BăGIỄOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.ăHCM
NGUYNăTHĨNHăTRUNG
CỄCăYUăTăNHăHNGăNăSăGNăKTă
CAăNGIăLAOăNG VIăTăCHCăTIăCỌNGăTYă
CăPHNăNGăBIểNăHọA
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
TP. H Chí Minh – Nm 2012
BăGIỄOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.ăHCM
NGUYNăTHĨNHăTRUNG
CỄCăYUăTăNHăHNGăNăSăGNăKTă
CAăNGIăLAOăNG VIăTăCHCăTIăCỌNGăTYă
CăPHNăNGăBIểNăHọA
Chuyên ngành: Kinh Doanh Thng Mi
Mƣ s: 60 34 01 21
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
NGI HNG DN KHOA HC:
TS. HOÀNG TH PHNG THO
TP. H Chí Minh – Nm 2012
i
LIăCAMăOAN
Kính tha quý thy cô, tôi tên lƠ Nguyn ThƠnh Trung, hc viên cao hc
khoá 18 – ngành Thng mi – Trng i hc Kinh t ThƠnh ph H Chí Minh.
Tôi xin cam đoan đơy lƠ công trình nghiên cu ca riêng tôi.
Các s liu, kt qu trong lun vn do tác gi trc tip thu thp, thng kê vƠ
x lý. Các ngun d liu khác đc s dng trong lun vn đu có ghi ngun trích
dn vƠ xut x.
TP. H Chí Minh, ngƠy tháng nm 2012
Hc viên
NguynăThƠnhăTrung
ii
LIăCMăN
Trc tiên tôi xin gi li cm n sơu sc đn cô HoƠng Th Phng Tho,
ngi đƣ tn tình hng dn vƠ giúp đ, đng viên tôi trong sut quá trình thc hin
đ tƠi.
Tôi xin chơn thƠnh bit n quý thy cô Trng i hc Kinh t ThƠnh ph
H Chí Minh đƣ truyn đt nhng kin thc quý báu cho tôi trong quá trình hc tp.
Tôi xin t lòng bit n đn gia đình vƠ bn bè đƣ giúp đ vƠ đng viên tinh
thn cho tôi trong sut quá trình lƠm lun vn nƠy.
TP. H Chí Minh, ngƠy tháng nm 2012
Hc viên
NguynăThƠnhăTrung
iii
DANHăMCăCỄCăBNGăBIU
Bngă3.1:ăPhơnăbămuăkhoăsát 35
Bngă4.1.ăKtăquăCronbach’săAlphaăcaăcácăthangăđoăthƠnhăphn 42
Bngă4.2.ăCronbach’săalphaăcaăthangăđoăgnăbóătăchc 45
Bngă4.3.ăKimănhăKMO vƠăBartlett'săTestăchoănhơnătătácăđng 45
Bngă4.4.ăPhơnătíchănhơnătă(cóăxoay)ăcácănhơnătătácăđng 47
Bngă4.5.ăKimănhăKMOăvƠăBartlett'săTestăchoăbinăphăthuc 51
Bngă4.6.ăMaătrnăhăsătngăquan 52
Bngă4.7.ăKtăquăhiăquyătuynătínhălnă1 53
Bngă4.8.ăKtăquăhiăquyătuynătínhălnă2 54
Bngă4.9.ăKtăquăkimăđnhăIndependenceăsamplesătest 58
Bngă4.10.ăKtăquăkimăđnhăphngăsaiătheoătui 59
Bngă4.11.ăKimăđnhăsăkhácăbităvăPLăvƠăDKLVăgiaăcácăđătui 60
Bngă4.12.ăKimăđnhăkhácăbităBCCV,ăGBăgiaăcácăđătui 61
Bngă4.13.ăKimăđnhăgiăthuytăphngăsaiătheoăthơmăniênăcôngătác 62
Bngă4.14.ăKimăđnhăkhácăbităvăthơmăniênăcôngătác 63
Bngă4.15.ăKhácăbităthơmăniênăcôngătácăvăDKLV 64
Bngă4.16.ăKhácăbitătrìnhăđăvăLI,ăBCCV,ăLD 65
Bngă4.17.ăKhácăbităvătríăcôngătácăvăLI,ăBCCV,ăLD,ăDKLV,ăGB 66
Bngă4.18.ăThngăkêămôătătrungăbìnhăcácăyuăt 67
