B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
VU NGC HÀ
CU TRÚC S HU, QUN TR
CÔNG TY VÀ QUYT NH TÀI TR
CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT
TI VIT NAM
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
TP. H Chí Minh ậ Nmă2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
VU NGC HÀ
CU TRÚC S HU, QUN TR
CÔNG TY VÀ QUYT NH TÀI TR
CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT
TI VIT NAM
Chuyên ngành: Tài chính ậ Ngân hàng
Mã s: 60340201
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
NGIăHNG DN KHOA HC:
PGS.TS TRN TH THÙY LINH
TP. H Chí Minh ậ Nmă2014
LI CAM OAN
Tôiăxinăcamăđoanălunăvn:ăắCu trúc s hu, qun tr công ty và quyt đnh tài
tr ca các công ty niêm yt ti Vit Nam” là công trình nghiên cu thc s ca
cáănhơnătôiădi s hng dn khoa hc ca PGS.TS. Trn Th Thùy Linh. Các s
liu s dng trong lunăvnăcóăngun gcărõărƠng,ăđángătinăcyăvƠăđc x lý khách
quan, trung thc. Các tài liu tham kho trong lunăvnăđuăđc trích dn rõ ràng.
Thành ph H Chíăεinh,ăngƠyăăăăăăthángăăăăăănmă2014
Hc viên thc hin
VuăNgc Hà
MC LC
Trang
Trangăbìaăph
δiăcamăđoan
εcălc
Danhămcătăvitătt
Danhămcăbngăbiu
Danhămcăhìnhăv
Tóm tt
CHNG 1: GII THIU 1
1.1 LỦ do chn đ tƠi: 1
1.2 Mc tiêu nghiên cu vƠ cơu hi nghiên cu 2
1.2.1 Mc tiêu nghiên cu 2
1.2.2 Cơu hi nghiên cu 2
1.3 i tng vƠ phm vi nghiên cu 2
1.3.1 i tng nghiên cu 2
1.3.2 Phm vi nghiên cu 2
1.4 Phng pháp nghiên cu 3
1.5 ụ ngha khoa hc vƠ thc tin ca đ tƠi 3
1.6 Cu trúc ca đ tƠi 4
CHNG 2: TNG QUAN Lụ THUYT VÀ CÁC NGHIểN CU TRC
ỂY 5
2.1 Các lỦ thuyt kinh đin v quyt đnh tƠi tr ca doanh nghip 5
2.1.1 LỦ thuyt cu trúc vn ca Modilligani vƠ Miller: 5
2.1.2 LỦ thuyt đánh đi (The trade-off theory) 6
2.1.3 LỦ thuyt trt t phơn hng (The pecking order theory) 6
2.1.4 LỦ thuyt chi phí đi din (The agency theory) 7
2.2 Các nghiên cu thc nghim trc đơy v mi quan h gia cu trúc s
hu, qun tr công ty vƠ quyt đnh tƠi tr 9
2.3 Tng hp các kt qu nghiên cu v cu trúc s hu, qun tr công ty
vƠ quyt đnh tƠi tr ca doanh nghip: 13
CHNG 3: PHNG PHÁP NGHIểN CU 16
3.1 D liu nghiên cu: 16
3.2 Gi thuyt nghiên cu: 16
3.2.1 S hu ni b vƠ quyt đnh tƠi tr 17
3.2.2 S hu nhƠ nc vƠ quyt đnh tƠi tr 17
3.2.3 S hu nc ngoƠi vƠ quyt đnh tƠi tr: 18
3.2.4 Quy mô HQT vƠ quyt đnh tƠi tr 19
3.2.5 T l thƠnh viên hi đng qun tr đc lp vƠ quyt đnh tƠi tr: . 20
3.2.6 Tính kiêm nhiêm CEO vƠ ch tch HQT vƠ quyt đnh tƠi tr 21
3.3 Mô t các bin: 22
3.3.1 Bin ph thuc: 22
3.3.2 Bin đc lp 23
3.4 Phng pháp nghiên cu: 27
3.4.1 Mô hình nghiên cu: 27
3.4.2 Phng pháp kim đnh mô hình: 32
CHNG 4: KT QU NGHIểN CU 37
4.1 Phơn tích thng kê mô t: 37
4.2 Phơn tích tng quan gia các bin 44
4.3 Kt qu kim đnh mô hình 48
4.3.1 Kt qu hi quy theo Pooled OLS: 48
4.3.2 Kt qu hi quy theo REM vƠ FEM: 52
4.4 Tho lun các kt qu nghiên cu: 56
CHNG 5: KT LUN 61
5.1 Tóm li các kt qu nghiên cu chính 61
5.2 Nhng hn ch ca lun vn 61
5.3 Hng nghiên cu tip theo 62
Tài liu tham kho
Ph lc
DANH MC T VIT TT
BCB: Bn cáo bch
BCTC: Báo cáo tài chính
BCTN:ăBáoăcáoăthng niên
CEO:ăGiámăđcăđiu hành
EBIT: Li nhunătrc thu và lãi vay
HQT:ăHiăđng qun tr
FEM: Mô hình nhăhng c đnh
HOSE: Sàn giao dch chng khoán thành ph H Chí Minh
NQHC:ăNgh quytăđi hi c đông
OδS:ăPhng pháp hiăquyăbìnhăphngăbéănht
REM: Mô hình nhăhng ngu nhiên
TNDN: Thu nhp doanh nghip
TSCăHH:ăTƠiăsn c đnh hu hình
DANH MC BNG BIU
Bng 2.1: Tng hp các nghiên cuătrcăđơy
Bng 3.1: Bng tóm tt cách tính và ngun ly d liu các bin trong mô hình
nghiên cu
Bng 4.1: Thng kê mô t
Bng 4.2: Ma trn h s tngăquan
Bng 4.3: Tóm tt kt qu hi quy Pooled OLS
Bng 4.4: Kt qu hi quy IO theo SO
Bng 4.5: Tóm tt kt qu kimăđnh t tngăquan
Bng 4.6: Tóm tt kt qu kim đnh phngăsaiăthayăđi
Bng 4.8: Tóm tt kt qu hi quy theo REM
Bng 4.8: Tóm tt kt qu hi quy theo FEM
Bng 4.9: Tóm tt kt qu kimăđnh Hausman
DANH MC HÌNH V
Hìnhă4.1:ă th mô t thng kê bin t s n
Hìnhă4.2:ă th mô t thng kê bin t s n ngn hn trên vn ch s hu
Hìnhă4.3:ă th mô t thng kê bin t s n dài hn trên vn ch s hu
Hìnhă4.4:ă th mô t thng kê bin s hu ni b
Hìnhă4.5:ă th mô t thng kê bin s huănhƠănc
Hìnhă4.6:ă th mô t thng kê bin s hu nc ngoài
Hìnhă4.7:ă th mô t thng kê binăquyămôăHQT
Hìnhă4.8:ă th mô t thng kê bin t l thƠnhăviênăHQTăđc lp
Hìnhă4.9:ă th mô t thng kê bin tính kiêm nhim CEO và ch tchăHQT
TÓM TT
Lunăvnănghiênăcuătácăđng ca cu trúc s hu thông qua các bin s hu
ni b, s huănhƠănc, s huănc ngoài, và qun tr công ty thông qua các bin
quyămôăHQT,ăt l thƠnhăviênăHQTăđc lp, tính kiêm nhiêm CEO và ch tch
HQTălên quytăđnh tài tr ca doanh nghip niêm yt trên sàn giao dch chng
khoán thành ph H Chí Minh giaiăđon 2008-2013.
