Luận văn thạc sĩ Đo lường truyền dẫn lãi suất tại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP HCM



OÀN THÚY VY




O LNG TRUYN DN
LÃI SUT TI VIT NAM




LUN VN THC S KINH T








Tp H Chí Minh, nm 2014


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP HCM

OÀN THÚY VY


O LNG TRUYN DN
LÃI SUT TI VIT NAM

Chuyên ngành: Tài Chính- Ngân Hàng.
Mư s: 60.34.02.01


LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS NGUYN TH NGC TRANG




Tp H Chí Minh, nm 2014


LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan: Lun vn này là công trình nghiên cu do tôi thc hin.
Các s liu, kt lun nghiên cu đc trình bày trong lun vn này trung thc và
cha tng đc công b  các nghiên cu khác.

Tôi xin chu trách nhim v nghiên cu cu mình.


Hc Viên





OÀN THÚY VY















MC LC
Trang
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc

Danh mc các ch vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các hình v
TÓM TT 1
CảNẢ 1: GII THIẰ  TÀI. 2
1.1. Lý do chn đ tài: 2
1.2. Mc đích nghiên cu: 4
1.3. Phng pháp nghiên cu: 4
1.4. Kt cu ca đ tƠi: 4
CảNẢ 2: KHUNG LÝ THUYT VÀ CÁC BNG CHNG THC NGHIM. 6
2.1. Khung lý thuyt. 6
2.1.1. Nguyên tc Taylor 6
2.1.2. Truyn dn lãi sut. 8
2.1.3. Mô hình giá cng nhc. 9
CảNẢ 3: ẫảNẢ ẫảÁẫ NẢảẤÊN CU. 13
3.1. Phng pháp nghiên cu : 13
3.2. Mô hình ng dng: 13
3.2.1. Các gi đnh ban đu. 13
3.2.2. Phn ng ca các ch th trong nn kinh t. 14
3.2.2.1. Khu vc trung gian tài chính (các ngân hàng). 14
3.2.2.2. Các h gia đình. 15
3.2.2.3. Các doanh nghip. 16
3.2.3. Mô hình. 18
3.2.4. Hiu ng truyn dn lãi sut ốà tính xáẾ đnh ca trng thái cân
bng. 18

3.3. D liu : 22
3.4. Các bc thc hin : 23
CảNẢ 4 : KT QU NGHIÊN CU THC NGHIM HIU NG
TRUYN DN LÃI SUT  VIT NAM. 25

4.1. Thng kê mô t. 25
4.2. Kim đnh tính dng ca các bin đi din. 26
4.3. Kim đnh mi quan h gia các bin đi din cho lãi sut chính sách. 28
4.3.1. Kt qu kim đnh. 28
4.3.2. La chn bin đi din. 29
4.4. Xác đnh đ tr ti u. 31
4.4.1. i vi lãi sut tin gi 32
4.4.2. i vi lãi sut cho vay. 33
4.4.3. i vi lãi sut trái phiu chính ph. 34
4.5. Kim tra hin tng t tng quan. 35
4.5.1. Kim đnh Durbin- Watson. 35
4.5.1.1. i vi lãi sut tin gi. 35
4.5.1.2. i vi lãi sut cho vay. 37
4.5.1.3. i vi lãi sut trái phiu chính ph. 38
4.5.2. Kim đnh Breush- Godfrey. 38
4.5.2.1. i vi lãi sut tin gi. 39
4.5.2.2. i vi lãi sut cho vay. 40
4.5.2.3. i vi lãi sut trái phiu chính ph. 41
4.6. Kim đnh mi quan h đng liên kt. 42
4.6.1. Kim đnh tính dng ca phn ế mô hình ECM. 42
4.6.1.1. i vi lãi sut tin gi. 43
4.6.1.2. i vi lãi sut cho vay. 44
4.6.1.3. i vi lãi sut trái phiu chính ph. 45
4.6.2. Kim đnh da trên ịhng ịháị ằAậ Ếa Johasen. 46
4.6.2.1. i vi lãi sut tin gi. 47
4.6.2.2. i vi lãi sut cho vay. 49
4.6.2.3. i vi lãi sut trái phiu chính ph. 51
4.7. Kim đnh tính n đnh ca mô hình hi quy phân phi tr
(Autoregressive Distributed Lag- ARDL) 53
4.8. Kt qu kim đnh truyn dn lãi sut. 54

4.9. Kim đnh s bt cân xng trong truyn dn lãi sut. 56
4.10. Kim đnh s phù hp ca mô hình. 57
CảNẢ 5: KT LUN VÀ MT S KIN NGH. 59
5.1. Kt lun nghiên cu. 59
5.2. Hn ch và mt s kin ngh. 61
5.2.1. Mt s mt hn ch. 61
5.2.2. Kin ngh. 61
TÀI LIU THAM KHO
PH LC


DANH MC CH VIT TT

Phn Ting Vit:
DR : Lưi sut tin gi
GR : Lưi sut trái phiu chính ph
LR : Lưi sut cho vay
NHTW : Ngân hàng Trung ng
TCK : Lưi sut tái chit khu
TCV : Lưi sut tái cp vn

