B GIÁO DC & ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH
NGUYN TH HOÀNG YN
CÁC NHÂN T TÁC NG N HOT NG MUA LI
NGÂN HÀNG THNG MI TI VIT NAM
CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH-NGÂN HÀNG
MÃ NGÀNH : 60340201
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
TS. UNG TH MINH L
THÀNH PH H CHÍ MINH, NM 2014
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn “ánh giá các nhân t tác đng đn hot đng mua
li NHTM ti Vit Nam” là công trình nghiên cu ca chính tôi.
Ngoài nhng tài liu tham kho đã đc trích dn trong lun vn, tôi cam đoan
rng mi s liu và kt qu nghiên cu ca lun vn này cha tng đc công b hay
đc s dng di bt k hình thc nào.
Tp. H Chí Minh, ngày 25 tháng 9 nm 2014
Tác gi
Nguyn Th Hoàng Yn
MC LC
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU, BIU
LI M U
CHNG 1: TNG QUAN CÁC NHÂN T TÁC NG N HOT NG
MUA LI NHTM VN 1
1.1 Tng quan v hot đng mua li NHTM 1
1.1.1 Khái nim v hot đng mua li NHTM 1
1.1.2 Phân loi hot đng mua li 1
1.1.2.1 Da vào phm vi lãnh th 1
1.1.2.2 Da vào tính cht thng v 2
1.1.3 Các phng thc thc hin hot đng mua li NHTM 2
1.1.3.1 Chào thu 2
1.1.3.2 Lôi kéo các c đông bt mãn 3
1.1.3.3 Thng lng t nguyn 3
1.1.3.4 Thu gom c phiu trên th trng chng khoán 4
1.1.3.5 Mua li tài sn 4
1.1.4 Li ích và hn ch ca hot đng mua li NHTM 5
1.1.4.1 Li ích 5
1.1.4.2 Hn ch 8
1.2 Bài hc kinh nghim t hot đng mua li NHTM trên th gii 12
1.2.1 Mt s thng v mua li NHTM đin hình trên th gii 12
1.2.1.1 Thng v mua li NHTM Châu Âu: ABN AMRO 12
1.2.1.2 Thng v mua li NHTM M: BOA 13
1.2.2 Bài hc kinh nghim 14
1.2.2.1 Tn dng các li th kinh t, các c hi và thng hiu 14
1.2.2.2 Chính sách đãi ng nhân tài sn có 14
1.2.2.3 Tính toán k lng khi mua li NHTM quá yu kém 15
1.2.2.4 m bo quyn li ngi gi tin 15
1.2.2.5 Xp loi NH 15
1.3 Các nghiên cu trc đây trên th gii 15
KT LUN CHNG 1 23
CHNG 2: KT QU NGHIÊN CU CÁC NHÂN T TÁC NG N
HOT NG MUA LI NHTM VN 24
2.1 Tng quan hot đng ca h thng NHTM VN 24
2.1.1 H thng NHTM đang phát trin v chiu ngang 24
2.1.2 Cng thng thanh khon 27
2.1.3 S hu chéo 28
2.1.4 N xu 30
2.2 Thc trng hot đng mua li NHTM VN 32
2.2.1 C s pháp lý cho hot đng mua li NHTM VN 32
2.2.1.1 i vi pháp lut chuyên ngành 32
2.2.1.2 i vi pháp lut liên quan, điu chnh hot đng mua li NHTM 36
2.2.2 Nghiên cu mt s thng v mua li NHTM gn đây VN 38
2.2.2.1 Thng v thâu tóm Sacombank bi Eximbank 38
2.2.2.2 Thng v mua li c phn ca Vietinbank bi BTMU 38
2.2.2.3 Thng v mua li c phn ca TPB bi Tp đoàn DOJI 39
2.2.2.4 Thng v mua li c phn ca Southernbank và c phn ca GPBank bi
UOB 39
2.2.2.5 Thng v mua li c phn ca ACB bi Standard Chartered Bank 39
2.2.2.6 Thng v mua li c phn ca Techcombank bi HSBC 40
2.2.2.7 Thng v mua li c phn ca VPBank bi OCBC 41
2.2.2.8 Thng v mua li c phn ca ABBank bi Maybank 41
2.2.3 ánh giá hot đng mua li NHTM VN giai đon 2007-2013 42
2.3 Mô hình nghiên cu 43
2.3.1 Các nhân t tác đng đn kh nng NH đc mua li 43
2.3.1.1 Mc tiêu hiu qu hot đng 43
2.3.1.2 Mc vn hóa th trng 43
2.3.1.3 Quy mô 44
2.3.1.4 Tui th 44
2.3.1.5 Tính cht ni đa 44
2.3.2 Xây dng mô hình và phng pháp nghiên cu 45
2.3.2.1 Phng pháp nghiên cu thng kê mô t 45
2.3.2.2 Phng pháp nghiên cu thc nghim 46
2.3.3 Kt qu nghiên cu 47
2.3.3.1 Kt qu thng kê mô t 47
2.3.3.2 Kt qu nghiên cu thc nghim 48
2.3.4 Kt lun 53
2.3.4.1 Bin đi din cho hiu qu hot đng 54
2.3.4.2 Bin đi din cho mc vn hóa th trng 54
2.3.4.3 Bin đi din cho quy mô 55
2.3.4.4 Bin đi din cho yu t ni đa 56
2.3.4.5 Bin tng trng tng sn phm quc ni 56
2.3.4.6 Bin niêm yt trên th trng chng khoán 57
KT LUN CHNG 2 57
CHNG 3: GII PHÁP I VI HOT NG MUA LI NHTMVN 58
3.1 nh hng cho hot đng mua li NHTM VN 58
3.2 Mt s gi ý chính sách t kt qu nghiên cu đi vi các NHTM VN 59
3.2.1 V nhân t hiu qu hot đng 59
3.2.2 V nhân t mc vn hóa th trng 60
3.2.3 V nhân t quy mô 60
3.2.4 V nhân t ni đa 60
3.2.5V nhân t tng trng tng sn phm quc ni 61
3.2.6V nhân t niêm yttrên th trng chng khoán 61
3.3 Gii pháp cho hot đng mua li NHTM VN 61
3.3.1 Gii pháp đi vi các NHTM VN 61