Trong nghiên cu này, tác gi s dng s liuăđƣăcôngăb ca các công ty phi
tài chính niêm yt trên sàn HOSE trong khong thi gian t nmă 2008ăđnă nmă
2013. Mu nghiên cu kho sát trên 96 công ty phi tài chính niêm yt trên HOSE
trongăgiaiăđon 2008-2013.
K tha nghiên cu ca Bokpin và Arko (2009) trongăxơyădngăcácăbinăvƠă
kimăđnhămôăhình,ălunăvnă sădngădăliuăbngăhiăquyătheoă3ăphngăpháp:ă
Pooled OLS, REM, FEM. Kt qu nghiên cu cho thy s huănc ngoài có tác
đngăngc chiu lên t s n và t s n ngn hn trên vn ch s hu, s hu nhà
ncăcóătngăquanăcùngăchiu vi t s n dài hn trên vn ch s hu, quy mô
HQTăcóătngăquanăngc chiu vi t s n, t s n ngn hn trên vn ch s
hu và t s n dài hn trên vn ch s hu, t l thƠnhăviênăHQTăđc lp có
tngăquanăngc chiu vi t s n dài hn trên vn ch s hu. Các bin s hu
ni b, tính kiêm nhim CEO và ch tchăHQTăkhôngăcóătácăđngăđángăk đn các
ch s n.
T khóa:
Cu trúc s hu, qun tr công ty, quytăđnh tài tr, cu trúc vn
1
CHNG 1: GII THIU
1.1 LỦ do chn đ tƠi:
QuytăđnhătƠiătrălƠămtătrongăbaăquytăđnhătƠiăchínhăquanătrngăcaămtă
doanhă nghipă nhă hngă đnă giáă tră doanhă nghip.ă Cuă trúcă să huă vƠă qună tră
doanhănghipăđóngăvaiătròăquanătrngătrongăvicăquytăđnhăcuătrúcăvnăcaămtă
doanhănghip.ăThcăvy, đƣăcóănhiu công trình nghiênăcuăthcănghimă vămiă
quanăhăgiaăqunătrăcôngătyăvƠ quytăđnhătƠiătrăcaădoanhănghip nhăBerger et
al. (1997), Wen et al. (2002), Kiel & Nicholson (2003), Anderson et al. (2004),
Abor (2007), Bokpin và Arko (2009), Wellalage và Locke (2012), Uwalomwa
Uwuigbe et al. (2014).ăBênă cnhăđó,ămiă quanăhăgiaă cuătrúcăsăhuăvƠăquytă
đnhătƠiătrăcngăđƣăđcăđăcpătrongăcácănghiênăcuăcaăDewenterăvƠăεalatestaă
(2001), Brailsfors et al. (2002), P.A.Mahadwartha (2003), Huang và Song (2006),
Ezeoha và Okafor (2010), Bokpin và Arko (2009), Gurunlu và Gursoy (2010).
Trong bi cnh Vit Nam, th trng chng khoán Vit Nam chính thcăđiă
vào hotă đngă vƠoă nmă 2000ă vi vic vn hành sàn giao dch chng khoán
TP.HCM vào ngày 20/7/2000 và sàn giao dch chng khoán Hà Ni vào ngày
8/3/2005. Triăquaăhnă10ănmăhotăđng và phát trin, hotăđng ca th trng
chng khoán đƣăđtăđc mt s kt qu đángăk. Hinănay,ămcădùăcácăcôngătyă
niêmăytătiăVităNamăđuăphiăápădngăquyăchăqunătrăcôngătyădoăBăTƠiăchínhă
banăhƠnhănhngăvnăchaăcóănhiuănghiênăcuăchuyênăsơuăvăqunătrăcôngătyătrongă
hotă đngă caă cácă côngă tyă că phn.ă Phn ln các nghiên cu lý thuyt và thc
nghim v quytăđnh tài tr ch tp trung vào các nhóm nhân t liênăquanăđnăđc
đim riêng bit caăcôngă tyănh li nhun, quy mô, cu trúc tài sn, ri ro kinh
doanhăvƠăcăhiătngătrng,ăchaăcóănhiu nghiên cu thc nghim v mi liên h
gia cu trúc s hu, qun tr công ty và quytăđnh tài tr.
Chính vì vy, tác gi quytăđnh chnăđ tƠiăắCU TRÚC S HU, QUN
TR CÔNG TY VÀ QUYT NH TÀI TR CA CÁC CÔNG TY NIÊM
2
YT TI VIT NAM”ăvi k vng tìm ra miătngăquanăgia cu trúc s hu,
qun tr công ty và quytăđnh tài tr ca các doanh nghip Vit Nam.
1.2 Mc tiêu nghiên cu vƠ cơu hi nghiên cu
1.2.1 Mc tiêu nghiên cu
εcătiêuăcaăbƠiănghiênăcuălƠ nghiênăcu tácăđngăcaăcuătrúcăsăhuă(să
huă niă b, să huă nhƠă nc,ă să huă ncă ngoƠi) và qună tră côngă tyă (quy mô
HQT,ă tălă thƠnh viênă đcă lp,ă tínhăkiêmă nhimă CEO và chă tchă HQT)ă đnă
quytăđnhătƠiătr caăcácăcôngătyăniêmăytătrên thătrngăchngăkhoánăVităNam.