Phn Ting Nc ngoƠi:
ARDL : Autoregressive Distributed Lag
CES : Constant Elasticity of Substitution
ECM : Error-Correction model
FED : Federal Reserve System
GDP : Gross Domestic Product
IFS : International Financial Statistics

DANH MC CÁC BNG

S HIU TÊN BNG Trang

Bng 3.1: D liu 22
Bng 4.1: Kt qu kim đnh tính dng ca chui d liu 27
Bng 4.2: Ma trn h s tng quan 29
Bng 4.3: Kt qu xác đnh đ tr ti u ca chui d liu lưi sut
tin gi 32
Bng 4.4: Kt qu xác đnh đ tr ti u ca chui d liu lưi sut
cho vay 33
Bng 4.5: Kt qu xác đnh đ tr ti u ca chui d liu lưi sut
trái phiu chính ph 35
Bng 4.6: Kt qu kim đnh Durbin- Watson v t tng quan ca
bin lưi sut tin gi 36
Bng 4.7: Kt qu kim đnh Durbin- Watson v t tng quan ca
bin lưi sut cho vay 37
Bng 4.8: Kt qu kim đnh Durbin- Watson v t tng quan ca
bin lưi sut trái phiu chính ph 38
Bng 4.9: Kt qu kim đnh Breusch- Godfrey v t tng quan
ca bin lưi sut tin gi 39
Bng 5.10: Kt qu kim đnh Breusch- Godfrey v t tng quan
ca bin lưi sut cho vay 40
Bng 4.11: Kt qu kim đnh Breusch- Godfrey v t tng quan
ca bin lưi sut trái phiu chính ph 41
Bng 4.12: Kt qu kim đnh Dickey- Fuller v tính dng ca phn
d vi bin lưi sut tin gi 43
Bng 4.13: Kt qu kim đnh Dickey- Fuller v tính dng ca phn

d vi bin lưi sut cho vay 44


Bng 4.14: Kt qu kim đnh Dickey- Fuller v tính dng ca phn
d vi bin lưi sut trái phiu chính ph 45
Bng 4.15: Kt qu kim đnh tính dng ngu nhiên da trên phng
pháp VAR ca Johansen vi bin lưi sut tin gi 47
Bng 4.16: Kt qu kim đnh tính dng theo xu hng trên phng
pháp VAR ca Johansen vi bin lưi sut tin gi 48
Bng 4.17: Kt qu kim đnh tính dng ngu nhiên da trên phng
pháp VAR ca Johansen vi bin lưi sut cho vay 49
Bng 4.18: Kt qu kim đnh tính dng ngu nhiên da trên phng
pháp VAR ca Johansen vi bin lưi sut cho vay 50
Bng 4.19: Kt qu kim đnh tính dng ngu nhiên da trên phng
pháp VAR ca Johansen vi bin lưi sut trái phiu chính
ph 51
Bng 4.20: Kt qu kim đnh tính dng ngu nhiên da trên phng
pháp VAR ca Johansen vi bin lưi sut trái phiu chính
ph 52
Bng 4.21: Truyn dn t lưi sut chính sách đn lưi sut bán l 55
Bng 4.22: Bt cân xng ca truyn dn lưi sut  Vit Nam 56
Bng 4.23: Kt qu kim đnh s phù hp ca dng hàm vi bin lưi
sut tin gi 57
Bng 4.24: Kt qu kim đnh s phù hp ca dng hàm vi bin lưi
sut cho vay 57
Bng 4.25: Kt qu kim đnh s phù hp ca dng hàm vi bin lưi
sut trái phiu chính ph 58
Bng A1: Kt qu hi quy vi bin lưi sut tin gi
Bng A2: Kt qu hi quy vi bin lưi sut cho vay
Bng A3: Kt qu hi quy vi bin lưi sut trái phiu chính ph

DANH MC CÁC HÌNH

S HIU TÊN HÌNH Trang
Hình 3.1: Min xác đnh và min không xác đnh 20
Hình 4.1:  th bin đng ca lưi sut chính sách và lưi sut bán l 25
Hình 4.2: Mô t s tng quan gia hai bin lưi sut tái chit khu và
lưi sut tái cp vn 28
Hình 4.3: Vòng tròn đn v 53
Hình A1: Lc đ tng quan gia lưi sut tái chit khu và lưi sut
tái cp vn 67
Hình A2:  th bin đng ca lưi sut bán l 68
1


TÓM TT
Trong phm vi bài lun này, ngi vit tin hành đo lng truyn dn lưi sut ti
Vit Nam, c th là hiu ng truyn dn t lãi sut chính sách đn lãi sut bán l ti
Vit Nam, đng thi xem xét có hay không s bt cân xng trong truyn dn lãi
sut và phân tích mc đ truyn dn lãi sut đ t đó cung cp nhng đánh giá v
hiu qu chính sách tin t ca Ngân hàng Trung ng. Mô hình hi quy phân phi
tr (Autoregressive Distributed Lag- ARDL) cùng vi các kim đnh c bn đc
s dng đ tìm ra mi quan h dài hn gia lãi sut chính sách và lãi sut bán l.
Kt qu t phân tích thc nghim  Vit Nam ch ra rng s truyn dn trc tip t
lãi sut chính sách đn lãi sut bán l  mc thp trong ngn hn; tuy nhiên trong
dài hn s truyn dn này tng đi cao nhng vn không hoàn toàn và bt cân

xng. Kt qu này có th đc bit phù hp cho h thng tài chính Vit Nam- h
thng tài chính do các ngân hàng đóng vai trò ch đo.









