Luận văn Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Tân Bình

B GIÁO DC VẨ ẨO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




T TH LÀ

HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B TI NGÂN
HÀNG NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN VIT NAM
CHI NHÁNH TÂN BÌNH

Chuyên ngành : K Toán
Mã s : 60340401

LUNăVNăTHC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC
PGS-TS NGUYNăXUỂNăHNG





TP.H Chí Minh - Nm 2013

LIăCAMăOAN

 tài “GII PHÁP HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B TI
NGÂN HÀNG NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN VIT NAM CHI
NHÁNH TỂN BỊNH” là đ tài do chính tác gi thc hin.
Tác gi da trên vic vn dng các kin thc đư đc hc, các tài liu tham
kho thông qua vic tìm hiu, trao đi vi Giáo viên hng dn khoa hc đ hoàn
thành lun vn này, s liu thng kê là trung thc, ni dung và kt qu nghiên cu ca
lun vn cha tng đc công b trong bt c công trình nào cho ti thi đim hin
nay.
Tác gi xin cam đoan nhng li nêu trên là hoàn toàn đúng s tht.
Tác gi
T TH LÀ

MC LC
Trang
Trang ph bìa
Liăcamăđoan
Mc lc
Danh mc các bng, biu
PHN M U 1
1.Lý do chn đ tài 1
2.Tng quan đ tài nghiên cu 2
3. Mc tiêu nghiên cu 3
4.i tng và Phm vi nghiên cu 4
5.Phng pháp nghiên cu 4
6. Nhng đóng góp mi ca đ tài 4
7.Kt cu ca đ tài 5
CHNGă1:ăTNG QUAN V H THNG KIM SOÁT NI B 6
1.1 Tng quan v h thng kim soát ni b 6
1.1.1 Lch s hình thành và phát trin ca h thng kim soát ni b 6
1.1.1.1Giai đon trc COSO 1992 6
1.1.1.2Giai đon Báo cáo COSO 1992 đn nay 7
1.1.2 Báo cáo COSO 1992 9
1.1.2.1 nh ngha 9
1.1.2.2 Các b phn cu thành h thng kim soát ni b 11





1.1.2.3 Vai trò, trách nhim ca nhng đi tng liên quan đn h thng kim soát
ni b 17
1.1.2.4 Hn ch tim tàng ca h thng kim soát ni b 18

1.1.3 Báo cáo COSO 2004 v qun tr ri ro doanh nghip 19
1.1.3.1 nh ngha v qun tr ri ro 20
1.1.3.2 Các yu t ca qun tr ri ro doanh nghip theo báo cáo COSO 2004 20
1.2.4 Báo cáo COSO 2013 27
1.2 H thng lý lun v kim soát ni b ngân hàng theo báo cáo Basel 28
1.2.1 Mc tiêu và vai trò ca các nguyên tc kim soát ni b ngân hàng 28
1.2.2 Các nguyên tc ca h thng kim soát ni b ngân hàng 29
1.2.3 Các nguyên nhân c bn dn đn tn tht trong hot đng ngân hàng do y
ban Basel tng hp 33
1.3 Nhng hotăđng caăngơnăhƠngăthngămi nhăhngăđn h thng kim
soát ni b 35
1.3.1 Huy đng vn 35
1.3.2 Hot đng tín dng 35
1.3.3 Dch v thanh toán và ngân qu 36
1.3.4 Các hot đng khác 37
KT LUNăCHNGă1ă 39
CHNGă2:ăTHC TRNG H THNG KIM SOÁT NI B TI NGÂN
HÀNG NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN VIT NAM CHI
NHÁNH TÂN BÌNH 40
2.1 Gii thiu chung v NHNo&PTNT Vit Nam Chi nhánh Tân Bình 40





2.1.1 Nhng nét chung v NHNo&PTNT Vit Nam 40
2.1.2 Gii thiu v NHNo&PTNT Vit Nam Chi nhánh Tân Bình 43
2.2 Thc trng h thng kim soát ni b ca NHNo&PTNT Vit Nam Chi nhánh
Tân Bình 49
2.2.1 Mc đích, đi tng và phng pháp kho sát 49

2.2.2 Thc trng h thng kim soát ni b ti NHNo&PTNT Vit Nam Chi nhánh
Tân Bình 50
2.2.2.1 Môi trng kim soát 50
2.2.2.2 ánh giá ri ro 62
2.2.2.3 Các hot đng kim soát 69
2.2.2.4 Thông tin và truyn thông 75
2.2.2.5 Giám sát 77
KT LUNăCHNGă2 80
CHNGă3:ăGII PHÁP HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B
TI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN VIT
NAM CHI NHÁNH TÂN BÌNH 81
3.1ăQuanăđim hoàn thin 81
3.2 Gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b ti NHNo&PTNT Vit Nam
Chi nhánh Tân Bình 82
3.2.1 Hoàn thin môi trng kim soát 82
3.2.2 Hoàn thin quy trình đánh giá ri ro 87
3.2.3 Hoàn thin các hot đông kim soát 89
3.2.4 Hoàn thin h thng thông tin và truyn thông 90
3.2.5 Hoàn thin hot đng giám sát 92
3.3 Mt s kin ngh 92
3.3.1 i vi chính ph 92





3.3.2 i vi Ngân hàng Nhà Nc 93
3.3.3 i vi NHNo&PTNT Vit Nam 93
3.3.4 i vi NHNo&PTNT Vit Nam Chi Nhánh Tân Bình 94
KT LUNăCHNG 3 95