Bng:ă5.1.ăTómăttăsăkhácăbităcácăyuătăcáănhơn. 73
iv
DANHăMCăCỄCăHỊNHăV
Hìnhă1.1:ăThápănhuăcuăMaslow 7
Hìnhă1.2:ăThuytăERGăcaăAlderfer 9
Hìnhă1.3:ăMôăhìnhănghiênăcuă@ăWorkăcaăAonăConsulting 14
Hìnhă1.4:ăMôăhìnhănghiênăcu 20
Hìnhă2.1:ăSăđăcăcuătăchcăCôngătyăcăphnăngăBiênăHòa 25
Hìnhă2.2:ăBiuăđăphơnăbălaoăđngăcaăcôngătyăCPăngăBiênăHòa 26
Hìnhă2.3:ăBiuăđătrìnhăđăhcăvnăcaăngiălaoăđngăcôngăty 27
Hìnhă2.4:ăătuiăngiălaoăđng 27
Hìnhă3.1:ăQuyătrìnhănghiênăcu 30
Hình 4.1: Phơnăchiaămuătheo giiătính 39
Hìnhă4.2:ăPhơnăchiaămuătheoăđătui 40
Hìnhă4.3:ăPhơnăchiaămuătheoătrìnhăđ 40
Hìnhă4.4:ăPhơnăchiaămuătheoăvătríăcôngătác 41
Hìnhă4.5:ăPhơnăchiaămuătheoăthơmăniênăcôngătác 41
Hìnhă4.6:ăTrungăbìnhăcácăyuăt 67
v
DANHăMCăCỄCăCHăVITăTT
NMD BH-TN NhƠ máy đng Biên Hòa – Tây Ninh
NMD BH-TA NhƠ máy đng Biên Hòa – Tr An
XNNN TL Xí nghip nông nghip ThƠnh Long
BHYT Bo him y t
BHXH Bo him xƣ hi
BHTN Bo him tai nn
TN Bin thu nhp
BCCV Bin bn cht công vic
LD Bin lƣnh đo
CHDT Bin c hi đƠo to
DN Bin đng nghip
PL Bin phúc li
DKLV Bin điu kin lƠm vic
GB Bin gn bó
vi
MCăLC
PHNăMăU 1
1. Lý do chn đ tƠi 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. ụ ngha ca đ tƠi 2
4. Phm vi nghiên cu 3
5. i tng vƠ phng pháp nghiên cu 3
6. Kt cu ca lun vn: Lun vn gm phn m đu vƠ 5 chng 4
CHNGă1 CăSăLụăTHUYTăVĨăMỌăHỊNHăNGHIểNăCU 5
1.1. Lý thuyt v tha mƣn công vic vƠ gn kt vi t chc 5
1.1.1. Khái nim v tha mƣn công vic vƠ gn kt t chc 5
1.1.2. Mt s lý thuyt v tha mƣn công vic 6
1.1.2.1. Thuyt cp bc nhu cu ca Maslow (1943) 6
1.1.2.2.Thuyt ERG ca Alderfer (1969) 8
1.1.2.3. Thuyt hai nhơn t ca Frederick Herzberg: 9
1.1.2.4. Thuyt k vng ca Vroom (1964) 10
1.1.2.5. Thuyt v s công bng ca Adam (1963) 11
1.1.3. Mi quan h gia tha mƣn công vic vƠ gn kt t chc 13
1.2. Mt s nghiên cu liên quan 14
1.3. Mô hình vƠ gi thuyt nghiên cu 17
1.3.1. Các yu t nh hng đn s gn kt ca ngi lao đng vi t chc 17
1.3.1.1. Thu nhp 17
1.3.1.2. Bn cht công vic 17
1.3.1.3. Lƣnh đo 18
1.3.1.4. C hi đƠo to vƠ thng tin 18
1.3.1.5. ng nghip 19
1.3.1.6. Phúc li 19
1.3.1.7. iu kin lƠm vic 20
1.3.2. Mô hình nghiên cu đ ngh 20
1.3.3. Gi thuyt nghiên cu 21
vii
CHNGă2 TNGăQUANăCỌNGăTYăCăPHNăNGăBIểNăHọA 22
2.1. Gii thiu chung 22
2.2. Lch s hình thƠnh vƠ phát trin 22
2.3. Chc nng vƠ nhim v ca công ty 23
2.4. Kt qu kinh doanh ca công ty 24
2.5. Ngun nhơn lc công ty 26
2.6. Khái quát mt s chính sách nhơn s ca công ty 28
CHNGă3
PHNGăPHỄPăNGHIểNăCU 30
3.1. Thit k nghiên cu 30