2


CHNG 1: GII THIU  TÀI.
1.1. Lý do chn đ tài:
i vi mt quc gia, h thng tài chính luôn gi vai trò cc k quan trng trong
nn kinh t vi chc nng ch yu là phân b các ngun lc trong nn kinh t. ó
va là kênh tit kim cho khu vc h gia đình, va là kênh đu t cho khu vc
doanh ghip, và cng là kênh dn truyn các chính sách kinh t v mô ca chính
ph. i vi Vit Nam, trong nhng nm qua chính sách tin t đư tr thành mt
trong nhng chính sách trng tâm đ thúc đy nn kinh t tng trng bn vng vi
mc lm phát mc tiêu và lưi sut đc xem là công c quan trng giúp thc thi
chính sách tin t mt cách hiu qu bng cách chi phi hot đng ca ngi đi
vay, ngi gi tin và các đnh ch tài chính. Có th nhn thy rng hiu qu ca
chính sách tin t ph thuc vào mc đ và tc đ truyn dn t lưi sut chính sách
đn lưi sut bán l.
Trong nm 2013 và nhng tháng đu nm 2014, công tác điu hành chính sách tin
t ca Ngân hàng Nhà nc đư bám sát tinh thn ch đo ca Chính ph, kiên đnh
vi các mc tiêu ln ca nn kinh t, đm bo hot đng ngân hàng an toàn, hiu

qu. Bên cnh nhng tác đng tích cc đn kinh t v mô đó là n đnh t giá và
kim ch lm phát, vn có nhng tác đng trái chiu nh gim kh nng tip cn
vn tín dng ca nn kinh t, gia tng n xu.  chính sách tin t thc hin thành
công vai trò điu chnh nn kinh t, các nhà hoch đnh chính sách phi có nhng
đánh giá chính xác v tính kp thi và nh hng ca chính sách tin t đn nn
kinh t. Và lưi sut chính là mt công c chính sách tin t mnh và điu hành
chính sách lưi sut  Vit Nam tri qua nhiu giai đon. Không ch vy, lưi sut còn
là công c giúp chính ph phát tín hiu v phng thc điu hành chính sách tin
t, qua đó điu tit th trng.
Các nguyên tc kinh t kinh đin luôn phát huy vai trò là kim ch nam trong vic
điu hành các chính sách ca chính ph. Trong đó, nguyên tc Taylor s giúp cho
mt Ngân hàng Trung ng xác đnh đc lưi sut danh ngha trong ngn hn khi
3


các điu kin kinh t thay đi, đ đt đc hai mc tiêu là n đnh kinh t trong
ngn hn và kim soát lm phát trong dài hn. Tuy nhiên, có nhiu bng chng
thc nghim cho thy lưi sut bán l điu chnh mt cách chm chp vi s thay đi
trong lãi sut chính sách. Nói cách khác, lưi sut chính sách thay đi 1% thì lưi
sut bán l thay đi ít hn 1%. Trong trng hp này thì cách xác đnh lưi sut
danh ngha theo nguyên lý Taylor chun s không đm bo cho trng thái cân bng
xác đnh đc na. Khi đó, s dn truyn t lưi sut chính sách đn lưi sut bán l
đc cho là không hoàn toàn. Hiu lc trong vic điu hành chính sách tin t ca
Ngân Hàng Nhà Nc ph thuc rt nhiu vào s truyn dn này; vì vy, nu mc
truyn dn là nh và không tng xng vi nhng thay đi ca Ngân Hàng Nhà
Nc thì nhng tác đng điu tit ca nhà điu hành ti th trng s không còn
hiu qu.
Chính vì tm quan trng ca bin lưi sut đi vi s n đnh kinh t v mô, nên đư
có khá nhiu bài báo cáo phân tích v ch s này cng nh vn đ truyn dn t lưi
sut chính sách đn lưi sut bán l và tính minh bch ca chính sách tin t, phm vi

nghiên cu tp trung  các quc gia có nn kinh t phát trin. C th hn, các
nghiên cu trc đây đư nghiên cu s thành công ca vic áp dng nguyên tc
Taylor vào chính sách tin t cng nh tin hành thc nghim s điu chnh lưi sut
bán l trc s thay đi ca lưi sut chính sách  mt s khu vc đin hình. Tuy
nhiên, vn còn hn ch nhng bài nghiên cu v thc trng truyn dn t lưi sut
chính sách đn lưi sut bán l cng nh hiu qu thc hin mc tiêu n đnh kinh t
v mô, đc bit đi vi các nc có nn kinh t đang phát trin, trong đó có Vit
Nam.
Vi ý ngha đó, nghiên cu v truyn dn lưi sut  Vit Nam, đc bit là s dn
truyn t lưi sut chính sách đn lưi sut bán l là mt bc đi rt quan trng trên
tin trình đánh giá hiu qu ca vic điu hành chính sách tin t trong nc, t đó
có nhng điu chnh thích hp.


