GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DỊCH VỤ KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CHO CÁC CÔNG TY KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TPHCM.PDF

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TPHCM
**********

LUNăVNăTHCăSăKINHăT
GII PHÁP NÂNG CAO CHTăLNG DCH V KIM
TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CHO CÁC CÔNG TY KIM
TOÁN C LP NH VÀ VA TRểNăA BÀN TP. H
CHÍ MINH
H và tên : Nguyn QucăCng
Ngi hng dn khoa hc : TS. Nguyn Ngc Dung

Chuyên ngành
: K Toán
Mã s
: 60340301

TP.H Chí Minh ậ Nmă2013
**********


Liăcamăđoan
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu, kt qu
nêu trong lun vn là trung thc và không sao chép t công trình khác.
Nguyn Quc Cng

ii
MCăLC
Trang
Trang ph bìa
Liăcamăđoan
Mc lc
Danh mc các ch vit tt
Phn m đu 1
1. Lý do chnăđ tài 1
2. Tng quan mt s nghiên cuătrcăđâyăcùngăvnăđ nghiên cu vi lun
vnăca tác gi 2
3. Mc tiêu nghiên cu caăđ tài 3
4. iătng,phm vi nghiên cu 3
5. Phngăphápănghiênăcuăđ tài 4
6. Cácăđóngăgópămi ca lunăvn 4
7. Kt cu caăđ tài 4
ChngăI:ăTng quan v kim toán BCTC, KSCL dch v kim toán 5
1.1. Tng quan v kim toán BCTC 5
1.1.1. Khái nim v kim toán BCTC 5
1.1.2. Vai trò ca kim toán BCTC trong nn kinh t 6
1.1.3. Quy trình kim toán BCTC 7

1.1.4. Các đi tng cn phi kim toán BCTC 9
1.2. Tng quan v CL, KSCL dch v kim toán 10
1.2.1. Khái nim v CL hot đng kim toán 10
1.2.2. Khái nim v KSCL hot đng kim toán 11
1.2.3. Các hình thc KSCL 12

iii
1.3. Chun mc kim toán quc t s 220 (ISA 220) v KSCL hotăđng kim
toán BCTC (có hiu lc t ngày 15/12/2009) 15
Kt lunăchngăI 20
ChngăII:ăPhânătíchăCLădch v kim toán BCTC ca các Công ty kimătoánăđc
lpătrênăđa bàn Tp.HCM. 21
2.1. Gii thiu tình hình hotăđng kimătoánăđc lp  Vit Nam 21
2.1.1. Lch s hình thành và phát trin hot đng kim toán đc lp  Vit Nam 21
2.1.2. i ng KTV và nhân viên chuyên nghip 22
2.1.3. Hot đng ca t chc ngh nghip 23
2.1.4. Các quy đnh pháp lỦ liên quan đn KSCL hot đng kim toán BCTC 
Vit Nam 24
2.2. Thc trng v CL hotăđng kim toán ti công ty kim toán nh và va
trênăđa bàn TP.HCM 28
2.2.1. Thc trng KSCL bên trong công ty kim toán trên đa bàn TP.HCM 30
2.2.2. ánh giá ca khách hàng v CL dch v kim toán BCTC ca các công ty
kim toán trên đa bàn TP.HCM 41
2.2.3. Tình hình KSCL t bên ngoài 43
2.3. Nguyên nhân ca các hn ch trong KSCL hotăđng kim toán BCTC 50
2.3.1. i vi KSCL t bên trong công ty kim toán 50
2.3.2. i vi KSCL t bên ngoài 52
2.3.3. i vi nhng vn đ còn tn ti do đánh giá t phía khách hàng 53
Kt lunăchngă2 55
Chngă3:ăGii pháp nâng cao CL dch v kim toán BCTC cho các công ty kim

toán nh và va trênăđa bàn TP.HCM 56
3.1. Quanăđim ca các gii pháp nâng cao CL dch v kim toán BCTC 56
3.1.1. Phù hp vi các quy đnh ca pháp lut  Vit Nam 56
3.1.2. áp ng yêu cu hi nhp quc t 56

iv
3.1.3. Phù hp vi môi trng kinh doanh và đc đim ca các công ty kim
toán ca Vit Nam 56
3.2. Gii pháp nâng cao CL dch v kim toán BCTC ca các công ty kim
toán nh và va trênăđa bàn TP.HCM 57
3.2.1. Gii pháp nn 57
3.2.2. Gii pháp c th 60
3.3. Kin ngh 70
3.3.1. i vi BTC 70
3.3.2. i vi Hi ngh nghip 71
3.3.3. i vi Công ty kim toán đc lp 73
Kt lunăchngăIII 78
Kt lun 79
TÀI LIU THAM KHO
Ting Vit
Ting Anh

Website
Ph lc
Ph lc 1
Ph lc 2
Ph lc 3
Ph lc 4
Ph lc 5

v
DANH MC CÁC CH VIT TT
1. BCTC: Báo cáo tài chính
2. BG: Ban Giám đc
3. BTC: B Tài chính
4. CL: Cht lng
5. CP: C phn
6. KSCL: Kim soát cht lng
7. KTV: Kim toán viên
8. TNHH: Trách nhim hu hn
9. TP.HCM: Thành ph H Chí Minh
10. UBCKNN: y ban chng khoán nhà nc
11. VACPA: Hi kim toán viên Hành ngh Vit Nam