3.1.1. Quy trình nghiên cu 30
3.1.2. Nghiên cu đnh tính 31
3.1.3. Thit k vƠ mƣ hóa thang đo 32
3.1.4. Nghiên cu đnh lng 34
3.2. Phng pháp phơn tích s liu 35
3.2.1. Phng pháp thng kê 35
3.2.2. Phơn tích đ tin cy thang đo – Cronbach alpha 35
3.2.3. Phơn tích nhơn t khám phá EFA 36
3.2.4. Phơn tích hi quy 37
CHNGă4
KTăQUăNGHIểNăCU 39
4.1. Thông tin mu nghiên cu 39
4.2. ánh giá đ tin cy thang đo 42
4.3. Phơn tích nhơn t EFA 45
4.3.1. Phơn tích nhơn t bin đc lp. 45
4.3.2. Phơn tích nhơn t bin ph thuc 51
4.4. Phơn tích hi quy tuyn tính. 51
4.4.1.Ma trn h s tng quan gia các bin 52
4.4.2. Phơn tích hi quy tuyn tính 53
4.5. Kim đnh gi thuyt nghiên cu 55
4.6. Phơn tích s khác bit theo đc tính cá nhơn 57
4.6.1. Khác bit v gii tính 57
4.6.2. Khác bit v tui 59
4.6.3. Khác bit v thơm niên công tác 62
viii
4.6.4. Khác bit v trình đ 64
4.6.5. Khác bit v v trí công tác 65
4.7. Phơn tích thng kê mô t trung bình 67
CHNGă5
KTăLUNăVĨăKINăNGH 72
5.1. Kt lun 72
5.2. Kin ngh 74
5.3. Hn ch ca đ tƠi vƠ hng nghiên cu tip theo. 78
TÓM TT
Nghiên cu đc thc hin nhm xác đnh vƠ đo lng các yu t nh hng
đn s gn bó ca ngi lao đng vi t chc ti Công ty c phn ng Biên Hòa.
Nghiên cu đc thc hin da trên các lý thuyt v tha mƣn nhu cu ca
Maslow (1943), thuyt ERG ca Alderfer (1969), thuyt hai nhơn t ca Frederick
Herzberg, thuyt k vng ca Vroom (1964), thuyt v s công bng ca Adam
(1963).
Da trên kt qu nghiên cu ca các nghiên cu trc đơy nh nghiên cu
Smith (1969), Luddy (2005), Andreas dockel (2003), nghiên cu ca Trn Kim
Dung (2005), nghiên cu V Khc t (2008) vƠ s dng phng pháp nghiên cu
đnh tính, tác gi đƣ xơy dng mô hình nghiên cu gm mt bin ph thuc vƠ 7
bin đc lp. S dng phng pháp nghiên cu đnh lng kho sát 300 mu
nghiên cu thu đc 264 mu đt yêu cu. S dng phng pháp kim tra đ tin
cy ca thang đo Cronbach alpha, phng pháp phơn tích nhơn t khám phá EFA,
phng pháp phơn tích hi quy tuyn tính tác gi đƣ xác đnh đc có 5 nhơn t tác
đng đn s gn kt ca ngi lao đng vi t chc ti Công ty c phn ng
Biên Hòa lƠ lƣnh đo, phúc li, li ích, bn cht công vic vƠ điu kin lƠm vic.
im mi ca nghiên cu so vi các nghiên cu trc đơy lƠ xác đnh đc
lƣnh đo lƠ yu t có nh hng ln nht đn s gn kt ca ngi lao đng vi t
chc vƠ nghiên cu đc thc hin trong mt Doanh nghip sn xut.
V ý ngha thc tin: kt qu nghiên cu giúp Ban lƣnh đo công ty hiu rõ
hn v các yu t lƠm tha mƣn công vic vƠ gn kt ca ngi lao đng vi Công
ty, t đó có chính sách phù hp đ gi chơn lao đng ca công ty.