4


1.2. Mc đích nghiên cu:
Bài nghiên cu này tin hành kim đnh hiu ng truyn dn t lãi sut chính sách
đn lãi sut bán l ti Vit Nam, xem xét có hay không s bt cân xng trong truyn
dn lãi sut và phân tích mc đ truyn dn lãi sut đ t đó cung cp nhng đánh
giá v quy lut và hiu qu ca chính sách tin t mà Ngân hàng Trung ng đang
điu hành nhm mc tiêu n đnh kinh t v mô. Mc tiêu nghiên cu đc thc
hin thông qua vic tìm hiu hai vn đ chính sau: Th nht, liu có s khác bit
trong truyn dn các loi lãi sut ti Vit Nam, lãi sut nào hp th s dn truyn t
lãi sut chính sách nhanh hn hay nói cách khác hiu qu ca chính sách tin t
phn ánh rõ ràng  lãi sut bán l nào hn; th hai, có hay không s bt cân xng
trong quá trình truyn dn lãi sut.
1.3. Phng pháp nghiên cu:
Trong phm vi bài này, tác gi tin hành xây dng các phng trình xác đnh s cân

bng vi kì vng hp lý da trên các mô hình và công thc ph bin nh: mô hình
chu k kinh doanh chun theo quan đim kinh t hc Keynes mi, đng cong
Phillips.
Tin hành mô t thc nghim hiu ng truyn dn lãi sut ti Vit Nam, da trên
đc tính d liu, s dng mô hình hi quy phân phi tr (Autoregressive Distributed
Lag- ARDL) cùng vi các kim đnh c bn nh kim đnh nghim đn v, t tng
quan, đng liên kt, kim đnh s phù hp ca mô hình đ phân tích tác đng dn
truyn t lãi sut chính sách (đi din bi lãi sut tái chit khu và lãi sut tái cp
vn) đn lãi sut bán l (đi din bi lãi sut tin gi, lãi sut cho vay và lãi sut trái
phiu chính ph), kim đnh s bt cân xng trong quá trình truyn dn.
1.4. Kt cu ca đ tƠi:
Vi mc tiêu và hng nghiên cu nh trên, bài lun vn đc b cc nh sau:
chng hai trình bày khung lý thuyt và các bng chng thc nghim, khung lý
thuyt đc nhc đn trong bài bao gm nguyên tc Taylor, hiu ng truyn dn lãi
sut, mô hình giá cng nhc, các bng chng thc nghim đc đ cp đn trong
bài là các nghiên cu trc đây v truyn dn lãi sut cng nh ý ngha thc tin
5


ca nguyên tc Taylor trong chính sách tin t, nhng điu kin cho trng thái cân
bng xác đnh di nhng tình hung chc chn. Phng pháp nghiên cu và các
bc xây dng mô hình đc mô t trong phn 3 ca bài. Tip theo, phn 4 trình
bày kt qu các kim đnh, nghiên cu thc nghim v hin tng truyn dn t lãi
sut chính sách đn lãi sut bán l  Vit Nam, bao gm kt qu ca các kim đnh
c bn, kt qu v truyn dn và bt cân xng t mô hình hi quy ARDL. Cui
cùng, phn 5, t kt qu đnh lng v c cu, mc đ dn truyn t lãi sut chính
sách sang lãi sut bán l  Vit Nam đ đa ra kt lun cho vn đ nghiên cu cùng
mt s kin ngh nhm gia tng s truyn dn lãi sut hay nói cách khác là gia tng
hiu qu n đnh kinh t v mô ca công c điu hành chính sách t.

6


CHNG 2: KHUNG LÝ THUYT VÀ CÁC BNG CHNG THC
NGHIM.
2.1. Khung lý thuyt.
2.1.1. Nguyên tc Taylor
Nm 1993, nhà nghiên cu John B.Taylor, giáo s đi hc Stanford (M) đư tin
hành nghiên cu thc nghim đi vi chính sách lãi sut ca Cc D Tr Liên Bang
M- FED trong vòng mt thp niên trong giai đon 1980-1990 và nhn ra rng bin
đng lãi sut điu hành ca FED tuân th theo mt nguyên tc nht đnh trong mi
tng quan vi lm phát và tng trng kinh t. T quan sát trên, Taylor đư m
rng nghiên cu và khái quát hóa thành mt nguyên tc điu hành lãi sut ca
NHTW gi là Nguyên tc Taylor (the Taylor Rule). Theo Nguyên tc Taylor, lãi
sut điu hành cn điu chnh phù hp vi thay đi ca chênh lch sn lng
(output gap - chênh lch gia GDP tim nng và GDP thc t trong mt thi k) và
chênh lch lm phát (chênh lch gia mc lm phát thc t và mc lm phát mc

tiêu) trong nn kinh t. Nguyên tc Taylor đc biu hin bng hàm phn ng chính
sách sau:




 


 




 



 




 



Trong đó:



: là lãi sut điu hành ca NHTW theo nguyên tc Taylor;


 là t l lm phát tính theo ch s GDP deflator;



: là t l lm phát mc tiêu;



 lãi sut thc cân bng gi đnh;




 là các tham s phn ng chính sách hay trng s đi vi tng
trng và lm phát.


