CÚ SỐC TỶ GIÁ ĐỒNG TIỀN THỨ BA TÁC ĐỘNG ĐẾN CÁC YẾU TỐ KINH TẾ VĨ MÔ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2000 - 2013.PDF

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHÍ MINH
ậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậ




LÊ TH THÙY LINH



CÚ SC T GIÁ NG TIN TH BA TÁC
NG N CÁC YU T KINH T VăMỌă
VITăNAMăGIAIăON 2000 ậ 2013




LUNăVNăTHCăSăKINHăT








TP. H Chí Minh ậ Nmă2014

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHÍ MINH
ậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậậ




LÊ TH THÙY LINH



CÚ SC T GIỄăNG TIN TH BA TÁC
NGăN CÁC YU T KINH T VăMỌă
VITăNAMăGIAIăON 2000 ậ 2013


Chuyên Ngành: Tài Chính ậ Ngân Hàng
Mã s: 60340201


LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN KHC QUC BO


TP. H Chí Minh ậ Nmă2014

LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca tôi, có s h tr t giáo
viên hng dn là TS.Nguyn Khc Quc Bo. Các ni dung nghiên cu và kt qu
trong đ tài này là trung thc và cha tng đc ai công b trong bt c công trình
nào.
Nhng s liu trong các bng biu phc v cho vic phân tích, nhn xét, đánh
giá đuc chính tác gi thu thp t các ngun khác nhau có ghi trong phn tài liu
tham kho. Ngoài ra, trong lun vn còn s dng mt s nhn xét, đánh giá cng
nh s liu ca các tác gi khác, và đu có chú thích ngun gc sau mi trích dn đ
d tra cu, kim chng.

Thành ph H Chí Minh, ngày 19 tháng 5 nm 2014
Tác gi



Lê Th Thùy Linh

MC LC

TRANG PH BÌA
LI CAε OAN
MC LC
DANH MC CH VIT TT
DANH MC BNG
DANH MC HÌNH
TÓM TT 1
CHNGă1: M U 2
1.1. Gii thiu 2
1.2. Mc tiêu và câu hi nghiên cu 5
1.3. i tng và phm vi nghiên cu 6
1.4. Phng pháp nghiên cu 6
1.5. óng góp mi ca đ tài 6
1.6. B cc lun vn 6
CHNGă2: CăS LA CHNăNG TIN TH BA VÀ CÁC NGHIÊN
CU LIÊN QUAN 8
2.1. C s la chn đng tin th ba 8
2.2. Các nghiên cu liên quan 11
CHNGă3: MÔ HÌNH VÀ D LIU NGHIÊN CU 25
3.1. Mô hình nghiên cu 25
3.2. D liu nghiên cu 27
CHNGă 4: CÚ SC T GIÁ NG TIN TH BA TỄCă NG N
CÁC YU T KINH T VăMỌăVITăNAMăGIAIăON 2000 ậ 2013 32
4.1. Kim đnh nghim đn v các bin 32
4.2. Mô hình VAR 34
4.2.1. La chn đ tr ti u 34
4.2.2. Kim tra tính n đnh 35

4.3. Phân tích mô hình VAR 36
4.3.1. Hàm phn ng xung 36
4.3.2. Phân rư phng sai 43
4.4. Phân tích b sung thêm 45
4.4.1. Mô hình VAR thay bin 45
4.4.2. Mô hình ngn hn ECM 51
4.5. Tho lun 55
CHNGă5: KT LUN 57
5.1. Kt qu nghiên cu 57
5.2. Nhng hn ch ca lun vn 58
5.3. Nhng gi ý và hng nghiên cu tip theo 59
TÀI LIU THAM KHO
Tài liu tham kho ting Vit
Tài liu tham kho ting Anh
PH LC
Ph lc 1: Bng tr giá nhp khu ca Vit Nam phân theo nc t 2000 ậ 2013
(Triu đô la ε)
Ph lc 2: Bng tr giá xut khu ca Vit Nam phân theo nc t 2000 ậ 2013
(Triu đô la ε)
Ph lc 3: Bng thu hút đu t trc tip nc ngoài theo đi tác giai đon 2005
ậ 2013 (Triu đô la ε)
Ph lc 4: D n nc ngoài ca chính ph theo nhóm ngi cho vay, loi ch
n và nc/t chc ch n 2006 ậ 2010 (Triu đô la ε)
Ph lc 5: Tóm tt v kim đnh ADF, mô hình t hi quy vect (VAR)
Ph lc 6: Kt qu kim đnh tính dng ADF các bin
Ph lc 7: Kim tra tính n đnh ca mô hình VAR
Ph lc 8: Mô hình VAR
Ph lc 9: Kim đnh đng liên kt

DANH MC CH VIT TT

VIT TT TÊN TING ANH TÊN TING VIT
ADB Asia Development Bank Ngân hàng phát trin Châu Á
ADF Augmented Dickey ậ Fuller Kim đnh ADF
CNY Chinese Yuan ng Nhân dân t Trung Quc
CPI Consumer Price Index Ch s giá tiêu dùng
ECM Error Correction Model Mô hình hiu chnh sai s
FDI Foreign Direct Investment u t trc tip nc ngoài
GDP Gross Domestic Product Tng sn phm quc ni
IFS International Financial Statistics Thng kê tài chính
IMF International Monetary Fund Qu tin t quc t
IR Interest Rate Lãi sut huy đng
OECD Organisation for Economic T chc hp tác và phát trin kinh
Coậoperation and Development t
PP Phillips ậ Perron Kim đnh PP
RER Real Exchange Rate T giá hi đoái thc
USD United State Dollars ô la ε
VAR Vecto Autoregression Model Mô hình t hi quy vect
VDC Variance Decompositions Phân rư phng sai
VND Vit Nam ng

