Tác động của thương mại quốc tế và đầu tư trực tiếp nước ngoài đến tài khóa

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH
______________


NGUYN TH TUYT HNG















LUN VN THC S KINH T







TP. H CHÍ MINH – NM 2014

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH
______________


NGUYN TH TUYT HNG



TÁC NG CA THNG MI QUC T
VÀ U T TRC TIP NC NGOÀI N
TÀI KHịA: NGHIểN CU TRNG HP
CÁC NC CHÂU Á THÁI BỊNH DNG




CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S: 60340201


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
1. PGS.TS. S ỊNH THÀNH

TP. H CHÍ MINH – NM 2014
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đ tài “Tác đng ca thng mi quc t và đu t trc
tip nc ngoài đn tài khóa: Nghiên cu trng hp các nc Châu Á Thái Bình
Dng” là kt qu hc tp, nghiên cu đc lp, nghiêm túc ca tôi.
Các s liu s dng trong lun vn là trung thc, có ngun gc rõ ràng,
đc trích dn có tính k tha, đc tng hp và phát trin t các báo cáo, tp chí,
các công trình nghiên cu khoa hc đư đc công b trên th vin đin t, các
website…
TP. H Chí Minh, ngày 30 tháng 11 nm 2014
Ngi vit lun vn




Nguyn Th Tuyt Hng
MC LC
TRANG PH BỊA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC VIT TT
DANH MC CÁC BNG
TịM LC
CHNG 1. GII THIU 1
1.1 t vn đ nghiên cu 1
1.2 i tng vƠ phm vi nghiên cu 2
1.3 Mc tiêu nghiên cu 3

1.4 Cơu hi nghiên cu 3
1.5 Phng pháp nghiên cu 4
1.6 ụ ngha thc tin 4
1.7 Kt cu đ tƠi nghiên cu 5
CHNG 2. TNG QUAN V VN  NGHIểN CU 6
2.1 Tng quan v thng mi quc t, đu t trc tip nc ngoƠi vƠ
mi quan h vi tƠi khóa 6
2.1.1 Tng quan v thng mi quc t và mi quan h vi tài khóa 6
2.1.1.1 Khái nim 6
2.1.1.2 Vai trò ca hot đng thng mi quc t 6
2.1.1.3 Mi quan h gia thng mi quc t và tài khóa 8
2.1.2 Tng quan v FDI và mi quan h vi tài khóa 12
2.1.2.1 Khái nim 12
2.1.2.2 Vai trò ca FDI 13
2.1.2.3 Mi quan h gia FDI và tài khóa 15
2.2 Các nghiên cu thc nghim 18
2.2.1 Nghiên cu thc nghim v tác đng ca thng mi quc t đn tài
khóa 18
2.2.1.1 Tác đng ca thng mi quc t đn thu ngân sách 18
2.2.1.2 Tác đng ca thng mi quc t đn chi ngân sách 20
2.2.1.3 Tác đng ca thng mi quc t đn bi chi tài khóa 25
2.2.2 Nghiên cu thc nghim v mi quan h gia đu t trc tip nc
ngoài và tài khóa 29
2.2.2.1 Mi quan h gia FDI và chính sách thu 29
2.2.2.2 Mi quan h gia Fdi và chi ngân sách 32
2.2.2.3 Mi quan h gia FDI và thâm ht ngân sách 33
CHNG 3. D LIU NGHIÊN CU, MÔ HÌNH NGHIÊN CU VÀ
PHNG PHÁP NGHIểN CU 35
3.1 D liu nghiên cu 35
3.2 Mô hình nghiên cu vƠ các bin 36

3.2.1 Mô hình thu ngân sách: 38
3.2.2 Mô hình chi ngân sách 41
3.2.3 Mô hình cán cân tài khóa ca chính ph 43
3.3 Phng pháp nghiên cu 44
3.3.1 Phân tích thng kê mô t 44
3.3.2 Phân tích tng quan 44
3.3.3 Phân tích hi quy 45
CHNG 4. KT QU NGHIÊN CU 46
4.1 Kt qu nghiên cu thng kê mô t 46
4.2 Kt qu nghiên cu tng quan 49
4.3 Kt qu phơn tích hi quy 52
CHNG 5: KT LUN VÀ KIN NGH 58
5.1 Kt lun 58
5.2 Kin ngh chính sách 58
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC VIT TT


T vit tt
Ting Anh
Ting Vit
2SLS
Two-stage least squares
Phng pháp bình phng ti thiu hai
giai đon
3SLS
Three-stage least squares
Phng pháp bình phng ti thiu ba
giai đon

ADB
Asian Development Bank
Ngân hàng phát trin Châu Á
FDI
Foreign direct investment
u t trc tip nc ngoài
GDP
Gross Domestic Product
Tng sn phm quc ni
GTGT

Giá tr gia tng
IMF
International Monetary
Fund
Qu tin t th gii
OECD
Organization for Economic
Co-operation and
Development
T chc Hp tác và Phát trin Kinh t
SSA
Sub-Saharan Africa
Các quc gia phía nam sa mc Sahara
Châu Phi
UNCTAD
United Nations Conference
on Trade and Development
y ban thng mi và phát trin liên
hip quc

WB
World bank
Ngân hàng th gii
WDI
World Development
Indicators
Ch s phát trin th gii
WEO
World Economic Outlook
Trin vng kinh t th gii


DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 3.1: Mô t ngun d liu các bin: 37
Bng 3.2: K vng du và mô t tác đng ca các bin đn thu ngân sách 38
Bng 3.3: K vng du và mô t tác đng ca các bin đn chi ngân sách 41
Bng 3.4: K vng du và mô t tác đng ca các bin đn cán cân tài khóa 43
Bng 4.1: Thng kê danh sách các quc gia nghiên cu 46
Bng 4.2: Kt qu thng kê mô t 47
Bng 4.3 Kt qu kim tra tính cht phân phi các bin trong mô hình nghiên cu 48
Bng 4.4: Kt qu h s tng quan mô hình thu ngân sách 49
Bng 4.5: Kt qu h s tng quan các bin trong mô hình chi ngân sách 50
Bng 4.6: Kt qu h s tng quan các bin trong mô hình cán cân tài khóa 50
Bng 4.7: Kt qu phân tích h s phóng đi VIF 51
Bng 4.8: Kt qu h s phóng đi VIF ca mô hình thu sau khi loi bin 52
Bng 4.9: Kt qu kim đnh mc đ xác đnh ca phng trình theo phng pháp
3SLS 52
Bng 4.10: Kt qu c lng bng phng pháp 3sls 53

Tóm lc

Bài nghiên cu s dng d liu 23 nc khu vc Châu Á Thái Bình Dng
giai đon t nm 1990-2012, nghiên cu tác đng ca thng mi quc t và đu t
trc tip nc ngoài đn tài khóa. Tài khóa chính ph th hin  thu ngân sách, chi
ngân sách và cán cân tài khóa. Do đó, đ nghiên cu tác đng ca thng mi quc
t và đu t trc tip nc ngoài đn tài khóa tác gi xây dng ba mô hình đng
thi th hin tác đng ca thng mi quc t và đu t trc tip nc ngoài đn
thu ngân sách, chi ngân sách và cán cân tài khóa. Bài nghiên cu s dng phng
pháp bình phng ti thiu ba giai đon (Three-stage least squares -3SLS) đ x lý
h phng trình đng thi gm ba bin ni sinh: thu ngân sách, chi ngân sách và
cán cân tài khóa. Kt qu nghiên cu cho thy thng mi quc t có tác đng tích
cc đn tài khóa  c ba yu t thu ngân sách, chi ngân sách và cán cân tài khóa.
Tuy nhiên đi vi đu t trc tip nc ngoài thì không có bng chng thuyt phc
rõ ràng có tác đng đn tài khóa. Ngoài ra nguyên cu cng cho thy tác đng tích
cc mnh m ca nhóm yu t dân s (bao gm: t l dân s ph thuc, tc đ tng
trng dân s và t l dân s thành th) tác đng tích cc đn c thu và chi ngân
sách.
T khóa: Thng mi quc t, đu t trc tip nc ngoài, tài khóa, thu
ngân sách, chi ngân sách, cán cân tài khóa, phng pháp 3sls.
1
CHNG 1. GII THIU

1.1 t vn đ nghiên cu
Mt trong nhng đc đim ni bt nht ca xu hng toàn cu hóa trong
nhng nm gn đây là s gia tng tm quan trng ca đu t trc tip nc ngoài

trên toàn th gii. FDI đc tin tng là mt nhân t thc s cho s tng trng ca
thu nhp và vic làm, tin b công ngh, phát trin kinh t-xư hi song song vi ci
thin phân phi thu nhp, gim nghèo. Nh Moran (1998) nhn mnh mt thc t
quan trng rng tip xúc vi đi th cnh tranh nc ngoài đóng vai trò quan trng
cho s thay đi. FDI đc coi là mt tác nhân quan trng trong vic thit lp mi
liên h gia t do hóa thng mi và tng trng kinh t lp lun ca Taylor (1998)
và Wacziarg (2001). Hn na, nghiên cu ca Atkinson và Brandolini (2003)
khng đnh rng li ích thng mi s không đc tha nhn nu các nc đu t
to ra s bt bình đng thu nhp trong nc. Tác đng ca FDI đi vi đói nghèo và
các mc tiêu xư hi khác phát trin ph thuc ch yu vào nhiu yu t, chng hn
nh các chính sách ca nc ch nhà và các t chc, cht lng đu t, bn cht
ca các khuôn kh pháp lỦ, tính linh hot ca th trng lao đng, và nhiu yu t
khác (Mayne, 1997).
Cng nh FDI, thng mi quc t là mt trong nhng đ tài chính ca các
nhà hoch đnh kinh t và chính sách trong vic gii thích các hin tng tng
trng  các nc đang phát trin (Dawson, 2006; Dutta & Ahmed, nm 2001; Ruiz
Estrada Yap, 2006). S đóng góp tích cc ca thng mi quc t đi vi tng
trng xut phát t quan đim cho rng thng mi quc t chuyên môn hóa và
phân công lao đng do đó ci thin nng sut và kh nng xut khu cng nh hiu
qu kinh t. Ngoài ra, vi hiu qu cao hn là kt qu ca m ca thng mi,
nhiu nc đang phát trin theo đó s theo đui chin lc xut khu. Nó đc
công nhn rng rưi là m ca thng mi có nh hng tích cc đi vi tng trng
kinh t. Nó đc tìm thy rng các quc gia có t do thng mi hn tng đi
2
vt tri so vi nn kinh t ca h so vi các nc kém m (Ngân hàng Th gii,
1993).
Tuy nhiên, các nghiên cu ch dng li  vic xem xét tác đng ca m ca
thng mi và đu t trc tip nc ngoài đn phát trin kinh t mà cha có nghiên
cu v tác đng đng thi ca hai yu t trên lên tài khóa ca chính ph. Vì đ thu
hút vn đu t nc ngoài và gia tng m ca thng mi hp tác vi các nc trên

