Luận văn Phát triển nguồnh nhân lực cho các khu công nghiệp tỉnh Bình Dương đến năm 2020

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




NGUYN VN ÔNG





PHÁT TRIN NGUN NHỂN LC
CHO CÁC KHU CÔNG NGHIP TNH BÌNH DNG
N NM 2020





LUN VN THC S KINH T








TP. HOÀ CHÍ MINH – 2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO

TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




NGUYN VN ÔNG





PHÁT TRIN NGUN NHỂN LC
CHO CÁC KHU CÔNG NGHIP TNH BÌNH DNG
N NM 2020


Chuyên ngành: Kinh t chính tr
Mư s: 60310102

LUN VN THC S KINH T

Ngi hng dn khoa hc: TS. Lu Th Kim Hoa



TP. HOÀ CHÍ MINH - 2014
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca chính bn thân tôi. Các s
liu thng kê đc x lý và s dng phân tích trong lun vn theo đúng quy đnh.

Các thông tin và kt qu nghiên cu trong lun vn là do tác gi t tìm hiu, đúc kt
và phân tích mt cách trung thc, phù hp vi tình hình thc t.
Tác gi



Nguyn Vn ông
















MC LC

Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc t vit tt
Danh mc các bng, biu

PHN M U 1
Chng 1: C S LÝ LUN V PHÁT TRIN NGUN NHỂN LC
1.1. Khái nim và vai trò ca ngun nhơn lc 8
1.1.1. Khái nim ngun nhân lc và phát trin ngun nhân lc 8
1.1.1.1. Ngun nhân lc 8
1.1.1.2. Phát trin ngun nhân lc 10
1.1.2. Vai trò ca phát trin ngun nhân lc 12
1.1.2.1. i vi tng trng kinh t 12
1.1.2.2. i vi chuyn dch c cu kinh t 13
1.1.2.3. i vi yêu cu hi nhp kinh t quc t 13
1.1.2.4. i vi s phát trin ca các khu công nghip 14
1.2. Ni dung phát trin ngun nhơn lc cho các KCN. 15
1.2.1. Phát trin s lng ngun nhân lc 15
1.2.2. Phát trin ngun nhân lc v mt cht lng 15
1.3. Nhng nhơn t nh hng đn phát trin ngun nhơn lc ti các KCN. 17
1.4. Kinh nghim phát trin ngun nhơn lc cho các khu công nghip 21
1.4.1. Kinh nghim ca Hàn Quc 21
1.4.2. Kinh nghim  thành ph H Chí Minh 22
1.4.3. Bài hc kinh nghim cho Bình Dng 24
Tóm tt Chng 1 26

Chng 2: THC TRNG PHÁT TRIN NGUN NHỂN LC CHO CÁC


KHU CÔNG NGHIP  BÌNH DNG GIAI ON T 2002 N 2013
2.1. c đim t nhiên, kinh t - xã hi nh hng đn s phát trin ngun nhân
lc cho các khu công nghip  Bình Dng 27
2.1.1. V trí đa lý 27
2.1.2. Tình hình kinh t - xã hi 28
2.1.2.1. V kinh t 28

2.1.2.2. V xã hi 30
2.1.2.3. Dân s 30
2.1.3. Tng quan v các KCN tnh Bình Dng hin nay 31
2.2. Thc trng v phát trin ngun nhơn lc cho các KCN tnh Bình Dng 34
2.2.1. Phát trin s lng ngun nhân lc 34
2.2.2. Cht lng ngun nhân lc 39
2.2.2.1. V trình đ hc vn ca ngi lao đng. 40
2.2.2.2. V trình đ chuyên môn, k nng ngh nghip ca ngi lao đng 42
2.2.2.3. V hiu bit chính tr - xã hi và tính k lut, ý thc ca ngi lao
đng 43
2.3. Các nhơn t tác đng đn phát trin ngun nhơn lc cho các KCN  Bình
Dng 44
2.3.1. Quy mô, c cu, tc đ tng dân s và chính sách dân s 44
2.3.2. Quy đnh v đ tui lao đng, thi gian lao đng, tht nghip và t l tht
nghip 45
2.3.3. S phát trin ca th trng sc lao đng 45
2.3.4. C ch chính sách 45
2.3.5. H thng đào to 46
2.3.6. Nhn thc ca ngi lao đng 47
2.4. ánh giá chung v thc trng phát trin ngun nhơn lc ti các KCN 
Bình Dng 47
2.4.1. Nhng thành tu 47
2.4.2. Nhng tn ti 49


2.5. Nhng vn đ đt ra cn gii quyt đ phát trin ngun nhơn lc cho các
KCN tnh Bình Dng 51
Tóm tt Chng 2 52

Chng 3: NHNG GII PHÁP C BN NHM PHÁT TRIN NGUN

NHỂN LC CHO CÁC KHU CÔNG NGHIP  BÌNH DNG N NM
2020
3.1. Bi cnh, quan đim và mc tiêu phát trin ngun nhơn lc cho các KCN
tnh Bình Dng 53
3.1.1. Bi cnh quc t và trong nc nh hng đn phát trin ngun nhân lc
cho các KCN tnh Bình Dng 53
3.1.2. Quan đim v đnh hng phát trin ngun nhân lc ca Bình Dng nói
chung và các KCN tnh Bình Dng nói riêng 56
3.1.3. Mc tiêu 57
3.2. Gii pháp phát trin ngun nhơn lc cho các KCN tnh Bình Dng 60
3.2.1.Nhóm gii pháp nhm to ngun nhân lc đm bo đ s lng 60
3.2.1.1. Phát huy vai trò ca các trung tâm đào to ti các KCN 61
3.2.1.2. V duy trì ngun nhân lc 62
3.2.2.Nhóm gii pháp nâng cao cht lng ngun nhân lc 64
3.2.2.1. Hoàn thin h thng giáo dc – đào to, nâng cao cht lng giáo
dc – đào to 64
3.2.2.2. Thành lp trung tâm đào to chuyên nghip ti KCN 68
3.2.2.3. Khuyn khích nhà đu t nc ngoài kinh doanh các trung tâm dy
ngh chuyên nghip 69
3.2.2.4. Phát trin c s h tng xã hi cho công nhân KCN 70
3.2.2.5. Chính sách đãi ng cho ngi lao đng 71
3.2.3. Gii pháp v qun lý 73
3.2.3.1 Nâng cao hiu qu qun lý nhà nc 73
3.2.3.2. i vi Ban qun lý các KCN  Bình Dng 75