1
PHNăMăU
1. LỦădoăchnăđătƠi
Ngun nhơn lc lƠ tƠi sn quý giá vƠ quan trng ca doanh nghip, đc bit lƠ
nhơn lc cp cao cn đc đ cao bi vì thiu h doanh nghip khó tn ti và phát
trin. Mt doanh nghip có nhng con ngi lƠm vic vi tinh thn trách nhim cao,
luôn hng đn nhng mc đích cao đp thì tng lai ca doanh nghip s rt phát
trin bi có ni lc mnh lƠ đi ng nhơn viên gii có tơm vƠ có tƠi. Cùng vi s
phát trin ca nn kinh t, ngƠy cƠng nhiu doanh nghip ra đi to nên mt th
trng lao đng phong phú, nhiu c hi cho ngi lao đng, cng nh to nên s
cnh tranh lao đng gia các doanh nghip v mc lng, điu kin lƠm vic, ch
đ u đƣi cho ngi lao đng nht lƠ đi vi lc lng lao đng trình đ cao. Vì
vy vn đ tuyn dng vƠ gi nhơn viên gii lƠm vic vƠ gn bó vi doanh nghip
rt đc quan tơm.
S tha mƣn trong công vic ca ngi lao đng đóng vai trò quan trng đi
vi doanh nghip. Khi ngi lao đng tha mƣn vi công vic h s có đng lc
lƠm vic cao hn, s gn bó vƠ trung thƠnh vi doanh nghip. Do vy đ đm bo
cho doanh nghip có mt lc lng lao đng n đnh cht lng cao, yên tơm lƠm
vic, gn bó lơu dƠi vi mình thì doanh nghip phi quan tơm các yu t to nên s
tha mƣn công vic ca h đ có chính sách thích hp thu hút vƠ gi chơn ngi
gii.
Công ty c phn ng Biên Hòa lƠ doanh nghip hot đng trong lnh lc
sn xut, vi đi ng ngi lao đng khá đông, tng s lao đng ca công ty lƠ
1033 ngi. Nhng nm gn đơy tình trng nhơn viên ngh vic chuyn sang công
ty khác hoc thái đ lƠm vic không tích cc, cha ht mình trong công vic thng
hay xy ra, điu đó nh hng đn tin đ sn xut, n đnh đi ng nhân viên.
nm bt nhng tơm t, nguyn vng cng nh mong mun, nhu cu trong công vic
ca ngi lao đng, Ban lƣnh đo Công ty hai nm mt ln t chc đi hi ngi
lao đng, qua đó đ ra chin lc nhơn s phù hp, nhm nơng cao s gn bó ca
2
ngi lao đng vƠ công ty. LƠ mt nhơn viên công tác ti công ty nhiu nm qua tác
gi nhn thy ban lƣnh đo, phòng nhơn s ca công ty cha có s đánh giá chính
thc v s tha mƣn trong công vic ca ngi lao đng, cha quan tơm nhiu đn
s gn bó ca ngi lao đng vi công ty. Trong điu kin thc tin hin nay thì
điu nƠy rt cn thit, nh hng đn chin lc phát trin lơu dƠi ca doanh nghip
cng nh thc hin nhng k hoch ca công ty.
T thc tin tình hình công ty tác gi thc hin đ tƠi ắCácă yuă tă nhă
hngă đnă să gnă ktă caă ngiă laoă đng viă tă chcă tiă Côngă tyă că phnă
ngăBiênăHòa” đ nghiên cu mc đ gn bó ca ngi lao đng vi công ty.
Vi kt qu nghiên cu nƠy hy vng ban lƣnh đo công ty có c s xơy dng nhng
chính sách phù hp đ tha mƣn nhu cu công vic vƠ tng s gn kt ca ngi lao
đng vi công ty, góp phn nơng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip.
2. Mcătiêuănghiênăcu
Nghiên cu này nhm thc hin các mc tiêu nh sau:
- Xác đnh các yu t nh hng đn s gn kt ca ngi lao đng đi vi t
chc ti công ty c phn ng Biên Hòa vƠ mc đ nh hng ca các yu t
này.
- Phơn tích s khác bit các đc tính cá nhân ca ngi lao đng đn các yu t
tác đng đn s gn kt vi t chc.
- a ra mt s kin ngh nhm nơng cao mc đ gn kt ca ngi lao đng vi
công ty.
3. ụănghaăcaăđătƠi
- Có th s dng mô hình nghiên cu nƠy lƠm c s đánh giá v mc đ tha mƣn
ca ngi lao đng trong công vic ca Công ty c phn ng Biên Hòa.
- Thông qua kt qu nghiên cu v s gn kt ca ngi lao đng vi công ty Ban
lƣnh đo Công ty có th xơy dng chính sách nhơn s hp lý nhm gi nhơn viên
gii gn bó lơu dƠi vi công ty.