1
Phnămăđu
1. LỦădoăchnăđătài
Trong nn kinh t th trng hin nay, dch v kim toán đc coi là mt
trong nhng dch v có tính chuyên nghip cao và có Ủ ngha ln trong vic to lp
ra môi trng kinh doanh minh bch và hiu qu. BCTC đã đc kim toán tuy
đc nhiu đi tng s dng, nhng ngi s dng ch yu là bên th ba, bi l
thng h ch tin cy kt qu kim toán BCTC ca kim toán đc lp do s đc lp

ca KTV và nó là mt trong nhng kênh thông tin đáng tin cy đ các nhà đu t và
các c đông đa ra các quyt đnh kinh t và đu t quan trng ca h. Vì th vai
trò ca kim toán đc lp tr nên rt cn thit và khó có th thay th đc.
Vai trò ca kim toán cng ngày càng tng lên do tin trình toàn cu hóa nn
kinh t th gii, nht là th trng tài chính. S phát trin ca lc lng các nhà đu
t quc t vt ra khi biên gii ca các quc gia đã làm tng nhu cu bo đm đ
tin cy ca BCTC và các thông tin khác. Mt khác s kin Enron và s sp đ ca
Arthur Andresen, cng nh tình hình và thc trng ca các Công ty kim toán ti
Vit Nam trong thi gian qua đã dn đn nhng thách thc ln lao cho ngh nghip
kim toán nu mun gi đc s tín nhim ca công chúng. Nhng yêu cu trên đã
thúc đy vic m rng và nâng cao CL ca kim toán.
ng  góc đ xã hi, hot đng kim toán đc lp đi vi BCTC, khi đc
lut pháp quy đnh s tr thành mt công c giúp bo v s n đnh ca nn kinh t,
đc bit đi vi các quc gia mà th trng chng khoán gi vai trò quan trng
trong nn kinh t.
Kt qu kim toán BCTC có th phc v cho đn v đc kim toán, Nhà
nc và các bên th ba, nhng ch yu là phc v cho nhng bên th ba nh các c
đông, nhà đu t, ngân hàng…đ đáp ng nhng nhu cu s dng thông tin trung
thc, hp lý giúp h đa ra nhng quyt đnh đúng đn ca mình. i vi doanh

2
nghip, kim toán đc lp còn góp phn to nên giá tr gia tng cho BCTC ca
doanh nghip, ngoài ra hot đng kim toán đc lp còn có th t vn giúp doanh
nghip hn ch kh nng xy ra các sai phm v k toán, tài chính, thu….Hin nay,
khách hàng ca các công ty kim toán cng gia tng nhanh chóng và m rng ra
nhiu loi hình doanh nghip nh: các doanh nghip nhà nc, các công ty CP có
yt giá  th trng chng khoán, các ngân hàng thng mi, các Công ty có vn
đu t nc ngoài và các loi hình doanh nghip khác.
Các công ty kim toán hin nay  Vit Nam ch yu là các Công ty nh và
va, CL kim toán BCTC còn cha cao do nh hng bi các yu t nh: quy trình

CL BCTC còn đn gin, s cnh tranh ca các công ty kim toán ln…  nâng
cao CL dch v kim toán BCTC cho các Công ty kim toán nh và va trên đa
bàn TP.H Chí Minh tác gi la chn đ tài : ắGii pháp nâng cao chtălng
dch v kim toán BCTC cho các Công ty kimătoánăđc lp nh và va trên
đa bàn TP. H ChíăMinh”.
2. Tngăquanămtăsănghiênăcuătrcăđâyăcùngăvnăđănghiênăcuăviă
lunăvnăcaătácăgi
- Trong lun án tin s kinh t ca TS. Trn Khánh Lâm (2011) v Xây dng
c ch KSCL cho hot đng kim toán đc lp  Vit Nam, TS. Trn Khánh Lâm đã
h thng hóa các quan đim liên quan đn các yu t nh hng đn CL hot đng
kim toán; H thng hóa quá trình hình thành và phát trin ca chun mc KSCL
hot đng kim toán đc lp ca Vit Nam và quc t; tng hp c ch KSCL hot
đng kim toán đc lp ca Hoa k và Trung Quc trên c s đó rút ra bài hc kinh
nghim cho Vit Nam trong vic đnh hng và xây dng c ch KSCL; đánh giá
tình hình xây dng và thc hin vic KSCL ca các công ty kim toán và c quan
qun lỦ nhà nc, Hi ngh nghip, trên c s đó đa ra kt qu phân tích các u
đim và tn ti trong thc hin KSCL ti Vit Nam hin nay; xây dng quan đim
thit lp c ch KSCL.

3
- Trong sách chuyên kho ca PGS.TS. Trn Th Giang Tân (2009) v Kim
soát cht lng t bên ngoài đi vi hot đng kim toán, PGSTS. Trn Th Giang
Tân đã h thng hóa các vn bn liên quan đn vic KSCL t bên ngoài, thc trng
công tác kim tra cht lng t bên ngoài ti Vit Nam, tng hp c ch KSCL hot
đng kim toán đc lp ca Hoa k và Pháp trên c s đó rút ra bài hc kinh
nghim cho Vit Nam.
Tuy nhiên nhng nghiên cu trc đây vn còn mt s ni dung cha đ cp
đn:
- i tng nghiên cu là toàn b các công ty kim toán, không chú trng sâu
vào công ty kim toán nh và va.