3.3.1.1 Nhóm gii pháp nâng cao thành công và c hi cho hot đng mua li NHTM
VN 61
3.3.1.2 Nhóm gii pháp x lý tình hình n xu 63
3.3.1.3Nhóm gii pháp nâng cao tính thanh khon 65
3.3.2 Gii pháp h tr t NHNN và CP 68
3.3.2.1 Hoàn thin khung pháp lý 68
3.3.2.2 To điu kin khuyn khích các NT nc ngoài tham gia 69
3.3.2.3 Nâng cao vai trò ca NHNN 70
3.3.2.4 Xây dng th trng mua li NHTM mang tính chuyên nghip 71
3.4 Nhng hn ch và hng nghiên cu tip theo 73
KT LUN CHNG 3 74
KT LUN CHUNG 75
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC T VIT TT
ABN : Algemene Bank Nederland
ADB : Ngân hàng Phát Trin Châu Á
AMRO : Amsterdamsche-Rotterdamsche Bank
ATM : Máy rút tin t đng
BCTC : Báo cáo tài chính
BOA : Bank of America
BTMU : Bank of Tokyo-Mitshubishi UFJ
CAR :
T l an toàn vn ti thiu
CP : Chính ph
CTTC : Công ty tài chính
CTCTTC : Công ty cho thuê tài chính
DD : Duediligence (Thm đnh chi tit)
DN : Doanh nghip
FED : Cc D Tr Liên Bang M
GATS : Hip đnh chung v thng mi dch v
GDP : Tng sn phm quc ni
HHI : Herfindahl-Hirschman Index
HSBC : Hongkong and Shanghai Banking Corporation
IFC :International Finance Company
LS : Least Square (Phng pháp hi quy bình phng bé nht)
M&A : Mergers and Acquisitons (Hot đng sáp nhp và mua li)
NT : Nhà đu t
NH : Ngân hàng
NHLD :Ngân hàng liên doanh
NHNN :Ngân hàng Nhà nc
NHNNg :Ngân hàng nc ngoài
NHTM :Ngân hàng thng mi
NHTMCP :Ngân hàngthng mi c phn
NHTMNN :Ngân hàngthng minhà nc
OCBC : Oversea-Chinese Banking Corporation
TCTD : T chc tín dng
UOB : United Overseas Bank
VN : Vit Nam
WTO : T chc Thng mi Th gii
ACB : NHTMCP Á Châu
Agribank : NH Nông Nghip và Phát Trin Nông Thôn Vit Nam
BacAbank : NHTMCP Bc Á
Baovietbank : NHTMCP Bo Vit
BIDV : NHTMCP u T và Phát Trin Vit Nam
DongAbank : NHTMCP ông Á
Eximbank : NHTMCP Xut Nhp Khu Vit Nam
GPBank : NHTMCP Du Khí Toàn Cu
HDBank : NHTMCP Phát Trin Nhà Thành Ph H Chí Minh
Kienlongbank : NHTMCP Kiên Long
LienvietPostbank : NHTMCP Bu in Liên Vit
Maritimebank : NHTMCP Hàng Hi Vit Nam
MBBank : NHTMCP Quân i
MDB : NHTMCP Phát Trin Mêkông
MHB : NHTMCP Phát Trin Nhà ng Bng Sông Cu Long
NamAbank : NHTMCP Nam Á
NCB : NHTMCP Quc Dân
OCB : NHTMCP Phng ông
Oceanbank : NHTMCP i Dng
PGBank : NHTMCP Xng Du Petrolimex
Pvcombank : NHTMCP i Chúng Vit Nam
Sacombank : NHTMCP Sài Gòn Thng Tín
Seabank : NHTMCP ông Nam Á
Southernbank : NHTMCP Phng Nam
Techcombank : NHTMCP K Thng Vit Nam
TPB : NHTMCP Tiên Phong
VIB : NHTMCP Quc T
VietAbank : NHTMCP Vit Á
Vietcapital : NHTMCP Bn Vit
Vietcombank : NHTMCP Ngoi Thng Vit Nam
Vietinbank : NHTMCP Công Thng Vit Nam
VNCB : NHTMCP Xây Dng
VPBank : NHTMCP Vit Nam Thnh Vng
Westernbank : NHTMCP Phng Tây
DANH MC BNG BIU
Bng 1.1: Kt qu nghiên cu ca Hernando, Nieto và Wall (2008) 17
Bng 1.2: Kt qu nghiên cu caHannan và Pilloff (2006) 20
Bng 1.3: Tng hp các nhân t nh hng đn kh nng NH đc mua li 22
Bng 2.4: So sánh quy mô vn điu l ca mt s NH VN vi các NH trong khu vc
ông Nam Á 26
Bng 2.7: iu kin c th đ NH trong nc bán c phn cho NT chin lc nc
ngoài 35
Bng 2.8: Kt qu c lng xác sut NH đc mua li tích ly 47
Bng 2.9: Phân tích mô t các bin trong mô hình 48
Bng 2.10: Tng quan gia các bin trong mô hình 49
Bng 2.11: Kt qu hi quy theo phng pháp Pool 50
Bng 2.12: Kim đnh hin tng đa cng tuyn theo ch s VIF 51
Bng 2.13: Kt qu hi quy theo hiu ng ngu nhiên 51
Bng 2.14: Kt qu hi quy theo hiu ng c đnh 52
Bng 2.15: Tng hp kt qu tác đng ca các nhân t lên xác sut NH đc mua li 53
DANH MC BIU
Biu đ 2.1: S lng NHTMCP VN giai đon 1991-2013 24
Biu đ 2.2: Quy mô tng tài sn ca các NHTMCP VNtính đn 31/12/2013 25
Biu đ 2.3: Quy mô vn điu l ca các NHTMCP VNtính đn 21/12/2013 26
Biu đ 2.5: T l n xu ca mt s NH thi đim cui nm 2013 31
Biu đ 2.6: T l n xu ca h thng NHTM VN qua các nm 32
LI M U
1. Lý do nghiên cu
Mc dù có tc đ tng trng kinh t tng đi khá nhng nn kinh t VN đang
phi đi mt vi nhiu khó khn, thách thc trong bi cnh hi nhp ngày càng sâu
rng do hiu qu, nng sut và sc cnh tranh ca nn sn xut trong nccha cao.