3
4. Phmăviănghiênăcu
Nghiên cu đc thc hin trong phm vi công ty c phn ng Biên Hòa bao
gm tr s chính ca công ty ti khu công nghip Biên Hòa 1, nhà máy Biên
Hòa - Tây Ninh, nhà máy Biên Hòa – Tr An, Xí nghip Nông Nghip ThƠnh
Long.
5. iătngăvƠăphngăphápănghiênăcu
- i tng nghiên cu: là các yu t tác đng đn s gn kt ca ngi lao đng
vi t chc.
- Phng pháp nghiên cu:
Nghiên cu đc thc hin bng các phng pháp sau:
Phng pháp nghiên cu đnh tính: Trên c s các lý thuyt v nhu cu, tha
mƣn công vic vƠ gn kt vi t chc, da trên các nghiên cu trc đơy, tác gi
tin hƠnh tho lun nhóm, tham vn ý kin ca các chuyên gia trong lnh vc
nhơn s nhm xác đnh các yu t chính tác đng đn s tha mƣn trong công
vic vƠ gn kt vi t chc ti Công ty, t đó xơy dng thang đo cho vic kho
sát ly mu.
Phng pháp nghiên cu đnh lng: Sau khi xơy dng thang đo chính thc, tác
gi thc hin kho sát thc t ly mu. Vic ly mu kho sát đc thc hin
bng phng pháp ly mu xác sut phơn tng. Bng cơu hi kho sát đc phân
b cho các ni thuc Công ty CP ng Biên Hòa, NhƠ Máy ng Biên Hòa -
Tơy Ninh, NhƠ Máy ng Biên Hòa - Tr An, Xí nghip Nông Nghip ThƠnh
Long.
- D liu thu thp đc x lý bng phn mm SPSS phiên bn 11.5 nhm kim
đnh đ tin cy ca thang đo bng h s tin cy Cronbach’s Alpha, phơn tích
nhơn t khám phá (EFA – Exploratory Factor Analyis) đ rút gn các bin quan
sát vƠ xác đnh li các nhóm trong mô hình nghiên cu. Phơn tích hi quy đ
4
xem xét mc đ nh hng ca các thƠnh phn tha mƣn công vic đn s gn
kt ca ngi lao đng vi t chc.
6. Ktăcuăcaălunăvn: Lun vn gm phn m đu vƠ 5 chng
Phn m đu:
Nêu lý do chn đ tƠi, mc tiêu nghiên cu, ý ngha ca đ tƠi, phm vi
nghiên cu, đi tng vƠ phng pháp nghiên cu.
Chng 1: C s lý thuyt và mô hình nghiên cu
Nêu mt s khái nim c bn v tha mƣn công vic vƠ gn kt vi t chc,
mt s lý thuyt v tha mƣn công vic, mt s nghiên cu cùng lnh vc, xác
đnh các yu t nh hng đn s gn kt ca ngi lao đng vi t chc ti
công ty ng Biên Hòa.
Chng 2: Tng quan công ty c phn ng Biên Hòa
Gii thiu chung v công ty ng Biên Hòa, v lch s hình thƠnh, chc
nng nhim v, mt s chính sách nhơn s ca công ty.
Chng 3: Phng pháp nghiên cu
Nêu quy trình thc hin nghiên cu, thit k mƣ hóa thang đo, các phng
pháp phơn tích s liu.
Chng 4: Kt qu nghiên cu
Trình bƠy thông tin mu nghiên cu, các kt qu phơn tích t phn mm
SPSS.
Chng 5: Kt lun và kin ngh
Da trên kt qu phơn tích đa ra kin ngh cho lƣnh đo công ty v chính
sách cho ngi lao đng.
5
CHNGă1
CăSăLụăTHUYTăVĨăMỌăHỊNHăNGHIểNăCU
Chng nƠy trình bƠy mt s khái nim vƠ lý thuyt v tha mƣn công vic vƠ gn
kt vi t chc, gii thiu các nghiên cu trc đơy. Gii thiu mô hình nghiên cu
vƠ các gi thuyt ca mô hình.
1.1. LỦăthuytăvăthaămƣnăcôngăvicăvƠăgnăktăviătăchc
1.1.1. KháiănimăvăthaămƣnăcôngăvicăvƠăgnăktătăchc
Có nhiu đnh ngha v s tha mƣn công vic theo James L Price (1997) thì s tha
mƣn công vic đc đnh ngha lƠ mc đ mƠ nhơn viên cm nhn, có nhng đnh hng
tích cc đi vi vic lƠm trong t chc.
