Luận văn thạc sĩ Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

B GIÁO DCăVĨăO TO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM



NGUYN NGC PHONG LAN


PHÂN TÍCH NHÂN T NH HNG N HIU QU
HOT NG CA CỄC NGỂN HÀNG THNG MI
C PHN VIT NAM




LUNăVNăTHCăSăKINHăT



Nmă2013


B GIÁO DCăVĨăO TO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM



NGUYN NGC PHONG LAN

PHÂN TÍCH NHÂN T NH HNG N HIU QU
HOT NG CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
C PHN VIT NAM

CHUYÊN NGÀNH: NGÂN HÀNG
MÃ S: 60340201

Ngiăhng dn khoa hc:
PGS TS Trm Th XuânăHng


Nmă2013


LI CAM OAN
Tôiăxinăcamăđoanărngă đâyălàăcông trình nghiên cu ca tôi, có s hng
dn, h tr t ngiăhng dn khoa hc là PGS. TS. Trm Th XuânăHng.ăCácă
ni dung nghiên cu và kt qu trongăđ tài này là trung thcăvàăchaătngăđc ai
công b trong bt c công trình nghiên cu khoa hc nào. Nhng s liu trong các
bng biu phc v cho vic phân tích, nhnăxét,ăđánhăgiáăđc chính tác gi thu
thp t các ngun khác nhau có ghi trong phn tài liu tham kho.
Nu có bt kì sai sót, gian ln nào tôi xin hoàn toàn chu trách nhimătrc
Hiăđng cngănhăkt qu lunăvnăca mình.

TP.H ChíăMinh,ăngàyă24ăthángă09ănmă2013
Tác gi

Nguyn Ngc Phong Lan

LI CM N



Li cm n đu tiên tôi xin gi ti Quý thy cô trng HăăKinh
T TP.HCMăđư tn tâm truyn đt kin thc cho tôi cng nh các hc viên cao
hc trong thi gian qua đ tôi có nn tng tri thc và các k nng đ hoàn thành
đc lun vn thc săkinh t.

Và hn ht tôi xin gi li tri ân sâu sc và chân thành ti ngi hng
dn khoa hc là PGS. TS. Trm Th Xuână Hng đư tn tình hng dn tôi
trong sut quá trình thc hin lun vn này.

Do kh nng và điu kin nghiên cu còn hn ch nên lun vn này có
nhiu thiu sót. Kính mong quý thy côăcng nh các bn đc thông cm và góp
ý. Tôi xin chân thành cm n.


Hc
viên


Nguyn Ngc Phong Lan

MC LC
∆
Trang
PHN GII THIU 1
1. Tính cp thit caăđ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu và câu hi nghiên cu 2
3. Phngăphápănghiênăcu 2
4. ụănghaăthc tin caăđ tài 6
5. Phmăviăvàăđiătng nghiên cu 7


CHNG 1: LÝ LUN TNG QUAN V CÁC NHÂN T NH HNG
N HIU QU HOT NG CA NHTM C PHN 8
1.1. Tng quan các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca NHTM .
8
1.1.1. Hiu qu hotăđng ca NHTM 8
1.1.2. Các nhân t nhăhngăđn hiu qu hotăđng ca NHTM c phn
9
1.2. Các phng pháp đánh giá hiu qu hot đng ca NHTM 13
1.3. ánh giá hiu qu hot đng ca NHTM qua mô hình CAMEL 14
1.3.1. Mcăđ an toàn vn (Capital Adequacy) 14
1.3.2. Chtălng tài sn (Asset Quality) 15
1.3.3. Hiu qu qun lý (Management Efficiency) 16
1.3.4. Kh nngăsinhăli (Earnings) 17
1.3.5. Tính thanh khon (Liquidity Management) 17
1.4. Tng quan các nghiên cu thc nghim trc đơy v hiu qu hot
đng và các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca NHTM c phn

18
1.4.1. Nghiên cu ca Donsyah Yudistira (2004) 18
1.4.2. Panayiotis P.Athanasoglou, Sophocles N.Brissimis và Matthaios
D.Delis (2005) 19


1.4.3. Nghiên cu ca Fotios Pasiouras, Emmanouil Sifodaskalakis&
Constantin Zopounidis (2007) 19
1.4.4. Kosmidou, Pasiouras và Tsaklanganos (2007) 20
1.4.5. Nghiên cu ca Nguyn Vit Hùng (2008) 21
1.4.6. Nguyn Th Ngân (2011) 22
Kt lun chng 1 23


CHNG 2: TNG QUAN V TÌNH HÌNH HOT NG CA NHTM 24
C PHN VIT NAM 24
2.1. Khái quát v NHTM c phn Vit Nam hin nay 24
2.1.1. S raăđi và phát trin 24
2.1.2. Tình hình hotăđng 26
2.1.3. Thun liăvàăkhóăkhn 27
2.2. Thc trng hot đng ca NHTM c phn Vit Nam 29
2.2.1. Thành tuăđtăđc 29
2.2.2. Tn ti 46
Kt lun chng 2 48


CHNG 3: MÔ HÌNH NGHIÊN CU THC NGHIM V CÁC NHÂN
T NH HNG N HIU QU HOT NG CA NHTM C PHN
VIT NAM 49
3.1. D liu nghiên cu 49

3.2. La chn bin cho mô hình 49
3.2.1. Bin ph thuc 49
3.2.2. Binăđc lp 50
3.3. Phng pháp nghiên cu 54
3.4. Mô hình nghiên cu đnh lng 55
3.4.1. Mô hình nghiên cu 55
3.4.2. Kt qu nghiên cu thc nghim 55
Kt lun chng 3 62


