Luận văn thạc sĩ Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trên địa bàn TPHCM đến năm 2020

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH



 THANH GIANG


THU HÚT UăTăTRC TIP
NC NGOÀI (FDI) TRÊNăA BÀN
TP. H CHÍ MINH NăNMă2020




LUNăVNăTHCăSăKINHăT





Tp. H Chí Minh ậ Nm 2014


B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH


 THANH GIANG

THUăHÚTăUăTăTRC TIP
NCăNGOÀIă(FDI)ăTRÊNăA BÀN
TP. H CHÍăMINHăNăNMă2020

Chuyên ngành: Kinh t chính tr
Mã s: 60310102

LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGIăHNG DN KHOA HC:
TS.ăLuăTh Kim Hoa


Tp. H Chí Minh ậ Nm 2014
LIăCAMăOAN

Tôi tên:  Thanh Giang, là hc viên cao hc khoá 20 ca trng
i hc kinh t Tp. HCM, chuyên ngành Kinh t chính tr.
Tôi xin cam đoan lun vn vi đ tài “Thuă hútă đuă tă trc tip
ncăngoƠiă(FDI)ătrênăđa bàn Thành ph H ChíăMinhăđn nmă2020”
là công trình nghiên cu đc lp ca cá nhân tôi, nhng s liu và trích dn
trong lun vn là khách quan, trung thc.

Tp. HCM Ngày 15 tháng 07 nm 2014
Tác gi


 Thanh Giang

MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ký hiu, các ch vit tt
Danh mc các bng
M U
1. Lý do chnăđ tài 1
2. Tình hình nghiên cuăđ tài 2
3. Mc tiêu nghiên cu 3
4. iătng và phm vi nghiên cu 3
5. Phngăphápănghiênăcu 4
6. óngăgópăvƠăýănghaănghiênăcu caăđ tài 4
7. Kt cu ni dung ca lunăvn 5
CHNGă1ă- CăS LÝ LUN V UăTăTRC TIPăNC NGOÀI
(FDI) 6
1.1. Các khái nimăcăbn và tính tt yu khách quan caăđuătătrc tipănc

ngoài (FDI) 6
1.1.1. Các khái nim c bn, đc đim và các hình thc FDI 6
1.1.2. Tính tt yu khách quan ca vic thu hút và s dng FDI trong phát
trin kinh t - xã hi 13
1.2. Mt s lý thuytăcăbn v đuătătrc tipănc ngoài 17
1.2.1. Lý lun ca V.I.Lênin v đu t trc tip nc ngoài 17
1.2.2. Lý thuyt ca Dunning - i hc Needs (Anh) 20
1.2.3. Lý thuyt “cái vòng lun qun” vi „cú huých t bên ngoài” ca
P.A.Samuelson (M) 22
1.3. Vai trò ca FDI trong phát trin kinh t - xã hi 24
1.3.1. Vai trò ca vn FDI đi vi các nhà đu t 24
1.3.2. Vai trò ca FDI đi vi các nc nhn đu t 25
1.4.ă Tácă đng tích cc và tiêu cc caă FDIă đi vi phát trin kinh t - xã
hiầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 28
CHNGă2 - THC TRNG THU HÚT VN FDI TI TP.HCM THI
GIAN QUA 34
2.1. Tng quan tình hình thu hút vnăFDIătrênăđa bàn TP. HCM thi gian qua
34
2.2. Thc trng thu hút vn FDI theo ngành kinh t trênăđa bàn thành ph
H Chí Minh 38
2.3. Thc trng thu hút vn FDI theo đi tác đu t trên đa bàn thành ph H
Chí Minh 41
2.4. Nhng tác đng tích cc ca vic thu hút vn FDI ti TP.HCM thi gian
qua 43
2.4.1. B sung ngun vn đu t phát trin và thúc đy tng trng kinh t ca
Thành ph 43
2.4.2. Góp phn chuyn dch c cu kinh t Thành ph theo hng hin
đi 45
2.4.3. Thúc đy vic chuyn giao k thut - công ngh mi, hin đi vào
Thành ph 47

2.4.4. Góp phn phát trinăcăs h tng, gii quyt vic làm và nâng cao
đi sngăngi dân thành ph 49
2.4.5. Góp phnă lƠmă tngă kimă ngch xut khu cho kinh t Thành
ph 51
2.5. Nhng tác đng tiêu cc ca FDI trên đa bàn thành ph H Chí Minh thi
gian qua 53
2.5.1. Nhp khu công ngh lc hu và gây ô nhim môi trng 53
2.5.2. Hot đng ra tin và chuyn giá ca các doanh nghip FDI 55
2.5.3. Mt s doanh nghip FDI trên đa bàn Thành ph có biu hin chim
dng vn, đt đai gây lưng phí ngun lc 57

CHNGă 3ă - NHă HNG VÀ GII PHÁP THU HÚT VN FDI TI
THÀNH PH H CHÍăMINHăNăNMă2020 61
3.1. Quan đim và đnh hng thu hút vn FDI trên đa bàn thành ph H
Chí Minh đn nm 2020 61
3.1.1. Quan đim thu hút vn FDI vào Thành ph trong thi gian
ti 61
3.1.2. nh hng thu hút vn FDI trên đa bàn Thành ph 63
3.2.

