Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại các siêu thị BIGC Việt Nam Luận văn thạc sĩ 2013

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM



HUNH TH KIM ÁNH




HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B TI CÁC SIÊU TH
BIGC VIT NAM




LUN VN THC S KINH T

TP. H CHÍ MINH – NM 2013


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM




HUNH TH KIM ÁNH




HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B TI CÁC SIÊU TH
BIGC VIT NAM
Chuyên ngành: K toán – Kim toán
Mã s: 60340301

LUN VN THC S KINH T




NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS PHM VN DC

TP. H CHÍ MINH – NM 2013







Tôi xin cam đoan lun vn “Hoàn thin h thng Kim soát Ni b ti các
siêu th BigC Vit Nam” đc thc hin da vào quá trình thu thp và nghiên cu
ca bn thân tôi và hoàn thành di s hng dn ca ngi hng dn khoa hc.
C s lý lun đc tôi tham kho t các tài liu thu thp đc ca các giáo
trình, sách báo, các nghiên cu đc nêu trong tài liu tham kho. Các s liu và kt
qu phân tích trong đ tài là hoàn toàn trung thc và cha tng đc công b trong
bt k lun vn nào trc đây.
Tp. H Chí Minh, ngày 30 tháng 9 nm 2013
Ngi vit



Hunh Th Kim Ánh


MC LC

TRANG BÌA
LI CAM OAN
MC LC

DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG, S , PH LC
PHN M U 1
CHNG 1: TNG QUAN V H THNG KIM SOÁT NI B 5
1.1 Lch s hình thành và phát trin 5
1.2 nh ngha kim soát ni b 7
1.2.1 Theo báo cáo COSO 1992 8
1.2.2 Theo báo cáo COSO 2004 9
1.3 Các b phn cu thành h thng KSNB theo COSO 2004 10
1.3.1 Môi trng kim soát 10
1.3.1.1 Tính trung thc và các giá tr đo đc 10
1.3.1.2 Cam kt v nng lc 11
1.3.1.3 Hi đng qun tr và y ban kim toán 11
1.3.1.4 Trit lý qun lý và phong cách điu hành ca nhà qun lý 11
1.3.1.5 C cu t chc 12
1.3.1.6 Phân đnh quyn hn và trách nhim 12
1.3.1.7 Chính sách nhân s 12
1.3.2 Thit lp mc tiêu 12
1.3.3 Nhn dng s kin 14
1.3.4 ánh giá ri ro 14
1.3.5 i phó ri ro 16
1.3.6 Hot đng kim soát 16
1.3.6.1 Soát xét ca nhà qun lý cp cao 17
1.3.6.2 Qun tr hot đng 17


1.3.6.3 Phân chia trách nhim hp lý 17
1.3.6.4 Kim soát quá trình x lý thông tin 17
1.3.6.5 Kim soát vt cht 18
1.3.6.6 Phân tích rà soát 18

1.3.7 Thông tin và truyn thông 18
1.3.8 Giám sát 19
1.3.9 Mi quan h gia các b phn hp thành h thng KSNB 19
1.4 Li ích và nhng hn ch tim tàng ca h thng KSNB 20
1.4.1 Li ích ca h thng KSNB 20
1.4.2 Hn ch tim tàng ca h thng KSNB 20
1.5. c đim ca lnh vc kinh doanh bán l chi phi đn h thng KSNB 21
Kt lun chng 1 26
CHNG 2: THC TRNG H THNG KSNB TI BIGC VIT NAM 27
2.1 Gii thiu khái quát v BigC Vit Nam 27
2.1.1 Lch s hình thành và phát trin 27
2.1.2 C cu t chc và chc nng ca các phòng ban 28
2.1.2.1 C cu t chc và chc nng ca vn phòng chính 31
2.1.2.2 C cu t chc và chc nng ca các siêu th BigC 32
2.2 Thc trng h thng KSNB ti BigC Vit Nam 33
2.2.1 Phm vi, đi tng và phng pháp kho sát 33
2.2.1.1 Phm vi kho sát 33
2.2.1.2 i tng kho sát 33
2.2.1.3 Phng pháp kho sát 34
2.2.2 Kt qu kho sát h thng KSNB ti BigC Vit Nam 35
2.2.2.1 Môi trng kim soát 35
2.2.2.2 Thit lp mc tiêu 49
2.2.2.3 Nhn dng s kin 50
2.2.2.4 Phân tích ri ro 51
2.2.2.5 i phó ri ro 53


2.2.2.6 Hot đng kim soát 54
2.2.2.7 Thông tin truyn thông 65
2.2.2.8 Giám sát 68

2.2.3 ánh giá h thng KSNB ti BigC Vit Nam 71
KT LUN CHNG 2 75
CHNG 3: HOÀN THIN H THNG KSNB TI BIGC VIT NAM 76
3.1 Các quan đim hoàn thin 76
3.1.1 Nâng cao tính hu hiu và hiu qu 76
3.1.2 Kim soát vic tuân th các quy trình hin hành 76
3.1.3 Hn ch các gian ln phát sinh trong quá trình hot đng 76
3.2 Gii pháp hoàn thin h thng KSNB ti BigC Vit Nam 77
3.2.1 Hoàn thin môi trng kim soát 77
3.2.2 Hoàn thin thit lp mc tiêu 79
3.2.3 Hoàn thin đánh giá ri ro 80
3.2.3.1 Hoàn thin nhn dng s kin 81
3.2.3.2 Hoàn thin phân tích ri ro 81
3.2.3.3 Hoàn thin đi phó ri ro 84
3.2.4 Hoàn thin hot đng kim soát 85
3.2.5 Hoàn thin thông tin truyn thông 86
3.2.6 Hoàn thin giám sát 86
3.3 Mt s kin ngh vi Ban giám đc và Giám đc các ca hàng
BigC Vit Nam 87
KT LUN CHNG 3 88
KT LUN 90
TÀI LIU THAM KHO
PH LC