CHNG 4: MT S GII PHÁP NHM GÓP PHN NÂNG CAO HIU
QU HOT NG CA NHTM C PHN VIT NAM 63
4.1. Các phát hinăchínhăvàăđ xut mt s gii pháp 63
4.1.1. Các phát hin chính 63
4.1.2. Các giiăphápăđ xut 64
4.2. Hn ch vƠ hng nghiên cu tip theo 69


KT LUN 70
TÀI LIU THAM KHO

PH LC

DANH MC S , BNG BIU
∆

Trang
Chng 2: Tng quan v tình hình hot đng ca NHTM c phn Vit Nam 23
Bng 2.1: Th phn tín dng ca các NHTM c phn Vit Nam 30
Bng 2.2: Th phnăhuyăđng vn ca các NHTM c phn Vit Nam 30
Biuăđ 2.1: Din bin vn ch s hu ca các ngân hàng 31
Biuăđ 2.2: Din bin v tng tài sn ca các ngân hàng 32
Bng 2.3: Vnăđiu l ca các NHTM c phn VităNamăđn 31/12/2012 34
Biuăđ 2.3:ăTngătrngăhuyăđng vn ca các ngân hàng 36
Biuăđ 2.4:ăTngătrng tín dng ca các ngân hàng 38
Biuăđ 2.5: T l n xu ca các ngân hàng 39
Biuăđ 2.6: T l n xu ca ngành ngân hàng trong nhngănmăgnăđây 40
Biuăđ 2.7: Mt s ngân hàng có t l n xu t 3%ăđn cuiănmă2012 40
Biu đ 2.8: T l n xu tiăcácăncăđangăphátătrin (2007-2011) 41
Biuăđ 2.9: T l n xu ca mt s ngân hàng Vit Nam (2007-2011) 42
Bng 2.4: H s an toàn vn ti thiu ca mt s NHTM c phn (2007-2011) 43
Biuăđ 2.10: T l dăn/huyăđng ca mt s ngân hàng ln ti Vit Nam 44
Bng 2.5: T sut sinh li caăngànhăngânăhàngăquaăcácănm 46




Chng 3: Mô hình nghiên cu thc nghim v các nhân t nh hng đn
hiu qu hot đng ca NHTM c phn Vit Nam 47
Bng 3.1: Kt qu călng mô hình PLS 55
Bng 3.2: Kt qu călng mô hình FEM 58
Bng 3.3: Kimăđnh s bng nhau ca các yu t c đnh 59
Bng 3.4: Kt qu călng mô hình ECM 60

Bng 3.5: Kt qu kimăđnh Hausman ca mô hình ECM 61



DANH MC CH VIT TT
∆
ABBank : Ngânăhàngăthngămi c phn An Bình
ACB :ăNgânăhàngăthngămi c phn Á Châu
Agribank hay VBARD : Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn Vit Nam
BaoVietBank :ăNgânăhàngăthngămi c phn Bo Vit
BIDV : Ngânăhàngăthngămi c phnăuătăvàăPhát trin Vit Nam
CTG hay Vietinbank :ăNgânăhàngăthngămi c phnăCôngăThngăVit Nam
Dongabank :ăNgânăhàngăthngămi c phnăôngăÁ
ECB :ăNgânăhàngătrungăngăChâuăÂuă(European Central Bank)
EIB hay Eximbank :ăNgânăhàngăthngămi c phn xut nhp khu Vit Nam)
Ficombank :ăNgânăhàngăthngămi c phnă Nht
GDP : Tng sn phm quc nôi (Gross Domestic Product)
HDBank :ăNgânăhàngăthngămi c phn phát trin thành ph H
Chí Minh
HBT : Hiăđng b trng
IPO :ăPhátăhànhăcăphiuălnăđu (Initial Public Offering)
KienLong Bank :ăNgânăhàngăthngămi c phn Kiên Long
Maritimebank :ăNgânăhàngăthngămiăcăphnăHàngăHiăVităNam
MBB hay MB :ăNgânăhàngăthngămi c phnăQuânăi
MDBank :ăNgânăhàngăthngămi c phn phát trin Mê Kông
MHB :ăNgânăhàngăthngămi c phn phát trinănhàăđng bng
sông Cu Long
NamA Bank :ăNgânăhàngăthngămi c phn Nam Á
NHNN :ăNgânăhàngănhàănc

NHTM :ăNgânăhàngăthngămi
NHTW :ăNgânăhàngătrungăng
NVB hay NamVietBank:ăNgânăhàngăthngămi c phn Nam Vit
OCB :ăNgânăhàngăthngămi c phnăPhngăông
Oceanbank :ăNgânăhàngăthngămi c phnăiăDng
ROA : T sut li nhun trên tng tài sn
ROE : T sut li nhun trên vn ch s hu
SaigonBank :ăNgânăhàngăthngămi c phnăSàiăGònăCôngăThng
SCB : Ngânăhàngăthngămi c phn Sài Gòn
SeAbank :ăNgânăhàngăthngămi c phnăôngăNamăÁ
SHB :ăNgânăhàngăthngămi c phn Sài Gòn ậ Hà Ni
Southernbank :ăNgânăhàngăthngămi c phnăPhngăNam
STB hay Sacombank :ăNgânăhàngăthngămi c phnăSàiăGònăThng Tín
TCTD : T chc tín dng
Techcombank :ăNgânăhàngăthngămi c phn K ThngăVit Nam
TinNghiaBank :ăNgânăhàngăthngămi c phn VităNamăTínăNgha
Trustbank :ăNgânăhàngăthngămi c phn xây dng Vit Nam
VCB hay Vietcombank :ăNgânăhàngăthngămi c phn NgoiăThngăVit Nam
VCSH : Vn ch s hu
VIB :ăNgânăhàngăthngămi c phn Quc T
VND : VităNamăđng
Vpbank :ăNgânăhàngăthngămi c phn Vit Nam ThnhăVng
WesternBank :ăNgânăhàngăthngămi c phnăPhngăTây
WTO : T chcăthngămi th gii (World Trade Organization)
1


