Luận văn thạc sĩ Thẩm định chương trình tín dụng tái canh cà phê tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Dak Lak

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM

CHNG TRÌNH GING DY KINH T FULBRIGHT

LÊ TH L THY


THM NH CHNG TRÌNH TÍN DNG TÁI CANH CÀ PHÊ
TI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN
TNHăK LK

Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s: 60340402

LUNăVNăTHC S CHÍNH SÁCH CÔNG

NGI HNG DN KHOA HC:
GS. TS. DAVID O. DAPICE
NGUYN XUÂN THÀNH







TP H Chí Minh - Nm 2014

-i-

LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan lun vn nƠy hoƠn toƠn do tôi thc hin. Các đon trích dn và s
liu s dng trong lun vn đu đc dn ngun vƠ có đ chính xác cao trong phm vi hiu
bit ca tôi.
Lun vn nƠy không nht thit phn ánh quan đim ca trng i hc Kinh t
thành ph H Chí Minh hay Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright.
TP. H Chí Minh, tháng 05 nm 2014



Lê Th L Thy

-ii-

LI CMăN
Trc ht, tôi xin gi li cm n đn quý Thy Cô, nhng ging viên và tr ging
ca Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright đƣ truyn đt cho tôi nhng kin thc b ích
trong hai nm hc va qua.
Tôi xin chân thành cm n Thy Nguyn Xuơn ThƠnh, ngi đƣ tn tình hng dn
tôi trong sut quá trình thc hin đ tài.
Tôi xin cm n c quan tôi đang công tác lƠ Ngơn hƠng NhƠ nc Chi nhánh tnh
k Lk đƣ to điu kin cho tôi đc dành toàn thi gian hc tp, nơng cao nng lc
chuyên môn.
Xin gi li cm n đn các anh ch hc viên Chng trình Ging dy Kinh t
Fulbright luôn đng hành vi tôi trong sut khóa hc, góp ý và nhn xét cho tôi nhiu vn
đ liên quan đn lun vn.
Cui cùng, tôi xin chân thành cm n toƠn th gia đình vƠ ngi thơn đƣ đng viên
và h tr tôi trong sut quá trình hc tp cng nh thc hin lun vn nƠy. Cm n

Chng trình đƣ cho tôi nhng tri nghim tuyt vi khi tôi tham gia hc tp ti Chng
trình Ging dy Kinh t Fulbright.

TP. H Chí Minh, tháng 05 nm 2014



Lê Th L Thy

-iii-

TÓM TT
Chng trình tái canh cà phê là nhim v cp thit hin nay  tnh k Lk. Ngày
12/4/2013 y ban Nhân dân tnh k Lk đƣ ký biên bn ghi nh vi Ngân hàng nông
nghip và phát trin nông thôn Vit Nam (Agribank) v vic tài tr vn đu t tái canh
din tích cà phê già ci 3000 t đng. Nhng đn nay, vic gii ngân cho vn vay đu t
tái canh còn rt hn ch.
Vi tính cp thit ca Chng trình tái canh cƠ phê, tác gi nghiên cu đ tài vi
mc tiêu đánh giá tính kh thi ca Chng trình thông qua thm đnh hot đng tái canh cà
phê nhm kin ngh đn Ngân hàng Nhà nc Vit Nam.  tài nghiên cu da vào phân
tích li ích - chi phí kinh t ca hot đng tái canh cà phê trên quan đim kinh t và xã hi
đ làm c s cho Nhà nc có chính sách khuyn khích ngi dân tái canh cà phê đƣ già
ci, đng thi phân tích li ích – chi phí tƠi chính trên quan đim tng đu t đ đánh giá
mc đ sn sàng đu t ca ngi dân và ri ro cho vay ca ngân hàng.
Tái canh cà phê trên mt hecta đc đu t bi hai ngun vn, vn t có chim
30%, vn vay t Agribank tnh k Lk chim 70% tng mc đu t, là 282.657.994
VND.
Tái canh cà phê trên mt hecta kh thi trên c hai mt kinh t và tài chính vi NPVe
là 145.943.447 VND, NPV
f

là 391.887.817 VND, nhng không kh thi theo quan đim
ngân hàng vì ngân lu tài chính trên quan đim tng đu t  ba nm đu kinh doanh có
giá tr âm hoc giá tr dng rt thp nên không có kh nng tr n vay. Hn na, phân
tích mô phng Monte Carlo ch rõ tái canh cà phê hoàn toàn kh thi vi xác sut NPVe
dng là 84,13%, NPV
f
dng là 81,17% khi các bin s quan trng thay đi theo hng
bt li.
Hot đng tái canh cà phê kh thi v mt kinh t trên quan đim toàn b nn kinh
t, và có hiu qu tài chính trên quan đim tng đu t. Ngoài ra, hot đng tái canh cà phê
đƣ đem li li ích nhiu nht cho h nông dân 391.887.817 VND. Do đó, h nông dân rt
có đng c đ tái canh cà phê. Tuy nhiên, h nông dân không tip cn đc ngun vn là
do phng thc cho ca Agribank tnh k Lk không phù hp.
Qua đó lun vn có kin ngh đn Ngân hàng Nhà nc Vit Nam nên tái cp vn
cho các Ngân hàng Thng mi có đu t tái canh cà phê, có phng thc cho vay ti
thiu 12 nm, ân hn n gc và lãi vay 8 nm và thu hi n gc và lãi  các nm còn li.
-iv-

MC LC
LIăCAMăOAN i
LI CMăN ii
TÓM TT iii
MC LC iv
DANH MC T VIT TT vii
DANH MC CÁC BNG BIU viii
DANH MC CÁC HÌNH V, HP ix
DANH MC PH LC x
CHNGă1: GII THIU 1
1.1 Bi cnh 1
1.2 Vn đ chính sách 2

1.3 Mc tiêu và câu hi nghiên cu 3
1.4 i tng và phm vi nghiên cu 3
1.4.1 i tng nghiên cu 3
1.4.2 Phm vi nghiên cu 4
1.5 B cc lun vn 4
CHNGă2: HOTăNG TÁI CANH CÀ PHÊ VÀ KHUNG PHÂN TÍCH LI
ÍCH ậ CHI PHÍ 5
2.1 Hot đng tái canh cà phê 5
2.2 Khung phân tích li ích - chi phí 6
2.2.1 Phân tích tài chính 7
2.2.1.1 Li ích tài chính 7
2.2.1.2 Chi phí tài chính 7
2.2.1.3 Tiêu chun đánh giá d án 8
2.2.2 Phân tích kinh t 8
-v-