DANH MC CÁC CH VIT TT

Ting Vit
1. BCTC Báo cáo tài chính
2. KSNB Kim soát ni b

3. KTNB Kim toán ni b
4. G Giám đc
5. TTTM Trung tâm thu mua
Ting Anh
1. AICPA American Institute of Certified Public Accountants (Hip hi k toán
viên công chng Hoa K)
2. CAP Committee on Auditing Procedure (y ban th tc kim toán)
3. COBIT Control Objectives for Information and Related Technology (Các mc
tiêu kim soát trong công ngh thông tin và các th tc có liên quan)
4. COSO Committee of Sponsoring Organization
5. ERM Enterprise Risk management Framework (H thng qun tr ri ro
doanh nghip)
6. FED Federal Reserve Bulletin (Cc d tr Liên bang Hoa K)
7. ISA International Standards on Auditing (Chun mc kim toán quc t)
8. ISACA Information System Audit and Control Association (Hip hi v kim
soát và kim toán h thng thông tin)
9. SAP Statement Auditing Procedure (Th tc kim toán)
10. SAS Statement on Auditing Standard (Chun mc kim toán)


DANH MC CÁC BNG, S , PH LC
Danh mc các Bng

Bng 1.1 S khác nhau gia COSO 1992 và COSO 2004
Bng 2.1 Kt qu kho sát v tính trung thc và giá tr đo đc
Bng 2.2 Kt qu kho sát v cam kt nng lc
Bng 2.3 Kt qu kho sát v Hi đng thành viên và Ban kim soát
Bng 2.4 Kt qu kho sát yu t c cu t chc
Bng 2.5 Kt qu kho sát v phân đnh quyn hn và trách nhim
Bng 2.6 Kt qu kho sát v chính sách nhân s

Bng 2.7 Kt qu kho sát v thit lp mc tiêu
Bng 2.8 Kt qu kho sát v nhn dng s kin
Bng 2.9 Kt qu kho sát v phân tích ri ro
Bng 2.10 Kt qu kho sát v đi phó ri ro
Bng 2.11 Kt qu kho sát v qun tr hot đng
Bng 2.12 Kt qu kho sát v soát xét ca nhà qun lý cp cao
Bng 2.13 Kt qu kho sát v phân chia trách nhim hp lý
Bng 2.14 Kt qu kho sát v kim soát quá trình x lý thông tin
Bng 2.15 Kt qu kho sát v kim soát vt cht
Bng 2.16 Kt qu kho sát v phân tích rà soát
Bng 2.17 Kt qu kho sát v thông tin truyn thông
Bng 2.18 Kt qu kho sát v giám sát
Bng 3.1 Bng quy đnh c tính xác sut xy ra ri ro
Danh mc các s đ

S đ 1.1 H thng KSNB theo COSO 2004
S đ 2.1 S đ h thng các siêu th BigC và Công ty qun lý tng ng
S đ 2.2 S đ cu trúc BigC Vit Nam
Danh mc các ph lc

Ph lc 1 Bng tng hp kt qu kho sát h thng KSNB ti BigC Vit Nam

1

PHN M U
1. S cn thit ca đ tài:
Cùng vi s hi nhp ca nn kinh t trong nhng nm gn đây, hot đng kinh
doanh bán l cng ngày càng phát trin. Minh chng cho s phát trin này là s
xut hin ngày càng nhiu ca các công ty đa quc gia hot đng trong lnh vc bán
l ti Vit Nam, theo đó là h thng các siêu th vi quy mô khác nhau ra đi. S

phát trin  t, nhanh và mnh ca hot đng bán l dn đn s cnh tranh khc lit
trên th trng, đòi hi các công ty hot đng trong lnh vc này phi không ngng
đi mi nâng cao nng lc cnh tranh ca mình. Hin nay nhiu Công ty bán l ch
tp trung vào vic phát trin th phn, chim lnh th trng, tng trng doanh s
mà quên đi vic xây dng mt b máy kinh doanh bn vng thông qua h thng
kim soát ni b. Và kt qu là s phát trin quá nhanh v quy mô không đi kèm
vi s phát trin trong h thng kim soát ni b dn đn nhng ri ro v gian ln,
tht thoát tài sn, hàng hóa, gim nng lc cnh tranh trên th trng.
Vi 25 siêu th quy mô ln tri dài t Nam ra Bc cùng vi mt h thng các
ca hàng kinh doanh tin li, h thng siêu th BigC đc đánh giá là mt trong
nhng h thng kinh doanh bán l ln nht ti Vit Nam hin nay. S phát trin  t
v s lng các ca hàng kéo theo các ri ro, gian ln mi phát sinh, và kh nng
đi phó ri ro tr thành mt thách thc đi vi h thng kim soát ni b ca Công
ty. Yêu cu đc đt ra là s phát trin v quy mô kinh doanh phi đi kèm vi s
phát trin vng mnh ca h thng kim soát ni b, đ sc ngn nga, phát hin
các ri ro, gian ln.
Vi lý do nh vy, tác gi quyt đnh chn đ tài nghiên cu “Hoàn thin h
thng KSNB ti các siêu th BigC Vit Nam”. C th, đ tài đc xây dng trên
phng din hoàn thin h thng đã có sn đ đáp ng vi yêu cu ca hot đng
kinh doanh trong môi trng mi.
2. Tng quan các nghiên cu đã thc hin v h thng KSNB
ã có rt nhiu nghiên cu đc thc hin v h thng KSNB ti các loi hình
doanh nghip khác nhau, các nghiên cu đc thc hin trên phm vi rng là tng
2

th doanh nghip hoc đc thc hin trên phm vi hp là mt chu trình c th. 
đây tác gi xin đc lc chn 2 nghiên cu đã thc hin v h thng KSNB gn
đây: nghiên cu th nht là nghiên cu trong lun vn thc s v h thng KSNB ti
tp đoàn Tín Ngha và nghiên cu trong lun vn thc s v h thng KSNB ti các
doanh nghip vin thông di đng Vit Nam.