PHN GII THIU

1. Tính cp thit ca đ tài
Ngân hàng là mt trong nhngăkênhăhuyăđng,ăđiu hòa vn quan trng và ngày
càng tr thành mtăđnh ch tài chính không th thiu trong nn kinh t th trng.
H thngăngânăhàngăđcăvíănhămch máu ca c nn kinh t. H thng ngân hàng
hotăđng thông sut, lành mnh và hiu qu là tinăđ đ các ngun lc tài chính
luân chuyn, phân b và s dng có hiu qu kích thích nn kinh t tngătrng.
T nmă2008ăđn nay, tình hình kinh t xã hi xy ra nhiu binăđng mnh. Chính
ph và NHNN đưăliênătc ban hành nhiu ngh quyt,ăthôngăt,ăch đnh nhmăđiu
tit nn kinh t vămôălàmănhăhng lnăđn hotăđng ca ngân hàng. Trc tình
hình kinh t khóăkhn đó, cng thêm tình hình cnh tranh gia các ngân hàng ngày
càng gay gt,ăcácăNHTMăđc bit là các NHTM c phn buc phi có chính sách
kinh doanh sao cho phù hp nhmăđt hiu qu cao.
ng  gócăđ ni b ngành ngân hàng Vit Nam, vic nghiên cu các nhân t tác
đngăđn kt qu hotăđng c th hiu qu hotăđng ca ngân hàng là quan trng
vàăcóăýăngha rt lnăđ các nhà qunălýăđaăraăcácăquytăđnh, chính sách nhm
mang li li nhun tiăuăchoăngânăhàng. Hnăna, hiu qu hotăđng ca ngân
hàng không ch th hin kt qu hotăđng kinh doanh mà còn cn thit cho vic
đánhăgiáăs thành công ca ngân hàng trong cnh tranh. Trong tình hình hin nay,
vicăhngăđn mc tiêu hoàn thinăhnălà cn làm  bt c ngân hàng nào. Doăđó,
vic xácăđnh các nhân t và phân tích mi quan h gia chúng vi hiu qu hot
đng ca NHTM c phn là rt cn thit đ t đóăđaăraănhng gii pháp thích hp
nhmăthúcăđy ngân hàng tngătrng mt cách bn vng.
Xut phát t lunăđim trên, tác gi chnăđ tài vi tên gi:ă“Phân tích nhân t nh
hng đn hiu qu hot đng ca các ngân hàng thng mi c phn Vit
Nam”ălàmăni dung nghiên cu cho lun vn ca mình.
2


2. Mc tiêu nghiên cu và câu hi nghiên cu
Công trình nghiên cuănàyăhngăđnăđtăđc mc tiêu là phân tích s nhăhng

ca các nhân t ni sinh và ngoiăsinhăđn hiu qu hotăđng ca NHTM c phn
Vit Nam. C th hn,ănghiênăcu này bao gm hai mc tiêu sau:
(i) Tìm kim bng chng thc nghim s tácăđng ca nhân t ni sinh và ngoi
sinhăđn hiu qu hotăđng ca NHTM c phn Vit Nam.
(ii) Xácăđnh mcăđ nhăhng ca các nhân t. T đó,ăđaăraăcácăkin ngh
phù hp, có tính kh thi nhmă tngă hiu qu hotă đng kinh doanh cho
NHTM c phn Vit Nam.
 đtăđc các mc tiêu nghiên cu trên, ni dung ca lunăvnăphi tr liăđc
các câu hi nghiên cu sau:
(i) Nhân t ni sinh và ngoi sinh có nhăhngă đn hiu qu hotăđng ca
NHTM c phn Vit Nam không?
(ii) Nu có, mc nhăhngăđóănhăth nào?
3. Phng pháp nghiên cu
 Tình hình các nghiên cu liên quan đn ni dung lun vn
Trong các nghiên cu thc nghimătrcăđây,ăhiu qu hotăđng thngăđc din
t bng hàm s ca các yu t bên trong và yu t bên ngoài ngân hàng. Yu t bên
trong là nhng yu t thuc v đcăđim ni ti ca ngân hàng. Yu t bên ngoài là
nhng binăkhôngăliênăquanăđn vic qun lý ngânăhàng,ăthayăvàoăđóăcác bin này
đi din cho các yu t kinh t v mô và môi trngăphápălýăcóătácăđngăđn hot
đng và kt qu tài chính ca ngân hàng. Nhiu bin giiăthíchăđã đcăđ xut cho
c hai yu t này tùy thuc vào mcăđíchăvàăbn cht ca mi nghiên cu.
Các nghiên cu v li nhun ca ngân hàngăthng phân tích h thng ngân hàng 
nhiu quc gia hoc  mt quc gia. Nhóm các nghiên cu  phm vi nhiu quc
gia có th k đn Short (1979), Bourke (1989), Molyneux và Thornton (1992) và
Demirguc-Kunt và Huizinga (2000). Nhóm các nghiên cu  phm vi mt quc gia
3