DANH MC BNG
Bng 3.1: D liu các bin trong mô hình (Nm gc: 2000)
Bng 4.1: Kt qu kim đnh nghim đn v ADF và PP
Bng 4.2: Bng đ tr ti u
Bng 4.4: Phân rư phng sai
Bng 4.5: D liu các bin thay th trong mô hình (Nm gc: 2000)
Bng 4.6: Phân rư phng sai _ phân tích b sung thêm

Bng 4.7: Kim đnh đng liên kt theo phng pháp Johansen ậ Juselius
Bng 4.8: Kt qu c lng mô hình ngn hn ECM

DANH MC HÌNH
Hình 2.1: T trng nhp khu ca Vit Nam phân theo các nc giai đon
2000 ậ 2013 (tính trên 8 quc gia Vit Nam nhp khu nhiu nht)
Hình 2.2: T trng xut khu ca Vit Nam phân theo các nc giai đon 2000
ậ 2013 (tính trên 8 quc gia Vit Nam xut khu nhiu nht)
Hình 2.3: T trng tng vn đng ký ca đu t trc tip nc ngoài phân theo
đi tác giai đon 2005 ậ 2013 (tính theo 10 quc gia ậ khu vc đu t nhiu nht
vào Vit Nam)
Hình 2.4: T trng d n nc ngoài ca chính ph theo nc/t chc ch n
2006 ậ 2010 (tính theo 10 quc gia ậ t chc Vit Nam có d n nhiu nht)
Hình 4.1: Kim tra tính n đnh ca mô hình VAR
Hình 4.2: Hàm phn ng xung ca DLGDP
Hình 4.3: Hàm phn ng xung ca DLCPI
Hình 4.4: Hàm phn ng xung ca DLM1
Hình 4.5: Hàm phn ng xung ca mô hình th nht
Hình 4.6: Hàm phn ng xung ca mô hình th hai
-1-

TÓM TT

Bài nghiên cu thc nghim này đánh giá tác đng ca cú sc t giá đng tin
th ba, tc là t giá đng Nhân dân t Trung Quc ậ ô la M trên bin kinh t v
mô đư đc la chn, c th là tng sn lng, mc giá và cung tin cho nn kinh
t Vit Nam. Kt qu da trên mô hình vect t hi quy (VAR), cho thy s thay
đi trong t giá Nhân dân t ậ ô la ε có th nh hng đáng k đn bin kinh t
v mô ca Vit Nam. C th hn, s mt giá đng Nhân dân t so vi đô la M có
dn đn s st gim trong ch s giá CPI Vit Nam. Ngoài vic cung cp nhng

hiu bit quan trng vào s tng tác gia t giá Nhân dân t ậ ô la ε và các
bin kinh t v mô trong nc, kt qu ca đ tài góp phn vào vic cân nhc la
chn các ch đ t giá hi đoái cho Vit Nam.
Các t khóa: Yuan ậ dollar exchange rate (t giá hi đoái Nhân dân t ậ ô la
M); Vietnam (Vit Nam); Exchange rate regimes (ch đ t giá hi đoái); Vector
autoregressive (vect t hi quy)











-2-

CHNGă1:ăM U

1.1 Gii thiu
La chn c ch t giá hi đoái t lâu đư là mt vn đ gây tranh lun trong
kinh t và tài chính quc t. V mt lý thuyt, mc đ mt nn kinh t phn ng li
nhng bin đng th gii ph thuc vào ch đ t giá hi đoái đc trng ca nn
kinh t đó. C th, trong khi h thng t giá hi đoái c đnh cho thy nn kinh t
bin đng theo quc t, thì tác dng ca mt h thng t giá hi đoái linh hot nm
trong kh nng bo v nn kinh t khi nhng cú sc bên ngoài. Hn na, t giá hi
đoái linh hot cho phép các quc gia áp dng các chính sách bình n ca mình mt
cách đc lp hn. Tuy nhiên, cn lu ý rng, k t khi h thng Bretton Woods sp

đ, s ra đi ca t giá hi đoái linh hot không có ngha là cách ly hoàn toàn nn
kinh t khi nhng cú sc t bên ngoài. Tht vy, bng chng t nhng tài liu
nghiên cu thc nghim khác nhau cho thy s lan truyn ca các cú sc quc t
gia các quc gia, không phân bit ch đ t giá hi đoái mà các quc gia đang theo
đui (xem Lastrapes và Koray, 1990, và các tài liu tham kho trong đó). Hn na,
nhng thay đi biên đ và mc đ bin đng cao trong t giá hi đoái theo h thng
t giá hi đoái linh hot không ch gây ri ro cho các doanh nghip xut khu và
nhà đu t nc ngoài mà còn to c hi cho hot đng đu c gây bt n trong th
trng t giá hi đoái.
Nhng ri ro liên quan đn bin đng t giá hi đoái đc xem là tr ngi
chính cho các quc gia đang n lc phát trin thông qua chin lc m rng xut
khu và t do hóa tài chính. Theo đó, nhiu quc gia đc bit là các quc gia nh có
nn kinh t m đang phát trin có xu hng n đnh t giá so vi r tin t hoc so
vi đng đô la ε. Ví d nh, ngoi tr trng hp ca Nht Bn, tt c các quc
gia ông Á đu có ch đ t giá neo vào đng đô la ε trong thi gian phi khng
hong, hay còn gi là ắchun đô la ông Á” bi McKinnon (2000, 2001). Tht vy,
thc t vic c đnh hoc neo gi t giá đng tin ca các quc gia ông Á do hu
qu ca cuc khng hong kinh t Châu Á nm 1997ậ1998 đư khi dy mi quan
-3-