 nghiên cu h thng KSNB cho mt tp đoàn ln, vi nhiu công ty con và
công ty liên kt. ây là nét tng đng gia nghiên cu này vi nghiên cu ca tác
gi trong lun vn, BigC cng bao gm nhiu ca hàng, nhiu b phn trc thuc.
Thông qua nghiên cu này, tác gi đã đa ra mt s gii pháp hu ích đ hoàn thin
h thng KSNB ti Tp đoàn Tín Ngha nh: thc hin chng trình đào to v
KSNB cho tt c các b phn, công ty trong tp đoàn; xây dng b quy chun đo
đc riêng vi tng đc thù ngành ngh trong tp đoàn; khc phc tình trng kiêm
nghim  mt s công ty con, mt s b phn ti vn phòng chính hay thng
xuyên thc hin kho sát cho nhân viên v h thng KSNB.
Trong khi đó,  nghiên cu h thng KSNB ti các công ty vin thông ti Vit
Nam. Tác gi đã thc hin kho sát h thng KSNB ti các công ty vin thông ln
ti Vit Nam nh Mobifone, Vinaphone hay Viettel. Tác gi cng đã đa ra mt s
các gii pháp hu ích nh: khc phc tình trng bt kiêm nhim  mt s công ty
vin thông; thc hin đánh giá thng xuyên và đnh k các ri ro, tip cn các ri
ro mt cách có h thng hay hot đng ca Ban kim soát nên đc đc lp vi Ban
giám đc.
Tt c các nghiên cu này đã giúp tác gi có nhng cái nhìn toàn din hn, sâu
rng hn và đa dng hn v h thng KSNB, đ t đó phát trin mc tiêu nghiên
cu v h thng KSNB ti BigC Vit Nam.
3. Mc tiêu nghiên cu
V mt lý lun, nghiên cu nhm h thng hóa li nhng lý lun c bn v
KSNB và nhng lý lun m rng trên khía cnh qun tr ri ro doanh nghip đc
trình bày trong báo cáo COSO 1992 và COSO 2004.
3

V mt thc tin, nghiên cu hng đn mc tiêu đánh giá thc trng h thng
KSNB ti BigC Vit Nam, t đó đ xut các gii pháp nhm hoàn thin h thng
KSNB, đm bo ti thiu hóa ri ro cho doanh nghip và hng đn s phát trin
bn vng.
4. i tng nghiên cu và phm vi nghiên cu

i tng nghiên cu ca đ tài là lý lun chung v KSNB theo báo cáo COSO
2004 và thc tin h thng KSNB ti BigC Vit Nam
 tài nghiên cu lý lun và thc tin v h thng KSNB ti BigC Vit Nam
da vào các yu t cu thành h thng KSNB theo báo cáo COSO 2004, ch không
đi sâu vào phân tích mt quy trình nghip v c th.
5. Phng pháp nghiên cu
Phng pháp nghiên cu đc s dng trong nghiên cu là s kt hp gia
phng pháp đnh tính và phng pháp đnh lng. Phng pháp đnh tính đc
th hin bng vic nghiên cu các tài liu ni b ca Công ty, trong khi phng
pháp đnh lng trong nghiên cu đc th hin thông qua thng kê mô t đ rút ra
thc trng v KSNB.
Các công c nghiên cu đc s dng bao gm: bng câu hi kho sát, kt qu
phng vn, phân tích và tng hp.
D liu thu thp là kt qu t vic phng vn, gi bng câu hi kho sát đi vi
các v trí liên quan ti vn phòng chính BigC Vit Nam và 25 siêu th.
6. Nhng đóng góp mi ca đ tài
Vi mc tiêu nghiên cu nh trên, v mt xã hi nói chung đ tài m ra mt cái
nhìn mi hn cho ngi đc v h thng KSNB ti các siêu th, vn ít đc nghiên
cu trc đây. V mt ni b BigC Vit Nam, đ tài là nghiên cu đu tiên v h
thng KSNB cho BigC Vit Nam, giúp Ban giám đc có cái nhìn toàn din nht,
tng quan nht v thc trng h thng KSNB ti BigC Vit Nam. T đó, đ tài
mong mun đóng góp nhng gii pháp đ hoàn thin h thng KSNB này, giúp hn
ch ri ro và xây dng mt h thng KSNB hu hiu và hiu qu.

4

7. Kt cu lun vn
Ngoài phn li m đu, kt lun, lun vn bao gm 3 chng chính, c th:
Chng 1: Tng quan v h thng KSNB
Chng 2: Thc trng h thng KSNB ti BigC Vit Nam

Chng 3: Hoàn thin h thng KSNB ti BigC Vit Nam
5

CHNG 1
TNG QUAN V H THNG KIM SOÁT NI B
1.1 Lch s hình thành và phát trin
H thng KSNB đc ra đi thông qua hot đng ca các công ty kim toán đc
lp. Vào nhng nm cui th k 19, khi thc hin chc nng nhn xét báo cáo tài
chính, các kim toán viên đã sm nhn thc rng không cn thit, cng nh không
thc t khi yêu cu kim tra tt c các nghip v kinh t phát sinh mà ch cn chn
mu đ kim tra và da vào s tin tng vào h thng kim soát ni b do đn v
đc kim toán s dng trong vic x lý, tp hp các thông tin đ lp BCTC. Lúc
này, các kim toán viên bt đu quan tâm đn KSNB.
Hình thc ban đu ca KSNB là kim soát tin và bt đu t cuc cách mng
công nghip. n nm 1905, Robert Montgomery đã đa ra ý kin v mt s vn đ
liên quan đn KSNB trong tác phm “Lý thuyt và thc hành kim toán”. Nm
1929, thut ng KSNB đc đ cp mt cách chính thc trong công b ca Cc D
tr Liên bang Hoa K (Federal Reserve Bulletin- FED). Cng trong nm này, Hip
hi K toán viên công chng Hoa K (AICPA- American Institute of Certified
Public Accountants) đã đnh ngha KSNB “…là các bin pháp và cách thc đc
chp nhn và đc thc hin trong mt t chc đ bo v tin và các tài sn khác,
cng nh kim tra s chính xác trong ghi chép s sách”.
Sau s kin phá sn ca Công ty Mc Kesson & Robbins, vic nghiên cu và đánh
giá v KSNB ngày càng đc chú trng nhiu hn trong mt cuc kim toán. Nm
1949, công trình nghiên cu đu tiên v KSNB đc công b bi AICPA vi nhan
đ “KSNB, các nhân t cu thành và tm quan trng đi vi qun tr doanh nghip
và đi vi kim toán viên đc lp”. Hàng lot các chun mc kim toán đc ban
hành đã đ cp đn các khía cnh và khái nim khác nhau ca KSNB nh báo cáo
v th tc kim toán 29 (SAP- Statement Auditing Procedure) v “ phm vi xem xét
KSNB ca kim toán viên đc lp”, SAP 33, SAP54 v “tìm hiu và đánh giá