Gii pháp thu hút vn FDI trên đa bàn TP. HCM đn nm 2020 65
3.2.1. Hoàn thin c ch, chính sách và ci tin th tc hành chính quan
đn thu hút vn FDI trên đa bàn Thành ph 65
3.2.2. y mnh xúc tin đu t đ thu hút vn FDI 67
3.2.3. Phát trin c s h tng kinh t - k thut đ thu hút vn FDI 68
3.2.4. Phát trin, nâng cao cht lng ngun nhân lc đáp ng yêu cu ca
nhà đu t 71
3.2.5. Tng cng thu hút k thut – công ngh cao trong các doanh nghip FDI
to s lan to cho các doanh nghip trên đa bàn Thành ph 74
3.2.6. Chng chuyn giá trong quá trình thu hút vn FDI 75

3.2.7. Bo v môi trng sinh thái trong quá trình thu hút FDI vào Thành
ph 78
3.3. Nhng kin ngh đi vi Nhà nc nhm thu hút vn FDI trên đa bàn Tp.
HCM 81
3.3.1. Gi vng n đnh v kinh t, chính tr và xã hi đ thu hút FDI 81
3.3.2. Hoàn thin h thng lut pháp liên quan đn thu hút vn FDI 82
3.3.3. Hình thành mt s tp đoàn kinh t mnh, đ sc cnh tranh và phát
huy li th t thu hút FDI 83
KT LUN 87
TÀI LIU THAM KHO
DANH MC CH VIT TT

1. ASEAN: Hip hi các quc gia ông Nam Á
2. c + v: chi phí sn xut TBCN
3. CNH, HH: Công nghip hoá, hin đi hoá
4. CNTB: ch ngha t bn
5. FDI: u t trc tip nc ngoài
6. FII: u t gián tip nc ngoài
7. GDP: tng thu nhp quc ni
8. HDI: ch s phát trin con ngi
9. IMF: Qu tin t quc t
10. ISO: tiêu chun cht lng sn phm
11. KCX, KCN: khu ch xut, khu công nghip
12. KT-XH: kinh t - xã hi
13. m: giá tr thng d
14. NCKH: Nghiên cu khoa hc
15. P’: T sut li nhun
16. Tp. HCM: Thành ph H Chí Minh
17. USD: đô la M
18. VN: Vit Nam đng

19. WAIPA: T chc xúc tin u t Th gii
20. WTO: T chc Thng mi Th gii
21. XHCN: Xã hi ch ngha
22. UNCTAC: T chc Hi ngh Liên hp quc v Thng mi và Phát trin


DANH MC BNG

Bng 1.1. Dòng vn FDI trong thp niên cui th k XX (1991-2000)…… 15
Bng 1.2. T l tng, gim FDI toàn cu qua các nm (2002-2012)…………16
Bng 2.1. D án đu t trc tip nc ngoài FDI đc cp phép trên đa bàn
Tp. HCM (phân theo nm cp phép)………………………………………….35
Bng 2.2. S d án FDI đc cp phép phân theo ngành kinh t (Ly k các d
án còn hiu lc đn ngày 31/12/2012)………………………… 39-40
Bng 2.3. u t trc tip nc ngoài đc cp phép phân theo đi tác đu t
ch yu (lu k các d án còn hiu lc đn ngày 31/12/2012)…………… 41-42
Bng 2.4. Vn đu t trên đa bàn TP. HCM giai đon 2005 – 1012 phân theo
khu vc kinh t (theo giá hin hành)…………………………………………43
Bng 2.5. Tng sn phm (GDP) trên đa bàn TP. HCM phân theo khu vc kinh
t………………………………………………………………………………44
Bng 2.6. T trng c cu ngành kinh t trên đa bàn Tp. HCM qua các nm… 46
Bng 2.7. Lao đng trong các loi hình doanh nghip trên đa bàn Tp. HCM
giai đon 2008- 2012………………………………………………………….50
Bng 2.8. Tr giá xut khu hàng hoá ti TP. HCM giai đon 2009 – 2012 (phân
theo khu vc kinh t)………………………………………………………….52


1
MăU
1. LýădoăchnăđătƠi

Quá trình toàn cu hóa và hi nhp kinh t quc t ngày càng tr nên
sâu rng, đư tác đng mnh m đn tt c các quc gia đc bit là các nc
đang phát trin. Hi nhp kinh t quc t không ch tác đng đn tng trng
và phát trin kinh t mà còn tác đng mnh m đn nhiu lnh vc trong đó có
đu t quc t và các lnh vc liên quan đn đu t. Nhn thc đc tm quan
trng ca đu t trc tip nc ngoài (FDI), Ngh quyt i hi ng ln th
X đư khng đnh: Kinh t có vn đu t nc ngoài là mt b phn cu thành
quan trng ca nn Kinh t th trng đnh hng Xư hi ch ngha ca nc
ta, đc khuyn khích phát trin lâu dài. Thu hút đu t trc tip nc ngoài
là ch trng quan trng, góp phn khai thác các ngun lc trong nc, m
rng hp tác kinh t quc t, to nên sc mnh tng hp phc v s nghip
công nghip hóa, hin đi hóa phát trin đt nc, xây dng nn sn xut hin
đi, vng mnh phc v cho c nhu cu trong nc và xut khu, có kh nng
h tr và kích thích phát trin nng lc cho các ngành khác, tin ti đi mi
toàn b xư hi. Ngày 07/04/2009, Chính ph cng đư ban hành Ngh quyt s
13/NQ-CP “V đnh hng, gii pháp thu hút và qun lý vn đu t trc tip
nc ngoài trong thi gian ti”, nhm thu hút mnh m FDI vào phát trin
kinh t - xư hi ca đt nc.
TP. H Chí Minh là trung tâm kinh t, tài chính, thng mi, dch v
ca đt nc. Trong thi gian qua vic thu hút và s dung FDI trên đa bàn
thành ph luôn đt mc cao so vi c nc, ngun vn FDI đư đóng góp quan
trng vào phát trin kinh t - xư hi ca Thành ph, tuy nhiên ngun vn FDI
vào Thành ph cng còn tn ti nhng mt hn ch nht đnh, cha đng
nhng nhân t thiu bn vng. Vì vy, vn đ đt ra trong thi gian ti là cn
có các bin pháp thích hp đ thu hút và s dng có hiu qu FDI trên đa bàn
2
thành ph H Chí Minh, đng thi hn ch nhng mt tiêu cc ca nó đ phát
trin bn vng kinh t- xư hi. Chính vì vy tác gi đư la chn đ tài nghiên
cu: “THUăHÚTăUăTăTRCăTIPăNCăNGOÀIă(FDI)ăTRÊNăAăBÀN TP.
HăCHÍăMINHăNăNMă2020”, nhm đa ra nhng gii pháp đ thu hút mnh