tâm đn phn ng ca nn kinh t trong nc vi các cú sc quc t. Ngoài vic
làm gim bt quyn s hu và quyn đc lp v chính sách, các quc gia áp dng
ch đ đng tin c đnh so vi đng đô la ε d b tác đng bi cú sc các loi
tin t th ba ví d nh t giá Yên Nht ậ ô la M (nghiên cu ca Rajan 2002;
McKinnon và Schnabl 2003).
Hin nay, vi s phát trin không ngng, nn kinh t Trung Quc đư tr thành
mt trong nhng nn kinh t ln trên th gii. Theo đó, đng tin Trung Quc ậ
đng Nhân dân t (CNY hay RMB) ngày càng nâng cao v th toàn cu ca mình.
n cui nm 2013, Nhân dân t đư tr thành đng tin đc s dng nhiu th nhì
trong tài chính thng mi, và đng tin đc s dng nhiu th 9 trong thanh toán

toàn cu. Theo kt qu mt cuc thm dò ý kin đc thc hin bi công ty dch v
tài chính State Street ca M và b phn thông tin kinh t Economist Intelligence
Unit (EIU) vi s tham gia ca hn 200 nhà đu t t chc, có 53% ý kin d báo
CNY s vt qua đng USD đ tr thành đng tin d tr chính ca th gii. ắVi
nh hng kinh t ca Trung Quc gia tng, tm quan trng toàn cu ca đng
Nhân dân t s ngày càng ln. Th gii đư thuc v đng ắbc xanh” trong nhiu
thp k, trong đó đng USD là đng tin d tr chính ca th gii. Tuy nhiên, nhiu
ngi cho rng, th gii ắbc đ” ậ trong đó đng Nhân dân t chim v trí đng
tin ch cht ậ đang ngày càng có kh nng tr thành hin thc”, báo cáo vit
(ngun:vneconomy.vn-27/2/2014). Do đó, bin đng trong t giá Nhân dân t
Trung Quc ậ ô la M có th nh hng đn hiu qu kinh t các nc ông Á
theo ắchun đô la” thông qua nhiu hng khác nhau. Hi nhp và toàn cu hóa
ngày càng đc các quc gia chú ý trong phát trin kinh t ca mình, dn đn bin
đng đng Nhân dân t Trung Quc ậ ô la M tr thành mt yu t quan trng
trong vic đo lng mc đ b nh hng bi nhng bin đng quc t ca nhng
nc có giao dch thng mi trc tip vi Trung Quc hay cnh tranh vi Trung
Quc trong các th trng th ba. Vic đánh giá cao đng Nhân dân t so vi đng
đô la M có tác đng tiêu cc đn kh nng cnh tranh quc t ca Trung Quc,
nhng  các nc neo đng tin ca mình vi đng đô thì ngc li. Hay nói cách
-4-

khác, kh nng cnh tranh quc t ca các nc ông Á đc ci thin, điu đó dn
đn gia tng xut khu không ch  Trung Quc mà còn  các th trng th ba nh
M hay Châu Âu. ng Nhân dân t tng giá làm cho các khon đu t ca Trung
Quc ti các nc ông Á khác tr nên r hn và do đó khuyn khích các dòng vn
FDI ca Trung Quc chy vào các nc này. Vì vy, s gia tng (gim giá) giá tr
ca đng nhân dân t so vi đô la M có tác dng làm gia tng (st gim) sn lng
ca các nc ông Á thông qua nh hng tích cc (tiêu cc) ca nó vào xut khu
và đu t. Ngc li, mt đng Nhân dân t mnh có ngha là chi phí nhp khu ca
các quc gia nhp hàng t Trung Quc tng cao hn và các khon vay bng đng

Nhân dân t cng tng giá đáng k. Trong trng hp này, sn lng có th b nh
hng bt li. Vic tng hp cung cu ca các điu nói trên có ngha là mt bng
giá ca các nc ông Á cng có th b nh hng bi s thay đi trong t giá
đng Nhân dân t.
Thêm vào đó, k t khi Trung Quc là mt đi th cnh tranh vi các nc
ông Á khác trong th trng xut khu, nhng mc tiêu chính ca các nc này
vn t các qu đu t tài chính ca Trung Quc, do đó, bin đng t giá đng Nhân
dân t có th có nh hng trc tip vào các chính sách tin t ca các nc ông
Á này. Ví d, gim giá đng Nhân dân t làm cho hot đng đu t tài chính ti các
nc này tr nên đt đ hn. iu này có th dn đn st gim dòng vn đi vào
hoc gia tng lung vn đi ra. S thay đi theo chiu hng đi xung trong nhu cu
đi vi tài sn trong nc và gia tng nhu cu ngoi t đòi hi phi gim giá tr
đng ni t xung. Lung vn đi ra cng có th dn đn gim lng cung tin khi
c quan hoch đnh chính sách tin t c gng bo v và đm bo n đnh tin t, đó
có v là mc tiêu chính ca các nc theo tiêu chun đng đô la ông Á. Vì th, s
mt giá đng Nhân dân t có th dn đn tht cht tin t. Do s nh hng ca
TGH Nhân dân t ậ ô la ε khác nhau và đi lp  các nc ông Á, cho nên
nó cn đc nghiên cu trong thc nghim.
Mc đích ca bài vit này là nghiên cu thc nghim nh hng ca t giá
Nhân dân t ậ ô la ε vào kinh t v mô ca Vit Nam t góc đ nh hng ca
-5-

nó đi vi sn lng, mc giá và điu kin v tin t. Vit Nam là nc chn t giá
neo vi đng đô la ε, t ch đ c đnh ắcng” đn ch đ th ni có qun lý ca
Nhà nc vi các biên đ dao đng đc điu chnh theo tng thi kì. Ch đ
TGH là mt yu t quan trng trong các nghiên cu hc thut và tho lun chính
sách nhm hng đn mt ch đ t giá phù hp vi nc ta. Kt qu nghiên cu
nh hng ca đng tin th ba lên nn kinh t trong nc có th cung cp mt s
câu tr li cho cuc tranh lun. Hn na, ti các th trng kinh t tài chính kt hp,
hiu bit v s tng tác qua li gia các bin trong và ngoài nc có kh nng

quan h nhân qu vi nhau là nhân t rt quan trng trong vic lp các chính sách
mc tiêu. Thêm vào đó, điu này có th làm sáng t v s la chn đúng đn ch đ
TGH đi vi mt quc gia nh Vit Nam.
ó chính là lý do tác gi chn đng Nhân dân t làm đng tin th ba cho
nghiên cu thc nghim đ tài “Cú sc t giá đng tin th ba tác đng đn các
yu t kinh t v mô Vit Nam giai đon 2000–2013”