Theo Schermerhorn, Hunt and Osborn (1997) thì S tha mƣn vi công vic đc
đnh ngha nh lƠ nhng tình cm theo chiu hng tích cc mƠ nhơn viên hng
đn công vic h đang lƠm.
Theo spector (1997) s tha mƣn công vic đn gin lƠ vic ngi ta cm thy thích
công vic ca h vƠ các khía cnh công vic ca h nh th nào. Còn theo Ellickson
vƠ Logsdon (2001) thì s tha mƣn công vic lƠ mc đ mƠ nhơn viên yêu thích
công vic ca h, đó lƠ thái đ da trên s nhn thc ca nhơn viên (tích cc hay
tiêu cc) v công vic hay môi trng lƠm vic ca h.
Schermerhorn (1993), Kreitner vƠ Kinicki (2007) đnh ngha s tha mƣn công vic
lƠ phn ng v mt tình cm vƠ cm xúc đi vi các khía cnh khác nhau ca công
vic nh: v trí công vic, s giám sát ca cp trên, mi quan h vi đng nghip,
ni dung công vic, s đƣi ng vƠ các phn thng gm: thng tin, điu kin vt
cht ca môi trng lƠm vic, cng nh c cu t chc.
Nh vy, có rt nhiu đnh ngha khác nhau v s tha mƣn công vic ca nhơn viên,
mi nhƠ nghiên cu đu có cách nhìn, s lý gii riêng thông qua các công trình
nghiên cu ca mình, nhng nhìn chung theo tác gi tha mƣn công vic lƠ yêu
6
thích công vic h đang lƠm, hƠi lòng vi nhng ích li mƠ công vic mang li cho
h, lƠm cho h có đng lc lƠm vic vƠ mun gn bó vi công vic.
nhănghaăvăgnăktătăchc. Theo Northcraft and Neale (1996) thì s gn kt lƠ
biu hin ca cá nhơn vi t chc th hin lòng trung thƠnh vƠ nim tin vƠo các giá
tr ca t chc. Còn theo Mowday vƠ Steers (1979) thì s gn kt vi t chc nh lƠ
mt s kiên đnh mnh m (nht quán hay bt di bt dch) ca mt cá nhơn vi t
chc vƠ s tham gia tích cc trong mt t chc c th. Theo Meyer vƠ Allen (1990)
thì s gn kt ca nhơn viên vi t chc lƠ mt trng thái tơm lý buc cht cá nhơn
vi t chc, liên h mt thit đn quyt đnh có tip tc lƠ thƠnh viên ca t chc
hay không. Khái nim ca Meyer vƠ Allen đc s dng rng rƣi trên th gii, đc
nhiu nhƠ nghiên cu áp dng.
Nh vy có nhiu khái nim v s gn kt ca ngi lao đng vi t chc,
chúng ta có th tóm tt li nh sau: gnăktăcaăngiălaoăđng viătăchcăđóălƠă
mongămunătipătcălƠăthƠnhăviênăcaătăchc,ăsnăsƠngănălcăcngăhinăvìăsă
phátătrinăcaătăchc.
1.1.2. MtăsălỦăthuytăvăthaămƣnăcôngăvic
1.1.2.1. ThuytăcpăbcănhuăcuăcaăMaslowă(1943)
Abraham Maslow cho rng hƠnh vi ca con ngi bt ngun t nhu cu vƠ nhng
nhu cu ca con ngi đc sp xp theo mt th t u tiên t thp ti cao. Theo
tm quan trng cp bc nhu cu đc sp xp thƠnh nm bc nh sau:
1. Nhu cu c bn hay nhu cu sinh lý lƠ nhng nhu cu đm bo cho con ngi
tn ti nh: n, ung, mc, tn ti vƠ phát trin nòi ging vƠ các nhu cu ca c
th khác.
2. Nhu cu v an toàn và an ninh lƠ các nhu cu nh an toƠn, không b đe do, an
ninh, chun mc, lut l…
3. Nhu cu xã hi lƠ các nhu cu v tình yêu, đc chp nhn, bn bè, xƣ hi…
7
4. Nhu cu t trng lƠ các nhu cu v t trng, tôn trng ngi khác, đc ngi
khác tôn trng, đa v…
5. Nhu cu t th hin lƠ các nhu cu nh chơn, thin, m, t ch, sáng to, hƠi
hc…
Hình 1.1: ThápănhuăcuăMaslow
(Ngun: o/2011/11/thuyet-nhu-cau-cua- maslow.html )
Abraham Maslow chia nhu cu ca con ngi lƠm hai nhóm chính là nhu cu c
bn (basic needs) vƠ nhu cu bc cao (meta needs).