KSNB”. Nhìn chung trong sut mt quá trình phát trin ca thut ng KSNB t
nm 1958 đn trc gia thp niên 1970, khái nim KSNB đã có nhng bc phát
6

trin đáng k, không còn b bó hp là khái nim liên quan đn th tc bo v tài sn
và ghi chép s sách k toán, tuy nhiên cng ghi nhn rng, trong giai đon này,
KSNB ch dng li nh là mt phng tin phc v cho kim toán viên đc lp
trong quá trình thc hin kim toán BCTC.
Vào nhng thp niên 1970-1980 đng trc s phát trin kinh t mnh m ca
nhiu quc gia, s lng các công ty tng nhanh đng thi s v gian ln cng
không ngng gia tng, rt nhiu các tranh lun v các tiêu chun đánh giá tính hu
hiu ca KSNB din ra. Kt qu là, nm 1985 y ban COSO đc thành lp di
s bo tr ca nm t chc ngh nghip, s ra đi ca y ban COSO đánh du mt
bc ngoc quan trng trong quá trình phát trin ca khái nim KSNB. COSO đã
chính thc s dng t KSNB đ thay th cho thut ng kim soát ni b v k toán.
Nm 1988, SAS 55 ra đi vi ni dung “Xem xét kim soát ni b trong kim toán
báo cáo tài chính”, trong đó đa ra 3 b phn ca KSNB là môi trng kim soát,
h thng k toán và các th tc kim soát.
n nm 1992, COSO đã phát hành Báo cáo nm 1992, đây là tài liu đu tiên
trên th gii đã đa ra khuôn mu lý thuyt v KSNB mt cách đy đ và có h
thng. Báo cáo COSO đa ra 5 b phn ca KSNB bao gm môi trng kim soát,
đánh giá ri ro, các hot đng kim soát, thông tin và truyn thông, giám sát. Thông
qua báo cáo COSO, khái nim KSNB đã đc m rng ra mang tính qun tr,
không còn là mt vn đ liên quan đn BCTC, mà còn trên c phng din hot
đng và tuân th.
T sau giai đon báo cáo COSO ra đi đn nay, đã có rt nhiu các nghiên cu
chuyên sâu v KSNB trong nhiu lnh vc ngành ngh khác nhau. Nm 2001,
COSO trin khai nghiên cu h thng qun tr ri ro doanh nghip (ERM –
Enterprise Risk Management Framework) trên c s báo cáo COSO 1992, và cho ra
đi báo cáo COSO 2004 v qun tr ri ro doanh nghip. Nm 2006, COSO nghiên

cu và ban hành hng dn “Kim soát ni b đi vi báo cáo tài chính – Hng
dn cho các công ty đi chúng có quy mô nh”. Phát trin theo hng công ngh
thông tin, nm 1996 bn tiêu chun có tên “Các mc tiêu kim soát trong công ngh
7

thông tin và các lnh vc liên quan” (COBIT – Control Objectives for Information
and Related Technology) do Hip hi v kim soát và kim toán h thng thông tin
(ISACA – Information System Audit and Control Association) ban hành. Trên
phng din kim toán đc lp, các chun mc kim toán ca M cng chuyn
sang s dng báo cáo COSO làm nn tng đánh giá h thng KSNB nh: SAS 78
(1995), SAS 94 (2001). H thng chun mc kim toán quc t (ISA – International
Standard on Auditing) cng s dng COSO khi yêu cu xem xét h thng KSNB
trong quá trình kim toán BCTC, c th nh: ISA 315, ISA 265.
Nhìn chung, qua mt quá trình phát trin lâu dài t lúc khai sinh đn nay, khái
nim v KSNB đã không ngng đc m rng và nâng cao. Trong đó s ra đi ca
báo cáo COSO đánh du mt bc ngoc quan trng, t nhng khái nim s khai
v kim soát tin, KSNB ngày nay đc m rng trên phng din qun tr ri ro
doanh nghip, là công c đc lc cho ban qun tr ca bt k công ty nào nhm ti
thiu hóa ri ro.
1.2 nh ngha kim soát ni b
T khi khai sinh đn nay, có rt nhiu các đnh ngha v KSNB, theo các giai
đon phát trin mà các đnh ngha cng có nhng thay đi nht đnh. Sau đây là mt
s đnh ngha v KSNB theo tng giai đon phát trin:
Nm 1929, KSNB đc FED đnh ngha là mt công c đ bo v tin và các tài
sn khác đng thi thúc đy nâng cao hiu qu hot đng, và đây là mt c s đ
phc v cho vic ly mu th nghim ca kim toán viên.
Nm 1936, AICPA đnh ngha KSNB là các bin pháp và cách thc đc chp
nhn và đc thc hin trong mt t chc đ bo v tin và các tài sn khác, cng
nh kim tra s chính xác trong ghi chép s sách k toán.
Nm 1958, khái nim KSNB đc CAP chia thành 2 khái nim nh là kim soát

ni b v k toán và kim soát ni b v qun lý. Trong đó, KSNB v k toán bao
gm k hoch t chc, các phng pháp và th tc liên h trc tip đn vic bo v
tài sn và tính đáng tin cy ca s liu k toán. KSNB v qun lý bao gm k hoch
t chc, các phng pháp và th tc liên quan ch yu đn tính hu hiu trong hot
8