c th thng nghiên cu v h thng ngân hàng  Hoa K (ví d, Berger et al.,
1987), Châu Âu (ví d, Athanasoglou et al., 2005 và Kosmidou et al., 2007) hoc 

các qucăgiaăđangăphátătrin (ví d Barajas et al., 1999; Ali et al., 2010; Deger Alper
và Adem Anbar, 2011).ă că đim chung ca các nghiên cu này xem xét nh
hng ca các yu t ni ti ca ngân hàng và các yu t kinh t v mô và môi
trngăphápălýăđn li nhun ca ngân hàng. Kt qu nghiên cu thc hin là khác
nhau do mu nghiên cuăvàămôiătrng nghiên cu khácănhau.ăTuyănhiênăđcăđim
chung ca các nghiên cuăđã cho phép phân loi các yu t nhăhngăđn hiu qu
hotăđng ca ngân hàng.
Các yu t ni ti caăngânăhàngăđc s dng nhăquyămôăngânăhàng,ăvn ch s
hu, qun tr ri ro và chi phí qun lý. Quy mô ngân hàng đc s dngăđ đi din
choăđ ln ca ngân hàng hoc th phn.ăSmirlockă(1985)ăđã tìm thy bng chng
v miătngăquanăthunăđángăk gia quy mô ngân hàng và li nhun ca ngân
hàng. Demirguc-Kunt và Huizinga (2000) cho rng s nhăhng ca các nhân t
tài chính, pháp lý và các nhân t khácăđn li nhun ca ngân hàng trong mi liên
kt cht ch vi quy mô ngân hàng. Bên cnhăđó,ăShortă(1979)ătranhălun rng quy
mô ngân hàng có quan h mt thit vi vn ch s hu nhăhngăđn ca ngân
hàng vì các ngân hàng lnăthngăhuyăđng vn vi chi phí r hn,ădoăđóăcóăli
nhunăcaoăhn.ăVi lp lunătngăt, Bikker và Hu (2002), Goddard et al. (2004)
và mt s nhà nghiên cuăkhácăđã cho thy mi quan h gia quy mô ngân hàng,
đc bitătrongătrng hp ngân hàng nh và va, vi vn ch s hu có mi quan
h vi li nhun. Tuy nhiên, mt s nhà nghiên cu li cho rng vicătngăquyămôă
ca ngân hàng ch giúp tit kimăđc chi phí rt ít (Berger et al., 1987).
Nhu cu qun tr riăroătrongălnhăvc ngân hàng là thit yu cho hotăđng ca
ngân hàng. Chtălng tài sn thp và kh nngă thanhă khon thp là hai nguyên
nhân ch yu dnăđn s spăđ caăngânăhàng.ăTrongăgiaiăđon mà s mt năđnh
tngălên,ăcácăt chc tài chính có th quytăđnhăđaădng hóa danh mcăđuătăhoc
tngănm gi các tài sn có kh nngăthanhăkhon cao hoc thc hin c hai nhm
mcăđíchăgim ri ro. Daătrênăquanăđim này, ri ro có th đc phân chia thành
4

ri ro tín dng và ri ro thanh khon.ăMolyneuxăvàăThorntonă(1992)ăđã tìm thy mi
tngăquană nghchă đángăk gia kh nngă thanhăkhon và li nhun.ă Ngc li,
nghiên cu ca Bourke (1989) li cho kt qu là kh nngă thanhă khon có mi
tngăquanăthun vi li nhun,ănhngămi quan h tngăquanănghch gia ri ro
tín dng và li nhun là khá rõ ràng (Miller và Noulas, 1997). Kt qu này có th
đc gii thích da trên thc t là các t chc tín dngăđã có nhiu khon cho vay
có riăroăcao.ăiu này có ngha là các t chc tín dng s phi gánh chu các khon
l do không thu hiăđc khonăchoăvayănênăđã làm gim li nhun.
i vi các yu t kinh t vămôăvàămôiătrng pháp lý nhăhngăđn hiu qu
hotăđng ca ngân hàng, các nghiên cu thc nghimăthng s dng các ch tiêu
nhălm phát, lãi sut và tcăđ tngătrng ca tng sn phm quc ni. Revell
(1979)ălàăngi gii thiu mi quan h gia hiu qu hotăđng ca ngân hàng và
lm phát. Ông ta ghi chú rng nhăhng ca lmăphátăđn hiu qu hotăđng ca
ngân hàng tùy thuc vào t l tngăcaălngănhânăviênăngânăhàngăvàăcácăchiăphíă
hotăđngăkhácăcóănhanhăhnăt l lm phát hay không. Câu hi là nn kinh t ca
mt qucăgiaăđưăphátătrinăđn mc nào và t l lmăphátătrongătngălaiăcóăth
đc d báoăđúngăđnăđnăđâuăđ ngân hàng có th qun lý chi phí hotăđng ca
mình. Daătrênăquanăđim này, Perry (1992) cho rng mcăđ lm phát nhăhng
đn hiu qu hotăđng ca ngân hàng tùy thuc vào kh nngăd báoăđúngăđn t
l lmăphátătrongătngălai.ăT l lm phát trong tngălaiăcóăth đcăc tính bi
ngânăhàng,ăđiuănàyăcóănghaălàăngânăhàngăcóăth điu chnh t l lãi sutăđ đm
bo mcăđ tngăcaădoanhăthuălàănhanhăhnămcăđ tngăcaăchiăphí,ădoăđóăngână
hàng có th kimăđc nhiu li nhunăhn.ăPhn ln các nghiên cu cho thy mi
tngăquanăthun gia hiu qu hotăđng vi t l lm phát hoc t l lãi sut dài
hn. Ngoài ra, tcăđ tngătrng tng sn phm quc ni thc t hàngănmălàăch
s rtăthngăđc s dngăđ đi din cho yu t kinh t vămô.ăCácănghiên cu
trcă đâyă thng cho thy miă tngă quană thun gia hiu qu hotă đng ngân
hàng và tcăđ tngătrng tng sn phm quc ni thc t hàngănm.