3.2.3.3. i vi các doanh nghip trong KCN 76
Tóm tt Chng 3 76
KT LUN 78
TÀI LIU THAM KHO

PH LC



DANH MC T VIT TT TRONG LUN VN

ATL
An toàn lao đng
BQL
Ban qun lý
BHXH
Bo him xã hi
C
Cao đng
CNH, HH
Công nghip hóa, hin đi hóa
DN
Doanh nghip
H
i hc
HL
Hp đng lao đng
HDI
Ch s phát trin con ngi (Human Development Index)
ILO
T chc Lao đng quc t (International Labour Organization)
KCN, KCX
Khu công nghip, khu ch xut
L
Lao đng

ODA
H tr phát trin chính thc (Official Development Assistance)
PCI
Ch s nng lc cnh tranh cp tnh (Provincial competitiveness
index)
THCN
Trung hc chuyên nghip
UBND
y ban nhân dân
UNESCO
T chc Giáo dc, Khoa hc và Vn hóa Liên Hip Quc (The
United Nations Educational Scientific and Cultural Organization)
UNIDO
T chc phát trin công nghip Liên hip quc (The United Nations
Industrial Development Organization)
YT
Y t



DANH MC CÁC BNG

Bng 2.1: S lng lao đng ti các KCN giai đon 2002-2013 35
Bng 2.2: S lng lao đng đc s dng ti các KCN tính đn 2013. 38
Bng 2.3: Trình đ hc vn ca lao đng ti các KCN Bình Dng 41

DANH MC CÁC BIU 

Biu đ 2.1: S lng lao đng ngi Bình Dng ti các KCN giai đon 2002-
2013 36
Biu đ 2.2: S lao đng n ti các KCN giai đon 2002-2013 36
Biu đ 2.3: So sánh c cu trình đ hc vn ca lao đng ti các KCN tnh Bình
Dng nm 2005 và 2013 41


1

PHN M U
1. Lý do chn đ tài
Ngun nhân lc là tài sn quan trng nht ca mi quc gia, quyt đnh s phát
trin kinh t, vn hóa, xã hi, khng đnh v th dân tc trên trng quc t. Trong mi
doanh nghip, nhân lc là đu vào quan trng nht, quyt đnh quá trình kt hp các
ngun lc khác mt cách có hiu qu đ to ra sn phm dch v đáp ng yêu cu khách
hàng.
Sau hn 25 nm thc hin s nghip đi mi, đy mnh CNH, HH và hi nhp
kinh t quc t, sn xut công nghip c nc ta, cng nh các tnh phía Nam và Bình
Dng nói riêng có bc phát trin mnh m c v s lng và cht lng. Trình đ
chuyên môn k thut, tác phong lao đng công nghip, ý thc t chc k lut v.v… ngày
mt nâng cao, góp phn to ln vào quá trình tng trng và phát trin kinh t, xã hi.
Tuy nhiên, trc yêu cu đy mnh sn xut công nghip, CNH, HH ca đa
phng thì công tác đào to, s dng và phát trin NNL  Bình Dng đang đt ra hàng
lot vn đ c v lý lun và thc tin cn đc nghiên cu và gii quyt. Xu th toàn cu
hóa đang đt ra nhiu thách thc cho đt nc, trong đó có áp lc ngày càng tng v vic
chun b NNL thích ng và theo kp vi yêu cu ca thi đi.
Các tnh phía Nam, đc bit là Bình Dng, mt trung tâm kinh t công nghip,
thng mi và dch v ln ca c nc; ni mà các khu công nghip, cm công nghip

xut hin ngày càng nhiu vi quy mô và tc đ ln, đang rt cn NNL vi s lng
ngày càng tng, cht lng ngày càng cao vi c cu hp lý. Công nghip Bình Dng
không nhng có vai trò quan trng trong phát trin kinh t - xã hi ca tnh, mà còn là
mt trong nhng đa phng có vai trò quan trng trong phát trin kinh t Vùng trng
đim phía Nam và kinh t ca c nc, đn cui 2010, c cu giá tr sn xut công
nghip ca Bình Dng chim 21,7% trong c cu công nghip ca c nc, xp th 2
sau thành ph H Chí Minh (chim 40,8% toàn Vùng). Bình Dng hin có 520.159
ngi làm vic trong ngành công nghip, (trong đó hn 60% lao đng nhp c ngoài
2