tng trng GDP.
7




 tng trng GDP tim nng.
Quy tc Taylor quy đnh ngân hàng trung ng nên thay đi lãi sut danh ngha ra
sao đ đáp ng các thay đi ca lm phát, GDP hoc các điu kin kinh t khác.
Theo đó, quy tc nói rng nu lm phát tng thêm 1% thì ngân hàng trung ng nên

tng lưi sut danh ngha thêm hn 1%.
Theo Taylor, lãi sut điu hành ca FED bin đng cùng xu hng và bám sát vi
lãi sut khuyn ngh theo nguyên tc Taylor. Nguyên tc Taylor đc c gii nghiên
cu và các Ngân Hàng Trung ng quan tâm và dn tr thành ch báo đc quan
tâm đi vi vic phân tích và điu hành chính sách tin t.
Có th nhn thy rng u đim ni bt ca nguyên tc Taylor là tính đn gin, d
tính toán, do đó giúp tng cng tính minh bch trong chính sách tin t tuân th
nguyên tc này. Nguyên tc Taylor cho phép điu chnh linh hot trng s ca sn
lng và lm phát phù hp vi mc tiêu trng tâm ca Ngân hàng Trung ng
trong vic quyt đnh lãi sut điu hành. iu này đc bit có ý ngha vi các Ngân
hàng Trung ng s dng c ch điu hành chính tin t theo mc tiêu lm phát.
Tuy nhiên, bên cnh nhng u đim k trên, vn tn ti mt hn ch làm cho không
hiu qu trong vic áp dng. Hn ch k đn đó là nguyên tc Taylor không tính
đn cng nh đa vào mô hình các bin đng bt thng ca nn kinh t và các
điu kin kinh t v mô khác ngoài tng trng, điu này làm nh hng đn tính
ch báo trong ngn hn. Do đó, đ vic áp dng nguyên tc Taylor đt hiu qu, nn
kinh t cn phi đáp ng các điu kin tiên quyt.
Ti các quc gia, nguyên tc Taylor đc áp dng vi các mc đ khác nhau vi
vai trò b tr cho các mô hình đánh giá chính sách tin t. Tuy nhiên, hin nay có
nhiu bng chng thc nghim cho thy lưi sut bán l điu chnh mt cách chm
chp vi s thay đi trong lưi sut chính sách. Nói cách khác, lưi sut chính sách
thay đi 1% thì lưi sut bán l thay đi ít hn 1%. Trong trng hp này thì cách
xác đnh lưi sut danh ngha theo nguyên lý Taylor chun s không đm bo cho
trng thái cân bng xác đnh đc na. Khi đó, s dn truyn t lưi sut chính sách
8


đn lưi sut bán l đc cho là không hoàn toàn. Hiu lc trong vic điu hành
chính sách tin t ca Ngân Hàng Nhà Nc ph thuc rt nhiu vào s truyn dn
này; vì vy, nu mc truyn dn là nh và không tng xng vi nhng thay đi

ca Ngân Hàng Nhà Nc thì nhng tác đng điu tit ca nhà điu hành ti th
trng s không còn hiu qu.
2.1.2. Truyn dn lãi sut.
nh hng ca s bin đi lng tin cung ng đn nn kinh t trc ht đc
truyn dn qua kênh lưi sut. ây là kênh tác đng truyn thng đc Keynes mô t
nh sau: MiIY.
Khi khi lng tin M m rng, mc lưi sut thc i gim xung làm gim giá vn
vay. Nhu cu đu t I vì th tng lên dn đn tng tng cu và tng sn lng Y.
Vn đ ch yu ca kênh truyn dn này là: s thay đi mc lưi sut ngn hn đc
khng ch trc tip bi NHTW có th nh hng đn các mc lưi sut khác ca nn
kinh t và cui cùng nh hng lan truyn ti toàn b h thng lưi sut ca nn kinh
t. Hiu qu ca s tác đng này ph thuc vào đc đim t chc ca th trng tài
chính và mc đ trông đi ca th trng.
Hiu ng truyn dn t lưi sut chính sách đn lưi sut bán l là mt vn đ đc
đc bit quan tâm trong hoch đnh chính sách ca Ngân hàng Trung ng, bi đó
chính là công c quan trng giúp thc thi chính sách tin t mt cách hiu qu. Do
đó, có th nói rng hiu qu ca chính sách tin t ph thuc vào mc đ và tc đ
truyn dn t lưi sut chính sách đn lưi sut bán l.
Nhiu bng chng thc nghim cho thy ti nhiu nn kinh t, do tác đng ca các
bin kinh t khác cùng vi nh hng ca các cú sc kinh t mà lưi sut bán l điu
chnh mt cách chm chp vi s thay đi trong lưi sut chính sách. Nói cách
khác, lưi sut chính sách thay đi 1% thì lưi sut bán l thay đi ít hn 1%. Trong
trng hp này thì cách xác đnh lưi sut danh ngha theo nguyên lý Taylor chun
s không đm bo cho trng thái cân bng xác đnh đc na. Khi đó, s dn truyn
t lưi sut chính sách đn lưi sut bán l đc cho là không hoàn toàn.
9