2.2.2.1 Li ích kinh t 8
2.2.2.2 Chi phí kinh t 9
2.2.2.3 Xác đnh giá kinh t 9
2.2.2.4 Tiêu chun đánh giá d án 9
CHNGă3: MÔ T S LIU TÀI CHÍNH, KINH T CA HOTăNG TÁI
CANH CÀ PHÊ 10
3.1 Thông s tài chính 10
3.1.1 Thông s v mô 10
3.1.2 Thông s k thut tái canh cà phê 10
3.1.3 Chi phí đu t 11
3.1.4 Ngun vn tài tr và chi phí vn 11
3.1.5 Chi phí hot đng 12
3.1.6 Li ích ròng khi không có tái canh cà phê 12
3.1.7 Thu phi np ngơn sách vƠ u đƣi thu 13

3.1.8 Khu hao 13
3.1.9 Li ích tài chính ca tái canh cà phê 13
3.2 Thông tin phân tích kinh t 14
3.2.1 Xác đnh giá kinh t ca cà phê xut khu 14
3.2.2 Xác đnh giá kinh t cho đu vào ca d án 15
CHNGă4: KT QU PHÂN TÍCH KINH T 18
4.1 Kt qu phân tích 18
4.2 Phơn tích đ nhy và ri ro 19
4.2.1 Phơn tích đ nhy 20
4.2.2 Phân tích mô phng Monte Carlo 22
CHNGă5: KT QU PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH 25
5.1 Kt qu phân tích 25
-vi-

5.2 Phơn tích đ nhy và ri ro 26
5.2.1 Phơn tích đ nhy mt chiu 26
5.2.2 Phơn tích đ nhy hai chiu 29
5.2.3 Phân tích kch bn 30
5.2.4 Phân tích mô phng Monte Carlo 31
5.2.5 Kh nng tr n ca tái canh cà phê 32
5.2.5.1 ánh giá phng thc cho vay ca Agribank k Lk 32
5.2.5.2 iu kin vay vn ca Agribank 33
5.2.5.3 Phng án vay tr n cho tái canh cà phê 33
5.3 Phân tích phân phi 35
CHNGă6: KT LUN VÀ KIN NGH CHÍNH SÁCH 37
6.1 Kt lun 37
6.2 Kin ngh 38
6.3 Hn ch vƠ hng phát trin ca đ tài 38
TÀI LIU THAM KHO 40
PH LC 44

-vii-

DANH MC T VIT TT
T vit tt
Tên Ting Anh
Tên Ting Vit
Agribank

Ngân hàng Nông nghip và Phát
trin Nông thôn Vit Nam
CFR
Cost and Freight
Giá bao gm chi phí vn ti
CIF
Cost, Insurance and Freight
Giá bao gm chi phí vn ti và bo him
DAF
Delivered at frontier
Giao hàng ti biên gii
DSCR
Debt Service Coverage Ratio
H s an toàn tr n
EIRR
Economic Internal Rate of
Return
Sut sinh li ni ti kinh t
FIRR

Finace Internal Rate of Return
Sut sinh li ni ti tài chính
FOB
Free on Board
Giao hàng lên tàu
ha
Hecta
10.000 m
2

ICO
International Coffee
Organization
Hip hi Cà phê Th gii
IMF
International Monetary Fund
Qy Tin t Quc t
IPSARD

Vin Chính sách và Chin lc Phát trin
Nông nghip Nông thôn
IRR
Internal Rate of Return
Sut sinh li ni ti
NHNN

Ngơn hƠng NhƠ nc Vit Nam
NN&PTNT

Nông nghip và Phát trin Nông thôn

NPV
Net Present Value
Giá tr hin ti ròng
NPVe

Giá tr hin ti ròng kinh t
NPV
f


Giá tr hin ti ròng tài chính
UBND

y ban Nhân dân
USD
United StatesDollar
ô la M
VICOFA

Hip hi Cà phê - Ca cao Vit Nam
VND

đng Vit Nam
WACC
Weighted Average Cost of
Vapital
Chi phí vn bình quân trng s
WBI
World Bank Institute
Vin Ngân hàng Th gii

-viii-

DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 3.1: Chi phí đu t (VND, giá danh ngha) 11
Bng 3.2: Giá kinh t các loi phân bón ti đa đim trng cà phê 16
Bng 4.1: Kt qu phân tích kinh t 18
Bng 4.2: Phân tích mô phng Monte Carlo ca NPVe tái canh cà phê 23
Bng 5.1: Kt qu tính toán NPV
f
tái canh cƠ phê theo quan đim tng đu t 25
Bng 5.2: Lm phát VND vƠ WACC danh ngha 27
Bng 5.3: Kt qu phân tích kch bn NPV
f
theo nng sut trung bình trc khi tái canh là
1,9 tn/ha trên quan đim tng đu t 31
Bng 5.4: Phân tích mô phng Monte Carlo ca NPV
f
tái canh 32
Bng 5.5: Kt qu phơn tích tƠi chính tái canh cƠ phê trên quan đim h nông dân 33
Bng 5.6: H s an toàn tr n DSCR 33

-ix-

DANH MC CÁC HÌNH V, HP
Hình 1.1: Din tích cây trng 2
Hình 1.2: Nng sut trung bình 2
Hình 2.1: S đ hot đng tái canh cà phê 6
Hình 2.2: So sánh có và không có tái canh cà phê 7
Hình 3.1: D báo lm phát Vit Nam t 2013 – 2018 10
Hình 4.1: Ngơn lu kinh t tng thêm khi thc hin tái canh cà phê 18