th gii đòi hi các nc phi có chính sách ct gim thu, điu này có th nh
hng xu đn ngun thu ca các quc gia. ng thi, khi vn đu t t nc ngoài
vào trong nc gia tng dn đn s gia tng chi tiêu chính ph v dch v công, đu
t c s h tng và chi phí cao hn cho vic qun lỦ kinh t. Vic gia tng thng
mi quc t cng có th gia tng các khon chi tiêu ca chính ph nhm gim thiu
nhng tác đng ca th trng, bo h nn kinh t trong nc và đm bo các vn
đ an sinh xư hi.
Chính sách tài khóa có tác đng gia tng hoc thu hp mc đ thng mi
quc t và vn đu t trc tip t nc ngoài. Ngc li thng mi quc t có các
đng đn tài khóa ca mt quc gia hay không? Và tác đng nh th nào? Chúng ta
s có câu tr li trong bài nghiên cu: “Tác đng ca thng mi quc t và đu t
trc tip nc ngoài đn tài khóa – Nghiên cu trng hp các nc Châu Á Thái
Bình Dng”.
1.2 i tng và phm vi nghiên cu
Bài nghiên cu thc hin  23 nc chn lc  khu vc Châu Á Thái Bình
Dng bao gm: Australia, Bangladesh, Brunei, Chile, China, Fiji, Hong Kong,
China, India, Indonesia, Japan, Kiribati, Korea, .Lao, Malaysia, Mongolia, New
Zealand, Pakistan, Philippines, Singapore, Sri Lanka, Thailand, Vanuatu, Viet Nam,
trong khong thi gian t nm 1990 đn 2012.
Nghiên cu v tác đng ca thng mi quc t và thng mi quc t đu
t trc tip nc ngoài đn tài khóa ca các nc thông qua vic nghiên cu tác
3
đng đn thu, chi và thâm ht ngân sách ca các nc, ly mu nghiên cu t khu
vc các nc Châu Á Thái Bình Dng.
1.3 Mc tiêu nghiên cu
Chính ph s dng chính sách tài khóa đ điu tit v mô nn kinh t thông
qua chính sách thu và chi tiêu ca Chính ph. Do đó, nghiên cu tác đng ca
thng mi quc t và đu t trc tip nc ngoài đn tài khóa là nghiên cu thông
qua nghiên cu tác đng ca hot đng xut nhp khu, đu t trc tip nc ngoài
đn thu - chi ngân sách nhà nc, cng nh nghiên cu mi quan h gia xut nhp

khu, đu t trc tip nc ngoài và cán cân tài khóa. Hot đng thng mi quc
t góp phn quan trng vào s phát trin kinh t ca đt nc, và đóng góp khon
thu ln cho ngân sách nhà nc, đng thi ngun vn đu t trc tip nc ngoài
cng to ra ngun thu nhp ln cho nn kinh t góp phn gii quyt vic làm và
phát trin kinh t. Theo đó, đ tài nghiên cu đáp ng các mc tiêu sau:
(1) Tng hp các lỦ thuyt v thng mi quc t, đu t trc tip nc ngoài
và mi quan h gia thng mi quc t, đu t trc tip nc ngoài vi tài khóa ca
Chính ph.
(2) Kim chng tác đng ca thng mi quc t và đu t trc tip
nc ngoài đn tài khóa thông qua mô hình kinh t lng.
(3) Thc hin đánh giá tác đng ca thng mi quc t và đu t trc tip
nc ngoài, cùng vi các yu t kinh t v mô đn tài khóa thông qua kt qu hi quy.
(4) a ra mt s khuyn ngh chính sách, nht là trong vn đ đm bo s
bn vng tài khóa và n đnh kinh t v mô.
1.4 Câu hi nghiên cu
Tài khóa ca Chính ph th hin thông qua thu, chi ngân sách cng nh cán
cân ngân sách ca Chính ph. Do đó, nghiên cu tác đng ca thng mi quc t và
đu t trc tip nc ngoài đn tài khóa đ tr li các câu hi:
(1) Thng mi quc t, đu t trc tip nc ngoài có tác đng đn thu ngân
4
sách hay không? Tác đng tiêu cc hay tích cc?
(2) Thng mi quc t, đu t trc tip nc ngoài có tác đng đn chi ngân
sách hay không? Tác đng tiêu cc hay tích cc?
(3) Thng mi quc t, đu t trc tip nc ngoài có tác đng đn cán cân
tài khóa hay không? Tác đng tiêu cc hay tích cc?
(4) Các yu t v mô tác đng nh th nào đn thu, chi ngân sách (tích cc hay
tiêu cc)
(5) Chính ph cn làm gì đ n đnh tài khóa trong điu kin hi nhp kinh t
th gii và t do thng mi?
1.5 Phng pháp nghiên cu