tnh), t trng GDP công nghip ngày càng chim cao trong c cu kinh t, đn cui nm
2012, GDP công nghip chim 57,2% trong c cu GDP toàn tnh. Tuy nhiên, tay ngh
ca NNL không cao, va yu và va thiu. Do đó mc dù đt đc nhng thành tu đáng
ghi nhn nhng hu ht sn phm đc sn xut ra t khu vc này ít có kh nng cnh
tranh và có giá tr gia tng thp. Vì vy, đ thc hin mc tiêu đt đc tc đ tng
trng GDP bình quân 13%/ nm trong thi k 2011 – 2020 thì cht lng NNL gi vai
trò ht sc quan trng. ánh giá đúng cht lng NNL và xu th phát trin NNL s giúp
các nhà lãnh đo tnh Bình Dng xác đnh rõ nhng đim mnh và đim yu v vn
nhân lc ca mình đ t đó đa ra nhng bin pháp điu chnh kp thi nhm nâng cao
cht lng vn nhân lc và thúc đy hot đng sn xut kinh doanh. n lt mình, vic
phát trin NNL và nâng cao cht lng NNL s to cho các doanh nghip công nghip có
các tin đ và điu kin to ra các sn phm “hàm lng trí tu cao”, đ sc cnh tranh
trong môi trng toàn cu hóa; đóng góp tích cc vào ch trng CNH, HH ca tnh.
T nhng vn đ nêu trên, tôi chn đ tài “Phát trin ngun nhân lc cho các khu công
nghip tnh Bình Dng đn nm 2020” làm lun vn thc s kinh t, chuyên ngành
Kinh t chính tr.
2. Tình hình nghiên cu liên quan đn đ tài
Vn đ ngun nhân lc đc nghiên cu trong rt nhiu công trình khoa hc ca
các tác gi trong nc. Mt s công trình nghiên cu c bn nh:
-  tài NCKH cp Nhà nc KHXH 05-03 do GS-TS. Nguyn Phú Trng ch

nhim, Lun chng khoa hc cho vic nâng cao cht lng đi ng cán b trong thi k
đy mnh CNH, HH đt nc, đa ra nhng quan đim, đnh hng trong vic s dng
các bin pháp nâng cao cht lng đi ng cán b trong các lnh vc khác nhau.
-  tài lun án tin s, Gii pháp phát trin lc lng lao đng ngành công nghip
ca Tp.HCM theo hng CNH, HH, ca tác gi ng Ngc Tùng đã đi sâu phân tích
v NNL trong công nghip và các gii pháp h tr phát trin NNL ngành công nghip
ca TP.HCM theo hng CNH, HH.
3

- Phát trin ngun nhân lc – kinh nghim th gii và thc tin nc ta, do Trn
Vn Tùng, Lê Ái Lâm làm ch biên (1996). Cun sách gii thiu kinh nghim phát trin
NNL  phm vi quc gia, trong đó có chính sách phát trin NNL ca mt s nc trên
th gii.
- Chin lc phát trin ngun nhân lc nhm đáp ng yêu cu CNH, HH vùng
ng bng sông Cu Long đn nm 2010, Nguyn ình Lun (2001), lun án tin s
kinh t, vì tip cn di góc đ chin lc phát trin ngun nhân lc đáp ng yêu cu
công nghip hóa, hin đi hóa, nên lun án không đi sâu vào các gii pháp phát trin
ngun nhân lc.
- Nhng lun c khoa hc ca vic phát trin ngun nhân lc công nghip cho vùng
kinh t trng đim phía Nam, ch biên: TS. Trng Th Minh Sâm, Nxb Khoa hc Xã
hi, 2002. Tác gi h thng hóa v lý lun phát trin ngun nhân lc trong tin trình
CNH, HH; đánh giá thc trng và d báo, đ xut mt s gii pháp quan trng đ phát
trin ngun nhân lc công nghip cho vùng kinh t trng đim phía Nam.
- Ngun lc trí tu trong s nghip đi mi  Vit Nam, TS. Bùi Th Ngc Lan,
(2002), Nxb Chính tr Quc gia Hà Ni: bàn v phát huy ngun lc trí tu - b phn tinh
hoa trong ngun nhân lc Vit Nam trong công cuc đi mi và xây dng đt nc theo
đnh hng xã hi ch ngha.
- Phát trin ngun nhân lc phc v s nghip công nghip hóa, hin đi hóa do tác
gi Nguyn Thanh (2002), trng đi hc Kinh t thành ph H Chí Minh ch biên,
ngun nhân lc đc xem xét di góc đ trit hc.

- Công nghip hóa, Hin đi hóa  Vit Nam - Lý lun và thc tin, PGS.TS.
ng Hu Toàn ch biên, Nxb Chính tr Quc gia Hà Ni, 2002: tp hp nhng bài
nghiên cu khá sâu v mi quan h gia công nghip hóa, hin đi hóa vi phát trin
NNL.
- Phát trin ngun nhân lc thông qua giáo dc, đào to – Kinh nghim ông Á ca
Vin Kinh t Th gii (2003). Cun sách đã gii thiu các thành tu đt đc ca nhóm
nc trong khu vc phát trin NNL thông qua giáo dc và đào to. Các chính sách thành
4

công v giáo dc và đào to ca các nc ông Á là gii pháp quan trng trong cung cp
NNL đáp ng yêu cu công nghip hóa, hin đi hóa. ó cng là bài hc cho Vit Nam
trong s nghip phát trin NNL.
- Phát trin lao đng k thut  Vit Nam – Lý lun và thc tin, do PGS.TS. 
Minh Cng, TS. Mc Vn Tin đng ch biên (2004). Bên cnh vic đi sâu nghiên cu
tìm ra các gii pháp phát trin lao đng k thut  Vit Nam, tác gi đã đa ra các khái
nim NNL  phm vi v mô và vi mô, kinh nghim đào to và phát trin lao đng k
thut  mt s nc nh ông Nam Á, Trung Quc, M, Nht.
- Các gii pháp ch yu nhm phát trin ngun nhân lc khoa hc công ngh phc
v s nghip CNH, HH, Phm Vn Quý, (2005), lun án tin s kinh t, đi hc Kinh t
Tp. H Chí Minh, lun án tip cn ngun nhân lc ngành công ngh thông tin  thành
ph H Chí Minh.
- Phát trin ngun nhân lc vùng ng bng sông Cu long, Bùi Th Thanh,
(2005), lun án tin s kinh t, đi hc Kinh t Tp. H Chí Minh: lun án xây dng đc
h thng lý lun v phát trin ngun nhân lc và các gii pháp phát trin ngun nhân lc
thông qua giáo dc – đào to cho vùng ng bng sông Cu Long di góc đ qun tr
kinh doanh.
- Phát trin ngun nhân lc cho công nghip hóa, hin đi hóa nông nghip, nông
thôn, ào Quang Vinh (2006), lun án tin s kinh t, Vin Kinh t Vit Nam: lun án tp
trung nghiên cu mt cách có h thng và gii pháp phát trin nhân lc nông nghip
nông thôn di góc đ qun lý kinh t.