Hình 4.2: T trng trong chi phí kinh t khi có tái canh cà phê 19
Hình 4.3: Phơn tích đ nhy NPVe, EIRR theo giá bán cà phê 20
Hình 4.4: Kt qu phân tích NPVe theo t l thu qu cà phê 21
Hình 4.5: Kt qu phân tích NPVe theo tin công lao đng 21
Hình 4.6: Kt qu phân tích NPVe theo t l đi giá chi phí phân bón và chi phí khác 22
Hình 4.7: Kt qu phân tích NPVe theo chi phí vn ca nn kinh t 22
Hình 5.1: Ngơn lu tƠi chính danh ngha tái canh cƠ phê trên quan đim tng đu t 25
Hình 5.2: Phơn tích đ nhy NPV
f
theo bin lm phát VND 26
Hình 5.3: Phơn tích đ nhy NPV
f
theo bin lãi sut vay n 27
Hình 5.4: Phơn tích đ nhy NPV
f
theo t l đi giá chi phí tài chính 28
Hình 5.5: Phơn tích đ nhy NPV
f
theo giá bán cà phê 28
Hình 5.6: Phơn tích đ nhy NPV
f
theo t l thu qu cà phê 29


-x-

DANH MC PH LC
Ph lc 1: Bn đ và din tích tái canh đn nm 2020 tnh k Lk 44
Ph lc 2: Tiêu chun đánh giá tái canh cƠ phê trong phơn tích tƠi chính 45
Ph lc 3: Tiêu chun đánh giá tái canh cƠ phê trong phơn tích kinh t 46

Ph lc 4: Chi phí ci to đt và luân canh (VND, giá thc) 47
Ph lc 5: Chi phí trng mi (VND, giá thc) 48
Ph lc 6: Chi phí chm sóc kin thit c bn (VND, giá thc) 49
Ph lc 7: Chi phí kinh doanh (VND, giá thc) 50
Ph lc 8: ng bin đi nng sut theo đ tui 51
Ph lc 9: Nng sut theo tng đ tui ca cây cà phê (t 21 – 42 nm tui) 51
Ph lc 10: Chi phí hot đng khi không tái canh (VND, giá thc) 52
Ph lc 11: Nng sut theo tng đ tui ca cây cà phê (t 1 – 20 nm tui) 52
Ph lc 12: Xác đnh giá kinh t các loi phân bón 53
Ph lc 13: Chi phí và li ích kinh t khi có và không có tái canh, (VND) 56
Ph lc 14: Giá xut khu cà phê Vit Nam t nm 2010 đn 2012 (tính theo tháng) 58
Ph lc 15: Phân phi xác sut kinh t các bin trong mô hình c s 59
Ph lc 16: Bng ngơn lu tƠi chính ca tái canh cà phê (VND) 60
Ph lc 17: Kt qu phơn tích đ nhy hai chiu 64
Ph lc 18: Nng sut theo đ tui ca vn cƠ phê trên 20 nm tui 65
Ph lc 19: Bng ngơn lu tƠi chính danh ngha ca tái canh cƠ phê khi nng sut trung
bình trc tái canh là 1,9 tn/ha (VND) 66
Ph lc 20: Kt qu phân tích kinh t ca kch bn 68
Ph lc 21: Phân phi xác sut tài chính các bin trong mô hình c s tài chính 68
Ph lc 22: Lch n vay (VND) 69
Ph lc 23: Lch tr n vay ca Phng án 1 (VND) 69
Ph lc 24: Lch tr n vay ca Phng án 2 (VND) 70
Ph lc 25: Lch tr n vay ca Phng án 3 (VND) 70
Ph lc 26: Bng phân tích phân phi (VND) 71


1

CHNGă1: GII THIU
1.1 Bi cnh

k Lk thuc vùng đt đ bazan  Tây Nguyên, có khí hu nóng m, vn là
nhng điu kin phù hp đ cây cà phê robusta sinh trng khe và ít sâu bnh, cho nng
sut cao. Chính vì th, t nm 1975, tnh k Lk đƣ ch trng đu t trng mi, thâm
canh rng rãi trong nhân dân khin cây cà phê phát trin vi tc đ vt bc. Nm 1975,
toàn tnh mi có 3700 hecta (ha) cà phê thì đn 2013 con s này đƣ tng lên trên 200.000
ha, tng gp 50 ln và sn lng cà phê trên 400.000 tn cà phê nhân xô/nm, tng gp 150
ln.  có đc con s n tng trên, ngoài vic tng nhanh din tích, ngi nông dân đƣ
áp dng các bin pháp k thut thâm canh làm nng sut và sn lng cà phê tng nhanh.
C th, nng sut bình quân cà phê trc nm 1990 ch đt khong 8-9 t/ha thì hin nay
nng sut bình quân là 25-28 t/ha hoc có ni đt nng sut bình quân 35-40 t/ha, cá bit
mt s vn ca h nông dân đt trên 50 t/ha.
1

Ngành kinh t cƠ phê đóng góp 35% GDP và 85% giá tr xut khu ca tnh, 40%
giá tr xut khu cà phê c nc. CƠ phê đóng góp trên 60% tng thu ngân sách ca tnh,
to vic làm cho khong 300.000 lao đng trc tip và khong 100.000 lao đng gián tip.
2

Tuy nhiên, ngƠnh cƠ phê k Lk đang đng trc nhng thách thc to ln trong
quá trình hi nhp kinh t. S tng nhanh không theo quy hoch v din tích dn đn rng
b tƠn phá, đt b thoái hóa; nng sut, sn lng tng nhng cht lng sn phm cha
cao, sc cnh tranh trên th trng th gii thp, hiu qu kinh t mang li còn  mc thp.
Nguyên nhân là do din tích trng cà phê do nông dân t trng, chm sóc, vƠ qun lý
chim đn 80% din tích cà phê ca tnh. Trong đó, nhiu vn cà phê già ci – vn cà
phê trên 20 nm tui, sinh trng kém, nng sut thp (di 1,5 tn/ha) và không có kh
nng ca đn phc hi hay ghép ci to – ngày càng tng cao. c bit, có khong 70% s
h ch canh tác trên din tích di 1 ha nên thu nhp đn t vn cà phê già ci ch đ cho
h gia đình sng trên ngng nghèo. Tính đn nm 2012, din tích cây cà phê trên 20 nm
tui là 47.434,8 ha chim 23,48% (Hình 1.1), và có nng sut bình quân là 19,28 t/ha
(Hình 1.2).