1.2 Mc tiêu và câu hi nghiên cu
Do vic nghiên cu sâu rng vn đ này s phi đu t rt nhiu thi gian cho
vic nghiên cu và thu thp d liu. Trong phm vi đ tài này, tác gi mong mun
cung cp mt cái nhìn rõ hn v nh hng ca cú sc t giá mt đng tin th ba
c th là bin đng t giá Nhân dân t ậ ô la ε đi vi nn kinh t v mô Vit
Nam, và phân tích chính sách la chn t giá hi đoái hin nay ca nc ta.  đt
đc mc tiêu trên, tác gi tin hành nghiên cu đ tr li cho 2 vn đ sau đây:
1. T giá hi đoái Nhân dân t ậ ô la ε nh hng nh th nào đn các yu
t kinh t v mô Vit Nam?
2. Ch đ neo t giá vào đng đô la ε nh hin nay có phi là la chn phù
hp vi s phát trin kinh t ca nc ta hay không? Hng nghiên cu ch
đ t giá neo vào mt r tin t.


-6-

1.3 iătng và phm vi nghiên cu
 tài nghiên cu bin đng t giá Nhân dân t ậ ô la ε tác đng lên các
bin kinh t v mô Vit Nam giai đon 2000ậ2013, các bin đc chn: tng sn
phm quc ni (GDP) đi din cho sn lng sn xut, ch s giá tiêu dùng (CPI)
đi din cho mc giá, lng cung tin (M1) đi din cho cung tin. Ngun d liu
đc ly t các website:
http://elibraryậdata.imf.org/,

1.4 Phngăphápănghiênăcu
 tài k tha các kt qu và mô hình nghiên cu t các hc gi trên th gii
đư thc hin trên các th trng khác nhau, và tác gi mun đem áp dng nghiên
cu thc nghim ti Vit Nam.
 tài áp dng mô hình t hi quy vect (VAR ậ vector autoregression) và mô
hình hiu chnh sai s (ECM ậ Error Correction Model) đ kim tra nh hng ca
t giá Nhân dân t ậ ô la ε đn các yu t kinh t v mô ca Vit Nam.

1.5 óng góp mi caăđ tài
Lun vn này làm sáng t thêm lý thuyt cú sc t mt tin t th ba vào nn
kinh t các nc có ch đ t giá hi đoái neo c đnh vào mt loi tin t bng
cách cung cp thêm bng chng thc nghim trên nn kinh t v mô Vit Nam.
Lun vn là c s đ các nhà hoch đnh chính sách xem xét áp dng ch đ t
giá neo vào mt r tin t vào thc t nc ta.

1.6 B cc lunăvn
 tài gm 5 chng, ni dung các chng đc trình bày nh sau:
Chng 1: ε đu
Chng 2: C s la chn đng tin th ba và các nghiên cu liên quan
Chng 3: εô hình và d liu nghiên cu
-7-

Chng 4: Cú sc t giá đng tin th ba (Nhân dân t ậ ô la ε) tác đng
đn các yu t kinh t v mô Vit Nam giai đon 2000 ậ 2013
Chng 5: Kt lun

-8-

CHNGă2:ăCăS LA CHNăNG TIN TH BA VÀ
CÁC NGHIÊN CU LIÊN QUAN

2.1 Căs la chnăđng tin th ba
Trung Quc là mt nc có nn kinh t ln và phát trin trên th gii, li giáp
ranh vi Vit Nam, cho nên hot đng giao thng gia hai nc khá thun li.
Theo s liu t Tng cc thng kê Vit Nam, t nm 2000 ậ 2013 (hình 2.1), Trung
Quc liên tc là đi tác thng mi ln nht ca Vit Nam, là quc gia nhp siêu
ca Vit Nam, luôn đng đu trong bng xp hng t trng nhp khu. Nm 2013,
tng kim ngch thng mi Vit ậ Trung đt gn 50 t USD, tng 21.1% so vi
nm 2012 (ta xut 13.1 t USD, nhp 36.8 t USD, ln lt tng 2.1% và 26.7%),
thâm ht thng mi gia Vit Nam và Trung Quc đt 23.7 t USD, tip tc tng
mnh vi 27.47%. Nhng mt hàng nhp khu ch yu ca Vit Nam t Trung
Quc: máy móc, thit b, dng c, ph tùng; nhóm hàng nguyên liu, ph liu
ngành dt may, da, giày; đin thoi, máy vi tính, sn phm đin t và linh kin; vi,
st thép…
Bên cnh đó, Trung Quc cng là mt trong nhng đi tác xut khu ln ca
Vit Nam, là mt trong 3 quc gia chim t trng ln trong kim ngch xut khu
trong nc (hình 2.2). Nhng mt hàng xut khu ch yu t Vit Nam sang Trung
Quc: sn và các sn phm t sn; du thô; máy vi tính, sn phm đin t và linh
kin; cao su; hàng nông sn th mnh nh go và rau qu…C cu hàng xut khu

ca ta sang Trung Quc đư và đang có nhng chuyn bin tích cc nht đnh. T
nm 2011 đn nay, t trng nhóm hàng công nghip trong tng kim ngch hàng hóa
xut khu sang Trung Quc đang có xu hng tng dn (trên 30% trong khi trc
đây ch 10%), vt qua nhóm hàng truyn thng nông lâm thy sn.
Quan h hp tác đu t có bc phát trin mi, tính đn ht nm 2013, Trung
Quc có 977 d án đu t ti Vit Nam, tng vn đng ký ly k đt gn 7 t USD,
đng th 9/101 quc gia và vùng lãnh th có đu t ti Vit Nam. áng chú ý, riêng
nm 2013 đu t FDI ca TQ vào VN tng mnh đt 2.3 t USD, chim 16% tng
-9-