2.1.3. Mô hình giá cng nhc.
Là mt cách tip cn nhm gii thích ti sao đng tng cung ngn hn AS li dc

lên bng cách gi đnh rng giá c hàng hoá và dch v cng chm điu chnh đ
đáp li các điu kin kinh t thay đi. S thay đi chm chp trong giá c mt phn
là do:
+ Công ty có hp đng dài hn vi khách hàng,
+ Công ty gi giá n đnh đ không làm phin khách hàng thng
xuyên vi nhng thay đi giá thng xuyên.
+ Chi phí đ điu chnh giá c. Nhng chi phí này, bao gm chi phí in
và phân phi các catalog và thi gian đ thay đi các nhãn giá. Vì lý do này,
giá c có th cng nhc trong ngn hn.
Trong phm vi bài này, ngi vit mun nói đn s cng nhc trong lãi sut, tc là
phi mt mt khong thi gian đ s điu chnh trong chính sách tin t nhm đt
đc mc tiêu n đnh kinh t v mô lên lãi sut chính sách (lãi sut tái chit khu,
lãi sut tái cp vn) mi có th tác đng làm thay đi  lãi sut bán l (bao gm lãi
sut cho vay, lãi sut tin gi, lãi sut trái phiu chính ph). Hn na s tác đng
này có th là không hoàn toàn. Nguyên nhân ca s truyn dn không hoàn toàn có
th là do tính cng nhc trong lưi sut, các ngân hàng thng mi e ngi trong vic
điu chnh lưi sut bán l theo nhng thay đi ca lưi sut chính sách do lo ngi v
nhng bt li ca chính sách lưi sut mang li, tn ti nhng tha thun ngm v lưi
sut gia ngân hàng thng mi và khách hàng nhm đm bo yu t cnh tranh.
2.2. Các bng chng thc nghim.
Nh đư nói  trên, đ chính sách tin t thc hin thành công vai trò điu chnh nn
kinh t, các nhà hoch đnh chính sách phi có nhng đánh giá chính xác v tính kp
thi và nh hng ca chính sách tin t đn nn kinh t. ó cng là lý do có không
ít bài nghiên cu tìm hiu v ý ngha thc tin ca nguyên tc Taylor trong chính
sách tin t hay thc nghim s điu chnh ca lãi sut bán l trc s thay đi ca
10


lãi sut chính sách  mt s nc phát trin cng nh điu kin ca trng thái cân
bng, hay nhng điu kin cho trng thái cân bng xác đnh di nhng tình hung

chc chn. Các nghiên cu đư đa ra kt qu khác nhau v s truyn dn lãi sut:
hoàn toàn- không hoàn toàn, cân xng- bt cân xng.
V c bn, chính sách tin t dn đn trng thái cân bng xác đnh nu nh phn
ng là đ mnh đn lm phát.  tránh tình trng không xác đnh, t l lãi sut danh
ngha phi phn ng hoàn toàn vi s thay đi ca lm phát k vng đ đm bo
tính n đnh và đng nht ca trng thái cân bng. Kt qu này đư đc đ cp trong
Taylor principle (Woodford,2003).
Vi mc tiêu tìm hiu ý ngha ca nguyên tc Taylor trong chính sách tin t, nhiu
bài nghiên cu cho rng s thành công rng rãi ca chính sách tin t k t nhng
nm đu thp niên 80s ch yu là do vic thc thi các chính sách tha mãn nguyên
tc Taylor. Các nghiên cu này đu đa ra kt lun v s truyn dn lãi sut hoàn
toàn, phù hp vi nguyên tc Taylor. C th, trong bài nghiên cu mình, Judd, J.F.,
Rudebush, G.D., (1998) đư c lng mt mô hình đn gin v hàm phn ng ca
cc D Tr Liên Bang M (Federal Reserve- Fed) đ xem xét mi quan h gia
phát trin kinh t và phn ng ca Fed. Tác gi tp trung vào s thay đi theo thi
gian ca hàm phn ng vi hàm phn ng đc thc hin trên ba mu quan sát ng
vi các nhim k Ch Tch Fed gn đây. C th là xem xét các chính sách tin t
ca Fed trong ba giai đon: Arthur Burns (1970.Q1–1978.Q1), Paul Volcker
(1979.Q3–1987.Q2), và Alan Greenspan (1987.Q3–1998). T đó rút ra kt lun
nguyên lý Taylor là công c hu ích giúp nm bt nhng yu t quan trng ca
chính sách tin t và giúp nn kinh t phát trin n đnh. Trong khi đó, các nghiên
cu ca Clarida và các cng s (1998), Clarida và các cng s (2000) đư tin hành
c lng hàm phn ng ca chính sách tin t đi vi bin đng ca nn kinh t
ln lt cho khu vc G3 (c, Nht, M), E3 (Anh, Pháp,Ý) và riêng nc M.
Các tác gi đư cung cp nhng mô t thc nghim cho thy các phn ng ca chính
sách tin t vn phù hp vi nguyên tc Taylor. Cùng mc tiêu tìm hiu vic áp
dng nguyên tc Taylor vào chính sách tin t, vi bài nghiên cu khác “A
11