- Phát trin ngun nhân lc cho các khu công nghip trên đa bàn thành ph H
Chí Minh đn nm 2015, Nguyn Th Lc (2008), lun vn thc s, trng đi hc Kinh
t Tp. H Chí Minh: lun vn làm rõ đc vai trò ca NNL đi vi phát trin kinh t - xã
hi, nhng đc trng ca NNL trong các KCN nhng còn s sài, h thng các gii pháp
phát trin NNL còn chung chung, cha tht c th, lun vn tip cn di góc đ qun tr
ngun nhân lc.
5

Tóm li, các công trình nghiên cu trên đu đ cp đn hin trng ca ngun nhân
lc trong quá trình công nghip hóa, hin đi hóa. Trong lun vn ca mình, tác gi k
tha nhng thành qu ca nhng công trình nghiên cu trc, đng thi khái quát hóa lý
lun, thc tin, bài hc kinh nghim và gii pháp cho giai đon mi v phát trin ngun
nhân lc tnh Bình Dng nói chung và nhân lc cho các KCN tnh Bình Dng nói
riêng trong quá trình công nghip hóa, hin đi hóa đn nm 2020.
3. i tng và phm vi nghiên cu
3.1. i tng nghiên cu
i tng nghiên cu ca lun vn đc xác đnh là: nhân lc hin hu và phát trin
ngun nhân lc trong các khu công nghip tnh Bình Dng.
3.2. Gii hn phm vi nghiên cu
- Gii hn v góc đ nghiên cu: lun vn ch nghiên cu phát trin NNL theo tm
nhìn tng th, di giác đ khoa hc kinh t chính tr, không đi sâu nghiên cu NNL
trong tng doanh nghip c th nh chuyên ngành qun tr nhân lc. Do đó, nhng vn
đ v qun tr nhân lc trong doanh nghip nh: hoch đnh nhân lc; thit k và phân
tích công vic; đánh giá thc hin công vic; tuyn dng nhân lc; đào to và phát trin
nhân lc; s dng, luân chuyn nhân lc;… ch đc xem xét  góc đ phc v cho vic
làm sáng t hn vn đ NNL trong các KCN di góc nhìn v mô.
- Gii hn v ni dung nghiên cu: phát trin NNL bao gm phát trin v mt s
lng và cht lng.
- Gii hn thi gian: lun vn nghiên cu phát trin NNL trên đa bàn tnh Bình
Dng giai đon 2002 – 2013, t đó xây dng các gii pháp phát trin NNL đn nm

2020.
- Gii hn v không gian: lun vn nghiên cu phát trin NNL hin hu trong các
KCN  Bình Dng.
4. Mc tiêu nghiên cu
Trên c s nghiên cu lý lun v nhân lc, phát trin ngun nhân lc; phân tích
thc trng hot đng và phát trin ngun nhân lc ti các khu công nghip tnh Bình
6

Dng nhm đ xut quan đim và nhng gii pháp c bn nhm phát trin ngun nhân
lc cho các Khu công nghip tnh Bình Dng đn nm 2020.
5. Phng pháp và ngun thông tin nghiên cu
5.1. Phng pháp nghiên cu
Lun vn da trên nn tng th gii quan, phng pháp lun duy vt bin chng và
duy vt lch s, phng pháp tru tng hóa khoa hc ca ch ngha Mác-Lênin.
- Phng pháp duy vt bin chng và duy vt lch s đ xem xét đánh giá mt cách
khách quan, toàn din vn đ phát trin ngun nhân lc cho các khu công nghip tnh
Bình Dng trong trng thái luôn luôn bin đi, liên h, tác đng qua li; do đó vn đ
phát trin ngun nhân lc cho các khu công nghip tnh Bình Dng cn đc thng
xuyên hoàn thin.
- Phng pháp tru tng hóa khoa hc ca ch ngha Mác-Lênin đ loi b khi
quá trình nghiên cu cái ngu nhiên, tm thi đ tìm ra cái bn cht ca các hin tng.
T phân tích thc tin phát trin ngun nhân lc ca khu công nghip tnh Bình Dng
đ rút ra kt lun v nhng thành tu và tn ti, nhng vn đ cn gii quyt; trên c s
đó đ xut các gii pháp vn dng nhm thúc đy phát trin ngun nhân lc các khu công
nghip Bình Dng t nay đn 2020.
- Phng pháp phân tích so sánh và suy lun logic đ phân tích các d liu v
ngun nhân lc khu công nghip Bình Dng nhm rút ra kt lun phù hp.
- Phng pháp thng kê đ tp hp s liu theo tình lnh vc, ngành ngh, đa bàn
ca các khu công nghip v xu hng phát trin NNL các khu công nghip Bình Dng.
- Phng pháp tng hp: tng hp đc thc hin trên c s phân tích và đánh giá

v thc trng phát trin ngun nhân lc cho các khu công nghip tnh Bình Dng thi
gian qua, đ t đó đ xut đnh hng, đa ra quan đim, đ ra các gii pháp nhm phát
trin NNL khu công nghip Bình Dng đn nm 2020.
5.2. Ngun thông tin nghiên cu
Ngun thông tin nghiên cu bao gm thông tin khoa hc trong các công trình
nghiên cu v phát trin NNL trong và ngoài nc; thông tin và s liu thng kê t các
báo cáo ca các c quan nghiên cu và c quan qun lý nhà nc  tnh Bình Dng
7

nh: S Công thng; Ban qun lý các khu công nghip; Cc Thng kê; S khoa hc
công ngh; Vn phòng y ban nhân dân tnh;…
6. Kt cu ca lun vn
Ngoài phn m đu, kt lun, ph lc và danh mc tài liu tham kho, lun vn chia
làm 3 chng:
Chng 1: C s lý lun v phát trin ngun nhân lc
Chng 2: Thc trng phát trin ngun nhân lc cho các khu công nghip  Bình
Dng giai đon t 2002 đn 2013
Chng 3: Nhng gii pháp c bn nhm phát trin ngun nhân lc cho các khu
công nghip  Bình Dng đn nm 2020