5

 Phng pháp nghiên cu
 xácăđnh nhân t nhăhngăđn hiu qu hotăđng ca NHTM, tác gi d kin
s dng kt hp giaăphngăphápăđnhătínhăvàăphngăphápăđnhălng. V mt
đnh tính, tác gi s k tha, vn dng có phê phán và tng hp các lý thuyt có liên
quan v s nhăhng ca các nhân t đn hiu qu hotăđng ca NHTM ca các
tác gi ni tingă nhă John Goddard, Phil Molyneux và John Wilson (2004),
Panayiotis P.Athanasoglou, Sophocles N.Brissimis và Matthaios D.Delis (2005),
Panayiotis Athanasoglou, Matthaiois D.Delis và Christos K.Staikouras (2006),
Pasiouras và Kosmidou (2007), Kosmidou, Pasiourasă vàă Tsaklanganosă (2007)….ă
Ngoài ra, tác gi cngătin hành phân tích, so sánh kt hp vi vic s dng các
bng biuăvàăđ th v kt qu hotăđng kinh doanh ca các NHTM ti Vit Nam
trong thiăgianăquaăđ khái quát thành nhng bài hc kinh nghim, c nhng thành
công và tht biăđ làmăcăs cho nhng kin ngh sau này.
i viăphngăphápăđnhălng, hin nay có nhiuăphngăphápăphânătíchăda trên
cách tip cn khác nhau v ch đ này.ăTuyănhiên,ăđ tìm kim bng chng thc
nghim v s tácăđng ca các yu t đn li nhun ca NHTM c phn, nghiên
cu này s ng dng mô hình phân tích CAMEL và các yêu cu ca Hipăc Basel
v giám sát các hotăđng tiăcácăngânăhàngăthngămiăvàoănmă1988.ăVàăvnăđ
nàyăcngăđưăđc Vincent Okoth Ongore (2013) thc hin cho nghiên cu v các
yu t tácăđngăđn hiu qu hotăđng tài chính caă37ăngânăhàngăthngămi ti
Kenya.

6


Mô hình nghiên cu

4. ụ ngha thc tin ca đ tài
 tài k vng s mang li nhngăýănghaăkhoa hc và thc tin sau:
 Th nht,ăđ tài tng hp các lý thuyt v các nhân t nhăhngăđn hotăđng
kinh doanh ca NHTM c phn.
 Th hai,ăđ tài tin hành nghiên cu thc nghim v s nhăhng ca các nhân
t ni sinh và ngoiăsinhăđn hiu qu hotăđng ca các NHTM c phn Vit
Nam thông qua s liu thu thpăquaăcácănm.ăThôngăquaăđó,ăđ tàiăxácăđnh mc
đ tácăđng ca tng nhân t đn hiu qu hotăđng ca NHTM c phn Vit
Nam.
 Và cui cùng,ăđ tài xây dng mt h thng các gii pháp nhm nâng cao hiu
qu hotăđng cho NHTM c phn Vit Nam nhmăđm boăđtăđc mc tiêu
tngătrng li nhun bn vng da trên kt qu thc nghim nêu trên.

Bin ni sinh
- Quy mô ca NH (SIZE)
-
T l vn ch s hu/tài sn (CAR)
- Tính thanh khon (LQD)
- Quy mô tín dng (LAR)
- Ri ro tín dng (CRR)
- Ch s li nhun gp t hotăđng

cho vay (GPL)
- Ch s thu nhp ngoài lãi (NII)
Bin ngoi sinh
- Lm phát
- Tcăđ tngăGDP thc
- Lãi sut thc

ROE
7


5. Phm vi vƠ đi tng nghiên cu
 tài s dng d liu bng theo chui thi gian ca 24 NHTM c phn Vit Nam
t nmă2007 ậ 2012 da theo s liu thng kê trên báo cáo tài chính và báo cáo
thng niên ca các ngân hàng công b hàngănmăvà các ch s kinh t vămôăđ
phân tích các yu t tácăđngăđn li nhun ca ngân hàng và kimăđnh mô hình
hiăquyănhăđưănêuătrên.
8


CHNG 1:
LÝ LUN TNG QUAN V CÁC NHÂN T NH HNG N
HIU QU HOT NG CA NHTM C PHN

1.1. Tng quan các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca NHTM
1.1.1. Hiu qu hot đng ca NHTM
Theo ECB (European Central Bank, 2010) cho rng: hiu qu hotăđng là kh nngă
to ra li nhun bn vng. Li nhună thuă đcă đu tiên dùng d phòng cho các
khon l bt ng vàătngăcng v th vn, ri ci thin li nhunăthuăđc trong
tngălaiăthôngăquaăđuătăt các khon li nhun gi li.