historical analysis of monetary policy”, Taylor, J.B., (1999) đư xem xét mt s giai
đon và thi k trong lch s tin t ca M trên quan đim các bài nghiên cu v
quy lut chính sách tin t. Vi mc tiêu tìm hiu nhng lý do thi gian và kinh t
chính tr cho nhng thay đi trong chính sách tin t t quy lut chính sách này sang
quy lut chính sách khác và nhm đánh giá hiu qu ca nhng chính sách tin t.
T đó, tác gi đư đa ra kt lun rng nguyên tc chính sách tin t mà trong đó lưi
sut là mt hàm ca lm phát và lãi sut thc là mt khuôn kh hiu qu đ nghiên
cu lch s tin t ca M.
Tuy nhiên, kt qu li khác đi vi mt s bài theo hng nghiên cu s điu chnh
ca lãi sut bán l trên thc nghim  mt s khu vc đin hình. Nhng bài nghiên
cu này đu không ng h nguyên tc Taylor chun bng vic đa ra nhng kt qu
cho thy thc t s truyn dn lãi sut là không hoàn toàn. Thc nghim cho thy
lãi sut bán l điu chnh thp hn, so vi mt s thay đi ca lãi sut chính sách
(theo Cottarelli và Kourelis, 2004; Borio và Fritz, 1995; Moazzami, 1999; Hofmann
và Mizen, 2004; Sander và Kleimeier, 2004; De Bondt, 2005; Kok Sorensen và
Werner, 2006). Ngoài ra, lãi sut bán l còn cho thy tác đng đáng k đn tng
cu. Do đó, mc dù chính sách tin t đc tht cht đ ln theo nguyên tc Taylor,
lãi sut bán l không cho thy s điu chnh đ ln, nhm duy trì s n đnh ca lãi
sut thc. Vn đ này đc phát hin khá rõ ràng  khu vc đng Euro, là mt đin
hình ca th trng da trên ngân hàng (theo Allen và Gale, 2000).
Ngoài ra, mt s nghiên cu khác tìm hiu v tính cân xng- bt cân xng ca
truyn dn lãi sut. Edge và Rudd (2002) và Roisland (2003) tuyên b điu kin đ
đt đc trng thái cân bng xác đnh trong mô hình chu k kinh t vi giá c cng
nhc da trên các mô hình ti u hóa, khi mà các tiêu chun ca nguyên tc Taylor
không còn cung cp mt li gii tha đáng cho trng thái này ca nn kinh t. Galí
và các cng s (2004) đư gii thiu quy tc chung trong mô hình giá cng nhc, khi
mà phi mt mt khong thi gian đ s điu chnh trong chính sách tin t nhm
đt đc mc tiêu n đnh kinh t v mô lên lãi sut chính sách mi có th tác đng
làm thay đi  lãi sut bán l và cho thy nguyên tc Taylor không còn đ cho trng
12

thái cân bng xác đnh, hay s truyn dn lãi sut là không hoàn toàn. De Fiore và
Liu (2005) nghiên cu mt mô hình nn kinh t nh m và cho thy rng quy tc lãi
sut theo lm phát mc tiêu không n đnh do ph thuc vào mc đ m ca đi
vi thng mi quc t. Mt nguyên tc lãi sut nht đnh có th có ý ngha hoàn
toàn khác nhau v s n đnh kinh t v mô trong nn kinh t m nh hn so vi
nhng ngi trong mt nn kinh t tng đi khép kín. Claudia Kwapil và Johann
Scharler (2010) đư nghiên cu tính xác đnh ca trng thái cân bng trong mô hình
giá cng nhc mà trong đó hiu ng truyn dn t lãi sut chính sách đn lãi sut
bán l din ra khá chm chp và không hoàn toàn. Ngoài ra, tác gi còn tin hành
mô t và so sánh quá trình truyn dn lãi sut trong khu vc đng Euro- h thng tài
chính da vào ngân hàng và M- h thng tài chính da vào th trng. c bit,
bài nghiên cu còn đ cp đn chi phí ca các trung gian tài chính, đc cho là mt
trong nhng nguyên nhân làm cho lãi sut bán l điu chnh chm chp hn. Theo
đó, tác gi đư s dng mô hình t hi quy phân phi tr- ARDL (Autoregressive
Distributed Lag) đ rút ra mi quan h dài hn gia các bin và mi quan h ngn
hn gia các bin. Theo bài nghiên cu, hiu ng truyn dn dài hn  M ln hn
so vi khu vc đng Euro.
Hu ht các nghiên cu đu đc tin hành vi các quc gia có nn kinh t phát
trin, vn còn hn ch đi vi các nn kinh t đang phát trin, trong đó có Vit
Nam. T tt c các hng nghiên cu trên, nhn thy tm quan trng ca vic đo
lng hiu ng truyn dn lãi sut trong vic đánh giá hiu qu ca chính sách tin
t, ngi vit tin hành kim đnh hiu ng truyn dn t lãi sut chính sách đn lãi
sut bán l ti Vit Nam, xem xét có hay không s bt cân xng trong truyn dn lãi
sut và phân tích mc đ truyn dn lãi sut đ t đó cung cp nhng đánh giá v
hiu qu chính sách tin t ca Ngân hàng Trung ng. Mô hình hi quy phân phi
tr (Autoregressive Distributed Lag- ARDL) đc s dng đ kim đnh s truyn
dn dài hn t lãi sut chính sách đn lãi sut bán l.