- Cha đa ra đc các nguyên nhân dn đn các vn đ còn hn ch trong
vic KSCL bên trong công ty kim toán và công tác kim tra cht lng t bên
ngoài.
- Cha có đc đánh giá t phía các doanh nghip đc kim toán v cht
lng dch v kim toán BCTC mà các công ty kim toán đã cung cp.
3. Mcătiêuănghiênăcuăcaăđătài
- ánh giá CL dch v kim toán BCTC thông qua kho sát các doanh nghip
đc kim toán bi các Công ty Kim toán đc lp nh và va trên đa bàn TP.H
Chí Minh hin nay.
- Thc trng KSCL bên trong công ty kim toán đc lp nh và va trên đa
bàn TP.H Chí Minh hin nay, và KSCL t bên ngoài.
- a ra gii pháp, kin ngh nâng cao CL dch v kim toán BCTC cho các
công ty kim toán đc lp nh và va trên đa bàn TP.H Chí Minh.
4. iătng, phmăviănghiênăcuă
i tng nghiên cu:
- Các công ty kim toán đc lp nh và va trên đa bàn TP.H Chí Minh.
- Các doanh nghip là khách hàng các công ty kim toán đc lp nh và va
trên đa bàn TP.H Chí Minh.
- Phm vi thu thp d liu: KTV các công ty kim toán đc lp nh và va
trên đa bàn TP.HCM; các k toán trng, ph trách k toán các doanh nghip đc
kim toán, báo cáo kim tra CL ca Hi Kim toán Vit Nam (VACPA).

4
5. Phngăphápănghiênăcuăđătài
 tài thc hin theo phng pháp nghiên cu thc nghim da trên áp
dng phng pháp đnh tính bao gm thng kê mô t theo c s d liu thu thp
đc thông qua cuc kho sát 30 Công ty kim toán đc lp nh và va trên đa bàn
TP.HCM; 20 doanh nghip là khách hàng ca các công ty kim toán đc lp nh và
va trên đa bàn TP.HCM (d liu s cp); và d liu t đt kim tra CL nm 2012
ca BTC và VACPA.

Bên cnh đó, đ tài s dng phng pháp phân tích tng hp nhm h thng
hóa các lý lun và đ xut gii pháp.
6. Cácăđóngăgópămiăcaălunăvn
H thng hóa các vn bn pháp lý hin hành liên quan đn KSCL dch v
kim toán BCTC.
ánh giá thc trng CL dch v kim toán BCTC ca các công ty kim toán
có quy mô nh và va trên đa bàn TP.HCM hin nay di góc đ t đánh giá ca
công ty kim toán, đánh giá t phía khách hàng, kt qu kim tra ca VACPA.
Tìm hiu nguyên nhân dn đn các vn đ còn tn ti ca KSCL bên trong
công ty kim toán cng nh vic kim tra CL t bên ngoài.
 xut gii pháp, đa ra các kin ngh nâng cao CL dch v kim toán
BCTC cho các công ty kim toán nh và va trên đa bàn TP.HCM hin nay.
7. Ktăcuăcaăđătài
Ngoài li cam kt, li m đu, các kt lun và mt s ph lc, lun vn kt
cu thành 3 chng nh sau:
Chng I: Tng quan v kim toán BCTC, KSCL dch v kim toán.
Chng II: Phân tích CL dch v kim toán BCTC ca các Công ty kim toán đc
lp nh và va trên đa bàn TP.HCM.
Chng III: Gii pháp nâng cao CL dch v kim toán BCTC cho các công ty kim
toán đc lp nh và va trên đa bàn TP.HCM.

5
ChngăI: TngăquanăvăkimătoánăBCTC,ăKSCLădchăvăkimătoán
1.1. TngăquanăvăkimătoánăBCTC
1.1.1. KháiănimăvăkimătoánăBCTC
Khái nim kim toán
Có nhiu đnh ngha khác nhau v kim toán, nhng hin nay đnh ngha
đc chp nhn rng rãi là:
“Kim toán là quá trình thu thp và đánh giá bng chng v nhng thông
tin đc kim tra nhm xác đnh và báo cáo v mc đ phù hp gia nhng thông

tin đó vi các chun mc đã đc thit lp.Quá trình kim toán phi đc thc
hin bi các KTV đ nng lc và đc lp” (A. A. Arens & J.K.Locbbecke, 1997).
Kim toán BCTC: có nhiu đnh ngha khác nhau v kim toán BCTC, đnh
ngha di đây đc trích dn theo giáo trình “kim toán ca Nhà xut bn Lao
đng Xã hi, nm 2008”: “là cuc kim tra đ đa ra ý kin nhn xét v s trình
bày trung thc và hp lý ca BCTC ca mt đn v. Do BCTC bt buc phi đc
lp theo các chun mc k toán và ch đ k toán hin hành, nên chun mc k
toán và ch đ k toán đc s dng làm thc đo trong kim toán BCTC”.
Kt qu kim toán BCTC có th phc v cho đn v, Nhà nc và các bên
th ba, nhng ch yu là phc v cho nhng bên th ba nh c đông, nhà đu t,
ngân hàng… đ h đa ta nhng quyt đnh kinh t ca mình.
Mc tiêu ca kim toán BCTC: Theo Chun mc Kim toán Vit Nam s
200 (2003) v “Mc tiêu và nguyên tc c bn chi phi kim toán BCTC”
quy đnh: “Mc tiêu ca kim toán BCTC là giúp cho KTV và công ty kim toán đa
ra ý kin xác nhn rng BCTC có đc lp trên c s chun mc và ch đ k toán
hin hành (hoc đc chp nhn), có tuân th pháp lut liên quan và có phn ánh
trung thc và hp lý trên các khía cnh trng yu hay không ? Mc tiêu ca kim

6
toán BCTC còn giúp đn v đc kim toán thy rõ nhng tn ti, sai sót đ khc
phc nhm nâng cao CL thông tin ca đn v”.
1.1.2. VaiătròăcaăkimătoánăBCTC trongănnăkinhăt
1.1.2.1. iăviădoanhănghipăđcăkimătoán
Kim toán BCTC có các vai trò ch yu sau:
- Th nht: Kim toán BCTC giúp lãnh đo doanh nghip (ch doanh nghip,
giám đc) đc kim toán thy đc nhng sai sót trong qun lý tài chính – k toán
và giúp h nhn thy đc ngha v phi thc hin đúng các quy đnh ca pháp lut
hin hành v tài chính k toán.
- Th hai: giúp cho đi ng cán b chuyên môn thy đc các sai sót trong
nghip v chuyên môn ca mình.