Nhu cu c bn gm có nhu cu sinh hc vƠ nhu cu an toƠn. Nhu cu c bn
liên quan đn các yu t th lý ca con ngi nh mong mun có đ thc n, nc
ung, trú ng, đc ng ngh, cm giác yên tơm v an toƠn thơn th, vic lƠm, gia
đình, sc khe, Nhng nhu cu c bn nƠy đu lƠ các nhu cu không th thiu ht vì
nu con ngi không đc đáp ng đ nhng nhu cu nƠy, h s không tn ti đc
nên h s đu tranh đ có đc vƠ tn ti trong cuc sng hƠng ngƠy.
Nhu cu bc cao gm có nhu cu xƣ hi, nhu cu t trng vƠ nhu cu t th
hin. Nhng nhu cu nƠy bao gm nhng yu t liên quan đn tinh thn nh: s đòi
hi công bng, an tơm, vui v, đa v xƣ hi, đc quý trng kính mn, đc tin
tng, đc th hin kh nng, th hin bn thơn, đc công nhn thƠnh đt.
Nhuăcu
Tăthăhin
Nhuăcuătătrng
Nhuăcuăxƣăhi
NhuăcuăanătoƠn
NhuăcuăsinhălỦ
8
Các nhu cu c bn thng đc u tiên chú ý trc so vi nhng nhu cu
bc cao. Do đó nhƠ qun lý cn bit nhu cu ca nhơn viên mình đang cp bc nƠo
đ có chính sách khuyn khích, đng viên h nhm đáp ng nhu cu cho h.
Thuyt nhu cu ca Maslow ng dng trong nghiên cu nƠy th hin đc
biu hin thông qua các bin khác nhau. ó lƠ nhu cu v sinh hc vƠ nhu cu an
toƠn nh n ung, sinh hot ….th hin qua các bin đc lp lƠ thu nhp vƠ phúc li
ca ngi lao đng. Khi ngi lao đng đc đm bo sc khe, có thi gian ngh
ngi tái to sc lao đng, đm bo cuc sng sinh tn thì h s an tơm lƠm vic, có
trách nhim trong công vic vƠ mc đ hƠi lòng s cao.
Nhu cu xƣ hi, nhu cu đc t trng vƠ nhu cu t trng trong nghiên cu
nƠy biu hin qua quan h đng nghip h tr giúp đ nhau, s quan tơm, h tr ca
lƣnh đo trong công vic, đi x công bng vi nhơn viên. Khi ngi lao đng đc
đáp ng các nhu cu nƠy thì mc đ tha mƣn cƠng cao, kích thích nhơn viên lƠm
vic vƠ to s gn bó lâu dài ca ngi lao đng vi công ty.
1.1.2.2.ThuytăERGăcaăAlderferă(1969)
Thuyt ERG do hc gi Clayton Alderfer đa ra, lƠ mt s b sung, sa đi thƠnh
công cho lý thuyt v Tháp nhu cu ca Abraham Maslow. Thuyt ERG nhn ra 3
kiu nhu cu chính ca con ngi:
Nhu cu tn ti (Existence needs): c mun khe mnh v thơn xác vƠ tinh
thn, đc đáp ng đy đ các nhu cu cn bn đ sinh tn nh các nhu cu sinh
lý, n, mc, , đi li, hc hƠnh vƠ nhu cu an toƠn.
Nhu cu giao tip (Relatedness needs): c mun tha mƣn trong quan h vi
mi ngi. Mi ngi đu có nhng ham mun thit lp vƠ duy trì các mi quan
h cá nhơn khác nhau. c tính mt ngi thng b ra khong phơn na qu
thi gian đ giao tip vi các quan h mƠ h hng ti.
Nhu cu phát trin (Growth needs): c mun tng trng vƠ phát trin cá nhơn
trong c cuc sng vƠ công vic. Các công vic, chuyên môn vƠ cao hn na lƠ
s nghip riêng s đm bo đáp ng đáng k s tho mƣn ca nhu cu phát trin.