8

CHNG 1:
C S LÝ LUN V PHÁT TRIN NGUN NHÂN LC

1.1. Khái nim và vai trò ca ngun nhân lc
1.1.1. Khái nim ngun nhân lc và phát trin ngun nhân lc
1.1.1.1. Ngun nhân lc
Thut ng ngun nhân lc đc s dng rng rãi  các nc có nn kinh t phát
trin t nhng nm 80 ca th k XX vi ý ngha là ngun lc con ngi, phn ánh s
đánh giá li vai trò yu t con ngi trong quá trình phát trin. S xut hin ca thut
ng “ngun nhân lc” th hin s công nhn ca phng thc qun lý mi trong vic s
dng ngun lc con ngi.
Khái nim ngun nhân lc có ngun gc t b môn kinh t hc và kinh t chính tr,
đc gi mt cách truyn thng là lao đng - mt trong bn yu t ca sn xut.
Hin nay có nhiu đnh ngha khác nhau v ngun nhân lc. Có đnh ngha tip cn
theo hng coi ngun nhân lc là ngun lc vi yu t vt cht, tinh thn to nên nng
lc, sc mnh phc v cho s phát trin chung ca các t chc, vi cách tip cn này
ngun nhân lc đc hiu là ngun lc con ngi ca các t chc có quy mô, loi hình,
chc nng khác nhau, có kh nng và tim nng tham gia vào quá trình phát trin ca t
chc cùng vi s phát trin kinh t - xã hi ca quc gia, khu vc và th gii. Báo cáo
đánh giá v nhng tác đng ca toàn cu hoá đi vi ngun nhân lc ca Liên hip quc

đã đnh ngha ngun nhân lc là trình đ lành ngh, kin thc và nng lc thc có và
nhng nng lc tim tàng ca con ngi. Cách tip cn này đánh giá cao tim nng ca
con ngi, đng thi m ra kh nng xây dng các c ch thích hp trong qun lý, s
dng ngun nhân lc.
Theo đnh ngha ca Liên hp quc: Ngun nhân lc là trình đ lành ngh, là kin
thc và nng lc ca toàn b cuc sng con ngi hin có thc t hoc tim nng đ
phát trin kinh t - xã hi trong mt cng đng [12;16]. Quan đim này ca Liên hp
quc là cha toàn din vì nó mi ch đ cp đn mt cht lng ca ngun nhân lc trên
9

các phng din trình đ lành ngh, kin thc và nng lc lao đng, song li thiu quan
tâm đn nhng mt khác, đó là phm cht đo đc, li sng, nhân cách ca ngi lao
đng.
Theo quan đim ca ng Cng sn Vit Nam: “Ngun lc con ngi là quý báu
nht, có vai trò quyt đnh, đc bit đi vi nc ta khi ngun lc tài chính và ngun lc
vt cht còn hn hp”, đó là “ngi lao đng có trí tu cao, tay ngh thành tho, có
phm cht tt đp, đc đào to, bi dng và phát huy bi nn giáo dc tiên tin gn
lin vi mt nn khoa hc hin đi” [4;45]. Quan đim ca ng Cng sn Vit Nam đã
phn ánh mt cách tng quát khái nim ngun nhân lc trên c ba phng din: trí lc,
th lc, nhân cách, cùng vi c s khoa hc cho s phát trin các yu t đó là nn giáo
dc tiên tin gn lin nn khoa hc hin đi.
PGS.TS. Phm Vn c cho rng “ngun lc con ngi ch kh nng và phm cht
ca lc lng lao đng, đó không ch là s lng và kh nng chuyên môn mà còn c
trình đ vn hóa, thái đ đi vi công vic và mong mun t hoàn thin ca lc lng
lao đng” [14;24]
Theo GS.TSKH Phm Minh Hc cùng các nhà khoa hc tham gia chng trình KX-
07, “ngun nhân lc cn đc hiu là s dân và cht lng con ngi, bao gm c th
cht và tinh thn, sc khe và trí tu, nng lc, phm cht và đo đc ca ngi lao
đng. Nó là tng th ngun nhân lc thc hin có thc t và tim nng đc chun b
sn sàng đ tham gia phát trin kinh t - xã hi ca mt quc gia hay mt đa phng

nào đó ” [12;65]. Quan đim ca Phm Minh Hc và các nhà khoa hc có tham gia đã
có nhng đóng góp, b sung và hoàn thin hn quan đim ca Liên hp quc. ó là bên
cnh ch ra nhng yu t cu thành mt s lng ngun nhân lc, các tác gi còn b sung
nhng yu t cu thành mt cht lng ca ngun nhân lc. ó là trí lc, th lc, phm
cht đo đc, nhân cách ca con ngi.
T nhng phân tích trên, trong Lun vn này khái nim ngun nhân lc đc hiu
nh sau: Ngun nhân lc là mt phm trù dùng đ ch sc mnh tim n ca dân c, kh
nng huy đng tham gia vào quá trình to ra ca ci vt cht và tinh thn cho xã hi trong
10

hin ti cng nh trong tng lai. Sc mnh và kh nng đó đc th hin thông qua s
lng, cht lng và c cu dân s, nht là s lng và cht lng con ngi c s đ
điu kin tham gia vào nn sn xut xã hi.
Ngun nhân lc là ngun lc quan trng, có tính cht quyt đnh đn s thành bi
ca t chc. Bt k mt t chc nào dù mnh hay yu thì yu t con ngi vn là yu t
đu tiên và c bn nht. Trc xu th toàn cu hóa hin nay, các thay đi là cn thit
trong lc lng lao đng ca mi quc gia nhm đnh hng, giúp cho các nhà hoch
đnh chính sách, các doanh nhân thy đc và đnh hng s phát trin ngun nhân lc
ca mình và t đó đáp ng các c hi và thách thc do hi nhp quc t mang li.