đng và s tuân th chính sách qun tr. Hai khái nim này tn ti trong mt giai
đon khá lâu t nm 1958 đn nhng nm gia thp niên 1970.
1.2.1 Theo báo cáo COSO 1992
Nm 1992, báo cáo COSO ra đi đã chính thc s dng khái nim KSNB thay vì
kim soát ni b k toán và kim soát qun lý nh trc đây. Theo COSO 1992,
KSNB đc đnh ngha nh sau:
“ Kim soát ni b là mt quá trình b chi phi bi ngi qun lý, hi đng qun
tr và các nhân viên ca đn v, nó đc thit lp đ cung cp mt s đm bo hp
lý nhm đt đc các mc tiêu sau đây”
S hu hiu và hiu qu ca hot đng
S tin cy ca báo cáo tài chính
S tuân th pháp lut và các quy đnh”
Trong đnh ngha trên, có 4 khái nim đc tp trung làm rõ:
Kim soát ni b là mt quá trình: các hot đng ca doanh nghip là mt quá
trình t khâu lp k hoch đn thc hin và giám sát, các doanh nghip cn kim
soát các hot đng này thông qua KSNB. KSNB không phi là mt s kin hay mt
tình hung mà là mt chui các hot đng trong t chc, hin din trong mi b
phn, có mi quan h cht ch, không th tách ri vi các hot đng ca t chc.
Con ngi: khái nim này nhn mnh rng KSNB đc thit k và vn hành bi
con ngi, đó là Hi đng qun tr, Ban giám đc, nhà qun lý và các nhân viên
trong đn v. Nhng mt khác, KSNB ch là công c mà các nhà qun lý s dng đ
qun lý hot đng ca t chc, không có chc nng thay th nhà qun lý.
m bo hp lý: KSNB ch cung cp mt s đm bo hp lý cho các nhà qun lý
trong vic đt đc các mc tiêu ca t chc, không th đm bo tuyt đi.

Các mc tiêu: mi doanh nghip đu có các mc tiêu cn thc hin, các mc tiêu
này có th là mc tiêu chung cho toàn doanh nghip hoc mc tiêu riêng cho tng
b phn, tng hot đng. Có th chia thành 3 nhóm mc tiêu nh sau:
Nhóm mc tiêu v hot đng: nhn mnh đn s hu hiu và hiu qu ca vic
s dng các ngun lc;
9

Nhóm mc tiêu v BCTC: nhn mnh đn tính trung thc, hp lý và đáng tin cy
ca BCTC;
Nhóm mc tiêu v s tuân th: nhn mnh đn vic tuân th pháp lut và các quy
đnh.
Tuy nhiên, h thng KSNB hu hiu ch có th cung cp s đm bo hp lý đt
đc các mc tiêu liên quan nh tính đáng tin cy ca BCTC, s tuân th pháp lut
và các quy đnh. i vi các mc tiêu v hot đng, h thng KSNB ch cung cp
s đm bo hp lý rng các nhà qun lý vi vai trò giám sát, vi hành đng kp thi
s giúp t chc đt đc các mc tiêu.
1.2.2 Theo báo cáo COSO 2004
Báo cáo COSO 2004 đc phát trin t COSO 1992 theo hng qun tr ri ro
doanh nghip nhng không mang tính cht thay th báo cáo COSO 1992, trong đó
qun tr ri ro doanh nghip đc đnh ngha:” là mt quá trình, chu s chi phi
bi ban qun tr và toàn th nhân viên ca doanh nghip, đc áp dng trong vic
thit lp các chin lc liên quan đn toàn doanh nghip, đc thit k đ xác đnh
các s kin tim tàng có th nh hng đn doanh nghip, và qun tr ri ro trong
gii hn ri ro chp nhn đc, đ cung cp s đm bo hp lý nhm đt đc các
mc tiêu ca doanh nghip.
nh ngha này phn ánh các khái nim c bn. Qun tr ri ro doanh nghip là:
Là mt quá trình din ra liên tc và xuyên sut trong doanh nghip;
Chu tác đng bi tt c nhân viên các cp ca doanh nghip;
c áp dng trong vic thit lp các chin lc;
Áp dng trên toàn doanh nghip,  mi cp đ và đn v, và bao gm vic xem

xét danh mc cp đ ri ro doanh nghip;
c thit k đ xác đnh các ri ro tim tàng, nu chúng xy ra, s nh hng
ti doanh nghip và đ qun tr ri ro trong gii hn ri ro chp nhn đc;
Có th cung cp s đm bo hp lý cho ban qun tr và ban giám đc doanh
nghip;
10

Hng đn đt đc các mc tiêu chung hoc riêng l nhng không chng chéo
nhau.
1.3 Các b phn cu thành h thng kim soát ni b theo COSO 2004
V mt lý lun, COSO 2004 là mt bc phát trin m rng ca COSO 1992,
không mang tính cht thay th cho COSO 1992 mà ch đi sâu v phng din qun
tr ri ro doanh nghip.
Theo Báo cáo COSO 2004, h thng KSNB bao gm 8 b phn: môi trng
kim soát, thit lp mc tiêu, nhn dng s kin, đánh giá ri ro, đi phó ri ro,hot
đng kim soát, thông tin- truyn thông và giám sát.
C th nh sau:
1.3.1 Môi trng kim soát
Môi trng kim soát phn ánh sc thái chung ca mt t chc, tác đng đn ý
thc ca mi ngi trong đn v, là nn tng cho các b phn khác trong h thng
KSNB. ây là thành phn quan trng nht ca h thng KSNB và là nn tng cho
các thành phn khác trong h thng KSNB, quyt đnh đn hiu qu ca h thng
KSNB.
Môi trng kim soát bao gm các nhân t: tính chính trc và các giá tr đo đc;
cam kt v nng lc, trit lý và phong cách điu hành ca nhà qun lý; cách thc
phân đnh quyn hn và trách nhim, chính sách nhân s; và s quan tâm và ch đo
ca hi đng qun tr.
1.3.1.1 Tính trung thc và các giá tr đo đc: đc th hin qua vn hóa ca t
chc. Vn hóa ca t chc bao gm các chun mc v cách ng x và các giá tr
đo đc, cách truyn đt và thc hin trong thc tin. Nhà qun lý cao cp đóng