H thng NHTM VN đã phát trin t trong thi gian qua.Bên cnh nhng NH
hot đng hiu qu còn có nhng NH hot đng cm chng, kh nng thanh khon
yu, t l n quá hn tng cao.Cùng vi đó là vic VN thc hin cam kt hi nhp,
NHNN phi g b các rào cn đi vi NHNNg đ các NH này đc cnh tranh bình
đng vi các NHTM trong nc.Các NHNNg là nhng NH có thng hiu lâu nm,
có tim lc tài chính mnh, có sn phm dch v đa dng, có kinh nghim và nng lc
qun lý tt.
Hot đng M&A đã hình thành và phát trin t lâu trên th gii. Hot đng này
nói chung và hot đng mua li các NHTM nói riêng nhm to ra các NH ln hn v
quy mô, mnh hn v tim lc tài chính đ có th cnh tranh vi các NH trong khu
vc và trên th gii. Do vy đây là mt hat đng đc khuyn khích không ch bi
NHNN mà bn thân các NHTM cng ch đng tìm kim c hi đc mua li. ó
cng là lý do em chn đ tài “Các nhân t tác đng đn hot đngmua li NHTM
ti VN”.
2. Mc tiêu nghiên cu và các câu hi nghiên cu
- Xác đnh các nhân t vi mô nh hng và hng tác đng ca tng nhân t đn
kh nng NH đc mua li trong hot đng mua li NHTMVN.
- xut các gii pháp thúc đy hot đng mua li NHTMVN.
3. i tng và phm vi nghiên cu:
3.1 i tng nghiên cu: các nhân t tác đng đn hot đng mua li
NHTMVN.
3.2 Phm vi nghiên cu: hot đng mua li NHTM VN t nm 2006 đn nm
2013.
3.3 Thi gian nghiên cu: t nm 2006 đn nm 2013.
4. Phng pháp nghiên cu:
Lun vn đc nghiên cu da trên phng pháp đnh tính kt hp phng pháp
đnh lngđ đánh giá các nhân t và hng tác đng ca tng nhân t đn kh nng
NH đc mua li.
5. B cc ca lun vn:
Lun vn này gm ba phn chính:
• Chng 1: Tng quan các nhân t tác đng đn hot đng mua li NHTM VN.
• Chng 2: Kt qu nghiên cu các nhân t tác đng đn hot đng mua li
NHTM VN.
• Chng 3: Gii pháp đi vi hot đng mua li NHTM VN.
1
CHNG 1: TNG QUANCÁC NHÂN T TÁC NG NHOT NG
MUA LI NHTM VN
1.1. Tng quan v hot đng mua li NHTM
1.1.1. Khái nim vhot đng mua li NHTM
Mua li NH là khái nim đc s dng đ ch mt NH tìm cách nm gi quyn
kim soát đi vi mt NH khác (NH mc tiêu) thông qua thâu tóm toàn b hoc mt
t l s lng c phn hoc tài sn ca NH mc tiêu đ đ có th khng ch toàn b
hoc mt phn các quyt đnh ca NH đó. Thông thng các NH mc tiêu là nhng
NH đang hot đng hiu qu, có th phn n đnh. Tuy nhiên, mt s hot đng mua
bán li gn lin vi vic mua bán n và các NH mc tiêu li là các NH đang trong
tình trng chun b gii th, phá sn, không có kh nng duy trì hot đng kinh doanh.
Theo thông t s 04/2010/TT-NHNN ngày 11/2/2010 ca NHNN v vic
“Quy đnh vic sáp nhp, hp nht, mua li TCTD” gii thích nh sau: “Mua li
TCTD là hình thc mt TCTD (TCTD mua li) mua toàn b tài sn, quyn, ngha v
và li ích hp pháp ca TCTD khác (TCTD b mua li). Sau khi mua li, TCTD b
mua li tr thành công ty trc thuc ca TCTD mua li.
1.1.2. Phân loi hot đng mua li
1.1.2.1. Da vào phm vi lãnh th
- Mua li trong phm vi quc gia: đc thc hin gia các NH cùng hot
đng trong lãnh th ca mt quc gia. Các thng v theo hình thc này d thc hin
vì các NH tuân th theo h thng pháp lý chung, vn hóa xã hi tng đng nên khi
thc hin s không có bin đi ln v công ngh, kinh nghim kinh doanh và qun lý.