Theo PGS.TS Nguyn KhcăMinhătrongă“T đin Toán kinh t, Thng kê, kinh t
lng Anh ậ Vit”ăthìă“hiu qu - efficiency”ătrongăkinhăt đcăđnh nghaălàă“mi
tngăquanăgiaăđu vào các yu t khan him viăđu ra hàng hóa và dch v”ăvàă
“kháiănim hiu qu đcădùngăđ xemăxétăăcácătàiănguyênăđc các th trng phân
phi ttănhăth nào”.ăNhăvy, hiu qu hotăđngăđc hiu là mcăđ thành công
mà các doanh nghip hocăcácăngânăhàngăđtăđc trong vic phân b cácăđu vào
có th s dngăvàăcácăđu ra mà h sn xut,ăđápăng mcătiêuăđưăđnhătrc.
Cácăquanăđimătrênănhìnăchungăđu cho rng hiu qu hotăđng là mt phm trù
kinh t phn ánh trình đ khai thác và s dng các ngun lc ca quá trình sn xut
kinh doanh nhmăđt kt qu cao nht vi chi phí thp nht.
Tngăt, hiu qu hotăđng caăNHTMăcngălàătiêuăchíătrng yu nhtăđc dùng
đ đánhăgiáăkt qu hotăđng. Bên cnhăđó,ăhiu qu hotăđngăđcăcònălàăđiu
kin quytăđnh s sng còn caăngânăhàngătrongăđiu kin cnh tranh ngày càng
gay gt hin nay. Do vy,ăđ nâng cao hiu qu hotăđngăthìăđòiăhi cn phi xác
đnh các yu t tácăđngăcngănhămcăđ tácăđng caăchúngăđn hiu qu hot
đng caăngânăhàng.ăChínhăđiu này s to nn tng vng chcăđaăraăcácăgii pháp
9


nhmăđy mnh, phát trin nhng li th đng thi giúp các ngân hàng hn ch,
phòng nga các ri ro có th xy ra. Theo tìm hiu ca tác gi, hu ht các nghiên
cu gnăđâyăđưătip cn ch đ này thông qua hai nhóm các nhân t: nhóm nhân t
ni sinh và nhân t ngoi sinh.
1.1.2. Các nhân t nh hng đn hiu qu hot đng ca NHTM c phn
1.1.2.1. Các nhân t ni sinh
 Quy mô và cht lng tài sn
Quy mô và chtălng tài sn ca NHTM c phn có nhăhng quan trngăđn li
nhun ca chính NHTM c phnăđó.ăQuyămôătàiăsnătngălênăđiăkèmăvi vic m
rng hotăđng ca NHTM c phn, kh nngătip cn vi nhiuăđiătng khách
hàngăhn,ă…ăgiúpăNHTMăc phn có th cung cp sn phm ca mìnhăđn khách

hàng nhanh chóng và hiu qu hn,ăt đóăthúcăđyătngădoanhăthuăvàăli nhun ca
NHTM c phn,ăđng thiălàmăgiaătngăgiáătr thngăhiu ca ngân hàng so vi
ngân hàng khác.
Tuy nhiên, quy mô tài snătngălênăcngăđng thiăđòiăhi kh nng qun lý ca
NHTM c phn phi ttăhn,ănu không ri ro s caoăhn,ănhăhng xuăđn hot
đng ca NHTM c phn.ăDoăđó,ăkhôngăch có quy mô mà chtălng tài sn mi
có nhăhng mnh m đn chtălng hotăđng ca NHTM c phn. Minh chng
là các NHTM ca M nm gi các tài sn ri ro và có chtălng kém là mt phn
nguyên nhân dnăđn spăđ h thng và khng hong kinh t nmă2008.
 Vn ca NHTM c phn
Hai ngun vn ch yu ca ngân hàng là vn t có và vnăhuyăđng. V vn ch s
hu, mc dù ch chim mt phn nh trong tng tài sn ca NHTM c phn, tuy
nhiên vai trò ca vn ch s hu rt quan trng. Vn ch s hu hay vn t có
đcăxemălàă“tmăđm”ăchoăhotăđng ca NHTM c phn,ădoăđóăvn t có t lâu
đc quan tâm bi các nhà lp pháp nhmăđm bo NHTM c phn hotăđng hiu
qu và an toàn. Hinănay,ătheoăquyăđnh ca NHNN Vit Nam tngădăn cho vay
10


ca mt t chc tín dngăđi vi mtăkháchăhàngăkhôngăđcăvt quá 15% vn t
có ca t chc tín dngăđó.
V vnă huyă đng, ngân hàng cho vay bng ngun vnă huyă đng ca mình. Khi
ngun vn caăngânăhàngătngătrngăđuăđn, hp lý thì ngân hàng có thêm ngun
vnăchoăkháchăhàngăvay,ăđiuăđóăcngăcóănghaălàăhotăđng cho vay ca ngân hàng
đcătngăcng và m rng.ăNhngănu vn quá nhiu, trong khiălng vn cho
vayăraăítăhnăsoăviălng vnăhuyăđng thì s gây ra hinătng tnăđng vn.
Lng vn tnăđng này không nhng không sinh li mà ngân hàng còn phi phi
tr lãi sutăchoănó,ăđiu này s làm gim li nhun ca ngân hàng.
 Chin lc hot đng
Bt c loi hình doanh nghipă nàoă cngă cn có chină lc cho hotă đng kinh