mt vai trò quan trng trong vic xây dng vn hóa ca t chc và thit lp nn
tng đo đc cho t chc. Ngi qun lý ca các doanh nghip cn chp nhn quan
đim rng hành đng tuân th nguyên tc đo đc là phng thc kinh doanh đúng
đn. Mun xây dng mt vn hóa t chc tt, các nhân viên trung thc và tuân th
các giá tr đo đc ca doanh nghip, thì trc ht nhà qun lý phi là tm gng
11

ln v vic tuân th các chun mc đo đc, hot đng kinh doanh ca doanh
nghip phi công khai minh bch.
Khi xây dng tính trung thc và các giá tr đo đc, cn chú ý đn hai vn đ
chính: áp lc và c hi; xây dng và truyn đt các hng dn v đo đc.  các
nhân viên trong doanh nghip tuân th tính chính trc và các giá tr đo đc, cn
gim thiu các áp lc và c hi phát sinh gian ln. Mt khác, đ đm bo cho tính
trung thc và các giá tr đo đc đc thc hin ti doanh nghip, vic xây dng và
truyn đt các hng dn v đo đc là mt yêu cu cn thit, giúp toàn th nhân
viên trong doanh nghip hiu rõ v vn hóa ca doanh nghip mình.
Tính trung thc và giá tr đo đc là nhân t quan trng ca môi trng kim
soát, có tác đng đn vic thit k, thc hin và giám sát các nhân t khác ca
KSNB.
1.3.1.2 Cam kt v nng lc: Nng lc phn ánh kin thc và k nng cn thit
đ hoàn thành mt nhim v nht đnh. Nhà qun lý cn xác đnh rõ yêu cu v
nng lc cho mt công vic nht đnh và c th hóa thành các yêu cu v kin thc
và k nng.
1.3.1.3 Hi đng qun tr và y ban kim toán: Tính hu hiu ca môi trng
kim soát ph thuc vào s đc lp ca Hi đng qun tr và y ban kim toán vi
Ban điu hành, kinh nghim và v trí ca các thành viên trong Hi đng qun tr,
mc đ tham gia, mc đ giám sát và các hành đng ca hi đng qun tr đi vi
hot đng công ty.
1.3.1.4 Trit lý qun lý và phong cách điu hành ca nhà qun lý: Tác đng
đn cách thc doanh nghip đc điu hành. Mt doanh nghip hot đng trong

môi trng có ri ro thp s có quan đim khác v KSNB so vi doanh nghip hot
đng trong mt môi trng có ri ro cao, doanh nghip có ri ro cao hn s chú
trng xây dng mt h thng KSNB đy đ hn, cht ch hn đ đ sc hn ch,
phát hin và đi phó vi các ri ro có th phát sinh. Trit lý qun lý và phong cách
điu hành ca nhà qun lý còn th hin thông qua thái đ, quan đim ca nhà qun
12

lý v vic lp và trình bày BCTC, vic la chn các chính sách k toán, các c
tính k toán, và vic phân nhim k toán viên.
1.3.1.5 C cu t chc: là h thng phân công trách nhim và quyn hn ti mt
doanh nghip. Mt c cu t chc thích hp cn chú ý đn các ni dung: xác đnh
rõ quyn hn và trách nhim ch yu đi vi tng hot đng, xác đnh cp bc cn
báo cáo thích hp. Xây dng cô cu t chc phi phù hp vi quy mô, bn cht
hot đng ca doanh nghip, nhm giúp doanh nghip thc hin các chin lc đ
đt đc các mc tiêu ca mình.
1.3.1.6 Phân đnh quyn hn và trách nhim: là vic xác đnh mc đ t ch,
quyn hn ca tng cá nhân hay tng nhóm trong vic đ xut và gii quyt vn đ,
trách nhim báo cáo đi vi các cp có liên quan. Doanh nghip cn c th hóa
quyn hn và trách nhim ca tng nhân viên, tng b phn, công ty thành viên…
trong doanh nghip, giúp mi thành phn hiu đc nhim v, trách nhim ca
mình là gì trong vic thc hin các chin lc đ đt đc các mc tiêu.
1.3.1.7 Chính sách nhân s: đc biu hin thông qua vic tuyn dng, hng
nghip, đào to, đánh giá, t vn , đng viên, khen thng và k lut. ây cng là
thông đip ca doanh nghip v yêu cu đi vi tính chính trc, hành vi đo đc và
nng lc mà doanh nghip mong đi t nhân viên.
1.3.2 Thit lp mc tiêu
Thit lp mc tiêu: mc tiêu phi có trc khi doanh nghip xác đnh các s kin
tim nng nh hng đn thành qu ca mình. Qun tr ri ro doanh nghip đm
bo rng vic qun tr có mt quá trình đ thit lp mc tiêu và các mc tiêu đc
la chn phi h tr và tng ng vi s mnh ca doanh nghip, mong mun ri

ro ca doanh nghip, có th là mt quy trình chính thc hay không chính thc và
mc tiêu có th đc trình bày rõ ràng hay đc hiu ngm. Có 2 mc đ mc tiêu:
mc tiêu toàn đn v và mc tiêu tng b phn:
Mc tiêu toàn đn v: mc tiêu này thng đc th hin thông qua s mng ca
t chc và các cam kt v giá tr ca t chc vi xã hi. Da vào đây, đn v s có
13