FDI ca VN và đng th 4 trong s 50 quc gia và khu vc có d án đu t cp
phép mi vào VN. Trong nhng nm qua, Trung Quc đư không ngng tng quy
mô tín dng u đưi dành cho Vit Nam. n nay, Trung Quc đư cho ta vay 1,6 t
USD u đưi tp trung vào nhng lnh vc công nghip, khai khoáng, đng st,
nng lng, dt may, hóa cht… Ngoài tín dng u đưi, Chính ph Trung Quc còn
h tr Vit Nam nhiu khon vin tr không hoàn li dùng vào vic t chc các
đoàn tham quan, kho sát kinh nghim phát trin kinh t xã hi  Trung Quc; giao
lu thanh thiu niên; đu t trang thit b cho mt s bnh vin ti Vit Nam; xây
dng khu nhà  Hc vin Chính tr Quc gia H Chí Minh.
Trong c cu n nc ngoài ca Vit Nam (hình 2.4), Trung Quc không
chim t trng ln, ch t 1ậ2%.
Do đó, da trên nhng mi quan h kinh t Vit Nam ậ Trung Quc này, tác
gi đư chn t giá đng tin th ba là t giá Nhân dân t - ô la ε đ xem xét cú
sc ca nó tác đng đn các yu t kinh t v mô Vit Nam giai đon 2000 ậ 2013.
T Trng Nhp Khu Ca Vit Nam Phân Theo Các Nc Giai on
2000 - 2013
11
12
14
16

19
21
22
26
26
28
31
23
24
35
0
5
10
15
20
25
30
35
40
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
T Trng Nhp Khu (%)
CHND Trung Hoa Hàn Quc Nht Bn EU ài Loan Xin-ga-po Thái Lan Hoa K

(Ngun: Kt qu tính toán ca tác gi t s liu ca Tng cc thng kê Vit Nam)
Hình 2.1: T trng nhp khu ca Vit Nam phân theo các nc giai đon
2000 – 2013 (tính trên 8 quc gia Vit Nam nhp khu nhiu nht).
-10-

T Trng Xut Khu Ca Vit Nam Phân Theo Các Nc Giai on
22

19
17
16
19
18
15
14
14
17
19
21
19
17
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
T Trng Xut Khu (%)
CHND Trung Hoa Nht Bn Hàn Quc Hoa K Ma-lai-xi-a KHC Hng Công (TQ) CHLB c Vng quc Anh

(Ngun: Kt qu tính toán ca tác gi t s liu ca Tng cc thng kê Vit Nam)
Hình 2.2: T trng xut khu ca Vit Nam phân theo các nc giai đon
2000 – 2013 (tính trên 8 quc gia Vit Nam xut khu nhiu nht).

Thu Hút u T Trc Tip Nc Ngoài Phân Theo i Tác Giai on
2
2
3
2
6
3
12
0
5
10
15
20
25
30
35
40
2005 2006 2007 2009 2011 2012 2013
T Trng Tng Vn ng Ký (%)
CHND Trung Hoa Nht Bn Xin-ga-po
ài Loan Hàn Quc Qun đo Vigin thuc Anh
c khu HC Hng Kông (TQ) Hoa K Ma-lai-xi-a
Thái Lan

(Ngun: Kt qu tính toán ca tác gi t s liu ca Tng cc thng kê Vit Nam)
Hình 2.3: T trng tng vn đng ký ca đu t trc tip nc ngoài phân
theo đi tác giai đon 2005 – 2013 (tính theo 10 quc gia – khu vc đu t nhiu
nht vào Vit Nam)
-11-

D N Nc Ngoài Ca Chính Ph Theo Nc / T Chc Ch N 2006
– 2010
0.97
0.98
0.99
1.5
1.98
0
5
10
15
20
25
30
35
40
2006 2007 2008 2009 2010
T Trng D N (%)
Trung Quc Pháp c Nht Bn Nga M ADB IDA IMF NIB OPEC

(Ngun: B Tài Chính Vit Nam)
Hình 2.4: T trng d n nc ngoài ca chính ph theo nc / t chc
ch n 2006 – 2010 (tính theo 10 quc gia – t chc Vit Nam có d n nhiu
nht)

2.2 Các nghiên cu liên quan
2.2.1 Frankel, Jeffery A., and Shang–Jiỉ WỀi. 1994, “YEN BLOC OR DOLLAR
BLOC? ẠXCHANGẠ RATẠ ẫẪLICIẠS Ẫạ THẠ ẠAST ASIAN ẠCẪNẪMIẠS.”
(Khi đng Yên hay khi đỉg đô ệa M? Chính sách t giá ca nn kinh t ôỉg
Á.) In Macroeconomic Linkage: Savings, Exchange Rates, and Capital Flows, ed.

Takatoshi Ito and Anne O. Krueger. Chicago: Univeristy of Chicago Press.
D liu & mô hình nghiên cu
:
Nghiên cu s dng d liu hàng tun t đu nm 1979 đn tun th hai ca
tháng 5/1992. D liu t giá hi đoái song phng ca đng ni t so vi ngoi t:
đng đô la ε, đng yên Nht, εác c (đi din cho tin t châu Âu), đng đô la
Úc và Newzealand. Các đng ni t trong nghiên cu này là: Won Hàn Quc, đô la
Singapore, Hng Kông, ài δoan, Ringgit εalaysia, Rupiah Indonesia, Peso
-12-

Philippine, Baht Thái Lan, và nhân dân t Trung Quc. Kim tra bng phng pháp
hi quy bình phng ti thiu (OδS) đ kim tra t trng ca đng đô la ε và
đng yên trong chính sách t giá hi đoái ca các nc ông Á đó.