KT LUN 96
TÀI LIU THAM KHO
PH LC 1: BNG CÂU HI KHO SÁT
PH LC 2: DANH SÁCH CÁN B THAM GIA LÀM BNG KHO SÁT
PH LC 3: V TIÊU CC TI AGRIBANK CHI NHÁNH TÂN BÌNH
PH LC 4: MU MÔ T CÔNG VIC CA CÁC CÁN B TI
NHNo&PTNT VIT NAM CHI NHÁNH TÂN BÌNH

















DANH SÁCH BNG, BIU
Bng 2.1: C cu t chc ca Ngân hàng No&PTNT Vit Nam Chi nhánh Tân
Bình
Bng 2.2: Tng hp kt qu kho sát v tính chính trc và giá tr đo đc
Bng 2.3: Tng hp kt qu kho sát v chính sách nhân s và nng lc nhân viên
Bng 2.4: Tng hp kt qu kho sát v ban kim tra, kim soát ni b

Bng 2.5: Tng hp kt qu kho sát v trit lý qun lỦ và phong cách điu hành
Bng 2.6: Tng hp kt qu kho sát v c cu t chc và phân chia quyn hn
Bng 2.7: Tng hp kt qu kho sát v xác đnh mc tiêu
Bng 2.8: Tng hp kt qu kho sát v nhn dng ri ro
Bng 2.9: Tng hp kt qu nghiên cu v đánh giá ri ro
Bng 2.10: Tng hp kt qu kho sát v phn ng vi ri ro
Bng 2.11: Tng hp kt qu kho sát v kim soát x lý thông tin và các nghip
v
Bng 2.12: Tng hp kt qu kho sát v kim tra đc lp, phân tích và soát xét
li
Bng 2.13: Tng hp kt qu kho sát v thông tin và truyn thông
Bng 2.14: Tng hp kt qu kho sát v giám sát







1



PHN M U
1. Lý do chnăđ tài:
Trong nhng nm gn đây, tình hình hot đng ca các ngân hàng thng mi có
nhng bin đng rt ln. Trc khi cuc khng hong kinh t nm 2008 din ra, các
ngân hàng thng mi, trong đó Ngân Hàng Nông Nghip và Phát Trin Nông Thôn
(NHNo&PTNT) Vit Nam cng không phi là ngoi l, đư có nhng s phát trin rt
vt bc nh: tng trng tín dng, tng trng ngun vn, m rng mng li hot

đng,ầ Tt c nhng du hiu đó đư giúp cho chúng ta có hy vng v mt ngành Ngân
Hàng phát trin bn vng và lành mnh.
Nm 2008 cuc khng hong kinh t bt ngun t M đư nhanh chóng lan rng và
tr thành cuc khng hong tài chính - kinh t toàn cu làm cho nn kinh t th gii
suy gim nghiêm trng: nhiu quc gia phi đi mt vi khng hong n công mà đin
hình là trng hp ca Hy Lp; hot đng xut, nhp khu ca các quc gia cng chu
nhng tác đng bt li; hot đng ca các doanh nghip gp nhiu khó khn và rt
nhiu doanh nghip đng trc nguy c phá sn. Là thành viên mi ca WTO, Vit
Nam cng chu nhng tác đng trc tip rt rõ nét. Tt c các ngành ngh ca nn kinh
t Vit Nam đu đng trc nhng thách thc vô cùng to ln. Ngành Ngân hàng cng
đư bc l rt nhiu đim yu. Cuc khng hong kinh t đư tác đng tiêu cc làm cho
ngành Ngân hàng có xu hng đi xung hay chính cuc khng hong kinh t đư giúp
ngành Ngân hàng thy đc nhng đim yu ca mình mà trc đây đư b s phát trin
không bn vng che lp? Dù câu tr li ra sao và dù cho các Ngân hàng thng mi đư
và đang n lc cao nht đ phc hi thì mt vn đ hin tn ti rt ph bin, đòi hi
phi có mt cái nhìn nghiêm túc là: h thng kim soát ni b cha hot đng tht s
hiu qu. Không th ph nhn vai trò ca kim soát ni b đi vi hot đng ca mt
t chc đc bit là các t chc tín dng luôn cha đng rt nhiu ri ro. Vì th, khi h
2



thng kim soát ni b có nhiu hn ch thì đng ngha vi vic kh nng phát hin,x
lý ri ro không kp thi và không đáp ng đc nhu cu qun lý.
Do đó, vic nghiên cu v h thng kim soát ni b góp phn hoàn thin c v lý
lun và thc tin là ht sc cn thit, t đó góp phn giúp cho NHNo&PTNT Vit Nam
Chi nhánh Tân Bình nói riêng và các ngân hàng thng mi nói chung vt qua đc
giai đon khng hong đ vng bc trên đng đi mi.
2. Tng quan v đ tài nghiên cu:
 tài nghiên cu v h thng kim soát ni b hin nay khá đa dng; trong đó,

phn ln các đ tài đu nghiên cu v h thng kim soát ni b ti các doanh nghip.
 tài v kim soát ni b ti các ngân hàng còn khá khiêm tn, bao gm mt s đ tài
nh:
- Gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b, kim toán ni b ti ngân
hàng Công thng Vit Nam (Lê Phng Hng ậ 2006)
+ Ni dung nghiên cu: Nghiên cu lý lun và thc tin v h thng kim soát
ni b, kim toán ni b; t đó, nêu ra thc trng và đa ra các gii pháp nhm hoàn
thin h thng kim soát ni b, kim toán ni b ti ngân hàng Công thng Vit
Nam.
+ Phng pháp nghiên cu: S dng phng pháp đnh tính.
+ Kt qu nghiên cu:  tài đư nêu ra đc thc trng v khía cnh pháp lý, v
mô hình t chc và v hot đng ca ca h thng kim soát ni b, kim toán ni b
ti ngân hàng Công thng Vit Nam. T đó, tác gi đa ra các gii pháp đ hoàn
thin c v pháp lý, mô hình t chc và hoat đng ca h thng kim soát ni b, kim
toán ni b. Tuy nhiên, đ tài s dng phng pháp đnh tính đ nghiên cu nên tính
thc tin ca đ tài còn hn ch.
- Hoàn thin h thng kim soát ni b ti Ngân Hàng Thng Mi C Phn
Quân đi nhm đi phó vi ri ro hot đng” (Quách N Trng Giang ậ 2012)
3