1.1.1.2. Phát trin ngun nhân lc
Thut ng phát trin ngun nhân lc gn lin vi s hoàn thin, nâng cao cht lng
ngun nhân lc, đc th hin  vic nâng cao trình đ giáo dc quc dân, trình đ k
thut, chuyên môn, sc kho và th lc cng nh ý thc, đo đc ca ngun nhân lc.
Con ngi mun tn ti và phát trin cn phi đc tha mãn nhng nhu cu thit
yu v sn phm vt cht và tinh thn. Mun sn xut, con ngi phi có c s ngun lc
vt cht, ngun lc tài chính, ngun lc công ngh và hp thành các ngun lc cho s
phát trin, trong đó ngun lc con ngi là yu t cách mng nht và đng nht.  có
đc nhng sn phm đó con ngi phi tin hành sn xut ra chúng. Chính bi vy, bn
thân con ngi tr thành mc tiêu ca s phát trin. Nhu cu con ngi ngày càng phong

phú v s lng và nâng cao v cht lng thì sn xut càng đc ci tin đ to ra nhng
sn phm phù hp.  thc hin đc vic đó, ngun nhân lc phi đc phát trin.
Ngun lc con ngi nh vy không ch là đi tng mà còn là đng lc ca s phát
trin.
Con ngi đc xem là ngun lc cn bn và có tính quyt đnh ca mi thi đi.
Trong các cách đ to ra nng lc cnh tranh, thì li th thông qua con ngi đc xem
là yu t cn bn. Ngun lc nhân lc là yu t bn vng và khó thay đi nht trong mi
t chc.
11

Phát trin ngun nhân lc đc xem xét trên hai mt cht và lng. V cht phát
trin ngun nhân lc phi đc tin hành trên c ba mt: phát trin nhân cách, phát trin
trí tu, th lc, k nng và to môi trng thun li cho ngun nhân lc phát trin; v
lng là gia tng s lng ngun nhân lc, điu này tùy thuc vào nhiu nhân t trong đó
dân s là nhân t c bn.
Bt k quá trình sn xut nào cng có 3 yu t: sc lao đng, đi tng lao đng và
t liu lao đng. Do vy, phát trin ngun nhân lc chính là đu t vào các các yu t ca
quá trình sn xut. Cn lu ý rng trong tt c các yu t đu t thì đu t vào con ngi,
đu t cho ngun nhân lc là đu t quan trng nht. u t cho con ngi đc th hin
 nhiu hình thc khác nhau, chng hn: giáo dc ti nhà trng, đào to ngh nghip ti
ch, chm sóc y t….
Phát trin ngun nhân lc di góc đ ca mt đt nc là quá trình to dng mt
lc lng lao đng nng đng, th lc và sc lc tt, có trình đ lao đng cao, có k
nng s dng, lao đng có hiu qu. Xét  góc đ cá nhân thì phát trin ngun nhân lc
là vic nâng cao k nng, nng lc hành đng và cht lng cuc sng nhm nâng cao
nng sut lao đng. Tng th phát trin ngun nhân lc là các hot đng nhm nâng cao
th lc, trí lc ca ngi lao đng, đáp ng tt hn nhu cu sn xut. Trí lc có đc nh
quá trình đào to và tip thu kinh nghim. Th lc có đc nh vào ch đ dinh dng,
rèn luyn thân th và chm sóc y t, môi trng làm vic….
Qua mt s khái nim nêu trên có th thy rng phát trin ngun nhân lc là quá

trình nâng cao nng lc ca con ngi v mi mt đ tham gia mt cách hiu qu vào quá
trình phát trin quc gia. Phát trin ngun nhân lc chính là quá trình to lp và s dng
nng lc ca con ngi vì s tin b kinh t - xã hi. Phát trin ngun nhân lc là đng
lc thúc đy s tng trng trong th gii k thut cao ngày nay. Khác vi đu t cho
ngun vn phi con ngi, đu t cho con ngi tc là s va chm đn đi sng ca các cá
nhân, gia đình và đn toàn b xã hi nói chung.


12

1.1.2. Vai trò ca phát trin ngun nhân lc
1.1.2.1. i vi tng trng kinh t
Tng trng kinh t ca mt quc gia có mi tng quan cht ch vi vn vt cht
và vn con ngi. Theo kt qu phân tích hi quy hàm s sn xut ca các nn kinh t
ông Nam Á, thì 60% tc đ tng trng thc ca nn kinh t là do đóng góp ca tích
ly vn vt cht và vn con ngi. Hn na, trong 60% đó, vn vt cht đóng góp t
35%- 49%, còn li 51%- 65% là phn đóng góp ca vn con ngi (thông qua ch s v
trình đ giáo dc).
Khi nghiên cu v mi quan h tng h gia đu t phát trin ngun nhân lc và
đu t vn vt cht, các lý thuyt tng trng kinh t đu thng nht rng, cht lng
ngun nhân lc đc nâng cao s tng cng kh nng sinh li ca máy móc thit b, to
ra sn phm có kh nng cnh tranh cao, to ra sn phm có hàm lng cht xám và gia
tng giá tr, thúc đy quá trình nghiên cu và phát trin – mt trong các ht nhân trung
tâm ca phát trin kinh t trong toàn cu hóa; đn lt nó, hàm lng vn vt cht s làm
tng hiu qu đu t vào giáo dc- đào to.
Lch s kinh t th gii cng đã chng minh rng, đ đt đc s tng trng kinh
t cao và n đnh, nht thit phi nâng cao cht lng đi ng lao đng k thut, ngha là
phi đu t giáo dc – đào to; cht lng ngun nhân lc đc nâng cao chính là tin đ
thành công ca các nc công nghip mi  Châu Á. Kinh nghim cho thy, cha có
mt quc gia phát trin nào đt t l tng trng kinh t cao trc khi hoàn thành ph cp