3
Trong đó, din tích cn tái canh giai đon 2012-2020 là 29.590 ha. Nh vy,
mi mt hecta cà phê già ci trên 20 nm tui cho sn lng di 1,5 tn/ha thì vi din

1
Tnh y k Lk (2008).
2
UBND tnh k Lk (2013).
3
S NN&PTNT tnh k Lk (2013).
-2-

tích 29.590 ha cà phê giã ci cn tái canh, hàng nm sn lng suy gim do cây cà phê già
ci tnh k Lk vào khong 44.385 tn cà phê, tng đng vi 94 triu USD.
4

Hình 1.1: Din tích cây trng
Hình 1.2:ăNngăsut trung bình
Ngun: S NN&PTNT tnh k Lk (2013), Báo cáo hin trng sn xut và k hoch tái canh cây cà phê
ca tnh k Lk.
1.2 Vnăđ chính sách
Hin ti, hot đng tái canh phn din tích cà phê già ci, nng sut thp đang đc
trin khai rt chm. Mt trong nhng lý do các c quan qun lý Nhà nc đa ra lƠ ngi
nông dân thiu vn nên vic thay th các vn cây cà phê già ci vn cha đc đu t
thc hin. Ngày 12/4/2013, y ban Nhân dân (UBND) tnh k Lk và Ngân hàng Nông
nghip và Phát trin Nông thôn Vit Nam (Agribank) đƣ kỦ biên bn ghi nh v vic tài tr
vn đu t tái canh din tích cà phê già ci ti k Lk trong đó có ni dung Agribank
cam kt u tiên cơn đi ngun vn khong 3.000 t đng đ đáp ng nhu cu vay vn ca
khách hƠng theo chng trình tái canh cơy cƠ phê.
Tuy nhiên, ngun vn huy đng ca Agribank tnh k Lk không đáp ng đc

nhu cu vn đu t tái canh cà phê.
5
Do đó, Agribank tnh k Lk đƣ có kin ngh Ngân
hƠng NhƠ nc Vit Nam (NHNN) tái cp vn 100% tng ngun vn 3.000 t đng vi lãi
sut tái cp vn thp hn 1-2% so vi lãi sut tái cp vn thông thng.
Chng trình tái canh cà phê  tnh k Lk đƣ đc UBND tnh ch đo, đôn đc
các s ban ngành cùng thc hin. Ngoài ra, nh phát biu ca Thng đc NHNN, Nguyn
Vn Bình, ti Hi ngh trin khai chng trình tín dng tái canh cà phê trên đa bàn tnh
Lâm ng giai đon 2013-2015, NHNN đƣ chn Agribank đ thc hin chng trình h

4
Tính toán trên c s giá bình quân xut khu nm 2012 là 2.120 USD/tn, VICOFA (2013).
5
Agribank tnh k Lk (2013).
4,23%
12,64%
24,80%
34,86%
23,48%
<4 tui
4-9 tui
10-14 tui
15-19 tui
>=20 tui
11,57
24,83
25,43
24,23
19,28
0

5
10
15
20
25
30
<4 4-9 10-14 15-19 >=20
Nngăsutătrungăbình (t/ha)
Căcuătui (nm)
-3-

tr tín dng đ tái canh cà phê. Và NHNN đƣ đng ý tái cp vn 10.000 t đng cho
chng trình tái canh cà phê ca các tnh Tây Nguyên. Tuy nhiên, đn ht tháng 8 nm
2013, Agribank tnh k Lk mi gii ngân 110 t đng cho gói tín dng thuc chng
trình này, chim 3,66% nhu cu vn.
6

Vn đ chính sách th nht là vic Nhà nc ch đnh Agribank cho vay tái canh cà
phê, phi đc đt trên c s là hot đng tái canh cà phê là kh thi v mt kinh t và to
li ích ròng cho c nn kinh t. Th hai, vic có chng trình cho vay nhng tin đ gii
ngân chm  hoc nông dân không mun vay đ tái canh hoc Agribank thy cho vay là ri
ro mt vn cao  ch ra vn đ v tính kh thi tài chính ca hot đng tái canh cà phê.
1.3 Mc tiêu và câu hi nghiên cu
Xut phát t bi cnh và vn đ chính sách  trên, lun vn “ThmăđnhăChngă
trình tín dng tái canh cà phê ti Ngân hàng Nông Nghip và Phát trin nông thôn
tnhăk Lk”ăđc nghiên cu đ phân tích tính kh thi v kinh t và tài chính ca hot
đng tái canh cà phê. C th, lun vn s ln lt nghiên cu và tr li các câu hi sau:
 D án tái canh cà phê có kh thi v mt kinh t hay không đ làm c s cho vic
Nhà nc có chính sách khuyn khích nông dân tái canh cà phê đƣ già ci?
 D án tái canh cà phê có kh thi v mt tài chính hay không đ làm c s đánh giá

mc đ sn sàng đu t ca nông dân và ri ro cho vay ca Agribank tnh k
Lk?
1.4 iătng và phm vi nghiên cu
1.4.1 iătng nghiên cu
7

D án đc thc hin quy trình tái canh cà phê vi do Cc trng trt ban hành nên
đi tng nghiên cu cng chính là phm vi áp dng ca quy trình này. ó là vn cà phê
có đ các điu kin sau:
+Vn cà phê vi nm trong vùng quy hoch trng cà phê đc cp có thm quyn
phê duyt.
+ Vn cà phê vi trên 20 nm tui, sinh trng kém và nng sut bình quân nhiu
nm lin di 1,5 tn/ha, không th áp dng bin pháp ca đn phc hi hoc ghép
ci to đc;

6
NHNN tnh k Lk (2013).
7
Cc Trng trt (2013).
-4-

+ Vn cà phê vi di 20 nm tui, nhng cây sinh trng kém, nng sut bình
quân thp di 1,2 tn/ha liên tc trong 3 nm, không th áp dng bin pháp ca đn
phc hi hoc ghép ci to đc.
1.4.2 Phm vi nghiên cu
Lun vn s dng phng pháp thm đnh đ phân tích tái canh cà phê có hiu qu
kinh t hay không. Do đó, chi phí và li ích  nhng vn cây di 20 nm tui có nhng
cây sinh trng kém, nng sut thp phi nh đi đ trng cây mi rt khó xác đnh. Nên đ
tài ch nghiên cu nhng vn cà phê trên 20 nm tui, sinh trng kém và nng sut bình
quân nhiu nm lin di 1,5 tn/ha, không th áp dng bin pháp ca đn phc hi hoc