đánh giá đ xây dng mt chin lc tng th, t đó phân b ngun lc ca doanh
nghip mt cách hp lý nht.
Mc tiêu tng b phn: trc ht phi xut phát t chin lc tng th ca doanh
nghip. Các mc tiêu này đc thit lp cho các hot đng khác nhau ca doanh
nghip nh mua hàng, bán hàng, sn xut…Nhng mc tiêu ca tng b phn này
phi có s kt ni vi mc tiêu chung ca doanh nghip và có s kt ni ln nhau
đ nhm đt đc mc tiêu chung ca doanh nghip.
Xét trên phng din phân loi mc tiêu, có 3 loi mc tiêu chính: mc tiêu hot
đng, mc tiêu BCTC và mc tiêu tuân th. Trong đó,
Mc tiêu hot đng: gn lin vi vic hoàn thành nhim v c bn ca đn v,
mc đích ch yu cho s tn ti ca đn v. Bao gm nhng mc tiêu chi tit, có
liên quan đn hot đng ca doanh nghip nhm nâng cao tính hu hiu và hiu qu
trong vic đt đc mc đích cui cùng ca doanh nghip.
Mc tiêu BCTC: hng đn vic công b BCTC trung thc và đáng tin cy.
Mc tiêu tuân th: đòi hi các doanh nghip khi tin hành hot đng kinh doanh
ca mình phi tuân th vi các lut l và quy đnh ca quc gia ni doanh nghip
đang hot đng. Mi doanh nghip có th s dng các chin lc và bin pháp kinh
doanh riêng nhng nht thit phi phù hp vi lut l và quy đnh trong môi trng
pháp lý mà doanh nghip đang hot đng.
Mt mc tiêu theo cách phân loi này có th h tr hay trùng lp vi mt mc
tiêu khác, nhng xét mt cách toàn din các mc tiêu phi đu không đc lp mà
phi b sung, h tr và liên kt ln nhau. S sp xp, phân loi mc tiêu còn ph
thuc vào tng tình hung c th. iu quan trng nht ca các mc tiêu tng b

phn là phi hp cht ch vi nhau đ đt đc mc tiêu chung ca toàn doanh
nghip.
Mt h thng KSNB hu hiu nên cung cp s đm bo hp lý giúp đn v đt
đc mc tiêu hot đng, mc tiêu BCTC và mc tiêu tuân th. Trong đó, mc tiêu
tuân th và mc tiêu BCTC da vào nhng tiêu chun đc thit lp mt cách đc
lp t bên ngoài, vic đt đc các mc tiêu này phn ln nm trong tm kim soát
14

ca doanh nghip. Trong khi mc tiêu hot đng li không nh vy, trc ht mc
tiêu hot đng không da vào các tiêu chun bên ngoài mà da vào các tiêu chun
bên trong; tip theo mt đn v có th thc hin đc mc tiêu theo cách d kin
ban đu nhng cng có th thay đi do s thay đi ca môi trng kinh doanh, ca
đi th cnh tranh, t đó mà mc tiêu hot đng s có s thay đi nht đnh. Hay
nói cách khác, vic đt đc các mc tiêu hot đng không hoàn toàn thuc tm
kim soát ca doanh nghip.
T các mc tiêu đã xác đnh, nhà qun lý tin hành nhn dng và phân tích các
ri ro có th phát sinh làm cho doanh nghip có nguy c không đt đc các mc
tiêu đã đ ra, t đó đa ra các bin pháp qun tr ri ro. Quá trình này đc lp đi
lp li và là nhân t đ KSNB hu hiu.
1.3.3 Nhn dng s kin
Nhn dng s kin: các s kin bên trong và bên ngoài tác đng đn vic đt
đc mc tiêu ca doanh nghip phi đc xác đnh, phân bit gia ri ro và c
hi. C hi đc chuyn ngc tr li thành chin lc hay quy trình thit lp mc
tiêu ca doanh nghip. Nhn dng s kin là mt quá trình lp đi lp li và thng
nm trong quá trình lp k hoch ca mt doanh nghip. Cn c vào ngun gc ri
ro có th chia thành 2 loi: ri ro phát sinh t các nhân t bên ngoài và ri ro phát
sinh t các nhân t bên trong. Vic nhn dng nhng nhân t bên ngoài và bên
trong làm gia tang ri ro cho đn v s là yu t quyt đnh s thành công ca vic
đánh giá ri ro. T các nhân t chính đc nhn din, các nhà qun lý s có các
biên pháp đ đi phó vi chúng và ngn nga các ri ro phát sinh. Ngoài ra, các ri

ro còn đc nhn dng theo mc đ hot đng, xem xét các ri roc hung ca toàn
đn v cng nh các ri ro ca tng hot đng. ánh giá đúng đn ri ro  mc đ
hot đng s góp phn duy trì ri ro  mc đ toàn đn v mt cách hp lý. Sau khi
nhn dng các ri ro, doanh nghip cn tin hành phân tích ri ro.
1.3.4 ánh giá ri ro
Mi doanh nghip tùy vào môi trng kinh doanh, đc đim ngành ngh ca
mình, luôn phi đi din vi rt nhiu các ri ro xut phát t môi trng bên ngoài
15