- Mua lingoài phm vi quc gia:đc thc hin gia các NH thuc lãnh
th ca các quc gia khác nhau. ây là hình thc đu t trc tip ph bin nht hin
nay. Tuy nhiên, đ thc hin thành công hoi hình này đòi hi mi quc gia cn có
hành lang pháp lý rõ ràng, đng thi các NH khi tin hành phi hiu rõ lut pháp và
vn hóa ca tng quc gia.
2
1.1.2.2. Da vào tính cht thng v
- Mua li mang tính cht thù đch (hostile takeover): mt NH mun thâu
tóm “nut chng” mt NH khác bng nhiu cách, h có th s dng th đon chào
thu cao hn so vi giá th trng hoc lôi kéo c đông bt mãn, đ t đó có th nm
quyn kim soát mt phn hoc toàn bNH mc tiêu.
- Mua li mang tính cht thân thin (friendly takeover): đc tin hành
da trên c s t nguyn và li ích các bên. Nu hai NH đu nhn thy li ích mang
li t các đim tng đng nh th phn, vn hóa NH, sn phm dch v… thì Ban
qun tr hai NH s ngi li vi nhau đ thng tho hp đng mua li.
1.1.3. Các phng thc thc hin hot đng mua li NHTM
Cách thc thc hin hot đng mua li NHTM rt đa dng, ph thuc vào lut
pháp, quan đim qun tr, mc tiêu, c cu s hu và li th ca mi bên trong tng
trng hp c th. Các thng v mua li trên th gii thng đc thc hin theo
các phng thc ph bin nh sau:
1.1.3.1. Chào thu
NH hoc cá nhân hoc nhóm NT có ý đnh mua li toàn b NH mc tiêu và
đ ngh c đông hin hu ca NH mc tiêu bán li c phiu ca h vi giá cao hn th
trng nhiu ln.Giá chào thu phi đ sc hp dn đ đa s c đông tán thành vic t
b s hu cng nh qun lý NH mc tiêu.Phng thc chào thu thng áp dng
trong các thng v thôn tính mang tính thù đch.NH mc tiêu thng là NH yu
hn.Tuy vy, vn có mt s trng hp NH nh thôn tính đc đi th mnh hn.ó
là khi các NH này huy đng đc ngun tài chính khng l t bên ngoài đ thc hin
thng v thôn tính. Các NH mua li theo hình thc này thng huy đng ngun tin
bng cách: (a) s dng thng d vn; (b) huy đng vn t c đông hin hu thông
qua phát hành c phiu mi hoc tr c tc bng c phiu, phát hành trái phiu
chuyn đi; (c) vay t các TCTD khác. im đáng chú ý trong phng thc chào thu
là Hi đng qun tr ca NH mc tiêu b mt quyn đnh đot, bi vì đây là s trao
3
đi trc tip gia NH thu mua và c đông ca NH mc tiêu. Trong khi Hi đng qun
tr thng ch là ngi đi din, do đó không trc tip nm đ s lng c phiu chi
phi, s b gt ra ngoài. Thông thng, Hi đng qun tr và các v trí ch cht ca
NH mc tiêu s b thay th, mc dù thng hiu và c cu t chc ca NH mc tiêu
vn có th đc gi li mà không nht thit b sáp nhp hoàn toàn vào NH mua li.
cn tr thng v sáp nhp gây bt li cho mình, Hi đng qun tr ca NH mc
tiêu cn tìm kim s tr giúp, bo lãnh tài chính mnh hn, đ có th đa ra mc giá
chào mua c phn cao hn mc giá mà NH mua li đa ra.
1.1.3.2. Lôi kéo các c đông bt mãn
Bn cht ca phng thc này là thôn tính mang tính thù đch.Khi NH mc
tiêu lâm vào tình trng kinh doanh không hiu qu, s xut hin mt b phn c đông
bt mãn mun thay đi Ban qun tr ca NH mc tiêu. Li dng thi c này, NH mua
li s mua mt lng ln c phiu trên th trng nhng cha đ sc chi phi đ tr
thành c đông ca NH mc tiêu, sau đó kt hp vi s ng h ca c đông bt mãn
triu tp i hi c đông đ min nhim Ban qun tr c và bu li Ban qun tr mi.
1.1.3.3. Thng lng t nguyn
ây là cách thc hin ch yu trong các thng v mua li NHTM khi c hai
hay nhiu NH nhn thy li ích chung khi thc hin mua li và nhng đim tng
đng gia hai bên nh quy mô, vn hóa NH… hoc các NH đang gp khó khn, yu
th trong cnh tranh tìm cách rút lui bng cách bán li cho NH ln hn. Lúc này, Ban
qun tr các bên s thng tho hp đng mua li. Không ch các NH nh và yu tìm
đn các NH ln hn đ đ ngh sáp nhp mà các NH trung bình cng tìm kim c hi
mua li to thành NH mnh hn đ sc vt qua nhng khó khn ca thi k khng
hong kinh t và nâng cao kh nng cnh tranh vi các NH ln. Ngoài các phng án
chuyn nhng c phiu, tài sn, tin mt hay kt hp tin mt và nhn n, hai bên
thc hin mua li còn có th chn phng án hoán đi c phiu (stock swap) đ bin
c đông ca NH này thành c đông ca NH kia. Mt hình thc khá ph bin trong
4
thi gian gn đây là trao đi c phn đ nm gi chéo s hu NH ca nhau. Thc
cht, hình thc này mang tính liên minh hn là mua li và vic này xut phát t đng
c liên minh gia hai NH nhm chia s nhiu đim chung v li ích, khách hàng… Vì
vy, phng thc này có li cho c hai bên.