+ Ni dung nghiên cu: Nghiên cu h thng kim soát ni b ti ngân hàng
thng mi c phn quân đi đ hng đn đi phó vi ri ro hot đng ti ngân hàng
này.
+ Phng pháp nghiên cu: s dng phng pháp đnh tính
+ Kt qu nghiên cu: Mc dù tác gi đư nêu ra đc thc trng ca h thng
kim soát ni b ti Ngân hàng thng mi c phn Quân đi và đa ra đc các gii
pháp đ hoàn thin h thng kim soát ni b t đó hng đn đi phó vi ri ro hot
đng nhng tác gi không tin hành kho sát thc t mà ch s dng phng pháp

đnh tính.
- Hoàn thin h thng kim soát ni b đi vi nghip v tín dng trong Ngân
Hàng Thng Mi C Phn Xut Nhp Khu Vit Nam (Trn Th Thùy Trang ậ 2013)
+ Ni dung nghiên cu: Nghiên cu v h thng kim soát ni b đi vi nghip
v tín dng ti ngân hàng thng mi c phn xut nhp khu Vit Nam
+ Phng pháp nghiên cu: s dung phng pháp duy vt bin chng đ phân
tích, phng pháp thng kê mô t, so sánh, tng hp s liu kho sát.
+ Kt qu nghiên cu: tác gi kt hp lý lun và thc tin đ đa ra đc thc
trng ca h thng kim soát ni b đi vi hot đng tín dng, t đó đa ra đc các
gii pháp đ hoàn thin h thng kim soát ni b v hot đng tín dng. Tác gi đư
tin hành nghiên cu lý lun và kho sát thc t đ có th đi đn nhng kt lun và
gii pháp mang tính thc tin và ng dng cao.
Tuy nhiên, hin nay ti NHNo&PTNT Vit Nam Chi nhánh Tân Bình cha có đ
tài nào nghiên cu v h thng kim soát ni b đi vi nghip v tín dng. im ni
bt ca đ tài là thông qua vic phân tích, đánh giá thc trng h thng ni b ca hot
đng tín dng ti NHNo&PTNT Vit Nam Chi nhánh Tân Bình, tác gi đ xut mt
s gii pháp, kin ngh nhm gim thiu ri ro và nâng cao đc hiu qu ca hot
đng tín dng ti Chi nhánh.

4



3. Mc tiêu nghiên cu:
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài là tp trung tìm hiu thc trng ca h thng
kim soát ni b ti NHNo&PTNT Vit Nam Chi nhánh Tân Bình da trên s kt hp
gia thc t và lý thuyt báo cáo COSO 1992 và COSO 2004, báo cáo Basle; t đó có
th đa ra nhng gii pháp, kin ngh nhm hoàn thin hn h thng kim soát ni b
ti Chi nhánh.
4. iătng và phm vi nghiên cu:

i tng nghiên cu ca đ tài là h thng kim soát ni b ti NHNo&PTNT
Vit Nam.
NHNo&PTNT Vit Nam bao gm rt nhiu các Chi nhánh và Phòng Giao Dch
trên toàn quc. Tuy nhiên, đ đt đc hiu qu trong vic nghiên cu và đm bo v
thi gian nghiên cu, tác gi ch tp trung vào h thng kim soát ni b ti Chi nhánh
Tân Bình trong 5 nm tr li đây t 2008 đn 2013.
5. Phngăphápănghiênăcu:
Phng pháp thu thp s liu:
+ S liu s cp thu thp bng phng pháp phng vn các đi tng có liên
quan nh: nhà qun lý, cán b tín dng, cán b thm đnh, cán b kim tra kim soát
ni b, cán b đin toán, cán b hành chính nhân s, cán b kinh doanh ngoi hi ti
NHNo&PTNT Vit Nam Chi nhánh Tân Bình thông qua bng câu hi.
+ S liu th cp đc thu thp t các bài báo liên quan, báo cáo, thng kê ca
các ngân hàng: NHNo&PTNT Vit Nam, Ngân hàng nhà nc, ầ
Phng pháp phân tích:
+ S dng phng pháp thng kê, mô t, so sánh, phng pháp tng hp.
+ S dng phng pháp duy vt bin chng đ phân tích, đánh giá thc trng;
t đó, đ xut các gii pháp.