- Th ba: giúp cho đn v đc kim toán thy đc và loi b nhng chi phí
không hp l qua đó đa ra các gii pháp tit kim chi phí cho doanh nghip.
- Th t: giúp nhà lãnh đo có thêm c s ra các quyt đnh v sn xut kinh
doanh ca doanh nghip.
- Th nm: nâng cao cht lng công tác hch toán k toán.
- Th sáu: Giúp doanh nghip hoàn thin h thng kim soát ni b.
- Th by: Giúp doanh nghip kinh doanh hiu qu đc tng thêm uy tín.
1.1.2.2. i viăđiătngăkhácăsădngăktăquăkimătoánăBCTC.
Kim toán BCTC to nim tin cho nhng ngi quan tâm. Trong c ch th
trng có rt nhiu ngi quan tâm đn tình hình tài chính và s phn ánh ca nó
trong tài liu k toán và BCTC. Trong đó có th k đn:
- Các c quan nhà nc: cn thông tin trung thc đ điu tit v mô nn kinh t
bng h thng pháp lut.
- Các nhà đu t: cn thông tin tin cy đ có hng dn đúng, điu hành s
dng vn đu t. Các nhà đu t  đây không ch trong nc mà còn c nc ngoài.
H cn s xác nhn đc lp và trung thc ca KTV đ đa ra quyt đnh đu t vào

7
doanh nghip. c bit là hin nay khi mà th trng chng khoán phát trin mnh
m và gi vai trò quan trng trong nn kinh t.
- Ngân hàng và các t chc tín dng: cn c vào kt qu kim toán đ xem xét
tình hình cho các doanh nghip vay khi cn thit và kh nng thu hi n.
- Ngi lao đng: cn có thông tin đáng tin cy v kt qu kinh doanh, li
nhun phân phi, v thc hin chính sách tin lng và bo him… nhu cu đó ch
có th đáp ng thông qua h thng kim toán hoàn chnh.
- Khách hàng và nhà cung cp: cng cn hiu rõ v kt qu kinh doanh, v tài
chính ca các đn v kim toán v nhiu mt: s lng, cht lng sn phm hàng
hóa, c cu tài sn và kh nng thanh toán ca đn v.
Tt c các đi tng này đu có nguyn vng chung là đc s dng thông
tin có đ tin cy cao, hp lý và trung thc, vai trò ca kim toán BCTC là đáp ng

đy đ các nguyn vng trên.
1.1.3. QuyătrìnhăkimătoánăBCTC
Quy trình kim toán BCTC trích dn theo giáo trình “kim toán ca Nhà
xut bn Lao đng Xã hi, nm 2008” bao gm ba giai đon chính là chun b, thc
hin và hoàn thành kim toán:
Chun b kim toán: bao gm
- Tin k hoch là quá trình KTV tip cn khách hàng đ thu thp nhng thông
tin cn thit nhm giúp cho h hiu v các nhu cu ca khách hàng, đánh giá kh
nng phc v khách hàng Trên c s đó hai bên s ký hp đng kim toán hoc
th cam kt kim toán.
- Lp k hoch kim toán bao gm vic thu thp thông tin v đc đim hot
đng kinh doanh, đánh giá ri ro, tìm hiu v h thng kim soát ni b, xác lp
mc trng yu, đánh giá tính đc lp đ lp k hoch và chng trình kim toán
phù hp, qua đó s nâng cao tính hu hiu và hiu qu ca cuc kim toán.

8
- Thc hin kim toán và chng trình kim toán đ thu thp nhng bng
chng kim toán đy đ và thích hp nhm làm c s cho ý kin nhn xét ca KTV.
Trong giai đon này KTV s thc hin hai loi th nghim ch yu là:
Th nghim kim soát: là loi th nghim đ thu thp bng chng v tính
hu hiu ca h thng kim soát ni b, ví d: KTV có th chn mu các hóa đn
bán hàng đ kim tra s xét duyt ca ngi có thm quyn, kt qu ca th nghim
là bng chng đ KTV điu chnh nhng th nghim c bn.
Th nghim c bn bao gm các th tc đ thu thp bng chng nhm phát
hin các sai lch trng yu trong BCTC. Có hai loi th nghim c bn là th tc
phân tích và th nghim chi tit.
Trong th tc phân tích, KTV so sánh các thông tin và nghiên cu các xu
hng đ phát hin các bin đng bt thng, thí d vic so sánh s d cui k và
đu k ca các khon phi thu có th tit l cho KTV bit v kh nng có sai lch
trng yu trong s d n phi thu cui k.

Còn khi thc hin th nghim chi tit, KTV đi sâu và vic kim tra các s d
hoc nghip v bng các phng pháp thích hp, chng hn gi th xác nhn các
khon phi thu, chng kin kim kê hàng tn kho, kim tra tài liu
- Hoàn thành kim toán:
Là giai đon tng hp và rà soát li v nhng bng chng đã thu thp đc
đ KTV hình thành ý kin nhn xét trên báo cáo kim toán. Tùy theo s đánh giá v
mc đ trung thc và hp lý ca BCTC mà KTV s phát hành loi báo cáo kim
toán tng ng.
Chng hn nh khi nhn thy BCTC đã trình bày trung thc và hp lý v
tình hình tài chính và kt qu hot đông kinh doanh ca đn v, KTV s phát hành
báo cáo kim toán chp nhn toàn phn.