1.2.2 Cơu hi nghiên cu
ălƠmărõămcătiêuănghiênăcu,ătácăgiăđaăraăcác cơuăhiănghiênăcuăsau:
Cuă trúcă să huă vƠă qună tră côngă tyă có tácă đng đn tă să n caă doanhă
nghipăkhông?ăNuăcóăthìătácăđngănhăthănƠo?
CuătrúcăsăhuăvƠăqunătrăcôngătyăcóătácăđng đnătăsănăngnăhnăvƠătă
sănădƠiăhnătrênăvnăchăsăhu không? Nuăcó thìătácăđngănhăthănƠo?
1.3 i tng vƠ phm vi nghiên cu
1.3.1 i tng nghiên cu
iătngănghiênăcuălƠăcuătrúcăsăhu,ăqunătrăcôngătyăvƠăquytăđnhătƠi
trăcaăcácăcôngătyăniêmăytătrênăsƠnăgiaoădchăchngăkhoánăTP.HCε.ăCăth: cuă
trúcăsăhuăbaoăgmăsăhuăniăb,ăsăhuănhƠănc,ăsăhuăncăngoƠi và qunătră
doanhănghipăbaoăgm quyămôăHQT, tínhăkiêmănhimăCEOăvƠăchătchăHQT.
1.3.2 Phm vi nghiên cu
PhmăviănghiênăcuălƠăcác công ty phi tài chính niêmăyt trên sƠnăgiaoădchă
chngăkhoánăTP.HCεătrongăgiaiăđon 2008-2013.
3
Cácădăliuăđcătácăgiăthuăthpătăbnăcáoăbch,ăbáoăcáoătƠiăchínhăđƣăkimă
toán, cácăbáoăcáoăthngăniên,ănghăquytăđiăhiăcăđông thngăniên,ălchăsăgiáă
căphiuăcaăcácăcôngăty quaăcácănm trên website: scafef.vn, www.hsx.vn
1.4 Phng pháp nghiên cu
δunăvnăsădngăphngăphápăđnhălng,ăthuăthpă dăliu,ăsă dngămôă
hìnhăhiăquyăđaăbinăđăkimătraătácăđngăcaăcuătrúcăsăhu,ăqunătrăcôngăty và
mtăsănhơnătăkhác đnăquytăđnhătƠiătr ca các doanhănghip niêmăytătiăVită
Nam.
Viă să hă tră caă phnă mmă Eviewă 6.0,ă lună vnă să dngă dă liuă bngă
(panel data)ăhiăquyătheoăba môăhình:ămôăhìnhăhiăquyăgpă(PooledăOδS),ămô hình
hiăquyătácăđngănguănhiênă(RandomăEffectăεodel),ămôăhìnhăhiăquyătácăđngăcă
đnhă(Fixed Effect Model). Sauăđó,ă tácăgiă tinăhƠnhăkimăđnhăcácă giăđnhăcaă
Pooled OLS, thcăhin kimăđnhăRedundentăvƠăkimăđnhăHausman đălaăchnă
môăhìnhă hiăquyăphùă hp. Sauăkhiă chnăđcămôă hìnhăphùăhp,ă lună vn sătpă
trungăphơnătíchătácăđngăcaăcácănhơnătăđnăquytăđnhătƠiătrăcaădoanhănghip đă
xemăxétămiăquanăhăgiaăcuătrúcăsăhu,ăqun trăcôngătyăvƠăquytăđnhătƠiătrăcaă
doanhănghip.
1.5 ụ ngha khoa hc vƠ thc tin ca đ tƠi
BƠiănghiênăcuăcóăỦănghaăkhoaăhcătrênăphngădinălỦălun vƠăthcătin,ăcă
th:
V mt lý lun: BàiănghiênăcuăđƣăhăthngăliăcácălỦăthuytăkinhăđinăvăcuă
trúcăvn,ăcuătrúcăsăhuăvƠ qunătrăcôngăty,ăđaăraăđcăthêmămtăbngăchngă
thcănghimăvămiăquanăhăgiaăcuătrúcăsăhu,ăqunătrăcôngătyăvƠăquytăđnhătƠiă
tr đóngăgópămtăphnăvƠoănnătngălỦăthuytătƠiăchínhădoanhănghip.
4
V mt thc tin: KtăquăbƠiănghiênăcuăsălƠătƠiăliuăthamăkhoăchoăcácăchă
săhuădoanhănghip,ăcácănhƠăqunălỦ,ăcácănhƠăđuătăquanătơmăđnăvnăđăcuătrúcă
săhu,ăqunătrăcôngătyăvƠăquytăđnhătƠiătr caădoanhănghip.
1.6 Cu trúc ca đ tƠi
δunăvn ktăcuăgmă5ăchngăvƠăđcătrìnhăbƠyătheoăthătăsau:
Chngă1:ăGiiăthiu
Chngă2:ăTngăquanălỦăthuytăvƠăcácănghiênăcuătrcăđơy.
Chngă 3:ă Phngă phápă nghiênă cu baoă gmă hai phnă dă liuă vƠă phngă
phápănghiênăcuăthcănghim.
Chngă4: NiădungăvƠăcácăktăquănghiênăcu
Chngă5:ăKtălun baoăgmănhngănhngăktălunăchính.ăChngănƠyăcngă
nêuăraănhngăđimămiăcngănhănhngăhnăchăvƠăgiăỦăchoănhng nghiên
cu sau.