5



6. Nhngăđóngăgópămi caăđ tài
T trc đn nay, các ngân hàng thng mi nói chung và Ngân hàng Nông nghip
và Phát trin nông thôn nói riêng ch mi chú trng đn vic xây dng, hoàn thin quy
trình nghip v mà cha chú trng đn vic hoàn thin h thng kim soát ni b. c
bit, hot đng ngân hàng luôn cha đng rt nhiu ri ro nên s hu hiu và hiu qu
ca h thng kim soát ni b càng là vn đ cp thit. Vì vy, tác gi đư thc hin đ
tài “Hoàn thin h thng kim soát ni b ti Ngân hàng Nông nghip và Phát trin

nông thôn Vit Nam Chi nhánh Tân Bình” nhm đa ra đc các gii pháp đ khc
phc và hoàn thin nhng hn ch ca h thng kim soát ni b ti Chi nhánh.
7. Kt cu caăđ tài:
Ngoài phn m đu, mc lc, kt lun và 4 ph lc, đ tài gm 3 chng:
Chng 1: Tng quan v h thng kim soát ni b
Chng 2: Thc trng h thng kim soát ni b ca NHNo&PTNT Vit Nam
Chi nhánh Tân Bình
Chng 3: Gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b ti NHNo&PTNT Vit
Nam Chi nhánh Tân Bình








6



CHNGă1:ăTNG QUAN V
H THNG KIM SOÁT NI B VÀ KIM SOÁT NI B
I VI HOTăNG NGÂN HÀNG

1.1 Tng quan v h thng kim soát ni b
1.1.1 Lch s hình thành và phát trin ca h thng kim soát ni b
1.1.1.1 Giai đon trc COSO 1992
Trc nm 1992, kim soát ni b đư đc nhc đn khá nhiu. Ln đu tiên
khái nim v kim soát ni b đc đa ra là vào nm 1929 bi Cc D tr liên bang

Hoa K. Lúc này, kim soát ni b ch đc hiu mt cách đn gin. ó là bin pháp
giúp tin không b các nhân viên gian ln, bo v tài sn không b tht thoát, ghi chép
k toán chính xác, tuân th chính sách ca nhà qun lý và nâng cao hiu qu hot đng
ca doanh nghip.
Nm 1936, nh ngha kim soát ni b ln đu đc công b: Kim soát ni
b là các bin pháp và cách thc đc chp nhn và đc thc hin trong mt t chc
đ bo v tin và các tài sn khác, cng nh kim tra s chính xác trong ghi chép ca
s sách. nh ngha này đc đa ra bi Hip hi k toán viên công chng Hoa K.
n nm 1949, công trình nghiên cu đu tiên v Kim soát ni b đư đc công b
cng bi Hip hi k toán viên công chng Hoa K. ó là đ tài: “Kim soát ni b,
các nhân t cu thành và tm quan trng đi vi vic qun tr doanh nghip và đi vi
kim toán viên đc lp.” (Gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b, kim toán
ni b ti ngân hàng Công thng Vit Nam, Lê Phng Hng, 2006).
Sau Hip hi k toán viên công chng Hoa K, y ban Th tc kim toán đư
dành s quan tâm ln cho Kim soát ni b. Bng chng chính là y ban này đư ban
7



hành nhng th tc kim toán liên quan đn Kim soát ni b qua các nm. ó là: th
tc kim toán s 29 ban hành nm 1958 vi tên gi “Phm vi xem xét kim soát ni
b ca kim toán viên đc lp” trong đó ln đu phân bit kim soát ni b v k toán
và kim soát ni b v qun lỦ. n nm 1962, vn đ Kim soát ni b v k toán và
qun lý li đc xem xét k hn, c th hn qua th tc kim toán s 33. Theo đó,
Kim toán viên đc lp trc tiên nên quan tâm đn Kim soát ni b v k toán vì nó
nh hng trc tip đn các thông tin tài chính. Vì th, Kim toán viên đc lp cn
phi đánh giá kim soát ni b đi vi hot đng này. Kim soát ni b v qun lý
thng ch liên quan gián tip đn các thông tin tài chính nên kim toán viên không b
buc phi đánh giá hot đng này.
Nh đ làm rõ thêm v Kim soát ni b, y ban th tc kim toán ban hành

th tc kim toán s 54 vào nm 1972 có tên gi “Tìm hiu và đánh giá kim soát ni
b”. Thông qua th tc kim toán này, y ban th tc kim toán đư đa ra 4 th tc
kim soát k toán: đm bo nghip v chi đc thc hin khi đư đc phê chun, ghi
nhn đúng đn mi nghip v đ lp báo cáo, hn ch s tip cn tài sn và kim kê.
Nm 1973, các th tc kim toán đư đc thay th bi các chun mc kim
toán. Chun mc kim toán s 1 lúc by gi đc ban hành bi Hip hi k toán viên
công chng Hoa K đư xét duyt li th tc kim toán s 54 trc đó ca y ban Th
tc kim toán, đng thi đa ra đnh ngha v kim soát qun lý và kim soát k toán.
Tóm lai, giai đon trc COSO 1992, Kim soát ni b đư đc xem xét khá
nhiu nhng khái nim v kim soát ni b còn đn gin và vn đ v s hiu qu ca
Kim soát ni b vn còn là mt bài toán ln. Bi l, nn kinh t th gii tng trng
và phát trin nhng cng đư có rt nhiu nhng v vic gian ln ln xy ra trong
nhng nm ca thp niên 70-80. Vn đ này đòi hi phi có mt khái nim Kim soát
ni b c th hn và phi nâng cao đc vai trò ca Kim soát ni b.
8