9
Còn nu gia KTV và đn v có s bt đng ý kin v vic vn dng nhng
chun mc và ch đ k toán, hay khi KTV b gii hn phm vi kim toán, lúc này
tùy theo tng mc đ mà KTV s phát hành báo cáo loi ý kin chp nhn tng
phn, hoc ý kin không chp nhn, hay ý kin t chi nhn xét.
Trong các giai đon trên, KTV còn phi tp hp và lu tr tt c tài liu v
quá trình làm vic và nhng bng chng thu thp đc trong h s kim toán. H
s kim toán giúp cho vic t chc, kim tra, giám sát toàn b cuc kim toán và
khi có tranh chp đó là tài liu rt có giá tr đ chng minh ý kin ca KTV là đúng
đn.
1.1.4. Cácăđiătngăcnăphiăkimătoán BCTC
Theo điu 37 lut kim toán đc lp s 67/2011/QH12 do Quc hi nc
Cng Hòa Xã Hi Ch Ngha Vit Nam thông qua ngày 29 tháng 03 nm 2011 thì
các đi tng cn phi kim toán BCTC bao gm:
- Doanh nghip, t chc mà pháp lut quy đnh BCTC hàng nm phi đc
doanh nghip kim toán, chi nhánh doanh nghip kim toán nc ngoài ti Vit
Nam kim toán, bao gm:
a) Doanh nghip có vn đu t nc ngoài;

b) T chc tín dng đc thành lp và hot đng theo Lut các t chc tín
dng;
c) T chc tài chính, doanh nghip kinh doanh bo him, doanh nghip môi
gii bo him;
d) Công ty đi chúng, t chc phát hành và t chc kinh doanh chng khoán.
- Doanh nghip, t chc phi đc doanh nghip kim toán, chi nhánh doanh
nghip kim toán nc ngoài ti Vit Nam kim toán, bao gm:

10
a) Doanh nghip nhà nc, tr doanh nghip nhà nc hot đng trong lnh
vc thuc bí mt nhà nc theo quy đnh ca pháp lut phi đc kim toán đi vi
BCTC hàng nm;
b) Doanh nghip, t chc thc hin d án quan trng quc gia, d án nhóm
A s dng vn nhà nc, tr các d án trong lnh vc thuc bí mt nhà nc theo
quy đnh ca pháp lut phi đc kim toán đi vi báo cáo quyt toán d án hoàn
thành;
c) Doanh nghip, t chc có vn góp ca Nhà nc và d án s dng vn
nhà nc khác do Chính ph quy đnh phi đc kim toán đi vi BCTC hàng
nm hoc báo cáo quyt toán d án hoàn thành;
d) Doanh nghip kim toán, chi nhánh doanh nghip kim toán nc ngoài
ti Vit Nam phi đc kim toán đi vi BCTC hàng nm.
- Vic kim toán BCTC và báo cáo quyt toán d án hoàn thành đi vi doanh
nghip, t chc quy đnh ti các đim a, b và c không thay th cho vic kim toán
ca Kim toán Nhà nc.
- Doanh nghip, t chc khác t nguyn đc kim toán.
1.2. TngăquanăvăCL,ăKSCLădchăvăkimătoánă
1.2.1. KháiănimăvăCLăhotăđngăkimătoánă
Theo chun mc kim toán Vit Nam s 220 (VSA 220) ban hành nm 2003
“CL hot đng kim toán: Là mc đ tho mãn ca các đi tng s dng kt qu
kim toán v tính khách quan và đ tin cy vào ý kin kim toán ca KTV; đng

thi tho mãn mong mun ca đn v đc kim toán v nhng ý kin đóng góp ca
KTV nhm nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh, trong thi gian đnh trc vi
giá phí hp lý.”
Trong sách chuyên kho ca PGS.TS. Trn Th Giang Tân (2009) v Kim
soát cht lng t bên ngoài đi vi hot đng kim toán, PGSTS. Trn Th Giang

11
Tân đã vit CL hot đng kim toán có th đc đánh giá da trên các tiêu chun
sau:
- Mc đ hài lòng ca ngi s dng thông tin BCTC đi vi kt qu kim
toán (ví d nh có kt qu kim toán phù hp, các nhà đu t đa ra quyt đnh
đúng đn nh vy hot đng kim toán có CL tt)
- Nhng đóng góp ca công ty kim toán trong vic h tr doanh nghip ci
thin h thng kim soát ni b, hch toán k toán, nâng cao hiu qu sn xut kinh
doanh; mang li s hài lòng cho doanh nghip đc kim toán.
- Báo cáo kim toán đc phát hành đúng thi hn theo đúng thi gian đã
tha thun trong hp đng kim toán, phù hp vi các chun mc kim toán Vit
Nam, ý kin kim toán đc đa ra là phù hp nht, và mc phí kim toán phù hp
vi các th tc kim toán đã thc hin.
1.2.2. KháiănimăvăKSCLăhotăđngăkimătoánă
Kim toán là mt ngh nghip đc bit, mà thc cht là mt loi hình dch v
đm bo trong đó KTV đa ra Ủ kin nhm giúp đ ngi s dng tng đ tin cy
thông tin đi vi kt qu vic đánh giá hay đnh lng mt đi tng da trên các
chun mc đã đc xác lp. Mc đích ca dch v nhm nâng cao tính đáng tin cy
ca thông tin nh đó bên th ba có th đa ra quyt đnh ca mình. (Giáo trình kim
toán Nhà xut bn Lao đng Xã hi, nm 2008).
Mun đt đc mc đích trên, CL hot đng kim toán phi đc kim soát
cht ch. Vic kim soát không ch đc thc hin bi các công ty kim toán và mà
còn đc tin hành bi các c quan chc nng và hi ngh nghip.
KSCL t bên ngoài đi vi các công ty kim toán là quá trình kim tra CL

các loi dch v mà các công ty kim toán đã cung cp cho khách hàng, KSCL t
bên ngoài đc thc hin bi các c quan chc nng ( Vit Nam là BTC,
UBCKNN) và Hi ngh nghip v kim toán ( Vit Nam là VACPA).