13


CHNG 3: PHNG PHÁP NGHIÊN CU.
3.1. Phng pháp nghiên cu :
Áp dng mô hình hi quy tng quát t nghiên cu ca Claudia Kwapil và Johann
Scharler (2010). Mô hình đc tin hành xây dng da trên các phng trình xác
đnh s cân bng vi kì vng hp lý da trên các mô hình và công thc ph bin
nh : mô hình chu k kinh doanh chun theo quan đim kinh t hc Keynes mi,
đng cong Phillips.
o lng hiu ng dn truyn lãi sut ti Vit Nam, s dng mô hình hi quy phân
phi tr (Autoregressive Distributed Lag- ARDL), cùng vi kim đnh nghim đn
v và đng liên kt.
Mô hình ARDL đc s dng trong nghiên cu này đ phân tích hin tng truyn
dn trong dài hn ca lãi sut chính sách (bao gm lãi sut tái chit khu và lãi sut
tái cp vn) đn lãi sut bán l (lãi sut tin gi, lãi sut cho vay và lãi sut trái
phiu chính ph). ARDL là mô hình đc s dng đ nm bt s tác đng và s
ph thuc ln nhau gia nhiu chui thi gian. ây là mô hình kt hp gia mô
hình Var và mô hình t hi quy thông thng.
3.2. Mô hình ng dng:
Mô hình bài nghiên cu ng dng đc xây dng da trên mô hình chu k kinh
doanh chun theo quan đim mi ca Keynesian
1
.
3.2.1. Các gi đnh ban đu.
- Các ch th trong nn kinh t bao gm: các doanh nghip, khu vc trung
gian tài chính (đi vi Vit Nam là các ngân hàng) và các h gia đình
(gi đnh 1).
- Tài sn duy nht trong nn kinh t là trái phiu phi ri ro B
t

, có k hn,
thanh toán vi t l lãi sut R
t
(gi đnh 2).

1
Mô hình này có liên quan mt thit đn mô hình trong nghiên cu ca Woodford (2003).
14


- Tuy nhiên, các h gia đình không th mua trc tip trái phiu mà phi gi
tin D
t
ti các trung gian tài chính vi lãi sut 


. Các trung gian tài
chính t chc mt môi trng cnh tranh hoàn toàn và dùng khon tin
này đ đu t vào trái phiu (gi đnh 3).
- Hn na, hot đng ca các trung gian tài chính là tn kém và chi phí này
đc biu th bng mt hàm thay đi theo lãi sut (gi đnh 4).
-
Các

trung

gian

tài

chính
k
hông

có

đng

c

đ

d

tr

tin

gi nên

s

dùng

tt

c

tin

gi

vào

đu

t

trái

phiu vi

D
t
=
B
t
(gi đnh 5).

3.2.2. Phn ng ca các ch th trong nn kinh t.
3.2.2.1. Khu vc trung gian tài chính (các ngân hàng).
Nh gi đnh 3  trên, các h gia đình không th mua trc tip trái phiu mà phi
gi tin ti các trung gian tài chính, các trung gian tài chính s dùng khon tin này
đ mua trái phiu.
Gi đnh 4 cho phép đa s làm mt lãi sut (interest rate smoothing) vào mô hình
di dng đn gin. Mt vài gii thích cho s cng nhc ca lãi sut bán l (the
stickiness of retail interest rates) đư đc đ xut trong các nghiên cu. Trong bài
nghiên cu ca mình, Hofmann và Mizen (2004) đư gii thiu mt mô hình da vào
chi phí hiu chnh. Berger và Udell (1992) đư ch ra rng vic làm mt thanh
khon là đc trng ca môi trng kinh t mà mi quan h gn kt vi khách hàng

phát trin theo thi gian. iu đó có ngha là các ngân hàng mun gi cht mi
quan h vi khách hàng ca h có th đ ngh mc bo him ngm cho t l lãi sut
và gi t l lãi sut liên quan c đnh mc dù có nhng thay đi trong chính sách
tin t. Berlin và Mester (1999) đư cung cp bng chng thc nghim cho nhn đnh
này. Tuy nhiên, vn cha tìm đc s nht trí trong nghiên cu. Cách tip cn ca
tác gi trong bài nghiên cu này nhm tìm hiu s gii hn trong truyn dn lãi
sut.
Các trung gian tài chính ti đa hóa li nhun vi hàm li nhun:




- 󰀃







15


bng la chn ca trái phiu và tin gi vi lãi sut tin gi 


. Vi󰀃

   đi
din cho chi phí trung gian tài chính. C th, gi đnh 


 













Trong đó:


    và th hin hiu qu ca t l tin gi tr lãi cui k.
Tham s 

đc chn sao cho 

>1.
Vi gi đnh 5, các trung gian s đu t vào trái phiu mt khon
D
t
=
B
t

, c
lng gn đúng ca hàm logarit tuyn tính (log-linear) thì điu kin ti đa hóa li
nhun ca các trung gian tài chính là:

















(1)

Trong đó, các bin m phn ánh t l phn trm thay đi so vi mc n đnh. Nh
vy:


: th hin hiu ng truyn dn trc tip t trái phiu vi gi đnh t l lãi
sut đc quyt đnh bi chính sách tin t.



: th hin tính  ca lãi sut tin gi.
3.2.2.2. Các h gia đình.
Các h gia đình ti đa hóa hu dng k vng sut đi ca h qua hàm:


















(2)
Trong đó:
 > 0 và  > 0,  là h s chit khu.


phn ánh r hàng hóa tiêu dùng thi kì t.
L phn ánh cung lao đng  thi kì t.