ghép ci to đc, phi tái canh trên c vn cà phê.
1.5 B cc lunăvn
Lun vn bao gm 6 chng. Chng 1 nêu lỦ do hình thƠnh đ tài, mc tiêu gii
quyt vn đ thông qua câu hi chính sách, phm vi đ tài và tng quan tái canh cà phê.
Chng 2 khái quát khung phơn tích đ thc hin đ tƠi. Chng 3 mô t các thông s làm
c s phân tích. Chng 4 tp trung phân tích kinh t trên quan đim kinh t, phơn tích đ
nhy, t đó đa ra kt lun kinh t cho tái canh cà phê. Chng 5 phân tích v tài chính
trên quan đim tng đu t, phân tích đ nhy, kh nng tr n vay và phân tích phân phi,
t đó đa ra kt lun tài chính cho tái canh cà phê. Chng 6 s tng hp các kt qu phân
tích đ đa ra kt lun chung và khuyn ngh chính sách v h tr tín dng cho Chng
trình tái canh cƠ phê đn Ngân hàng Nhà nc Vit Nam.

-5-

CHNGă2: HOT NG TÁI CANH CÀ PHÊ VÀ KHUNG PHÂN TÍCH LI
ÍCH ậ CHI PHÍ
2.1 Hot đng tái canh cà phê
Vn cà phê già ci trên 20 nm tui do nông dân t trng, có din tích trung bình
khong mt hecta, sinh trng kém và nng sut thp di 1,5 tn/ha trong nhiu nm,
nm trong din tích quy hoch trng cà phê ca tnh.
V trí vn cà phê già ci thuc hu ht các huyn, thành ph, th xã ca tnh k
Lk tr huyn Ea Súp, Krông Bông đu có din tích tái canh đn 2020 (Ph lc 1).
Mt hot đng tái canh vn cà phê phi tri qua các bc, chun b đt, luân canh
ci to đt, trng mi và chm sóc.
Chun b đt
 giai đon này, vn cà phê già ci đc nh b sau khi thu hoch. Tt c thân,
cành, r đem ra khi vn đ tin hành cày ba và bón rãi vôi trên b mt đt.
Luân canh và ci toăđt
Cây cà phê là cây trng lâu nm, do đó vic tái canh cà phê yêu cu có thi gian
cho đt ngh, to sc đ kháng cho đt. Trong thi gian đt ngh, có th trng cây ngn

ngày nh cây h đu tng thu nhp cho h nông dân trong thi gian ci to đt, đng thi,
tr li đ màu m lâu dài cho đt, giúp h sinh vt đt hot đng tích cc, góp phn ngn
nga sâu bnh luân chuyn trên cây ging, và ct đt môi trng truyn bnh trung gian do
thay đi môi trng, cây ging.
Trng mi
Trng mi lƠ giai đon quan trng nht, quyt đnh đn cht lng vƠ nng sut ca
cây trng. Do đó, tiêu chun la chn cây ging, cây che bóng, k thut trng v đƠo h,
to bn, t gc, ép xanh, bón phân phi đc thc hin theo đúng quy trình.
Chmăsóc
Sau khi hoàn thành vic trng mi cà phê, h nông dân s mt hai nm kin thit c
bn vƠ chm sóc vn cà phê kinh doanh. Cây cà phê bt đu cho ht t nm th t vƠ
nng sut tng dn khi cơy cƠ phê vƠo giai đon trng thƠnh. Trong giai đon này, nông
dân phi có phng pháp qun lý sn phm đ đt nng sut và cht lng tt nht, đng
thi phi chm sóc, duy trì tt cht lng ca vn cà phê.
-6-

Vn cà phê già ci đc thay th bng 1.100 cây cà phê vi thc sinh. Thi gian
kin thit c bn ca vn cà phê là mt nm trng mi và hai nm chm sóc. Vòng đi
cây trng cho nng sut hiu qu bình quân 3 tn/ha là 20 nm.
Trc khi trng mi, vn cây phi đc nh b cây cà phê c, làm đt và luân
canh, ci to đt trong hai nm. Cây luân canh là cây đu tng, đc trng mt v/nm.
Nng sut bình quân ca cây đu tng là 1 tn/ha.
Ngun vn đ thc hin đu t tái canh cà phê t hai ngun: ngun vn t có ca
h nông dân chim 30% tng mc đu t, và 70% tng mc đu t đc tài tr bi vn
vay ca Agribank tnh k Lk.
Hình 2.1 trình bày s đ hot đng tái canh cà phê.
Hình 2.1: S đ hot đng tái canh cà phê

Ngun: Tác gi
2.2 Khung phân tích li ích - chi phí

Lun vn s dng khung phân tích li ích - chi phí c kinh t và tài chính đ tr li
hai câu hi nghiên cu.
Tái canh cà phê là mt d án khôi phc li vn cà phê già ci. Do đó, nu so sánh
trc và sau d án s không phn ánh đc nhng thay đi trong sn xut vn s xut hin
khi không có d án.
8
Vì vy, tác gi s dng phép so sánh có và không có d án đ đo
lng li ích tng thêm do d án to ra (Hình 2.2).

8
WBI (2002), tr 24.

u ra ca
D án
Cung
ng
đu
vào
Tái cp
vn
Tái canh cà
phê
H nông dân
Agribank
tnh k Lk
NHNN
Khách hàng
Nhà cung ng
phân bón
Lao đng

Góp vn
Ch s hu
Cho vay
-7-

Hình 2.2: So sánh có và không có tái canh cà phê











Ngun: WBI (2002, tr. 24)
2.2.1 Phân tích tài chính
Phân tích tài chính dùng đ đánh giá hot đng tái canh cà phê trên quan đim ngân
hàng và h nông dân nhm xem xét tính kh thi ca tái canh v mt tài chính. Trên quan
đim ngân hàng, phân tích tài chính da trên ngân lu tng đu t ri chit khu v hin ti
bng chi phí vn bình quân trng s và đánh giá kh nng tr n vay. Trên quan đim h
nông dân, phân tích da trên ngân lu tài chính ca h nông dân sau khi loi tr ngân lu
n vay ri chit khu v hin ti bng sut chit khu h nông dân.
2.2.1.1 Li ích tài chính
Li ích tài chính ca tái canh là ngun thu tài chính t cà phê bán ra sau tái canh.
Ngoài ra, trong thi gian ci to đt, vic trng cơy đu tng cng đem li mt khon
doanh thu t ht đu tng.
Doanh thu t vic bán cà phê ph thuc vào sn lng và giá bán cà phê. Sn lng

cà phê thu hoch hàng nm ph thuc vào nng sut cho qu cà phê. Giá bán cà phê là giá
th gii bi cà phê là hàng ngoi thng.
Doanh thu t vic bán đu tng ph thuc sn lng thu hoch và giá đu tng.
2.2.1.2 Chi phí tài chính
Chi phí ca tái canh gm chi phí đu t, chi phí hot đng, và li ích ròng khi
không tái canh cà phê. Mt đim khác ca tái canh cà phê là mt phn công lao đng tái
canh cà phê (c trong thi gian đu t và hot đng) là do h gia đình đm nhim. Trong