m hn na ngun vn FDI vào phát trin kinh t - xư hi, thc hin thành
công s nghip CNH, HH trên đa bàn Thành ph.
2. TìnhăhìnhănghiênăcuăđătƠi
Cho đn nay, đư có nhiu công trình nghiên cu v thu hút và s dng
vn FDI di nhng góc đ khác nhau, trong đó có mt s công trình nghiên
cu tiêu biu liên quan trc tip đn đ tài mà tác gi đc tip cn bao gm:
- Trn Vn Li, 2008. “TáẾăđngăđuătătrẾătiịănẾăngỊàiăđiăốiă
săịhátătrinăkinhătă- ồãăhiăẾaăốùngăkinhătătrngăđimăịhíaăNamăđnă
nmă2020”. Lun án tin s kinh t. Khoa Kinh t - Trng i hc Quc gia
Thành ph H Chí Minh. Tác gi nghiên cu tác đng tích cc, tiêu cc ca
FDI đi vi các nc có nn kinh t kém phát trin và mt s gii pháp đ
khc phc.
- Ngô Th Hi Xuân, 2011 (Ch nhim đ tài). “Nhngă giiă ịháịă
ẾhinălẾăkhẾăịhẾătìnhătrngămtăẾânăđiătrỊngăhỊtăđngăđuătătrẾă
tiịănẾăngỊàiătiăVităNam”.  tài NCKH cp B. Báo cáo vào tháng 11
nm 2011. Nhóm tác gi đư đ cp nhng hn ch và mt cân đi trong hot
đng FDI  Vit Nam và đ xut các gii pháp khc phc.
- Nguyn Xuân Trung, 2012. “MtăsăgiiăịháịănhmănângăẾaỊăẾhtă
lngăđuă tătrẾătiịănẾă ngỊàiă tiăVitănamă giaiăđỊnă 2011ă – 2020”.
Lun án Tin s Kinh t hc. Mư s 62.31.05.01. Thông qua vic phân tích
mt s vn đ v đu t trc tip nc ngoài  Vit Nam liên quan đn: cân
đi v mô; bo v môi trng và chuyn giao công ngh; S tác đng lan ta,
liên kt gia các doanh nghip nc ngoài và doanh nghip trong nc…, tác
3
gi đư làm sáng t mt s mt tích cc và tiêu cc ca đu t trc tip nc
ngoài. T đó đ xut mt s gii pháp nâng cao cht lng thu hút và s dng
FDI  Vit Nam.
Ngoài ra, còn mt s công trình nghiên cu khác đc tác gi nghiên
cu và k tha trong quá trình thc hin lun vn, đc lit kê trong phn tài
liu tham kho.

Các công trình nghiên cu nói trên là nhng tài liu rt cn thit, giúp
cho tác gi k tha đ hoàn thành lun vn. Tuy nhiên, đ tài nghiên cu ca
tác gi đc tip cn di góc đ Kinh t chính tr, tác gi đi sâu phân tích tác
đng ca FDI đi vi phát trin kinh t - xư hi ca Tp. HCM, t đó đ xut
nhng quan đim và đnh hng đ thu hút ngun vn FDI đn nm 2020 trên
đa bàn Thành ph.
3. Mcătiêu nghiênăcu
Xut phát t c s lý lun chung v FDI, tác gi đi sâu phân tích thc
trng thu hút và s dng FDI trên đa bàn thành ph H Chí Minh trong thi
gian qua, t đó xác đnh nhng quan đim và đ xut nhng gii pháp nhm
thu hút FDI ti thành ph H Chí Minh trong thi gian ti
4. iătngăvƠăphmăviănghiênăcu
i tng nghiên cu ca đ tài là lnh vc FDI
Phm vi nghiên cu ca đ tài đ cp đn nhng vn đ liên quan đn
hot đng FDI ti thành ph H Chí Minh. Tác gi đi sâu phân tích thc trng
vic thu hút và s dng FDI trên đa bàn Thành ph t khi Lut u t nc
ngoài có hiu lc nm 1988 ti Vit Nam nói chung và Tp. HCM nói riêng,
đc bit là t giai đon nm 2000 tr li đây. Trên c s nghiên cu thc
trng, tác gi đư đ xut quan đim, đnh hng và các gii pháp đ thu hút
FDI ti Thành ph đn nm 2020.