1.1.1.2 Giai đon báo cáo COSO 1992 đn nay
y ban COSO đc thành lp vào nm 1985 bi 5 t chc ngh nghip:
- Hip hi k toán viên công chng Hoa K (AICPA)
- Hip hi k toán Hoa K (AAA)
- Hip hi qun tr viên tài chính (FEI)
- Hip hi k toán viên qun tr (IMA)
- Hip hi k toán viên ni b (IIA)
Mi t chc ngh nghip trên đư ch ra mt đi din đ lp ra y ban COSO. Do
tn ti nhiu quan nim và khái nim khác nhau liên quan đn kim soát ni b nên
cn có mt t chc nghiên cu v Kim soát ni b đ có th thng nht v nhng vn
đ liên quan đn kim soát ni b nhm phc v yêu cu ca nhng đi tng khác
nhau, bên cnh đó có th đa ra các b phn cu thành và giúp các doanh nghip xây

dng mt h thng kim soát ni b hu hiu, đng thi đa ra nhng hng dn
nhm giúp gim thiu s khác bit v các quan đim liên quan đn Kim soát ni b.
Vi mc tiêu trên ca y ban COSO, báo cáo COSO 1992 là thành qu đáng
ngng m ca các chuyên gia v kim soát ni b. Có th nói đây là tài liu đu tiên
trên th gii đa ra đc khuôn mu lý thuyt v kim soát ni b mt cách đy đ và
có h thng. Báo cáo COSO cng đa ra nhng b phn ca kim soát ni b. ó là:
môi trng kim soát, đánh giá ri ro, các hot đng kim soát, thông tin và truyn
thông, giám sát.
Báo cáo COSO 1992 bao gm 4 phn:
Phn 1: Bn tóm lc: Tng quan v kim soát ni b cho nhà qun lý cp cao
Phn 2: H thng lý lun: nh ngha v kim soát ni b, mô t các yu t ca
kim soát ni b và ch ra nhng tiêu chí đ kim soát h thng.
9



Phn 3: Báo cáo cho các thành viên bên ngoài: Hng dn cách thc báo cáo
cho các đi tng bên ngoài v kim soát ni b liên quan đn tài chính.
Phn 4: Các công c đánh giá: Bao gm các bng biu phc v cho vic đánh
giá s hu hiu ca h thng kim soát ni b.
Trên c s ca báo cáo COSO nm 1992, y ban Basel - y ban v hot đng
giám sát ngân hàng (Basel Committee on Banking Supervision) là mt y ban gm
nhiu quan chc thanh tra ngân hàng do các Thng đc ngân hàng Trung ng ca 10
quc gia thành lp vào nm 1975. y ban này gm các đi din cao cp ca các c
quan thanh tra ngân hàng và Ngân hàng trung ng ca B, Canada, Pháp, c, Ý,
Nht, Luxemboug, Hà Lan, Thy in, Thy S, Vng Quc Anh, Hoa K. y ban
thng t chc hp ti ngân hàng Thanh toán quc t  Basel, là ni đt tr s ca ban
chp hành - ban hành báo cáo Basel nm 1998 v kim soát ni b ti các ngân hàng và
t chc tín dng. Nm 2000 y ban Basel ban hành báo cáo b sung liên quan đn
kim toán ni b, quan h gia kim toán viên và ngân hàng. Ni dung ca báo cáo

Basel nhm xây dng mt h thng kim soát ni b hu hiu liên quan đn hot đng
ngân hàng. Báo cáo Basel ch gii hn trng phm vi ngân hàng và các t chc tín
dng ch cha m rng phm vi ra các loi hình doanh nghip khác.
Nm 2001, COSO trin khai nghiên cu h thng qun tr ri ro doanh nghip.
Tháng 9 nm 2004 Báo cáo COSO v qun tr ri ro doanh nghip đư chính thc đc
ban hành.
Nm 2013, y ban COSO ban hành báo cáo COSO hng dn v qun tr ri
ro, kim soát ni b và bin pháp đ gim thiu gian ln; t đó, giúp ci thin hiu qu
hot đng cng nh tng cng s giám sát ca t chc.

10



1.1.2 Báo cáo COSO 1992
1.1.2.1 nh ngha
Khái nim kim soát ni b đư hình thành và phát trin qua thi gian. Nhng đn
nm 1992 y ban COSO mi đa ra đnh ngha đy đ v kim soát ni b và đc
chp nhn khá rng rãi là:
“Kim soát ni b là mt quá trình do ngi qun lý, hi đng qun tr và các nhân
viên ca đn v chi phi, nó đc thit lp đ cung cp mt s bo đm hp lý nhm
thc hin mc tiêu:
- Báo cáo tài chính đáng tin cy
- Các lut l và quy đnh đc tuân th
- Hot đng hu hiu và hiu qu”
nh ngha trên đư đa ra 4 ni dung c bn ca kim soát ni b là: quá trình,
con ngi, đm bo hp lý và mc tiêu.
Kim soát ni b là mt quá trình
Kim soát ni b bao gm mt chui hot đng kim soát hin din  mi b
phn trong doanh nghip và đc kt hp vi nhau thành mt th thng nht. Quá

trình kim soát là phng tin giúp cho doanh nghip đt đc các mc tiêu đ ra.
Kim soát ni b đc thit k và vn hành bi con ngi
Kim soát ni b không ch đn thun là nhng chính sách, th tc, biu mu
mà bao gm tt c nhng con ngi trong doanh nghip t Hi đng qun tr, Ban
giám đc đn các nhân viên trong các b phn. Vì vy, chính con ngi đnh ra mc
tiêu, thit lp c ch kim soát và vn hành chúng  mi ni, mi công đon trong quá
trình làm vic.
11