 tài s dng phng pháp nghiên cu đnh tính đ tìm hiu v tác đng
ca thng mi quc t và đu t trc tip nc ngoài đn tài khóa da trên c s lý
thuyt kinh t hc và các nghiên cu đư thc hin.
S dng phng pháp nghiên cu đnh lng đ tng hp, phân tích tác
đng ca thng mi quc t và đu t trc tip nc ngoài đn tài khóa  các nc
Châu Á Thái Bình Dng thông qua các mô hình hi quy s dng Phn mm
STATA 11.1
1.6 Ý ngha thc tin
Bài nghiên cu tng hp lý thuyt v mi quan h gia thng mi quc t
và đu t trc tip nc ngoài đn tài khóa trên c ba yu t thu, chi ngân sách và
cán cân tài khóa.
Tng kt li các nghiên cu hn hp trc đây v tác đng ca thng mi
quc t và đu t trc tip nc ngoài đi vi thu ngân sách, chi ngân sách và thâm
ht ngân sách hp thành tác đng đn tài khóa.
Bài nghiên cu cho thy tác đng ca thng mi quc t và đu t trc
tip nc ngoài đi vi tài khóa  c ba khía cnh: thu ngân sách, chi ngân và cán
cân tài khóa ch không phi tách bit nh các nghiên cu trc đây.
5
Có th nói đây là nghiên cu đu tiên s dng mô hình h phng trình
đng thi vi ba phng trình thu, chi và cán cân tài trong nghiên cu tài khóa.
1.7 Kt cu đ tài nghiên cu
 đt đc các mc tiêu đư nêu trên, b cc ca bài nghiên cu đc trình
bày nh sau:
Chng 1: Gii thiu
Chng 2: Tng quan v thng mi quc t, đu t trc tip nc ngoài
và mi quan h vi tài khóa.
Chng 3: Các bng chng nghiên cu v tác đng ca thng mi quc t,
đu t trc tip nc ngoài đn tài khóa.
Chng 4. S dng mô hình kinh t lng xem xét tác đng ca thng
mi quc t, đu t trc tip nc ngoài đn tài khóa các nc khu vc Châu Á

Thái Bình Dng.
Chng 5. Kt lun và mt s kin ngh







6
CHNG 2. TNG QUAN V VN  NGHIểN CU

2.1 Tng quan v thng mi quc t, đu t trc tip nc ngoƠi vƠ
mi quan h vi tƠi khóa
2.1.1 Tng quan v thng mi quc t vƠ mi quan h vi tƠi khóa
2.1.1.1 Khái nim
Nm 1621 Thomas Mun đư nói “thng mi là mt hòn đá th vàng vi s
phn thnh ca quc gia”. Ch ngha trng thng cho rng: “Thng mi quc t
là s trao đi hàng hóa gia các quc gia mà trong trao đi phi có bên thua và bên
đc”. Theo Wasserman và Haltman, "Thng mi quc t bao gm các giao dch
gia ngi c trú ca các nc khác nhau".
2.1.1.2 Vai trò ca hot đng thng mi quc t
Thng mi quc t là đng lc đ phát trin kinh t
GDP ca mt quc gia đc xác đnh theo phng pháp chi tiêu và lung
sn phm theo công thc:
GDP = C + I + G + (X-M)
Trong đó GDP (tng sn phm quc ni), C (chi tiêu tiêu dùng cá nhân), I
(tng chi phí đu t t nhân trong nc), G (chi tiêu chính ph), và X - M (kim
ngch xut khu ròng). Nh vy theo công thc trên tng thu nhp quc dân ph
thuc rt ln vào hot đng xut nhp khu (hay ngoi thng) ca nc đó. c

bit là xut khu, song xut khu li ph thuc vào nhp khu, vì th gii quyt mi
quan h gia xut khu và nhp khu là vn đ phc tp nhng rt quan trng vì nó
s tác đng tích cc hay tiêu cc đn tng trng và phát trin kinh t.
 đánh giá tác đng ca ngoi thng vào tng trng tng sn phm
quc dân ngi ta s dng mi quan h tng quan gia kim ngch xut khu vi
GDP, kim ngch xut khu, nhp khu so vi GDP và tng quan xut khu so vi
7
nhp khu. Ngoài ra nh hng đó còn đc tính toán bi ch tiêu tng trng xut
nhp khu và tng trng xut khu vào 1% tng trng GDP.
Thng mi quc t thúc đy quá trình chuyn dch c cu kinh t ca
mi quc gia theo hng tích cc
Xu hng có tính quy lut chung ca chuyn dch c cu ngành kinh t là
chuyn dch theo hng công nghip hóa, hin đi hóa. Mun chuyn mt nn kinh
t nông nghip sang nn kinh t công nghip đu phi tri qua các bc: Chuyn t
nn kinh t nông nghip sang kinh t công- nông nghip đ t đó chuyn sang nn
kinh t công nghip phát trin. Ni dung c th ca xu th này th hin  t trng
nông nghip có xu hng ngày càng gim đi trong khi đó t trng công nghip và
dch v ngày càng tng trong tng GDP, giai đon đu tc đ tng ca công nghip
s cao hn dch v, nhng giai đon sau, khi nn kinh t đư phát trin cao, thì dch
v s tng nhanh hn.
Ci thin cán cân thanh toán quc t
Cán cân thanh toán quc t là bn quyt toán tng hp toàn b các mi
quan h kinh t đi ngoi ca mt nc, bao gm các lung hàng hóa, dch v và
lung vn gia các nc đó vi các nc khác trong mt thi k nht đnh. Nh
vy, cán cân thanh toán quc t là tm gng phn chiu mi hot đng kinh t đi
ngoi ca mt nc vi các nc khác và do đó nó đư đc các nc có nn kinh t
m s dng nh mt công c đc lc đ phân tích và qun lỦ v mô các hot đng
kinh t đi ngoi.
Nu hot đng xut nhp khu n đnh, cán cân thanh toán an toàn thì s
giúp n đnh kinh t v mô ca mt quc gia, to môi trng kinh doanh thun li