Li ích ròng
Nm
Không tái canh cà
phê
Có tái canh
cà phê
Li ích ròng
tng thêm
(Li ích - Chi phí) có tái
canh cà phê – (Li ích -
Chi phí) không tái canh
cà phê

-8-

phân tích so sánh có và không có d án, chi phí lng lao đng ca h chính là mc lng
mà h có th có đc t công vic khác nu không trng cà phê. ơy chính là chi phí lao
đng ca lng. V mt tài chính, chi phí c hi công lao đng ca h gia đình phi đc
đa vào ngân lu ra ca d án.
9
Công lao đng ca h gia đình s bng công lao đng thuê
ngoài ca hot đng tái canh cà phê. Ngoài ra, h không phi chu các khon np ngân

sách nh thu s dng đt nông nghip, thu thu nhp cá nhân.
2.2.1.3 Tiêu chun đánh giá d án
Tái canh cà phê trên mt hecta đánh giá hiu qu tƠi chính trên quan đim ngân
hàng và h nông dân nên tác gi la chn tiêu chun giá tr hin ti ròng (NPV) kt hp
sut sinh li ni ti (IRR) đ kt qu đánh giá trc quan hn. NgoƠi ra, phân tích tài chính
cn xác đnh trin vng tài chính và kh nng thƠnh công ca tái canh nên tiêu chun h s
an toàn tr n hƠng nm (DSCR) đc s dng đ phân tích kh nng tr n ca d án.
Các tiêu chun này đc trình bày chi tit ti Ph lc 2.
2.2.2 Phân tích kinh t
Phân tích kính t nhm đánh giá chi phí c hi ca các ngun lc đc s dng và
to ra t d án đi vi nn kinh t. Giá tr ca hƠng hóa đc to ra t d án hay giá tr ca
các ngun lc đu vƠo đc tính bng giá tr mƠ nó đóng góp cho s thnh vng quc gia.
Do đó, phơn tích kinh t s cho thy có hay không hiu qu ca d án trên quan đim ca
c nn kinh t.
Mt d án khi đc thc hin s lƠm tng cu các yu t đu vƠo vƠ tng cung sn
phm đu ra ca d án cho nn kinh t. Tuy nhiên, tái canh cà phê quy mô h nông dân là
mt d án nh nên khi thc hin tái canh s không tác đng đáng k đn cung th trng
sn phm đu ra và cu th trng các yu t đu vào ca tái canh. Do đó, khi có tái canh
s không làm dch chuyn các đng cung và cu ca các yu t đu vƠo vƠ đu ra trên th
trng.
2.2.2.1 Li ích kinh t
Cây cà phê là loi cây trng lâu nm, đòi hi thi gian chm sóc t 3-4 nm sau đó
mi khai thác. Chu k kinh doanh dài và cho qu liên tc trong nhiu nm. Khi đc trng
 vùng Tây Nguyên, cây cà phê cho nng sut và cht lng cao. Các sn phm t cây cà
phê đc s dng trong cuc sng, g cà phê đc s dng là đ m ngh, bàn gh…, lá

9
Glenn P.Jenkins, Arnold C. Harberger (2005, tr.21).
-9-

cà phê đc s dng trong dc phm, hoa cà phê cho ong ly mt, cành cây khô đc
dùng làm ci, v ht cà phê làm phân hu c có tác dng ci to đt. Ngoài ra, cà phê đc
trng tp trung s thu hút đc khách du lch tham quan nên có th phát trin du lch sinh
thái.
Li ích kinh t ca tái canh cà phê đn t vic tng sn lng cà phê cho nn kinh
t. Li ích kinh t đc xác đnh là sn lng cà phê tng thêm khi so sánh có và không có
tái canh. Vì vy, li ích kinh t ca tái canh đc đánh giá là phn li ích ròng tng thêm
mà nn kinh t thu đc khi so sánh có và không có tái canh.
2.2.2.2 Chi phí kinh t
Chi phí kinh t ca các ngun lc đc s dng đ thc hin tái canh cà là chi phí
c hi ca ca các ngun lc trong quá trình đu t và khai thác nh chi phí nguyên vt
liu, cây ging, nhân công, máy móc.
2.2.2.3 Xác đnh giá kinh t
Khác vi phân tích tài chính, phân tích kinh t tp trung phân tích tác đng ca d
án vào nn kinh t nên phi s dng giá m. Giá m là mc giá phn ánh giá tr kinh t ca
hàng hóa và dch v đc s dng và to ra trong d án. Nhng trên thc t, vic lng
hóa các mc giá t tài chính sang kinh t là rt khó khn. Do đó, tác gi ch thc hin điu
chnh giá c ca các hàng hóa ngoi thng, t giá hi đoái và lng kinh t. Các thông s
v giá c ca các ngun lc còn li tác gi gi đnh giá kinh t bng vi giá tài chính.
i vi hàng hóa ngoi thng, giá kinh t đc tính theo giá biên gii (FOB, DAF
vi hàng xut khu, CIF và DAF vi hàng nhp khu), cng các loi thu mà hàng hóa
phi chu, và cng (đi vi hàng nhp khu) hoc tr (đi vi hàng xut khu) chi phí vn
chuyn không thu.
Nh vy, tác gi s điu chnh đi vi giá bán cà phê là mt hàng xut khu, giá
mua phân bón là mt hàng nhp khu, và tin công lao đng.
2.2.2.4 Tiêu chun đánh giá d án
Các tiêu chun đc s dng trong phân tích kinh t cng tng t nh trong phơn
tích tƠi chính nhng đc đc chnh theo li ích và chi phí kinh t, và đc trình bày ti
Ph lc 3.