12
KSCL hot đng kim toán đc thc hin bi các công ty kim toán thc
cht là phng thc t chc và nhng th tc KSCL hot đng ti các Công ty kim
toán.
Nh vy, CL hot đng kim toán hoàn toàn ph thuc vào tng công ty
kim toán, đng thi s kim soát ca tng lnh vc hot đng và tng quc gia có
s khác nhau.
Tóm li, “KSCL có th đc đnh ngha là mt quy trình đc thit k nhm
đánh giá CL v các ý kin, xét đoán ca KTV, nhóm kim toán và các kt lun đc
rút ra đ lp báo cáo kim toán trc khi nó đc phát hành chính thc; đng thi
là quy trình đm bo tt c các cuc kim toán đu đc tin hành phù hp vi
CMKT nhm nâng cao CL ca cuc kim toán”. (Trn Khánh Lâm, 2011, trang 23)
1.2.3. Các hình thcăKSCL
1.2.3.1. KSCLăbênătrongăcôngătyăkimătoánăđcălp
ng  góc đ doanh nghip kim toán, KSCL hot đng kim toán là quá
trình KTV đc lp và công ty kim toán thc hin các chính sách và th tc KSCL
đi vi toàn b hot đng kim toán ca công ty kim toán và đi vi tng cuc
kim toán. KSCL hot đng không ch nhm nâng cao CL dch v mà còn là bin
pháp hu hiu đ x lý các ri ro phát sinh t vic tranh chp trách nhim ngh
nghip.
Vic KSCL ca bn thân công ty kim toán va là quy ch và là các bc
công vic mà các công ty kim toán phi làm đ có cam kt hp lý rng mi phn
vic, mi cuc kim toán mà công ty đã thc hin là phù hp vi chun mc kim
toán Vit Nam hoc nhng chun mc quc t đc tha nhn.
Cng theo chun mc kim toàn Vit Nam s 220 ban hành nm 2003: ni
dung, lch trình và phm vi ca nhng chính sách và th tc kim tra CL ca mt

công ty kim toán ph thuc vào mt s yu t nh quy mô, tính cht hot đng ca

13
công ty, đa bàn hot đng, c cu t chc, nhng tính toán v hiu qu gia chi phí
và li ích ca công ty. Vì vy, nhng chính sách và th tc KSCL do tng công ty
kim toán xây dng s có s khác nhau.
Các chính sách và nhng th tc KSCL ca mt công ty kim toán phi đc
ph bin đn tt c nhân viên ca công ty đ giúp h hiu và thc hin đúng các
chính sách và th tc đó. Doanh nghip kim toán, chi nhánh doanh nghip kim
toán nc ngoài ti Vit Nam phi xây dng và t chc thc hin h thng KSCL
dch v quy đnh, các chính sách và th tc KSCL cho tng cuc kim toán.
Các yu t xácăđnh ni dung, lch trình và phm vi ca nhng chính
sách và th tc KSCL ca công ty kim toán.
 Quy mô, tính cht hot đng ca công ty: quy mô và tính cht hot đng ca
các công ty kim toán khác nhau thì vic xây dng các chính sách và th tc KSCL
cng khác nhau. i vi các công ty kim toán có quy mô ln, tính cht hot đng
phc tp thì vic xây dng chính sách, th tc KSCL cng s phc tp hn so vi
các công ty kim toán nh.
 a bàn hot đng: i vi các công ty kim toán ln có đa bàn hot đng
ti nhiu quc gia thì danh ting và uy tín ca công ty là vô cùng quan trng do đó
công ty s có các chính sách và th tc KSCL chung cho toàn h thng ca công ty
tuy nhiên  tng chi nhánh s xây dng chính sách, th tc KSCL riêng da trên
chính sách, th tc KSCL chung ca công ty m và phù hp các quy đnh pháp lý
v kim toán ti nc đó. i vi các công ty kim toán có quy mô nh, đa bàn
hot đng hp thì s có chính sách và th tc KSCL chung cho toàn công ty. Lch
trình và phm vi ca các th tc này s đc ph bin đn tt c các nhân viên.
 C cu t chc: i vi các công ty kim toán ln có c cu t chc phc
tp, nhiu phòng ban thì các chính sách, th tc KSCL cn đc xây dng trên c
s s phi hp gia các phòng, ban đ đm bo cho công vic đc tin hành trôi
chy và thun li trong vic giám sát, kim tra các công vic đã thi hành. i vi

14
các công ty kim toán có quy mô nh, c cu t chc đn gin, ít phòng ban thì vic
xây dng chính sách, th tc KSCL đn gin hn.
 Mi quan h gia li ích và chi phí: Cng ging nh các ngành ngh khác thì
mc tiêu ca hot đng kim toán là li nhun.  có đc li nhun thì các công
ty kim toán cn thit lp các chính sách, th tc KSCL cho tng cuc kim toán
phù hp vi giá phí, cân bng gia ri ro và li ích, và đm bo CL ca cuc kim
toán và trách nhim ca ngh nghip đi vi xã hi ca KTV. Do đó đi vi tng
khách hàng c th cn có s nghiên cu, đánh giá ri ro đ t đó thit lp chính
sách, th tc KSCL đy đ, trên c s đó đa ra mt mc phí phù hp và đm bo
CL ca cuc kim toán.
1.2.3.2. KSCLătăbênăngoài
Do kt qu kim toán là c s đ ngi s dng ra các quyt đnh có liên
quan vì vy, đ đm bo CL hot đng kim toán, vic kim soát này không th ch
đc thc hin bi công ty kim toán mà còn thc hin bi các t chc t bên
ngoài.
Tùy thuc vào tng quc gia mà vic kim soát này có th do các t chc
khác nhau thc hin. Các c quan chu trách nhim liên quan có th là c quan chc
nng ca Nhà nc, Hi ngh nghip và các t chc khác. Vic kim soát t bên
ngoài không ch nhm phc v cho ngi s dng BCTC đc kim toán bi công
ty kim toán mà còn cho công ty kim toán, giúp công ty kim toán hoàn thin quy
trình kim toán, gim thiu ri ro và qua đó ngày càng nâng cao CL dch v.
Trong sách chuyên kho ca PGS.TS. Trn Th Giang Tân (2009) v Kim
soát cht lng t bên ngoài đi vi hot đng kim toán, PGSTS. Trn Th Giang
Tân đã vit vic KSCL t bên ngoài nhm mc đích:
- Xem xét vic xây dng và thc hin các chính sách và th tc KSCL dch v
ca các công ty kim toán đ đm bo các dch v và các cuc kim toán đu đc
tin hành phù hp vi quy đnh ca pháp lut và các chun mc ngh nghip.