ln môi trng bên trong doanh nghip. Quan trng hn c là mi doanh nghip
phi t nhân bit và đi phó vi các ri ro có th xy ra cho doanh nghip mình. Vì
vy đánh giá ri ro là yêu cu quan trng đi vi s tn ti ca mi doanh nghip.
ánh giá ri ro là quá trình nhn dng và phân tích nhng ri ro nh hng đn
vic đt đc mc tiêu, t đó có th qun tr đc ri ro. iu kin tiên quyt đ
đánh giá ri ro là thit lp mc tiêu, các mc tiêu  các mc đ khác nhau nhng
phi nht quán. ng thi, môi trng kinh doanh ca các doanh nghip luôn vn
đng không ngng, điu này đòi hi c ch nhn dng và đi phó ri ro ca doanh
nghip cng phi vn đng và phù hp vi nhng thay đi t môi trng.
Mun đánh giá ri ro trc ht bn thân các doanh nghip cn xác đnh cho mình
các mc tiêu, xác đnh mc tiêu không phi là mt nhân t ca KSNB nhng là điu
kin tiên quyt đ KSNB có th thc hin đc.
Ri ro đc phân tích, xem xét kh nng xy ra và mc đ nh hng, t đó làm
c s đ xác đnh các ri ro này nên đc qun lý nh th nào. Ri ro đc đánh
giá trên hai khía cnh là tim tàng và hin hu.
Mc đ Ri ro= mc đ thit hi trong trng hp phát sinh ri ro x xác sut xy
ra ri ro. Do đó, khi phân tích ri ro cn phân tích c 2 yu t mc đ thit hi và
xác xut xy ra. Trên thc t, có rt nhiu phng pháp đ thc hin phân tích ri
ro nhng nhìn chung thng bao gm 3 bc tun t theo mô t sau:

 qun tr ri ro ca doanh nghip, các nhà qun lý có rt nhiu các hành đng
khác nhau tùy thuc vào kt qu phân tích ri ro, trong trng hp ri ro có mc đ
nh hng ln và xác sut xy ra cao thì đòi hi doanh nghip phi tp trung chú ý
đ gii quyt ri ro, nhng ngc li mc đ ri ro thp thì doanh nghip có th
ánh giá tm quan trng ca ri ro

ánh giá xác sut xy ra ri ro
Xem xét phng pháp qun tr ri ro

16

chn thái đ chp nhn ri ro. Các quyt đnh v ng phó vi ri ro ca doanh
nghip cn phi đc cân nhc đn mc đ cân bng gia chi phí phi b ra đ
qun tr ri ro và thit hi có th xy ra t ri ro.
1.3.5 i phó ri ro
i phó ri ro: Ban qun tr la chn các phng án đi phó ri ro khác nhau.
Có 4 cách đi phó ri ro chính: né tránh, chp nhn, gim thiu và chia s ri ro.
Vic la chn cách đi phó nào tùy thuc vào mc đ chp nhn ri ro ca doanh
nghip. Khi la chn các phng án đi phó ri ro, doanh nghip cn xem xét đn
vn đ chi phí, doanh nghip cn thc hin bài toán v li ích và chi phí. Nhng
trng hp chi phí cao hn thit hi ca ri ro gây ra thì doanh nghip có th chn
phng án chp nhn ri ro hoc xem xét đn vic chia s ri ro. Các bin pháp v
gim thiu ri ro thông thng s đc tin hành khi chi phí thp hn thit hi ca
ri ro gây ra.
1.3.6 Hot đng kim soát
Hot đng kim soát là tp hp các chính sách và th tc, đm bo cho các ch

th ca nhà qun lý đc thc hin, là các hành đng cn thit thc hin đ đi phó
vi ri ro đe da đn vic đt đc mc tiêu ca t chc. Hot đng kim soát tn
ti  mi b phn và mi cp đ t chc trong mt đn v. Hot đng kim soát bao
gm: chính sách kim soát và th tc kim soát. Trong đó,
Chính sách kim soát là nhng nguyên tc cn làm, là c s cho vic thc hin
các th tc kim soát. Còn th tc kim soát là nhng quy đnh c th đ thc thi
chính sách kim soát.  nâng cao tính hu hiu ca hot đng kim soát, cn theo
dõi kt qu ca vic áp dng hot đng kim soát và có các bin pháp điu chnh
thích hp.
Có nhiu loi hot đng kim soát khác nhau trong mt doanh nghip, nu xét v
mc đích có th chia hot đng kim soát thành 3 loi: kim soát phòng nga, kim
soát phát hin và kim soát bù đp. V chc nng có th chia hot đng kim soát
ph bin trong doanh nghip nh sau:
• Soát xét ca nhà qun lý cp cao
17

• Qun tr hot đng
• Phân chia trách nhim hp lý
• Kim soát quá trình x lý thông tin
• Kim soát vt cht
• Phân tích rà soát
1.3.6.1 Soát xét ca nhà qun lý cp cao
Là vic soát xét ca lãnh đo cp cao trong doanh nghip nh so sánh kt qu thc
t vi d toán, d báo, vi k trc hay vi đi th cnh tranh. Các chng trình
quan trng ca doanh nghip đòi hi phi đc soát xét đ xác đnh mc đ hoàn
thành.
1.3.6.2 Qun tr hot đng
Ngi qun lý  cp trung gian s soát xét các báo cáo v hiu qu ca tng b
phn mà mình ph trách so vi d toán/k hoch đã đ ra. Vic soát xét phi tp
trung vào c 3 mc tiêu ca KSNB.

1.3.6.3 Phân chia trách nhim hp lý
Phân chia trách nhim hp lý là mt kim soát phòng nga và kim soát phát hin
hiu qu, giúp gim thiu các c hi dn đn sai sót cng nh gian ln đng thi
giúp phát hin chúng mt cách kp thi nht. Phân chia trách nhim hp lý đòi hi
phi đm bo 2 yêu cu:
• Không đ mt cá nhân nm tt c các khâu ca mt quy trình nghip v t lúc
phát sinh cho đn khi kt thúc.
• Phi có s tách bit gia các chc nng sau: chc nng xét duyt nghip v và
chc nng bo qun tài sn, chc nng k toán và chc nng bo qun tài sn,
chc nng phê duyt nghip v và chc nng k toán.
1.3.6.4 Kim soát quá trình x lý thông tin
Kim soát quá trình x lý thông tin đc chia thành 2 loi chính: kim soát chung
và kim soát ng dng. Trong đó,
Kim soát chung: là hot đng kim soát áp dng cho tt c các h thng ng dng
đ đm bo cho các h thng này hot đng liên tc và n đnh. Bao gm: kim