9
Hình 1.2:ăThuytăERGăcaăAlderfer
(Ngun: www.valuebasedmanagement.net)
Nhìn chung thuyt ERG ging thuyt Maslow, tuy nhiên có mt s s khác
nhau. Th nht, thuyt ERG ch gói gn còn li 3 nhu cu lƠ nhu cu tn ti, nhu
cu giao tip vƠ nhu cu phát trin. Th hai, thuyt ERG cho rng trong cùng mt
lúc con ngi có th có nhiu nhu cu còn theo Maslow thì ch có mt nhu cu. Th
ba, đó lƠ yu t bù đp gia các nhu cu, ngha lƠ mt nhu cu không đc đáp ng
s đc bù đp bi mt nhu cu khác. Tc lƠ nu mt nhu cu tn ti b cn tr, con
ngi s dn n lc ca mình sang vic theo đui nhu cu liên đi vƠ nhu cu phát
trin.
Trong môi trng lƠm vic có th thu nhp cha cao, cha đáp ng nhu cu
ca ngi lao đng nhng bù li thì có điu kin đc đƠo to, thng tin, th hin
đc bn thơn, đng nghip vui v giúp đ nhau, đc s quan tơm chia s ca cp
trên thì ngi lao đng vn gn bó vi doanh nghip.
1.1.2.3. Thuytăhaiănhơn tăcaăFrederick Herzberg:
Bng nghiên cu ca mình Herzberg đƣ to ra s ngc nhiên ln vì ông cho
rng đi nghch vi bt mƣn không phi lƠ tho mƣn mƠ lƠ không bt mƣn vƠ đi
nghch vi s tho mƣn không phi lƠ s bt mƣn mƠ lƠ không tho mƣn. Các nhân
t liên quan đn s tho mƣn còn gi lƠ các nhơn t đng viên vƠ các nhơn t nƠy
khác vi các nhơn t liên quan đn s bt mƣn còn gi lƠ các nhơn t duy trì.
Nhu cu
giao tip
Nhu cu
phát trin
Nhu cu
tn ti
Tha mƣn/tin trin
Tht vng/quay ngc
Tha mƣn/tng cng
10
Các nhơn t đng viên gm thƠnh tu, s công nhn ca ngi khác, bn
cht công vic, trách nhim công vic, s thng tin vƠ s tin b vƠ trin vng ca
s phát trin. Nu nhơn viên đc đáp ng s mang li s tha mƣn trong công vic
cho h, ngc li ngi lao đng s không có s tha mƣn ch cha chc lƠ bt
mãn.
Các nhơn t duy trì gm chính sách công ty, s giám sát ca cp trên, lng
bng, mi quan h vi cp trên vƠ đng nghip, điu kin lƠm vic, đi sng cá
nhơn, v trí công vic vƠ s đm bo ca công vic. Các nhơn t duy trì nu đc
đáp ng s không có s bt mƣn trong công vic ch cha chc đƣ tha mƣn. Nu
không đáp ng s dn đn s bt mƣn. Nh vy, Herzberg đƣ tách bit tng đi hai
nhóm nhơn t nƠy vƠ cho rng ch có nhng nhơn t đng viên mi có th mang li
s tha mãn.
Thuyt hai nhơn t ca F. Herzberg có ý ngha quan trng đi vi các nhƠ qun tr
trên các phng din sau:
Th nht nhng nhơn t lƠm tho mƣn ngi lao đng lƠ khác vi các nhơn
t to ra s bt mƣn. Vì vy, nhƠ qun tr không th mong đi s tho mƣn ca
ngi lao đng bng cách đn gin lƠ xoá b các nguyên nhơn gơy ra s bt mƣn.
Th hai vic đng viên ngi lao đng đòi hi phi gii quyt tho đáng
đng thi c hai nhóm nhơn t duy trì vƠ nhơn t đng viên. Trách nhim ca đi
ng qun tr lƠ phi loi tr s bt mƣn vƠ to ra s tho mƣn, không th chú trng
mt nhóm nƠo c (Nguyn Hu Lam, 1996).
1.1.2.4. ThuytăkăvngăcaăVroomă(1964)
Vroom không tp trung nhiu vƠo nhu cu mƠ tp trung vƠo kt qu, tách
bit gia n lc (phát sinh t đng lc), hƠnh đng vƠ hiu qu. Theo ông hƠnh vi
vƠ đng c lƠm vic ca con ngi không nht thit đc quyt đnh bi hin thc