1.1.3.4. Thu gom c phiu trên th trng chng khoán
Vic mua li bt ngun t NH ln hn hay t đi th cnh tranh. NH có ý đnh
mua li tin hành thu gom bí mt c phiu ca NH mc tiêu trên th trng chng
khoán hoc nhn chuyn nhng ca các NT chin lc và các c đông nh l. Khi
vic thu gom c phiu ca NH mc tiêu đ khi lng cn thit đ triu tp i hi
đng c đông bt thng thì NH thu mua yêu cu hp và đ ngh mua ht s c phiu
còn li ca các c đông. Phng thc này đòi hi thi gian dài, nu đ l ý đnh ra
bên ngoài thì giá c phiu ca NH mc tiêu s có th tng mnh trên th
trng.Ngc li, nu phng thc này đc din ra t t và thun li, NH mua li
có th đt đc mc tiêu ca mình mà không gây xáo đng ln cho NH mc tiêu.Khi
đó, NH mua li ch phi tr mt mc giá thp hn phng thc chào thu nhiu ln.
1.1.3.5. Mua li tài sn
Phng thc này cng tng t phng thc chào thu. NH thu mua có th
đn phng hoc cùng vi NH mc tiêu đnh giá tài sn ca NH mc tiêu (thng
tham kho giá ca công ty t vn đnh giá tài sn đc lp chuyên nghip). Sau đó, các
bên tin hành thng tho đ đa ra mc giá phù hp, có th cao hn hoc thp hn
mc giá cacông ty t vn đnh giá tài sn đc lp chuyên nghip, cách thc thanh
toán có th bng tin hoc nhn n. im hn ch ca phng thc này là các tài sn
vô hình nh thng hiu, th phn, h thng khách hàng, nhân s, vn hóa NH rt khó
đnh giá và đc các bên thng nht. Do đó, phng thc này thng áp dng đ tip
qun các NH nh mà thc cht là nhm đn kênh phân phi, h thng đi lý ca NH
mc tiêu. Ngoài ra, khi mt NH b Tòa án tuyên b phá sn thì các NH có th mua li
theo giá quy c. Tùy trng hp mà thc hin theo đnh hng ca Nhà nc.
5
1.1.4. Li ích và hn ch ca hot đng mua li NHTM
1.1.4.1. Li ích
- Nâng cao hiu qu hot đng nh tng quy mô
S gia tng quy mô v vn, con ngi, h thng phân phi… s làm tng kh
nng cnh tranh ca NH trên th trng và đáp ng nhu cu ngày càng cao ca khách
hàng.
Thông qua hot đng mua li, các NH có th tng cng hiu qu kinh t nh
tng quy mô, gim chi phí c đnh, chi phí đu t, chi phí nhân công, chi phí qun lý
hành chính, m rng kênh phân phi và loi tr các ri ro phi h thng. Các NH còn
có th b sung cho nhau các ngun lc và th mnh khác ca nhau nh thng hiu,
thông tin, công ngh, bí quyt kinh doanh, khách hàng và tn dng nhng tài sn mà
mi bên cha s dng ht giá tr.S lng NH s gim sau thng v mua li gia
các NH vn là đi th ca nhau trên th trng.Lúc này, các bên s cùng hp lc tài
chính, chia s khó khn đ tng li nhun và phát trin bn vng.
ng thi, các NH riêng l có nhng sn phm khác bit, khi kt hp li s to
ra các sn phm h tr hoc thay th ln nhau, làm gia tng tính tin ích ca sn phm
dch v NH. T đó, thu hút khách hàng nhiu hn, giá tr dch v ca các sn phm
NH ngày càng cao dn đn hiu qu hot đng ca NH ngày càng tng trng.
NH sau khi tin hành thng v mua li s gia tng ngun vn và kh nng
tip cn ngun vn, có u th hn khi đàm phán vi đi tác và khách hàng.
- Tn dng đc h thng khách hàng
Mi NH có đc thù kinh doanh riêng. Do đó, khi kt hp li s có nhng li
th riêng đ khai thác b sung cho nhau. Chng hn nh NH có h thng khách hàng
là các DN va và nh khi kt hp vi NH chuyên cho vay cá nhân và các DN nh thì
sn phm cho vay đi vi các nhân viên ca DN va và nh s đc NH chuyên cho
vay cá nhân s dng trit đ nhm khai thác li th vn có ca mình.
6
Hoc khi NH nh đc NH ln mua li thì h có điu kin đ kinh doanh
nhng sn phm mà trc kia h không có đ kh nng đ thc hin nh lp phòng
kinh doanh ngoi t. Mun phát trin mt phòng kinh doanh ngoi t phi có s đu
t ln v công ngh, nhân lc và nng lc qun tr ri ro, mà điu này vt ngoài kh
nng ca các NH nh, nên sau khi thc hin hot đng mua li các NH có điu kin
hn đ tham gia nhng lnh vc trc đây h không th thc hin.
NH sau khi tin hành thng v mua li s đc k tha h thng khách hàng
ca NH đi tác. T đó, khách hàng s đc cung cp các sn phm dch v mà NH
trc kia không có, làm gia tng s gn bó ca khách hàng đi vi NH, đng thi
tng ngun thu cho NH.
Hn na, khi các NH có chi nhánh, phòng giao dch ti nhng đa bàn mà bên
còn li không có, NH này s có c hi khai thác khách hàng ca NH kia đ cung cp
sn phm dch v ca mình thay vì thit lp các chi nhánh, phòng giao dch mi va
tn chi phí, va mt thi gian xây dng c s khách hàng. Nh vy, hiu qu chung
ca NH sau mua li s cao hn nhiu so vi hiu qu ca hai NH đn l cng li.