Ni dung & kt qu nghiên cu
:
ắKhi đng yên đang hình thành  khu vc ông Á, nh hng đn kinh t
ca các nc trong khu vc này t chuyn đi t trng đng đô la ε sang đng
yên trong chính sách t giá”, đó là ch đ mà bài nghiên cu này xem xét, mt s
vn đ có th có ca mt gi thuyt ắkhi yên”: Th nht, t trng ca đng yên
đang tng lên theo thi gian trong các chính sách t giá hi đoái ca nn kinh t
ông Á. Th hai, mt khi thng mi trong khu vc tp trung vào kinh t Nht
Bn đang ni lên. Thng mi gia Nht Bn và nn kinh t ông Á đư tng nhanh
hn so vi nhng gì s đc d đoán da trên các yu t nh GNP song phng và
chi phí vn chuyn… Bên cnh đó, bài nghiên cu s đng thi đánh giá khu vc
ông Á vn liên kt cht ch vi khi đô la ε.
Kt lun ca nhng d đoán, gi thuyt t bài nghiên cu này: Th nht, đng
đô la ε vn là đng tin quc t chính trong chính sách t giá hi đoái ông Á.
Tt c các nc ông Á đư đt phn ln t trng vào đng đô la ε trong chính
sách t giá ca h. Th hai, mt s loi tin t (Singapore, Hng Kông, Indonesia,

Thái δan, ài δoan) tng t trng vào đng yên trong gia nhng nm 1980, nhng
các bng chng cho thy s tng lên ca đng yên này trong chính sách t giá hi
đoái ca các nc đó là không đáng k. Th ba, mc đ thng mi  ông Á,
cng ging nh thng mi trong khi Châu Âu là thiên v thng mi trong khu
vc, và vn không có bng chng ca bt k xu hng tng trong thng mi ni
khi này. Ni b khi ông Á này cng không tp trung vào thng mi Nht Bn.
Nhìn chung, các bng chng liên quan đn c thng mi và liên kt tin t cho
thy ít có d liu cho s hình thành ca mt khi yên. Ngc li, các nc ông Á
tip tc đc liên kt cht ch vi M. ng đô la ε vn là đng tin đc a
-13-

chung trong thanh toán thng mi và cho vay quc t, ngay c trong khu vc
ông Á.

2.2.2 Kawai, Masahiro. 2002. “EXCHANGE RATE ARRANGEMENTS IN EAST
ASIA: LESSONS FROM THE 1997–1998 CURRẠNCY CRISIS.” (S sp xp t giá
 ôỉg Á: Bài hc t cuc khng hong tin t 1997-1998.) Monetary and
Economic Studies 20, no. S–1: 167–204.
D liu & mô hình nghiên cu
:
D liu t giá hi đoái chính thc đc báo cáo ca các nc thành viên t
qu tin t quc t (IMF).
 hiu đc c ch ca s sp xp t giá, nghiên cu s dng k thut phân
tích hi quy theo Frankel và Wei (1993, 1994, 1995), phng trình c tính nh
sau:
t
UKP
t
FF
t

JY
t
DM
t
USD
t
j
t
ueeeeee 
54321


Trong đó,
j
t
e
là s thay đi hàng tháng trong t giá hi đoái ca tin t j trong
tháng t, 
k
(k=1, 2, …) là h s v vic thay đi hàng tháng trong t giá hi đoái ca
k ngoi t. Các đng ngoi t tng ng là: đô la ε, mác c, yên Nht, franc
Pháp, và bng Anh. Mt s thay đi hàng tháng trong t giá hi đoái đc xác đnh
bi s chênh lch theo logarit ca t giá hi đoái danh ngha. Da trên phân tích hi
quy này, các nn kinh t phát trin có th đc phân thành ba loi ln theo quan sát
c ch t giá hi đoái, đó là ắc đnh” vào đng đô la ε hay r tin t, t giá ắth
ni” và ắtrung gian” gia 2 loi này. Tùy thuc vào đ bin đng t giá hi đoái, c
th, các quc gia đc sp xp theo ắc đnh” khi bin đng ít hn 0.0075, ắtrung
gian” khi bin đng là gia 0.0075 và 0.015, và ắth ni” khi bin đng vt quá
0.015.
Ni dung & kt qu nghiên cu

:
Bài nghiên cu này xem xét s phát trin ca c ch t giá hi đoái trong nn
kinh t th trng mi ni  ông Á trong 10 nm qua. Bng cách tp trung vào vai
trò ca đng đô la ε, đng yên và đng Euro làm đng tin neo đ n đnh t giá,
-14-

bài nghiên cu cho rng đng đô la ε đư đóng mt vai trò ch đo hay trên thc t
là đng tin neo cho khu vc ông Á cho đn khi cuc khng hong tin t 1997ậ
1998. Trong cuc khng hong, s thng tr ca đng đô la M t nhiên gim trong
khu vc ông Á nh là kt qu dn đn mt s thay đi chung cho c ch t gi hi
đoái th ni. Trong giai đon hu khng hong, s la chn t giá hi đoái  ông
Á bt đu khác nhau so vi mô hình trc khng hong. ng đô la ε đư ly li
v trí  mt s nc (đc bit  Malaysia), trong khi s thng tr ca nó vn gim và
t giá hi đoái th ni đư tng lên  nhng nc khác (đc bit  Indonesia). Bên
cnh đó, Hàn Quc, Thái Lan và Singapore dng nh đư chuyn sang neo vào mt
r tin t vi t trng đáng k trên đng đô la ε và đng yên. Vì th, bài này cn
nghiên cu cho mt h thng tin t mong mun ca c khu vc đ thúc đy thng
mi, đu t trc tip nc ngoài (FDI) và tng trng kinh t. Vi bin đng cao
ca t giá hi đoái yên ậ ô la M và các mi quan h đa dng v đi tác thng
mi và dòng vn FDI, kt qu đ xut nn kinh t ông Á mi ni s đc n đnh
hn nu neo đng tin ca nc mình vào mt r tin t trong đó đng đô la ε,
yên và Euro có vai trò quan trng không kém nhau. Tuy vy, s n đnh t giá trong
khu vc vào mt r tin t không phi là cng nhc. Mi nn kinh t có th la
chn hình thc t giá riêng ca nc mình trong điu hành chính sách, có th là mt
r tin t, neo vào mt đng tin, hoc th ni vi biên đ rng. Sau giai đon đó,
nn kinh t ông Á có th đánh giá li hiu qu ca chính sách n đnh t giá ca
nc mình so vi r tin t trong khu vc.