giáo dc ph thông. Các nc công nghip hóa mi (Hàn Quc, ài Loan, Singapore,
Hong Kong) và các quc gia có tc đ tng trng kinh t cao trong nhng thp niên 70-
80 đã hoàn thành ph cp giáo dc tiu hc trc khi các nn kinh t đó ct cánh.
Nh vy, có th khng đnh rng mi quan h gia phát trin ngun nhân lc và
tng trng kinh t là mi quan h bin chng nhân qu. Phát trin ngun nhân lc s đy
nhanh tng trng kinh t; đn lt mình tng trng kinh t to điu kin thúc đy phát
trin ngun nhân lc.

13

1.1.2.2. i vi chuyn dch c cu kinh t
Phát trin ngun nhân lc là nhân t thúc đy quá trình chuyn dch c cu kinh t
theo hng CNH, HH. Phát trin ngun nhân lc s thúc đy quá trình chuyên môn hóa
sn xut, phân công lao đng xã hi và thúc đy chuyn dch c cu kinh t vào chiu sâu
bao gm kinh t ngành, kinh t vùng và kinh t mi nhn. Cht lng ngun nhân lc
càng cao thì càng thúc đy nhanh quá trình hình thành và chuyn dch c cu kinh t. C
cu lao đng càng tin b càng đòi hi kh nng thích ng cao hn ca ngun nhân lc c
v trình đ hc vn, trí tu, nng lc sáng to, trình đ chuyên môn k thut, k nng
ngh nghip, th lc cng nh phm cht tâm sinh lý, ý thc, li sng, đo đc đó là
mi quan h bin chng nhân qu gia cht lng ngun nhân lc và c cu lao đng ca
mi quc gia.
Chuyn dch c cu kinh t theo hng CNH, HH đòi hi phi to ra s tng
trng nhanh trên c ba khu vc: nông nghip, công nghip và dch v. Trong đó, tng
nhanh t trng khu vc công nghip, dch v và gim t trng nông nghip trong c cu
GDP. Mun vy, phi phát trin ngun nhân lc, mà trc ht là nâng cao cht lng
ngun nhân lc, bi vì, nu không có lao đng chuyên môn k thut, lao đng qua đào
to thì không th đa khoa hc- công ngh mi vào sn xut, không th nâng cao nng
sut lao đng xã hi  nông thôn và kinh t nông nghip; và tt nhiên vì vy không th rút
đc lc lng lao đng nông thôn ra khi khu vc nông nghip đ b sung cho khu vc
công nghip và dch v bi vì yêu cu đm bo an ninh lng thc. S mt cân đi gia

cung và cu v cht lng lao đng  nông thôn đang là tr ngi trc tip cho quá trình
chuyn dch c cu kinh t, c cu sn xut nông nghip và c cu lao đng trong khu
vc nông nghip, nông thôn.

1.1.2.3. i vi yêu cu hi nhp kinh t quc t
Phát trin ngun nhân lc là nhu cu cp thit trong bi cnh toàn cu hóa, hi nhp
kinh t quc t. Ngày nay, toàn cu hóa, khu vc hóa đã làm cho cuc cnh tranh tr nên
khc lit hn. ó là cuc cnh tranh không ch v sn phm mà c v ngun nhân lc.
14

Chính điu này đòi hi các quc gia phi nhanh chóng to ra đi ng nhng ngi lao
đng có trình đ chuyên môn, k nng ngh nghip, tri thc khoa hc công ngh, phm
cht đo đc, nhân cách và s hiu bit nhng nét đc thù vn hóa đ có th tham gia vào
các giai đon khác nhau ca quá trình sn xut sn phm mang tính quc t. Còn nhng
quc gia ch da vào lao đng gin đn hoc li th so sánh truyn thng (tài nguyên, giá
nhân công ) đang có nguy c tt hu rt xa.
Cùng vi toàn cu hóa, s xut hin kinh t tri thc to ra bin đi ln trong mi
mt đi sng ca con ngi và xã hi. Ngun nhân lc có tri thc và kh nng sáng to
đang tr thành yu t quyt đnh sc mnh cnh tranh ca mi quc gia, mi khu vc.
Phát trin ngun nhân lc s có tin đ và điu kin hi nhp kinh t quc t hiu qu và
khai thác tt dòng chy hàng hóa, ngun lc ca toàn cu hóa. iu đó cho thy rng,
phát trin ngun nhân lc là yêu cu cp thit đi vi mi quc gia trong thi đi ngày
nay.