15
- ánh giá tình hình tuân th các quy đnh và các chun mc ngh nghip
trong vic thc hin dch v kim toán.
- Phát hin nhng tn ti, tìm ra nguyên nhân và đa ra bin pháp khc phc.
Chu k kim tra CL đi vi các công ty kim toán ti các quc gia có s
khác nhau. Nó ph thuc vào đc thù và yêu cu qun lý ca tng quc gia. Quá
trình kim tra có th thc hin theo hai hình thc:
 Kim tra bt buc các công ty kim toán: quá trình này đc thc hin bi
các c quan chc nng ca nhà nc và các t chc ngh nghip.
 Kim tra chéo: là s kim tra đc thc hin bi các công ty kim toán đi
vi các công ty kim toán khác nhm xem xét s tuân th ca công ty đc kim tra
đi vi h thng KSCL ca nó. Vic ch đnh các công ty kim tra có th đc thc
hin theo hai cách: do công ty đc kim tra t la chn hoc do la chn ca hi
ngh nghip hoc c quan chc nng nhà nc. Các nc có hot đng kim toán
phát trin mnh m trên th gii đã áp dng hình thc kim tra này. Tuy nhiên hin
nay  Vit Nam mi ch có hình thc kim tra bt buc các công ty kim toán t
BTC và VACPA, cha có hình thc kim tra chéo.
1.3. Chună mcă kimă toánă qucă tă să 220ă (ISAă 220)ă vă KSCLă hotă đngă
kimătoánăBCTC (cóăhiuălcătăngàyă15/12/2009).
Chun mc này trình bày các niădungăcăbn sau: Chun mc kim toán
này quy đnh và hng dn trách nhim ca KTV và doanh nghip kim toán trong
vic thc hin các th tc KSCL trong mt cuc kim toán BCTC. Chun mc này
cng quy đnh trách nhim ca ngi soát xét vic KSCL trong mt cuc kim toán.
Chun mc này cn đc áp dng trong mi liên h vi chun mc và các quy đnh
v đo đc ngh nghip có liên quan.
a. Trách nhim caăthànhăviênăBGăph trách tng th cuc kimătoánăđi
vi CL hotăđng kim toán:

16
Thành viên BG ph trách tng th cuc kim toán phi chu trách nhim v

CL chung ca tng cuc kim toán mà mình đc giao ph trách.
b. Chun mcăvàăcácăquyăđnh v đoăđc ngh nghip có liên quan
Trong sut cuc kim toán, thành viên BG ph trách tng th cuc kim
toán phi duy trì s cnh giác đi vi nhng bng chng v vic các thành viên
trong nhóm kim toán không tuân th chun mc và các quy đnh v đo đc ngh
nghip có liên quan, thông qua quá trình quan sát và tin hành tìm hiu khi cn
thit.
Nu thành viên BG ph trách tng th cuc kim toán, thông qua h thng
KSCL ca doanh nghip kim toán hoc theo cách khác, phát hin thy các thành
viên trong nhóm kim toán không tuân th chun mc và các quy đnh v đo đc
ngh nghip có liên quan thì thành viên BG ph trách tng th cuc kim toán,
sau khi trao đi vi các thành viên khác trong doanh nghip, phi đa ra bin pháp
x lý phù hp.
Thành viên BG ph trách tng th cuc kim toán phi đa ra kt lun v
s tuân th các quy đnh v tính đc lp đc áp dng trong cuc kim toán.
c. Chp nhn, duy trì quan h khách hàng và hpăđng kim toán
Thành viên BG ph trách tng th cuc kim toán phi đm bo đã áp dng
các th tc phù hp v chp nhn, duy trì quan h khách hàng và hp đng kim
toán, và phi chng minh các kt lun đa ra v vn đ này là phù hp.
Nu nhn đc thông tin có th làm cho doanh nghip kim toán t chi hp
đng kim toán thì thành viên BG ph trách tng th cuc kim toán phi thông
báo kp thi cho Giám đc doanh nghip kim toán đ doanh nghip kim toán và
thành viên BG ph trách tng th cuc kim toán có th áp dng bin pháp cn
thit.
d. Phân công nhóm kim toán

17
Thành viên BG ph trách tng th cuc kim toán phi đm bo cho nhóm
kim toán và các chuyên gia không thuc nhóm kim toán có nng lc chuyên môn
và kh nng phù hp đ: Thc hin cuc kim toán phù hp vi các chun mc

ngh nghip, pháp lut và các quy đnh có liên quan;to điu kin đ báo cáo kim
toán đc phát hành phù hp vi hoàn cnh c th ca cuc kim toán.