Kim soát ni b cung cp mt s đm bo hp lý ch không phi đm bo
tuyt đi rng các mc tiêu s đc thc hiên
Khi vn hành h thng kim soát, nhng ri ro có th xy ra do sai lm ca con
ngi làm nh hng đn vic thc hin các mc tiêu đư đ ra. Kim soát ni b có
th ngn chn và phát hin ra nhng sai phm nhng không th đm bo là chúng
không bao gi xy ra. Thêm vào đó, nguyên tc c bn khi đa ra quyt đnh qun lý
là chi phí cho quá trình kim soát không th vt quá li ích đc mong đi t quá
trình kim soát đó. Vì vy, mc dù ngi qun lý có th nhn thc đy đ v các ri
ro, nhng nu chi phí cho quá trình kim soát quá cao thì h vn không áp dng các
th tc đ kim soát ri ro.
Mc tiêu ca kim soát ni b
i vi báo cáo tài chính, kim soát ni b phi đm bo v tính trung thc và
đáng tin cy, bi l chính ban qun lý ca doanh nghip có trách nhim lp báo cáo tài
chính theo đúng chun mc và ch đ k toán hin hành.
i vi tính tuân th, kim soát ni b phi đm bo hp lý v vic chp hành
lut pháp và các quy đnh. Bi l, ban qun lý có trách nhim đi vi nhng hành vi
không tuân th trong doanh nghip. ng thi, kim soát ni b còn hng mi thành
viên trong doanh nghip tuân th các chính sách, quy đnh ni b đ góp phn đt
đc các mc tiêu ca doanh nghip.

i vi mc tiêu s hu hiu và hiu qu ca các hot đng, kim soát ni b
giúp doanh nghip bo v và s dng hiu qu các ngun lc, bo mt thông tin, nâng
cao uy tín, m rng th trng và thc hin các chin lc kinh doanh ca doanh
nghip.

12



1.1.2.2 Các b phn cu thành h thng kim soát ni b
Quy mô, tính cht hot đng, chin lc kinh doanh,ầ ca các doanh nghip
đu có s khác bit, vì vy có nhng s khác bit khi t chc h thng kim soát ni
b gia các doanh nghip. Tuy nhiên, bt c h thng kim soát ni b nào cng phi
bao gm nhng b phn c bn. Theo COSO 1992, các b phn cu thành ca h
thng kim soát ni b bao gm:
- Môi trng kim soát
- ánh giá ri ro
- Hot đng kim soát
- Thông tin và truyn thông
- Giám sát
Môi trng kim soát
Môi trng kim soát bao gm toàn b nhân t bên trong và bên ngoài doanh
nghip tác đng đn vic thit k, hot đng và x lý d liu ca h thng kim soát
ni b. Môi trng kim soát có nh hng đn ý thc v kim soát ca các nhân
viên. Nó là nn tng cho các b phn còn li ca h thng kim soát ni b. Các nhân
t chính ca môi trng kim soát đó là:
- Tính chính trc và giá tr đo đc: H thng kim soát ni b có tht s hu
hiu hay không trc tiên ph thuc vào tính chính trc và vic tôn trng các giá tr
đo đc ca nhng ngi liên quan đn quá trình kim soát.  đáp ng yêu cu này,
các nhà qun lý cp cao phi xây dng các chun mc v đo đc trong doanh nghip

và c x đúng đn đ có th ngn chn không cho các thành viên có nhng hành vi
thiu đo đc hoc phm pháp. Mun vy, nhng nhà qun lý cn phi làm gng cho
cp di v vic tuân th các chun mc và ph bin các quy đnh đn toàn th nhân
viên bng các th thc thích hp. Thêm vào đó, đ nâng cao tính chính trc và s tôn
13



trng các giá tr đo đc, doanh nghip phi loi tr hoc gim thiu nhng sc ép hay
điu kin có th dn đn vic nhng nhân viên có hành vi thiu trung thc.
- m bo v nng lc: là đm bo cho nhân viên có đc nhng k nng và hiu
bit cn thit đ hoàn thành đc nhim v ca mình. Nhà qun lý nên tuyn dng các
nhân viên có kin thc và kinh nghim phù hp vi nhim v đc giao, đng thi
phi giám sát, đào to, hun luyn h đy đ, thng xuyên.
- Hi đng qun tr và y ban kim toán: Các doanh nghip thit lp mt y ban
kim toán đc lp đ giúp Hi đng qun tr thc hin nhng nhim v ca h. y
ban này bao gm mt s thành viên trong và ngoài Hi đng qun tr nhng không
tham gia vào vic điu hành doanh nghip. y ban kim toán có th có nhng đóng
góp quan trng cho vic thc hin các mc tiêu ca doanh nghip thông qua vic giám
sát s tuân th pháp lut, giám sát vic lp báo cáo tài chính, gi s đc lp ca kim
toán ni b. Do có nhng chc nng quan trng trên nên s hu hiu ca y ban kim
toán và Hi đng qun tr có nh hng rt ln đn môi trng kim soát.
Các nhân t đc xem xét đ đánh giá s hu hiu ca Hi đng qun tr hoc y
ban kim toán gm mc đ đc lp, kinh nghim và uy tín ca các thành viên trong
Hi đng qun tr hoc y ban kim toán, mi quan h ca h vi b phn kim toán
ni b và kim toán đc lp.
- Trit lý và phong cách điu hành ca nhà qun lý: Trit lý qun lỦ đc th hin
qua quan đim và nhn thc ca ngi qun lỦ; phong cách điu hành li th hin qua
cá tính, t cách và thái đ ca h khi điu hành doanh nghip. S khác bit v trit lý
qun lý, phong cách điu hành có th nh hng đn môi trng kim soát và tác