cho doanh nghip, tâm lỦ yên tâm làm n, sinh sng cho ngi dân.
8
Góp phn gii quyt vic làm, nâng cao thu nhp
Có th nói đây là tác đng có Ủ ngha quan trng nht bi mc tiêu cui
cùng ca s tng trng là con ngi, hng ti con ngi. Con ngi va là đng
lc va là mc tiêu ca s phát trin.
Hot đng ngoi thng thông qua cách gii quyt quan h xut khu- nhp
khu có tác đng trc tip đn vic làm và do đó tác đng đn thu nhp và mc
sng thc t ca ngi dân. i vi các nc đang phát trin thng có dân s
đông, lao đng d tha nhiu, nht là lao đng ca nn sn xut hàng hóa còn kém,
vn đu t cho phát trin thiu. Vì th, nên hng sn xut hàng hóa xut khu vào
nhng ngành s dng li th ca đt nc. Khi xut khu tng trng thng kéo
theo s gia tng sn xut trong nc. Cu lao đng tng nhanh dn ti gii quyt
công n vic làm cho phn ln lao đng d tha. Ngi lao đng có vic làm tc là
có thu nhp, bi vy mc sng ca h đc ci thin đáng k.
2.1.1.3 Mi quan h gia thng mi quc t vƠ tƠi khóa
i vi thu ngơn sách
Thng mi quc t th hin thông qua hot xut nhp khu và hot đng
này mang li ngun thu ln cho ngân sách nhà nc thông qua thu xut khu, thu
nhp khu, thu giá tr gia tng hàng nhp khu, thu tiêu thu đc bit Khi chính
ph s dng chính sách tài khóa thông qua chính sách thu đ hn ch nhp khu
hay khuyn khích xut khu s tác đng đn làm m rng hay thu hp hot đng
thng mi quc t. n lt mình, vic gia tng hay thu hp hot đng thng mi
s nh hng trc tip đn ngun thu ca ngân sách nhà nc t các khon thu t
hot đng ngoi thng.
Thông thng, chính ph các nc s áp dng mc thu sut cao đi vi
các hàng hóa nhp khu đ bo h nn sn xut trong nc. i vi các mt hng
xa x, các mt hàng mà chính ph các nc hn ch s dng nh: ru, bia, thuc
lá, m phm cao cp, Ôtô bên cnh thu nhp khu cao còn theo đó là mc thu
sut thu tiêu th đc bit không nh. Khi hàng hóa, dch v nhp khu gia tng có

9
th làm gim lng hàng hóa, dch v sn xut trong nc, điu này xut phát t
tâm lỦ “sính ngoài” ca ngi dân. Và điu này có th làm gim ngun thu ca
ngân sách nhà nc đi vi các mt hàng sn xut trong nc.
i vi hot đng xut khu, Chính ph các quc gia thng áp dng các
mc thu xut thp nhm khuyn khích xut khu. Vic s dng chính sách thu đ
gia tng xut khu làm gim ngun thu ca ngân sách nhà nc. Tuy nhiên, các
doanh nghip trong nc khi xut khu hàng hóa, dch v ra nc ngoài s có li
nhun cao hn so vi tiêu th trong nc. Các doanh nghip có th trng tiêu th
nc ngoài thng có doanh s cao hn so vi các doanh nghip ch tiêu th trong
nc. Doanh s, li nhun ca các doanh nghip gia tng làm tng khon thu ca
ngân sách nhà nc t thu thu nhp doanh nghip.
Khi trình đ k thut, công ngh trong nc còn lc hu, cùng vi s qun
lỦ yu kém ca b máy nhà nc dn đn tình trng xut khu nguyên liu thô t tài
nguyên thiên nhiên. Xut khu tài nguyên thiên nhiên đóng góp ngun thu rt ln
vào ngân sách nhà nc. Tuy nhiên xut khu nguyên liu thô t tài nguyên khoán
sn đang là mi lo ca các quc gia, v lâu dài chính ph các nc đang có chính
sách thu hút vn đu t cho các ngành công nghip nng đ hn ch xut khu thô
các tài nguyên thiên nhiên.
i vi chi ngơn sách
Cameron (1978) cho rng nn kinh t m có t l tp trung công nghip,
trong đó có xu hng thúc đy t chc công đoàn cao, phm vi ln hn cho thng
lng tp th, và liên minh lao đng mnh hn và nhu cu ln hn trong chi tiêu
ca chính ph cho an sinh xư hi, lng hu, bo him tht nghip, đào to ngh ….
iu này s dn đn nhu cu ln hn cho s thay đi ca chính ph có Ủ đnh gim
thiu ri ro bên ngoài.
Hot đng thng mi quc t gia tng, đòi hi chính ph các nc phi gia
tng chi tiêu đ thc hin chc nng qun lỦ. M ca thng mi mang li nhiu li
ích không th chi cưi cho nn kinh t nc ch nhà. Tuy nhiên, bên cnh nhng li
ích đó, các quc gia cng phi đi mt vi nhiu vn đ phát sinh đòi hi phi m