-10-

CHNGă3: MÔ T S LIU TÀI CHÍNH, KINH T CA HOT NG
TÁI CANH CÀ PHÊ
3.1 Thông s tài chính
3.1.1 Thông s vămô
Lm phát ca Vit Nam
D báo lm phát Vit Nam t 2013 - 2018
10
(Hình 3.1) bin đng nh và t nm
2018 có lm phát là 6,750%. Theo tác gi, kh nng lm phát vn  mc cao vì t nm
2013 – 2015 trên 7,9%, nên lun vn gi đnh lm phát ca VND t nm 2014 cho đn ht
vòng đi d án (nm 2036) là 7,85%.
Hình 3.1: D báo lm phát Vit Nam t 2013 ậ 2018


Ngun: IMF, World Economic Outlook 10/2013
T giá hiăđoáiăVND/USD
Lun vn s dng t giá hi đoái hin hành do Ngơn hƠng NhƠ nc Vit Nam áp
dng ngày 01/10/2013 là mc 21.036 VND/USD. ng tin s dng đ đánh giá tái canh
cà phê lƠ đng Vit Nam (VND).
3.1.2 Thông s k thut tái canh cà phê
S liu trong đ tài đc s dng da vào các vn bn ca các b, ngành có liên
quan nh: B NN&PTNT Vit Nam, Cc Trng trt, S NN&PTNT tnh k Lk và các
bài nghiên cu khoa hc v cây cà phê, đc trình bày ti Ph lc 4, Ph lc 5, Ph lc 6.
Mt hecta tái canh cà phê có mt đ cây trng là 1.100 cây cà phê, vòng đi là 23
nm, vi 5 nm đu t (2014-2018) và 18 nm khai thác (2019-2036). Nm c s đ phân
tích (nm 0) là nm 2014.

10

IMF (2013).
2013 2014 2015 2016 2017 2018
Lm phát (%)
8.800 7.985 8.532 7.750 7.250 6.750
T l thay đi
91% 107% 91% 94% 93%
80%
85%
90%
95%
100%
105%
110%
0.000
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
Tălăthayăđiă(%)
Lmăphátă(%)
Nm
-11-

3.1.3 Chiăphíăđuăt
Da vào đnh mc kinh t k thut cho trng mi và chm sóc cây cà phê theo quy
trình tái canh cây cà phê vi do Cc trng trt ban hành, lun vn xác đnh chi phí đu t
cho tái canh cà phê trên mt hecta gm: ci to đt, trng luân canh cây đu tng, trng
mi và chm sóc cây cà phê thi k kin thit c bn (Bng 3.1).
Bng 3.1:ăChiăphíăđuătă(VND, giá danh ngha)

Chiăphíăđuăt
Nmăciătoăđt
Nmătrngătáiăcanh
Tngăcng
Nmă1
Nmă2
Nmă1
Nmă2
Nmă3
Chi phí ci to đt
22.059.250
8.628.000



30.687.250
Chi phí luân canh
24.830.500
26.779.694



51.610.194
Chi phí trng mi


92.815.113

92.815.113
Chi phí KTCB



51.665.367
55.880.070
107.545.436
Tngăchiăphí
46.889.750
35.407.694
92.815.113
51.665.367
55.880.070
282.657.994
Ngun: Tính toán ca tác gi da vào đnh mc kinh t k thut do Cc Trng trt ban hành.
3.1.4 Ngun vn tài tr và chi phí vn
Chi phí đu t trong thi gian ci to đt, luân canh, trng mi vƠ chm sóc kin
thit c bn là 282.657.994 VND/ha, đc tài tr bi 30% vn t có ca ngi dân (vn
ch s hu), phn còn li đc tài tr bi ngun vay tín dng đu t ca Agribank tnh
k Lk.
Agribank tnh k Lk cho vay vi mc ti đa là 70% tng mc đu t, thi hn
cho vay là 7 nm, gii ngân đnh k trong ba nm đu (mt nm trng mi và hai nm kin
thit c bn), thi gian ân hn tr n gc là 3 nm đu gii ngân. Lãi sut cho vay c đnh
là 12%/nm (danh ngha), tr đnh k hàng nm sau ln gii ngân đu tiên.
Chi phí vn ch s hu (ca h nông dân) đc gi đnh  mc 10%/nm theo giá
thc, tng đng chi phí vn kinh t mà các t chc tài tr đa phng thng áp dng.
11

Vy, chi phí vn ch s hu danh ngha là 18,64%/nm.

Hot đng tái canh cà phê trên mt hecta đc tài tr theo c cu vn là 30% vn
ch s hu và 70% n vay. Vy, chi phí vn bình quân trng s (WACC) trc thu danh
ngha áp dng cho hot đng tái canh cà phê là:
    .

11
Esty, Lysy và Ferman (2003), và Nguyn Xuân Thành và Hoàng Vn Thng (2013).
-12-

3.1.5 Chi phí hotăđng
Trong thi k cây cà phê cho qu, nng sut ca cây cà phê ph thuc vào chi phí
phân bón và chi phí lao đng (Ph lc 7). Trong thi gian thu hoch, hái qu chín, đ đm
bo qu không b chín quá làm hàm lng qu cà phê gim, h gia đình phi thuê thêm
nhân công bên ngoài. Thi gian hái lm chia làm ba đt, tng cng cho ba đt là 30 ngày.
Vi s công lao đng ca h gia đình là 2 công/ngày thì h gia đình phi thuê thêm bên
ngoài 40 công lao đng đ hái lm qu cà phê.
Công lao đng thuê ngoài đ hái cà phê trên đa bàn tnh k Lk nm 2013 là t
120.000 VND/công đn 150.000 VND/công.
12
 đm bo cho vic thuê mn lao đng
đc chn chn, tác gi la chn giá lao đng thuê ngoài  mc ti đa là 150.000
VND/công.
3.1.6 Li ích ròng khi không có tái canh cà phê
Li ích ròng khi không có tái canh cà phê là khon thu đc t vic bán sn lng
cà phê thu hoch đc trên vn cà phê già ci tr đi chi phí hot đng trong k.
Doanh thu t vic bán cà phê s ph thuc vƠo nng sut và giá bán cà phê. Da
vào đ th bin đi nng sut theo đ tui ca Vin Chính sách và Chin lc Phát trin
Nông nghip Nông thôn (IPSARD) (Ph lc 8), tác gi xác đnh nng sut ca cà phê khi
không tái canh chi tit ti Ph lc 9.
Khi nng sut cà phê gim, thu nhp h nông dân cng gim.  tip tc duy trì