5
CHNG 2: TNG QUAN LÝ THUYT VÀ CÁC NGHIÊN CU TRC ỂY
2.1 Các lỦ thuyt kinh đin v quyt đnh tƠi tr ca doanh nghip
2.1.1 LỦ thuyt cu trúc vn ca Modigliani và Miller:
Modigliani và Miller (1958) choărngăcácăquytăđnhătƠiătrăkhôngătoăthƠnhă
vnăđătrongăth trngăvnăhoƠnăho. Cácăgiăđnh caăthătrngăvn hoƠnăho là
khôngăcóăthuăvƠăchiăphíăgiaoădch khiămuaăvƠăbánăchngăkhoán, cóăđăsăngiă
muaăvƠăngiăbánătrênăthătrngăvƠăkhôngăcóămtănhƠăđuătăriêngălănƠoăcóănhă
hngălnăđnăgiáăchngăkhoán,ăcácăthôngătinăcóăsnăchoăttăcăcácănhƠăđuătăvà
khôngăcnămtătinămua,ăcácănhƠăđuătăcóăthăđiăvayăvƠăchoăvayăviăcùngămcălƣiă
sut. nhăđă1ăcaăεεăchoărngăgiáătrădoanhănghipăđcălpăviăcuătrúcătƠiăchínhă
tcălƠăvicăsădngănăhayăvnăcăphnăkhôngălƠmănhăhngăđnăgiáătrădoanhă
nghip.ăGiá tr doanh nghip đc xác đnh bng các tài sn thc ch không phi
bng các chng khoán mà doanh nghip phát hành. Nh vy, cu trúc vn không
liên quan đn giá tr doanh nghip khi các quyt đnh đu t đc đnh sn.
Modigliani và Miller (1963)ă tipă tcă phátă trină cácă nghiênă cuă caă mìnhă
trongă trngă hpă cóă thuă thuă nhpă doanhă nghip. Khi có thu thuă nhpă doanhă
nghip,ăvicăsădngănăsălƠmătngăgiáătrăcaădoanhănghip.ăVìăchiăphíălƣiăvayălƠă
chiăphíăhpălỦănên đcăkhuătrăkhiătính thu thuănhpădoanhănghip,ădoăđóămtă
phnăthuănhpăcaădoanhănghipăcóăsădngănăđcăchuynăchoăcácănhƠăđuăt.ă
Khiăđó,ăgiáătrăcaădoanhănghipăsădngăn bngăgiáătrăcaădoanhănghipăkhôngăsă
dngănăcngăviăkhonăliătăvicăsădngăn.ăNhăvy,ăcuătrúcăvn có liên quan
đnăgiáătrăca doanhănghip.ăSădngănăcƠngăcaoăthìăgiáă trădoanhănghipăcƠngă
tng.ăTuyănhiênăvicăgiaătngănăsădnăđnătngăchiăphíăkităquătƠiăchính. Giáătră
doanhănghipăbngăgiáătrădoanhănghipătrongătrngăhpătƠiătrăhoƠnătoƠnăbngăvnă
căphnăcngăviăhinăgiáătmăchnăthuătrăchoăhinăgiáăchiăphíăkităquătƠiăchính.
Doăđó, cu trúc vn ti u ngha là đòn by tài chính có th cân bng đc chi phí
kit qu tài chính và li ích ca tm chn thu.
6
2.1.2 Lý thuyt đánh đi (The trade-off theory)
δỦăthuytăđánhăđiăbtăngunătănghiênăcu caăεodigliani và Miller (1963)
văliăíchătmăchnăthu.ăTheo lý thuyt đánh đi, t l n mc tiêu có th khác nhau
gia các doanh nghip.
δỦăthuytăđánhăđiăcơnăđiăcácăliăthăthuăcaănăvayăviăcácăchiăphíăkită
quătƠiăchính.ăCácădoanhănghipăthngăđcăgiăđnhălaăchnămtăcuătrúcăvnă
mcătiêuălƠmătiă đaăhóaăgiáă trădoanhă nghip.ă δỦă thuytăđánhă điă đƣăthƠnhă công
trongăvicăgiiăthíchăsăkhácăbităcuătrúcăvnăgiaăcácăngƠnh.ăCácădoanhănghipăcóă
nhiuătƠiăsnăcăđnhăanătoƠnăvƠăkhănngăsinhăliăcaoăthngăvayănănhiuătrongă
khiăđóăcácădoanhănghipăcóăcácătƠiăsnăcăđnhănhiuăriăroăvƠăkhănngăsinhăliă
thpăthngătrôngăcyăchăyuăvƠoăngunăvnăcăphnăthng. TheoălỦăthuytăđánhă
đi,ăcácădoanhănghipăcóăliănhunăcƠngăcaoăthìănênătheoămtătălănăcao.
TrongăthătrngăvnăbtăhoƠnăho,ăvicălcăchnăcuătrúcăvnăcóănhăhngă
đnăgiáătrădoanhănghipă(KrausăvƠăδitzenberger,ă1973).ăTƠiătrănălƠmăgiaătngăgiáă
trădoanhănghipănhăliăíchăcaătmăchnăthu,ămtăkhácănóăcngălƠmăgimăgiáătră
doanhănghipăbiătoăraăchiăphíăkităquătƠiăchính.ăChiăphíăkităquătƠiăchínhăbtă
ngunătăriăroăpháăsnă(KrausăvƠăδitzenberger,ă1973),ăchiăphíăđiădină(JensenăvƠă
εeckling,ă1976),ăvƠăchiăphíăphátătínăhiuă(Ross,ă1977).
Kesteră(1986)ănghiênăcuăvăchínhăsáchănăcaăcácădoanhănghipăăεăvƠă
Nht,ăđƣătìmăthyăămiăncăkhănngăsinhăliălƠăbinăsăquanătrongăvămtăthngă
kêăđăphơnăbităcácăcôngătyăvayănăcaoăhayăthp.ăMackie-εasonă(1990)ăđƣătìm ra
mtăkhuynhă hngăthíchă tƠiătră nă hnăcaă cácădoanhă nghipă thucă dinăchiă tră
thu.
2.1.3 LỦ thuyt trt t phơn hng (The pecking order theory)
δỦăthuytătrtătăphơnăhngăcaăεyersăvà Majluf (1984) btăđuăviăthôngătină
btăcơnăxngăậ cácăgiámăđcăhiuăbitănhiuăvătimănng,ăriăroăvƠăgiáătrăcaăcôngă
7
tyămìnhăhnăcácănhƠăđuătăbênăngoƠi.ăDoănhăhngăcaăthôngătinăbtăcơnăxng,ă
doanhănghipăphiătnănhiuăchiăphíănh:ăchiăphíăkimătoánăvƠăcácăchiăphíăliênăquană
đnăvicăthuytăphcăcácănhƠăđuătăbênăngoƠiătƠiătrăchoădoanhănghip.ăVìăth,ăcác
doanh nghip thng u tiên tài tr t ngun vn ni b, ch yu là t li nhun
gi li ri mi đn vay n và cui cùng mi là phát hành vn c phn mi. Phát
hƠnhăvnă căphnă miăthngă lƠăphngă ánăcuiăcùngăkhiă khănngă vayănăcaă
doanhănghipăđƣăhtăvƠăkităquătƠiăchínhăđangăđeăda.