- Gim thiu chi phí, tng th phn, cng c v th và xâm nhp th
trng
Mua li có th dn đn ct gim chi nhánh, phòng giao dch ca các NH có
cùng đa bàn hot đng, t đó, gim bt chi phí nhân công, chi phí thuê vn phòng,
chi phí hot đng… Chi phí gim, doanh thu tng s làm cho hiu qu hot đng ca
NH sau mua li gia tng, làm gia tng hiu qu kinh t.
VN, vic gia nhp th trng đòi hi các NH phi đáp ng nhiu điu kin,
mua li không nhng giúp bên mua tránh đc các rào cn v th tc đng ký thành
lp (vn pháp đnh, giy phép hot đng…) mà còn gim đc chi phí cng nh ri
ro trong quá trình xây dng c s vt cht và c s khách hàng ban đu.
7
Chi phí vn có th gim khi hai NH tin hành mua li vì chi phí ca vic phát
hành n và vn ch s hu s thp hn nhiu so vi vic tng NH phát hành n và
vn ch s hu riêng l nh trc kia.
- Thu hút đi ng nhân s gii
S phát trin nhanh ca h thng NH có th làm cho th trng lao đng ngành
tài chính-NH khan him nhân s gii. Các NH mi thành lp đu phi xây dng đi
ng cán b nòng ct, nhng nhân s này phi có kinh nghim trong lnh vc tài
chính-NH, có k nng qun lý tt. Mt khác, các NH mun m rng quy mô hot
đng cng phi tuyn dng nhân s cho chi nhánh, phòng giao dch mi.Các NH gp
khó khn trong vic tuyn dng nhân s gii.Do vy, không có cách nào hiu qu
bng lôi kéo nhân s nhng NH đã hot đng lâu nm.
Khi các NH thc hin mua li s to ra đi ng nhân s ln đ chn lc, sa thi
nhng v trí kém hiu qu (thng ri vào các công vic gían tip nh tip th, k
toán, hành chính…), hình thành nên đi ng nhân s mi đy nng lc, có th thc
hin các chin lc kinh doanh mi, nhng lnh vc mà trc đây do thiu nhân s
gii nên không th thc hin đc. T đó, to nên th mnh riêng có ca NH sau mua
li, hiu qu hot đng tng trng rõ nét, gia tng kh nng theo đui mc tiêu tr
thành NH bán l hàng đu hoc tp đoàn tài chính ln nht…
- Ti u hóa công ngh
duy trì li th cnh tranh, các NH luôn cn s đu t v k thut và công
ngh vt qua các đi th khác.Thông qua mua li, NH mi có th tn dng công
ngh, k thut ca nhau đ to li th cnh tranh.Ngoài ra, ngun vn di dào cng là
mt trong nhng điu kin thun li đ NH mi trang b công ngh hin đi phc v
cho vic kinh doanh ca mình.
- Gia tng giá tr ca NH
NH tn dng đc li th kinh doanh trên quy mô ln, gim bt chi phí, tn
dng đc h thng khách hàng đ phát trin các sn phm h tr, m rng lnh vc
8
kinh doanh,ct gim nhân s d tha, có thêm các nhân s gii… làm gia tng hiu
qu hot đng ca NH, dn đn giá tr tài sn và giá c phiu ca NH tng lên và NH
đc các c đông tin tng, các NT quan tâm và đánh giá cao. Do đó, mua li
không ch đn gin là phép cng giá tr ca các NH tham gia. Nu tn dng đc li
th, giá tr ca NH sau mua li s ln hn rt nhiu so vi phép cng s hc thun túy.
1.1.4.2. Hn ch
Không phi hot đng mua li nào cng làm gia tng hiu qu hot đng và giá
tr ca NH. Nu thc hin tràn lan, không suy tính k càng, không có chin lc qun
lý hiu qu có th dn đn phá sn, gây hong lon cho h thng NH. Sau đây là mt
s hn ch thng thy khi thc hin mua li NHTM.
- Quyn li ca các c đông thiu s b nh hng
Các quyn li và ý kin ca c đông thiu s có th b b qua trong các cuc
hp i hi c đông đ thông qua mua li vì s phiu ca h không đ đ ph quyt
ngh quyt ca i hi c đông.
Nu các c đông thiu s không đng ý vi phng án mua li, h có th bán
c phiu ca mình, h có th b thit thòi nu thi đim bán c phiu là thi đim
thng v sp hoàn tt, giá c phiu lúc này không cao nh thi đim mi có thông
tin ca thng v. Hn na, nu tip tc nm gic phiu thì t l quyn biu quyt
trên tng s c phiu có quyn biu quyt s nh hn trc. Bi vì sau mua li, vn
điu l ca NH mi ít nht bng vn điu l ca các NH tham gia cng li, s c
phiu có quyn biu quyt s cao hn trc.Khi đó, h càng có ít c hi th hin ý
kin ca mình trong các cuc hp i hi c đông.
- Xung đt mâu thun ca các c đông ln
Xu hng qun tr hin đi là tách bch quyn s hu và qun lý, nhng thc
cht quyn s hu có ý ngha quyt đnh trong vic bu Hi đng qun tr, qua đó la
chn ngi qun lý, đng thi quyt đnh chin lc phát trin, phng án phân chia
9
li nhun và x lý tài sn. Nh vy, hot đng mua li gii quyt vn đ s hu tc là
quyt đnh luôn vn đ qun lý và phát trin NH.
Sau khi tin hành thng v, NH mc tiêu s hot đng vi s vn c phn ln
hn, nhng c đông ln ca NH này có th mt quyn kim soát nh trc đây do t
l quyn biu quyt trên tng s c phn có quyn biu quyt gim. Ý kin ca h
cng s gim theo. Ngoài ra, Hi đng qun tr s có nhiu thành viên hn, nên các
thành viên có quyn hn hn ch hn trc khi thc hin mua li.