vn cà phê già ci, h s ct gim ti thiu chi phí hot đng đ khon thu đc t v
tip theo đm bo chi tiêu cuc sng. Nhng chi phí mà h nông dân có th ct gim là chi
phí phân bón, chi phí lao đng, đc trình bày chi tit ti Ph lc 10.
Nu tip tc khai thác cà phê già ci, khi li ích tài chính ròng dng thì giá tr
ròng có ngha là li ích mà h nông dân s mt đi nu thc hin tái canh. Nói cách khác,
trên quan đim ngân lu tài chính khi so sánh có và không có tái canh thì đơy là ngân lu
ra. Nhng khi vic khai thác cà phê già ci cho ngân lu tài chính ròng âm (vào nhng
nm sau trong tng lai khi nng sut xung rt thp) thì trên thc t h nông dân s
ngng sn xut và ngân lu này đc xem là bng không.

12
Tác gi kho sát t các ch h gia đình trng cà phê ngày 23/12/2013.
-13-

3.1.7 Thu phi npăngơnăsáchăvƠăuăđƣiăthu
Thu giá tr gia tng: Ngi nông dân khi bán sn phm cà phê không chu thu
giá tr gia tng. Do đó, đu vào ca d án, ngi nông dân s chu thu giá tr gia tng ca
vt phm đu vào và xem đơy nh là chi phí ca d án.
Thu thu nhp cá nhân: Theo quy đnh ca Nhà nc nhng h nông dân trc tip
tham gia vào hot đng sn xut nông nghip cha qua ch bin hoc ch qua s ch thông
thng là sn phm mi đc làm sch, phi, sy khô, bóc v, tách ht, thu nhp ca h t
sn phm này s đc min thu thu nhp cá nhân.
13

Thu s dng đt nông nghip: H nông dân trng cà phê thuc đi tng đc
min thu s dng đt nông nghip.
14
Vì vy, h nông dân không phi np ngân sách
khon thu này.
3.1.8 Khu hao

H nông dân trng cà phê thuc đi tng đc min thu thu nhp nên vic tính
khu hao hay không s không nh hng đn ngân lu tài chính.
3.1.9 Li ích tài chính ca tái canh cà phê
Li ích ca d án đn t doanh thu bán cà phê xô nhân trong nhng nm khai thác,
đc tính bng công thc:
Nngăsut cà phê
Da vào đ th bin đi nng sut theo đ tui, tác gi xác đnh nng sut ca vn
cà phê khi có tái canh chi tit ti Ph lc 11.
Giá bán cà phê
Cà phê đc trng  tnh k Lk ch yu xut khu nhân xô do đó tác gi s dng
giá cà phê xut khu là 1.890 USD/tn (giá FOB (ti cng thành ph H Chí Minh) bình
quân các tháng t 2010-2012
15
) làm giá tài chính đ thm đnh tái canh cà phê. Giá tài
chính ti cng d án (P
f
) đc tính nh sau:





13
B Tài chính (2013).
14
Quc hi (2010).
15
VICOFA (2013).
(3.1)
Doanh thu tài chính t cà phê = Sn lng có tái canh x Giá tài chính ca cà phê

(3.2)
P
f
= Giá FOB x T giá hi đoái – Thu xut khu – Chi phí bc xp ti cng –
Chi phí vn chuyn t th trng ni đa đn cng – Chi phí vn chuyn t d
án đn th trng ni đa.
-14-

Chi phí bc xp tiêu chun là 1,95 USD/tn. Chi phí bc xp ti cng đi vi mt
hàng cà phê xô nhân (nhóm hàng 2, hàng bao loi cao hn 60kg tng 10% so vi hàng
thông thng
16
): 1,95 USD/tn x (1+10%) = 2,145 USD/tn.
Thu sut thu xut khu ca mt hàng cà phê xô nhân là 0% theo quy đnh hin
hành.
Chi phí vn chuyn t th trng ni đa đn cng là 1.000.000 đng/tn. Chi phí
vn chuyn t d án đn th trng là 200.000 đng/tn.
17

Vy, giá tài chính h nông dân nhn đc đc tính nh sau:
P
f
= 1.890 USD/tn x 21.036 VND/USD – 2,145 USD/tn x 21.036 VND/USD –
1.000.000 VND/tn – 200.000 VND/tn = 38.512.918 VND/tn ả 38.500 VND/kg.
3.2 Thông tin phân tích kinh t
Chi phí vn kinh t
Chi phí vn kinh t là chi phí c hi ca vn đi vi c nn kinh t. Cn c vào các
mc đc s dng bi các t chc quc t nh Ngân hàng Th gii, Ngân hàng Phát trin
Châu Á, tác gi s dng chi phí vn kinh t là 10%/nm theo giá thc.
Phíăthng ngoi hi (FEP)

Lun vn s dng kt qu nghiên cu ca Lê Th Sn tính FEP cho nm 2014 là
0,8%.
18

3.2.1 Xácăđnh giá kinh t ca cà phê xut khu
Hot đng tái canh cà phê ca nông h trong giai đon hin ti to sn lng cà phê
tng thêm nhng ch chim t trng nh so vi bình quân sn lng hin hu. Do vy,
không tác đng đáng k đn cung th trng cà phê xô nhân. Cà phê xô nhân là mt hàng
xut khu, nên toàn b sn lng cà phê tái canh s đc xut khu do đó li ích kinh t
ca tái canh s bng li ích xut khu tng thêm.






16
Công ty TNHH mt thành viên Cng Sài Gòn (2013).
17
UBND tnh k Lk (2012).
18
Lê Th Sn (2011).
Giá kinh t cà phê xut khu (P
e
) = Giá cà phê xut khu x T giá hi đoái +
Phí thng ngoi hi t cà phê xut khu – Chi phí vn chuyn và chi phí bc
xp ti cng x H s chuyn đi – Phí thng ngoi hi có trong hàm lng
ngoi thng ca chi phí vn chuyn và chi phí bc xp ti cng.
(3.3)