Theoă lỦăthuytă nƠyăkhôngă cóă hnă hpă nă - vnăcă phnă thngă mcă tiêuă
đcăxácăđnhărõ.ăδỦăthuytătrtăt phơnăhng giiăthíchătiăsaoăcácădoanhănghipăcóă
khănngăsinhăliănhiuăthngăvayăítăhnăvƠăcácădoanhănghipăcóăkhănngăsinhăliă
ítăhnăthìăvayănănhiuăhn.ă
Pettit và Singer (1985) cho rng các công ty nh thng có mcăđ bt cân
xng thông tin lnăhnăcácăcôngătyăln vì các báo cáo tài chính ca các công ty ln
thngăđƣăđc kim toán còn các công ty nh thì không. Vì vy, khi các công ty
nh phát hành c phiu mi, chi phí phát hành s rt cao, trong khi s dng ngun
tài tr ni b s không mt khon chi phí này. Shyam-Sunder và Myers (1999) tìm
thy bng chng ng h lý thuyt trt t phân hng. Frank và Goyal (2003)ăchoăthyă
lỦă thuytă trtă tă phơnă hngă thìă phùă hpă vƠă nênă đc să dngă biă nhngă doanhă
nghipănhăvƠănhngădoanhănghipăcóăvnăđăbtăcơnăxngăthôngătinănghiêmătrng.
2.1.4 LỦ thuyt chi phí đi din (The agency theory)
Lý thuytăđi din xut hin trong bi cnh nhngănmă1970. Nhng nghiên
cuăđu tiên tp trung vào vnăđ thông tin bt cân xng giaăngi s hu và qun
lý trong ngành bo him (Spence và Zeckhauser, 1971; Ross, 1973), và nhanh
chóng tr thành mt lý thuyt khái quát nhng vnăđ liên quanăđn hpăđngăđi
dinătrongăcácălnhăvc khác (Jensen và Meckling, 1976).
Theo Jensen và Meckling (1976), chiă phíăđi din là tng ca các loi chi
phí:ăchiăphíăgiámăsátă(monitoringăcost)ăđ giám sát hotăđng caăngiăđi din,
8
nhălƠăchiăphíăkim toán; chi phí ràng bucă(bondingăcost)ăđ thit lp mt b máy
có th ti thiu nhng hành vi qun tr không mong mun,ănhălƠăb nhim nhng
thƠnhăviênăbênăngoƠiăvƠoăbanăđiu hành hay tái thit lp h thng t chc ca công
ty; và mt mát ph tri (residual loss)ăhayăchiăphíăcăhi khi các c đôngăthuêăngi
đi din và buc phiăđaăraăcácăhn ch, ví d nhng thit hiădoăngiăđi din
lm dng quynăđcăgiaoăđ tăli, nhng thit hi do vicăđtăraăquyăđnhăđi vi
quyn b phiu ca c đôngăv nhng vnăđ c th, thit hi t nhng bin pháp
kim soát hotăđng caăngiăđi din.
Cu trúc vn ti u đc xác đnh bi chi phí đi din, là kt qu đánh đi
gia quyn li (quyn qun lý) và chi phí (ri ro ca c đông) trong vic tài tr n
(Jensen và Meckling, 1976).ă Tngătăsutănătrênă vnăcăphnă sălƠmăgimă sălă
thucăvƠoăhuyăđngăvnăcăphn,ădnăđnăgimămơuăthunăgiaăngiăđiuăhƠnhăvƠă
căđông.ăJensen (1986) lpălunărngăvayănăbucăcôngătyăphiăchiătinămtădiă
dngănhngăkhonătrălƣiăvƠăvnăgcăđnhătrcătrongătngălai.ăiuănƠyăsăngnă
chnăcácănhƠăqunălỦăsădngăngơnăluătădoăđăđuătăvƠoănhngădăánăcóăNPVă
ơm,ăvƠădoăđóăgimăchiăphíăđiădin.ăTuyănhiên,ăvicăvayănănhiuăhnăliădnăđnă
chiăphíăđiădinăcaănătngălên,ăchiăphíăchoănhngăthôngătinăcungăcpăchoăchănă
cùngăviătráchănhimăcaăcăđôngăđiăviăcácăchănăcaăcôngătyătng.ăiuănƠyă
lƠmăchoăvicădùngăđònăbyănănhămtăcôngăcăkimăsoátăchiăphíăđiădinăbăhnă
ch.ă
GrossmanăvƠă Hartă(1980)ăchoă rngănăsăthită lpăcăchă giámăsátă đăgim
thiuăchiăphíăđiădinăcaădòngătinătădo.ă CácănghaăvăliênăquanăđnănălƠmăgimă
xuăhngăsădngădòngătinătădoăthcăhinăcácăhotăđngăngoƠiămcătiêuădoanhă
nghipăcaăcácănhƠăqunătr.
Fama và Jensen (1983), Demsetz (1983) cho thyăsăhuănhƠăqunătrăcóăthă
toăraăcácătácăđngăbtăliălênăxungăđtăvăđiădinăgiaănhƠăqunătrăvƠăcăđông. Hă
lpălunărngăsăhuănhƠăqunătrălƠmăgiaătngăchănghaăcăhiătrongăqunătrădoanhă
nghipăthayăvìălƠmăgimăcácăvnăđăliênăquanăđnătăliăca ngiăqunătr.ăBerger
9
et al. (1997) khi nghiênăcuăvăhƠnhăviăcaăcácăCEOăvƠămcăđăsădngănăđƣăchoă
thyăcácănhƠăqunătrănúpăbóngăthngănéătránhăsădngăn.ăiuănƠyăcóănghaălƠă
quytăđnhătƠiătrăcóăthăbănhăhngăbiăcácănhƠăqunătrăđngăthiălƠ căđôngă
trong công ty.
Trongăcácădoanhănghipănh,ăvnăđăchiăphíăđiădinăítăxyăraădoăăcácădoanhă
nghipănhăcácănhƠăqunălỦădoanhănghipăthngăchínhălƠăchăsăhuădoanhănghip.ă
Trongăkhiăđó,ăcácădoanhănghipăcóăquyămôălnăthngăsădngănhiuănăhnăvì các
điuăkhonătrongăhpăđngăvayănăgiúpăkimăsoátăđcăphnănƠoăhƠnhăviăcaăcácă
nhƠăqunălỦ.