10
rng chi tiêu. Các vn nn v buôn lu, trn thu, hàng gi, hàng nhái, hàng kém
cht lng. ng trc tình trng đó, chính ph các nc phi tng cng công tác
qun lỦ, tng chi tiêu cho vic thc hin ci cách các th tc hành chính, tng chi
phí qun lỦ cho b máy nhà nc.
Nhng li ích ca thng mi quc t đc thc hin da trên li th so
sánh, trong đó có s thay đi v trí ca các yu t gia các ngành và do đó phân
phi li thu nhp. iu này dn đn tình trng tht nghip ngày càng tng, giá ca
các mt hàng c bn nh thc phm cao hn, chi phí sn xut cao hn cho nhà sn
xut (vì đang buc phi sn xut vi giá th gii), Hn na, thng mi quc t
dn đn nhng bin đng v giá c th gii gây ra bin đng ln trong thu nhp và
giá c tng đi, t đó gây tn thng cho ngi dân nghèo trong xư hi (Ngân
hàng Th gii (1986 và 1990) đư tha nhn rng các chính sách điu chnh c cu
dn đn s gia tng tm thi trong tình trng tht nghip và nghèo đói.)  gim
thiu nhng tác đng ca th trng, khu vc công có th b buc phi tng cng
chi tiêu xư hi nh tr cp hàng hóa c bn, cung cp các khon tr cp tm thi
cho nhà sn xut, tài tr các chng trình đào to li cho nhng ngi tht nghip,
cung cp tr cp tht nghip
Bên cnh đó tng cng gi vng an ninh quc gia cng là vn đ ln cn
đc quan tâm trong điu kin hi nhp kinh t ngày càng sâu rng. Di hình thc
hp tác kinh t, các quc gia có th li dng đ du nhp vào các hàng hóa, sn phm
bt li gây nh hng xu đn s phát trin ca mt nc khác đ thc hin các
mc đích chính tr. Do đó, chi tiêu cho quc phòng, an ninh cng phi tng tng
ng vi mc tng ca thng mi quc t.
i vi cán cơn tƠi khóa
Mô hình kinh t m đn gin ca Keynes cho thy mt mi quan h tích
cc gia cán cân thng mi và ngân sách nhà nc. Trong mt nn kinh t m, mô
hình đc trình bày nh trong phng trình (a):
Y = C + I + G + (X - M) (a)
Trong đó Y (GDP) là tng sn phm quc ni, C (chi tiêu tiêu dùng cá

11
nhân), I (tng chi phí đu t t nhân trong nc), G (chi tiêu chính ph), và X - M
(kim ngch xut khu ròng).
Mi quan h này có th đc gii thích nh trong phng trình (b):
Y = C + S + T (b)
Trong đó Y là bng GDP tng sn phm quc ni, C (chi tiêu tiêu dùng cá
nhân), S (tit kim) và T (thu).
Thay th phng trình (b) vào phng trình (a) và t chc li các biu
thc, ta có:
T – G = (X – M)

+ (I - S) (c)
Phng trình (c) ch ra rng tình trng ngân sách bng cán cân thng mi
cng vi chênh lch gia đu t và tit kim. T đây có th nhn thy tác đng ca
thng mi quc t vi cán cân tài khóa.
Mi quan h cùng chiu xy ra khi vic thâm ht thng mi dn ti tc đ
tng trng kinh t chm hn và điu này gia tng thâm ht ngân sách nhà nc.
Mt quc gia tri qua khng hong tài chính và khng hong kh nng thanh toán
thng xuyên biu hin qua tình trng thâm ht thng mi  mc cao. Sau khng
hong, quc gia đó s phi đi mt vi các vn đ chi tiêu công nhiu đ phc hi
mt s nhân t tài chính, ci thin h thng qun tr, làm gim cuc suy thoái, dn
đn thâm ht ngân sách tng.
Cán cân thng mi và cán cân tài khóa không có mi quan h vi nhau
da trên hiu ng Ricardian (Ricardian Equivalence Hypothesis – REH) ca Barro
(1974) và sau này đc phát trin bi Buchanan (1976). Các gi đnh ban đu nh
sau: chi tiêu Chính ph không đi trong mt thi gian dài, và phn chi tiêu này
đc tài tr bi ngun thu t thu. Tiêu dùng t nhân ph thuc vào c thu nhp
kh dng hin ti và thu nhp kh dng trong tng lai. Chính ph có th cho vay
hoc đi vay vì trong mt s nm, ngun thu thu vt quá chi tiêu và mt s nm
chi tiêu Chính ph vt quá ngun thu t thu. Vi mi đng chi tiêu d kin và