đng đn vic thc hin các mc tiêu ca doanh nghip. Mt s nhà qun lý rt quan
tâm đn vic lp báo cáo tài chính và chú trng đn vic hoàn thành hoc vt mc k
hoch. H chp nhn nhng hot đng kinh doanh có mc đ ri ro cao nhng có th
mang li li nhun ln. Mt s nhà qun lý khác li rt bo th và thn trng vi ri
14



ro. Trit lý qun lỦ và phong cách điu hành cng đc phn ánh trong cách thc mà
nhà qun lý s dng các kênh thông tin và quan h vi cp di.
- C cu t chc: C cu t chc thc cht là vic phân chia trách nhim, quyn
hn gia các b phn trong doanh nghip. Nó góp phn rt ln trong vic hoàn thành
các mc tiêu. C cu t chc phù hp là c s đ lp k hoch, điu hành, kim soát
và giám sát các hot đng. Ngc li, khi thit k không đúng, c cu t chc có th
làm mt tác dng ca các th tc kim soát. C cu t chc thng đc mô t thông
qua s đ t chc, trong đó phi xác đnh đc các v trí then cht vi quyn hn,
trách nhim và các th thc báo cáo cho phù hp. Ngoài ra, c cu còn phi phù hp
vi quy mô và đc thù hot đng ca doanh nghip.
- Cách thc phân đnh quyn hn và trách nhim: Phân đnh quyn hn và trách
nhim đc xem là phn m rng ca c cu t chc. Nó c th hóa v quyn hn và
trách nhim ca tng thành viên trong các hot đng ca doanh nghip, giúp cho mi
thành viên nhn thc đc rng h có nhim v c th là gì và tng hot đng ca h
s nh hng nh th nào đn ngi khác trong vic hoàn thành mc tiêu. Do đó, khi
mô t công vic doanh nghip cn phi th ch hóa bng vn bn v nhng nhim v
và quyn hn c th ca tng thành viên và quan h gia h vi nhau.
- Chính sách nhân s: là các chính sách và th tc ca nhà qun lý v vic tuyn
dng, hun luyn, đánh giá, sa thi, đ bt, khen thng và k lut nhân viên. Chính
sách nhân s có s nh hng đáng k đn s hu hiu ca môi trng kim soát
thông qua tác đng đn các nhân t trong môi trng kim soát nh đm bo v nng
lc, tính chính trc và giá tr đo đc,ầ

ánh giá ri ro
ó là quy trình ca doanh nghip đ xác đnh và phân tích các ri ro đi vi vic
hoàn thành các mc tiêu ca doanh nghip, làm c s cho vic xác đnh s qun lỦ đi
vi các ri ro. Nó bao gm: xác đnh mc tiêu ca doanh nghip, nhn dng ri ro,
phân tích và đánh giá ri ro
15



- Xác đnh mc tiêu ca đn v: ây là điu kin tiên quyt đ đánh giá ri ro.
Mt s kin có tr thành mt ri ro đi vi doanh nghip hay không s ph thuc vào
mc đ tác đng tiêu cc ca nó đn mc tiêu ca doanh nghip. Xác đnh mc tiêu
bao gm vic đa ra s mnh, hoch đnh các mc tiêu chin lc và các ch tiêu cn
đt đc trong ngn, trung và dài hn. Vic xác đnh mc tiêu có th đc thc hin
qua vic ban hành các vn bn hoc qua nhn thc, phát biu hàng ngày ca ngi
qun lý.
- Nhn dng ri ro: Nhn dng ri ro là xác đnh xem ri ro có th tác đng đn
toàn doanh nghip hay ch nh hng đn mt hot đng c th. Các nhân t có th
làm phát sinh ri ro nh hng đn toàn doanh nghip thng là: s đi mi k thut,
nhu cu ca khách hàng thay đi, s thay đi các chính sách ca nhà nc, trình đ
nhân viên, ầ Ri ro có th phát sinh và tác đng đn tng hot đng trong doanh
nghip trc khi nh hng dây truyn đn toàn b doanh nghip.  có th nhn
dng đc ri ro, Ban qun lý cn s dng nhiu phng pháp khác nhau nh các
phng tin d báo, phân tích d liu quá kh, rà soát thng xuyên các hot đng
ca đn v mình,ầ
- Phân tích và đánh giá ri ro: Có rt nhiu phng pháp phân tích ri ro nhng vì
ri ro thng khó đnh lng nên vic phân tích thng rt khó khn và phc tp. Quy
trình phân tích và đánh giá ri ro thng bao gm các bc sau:
c lng mc đ ri ro thông qua vic xác đnh nh hng ca nó đn doanh
nghip

Xem xét kh nng xy ra ri ro
Tìm tt c các phng án, bin pháp có th s dng đ đi phó vi ri ro
Hot đng kim soát
Là nhng chính sách và th tc đ đm bo cho các ch th ca nhà qun lỦ đc
thc hin. Các chính sách và th tc này giúp thc thi nhng hành đng vi mc đích
16



chính là kim soát ri ro mà doanh nghip có th gp phi. Các hot đng kim soát
cn đc thc hin bao gm:
- Phân chia trách nhim đy đ: không cho phép mt thành viên nào đc gii
quyt mi mt ca nghip v t khi hình thành đn khi kt thúc đ các nhân viên kim
soát ln nhau, nhanh chóng phát hin và x lỦ sai sót, ngn nga kh nng che giu sai
phm.
- Kim soát quá trình x lý thông tin và các nghip v:  có đc nhng thông
tin đáng tin cy cn thc hin các hot đng kim tra tính xác thc, đy đ ca thông
tin và vic phê chun các nghip v. Quá trình x lý thông tin cn phi đm bo rng:
kim soát cht ch h thng chng t, s sách và vic phê chun các nghip v phi
đúng đn.
Khi kim soát h thng chng t, s sách cn lu Ủ: các chng t phi đc đánh
s liên tc đ tránh tht lc, d truy cp; chng t đc lp ngay khi nghip v va
xy ra; thit k đn gin, rõ ràng, d hiu, có th s dng cho nhiu công đon; t
chc luân chuyn chng t khoa hc, kp thi; nhng s sách ghi chép th công phi
đc đóng chc chn, đánh s trang liên tc, có ch ký ca ngi kim soát; t chc
lu tr, bo qun tài liu k toán khoa hc, an toàn, đúng quy đnh và d dàng truy lc
khi cn thit.
 phê chun đúng đn các nghip v cn lu Ủ: đm bo tt c các nghip v
hoc hot đng phi đc phê chun bi ngi qun lý trong phm vi quyn hn cho
phép. Phê chun gm 2 loi: phê chun chung ậ ngi qun lý ban hành các chính