2.2 Các nghiên cu thc nghim trc đơy v mi quan h gia cu trúc s
hu, qun tr công ty và quyt đnh tƠi tr
Jensen et al. (1992)ăđƣătinăhƠnhănghiênăcuăvămiăquanăhăgiaăcăđôngăniă
b,ănăvƠăchínhăsáchăcătc. Tácăgiăsădngămôăhìnhăhiăquyăbéănhtăbaăbcă3SLS
(three stageăleastăsquare)ăđăhiăquyădăliuăbngăgmă565ăcôngătyăvƠoănmă1982ăvƠă
632ăcôngătyăvƠoănmă1987ătiăthătrngăε. Ktăquăcaănghiênăcuăđƣăchăraărngă
săhuăniăb cóătácăđngăngcăchiuălênăchínhăsáchăvayănăvƠăchínhăsáchăchiătră
cătcăcaăcông ty.
Dewenterăetăal.ă(2001)ănghiênăcuăliănhun,ăđònăbyăvƠăcngăđălaoăđngă
caăcácăcôngătyănhƠăncăvƠăcôngătyătănhơn tiăε, h thyărngănhngăcôngătyă
thucăsăhuăcaăchínhăphăcóăliănhunăthpăhnăsoăviănhngăcôngătyătănhơn.ă
CôngătyănhƠăncăs dngăđònăbyătƠiăchínhălnăhnăcôngătyătănhơnăvƠăcngăđă
laoăđngă cngăcaoăhnă côngătyătănhơn,ănóiăcáchă khác,ăcóămiătngăquanăcùngă
chiuăgiaăsăhuănhƠănc,ăcngăđălaoăđng vƠăđònăbyătƠiăchính.
Wen et al. (2002) nghiênăcuămiăquanăhăgiaăđcăđimăcaăhiăđngăqună
tră(quyămôăhiăđngăqunătr,ătălăthƠnhăviênăkhôngăđiuăhƠnh,ănhimăkăvƠălngă
thngăcaăCEO)ăvƠăcuătrúcăvn caăcácădoanhănghipăniêmăytăTrungăQuc. Tác
giăđƣăkhoăsátă60ăcôngătyătrongăgiaiăđon 1996-1998,ăhiăquyădăliuătheo mô hình
10
OLS vƠăthyărngăthƠnhăphnăHQTăvƠănhimăkăgiámăđcăđiuăhƠnhăcó tácăđngă
đángăkăđnăđònăbyătƠiăchính. Tácăgiăđƣătìmăthyămiătngăquanăngcăchiuă
giaătălăthƠnhăviênăkhôngăđiuăhƠnhăvƠătălănănghaălƠătălăthƠnhăviênăkhôngă
điuăhƠnhăcaoăthìăcôngătyăvayănăcƠngăít.ăngăthi, hăthyărngăcôngătyăcóăquyămôă
HQTălnăthngătheoăđuiăđònăbyăcao.ăεtălỦădoăkhácălƠăquyămôăHQTălnăhnă
cóăthădnăđnăkhóăkhnătrongăvicăđiăđnămtăsăđngăthunătrongăvicăraăquytă
đnh.ăNhngăxungăđtăphát sinhătăquyămôăHQTălnăhnăcóăxuăhngălƠmăqunătră
doanhănghipăyuăđiădnăđnăđònăbyăcao.ăăiuănƠyătráiăviălpălunăcaăBergerăetă
al.ă(1997)ăchoăthyăcácăcôngătyăcóăquyămôăhiăđngăqunătrălnăthngăcóăđònăbyă
hocătălănăthp.ăHăchoărngăquyămôăHQTălnăchuynăthƠnhăápălcălnătăhiă
đngăqunătrăcaăcôngătyăđăthcăhinăqunălỦătheoăđuiăđònăbyăthpăhnăđătngă
hiuăsutăcôngăty.ă
Mahadwartha (2003) sădngămôăhìnhăδogit kimătraăscămnhăkhănngădă
đoánăcaăchínhăsáchăđònăbyăvƠăchínhăsách cătcăđnăchínhăsáchăsăhuănhƠăqună
lỦătiăIndonesia.ăăNghiênăcuăsădngădăliuă80ăcôngătyăniêmăytătrênăsƠnăgiaoădchă
chngăkhoánăJarkataătănmă1993-2001. Ktăquănghiênăcuăchoăthyătnătiămiă
quanăhăngcăchiuăgiaăchínhăsáchăcătc,ătălănăviăsăhuăniăb.
Andersonăetăal.ă(2004)ănghiênăcuăắcăđimăHQT,ătínhătoƠnăvnăcaăbáoă
cáoăkătoánăvƠăchiăphíăn”ătrênămuă252ăcôngătyăεătrongăgiaiăđonă1993-1998 Ktă
quăchoăthyăchiăphíăvayănăcóămiăquanăhăngcăchiuăviătălăthƠnhăviênăHQTă
đcălpă vƠăquyămôă HQT.ă Ktăquănghiênăcuă cngăchăraărngă săhuănhƠătră
khôngăcóătácăđngăđángăkăviăchiăphíăvayăn.
Bokpin và Arko (2009) nghiênăcuănhăhngăcaăcuătrúcăsăhuăvƠăqună
trăcôngătyăvăquytăđnhăcăcuăvnăcaăcácăcôngătyătrênăsƠnăchng khoán Ghana
(GSE).ăăphơnătíchătácăđngăcaăcăcuăsăhuăvƠăqunătrădoanhănghipăvăcácă
quytăđnhătƠiăchínhăcaăcácăcôngăty,ătácăgiăsădngădăliuăbngăchoăkhongăthiă
gian 2002-2007ăcălngăthôngăquaămôăhìnhăhiăquyăcóăvăkhôngăliênăquanăSURă
(SeeminglyăUnrelatedăRegression).ăKtăquănghiênăcuăchoăthyăsăhuăniăbăcóă
11
tácăđngăcùngăchiuăviătălăn,ătălănădƠiăhnăvƠăcóătácăđngăngcăchiuăviătă
lănăngnăhnătrênăvnăchăsăhu.ăNgoài ra, tác gi cngătìmăthy miătngăquană
dngăgia qun tr côngătyă(quyămôăHQT,ăt l thƠnhăviênăHQTăđc lp và tính
kiêm nhim CEO và ch tchăHQT)ăvƠăđònăby tài chính. Hnănaănghiênă cuă
cngăchoăthyăcácăyuătănhăbinăđngăthuănhp,ătƠiăsnăhuăhình,ătălăchiătrăcă
tcăvƠăliănhunălƠănhngăyuătăquanătrngăquytăđnhăcuătrúcăvnăcaăcôngătyă
trên GSE.