4
5. Phngăphápănghiênăcu
Trong quá trình nghiên cu tác gi đư s dng các phng pháp khác
nhau nh:
- Phng pháp phân tích – tng hp: nhm phân tích rõ thc trng ca
FDI trên đa bàn thành ph, t đó tng hp rút ra nhng đóng góp tích cc và
nhng mt hn ch ca thu hút FDI ti Tp. HCM, đ đ ra nhng đnh hng
và gii pháp nhm thu hút vn FDI ti Thành ph trong thi gian ti.
- Phng pháp đi chiu – so sánh: trên c s các s liu thu thp đc

tác gi đư đi chiu, so sánh tình hình thu hút và s dng FDI trên đa bàn
Thành ph thi gian qua, t đó rút ra nhng kt lun làm c s khoa hc cho
vic đ ra nhng gii pháp đ thu hút FDI trong thi gian ti.
- Phng pháp thng kê, kho sát: tác gi đư thu thp các s liu thng
kê ca Cc Thng kê Thành ph, S K hoch và u t, S Lao đng-
thng binh và xư hi, Hi doanh nghip Thành ph và kho sát thc t ti
mt s doanh nghip FDI trên đa bàn Thành ph, đ có s liu cp nht sát
vi thc t làm c s đ nghiên cu và thc hin đ tài.
6. óngăgópăvƠăýănghaănghiênăcuăcaăđătƠi
-  tài đư h thng hoá c s lý lun chung v FDI bao gm: nhng
khái nim c bn, đc đim và nhng hình thc FDI; các lý thuyt c bn v
FDI; vai trò ca FDI trong phát trin kinh t - xư hi và tính hai mt ca FDI.
-  tài đi sâu phân tích thc trng ca vic thu hút vn FDI trên đa
bàn thành ph H Chí Minh thi gian qua ch ra nhng đóng góp tích cc và
nhng mt hn ch ca vic thu hút FDI trên đa bàn Thành ph.
-  xut nhng quan đim, đnh hng và gii pháp nhm thu hút và
s dng có hiu qu vn FDI vào phát trin kinh t - xư hi ca Thành ph
trong thi gian ti.
5
-  tài đư có nhng đóng góp nht đnh v thc tin làm c s cho các
nhà hoch đnh chính sách trên đa bàn Thành ph H Chí Minh cng nh các
đa phng trong c nc nhm đa ra nhng bin pháp đ thu hút và s dng
có hiu qu ngun vn FDI vào phát trin kinh t - xư hi, thc hin thành
công s nghip CNH, HH đt nc. ng thi, làm t liu tham kho cho
sinh viên và hc viên cao hc nghiên cu lnh vc liên quan đn FDI.
7. Ktăcuăniădungăcaălunăvn
Ngoài phn m đu và kt lun lun vn gm 3 chng:
Chngă1 - CăsălýălunăvăđuătătrcătipăncăngoƠi (FDI)
Chngă2 - ThcătrngăthuăhútăvnăFDIăti thƠnhăphăHăChíăMinhă
thiăgianăqua

Chng 3 - nhăhngăvƠăgiiăpháp thu hút vn FDI tiăthƠnhăphă
HăChíăMinhăđnănmă2020














6
CHNGă1:ăCăSăLÝăLUNăVăUăTă
TRCăTIPăNCăNGOÀIă(FDI)
1.1. CácăkháiănimăcăbnăvƠătínhăttăyuăkhách quan caăđuătă
trcătipăncăngoƠi (FDI)
1.1.1.ăCáẾăkháiănimăẾăbn,ăđẾăđimăốàăẾáẾăhìnhăthẾăFDI
 CáẾăkháiănimăẾăbnăốăFDI:
u t là vic s dng vn vào quá trình tái sn xut xư hi nhm to
ra nng lc vn ln hn đ phát trin sn xut, kinh doanh. Trên bình din
doanh nghip, đu t là vic di chuyn vn vào mt hot đng nào đó nhm
mc đích thu li mt khon tin ln hn.
Theo điu 3 Lut u t đc nc Cng hòa xư hi ch ngha Vit
Nam ngày 12.12. 2005 thì “u t là vic nhà đu t b vn bng các loi tài
sn hu hình hoc vô hình đ hình thành tài sn tin hành các hot đng đu

t theo quy đnh ca Lut đu t và các quy đnh khác ca pháp lut có liên
quan”.
Hot đng đu t đc phân loi theo nhng tiêu chí khác nhau tùy
theo mc đích ca vic phân loi đu t:
+ Phân loi đu t theo tính cht ca đu t có: hot đng đu t phát
trin; hot đng đu t chuyn dch mà không làm thay đi giá tr ca nó.
+ Phân loi theo hình thc s hu vn có: đu t ca nhà nc, đu t
ca t nhân hoc đu t ca các t chc tài chính.
+ Phân loi theo quan h qun lý ca ch đu t có: đu t trc tip và
đu t gián tip.
Các quan đim v FDI:
+ Theo T chc Thng mi Th gii - WTO
(World Trade
Organization): u t trc tip nc ngoài (FDI) xy ra khi mt nhà đu t t
7
mt nc (nc ch đu t) có đc mt tài sn  mt nc khác (nc thu
hút đu t), cùng vi quyn qun lý tài sn đó. Phng din qun lý là th đ
phân bit FDI vi các công c tài chính khác. Trong phn ln trng hp, c
nhà đu t ln tài sn mà ngi đó qun lý  nc ngoài là các c s sn xut,
kinh doanh. Trong nhng trng hp đó, nhà đu t thng hay đc gi là
“công ty m” và các tài sn đc gi là “công ty con” hay “chi nhánh công
ty”.
+ Theo Qu tin t quc t - IMF
(International Monetary Fund): FDI
là mt hot đng đu t đc thc hin nhm đt đc nhng li ích lâu dài
trong mt doanh nghip hot đng trên lưnh th ca mt nn kinh t khác, nn
kinh t nc ch đu t, mc đích ca ch đu t là giành quyn qun lý thc
s doanh nghip đ thu li nhun.
+ Theo điu 3 Lut u t 2005 ca nc Cng Hòa Xư Hi Ch
Ngha Vit Nam: “u t nc ngoài là vic nhà đu t nc ngoài đa vào