12
mt d báo hp lý v ngun thu thu trong tng lai, Chính ph ct gim thu 
thi đim hin ti, phi bù đp thiu ht trong tng lai bng cách đi vay. Và hin
giá các khon thu thu tng thêm trong tng lai s dùng đ chi tr cho li tc đi
vay Chính ph phi tr cho ngi nm gi trái phiu. Theo hiu ng này, kt qu
ca vic ct gim thu s không nh hng ti tit kim quc gia. Vì sao li nh
th? Chúng ta hưy cùng xem xét: đu tiên ct gim thu s làm gim thu nhp công
và tit kim công. Gim tit kim công làm tng thâm ht ngân sách, nhng s st
gim này s cân bng vi gia tng tit kim t nhân. Vì vy, tit kim quc gia s
không b nh hng. LỦ do là ngi dân s ngh vic ct gim thu hin ti s phi
bù tr trong tng lai. Kt qu là h tng tit kim đ tr cho vic tng thu trong
tng lai. Thu dng nh ch là trì hoưn, không đc b đi thc s. Do đó thâm
ht ngân sách không tác đng lên tit kim quc gia, nên không tác đng gì đn tài
khon vãng lai.
2.1.2 Tng quan v FDI vƠ mi quan h vi tƠi khóa
2.1.2.1 Khái nim
Theo T chc Hp tác và Phát trin Kinh t (OECD), đu t trc tip nc
ngoài là mt loi đu t quc t đc thc hin bi mt c quan thng trú ti mt
nn kinh t (đu t trc tip) vi mc tiêu thit lp mt li ích lâu dài trong mt
doanh nghip đt ti mt nn kinh t khác so vi các nhà đu t (doanh nghip đu
t trc tip). u t trc tip bao gm c giao dch ban đu gia hai thc th và tt
c các giao dch vn tip theo gia chúng và các doanh nghip trc thuc. Ch đu
t trc tip có th là mt cá nhân, mt doanh nghip nhà nc hoc t nhân thành
lp hoc t cách pháp nhân, mt chính ph, mt nhóm các cá nhân có liên quan,
hoc mt nhóm liên quan.
T chc Thng mi Th gii đa ra đnh ngha nh sau v FDI: u t
trc tip nc ngoài (FDI) xy ra khi mt nhà đu t t mt nc (nc ch đu
t) có đc mt tài sn  mt nc khác (nc thu hút đu t) cùng vi quyn qun
lý tài sn đó. Phng din qun lý là th đ phân bit FDI vi các công c tài
13

chính khác. Trong phn ln trng hp, c nhà đu t ln tài sn mà ngi đó
qun lý  nc ngoài là các c s kinh doanh. Trong nhng trng hp đó, nhà
đu t thng hay đc gi là "công ty m" và các tài sn đc gi là "công ty
con" hay "chi nhánh công ty"
n nay đnh ngha mà nhiu nc và các t chc hay dùng nht là đnh
ngha ca t chc tin t Th gii (IMF) đư đa ra vào nm 1977 nh sau: “u t
trc tip nc ngoài là s vn đu t đc thc hin đ thu đc li ích lâu dài
trong mt doanh nghip hot đng  nn kinh t khác vi nn kinh t ca nhà đu
t. Ngoài mc đích li nhun, nhà đu t còn mong mun dành đc ch đng
trong vic qun lỦ doanh nghip và m rng th trng”.
2.1.2.2 Vai trò ca FDI
Chuyn giao vn, công ngh vƠ nng lc qun lý (chuyn giao ngun
lc)
i vi mt nc lc hu, trình đ sn xut kém, nng lc sn xut cha
đc phát huy kèm vi c s vt cht k thut nghèo nàn thì vic tip thu đc mt
ngun vn ln, công ngh phù hp đ tng nng sut và ci tin cht lng sn
phm, trình đ qun lỦ cht ch là mt điu ht sc cn thit. Khi đu t trc tip
din ra thì công ngh đc du nhp vào trong đó có c mt s công ngh b cm
xut theo con đng ngoi thng, các chuyên gia cùng vi các k nng qun lỦ s
góp phn nâng cao hiu qu ca công ngh này, do vy các cán b bn đa có th
hc hi kinh nghim ca h.
Tng nng sut vƠ thu nhp quc dơn; cnh tranh hn, hiu qu kinh t
hn
Do có công ngh cùng vi trình đ qun lỦ đc nâng lên nên đi vi các
ngành sn xut thì vic tng nng sut là điu tt yu. Không nhng th nhng công
ngh này còn cho ra nhng sn phm có cht lng cao hn, tính nng đa dng hn,
bn hn và vi nhng mu mư đa dng, hàng hoá lúc này s nhiu và tt nhiên s r
14
hn so vi trc. T đó làm tng lng cu và kéo kéo theo đó là s gia tng ca
GDP.

Vic có đc nhng công ty có hiu qu vi kh nng cnh tranh trên th
trng th gii có th đa li mt s khai thông quan trng, tim tàng cho vic
chuyn giao các k nng qun lỦ và công ngh cho các nc ch nhà. iu này có
th xy ra  bên trong mt ngành công nghip riêng r, trong đó có nhng ngi
cung ng các đu vào cho các chi nhánh nc ngoài, nhng ngi tiêu dùng trong
nc đi vi các sn phm ca chi nhánh này và nhng đi th cnh tranh ca
chúng, tt c đu mun la chn nhng phng pháp k thut có hiu qu hn. Nó
cng có th din ra mt cách rng rưi hn trong ni b nn kinh t thông qua s
tng cng có kt qu công tác đào to và kinh nghim ca lc lng lao đng và
thông qua s khuyn khích có th có đi vi các ngành h tr tài chính và k thut
có kh nng dn ti s h thp toàn b chi phí công nghip.
Khuyn khích nng lc kinh doanh trong nc
Do có các nhà đu t nc ngoài nhy vào các th trng vn có các nhà
đu t trong nc chim gi phn ln th phn, nhng u th này s không kéo dài
đi vi nhà đu t trong nc khi u th v ngun lc ca nhà đu t nc ngoài
tri hn hn. Chính vì vy các nhà đu t trong nc phi đi mi c quá trình sn
xut ca mình t trc t khâu sn xut đn khâu tiêu th bng vic ci tin công
ngh và phng pháp qun lỦ đ có th tr vng trên th trng đó. ó chính là mt
trong nhng th thách tt yu ca nn kinh t th trng đi vi các nhà sn xut
trong nc, không có k yu nào có th tn ti nu không t nó làm mình mnh lên
đ sng trong c ch đó.
Tip cn vi th trng nc ngoài
Nu nh trc đây khi cha có FDI, các doanh nghip trong nc ch bit
đn có th trng trong nc, nhng khi có FDI thì h đc làm quen vi các đi
tác kinh t mi không phi trong nc. H chc chn s nhn thy rt nhiu ni cn
cái h đang có, và h cng đang cn thì  ni đi tác li có, do vy cn phi tng
15
cng hp tác s có nhiu sn phm đc xut khu đ thu ngoi t v cho đt nc
đng thi cng cn phi nhp khu mt s loi mt hàng mà trong nc đang cn.
T các vic trao đi thng mi này s li thúc đy các công cuc đu t gia các