Vì th, các c đông ln s c gng liên kt vi nhau đ to th lc nhm tìm
cách kim soát NH sau mua li.NH mi s có nhiu ông ch hn, nhiu tính cách hn,
h li cha tng cùng nhau hp tác nên d xy ra mâu thun do đng chmli ích. Do
đó, đôi khi h đi ngc li li ích ca đa s c đông vì li ích ca chính mình.
S xung đt qun tr cp cao có th do không có s cân bng gia quyn và
ngha v ca các bên, do bt đng v chính sách qun lý, chin lc kinh doanh
Chính s không hòa hp này s gây ra nhng bt hòa trong quá trình thc hin hot
đng mua li, làm cho hot đng kinh doanh sau này không hiu qu và thun li,
thm chí thua l và kt qu là thng v mua li tht bi.
- Vn hóa NH b pha trn
Vn hóa mi NH th hin đc trng riêng ca mình, th hin s khác bit so
vi NH khác. S khác bit đó là tài sn vô hình nh s trung thành ca nhân viên,
môi trng làm vic, cách ng x ca nhân viên vi lãnh đo, ca nhân viên vi
nhau, ca nhân viên vi khách hàng, lòng tin ca đi ng nhân s vi cp qun lý và
ngc li… Do vy, vn hóa NH tích cc to điu kin thun li đ NH phát trin bn
vng. Nó đc hình thành qua thi gian, da trên giá tr ct lõi ca NH, vi quá trình
xây dng không mt mi ca đi ng nhân s và các cp lãnh đo. Thiu vn, NH có
th huy đng nhiu ngun khác nhau, thiu nhân s NH có th tuyn dng nhng
thiu vn hóa NH tích cc thì NH không th ngày mt ngày hai mà to ra đc.
10
Th nên, khi thc hin hot đng mua li, tt c các nét đc trng riêng ca các
NH s đc tp hp li trong mt điu kin mi, các lãnh đo ca các NH phi cùng
nhau tìm cách hòa hp vn hóa NH riêng đ tin ti vn hóa NH chung cho tt c.
i ng nhân s s thy bi ri khi làm vic trong môi trng mi vi kiu vn hóa
NH b pha trn, đng thi h phi tìm cách thích nghi vi nhng thay đi, h va duy
trì vn hóa NH c va tip nhn vn hóa NH mi. Nu ban lãnh đo không tìm đc
phng pháp kt hp hài hòa mt cách ti u thì s mt rt nhiu thi gian đ có th
hình thành mt thc th thng nht và vng chc. Nu không đc nh th, đi ng
nhân s s cm thy ri rc, mt nim tin, NH sau mua li s là mt khi lng lo, d
tách ri do có quá nhiu phn t khác nhau trong mi liên kt không chc chn làm
cho vn hóa NH tr nên hn đn, d đ v.
Vn hóa NH rt khó đng nht gia các bên. Do đó, d ny sinh các mâu thun
khi kt hp và có th cng t đó cùng vi các xáo trn sau khi thc hin hot đng
mua li, mt s nhân viên ra đi, dn đn s chy máu cht xám và mt cân bng trong
ngun nhân lc ca NH.
- Gii quyt các vn đ n xu
Khi mt bên có vn đ v n xu, bên kia cng có trách nhim x lý nhng
khon n xu này. Nhng khon n tn đng n cha ri ro tín dng và ri ro tác
nghip rt cao. Do đó, cn phi xây dng mô hình qun tr ri ro hiu qu. ci
thin tình hình n xu ngng báo đng nh hin nay, NHNN đã thành lp Công ty
Qun lý Tài sn (VAMC) vào tháng 4/2013 và các NH cng ln lt thành lp các
công ty Qun lý Tài sn (AMC) thuc s hu ca mình nhm rút ngn thi gian x lý
n xu, t đó tng kh nng lu thông vn cho nn kinh t. Khi n xu đc ci thin,
dòng vn đc quay vòng, thanh khon ca h thng NH cng s dn n đnh.
- Mt thi gian dài thng nht b máy hot đng v công ngh, nhân s
Mua li tt yu dn đn vic tái cu trúc b máy hot đng, mt s nhân viên
b mt vic, mt s v trí qun lý b thay đi.Nu chp nhn đc v trí mi, h s vui
11
v làm vic, nu cm thy b đi x bt công, không đc trng dng, h s ra đi.NH
sau mua li s gp khó khn trong vic điu hành kinh doanh nu mt mát nhân s
nòng ct ca NH mc tiêu.Tuy nhiên, rt khó tránh khi s dch chuyn nhân s sau
khi tin hành thng v. ó cng là nhng tn tht đáng k có th gp phi khi thc
hin quá trình tái c cu b máy qun lý.
Do mi NH có đc thù kinh doanh riêng, nên thi gian đu sau mua li s rt
khó khn cho các lãnh đo NH tip qun trong vic điu hành hot đng kinh doanh
ca NH mc tiêu. H cha hiu rõ quy trình cng nh các đc thù liên quan đn b
máy ca NH mc tiêu.Vì vy, có th gây ra thit hi cho NH sau mua li.
- Tham vng bành trng và tp trung quyn lc gây lng đon th
trng tài chính
Theo Hannan và Pilloff (2007), nhng NH có mc đ tp trung th trng ln
có kh nng đc mua li cao hn bi nhng nhà thâu tóm trong cùng th trng, vì
quyn lc th trng có th đc tng cng bi vic mua li. Tuy nhiên, hot đng
mua li mang tính thâu tóm quyn lc này luôn b hn ch bi chính sách chng đc
quyn ca các c quan giám sát nhà nc.