sách đ áp dng cho toàn đn v, sau đó nhân viên cp di cn c chính sách đó đ
xét duyt các nghip v trong gii hn chính sách cho phép; phê chun c th - là
trng hp ngi qun lý phi xét duyt tng nghip v riêng l ch không th ban
hành chính sách chung.
- Kim soát vt cht: Hot đng này áp dng cho các loi s sách và tài sn, k c
các n ch đư đc đánh s trc nhng cha s dng. Vic đi chiu gia s sách k
17



toán và tài sn hin có cn đc thc hin đnh k. Nu phát hin có chênh lch phi
tin hành tìm kim nguyên nhân và có bin pháp x lý thích hp.
- Kim tra đc lp vic thc hin: Hot đng kim tra đc lp xut phát t nguyên
nhân là h thng kim soát ni b thng gim sút tính hu hiu tr khi có mt c ch
thng xuyên kim tra soát xét li. Yêu cu quan trng đi vi nhng thành viên thc
hin vic kim tra là h phi đc lp vi đi tng đc kim tra.
- Phân tích rà soát hay soát xét li vic thc hin: Xem xét li nhng vic đư đt
đc bng cách so sánh s liu thc t vi s k hoch, s liu k trc và các d liu
khác có liên quan nh nhng thông tin phi tài chính; đng thi xem xét mi quan h
vi tng th đ đánh giá quá trình thc hin. Hot đng này giúp cho nhà qun lý bit
đc mt cách tng quát là các thành viên trong doanh nghip có theo đui mc tiêu
đt ra hay không và có th có đc nhng điu chnh kp thi các chin lc, k hoch
kinh doanh.
Thông tin và truyn thông
H tr vic xác đnh, nm bt và trao đi thông tin theo mt hình thc và khuôn
kh to điu kin cho các thành viên thc hin nhim v ca mình. H thng thông tin
và báo cáo bao gm c h thng công ngh thông tin, các c ch giao tip, kênh thông
tin gia các cp và các b phn trong doanh nghip. H thng này có s phân cp, có
h thng cnh báo ri ro, h thng bo mt. Thông tin đc cung cp đm bo thích
hp, kp thi, chính xác và thun tin. Truyn thông giúp nhân viên có s hiu bit v

vai trò và trách nhim ca mình đi vi hot đng ca đn v.
Giám sát
Là quá trình đánh giá cht lng ca h thng kim soát ni b. iu quan
trng trong giám sát là xác đnh xem h thng kim soát ni b có vn hành đúng nh
thit k hay không. Hot đng giám sát cn đc thc hin thng xuyên hoc đnh
k tùy theo yêu cu ca ngi qun lý. Giám sát thng xuyên thông qua vic tip
nhn các ý kin góp ý t khách hàng, nhà cung cp hoc xem xét các báo cáo hot
18



đng, phát hin bin đng bt thng. Giám sát đnh k đc thc hin thông qua các
cuc kim toán do kim toán viên ni b hoc kim toán viên đc lp thc hin.
1.1.2.3 Vai trò, trách nhim ca nhng đi tng liên quan đn h thng
kim soát ni b
Báo cáo COSO 1992 khng đnh, s hu hiu ca h thng kim soát ni b
ph thuc rt nhiu vào s tham gia và đóng góp ca các đi tng bên trong và bên
ngoài doanh nghip.
i tng bên trong
- Hi đng qun tr: H phi hiu bit các hot đng và môi trng kinh doanh
ca doanh nghip, nng đng, tn tâm trong vic hng dn và giám sát vic thc hin
qun lý, phê duyt ca các cp t đó nâng cao s hu hiu ca h thng kim soát ni
b
- Ban giám đc, nhà qun lý: Chu trách nhim ch yu v h thng kim soát
ni b. Trách nhim ca nhà qun lý là thit lp mc tiêu và chin lc, s dng và
phân b hp lý các ngun lc đ đt đc mc tiêu đ ra. Nhà qun lý ch đo, giám
sát các hot đng ca doanh nghip t bên trong và bên ngoài; nhn din, đi phó vi
ri ro.
- Kim toán viên ni b: gi vai trò quan trng trong vic đánh giá s hu hiu
ca h thng kim soát ni b và góp phn gi vng s hu hiu và hiu qu thông

qua các cuc kim toán đnh k đi vi các b phn ca doanh nghip.
- Nhân viên: Kim soát ni b hin din  mi hot đng ca doanh nghip. Vì
vy, toàn th nhân viên đu có trách nhim trong vic duy trì s hu hiu ca h thng
kim soát ni b. Thông qua các hot đng hàng ngày, các thành viên đư và đang
tham gia vào hot đng kim soát  các mc đ khác nhau. Thêm vào đó, mi nhân
viên đu nm trong h thng x lỦ thông tin đ thc hin các hot đng ca đn v
nên h có th có nhng ghi chép, phn hi, và báo cáo v các ri ro trong hot đng,
vic không tuân th các quy tc v đo đc, vi phm các chính sách,ầ