Vit Nam vn bng tin và các tài sn hp pháp khác đ tin hành hot đng
đu t”.
T nhng quan đim trên, có th hiu đu t trc tip nc ngoài là
mt hình thc hp tác kinh doanh quc t, vi nhng đc thù riêng v s can
thip ca ch đu t nc ngoài vào quá trình kinh doanh, sn xut, v tính
cht lâu dài ca d án, v s gn lin vi quá trình chuyn giao công ngh,
đc điu chnh bng mt h thng lut pháp hoàn chnh, rõ ràng và đòi hi
ch đu t trc tip nc ngoài phi tuân theo quy đnh lut đu t ca nc
s ti.
 NhngăđẾăđimăẾăbnăẾaăđuătătrẾătiịănẾăngỊài:
- Vn góp ca ch đu t nc ngoài phi đt mt lng vn ti thiu
theo quy đnh ca tng nc, qua đó đ h có quyn đc trc tip tham gia
8
qun lý điu hành đi tng mà h b vn đu t: các nc phng Tây nói
chung, quy đnh lng vn này phi chim trên 10% c phn xí nghip nc
ngoài thì mi đc xem là đu t trc tip. Có nc quy đnh là 25%.  nc
ta, Lut đu t nc ngoài quy đnh vn ti thiu ca bên nc ngoài phi
chim ít nht là 30% tng s vn pháp đnh. đi vi phn góp vn USD phi
thanh toán bng VN theo t giá hi đoái ca ngân hàng Vit Nam.
- V quyn điu hành, qun lý doanh nghip có vn đu t trc tip
nc ngoài ph thuc vào mc góp vn. Nu nhà đu t nc ngoài đu t
100% vn thì doanh nghip đó hoàn toàn do nhà đu t nc ngoài điu hành,
có th trc tip hoc thuê ngi qun lý. i vi các doanh nghip Liên
doanh, vic điu hành công ty do Hi đng qun tr, đng đu là Ch tch Hi
đng qun tr. Tng giám đc và các phó tng giám đc do Hi đng qun tr
b nhim, min nhim. Tng giám đc hoc phó tng giám đc th nht là
công dân Vit Nam.
- V chia li nhun, nhà đu t nc ngoài thu đc li nhun đu t
ph thuc vào kt qu sn xut, kinh doanh ca xí nghip. Lưi, l đc phân
chia theo t l góp vn trong vn pháp đnh, sau khi đư tr đi thu li tc và

các khon đóng góp cho nc s ti theo quy đnh ca pháp lut. Nhà đu t
nc ngoài đc quyn chuyn li nhun thu đc v nc theo quy đnh
hin hành ca nc nhn đu t.
 CáẾăhìnhăthẾăđuătătrẾătiịănẾăngỊài:
+ Doanh nghip liên doanh là doanh nghip do mt bên hay các bên
nc ngoài góp vn vi mt bên hay các bên nc nhn đu t đ thành lp
nên doanh nghip mi gn vi vic hình thành pháp nhân mi.
+ Doanh nghip 100% vn nc ngoài là doanh nghip do nhà đu t
nc ngoài đu t 100% vn.
9
+ Hp đng hp tác kinh doanh (gi tt là hp đng BCC) là vn bn
ký kt gia hai bên hoc nhiu bên đ tin hành hot đng đu t mà không
thành lp pháp nhân mi.
+ Hình thc BOT (hp đng xây dng – kinh doanh – chuyn giao)
+ Hình thc BTO (hp đng xây dng - chuyn giao – kinh doanh)
+ Hình thc BT (hp đng xây dng – chuyn giao)
i vi Vit Nam, Lut u t 2005 đư quy đnh 5 hình thc FDI c
bn, đó là:
+ Doanh nghip 100% vn nc ngoài: là doanh nghip thuc quyn
s hu ca nhà đu t nc ngoài lp ti Vit Nam, t t chc qun lý và chu
trách nhim v kt qu hot đng kinh doanh ca mình.
Hình thc doanh nghip 100% vn nc ngoài là hình thc truyn
thng và ph bin ca FDI. Vi hình thc này, các nhà đu t, cùng vi vic
chú trng khai thác nhng li th ca đa đim đu t mi, đư n lc tìm cách
áp dng các tin b khoa hc công ngh, kinh nghim qun lý trong hot đng
kinh doanh đ đt hiu qu cao nht. Hình thc này ph bin  quy mô đu t
nh nhng cng rt đc các nhà đu t a thích đi vi các d án quy mô
ln. Hin nay, các công ty xuyên quc gia thng đu t theo hình thc doanh
nghip 100% vn nc ngoài và h thng thành lp mt công ty con ca
công ty m xuyên quc gia.