2.2.3 McKiỉỉoỉ, Roỉaệế I., aỉế GỐỉthỀr Schỉabệ. 2003. “SYNCHRẪNISẠD
BUSSINESS CYCLE IN EAST ASIA AND FLUCTUATIONS IN THE YEN/DOLLAR

ẠXCHANGẠ RATẠ.” (Chu k Ệiỉh ếoaỉh đng b hóa  ôỉg Á ốà biỉ đng
trong t giá Yên – ô ệa M.) World Economy 26, no. 8: 1067–88.
D liu & mô hình nghiên cu
:
Nghiên cu c tính tác đng ca cú sc t giá đng yên ậ ô la M trên sn
lng khu vc ti các quc gia nh  ông Á (EA
1
) cng vi Trung Quc. Mô hình
-15-

kinh t ca Kwan (2001: 38-41) đc xem xét vi d liu sn lng và t giá hi
đoái đc ly theo nm cho giai đon 1982 ậ 1997. Tt c hi quy đc chy cho
tc đ tng trng sn lng thc t ca EA
2
(EA
1
cng vi Trung Quc) vi s
thay đi hàng nm ca t giá yên ậ ô la M (e
YenDollar
) và tng trng sn lng
thc t  M (Y
US
). Phng trình đc mô t nh sau:
tYenDollarYenDollarUSEA
ueeyy
tttt

12
4321


T phng trình nghiên cu s cho thy mt mi tng quan t l gia t giá
đng yên ậ ô la M c hin ti hay đ tr mt nm và tng trng sn lng thc
t ca EA
2
.

Ni dung & kt qu nghiên cu
:
Nhiu tác gi trong bài nghiên cu này đư đ xut vc dy nn kinh t trong
giai đon khó khn ca Nht Bn bng cách m rng cung tin và gim giá đng
yên. T đó, vic nghiên cu s phát hin ra nhng nh hng ca gim giá đng
yên so vi đng đô la ε trên nn kinh t ông Á mà phn ln các nc neo đng
tin ca h vào đng đô la này. Chu k kinh t ca các nc ông Á (tr Trung
Quc) có liên quan cht ch vi s bin đng ca thay đi t giá đng yên ậ ô la
M thông qua kh nng cnh tranh xut khu và dòng vn đu t trc tip t nc
ngoài. Nghiên cu cho thy rng vic phá giá đng yên vi t l ln s có tác đng
tiêu cc đn nn kinh t ông Á, và đây không phi là mt la chn chính sách hp
lý cho Nht Bn.
Mt gi thuyt na đc đa ra là tác đng tiêu cc mà s mt giá đng yên
có th gây ra  các quc gia  ông Á s đc bù đp nhiu hn bi nhp khu t
Nht Bn. Nhng nghiên cu cho thy rng điu ngc li là đúng. Tác đng tiêu
cc ca s mt giá đng yên vi nn kinh t ông Á là mnh hn so vi tác đng
tích cc ca vic nhp khu t Nht Bn. Vì th, kt qu ca nghiên cu là rõ ràng:
đng yên không nên gim giá. Tng quát hn, bin đng trong t gi yên ậ ô la
M s gây tng s bin đng ca chu k kinh t trong nn kinh t ông Á. Các
nc này s n đnh hn nu đng yên n đnh.
-16-

2.2.4 Mansor H.Ibrahim. 2007. “THẠ YẠN–DOLLAR EXCHANGE RATE AND

MALAYSIAN MACRẪẠCẪNẪMIC DYNAMICS” (T giá Yên – ô ệa M ốà đng
thái kinh t ố Ỉô ca Malaysia) The Developing Economies, XLV–3 (September
2007): 315–38.
Ni dung & kt qu nghiên cu

Rajan (2002) và McKinnon và Schnabl (2003) cho rng chính sách neo c
đnh đng tin quc gia vi đng đô la ε, nh trong trng hp ca εalaysia, đư
phi bày bn cht ca nn kinh t khi gp nhng cú sc ca mt loi tin t th ba
ging nh t giá ca đng yên so vi đng đô la M. Trong công trình nghiên cu
ca h, εcKinnon và Schnabl (2003) đánh giá nhng nh hng ca bin đng t
giá hi đoái yên ậ ô la M đn tng trng kinh t ca các nn kinh t ông Á.
Áp dng phng pháp hi quy OLS, h dn chng kt qu chính sau đây: s gim
giá ca đng yên so vi đng đô làm đình tr s tng trng sn lng ca tng th
các nc ông Á (bao gm c Trung Quc). Tác đng tiêu cc này ca t giá cng
đúng vi mt s nn kinh t đc lp nh là Hng Kông, Hàn Quc, ài δoan và
Thái Lan. Tài liu cho thy chu kì kinh doanh trong khu vc ông Á dng nh
đc đng b hóa, h kt lun rng bin đng trong giá tr đng yên lý gii cho
đng b hóa chu kì kinh doanh này. iu thú v là, đi vi trng hp ca Malaysia,
trong khi tng trng snn lng ca các nc ông Á khác (tr Nht Bn) nh
hng tích cc đn tng trng sn lng ca Malaysia, mi quan h gia tng
trng sn lng ca Nht Bn và Malaysia  mc thông thng là không đáng k.
Ngoài ra, bin đng t giá đng yên ậ ô la M không có nh hng đáng k đn
tng trng sn lng ca Malaysia.
 bài nghiên cu này ca Ibarahim, tác gi b sung cho các nghiên cu v tác
đng kinh t v mô ca thay đi t giá hi đoái bng cách tp trung đc bit vào ni
dung ca Rajan (2002) và McKinnon và Schnabl (2003) trong đó mt quc gia đư
u tin đng đô la ε nh mt loi tin t neo nh εalaysia d b nhng cú sc
trong mt loi tin t th ba, trong trng hp ông Á, là đng Yên Nht. C th
hn, tác gi m rng nghiên cu ca McKinnon và Schnabl  hai khía cnh: đu
-17-