Li.K et al. (2009) nghiênăcuămiăquanăhăcuătrúcăsăhuăvƠăcuătrúcăvnăti
TrungăQuc.ăTácăgiăsădngămôăhìnhăOδSăvƠăFEεăđăhiăquyădăliuăbaoăgmăttă
căcácădoanhănghipănhƠăncăkhôngăphơnăbitădoanhăthuăhƠngănm,ăvƠăcácădoanhă
nghipăsnăxutăcóădoanhăthuăhƠngănmătrênănmătriuănhơnădơnătătrongăgiaiăđonă
2000-2004.ăKtăquăchoăthy cuătrúcăsăhu lƠămtăyuătăquanătrngătrongăquytă
đnhăcaăcuătrúc vnăcácăcôngătyăTrungăQuc.ăHăktălunărngăsăhuănhƠăncă
cóămiătngăquanădng viăđònăbyădƠiăhnăvƠătngăquanănghch âm viăđònă
byăngnăhn,ătrongăkhiăđóăsăhuăncăngoƠiăcóătngăquanăơmăviăttăcăcácătăsă
n.
Ezeoha và Okafor (2010) trongă nghiênăcuăắsăhuăbnă đaăvƠăquytăđnh
cuătrúcăvnăăNigeria,”ăsădngădăliuăbngăcaă71ăcôngătyăhiăquyătheoămôăhìnhă
nhăhngăcăđnhăFEM đăkimătraătácăđngăcaăcuătrúcăsăhuălênăquytăđnhăcă
cuăvnăgiaăcácăcôngăty Nigeria.ăNghiênăcuăthyărngăphơnăbităđiăxăgiaăcácă
doanhănghipăbnăđaăvƠăncăngoƠiălƠămtăyuătăquytăđnhălnăcaăđònăbyătƠiă
chính;ăvƠăsăphùăhpăcaăktăquăthcănghimăvƠălỦăthuytăcuătrúcăvnăgiaăcácă
qucă giaă phăthucănhiuă vƠoă cuă trúcă să huăcaă côngă ty.ă Doanhă nghipă trongă
ncăcó t sănălnăhnăcácădoanhănghipăncăngoƠi;ăvƠăcácăcôngătyăncăngoƠiă
thngăcóăquyămô lnăhn,ăliănhunănhiuăhnăvƠătrngăthƠnhăhn,ăvƠăthngăsă
dngănădƠiăhnănhiuăhn.
Gurunlu và Gursoy (2010) nghiênăcuăắnhăhngăcaăsăhuăncăngoƠiă
lênă cuă trúcă vnă caă cácă doanh nghipă phiă tƠiă chính:ă Bngă chngă tă thă trngă
12
chngăkhoánăIstanbul”.ăNghiênăcuăkimătraănhngănhăhngăcaăcuătrúcăsăhuă
lênă cuă trúcă vnă trongă đóăcóă cácă yuă tă quytă đnhă cuă trúcă vnă đƣă đcă kimă
chng,ăchngăhnănhătƠiăsƠnăcăđnhăhuăhình,ăquyămô,ăliănhun,ătngătrng,ă
binăđngăthuănhp,ăláăchnăthuăvƠăphơnăloiăngƠnhăcôngănghip. Nghiênăcuăsă
dngădăliuăcaă143ăcôngătyăphiătƠiăchínhăđcăniêmăytătiăsƠnăgiaoădchăchngă
khoánăIstanbulă(ISE)ătrongăgiaiăđonă2007-2008.ăKtăquătìmăthyărng quynăsă
huăncăngoƠiăcóătngăquanăơmăviăđònăbyădƠiăhn.
Wellalage và Locke (2012) nghiên cuăắQun tr công ty và quytăđnh tài
tr ca các công ty niêm ytăSkiăδanka”. TrongăbƠiănghiênăcuănƠy,ătácăgiăsădngă
phngăphápăGεεăđăcălngăphngătrìnhăhiăquyăgiaăbinăphăthucălƠătălă
năvƠăbinăđcălpălƠăcácăbinăqunătrădoanhănghipătrênămuă113ăcôngătyătrongă
thiăgiană2006-2010. Kt qu cho thy t l n cóătngăquanădngăvi tính kiêm
nhim CEO và ch tchăHQT vƠăcóătngăquanăơmăvi tălăthƠnhăviênăkhôngăđiuă
hành. Tác gi lp lun rng các công ty có CEO kiêm ch tchăHQTălƠmăgim
xungăđt giao tipătrongămôiătrng bt n và có kh nngăđaăraănhng quytăđnh
chinălcărõărƠngăhn.
Uwuigbe et al. (2014) kim tra mi quan h gia qun tr doanh nghip và
các quytăđnhăcăcu vn ca công ty niêm yt ti Nigeria. Qun tr doanh nghip
đcăđoălng thông qua các binăquyămôăHQT,ăgiámăđcăđiu hành nh nguyên,
thành phn hiăđng qun tr và quyn s hu qunălỦ;ătrongăkhiăđó,ăcu trúc vn
đcăđoălng bng t l n trên vn ch s. Nghiên cu s dng d liu ca 40
công ty niêm yt trên th trng chngăkhoánăNigeriaătrongăgiaiăđon 2006-2011
hi quy theo mô hình OLS. Kt qu nghiên cu ch ra rng quytăđnh 65% s thay
đi trong vn quytăđnh cu trúc vn ca các công ty có th đc gii thích bi các
bin qun tr doanh nghip. Nghiên cu này cho thy tn ti mt mi quan h cùng
chiu giaă Giámăđcă điu hành nh nguyênă vƠăcă cu vn ca công ty niêm yt
trong Nigeria; Mt khác, quyămôăHQT, s hu qun lý và thành phn hiăđng
qun tr đƣăcóătácăđngăngc chiu vi quytăđnhăcăcu vn ca doanh nghip.
