn đc xem xét trên bình din tng th, là mc đ ri ro
đn v sn lòng chp nhn đ theo đui giá tr . Ri ro có th chp nhn đc xe m xét
khi đn v xác đnh chin lc ,  đó li ích ca mt chin lc phi phù hp vi mc
đ ri ro có th chp nhn đã đ ra.
Tính chính trc và giá tr đo đc cng là m t yu t quan trng thuc môi
trng kim soát bi nó đm bo s hot đng hu hiu ca h thng QTRR. Vì vy
các nhà qun lý cp cao phi xây dng nhng chun mc v đo đc trong đn v và
c x đúng đn đ ngn cn không cho các thành viên có các hành vi thiu đo đc
hoc phm pháp. Hi đng qun tr thông qua giám sát ban qun lý trong vic la chn
chin lc , lên k hoch và thc hin nó cng s  nh hng đn vic thc hin h
thng QTRR ti đn v.
16

Ngoài ra c cu t chc và nhân s ti đn v cng góp phn quan trng trong
vic thc hin các mc tiêu . C cu t chc là s phân chia quyn hn và trách nhim
ca các b phn trong đn v ,. C cu phù hp s là c s cho vic lp k hoch , điu
hành, kim soát và giá m sát các hot đng ca đn v . Và đ vn hành đc c cu t
chc đó đn v cn đm bo nng lc ca nhân viên phù hp vi nhim v đc giao
và có chính sách nhân s to đc đng lc cho nhân viên làm vic và cng hin.
b. Thit lp mc tiêu
Xây dng mc tiêu chin lc là nhim v trc ht ca đn v bi nó đnh
hng cho tt c các hot đng ca đn v. Các mc tiêu đc thit lp đu tiên  cp
đ chin lc, t đó đn v xây dng bn mc tiêu tng quát: chin lc, hot đng,
báo cáo, và tuân th. Vic thit lp các mc tiêu ca đn v là điu kin đu tiên đ
nhn dng, đánh giá và phn ng vi ri ro.
Các mc tiêu chin lc : là nhng mc tiêu cp cao ca đn v , các mc tiêu
này phù hp và ng h cho s mng mà đn v đã đ ra . Nó th hin s la chn ca
nhà qun lý v cách thc đn v to lp giá tr cho ch s hu ca mình.
Các mc tiêu liên quan: là nhng mc tiêu c th hn so vi mc tiêu chin lc
và phù hp vi mc tiêu chin lc đã đc lp. Mc dù các mc tiêu trong đn v rt
đa dng, nhng các mc tiêu liên quan đn các mc tiêu chin lc có th chia thành
các loi sau: các mc tiêu hot đng, các mc tiêu v báo cáo và các mc tiêu tuân th
c. Nhn din s kin tim tàng
S kin tim tàng là bin c bt ngun t các yu t bên trong (c s vt cht ,
nhân s, chu trình, áp dng khoa hc k thut… ) hoc bên ngoài (môi trng kinh t ,
môi trng t nhiên,các yu t chính tr…) nh hng đn vic thc hin mc tiêu ca
đn v. Mt s kin có th có nh hng tích cc hoc tiêu cc đn đn v và có th c
hai. Vic xác đnh đc các yu t bên trong và bên ngoài tác đng đn đn v có tác
dng quan trng đn vic nhn dng các s kin tim tàng. Mt khi các yu t nh
17

hng đã đc nhn dng, nhà qun lý có th xem xét tm quan trng ca chúng và tp

trung vào các s kin có th nh hng đn vic thc hin các mc tiêu ca đn v.
Các s kin liên quan đn đn v thng không xut hin đc lp mà có s
tng tác ln nhau. Mt s kin xut hin có th to ra, tác đng đn mt s kin khác
và các s kin có th xut hin đng thi. Trong vic nhn dng các s kin, đn v
phi bit đc s liên quan gia các s kin là nh th nào đ đn v có th bit đc
ni nào cn tp trung cn thit đ qun tr ri ro.
d. ánh giá ri ro
Các nhân t bên trong và bên ngoài có th to ra các s kin nh hng đn vic
thc hin mc tiêu ca đn v. Mc dù mt s nhân t có tính cht chung đc trng cho
tng ngành,nhng s tác đng đi vi tng đn v c th thì hoàn toàn khác nhau , bi
vì mc tiêu và s la chn ca mi đn v . Trong vic đánh giá ri ro, đn v phi xem
xét các s kin trong hoàn cnh và điu kin c th ca riêng đn v mình nh : quy mô
ca đn v, s phc tp ca các hot đng , mc đ tác đng ca các quy đnh lên các
hot đng ca đn v.
Các s kin tim tàng phi đc đánh giá trên hai khía cnh , kh nng xy ra và
mc đ tác đng ca nó . Nhng s kin mà kh nng xut hin thp và tác đng ít đn
đn v thì không cn phi tip tc xem xét . Ngc li, các s kin vi kh nng xut
hin cao và tác đng ln thì cn phi xem xét k càng . Các s kin nm gia hai thái
cc này đòi hi s đánh giá phc tp, điu quan trng là phi phân tích k lng và hp
lý.
Ngoài ra đn v cn xem xét đn s liên h ca các s kin vi nhau. Nu có s
liên h gia kin thì đn v phi đánh giá đc tác đng tng hp. Mt s kin riêng l
có th tác đng nh nhng s kt hp hoc tác đng dây chuyn có th nh hng quan
trng đn vic thc hin mc tiêu ti đn v. Khi ri ro tác đng đn nhiu b phn,
đn v kt hp các ri ro đó trong danh sách các s kin và xem xét trc ht là s tác
đng đn tng b phn, sau đó xem xét tác đng tng th đn toàn đn v.