tiên, ngoài vic đánh giá nhng tác đng ca bin đng t giá đng Yên ậ ô la M
trên sn lng thc t, tác gi cng điu tra tác đng trên các bin khác, c th là
ch s giá và bin tin t. Bng cách áp dng phng pháp t hi quy vect (VAR),
tác gi đánh giá thc nghim tác đng ca t giá đng Yên ậ ô la M trên các yu
t kinh t v mô vi các bin: sn lng thc t (GDP), mc giá (CPI) và cung tin
(M1) cho Malaysia. Các d liu đc s dng trong phân tích đc ly theo quý t
quý 1 nm 1978 đn quý 4 nm 2003. Kt qu cho thy s thay đi trong t giá Yên
ậ ô la M có th nh hng đáng k đn các bin kinh t v mô ca Malaysia, c
th, s mt giá đng Yên so vi đô la M dn đn suy gim trong GDP thc t và
cung tin. Kt qu này khá vng chc khi tác gi dùng các mô hình VAR thay th
khác nh: dùng bin lãi sut liên ngân hàng thay cho cung tin M1; dùng t giá
danh ngha thay cho t giá thc; loi b thi kì hu khng hong ra khi giai đon
nghiên cu.
Tng hp li, tác gi đi đn kt lun rng các kt qu ca tác gi là phù hp
vi các lun đim cho rng các cú sc trong đng tin th ba có th có các tác đng
mnh đn các quc gia neo t giá vào đng đô la M. Trong khi cách tip cn ca
Malaysia trong vic c đnh t giá ca nó đi vi đng đô la M trong thi gian
khng hong đm bo s n đnh tài chính đáng tranh cưi, vic áp dng nó vào lúc
bình thng có th đa εalaysia vào tình th quay vòng vi các đng tin th ba
khác. Tng t, cú sc trong t giá yên cn đc xem xét đn khi thit lp các
chính sách. Tuy nhiên, tht không d nh cái nhìn b ngoài, do t giá yên tác đng
c th trng xut khu Malaysia và th trng ni t, do đó chúng có th gây khó
khn cho các nhà tin t trong vic đa ra chính sách. Nh tác gi đư th hin, s
st giá trong đng yên làm suy gim sn lng và tht cht tin t. Câu hi đt ra là:
Các nhà tin t có nên ni lng chính sách tin t bng cách m rng cung tin đ
tng sn lng hay không? Câu tr li có th là có nu s st gim hoc suy thoái
ca sn lng là vn đ quan tâm hàng đu ca các nhà làm chính sách. Tuy nhiên,
trong quá trình hi nhp tài chính, lãi sut thp có th ngn cn quá trình đu t tài
chính, vn đ thng b tranh cưi đi vi s phát trin ca th trng vn ni đa.

-18-

2.2.5 Yiỉg ạaỉg, ShichỀỉg HỐaỉg aỉế Liỉệiỉ NiỐ. 2012. “DẠ ạACTẪ
CURRENCY BASKETS OF CHINA AND EAST ASIAN ECONOMIES: THE
RISING WẠIGHTS” (R tin t ca nn kinh t Trung Quc ốà ôỉg Á: Gia tỉg t
trng đng tin) Institute for Economies in Transition, BOFIT Discussion Papers
D liu & mô hình nghiên cu
:
Phng trình hi quy gii thích s thay đi giá tr trong mt loi tin t châu Á
bi nhng thay đi giá tr trong tin t quc t: USD, EUR, JPY, GBP, và đng
nhân dân t. Ly đng won Hàn Quc là mt ví d, phng trình hi quy là:
ttt
ttttttttt
uCNY
GBPJPYEURUSDcKRW


log
logloglogloglog
5
4321



D liu hàng ngày ca t giá hi đoái t 07/02/2005 đn 29/07/2011đc ly
t ngun Bloomberg. Nghiên cu kim tra tính dng bng phng pháp kim đnh
ADF, KPSS, và kim đnh đng liên kt theo phng pháp Johansen

Ni dung & kt qu nghiên cu:
S bùng n kinh t ca Trung Quc đư là mt trong nhng vn đ quan trng

trong ba thp k va qua. ng nhân dân t (RMB) đang đc đánh giá cao so vi
đng đô la ε. Nm 2005, c quan tin t ca Trung Quc công b thay đi t ch
đ neo vào đng đô la ε sang neo vào mt r tin t: đng đô la ε (USD), yên
Nht (JPY), euro (EUR), won Hàn Quc (KRW), đng đô la Úc (AUD), đô la
Canada (CAD), bng Anh (GBP), ringgit Malaysia (MYR), đng rúp Nga (RUB),
đô la Singapore (SGD) và đng baht Thái Lan (THB).  xác đnh giá tr ca đng
nhân dân t, nghiên cu s dng phng pháp Bayesian cho mô hình r tin t ca
Frankel và Wei (2007) vi 11 loi tin t nh Trung Quc đư công b. Kt qu cho
thy t trng đng đô la ε đư gim, t trng trên mt s đng tin châu Á đư tng
lên. Bên cnh đó, bng vic kim tra r tin t ca các nc ông Á, trong đó bao
gm các loi tin t quc t và nhân dân t trong r ca h. Nghiên cu tìm thy
đng nhân dân t ngày càng tr nên quan trng trong vic xác đnh giá tr tin t
châu Á. Chng hn, mt xu hng tng t trng ca nhân dân t trong r tin t ca