doanh ca mình, vì th NHTM c phnăcngăcn có chinălc hotăđng rõ ràng và
thích hpă đ đt hiu qu. NHTM c phn cnă xácă đnhă choă mìnhă lnhă vc sn
phm tp trung, th trng mcătiêuăvàăđnhăhng phát trin lâu dài, t đóăhoch
đnh chinălc phát trin phù hp viănngălc và timănngăca bn thân. Chin
lc kinh doanh càng phù hp thì hotăđngăkinhădoanhăngàyăcàngăđc m rng.
Trênăcăs các quytăđnh, chính sách ca cp trên, thông tin v khách hàng, v đi
th kháchăhàng,ăxácăđnh v th caăngânăhàngăđi th; ngân hàng phiăxácăđnh nên
tngăcng hotăđng kinh doanh hp lý, nên chú trngăhnăvàoănhngăhng nào
có hiu qu, tìm hiu thêm nhngălnhăvc mi timănngăgiúpăm rng th trng.
Chính vì th, vicăxácăđnh các nhân t vàăxácăđnh mcăđ nhăhng ca tng
nhân t đn hiu qu kinh doanh ca ngân hàng là ht sc cn thităđ các nhà qun
tr xây dng chinălc phù hp nht cho ngân hàng ca mình.
 Yu t khác
Ngoài các yu t nhăhngăđn hiu qu hotăđng ca NHTM c phn trên, còn
có nhng yu t khác nhăhngăkhácănhămôiătrng làm vic,ăcăs h tng, trình
đ công ngh…
11


Ngoài nhng yu t nhăhngăđn hiu qu hotăđng ca NHTM c phn xut
phát t chính bn thân thì còn nhng yu t khác nm bên ngoài kh nngăkim soát
ca NHTM c phn. Tác gi s dng thut ng yu t ngoiăsinhăđ đi din cho
các yu t t bênăngoàiăngânăhàngănhătrìnhăđ phát trin ca nn kinh t, lm phát,
lãi sut…
1.1.2.2. Các nhân t ngoi sinh
 Trình đ phát trin chung ca nn kinh t
Các ch th kinh t đu chu s chi phi ca các chu kì kinh t. S phát trin ca
nn kinh t nhăhng rt lnăđn hotăđng kinh doanh ca các doanh nghip, mà
doanh nghip và ngân hàng có mi quan h cht ch vi nhau, nên tt yu hotăđng
caăngânăhàngăcngăb nhăhng bi tình hình ca doanh nghip.

Trongăgiaiăđon nn kinh t phát trin năđnh, doanh nghipălàmănătt,ăcóăcăhi
m rng hotăđng sn xutăkinhădoanh,ădoăđóănhuăcu vay vnăngânăhàngătngălên.ă
Trongăgiaiăđon này, thu nhpăbìnhăquânăđuăngiăđc ci thin s làmătngănhuă
cuătiêuădùngătrongădânăc,ăđiu này khin cho hotăđng cho vay tiêu dùng ca các
ngân hàng phát trin. Mt khác, nhu cuătíchălyăcaădânăcăcaoăhn,ătngăkh nngă
huyăđng vn ca ngân hàng.
Ngc li, khi nn kinh t suy thoái, doanh nghip hotăđng kém hiu qu, nhu cu
vay vn ngân hàng gimăđi,ăgâyăraătìnhătrngădătha,  đng vn, hotăđng tín
dng caăngânăhàngădoăđóăcngăb thu hp li. Thu nhp thc t caăngiălaoăđng
gim, nhu cu tiêu dùng b tht cht, tin nhàn riăđ gi ngân hàng không còn na,
điu này không ch nhăhngăđn hotăđng cho vay tiêu dùng mà còn nhăhng
đn nghip v huyăđng vn ca ngân hàng.
Trìnhăđ phát trin chung ca nn kinh t còn th hinăquaătrìnhăđ chung ca dân
căvàădoanhănghip, kh nngătip nhn và s dng các dch v đc cung cp bi
NHTM c phn caăcácăđiătng. Khi khách hàng có am hiuăsâuăhnăv dch v
ngân hàng s giúp NHTM c phn tit kim các khon chi phí phc v, chi phí hot
đngăđ hng dnăkháchăhàng,ăđng thi cung cpăđc nhiu sn phm dch v
12


hnăđn khách hàng caămình.ăTuyănhiên,ăkhiătrìnhăđ nn kinh t phát trin cao
hnăcngăkèmătheoănhng riăro.ăóălàăti phm công ngh cao, vicăcácăđiătng
khách hàng c gng laăđo s làm gim li nhun, gim hiu qu hotăđng ca
NHTM c phn.
 Môi trng pháp lý
Hotăđng ca NHTM c phnăđc qun lý biăNHTW,ăđng thi hotăđngădi
cácăđiu lut cht ch.ăMôiătrng pháp lý có nhăhng rt lnăđn hiu qu hot
đng ca NHTM c phn. Mt s thayăđi 1% trong d tr bt buc có th thayăđi
mnh m ngun vn và chinălc cp tín dng ca NHTM c phn.ăTrongăkhiăđó,ă
NHTM c phn hotăđngăvàăcóăliênăquanăđn miălnhăvc trong nn kinh t,ădoăđóă