Theo Ngh đnh 71/2014/N-CP, mt DN hay mt nhóm các DN nm t 30%
th phn kt hp tr lên đã có th có nhng hành vi mang tính đc quyn đi vi toàn
th trng. Do đó,nu không có s qun lý cht ch t phía các c quan qun lý th
trng thì đc quyn là hu qu khó tránh khi trong hot đng mua li.
Thng v mua li thành công s mang li nhiu li ích cho các bên nhng bt
k mt th trng nào, trong lúc sôi đng nht cng luôn tìm n ri ro. Nhng hu qu
mà hot đng mua li có th có là nhng thng v “đen” mang tính thâu tóm quyn
lc, hình thành NH có v trí thng lnh th trng và NH đc quyn, to ra s cnh
tranh không bình đng. Có nhng c đông ln góp vn vào nhiu NH khác nhau, và
nh vy là có nhiu mi quan h chng chéo trong h thng.
12
Thông thng, tác đng ca mua li ch phát huy sau vài nm k t khi thng
v hoàn tt. Mua li không phi lúc nào cng đc s dng nh mt phng án mang
li li ích cho c đông mà đôi khi các nhà qun tr s dng nó đ tránh né các áp lc
và trách nhim. Chính vì vy, ngay t đu, nhng li ích t hot đng này đc các
nhà qun tr tô v mc dù bn thân h tha hiu nguy c tht bi là rt ln. ây cng
là lý do vì sao vic nhn ra nhng khuyt tt trong hot đng mua li NHTM tr nên
khó khn và cho dù có nhn ra thì cng không d dàng sa cha.
1.2. Bài hc kinh nghim t hot đng mua li NHTM trên th gii
1.2.1. Mt s thng v mua li NHTM đin hình trên th gii
Lch s kinh t th gii đã chng kin nhiu thng v mua li đình đám mà
sau đó đã to ra nhng tp đoàn tài chính hùng mnh, nhng đôi khi vic mua li
cng là quyt đnh sai lm, gây tn tht không nh cho các bên tham gia. Di đây là
mt s thng v mua li NHTM có giá tr ln trên th gii.
1.2.1.1. Thng v mua liNHTM Châu Âu: ABN AMRO
u tiên là thng v mua li NH ln cha tng thy trong lch s ngành NH
Châu Âu nói riêng và ngành công nghip tài chính toàn cu nói chung ca hai NH
ABN AMRO ca Hà Lan và Barclays PLC ca Anh, hình thành nên tp đoàn NH
hàng đu th gii tính theo s vn th trng.
ABN AMRO đc thành lp nm 1824, là mt trong nhng NH ln nht Châu
Âu, hot đng trên toàn th gii.NH này đc hình thành t thng v sáp nhp hai
NH ABN và AMRO.ABN AMRO đng th 8 ti Châu Âu và th 13 th gii v tng
tài sn, 999 t EURO.
Nm 2000, NH này đt ra mc tiêu vào top 5. n nm 2006, chi phí hot
đng tng nhanh hn doanh thu, càng m rng quy mô hiu qu càng gim. Hiu sut
gim đn mc 69.9%. T l tng các khon n khó đòi là 192%. Li nhun ròng ch
đc đy lên khi liên tc bán tài sn.
13
Sau mt lot nhng kêu gi sáp nhp, mua li hoc gii th.Ngày 23/4/2007,
ABN AMRO đng ý đ ngh mua li vi tr giá lên ti 91.16 t USD t NH Barclays
PLC.S kt hp ca hai NH này đã to nên mt trong nhng NH ln nht th gii v
giá tr th trng.Theo đó, Barclays đã mua mi c phiu ca ABN vi giá 49.25
USD, thp hn chút ít so vi giá đóng ca lúc by gi. Thng v đã giúp NH mi
tng trng li nhun gp đôi GDP hin thi ca th gii lúc đó. Qua đó, to li th
cnh tranh, phc v khách hàng tt hn và mang li li nhun cao hn cho các c
đông mi bên, tip tc phc v khong hn 47 triu khách hàng trên toàn th gii.
1.2.1.2. Thng v mua liNHTM M: BOA
Tháng 10/1997, NationsBank mua li Montgomery Securities.
Nm 1998, NationsBank mua li Bank America Corp và đi tên thành BOA.
BOAthu ti 90% li nhun t th trng ni đa. NH này đã đt mc tiêu đng đu
ngành NH M thông qua hàng lot thng v mua li.
Nm 2004, BOA mua National Processing Co vi giá 1.4 t USD t National
City Corp. Công ty này sau đó đi tên thành BA Merchant Services vi chc nng
cung cp gii pháp tài chính cho các công ty thuc lnh vc du lch và y t. BA
Merchant Services có tr s ti Louisville, M.
Cng trong nm 2004, BOA thâu tóm FleetBoston Financial vi giá 47 t
USD.Tng tin gi ca BOA lúc này đã lên ti 513 t USD.
Ngày 15/12/2006, BOA mua li đi gia th tín dng MBNA vi giá 35 t USD,
giúp NH này đng đu lnh vc phát hành th tín dng ti th trng ni đa và quc
t. Sau thng v, tng tài khon tín dng ca BOA đã lên ti 40 triu.
Ngày 14/9/2007, FED chp thun cho BOA mua li ABN AMRO khu vc Bc
M, tp đoàn NH và tài chính LaSalle vi giá 21 t USD. Thng v này hoàn thành
vào ngày 1/10/2007, giúp tngtng tài sn ca BOA lên 1.7 nghìn t USD và tng th
phn ca BOA ti bang Allinois, Michigan và Indiana lên 411 chi nhánh, 17 nghìn đi
tác là các NHTM và 1.500 máy ATM.