nc. Nh vy quá trình đu t nc ngoài và thng mi quc t là mt quá trình
luôn luôn thúc đy nhau, h tr nhau và cùng phát trin.
Chuyn đi c cu kinh t
u t nc ngoài góp phn tích cc trong vic chuyn đi c cu kinh t
ca nc s ti theo chiu hng tích cc hn. Nó thng tp trung vào nhng
ngành công ngh cao có sc cnh tranh nh công nghip hay thông tin. Nu là mt
nc nông nghip thì bây gi trong c cu kinh t các ngành đòi hi cao hn nh
công nghip và dch v đư tng lên v t trng và sc đóng góp cho Ngân sách,
GDP và cho xư hi nói chung. Ngoài ra v c cu lưnh th, nó có tác dng gii
quyt nhng mt cân đi v phát trin gia các vùng lưnh th, đa nhng vùng kém
phát trin thoát khi tình trng nghèo đói, phát huy ti đa nhng li th so sánh v
tài nguyên, đa nhng tim nng cha khai phá vào quá trình sn xut và dch v,
và làm bàn đp thúc đy nhng vùng khác cùng phát trin.
2.1.2.3 Mi quan h gia FDI vƠ tài khóa
Tác đng tích cc ca FDI đi vi tƠi khóa
u t nc ngoài đóng mt vai trò quan trng trong phát trin kinh t dài
hn ca mt quc gia bng cách gia tng vn, tng cng kh nng cnh tranh ca
nn kinh t trong nc thông qua chuyn giao công ngh, tng cng c s h tng,
nâng cao nng sut, to ra vic làm mi, c hi và thúc đy xut khu. T đây có
th thy FDI đóng góp vào ngân sách nhà nc nh sau:
+ To ngun thu cho ngơn sách nhƠ nc. Các công ty FDI đóng góp
ngun thu đáng k vào ngân sách nhà nc thông qua các khon thu thu nhp
doanh nghip, thu xut khu, thu nhp khu, chi phí thuê đt, các khon thu ca
doanh nghip trong nc phát sinh giao dch buôn bán hàng hóa, dch v vi các
công ty có vn đu t nc ngoài… Ngun thu ngân sách nhà nc có đc t vic
16
chuyn dch c cu kinh t theo hng công nghip hóa, hin đi hóa, s dng công
ngh, k thut cao thay th k thut sn xut lc hu. T đó to nng sut lao đng
cao, h giá thành sn phm đy mnh tiêu th và gia tng c s thu thu.
+ Gim chi ngơn sách chính ph. Ngun vn FDI có vai trò quan trng

trong vic to ra vic làm mi, gim t l tht nghip, t đó gim chi tiêu ca chính
ph trong vic gii quyt các vn đ an sinh xư hi, tr cp tht nghip, gim chi phí
gii quyt tht nghip…
Tác đng tiêu cc ca FDI đi vi tƠi khóa
Các quc gia trên th gii nhn thy tm quan trng ca vn đu t trc
tip nc ngoài đi vi s phát trin ca đt nc và gia tng thc hin các chính
sách nhm thu hút ngun vn này. Chính sách tài khóa là chính sách đc nhiu
quc gia áp dng và to s cnh tranh gia các nc trong vic thu hút FDI thông
qua chính sách u đưi thu và chi phí đu t to môi trng kinh doanh thun li.
+ i vi ngun thu
Các chính sách u đưi thu thng đc các quc gia s dng là: min
gim thu thu nhp doanh nghip, thu xut nhp khu, tin thuê đt … Tuy nhiên
vic áp dng chính sách u đưi thu đ thu hút FDI cng còn nhiu tranh cưi. V
phía doanh nghip có vn FDI, vic u đưi thu s gia tng li nhun sau thu, đây
là mt khon li mà h nhn đc khi mang vn đu t ra nc ngoài thay vì đu t
trong nc. ng  góc đ nc nhn đu t, đây đc xem là mt tn tht cho
ngân sách nhà nc và là chi phí mà nc nhn đu t phi gánh chu đ thu hút
FDI. Nh Boskin & Gale (1986) đư nhn đnh: s gia tng li nhun sau thu nh
li ích ca vic u đưi thu ch xem xét v phía công ty; và nó là phn thit hi
trong ngun thu ca nc s ti đ cung cp nhng u đưi.
Figlio và Blonigen (1999) đư ch ra rng đu t trc tip nc ngoài có mt
s tác đng tiêu cc quan trng v ngân sách nhà nc, trên thc t nhiu hn đu
t trong nc mi. Không ch to ra tn tht nhiu hn li ích thu đc (mt công
ty nc ngoài mi có quy mô trung bình làm gim 1,2% trong bình quân thu nhp
đu ngi thc t trong khi mt công ty trong nc ch có 0,1%) mà còn chi phí b