e. Thc hin cuc kim toán
Hng dn, giám sát và thc hin:
Thành viên BG ph trách tng th cuc kim toán phi chu trách nhim
v:
- Hng dn, giám sát và thc hin cuc kim toán tuân th các chun mc
ngh nghip, pháp lut và các quy đnh có liên quan; Báo cáo kim toán đc lp
phù hp vi tình hình thc t ca cuc kim toán.
Soát xét:
Thành viên BG ph trách tng th cuc kim toán phi chu trách nhim
đm bo vic soát xét đc thc hin phù hp vi các chính sách và th tc soát xét
ca doanh nghip kim toán.
Ti ngày hoc trc ngày lp báo cáo kim toán, thông qua vic soát xét tài
liu, h s kim toán và tho lun vi nhóm kim toán, thành viên BG ph trách
tng th cuc kim toán phi đm bo đã thu thp đy đ bng chng kim toán
thích hp đ xác nhn các kt lun kim toán và cho mc đích phát hành báo cáo
kim toán.
Tham kho ý kin t vn:
Thành viên BG ph trách tng th cuc kim toán phi:
- Chu trách nhim đm bo nhóm kim toán đã thc hin tham kho Ủ kin t
vn thích hp v các vn đ phc tp hoc d gây tranh cãi; m bo các thành viên

18
trong nhóm kim toán đã thc hin tham kho Ủ kin t vn cn thit trong sut
cuc kim toán, bao gm tham kho Ủ kin t vn trong phm vi nhóm và gia
nhóm kim toán vi các thành viên khác  cp đ phù hp trong hoc ngoài doanh
nghip kim toán; m bo ni dung, phm vi cng nh kt qu t vn đã đc
thng nht vi bên t vn; m bo các kt qu t vn đã đc thc hin.

Soát xét vic KSCL ca cuc kim toán:
i vi hot đng kim toán BCTC ca các t chc niêm yt và các cuc
kim toán khác mà doanh nghip kim toán thy cn thit phi thc hin công vic
soát xét KSCL ca cuc kim toán, thì thành viên BG ph trách tng th cuc
kim toán phi: m bo rng ngi soát xét vic KSCL ca cuc kim toán phi
đc b nhim; tho lun vi ngi soát xét vic KSCL ca cuc kim toán v các
vn đ trng yu phát sinh trong sut cuc kim toán, bao gm c nhng vn đ
đc phát hin trong quá trình soát xét vic KSCL ca cuc kim toán; không đ
ngày lp báo cáo kim toán trc khi hoàn thành công vic soát xét KSCL ca cuc
kim toán.
Trong trng hp kim toán BCTC ca t chc niêm yt, ngi soát xét vic
KSCL ca cuc kim toán phi xem xét các yu t sau: ánh giá ca nhóm kim
toán v tính đc lp ca doanh nghip kim toán liên quan đn cuc kim toán; liu
nhóm kim toán đã tham kho Ủ kin t vn cn thit v các vn đ còn khác bit v
quan đim, các vn đ phc tp hoc d gây tranh cãi, và các kt lun thu đc t
vic tham kho Ủ kin t vn hay cha; tài liu, h s kim toán đc la chn đ
soát xét có phn ánh các công vic đã thc hin liên quan đn các xét đoán quan
trng và có h tr cho các kt lun ca nhóm kim toán đa ra hay không.
Khác bit v quan đim
Nu có phát sinh các vn đ còn khác bit v quan đim trong ni b nhóm
kim toán vi bên t vn hoc gia thành viên BG ph trách tng th cuc kim
toán vi ngi soát xét vic KSCL ca cuc kim toán, nhóm kim toán phi x lỦ

19
và gii quyt nhng vn đ khác bit v quan đim da trên các chính sách và th
tc ca doanh nghip kim toán.
f. Giám sát
H thng KSCL có hiu qu bao gm mt quy trình giám sát đc thit k
nhm cung cp cho doanh nghip kim toán mc đ bo đm hp lỦ rng các chính
sách và th tc ca doanh nghip kim toán v h thng KSCL là phù hp, đy đ

và có hiu qu. Thành viên BG ph trách tng th cuc kim toán phi xem xét
kt qu quy trình giám sát ca doanh nghip kim toán theo quy đnh hin hành ca
doanh nghip kim toán hoc công ty mng li, và đánh giá xem các khim khuyt
trong các quy đnh đó có th nh hng đn cuc kim toán hay không.
g. Tài liu, h săkim toán
KTV phi lu trong h s kim toán tài liu v nhng ni dung sau:Các vn
đ đã phát hin liên quan đn vic tuân th chun mc và các quy đnh v đo đc
ngh nghip có liên quan và bin pháp gii quyt đã áp dng; kt lun v vic tuân
th các yêu cu v tính đc lp áp dng trong cuc kim toán, và ni dung tho lun
gia Giám đc doanh nghip kim toán và nhóm kim toán nhm h tr cho các kt
lun trên; kt lun v vic chp nhn, duy trì quan h khách hàng và hp đng kim
toán; ni dung, phm vi và các kt lun có đc t vic tham kho Ủ kin t vn
trong sut cuc kim toán.
i vi các cuc kim toán đã đc soát xét, ngi soát xét vic KSCL ca
cuc kim toán phi lu li tài liu v nhng ni dung sau: Các th tc đã đc thc
hin theo quy đnh ca doanh nghip kim toán v soát xét vic KSCL ca cuc
kim toán; Quy trình soát xét vic KSCL ca cuc kim toán đã đc hoàn thành ti
ngày hoc trc ngày lp báo cáo kim toán; ụ kin ca ngi soát xét cho rng
không còn bt k vn đ nào cha đc gii quyt mà vn đ đó có th làm cho
ngi soát xét tin rng các xét đoán quan trng và các kt lun ca nhóm kim toán
đa ra là không phù hp.