Hình thc 100% vn đu t nc ngoài có u đim là nc ch nhà
không cn b vn, tránh đc nhng ri ro trong kinh doanh, thu ngay đc
tin thuê đt, thu, gii quyt vic làm cho ngi lao đng. Mt khác, do đc
lp v quyn s hu nên các nhà đu t nc ngoài ch đng đu t và đ
cnh tranh, h thng đu t công ngh mi, phng tin k thut tiên tin
nhm đt hiu qu kinh doanh cao, góp phn nâng cao trình đ tay ngh ngi
10
lao đng. Tuy nhiên, nó có nhc đim là nc ch nhà khó tip nhn đc
kinh nghim qun lý và công ngh, khó kim soát đc đi tác đu t nc
ngoài và không có li nhun.
+ Doanh nghip liên doanh: là doanh nghip đc hình thành trên c
s liên kt gia các doanh nghip trong và ngoài nc theo lut pháp ca
nc ch nhà; các bên liên doanh s chu trách nhim ln nhau trong phm vi
phn góp vn ca mình vào liên doanh.
Hình thc doanh nghip liên doanh to nên pháp nhân đng s hu
nhng đa đim đu t phi  nc s ti. Hiu qu hot đng ca doanh
nghip liên doanh ph thuc rt ln vào môi trng kinh doanh ca nc s
ti, bao gm các yu t kinh t, chính tr, mc đ hoàn thin pháp lut, trình
đ ca các đi tác liên doanh ca nc s ti Hình thc doanh nghip liên
doanh có nhng u đim là góp phn gii quyt tình trng thiu vn, nc s
ti tranh th đc ngun vn ln đ phát trin kinh t nhng li đc chia s
ri ro; có c hi đ đi mi công ngh, đa dng hóa sn phm; to c hi cho
ngi lao đng có vic làm và hc tp kinh nghim qun lý ca nc ngoài;
Nhà nc ca nc s ti d dàng hn trong vic kim soát đc đi tác nc
ngoài. V phía nhà đu t, hình thc này là công c đ thâm nhp vào th
trng nc ngoài mt cách hp pháp và hiu qu, to th trng mi, góp
phn to điu kin cho nc s ti tham gia hi nhp vào nn kinh t quc t.
Tuy nhiên, hình thc này có nhc đim là thng d xut hin mâu thun
trong điu hành, qun lý doanh nghip do các bên có th có s khác nhau v
ch đ chính tr, phong tc tp quán, truyn thng, vn hóa, ngôn ng, lut

pháp. Nc s ti thng ri vào th bt li do t l góp vn thp, nng lc,
trình đ qun lý ca cán b tham gia trong doanh nghip liên doanh yu.
+ Hp đng hp tác kinh doanh (BCC): là vn bn đc ký kt gia
hai bên hoc nhiu bên (các bên tham gia) trong đó quy đnh trách nhim và
11
phân chia kt qu kinh doanh cho mi bên tham gia đ tin hành đu t kinh
doanh  nc ch nhà.
Hình thc đu t này có u đim là giúp gii quyt tình trng thiu vn,
công ngh; to th trng mi, bo đm đc quyn điu hành d án ca nc
s ti, thu li nhun tng đi n đnh. Tuy nhiên, nó có nhc đim là nc
s ti không tip nhn đc kinh nghim qun lý; công ngh thng lc hu;
ch thc hin đc đi vi mt s ít lnh vc d sinh li nh thm dò du khí.
Hình thc hp đng hp tác kinh doanh không thành lp pháp nhân
riêng và mi hot đng BCC phi da vào pháp nhân ca nc s ti. Do đó,
v phía nhà đu t, h rt khó kim soát hiu qu các hot đng BCC. Tuy
nhiên, đây là hình thc đn gin nht, không đòi hi th tc pháp lý rm rà
nên thng đc la chn trong giai đon đu khi các nc đang phát trin
bt đu có chính sách thu hút FDI. Khi các hình thc 100% vn hoc liên
doanh phát trin, hình thc BCC có xu hng gim mnh.
+ Hình thc hp đng BOT, BTO, BT
- Hp đng “xây dng – kinh doanh – chuyn giao” (BOT): là các
vn bn mà nc ch nhà ký vi nhà đu t bên ngoài đ xây dng kinh
doanh các công trình kt cu h tng trong mt thi gian nht đnh đ thu hi
vn lưi. Khi ht hn công trình s đc nhà đu t chuyn giao cho nc ch
nhà mà không đòi bi hoàn.
- Hp đng “xây dng – chuyn giao – kinh doanh” (BTO): là vn bn
ký kt gia c quan nhà nc có thm quyn ca Vit Nam và nhà đu t
nc ngoài đ xây dng công trình kt cu h tng, sau khi xây dng xong
nhà đu t nc ngoài chuyn giao công trình đó cho nhà nc Vit Nam,
chính ph Vit Nam dành cho nhà đu t quyn kinh doanh công trình đó

trong mt thi gian nht đnh đ thu hi vn đu t và li nhun hp lý.
12
- Hp đng “xây dng – chuyn giao” (BT): là vn bn ký kt gia c
quan nhà nc Vit Nam và nhà đu t nc ngoài đ xây dng công trình kt
cu h tng, sau khi xây dng xong nhà đu t nc ngoài chuyn giao công
trình đó cho nhà nc Vit Nam, chính ph Vit Nam to điu kin cho nhà
đu t nc ngoài thc hin d án khác đ thu hi vn đu t và li nhun
hp lý.
Các hình thc BOT, BTO, BT có các đc đim c bn: mt bên ký kt
phi là Nhà nc; lnh vc đu t là các công trình kt cu h tng nh đng
sá, cu, cng, sân bay, bnh vin, nhà máy sn xut, đin, nc ; bt buc
đn thi hn phi chuyn giao không bi hoàn cho Nhà nc.
u đim ca các hình thc này là thu hút vn đu t vào nhng d án
kt cu h tng, đòi hi lng vn ln, thu hi vn trong thi gian dài, làm
gim áp lc vn cho ngân sách nhà nc. ng thi, nc s ti sau khi
chuyn giao có đc nhng công trình hoàn chnh, to điu kin phát huy các
ngun lc khác đ phát trin kinh t. Tuy nhiên, hình thc BOT có nhc
đim là đ ri ro cao, đc bit là ri ro chính sách; nc ch nhà khó tip
nhn kinh nghim qun lý, công ngh.
+ u t mua c phn hoc sáp nhp, mua li doanh nghip
Khi th trng chng khoán phát trin, các kênh đu t gián tip (FII)
đc khai thông, nhà đu t nc ngoài đc phép mua c phn, mua li các
doanh nghip  nc s ti, nhiu nhà đu t rt a thích hình thc đu t này.
 đây, v mt khái nim, có vn đ ranh gii t l c phn mà nhà đu t
nc ngoài mua - ranh gii giúp phân đnh FDI vi FII. Khi nhà đu t nc
ngoài tham gia mua c phiu, trái phiu trên th trng chng khoán nc s
ti, h to nên kênh đu t gián tip nc ngoài (FII). Tuy nhiên, khi t l s
hu c phiu vt quá gii hn nào đó cho phép h có quyn tham gia qun lý
doanh nghip thì h tr thành nhà đu t FDI. Lut pháp Hoa K và nhiu
13