Tác gi lp lun rng khi các nhà qunălỦăđuătăs lng lnăhnăcácătƠiăsn cá
13
nhân ca h trong mt doanh nghip, h tr nên s ri ro và không mun áp dng
chính sách n caoăvìănguyăcăpháăsn. Ngoài ra, nghiên cu kt lun rngătrìnhăđ
hiăđng qun tr tngăs thúcăđy làm gimăđònăby tài chính caăcácăcôngătyăđc
lit kê Nigeria
TiăVităNam,ăNguynăvƠăRamachandran (2006)ăđƣănghiênăcuăvămiăquană
hăgiaăsăhuănhƠăncăvƠăcuătrúcăvnăcaăcácădoanhănghipăvaăvƠănh.ăTácăgiă
sădngădăliuăcaă558ădoanhănghipătrongăđóăcóă176ădoanhănghipănhƠăncăvƠă
382ădoanhănghipătănhơn.ăKtăquăchoăthyădoanhănghipănhƠăncăsădngăđònă
byălnăhnăcácădoanhănghipăngoƠiănhƠăncădoăcôngătyăcóămcăđăsăhuănhƠă
ncăcƠngăcaoăthìăcƠngădădƠngătipăcnăvnăvayăhn.ăngăthi,ăsoăsánhăviăcácă
doanhănghipătănhơn,ădoanhănghipănhƠăncăsădngăcácăkhonănădƠiăhnănhiuă
hn;ăs huănhƠă ncăcƠngă caoă đònăbyădƠiă hnăcƠngă đcăsădngă nhiu.ăTuyă
nhiên,ă ktă quă lƠă ngcă liă trongă trngă hpă caă đònă byă ngnă hn.ă Tngă t,ă
DzungăNguyenă(2011)ănghiênăcuăcácănhơnătănhăhngăcuătrúcăvnătrênămuă116ă
côngătyăniêmăytătrênăthătrng chngăkhoánăVităNamătrongăthiăgiană2007-2010
bngăphngăphápăGεε.ăKtăquăcngăchoăthyăcóămiătngăquanădngăgiaă
đònăbyăvƠăsăhuănhƠănc.
2.3 Tng hp các kt qu nghiên cu v cu trúc s hu, qun tr công ty và
quyt đnh tài tr ca doanh nghip:
Bng tóm tt các nhân t đcăđ cp trong các nghiên cu thc nghim v
mi quan h gia cu trúc s hu, qun tr công ty và quytăđnh tài tr ca doanh
nghip:
Bng 2.1: Tng hp các nghiên cu trc đơy
Bin
Kí
hiu
Kt qu
tng quan
Các nghiên cu
14
S hu ni b
IO
+, -
Bokpin và Arko (2009)
-
Jensen et al. (1992), Brailsfors et al.
(2002), P.A.Mahadwartha (2003),
Uwuigbe et al. (2014)
S hu nhà
nc
SO
+
Dewenter và Malatesta (2001), Li.K et
al. (2009),ă Nguynă vƠă Ramachandrană
(2006), Dzung Nguyen (2011)
S huănc
ngoài
FO
-
Ezeoha và Okafor (2010), Gurunlu và
Gursoy (2010)
QuyămôăHQT
BSIZE
+
Jensen (1986), Wen et al. (2002), Abor
(2007), Bokpin và Arko (2009)
_
Berger et al. (1997), Anderson et al.
(2004), Asan và Butt (2009), Ganiyu và
Abiodun (2012), Uwuigbe et al. (2014)
T l thành
viênăđc lp
NED
+
Abor (2007)
-
Anderson et al. (2004), Wel et al.
(2012), Wellalage và Locke (2012),
Uwuigbe et al. (2014)
Tính kiêm
nhim CEO và
ch tchăHQT
CEOD
+
Abor (2007), Wellalage và Locke
(2012), Uwuigbe et al. (2014)
Tóm li, các nghiên cu thc nghim v mi quan h gia cu trúc s hu,
qun tr công ty và quytăđnh tài tr rtăđaădng vi nhiu mô hình nghiên cu khác
nhau, các bin ph thuc và binăđc lpăđc la chnăđaăvƠoămôăhìnhănghiênă
15
cuăcngărtăphongăphú.ăTuyănhiên,ăđ phù hp viăđcăđim riêng ca nn kinh t
và ca th trng chng khoán ca miănc, mi nghiên cu tp trung vào nhng
nhân t nhtă đnh trong cu trúc s hu, qun tr công ty và quytă đnh tài tr.
TrongălunăvnănƠy,ătácăgiăkăthaănghiênăcuăcaăBokpinăvà Arkoă(2009)ăđăxơyă
dngăcácăbinăcuătrúcăsăhuăvƠăcácăbinăqunătrăcôngătyăcngănhăphngăphápă
kimăđnhămôăhìnhăvƠăxălỦădăliu vìănhngălỦădoăsau:ă
GhanaălƠăncăcóănnăkinhătăđangăphátătrinănênăcóăđcăđimăkinhătătngă
đngăviăVităNam.ă
Hnăna,ătiăVităNamătuyăđƣăcóănhiuă nghiênăcuăthcănghimăliênăquană
đnăcuătrúcăvnănhngăchaăcóănghiênăcuănƠoăđiăsơuăvƠoăkimătraămiăquanăhă
giaăcuătrúcăsăhu,ăqunătrădoanhănghipăvƠăquytăđnhătƠiătr.ă
NgoƠiăra,ădoănnăkinhătăVităNamăđangătrongăquáătrìnhăchuynăđiătănnă
kinhătătpătrungăsangănnăkinhătăth trngătheoăđnhăhng xã hiăchănghaănênă
săhuănhƠăncălƠămtătrongănhngăđcătrngăcaănnăkinhătăVităNam, doăđó,ă
ngoiătrăcácăbinătrongămôăhìnhănghiênăcuăcaăBokpinăvà Arkoă(2009),ătácăgiă
thêmăvƠoăbinăsăhuănhƠăncăvƠoămôăhìnhăđăkimătraămiăquanăhăgiaăsăhuă
nhƠăncăvƠăquytăđnhătƠiătrăcaăcácăcôngătyăphiătƠiăchínhăniêmăytăăVităNam.