1.1.2.4. i vi s phát trin ca các khu công nghip
“ Khu công nghip là khu chuyên sn xut hàng công nghip và thc hin các dch
v cho sn xut công nghip ”. Phát trin ngun nhân lc cho các KCN có vai trò ht
sc quan trng. Nó có ý ngha quyt đnh đi vi s tn ti và phát trin ca các KCN.
Phát trin ngun nhân lc, nht là ngun nhân lc cht lng cao s giúp các doanh
nghip trong KCN tng nng sut lao đng, gim thi gian hao phí trong sn xut, làm

gia tng giá tr ca sn phm, t đó làm tng nng lc cnh tranh ca mi doanh nghip
nói riêng và ca c nn kinh t nói chung.
Phát trin ngun nhân lc cho các KCN làm đy nhanh quá trình Công nghip hóa –
hin đi hóa, góp phn quan trng vào tng trng và phát trin kinh t. Bên cnh đó,
phát trin ngun nhân lc còn làm cho nng lc thu hút đu t ca nc ngoài vào KCN
tng lên, rút ngn thi gian ca tin trình hi nhp quc t. Hn na, phát trin ngun
nhân lc cho các KCN còn góp phn phát trin nn kinh t th trng đnh hng xã hi
ch ngha
15

1.2. Ni dung phát trin ngun nhân lc cho các khu công nghip
1.2.1. Phát trin s lng ngun nhân lc
Mt s các ngành, ngh trong các KCN cn v nhiu v s lng lao đng nh: sn
xut, ch bin thc phm; dt; may mc; sn xut da
Phát trin ngun nhân lc v s lng là phn đu đ s lng lao đng k thut, có
tay ngh phù hp vi trình đ, có kin thc khoa hc – k thut tng xng vi yêu cu
ca các doanh nghip trong KCN. ây cng là mt mâu thun cn gii quyt đi vi các
KCN, bi vì ngun nhân lc có tay ngh phù hp đang có tình trng va tha li va
thiu. Vì vy, đ phát trin đ s lng công nhân k thut cng nh đi ng chuyên viên
k thut có tay ngh vng vàng, va hiu chiu sâu, va bit chiu rng đi vi các KCN
là vn đ ht sc phc tp.

1.2.2. Phát trin ngun nhân lc v mt cht lng
Phát trin ngun nhân lc v mt cht lng bao gm các ni dung ch yu sau:
Th nht, nâng cao trí lc (tri thc). Phát trin nng lc trí lc là quá trình nâng cao
trình đ dân trí, trình đ chuyên môn nghip v, sc sáng to và k nng, k xo ca
ngi lao đng trong hot đng thc tin. Quá trình này chu s tác đng ca nhiu nhân
t, trong đó giáo dc – đào to gi vai trò quyt đnh, vì nó là sn phm ca giáo dc –
đào to. Do vy, trong thi đi ngày nay cùng vi vic xem xét con ngi là ngun nhân
lc quan trng nht thì giáo dc – đào to đu đc các quc gia đt  v trí s mt trong

chin lc phát trin kinh t ca mình. i vi các quc gia có li th v ngun lc con
ngi, trong khi ngun lc vt cht và tài chính còn hn hp, chng hn nh Vit Nam,
thì phát trin s nghip giáo dc – đào to tr thành quc sách hàng đu, bên cnh phát
trin s nghip khoa hc công ngh.
Nâng cao trí lc bao gm: nâng cao trình đ vn hóa, trình đ qun lý và trình đ
chuyên môn nghip v, đây là b phn quyt đnh cht lng ngun nhân lc. Các nc
phát trin đang đi đu trong vic nâng cao trí lc. Theo thông kê ca Liên Hip Quc, có
16

ti 80% s phát minh công ngh, xut bn v khoa hc công ngh là t các nc công
nghip. Nh vy, cách tt nht cho các nc đang phát trin mun CNH thành công thì
phi tìm cách nâng cao trí lc và tip cn tri thc th gii t bên ngoài, tc là phi có
chin lc phát trin giáo dc – đào to hp lý. Ngày nay, tt c các nc trên th gii
đu quan tâm đn giáo dc – đào to nâng cao trình đ vn hóa và kh nng nhn thc
ca con ngi. Sau đó h mi có kh nng tham gia vào các chng trình đào to v
qun lý, v chuyên môn nghip v và có kh nng lao đng có k thut, có kh nng sáng
to trong ngành công nghip.
Th hai, nâng cao th lc. Phát trin th lc là gia tng chiu cao cân nng tui th
và đ do dai ca thn kinh c bp. Vn đ này ph thuc vào các yu t: điu kin t
nhiên, ging nòi, thu nhp và cách thc phân b chi tiêu, môi trng, điu kin làm vic,
ch đ ngh ngi, các dch v chm sóc sc khe cng đng (giáo dc, y t, vn hóa, th
dc th thao ). Do đó, ngoài yu t ging nòi thì các dch v chm sóc sc khe gi vai
trò đc bit quan trng. Nhng yu t này ch có th đc ci thin trên c s phát trin
kinh t xã hi. Thân th cng tráng thì tinh thn mi sng khoái, mi có th tip thu
kin thc vn hóa, chuyên môn nghip v tt và cui cùng là lao đng có hiu qu cao.
Bi vy, phi làm tt công tác dân s, k hoch hóa gia đình, chm sóc sc khe cho
nhân dân, nâng cao th lc, tng tui th và phát trin ging nòi. ây là bin pháp quan
trng nâng cao cht lng ngun nhân lc trc mt và lâu dài ca s nghip CNH,
HH đt nc.
Th ba, nâng cao phm cht đo đc t tng tác phong làm vic. Cùng vi s

phát trin trí lc và th lc là vic nâng cao phm cht đo đc, t tng tác phong làm
vic ca ngun nhân lc. S phát trin yu t vn hóa tinh thn nh tính tích cc dám
ngh, dám làm, đo đc tác phong li sng trong mi con ngi lao đng. ó là quá
trình nâng cao trình đ nhn thc, các giá tr cuc sng, tinh thn và trách nhim, kh
nng hòa hp vi cng đng, đu tranh vi các t nn xã hi đ xây dng li sng lành
mnh và hình thành tác phong lao đng công nghip. Thc cht là quá trình phát huy
nhng giá tr truyn thng và bn sc vn hóa dân tc, đng thi tip thu nhng tinh hoa
vn hóa ca nhân loi.