nc phát trin quy đnh t l ranh gii này là 10%. i vi Vit Nam trong
giai đon hin nay, t l này đc quy đnh là 30%.
Hình thc mua c phn hoc mua li toàn b doanh nghip có u đim
c bn là đ thu hút vn và có th thu hút vn nhanh, giúp phc hi hot đng
ca nhng doanh nghip bên b vc phá sn. Nhc đim c bn là d gây
tác đng đn s n đnh ca th trng tài chính. V phía nhà đu t, đây là
hình thc giúp h đa dng hoá hot đng đu t tài chính, san s ri ro nhng
cng là hình thc đòi hi th tc pháp lý rc ri hn và thng b ràng buc,
hn ch t phía nc ch nhà.
1.1.2.ă Tínhă ttă yuă kháẾhă quană Ếaă ốiẾă thuă hútă ốàă să ếngă FDI
trỊngăịhátătrinăkinhătă- ồãăhi
Vic thu hút và s dng FDI gia các nc đc bt ngun t nhng lý
do ch yu sau:
- Xut phát t s chênh lch các yu t đu vào, trong đó ngun lao
đng r là yu t quan trng, nht là đi vi các nc có ngun lao đng di
dào vi giá nhân công r. Chng hn tin công ca các công nhân M làm
vic ti ngành công nghip lp ráp máy tính t 2.000 - 2.500 USD/ tháng, thì
vi công vic tng t trong các công ty con ca chúng  Thailand, Malaysia
hoc Trung Quc ch bng 1/5 con s nói trên, hoc thp hn. Thc t cho
thy chi phí lao đng r vn còn là yu t hp dn các nhà đu t; điu đó gii
thích vì sao đu t ca M, Tây Âu và Nht Bn đu t vào Trung Quc, vào
ASEAN tng nhanh trong mt s nm qua. Nói cách khác, các nhà đu t tìm
kim s đu t  bên ngoài do li dng li th chênh lch v chi phí sn xut
gia các nc, đc bit là giá nhân công, qua đó thu đc li nhun cao hn
nh gim đc chi phí sn xut.
- Quy lut li nhun là nguyên nhân c bn thúc đy s hình thành và
phát trin FDI. Thc tin đư chng minh t sut li nhun  các nc công
14
nghip phát trin có xu hng gim xung, bi quá trình tng tích ly t bn
đi lin vi s tng cu to hu c ca t bn. C. Mác đư chng minh cu to

hu c trong CNTB ngày càng tng là xu hng tt yu, nht là trong các
ngành công nghip truyn thng, nhng nhà đu t t bn có th thay đi t
sut li nhun (p’) t công thc ca C. Mác p’ = m/ c+v (%) nh gim v bng
cách thuê lao đng r hn  các nc đang phát trin, hoc chuyn giao các
ngành công nghip truyn thng sang các nc này. Mt khác, do chy theo
t sut li nhun cao, nên khi các ngành, các lnh vc có t sut li nhun cao
trong nc đư đc đu t ht, các nhà t bn không mun đu t vào các
lnh vc cn vn ln, t sut li nhun thp, do đó h tìm cách chuyn giao
hoc đu t ra nc ngoài nhng ngành công nghip truyn thng nhm “ti
đa hoá” đc li nhun.
- FDI là mt hình thc nhm phân tán bt ri ro khi đu t. Vn đa
vào hot đng đu t luôn có nhng yu t ri ro. Do đó, đa vn ra nc
ngoài đu t bên cnh tranh th li th so sánh, chính sách u đưi, th
trng… ca nc nhn đu t đ ti đa hóa li nhun, nhà đu t còn nhm
phân tán ri ro, chính vì vy nhà đu t thng quan tâm đn vic la chn
đu t vào nhng nc, nhng ngành chng nhng có t sut li nhun cao
mà còn ít có kh nng xy ra ri ro.
- FDI còn xut phát t xu hng bo h mu dch  các nc ngày càng
gia tng vi nhng hàng rào thu quan. Chng hn, M đánh thu ti 40% đi
vi xe ô tô nguyên chic nhp t Nht, nhng s ch đánh thu giá tr gia tng
đi vi xe cùng loi nu đc lp ráp ti M vi mc thu này ch bng 25%
giá tr xe ô tô. Chính vì th mà các nc gia tng đu t ra nc ngoài sn
xut đ tránh hàng rào thu quan, đ tip cn th trng rng ln bên ngoài.
- S phát trin mnh m ca cuc cách mng khoa hc và công ngh
trên th gii, và chi phí bo v môi trng tng cao  các nc phát trin là
15
mt trong nhng nguyên nhân thúc đy tng dòng FDI t các nc phát trin
sang các nc đang phát trin, làm cho tng ngun vn FDI trên th gii gia
tng nhanh.
Ngoài nhng nguyên nhân trên, quá trình toàn cu hóa và m rông quan

h kinh t quc t cng là nhân t quan trng thúc đy tng dòng vn FDI trên
th gii ngày càng tng. Thng kê  bng 1,1 đư cho thy rõ điu đó.
Bngă1.1.ăDòngăvnăFDIătrongăthpăniênăcuiăthăkăXXă(1991-2000)
(tălă%ănm trẾ là 100)

1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
Tng s
(T USD)
149
168
195
258.2
335.2
394.1
485.8
706.5
1089.5
1400
T l tng
gim (%)
-

112.8
116.1
132.4
129.8
117.6
123.3
145.4
154.2
128.5
Ngun:ăTngăhịăbáỊăẾáỊăẾaăUNCTAD,ăănm 2001.
Thng kê cho thy, bc sang nhng nm đu thp niên 80 ca th k
XX, t l vn FDI th gii tng rt đáng k t bình quân 25 t USD trong
nhng nm thp niên 70 tng lên 50 t USD giai đon 1980-1985 liên tc tng
nhng nm sau đó (tr 3 nm 1990-1992). Mc dù nn kinh t th gii chu
nhng tác đng tiêu cc ca cuc khng hong tài chính Châu Á n ra vào
nm 1997. Song, dòng vn FDI th gii vn gia tng. Nm 1998 dòng vn
này tng 45% so vi nm 1997. Nm 2000, đt 1400 t USD, đánh du mc
k lc v ngun vn FDI ca th gii trong th k XX. Nhng, sau khi đt
đn đnh đim vào nm 2000 nh đư trình bày trên, ngun FDI th gii đt
ngt gim liên tip trong ba nm lin: nm 2002 tng đu t th gii là 823 t
USD; Nm 2003 là 651 t USD; thp nht là vào nm 2004, ch đt 575 t
USD. Sau ba nm liên tc gim, sang nm 2005, FDI bt đu phc hi tr li
nhng vn còn khiêm tn: Nm 2006 đt 612 t USD; Nm 2006 đt 648 t
16
USD; Nm 2007 đt 1200 t USD và nm 2008 là 1538 t USD ; Nm 2009
đt 1370 t USD ; Nm 2010 đt 1040 t USD ; Nm 2011 đt 1200 t USD;
Nm 2012 đt 1510 t USD. (xem bng 1.2)
Bngă1.2:ăTălătng, gimăFDIătoƠnăcuăquaăcácănm (2002-2012)
(Tălă%ănmătrẾălàă100)

2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Tng s
(T USD)
823
651
575
648
916
1200
1538
1370
1040
1200
1510
T l tng
gim
(%)
-
79,1
88,3

112,7
141,4
131,0
128,2
89,1
76,0
115,4
125,8
Ngun:ăTngăhịăbáỊăẾáỊăẾaăUNCTAD, nmă2013
Tóm li, trong bi cnh toàn cu hoá và quc t hoá kinh t đang din
ra mnh m, đc bit t thp niên 80 th k XX đn nay, kinh t th gii đư
xut hin nhng xu hng mi nh: đy mnh quá trình t do thng mi, gia
tng mnh m đu t quc t, thúc đy cnh tranh - hp tác trên phm vi toàn
cu. Chính xu hng vn đng mi đó ca nn kinh t th gii li quyt đnh
s ph thuc ln nhau ngày càng sâu sc gia các nc. S gia tng ca dòng
vn FDI mt cách nhanh chóng, mnh m trên khp th gii đư đem li nhng
c hi và thách thc mi cho c nhng nc đu t và nhng nc tip nhn
đu t.  có th thu hút ngày càng nhiu ngun vn FDI, các nc đang phát
trin cn phi to ra môi trng đu t hp dn, qung bá và gii thiu nhng
tim nng và th mnh ca đt nc, đng thi phát huy nhng li th trong
nc đ thu hút và s dng có hiu qu ngun vn này.



17
1.2. MtăsălýăthuytăcăbnăvăđuătătrcătipăncăngoƠi
1.2.1.ăầýălunăẾaăV.I.ầêninăốăđuătătrẾătiịănẾăngỊài
Khi nghiên cu CNTB đc quyn nhà nc V.I.Lênin coi đu t trc
tip nc ngoài là Xut khu t bn hot đng – mt xu hng đư xut hin
và đc xác đnh vào nhng nm cui th k XIX và rõ nét  nhng thp niên

đu ca th k XX, trc ht di hình thc thit lp các nhà máy, xí nghip
 nc ngoài gn ni tiêu th vi mc đích gim chi phí vn chuyn hàng
hoá. Hình thc này đc phát trin mnh m nht là t sau chin tranh th
gii th II đn nay.
Trong tác phm “Ch ngha đ quc - giai đon tt cùng ca ch ngha
t bn”, V.I.Lênin đư ch rõ: vic xut khu giá tr nhm thu đc giá tr thng
d  ngoài biên gii quc gia - xut khu t bn đư tr thành mt đc đim
kinh t c bn ca CNTB khi bc sang giai đon CNTB đc quyn. Quá
trình phát trin ca CNTB, khi lc lng sn xut phát trin mnh m cùng
vi s ra đi ca các t chc đc quyn và t bn tài chính, hot đng xut
khu t bn đư hình thành và có xu hng phát trin mnh. Hot đng đu t
nc ngoài đư tr nên sôi đng và đóng vai trò ngày càng quan trng hn đi
vi nn kinh t th gii nói chung và thông qua hot đng ca các công ty
xuyên quc gia  hu khp các nc trên th gii.
Vào cui th k XIX, đư din ra quá trình tích t và tp trung t bn
mnh m, hình thành các tp đoàn t bn tài chính ln. Lúc by gi, trong
lnh vc tài chính đư xut hin cái gi là "T bn tha". Tc là các nc công
nghip phát trin đư tích ly đc nhng khon t bn khng l, nhng nu
đu t trong nc thì t sut li nhun s thp so vi đa t bn đó ra nc
ngoài đu t, đó là tin đ cho vic xut khu t bn trong giai đon ch ngha
t bn đc quyn và đc quyn nhà nc. Vì vy, xut khu t bn là mt đc