tt c các lutăliênăquanăđuăcóătácăđngăđn hotăđng ca NHTM c phnănh:ă
lutăđtăđai,ălut dân s, lutăthngămi…ă
Khiăcácăđiu lut qun lý các gii hn trong hotăđng ca NHTM c phnăđc
gim nh có th khuyn khích các NHTM c phn tham gia vào nhiuălnhăvcăđu
tăriăroăhnăđ đánhăđi vi li nhunăcaoăhn.ăNhngăđiuăđóăcngăto ra nhiu
riăroăkhóămàăđoălng cho NHTM c phn. Minh chng là các NHTM M sau khi
đc d b btăcácăđiu lutăngnăcn vic tham gia vào các dch v ca ngân hàng
đuătăđưăcóănhngăbcăđiări ro mà h qu là khng hongătàiăchínhănmă2008
 Các bin kinh t v mô
Các bin s kinh t vămôălàănhng bin s đuăvàoăđ NHTM c phn hochăđnh
chinălc hotăđng,ăđng thi có nhăhng trc tipăđn kt qu hotăđng ca
NHTM c phn. Các bin s quan trng:ătngătrng GDP, lãi sut, lm phát, dân
s, thu nhpăbìnhăquânăđuăngi…đu có nhăhng quytăđnhăđn nhu cu s
dng sn phm, dch v ngân hàng caăcácăđiătng.
Tngătrng kinh t năđnh và cao là nhân t tácăđng mnh m đn nhu cu ca
ngi dân vi dch v NHTM c phn,ăthúcăđy NHTM c phn m rng hotăđng
và phát trin thêm nhiu sn phm dch v khác.
13


Lãi sut có nhăhngăđn c chi phí ln doanh thu,ăđng thi nhăhngăđn ri ro
ca NHTM c phn. Lãi sut nhăhngăđnălng tin gi caăkháchăhàng,ăđnădă
n tín dng và c kh nngătr n ca khách hàng. Nu lãi sut quá cao, tin gi s
nhiuănhngădăn tín dng s khóătngătrng,ăkháchăhàngăđi vay phi chu chi phí
lãi vay quá cao, nhăhngăđn kh nngăhoànătr n vay ca khách hàng, làm gia
tngări ro ca NHTM c phn.
Vi lm phát, nu lm phát cao s làm mtăgiáăđng tin,ălàmăthayăđi hành vi ca
dân chúng và làm nhă hngă đn hotăđng ca NHTM c phn. Lm phát cao,
đng tin mtăgiá,ăngiădânăcóăxuăhng d tr các tài sn boătoànăđc giá tr
hn,ălàmăđng tin càng mtăgiá,ătngări ro t giá cho NHTM c phn.ăng thi

lãi sut thc s đc tính bng lãi sutădanhănghaătr điălm phát là nhân t quyt
đnh nhtăđnălng tin gi và k hn gi ca khách hàng.
Thu nhpăbìnhăquânăđuăngi cao giúp nhu cu s dng dch v caoăhn,ăs dng
nhiu dch v hnăvàădnăđn nâng cao kt qu hotăđng ca NHTM c phn.
 Yu t khác
Ngoài các yu t k trên, còn nhiu yu t ngoi sinh khác nhă hngă đn hot
đng caăNHTMănhăkh nngătip cn các ngun thông tin, tình hình kinh t th
gii, trìnhăđ phát trin ca th trngătàiăchính…ăTrongăđó,ăkh nngătip cn các
ngun thông tin cngălà nhân t quan trng.
1.2. Các phng pháp đánh giá hiu qu hot đng ca NHTM
 đánhă giáă hiu qu hotă đng ca các NHTM các tác gi ca các nghiên cu
trcăđâyăđưăs dng nhiuă phngă phápă khácă nhauă da trên cách tip cn khác
nhau. Tuy nhiên, theo tìm hiu ca tác gi các cách tip cn này ch yu da vào ba
phngăphápăphânătíchăsau:
 Phân tích CAMEL: PhngăphápăphânătíchăCAMELănhmănângăcaoăđ an
toàn, kh nngăsinhăli và thanh khon ca ngân hàng thông qua vic tip cn
14


mt s các ch tiêu:ăcăcu và đ an toàn vn, chtălng tài sn, b máy
qun tr, kh nngăsinhăli và tính thanh khon.
 Phân tích các h s tài chính: Ch s tài chính cung cp nhng thông tin
quan trng v tình hình tài chính và kt qu hotăđng ca các NHTM. Phân
tích h s tài chínhăđc thc hin daătrênăcăs các s liu trên các báo cáo
tài chính caăngânăhàngăđc công b trong khong thi gian nghiên cu.
 Phân tích hiu qu biên:ăphngăphápănàyătínhătoánăch s hiu qu tngă
đi da trên vic so sánh khong cách ca các ngân hàng vi mtăđnăv thc
hin tt nhtătrênăđng biên hiu qu.ăPhngăphápănàyăchoăphépătaătínhă
đc ch s hiu qu chung ca tng ngân hàng da trên hotă đng ca
chúng và cho phép xp hng hiu qu hotăđng ca tng ngân hàng.

Tuy nhiên, mc tiêu ch yu ca nghiên cu này làm xem xét mcăđ tácăđng ca
các yu t ni sinh và yu t ngoiăsinhăđn hiu qu hotăđng ca các NHTM c
phn kt hp vi k thut phân tích các mô hình Pooled Least Square Model, Fixed
Efects Model và Error Components Model da trên d liu bng (panel data) nên
tác gi s da vào cách tip cn daătrênăphngăphápăphânătíchăCAMEL.
1.3. ánh giá hiu qu hot đng ca NHTM qua mô hình CAMEL
1.3.1. Mc đ an toàn vn (Capital Adequacy)
Vn là mt trong nhng yu t nhăhngăđn mcăđ hiu qu hotăđng ca ngân
hàng. Vn là s tin nhm h tr kinh doanh ca ngân hàng và hotăđngănhămt
tmăđêmătrongătrng hp tình hình bt li. Vn ngân hàng to ra tính thanh khon
cho các ngân hàng do thc t tin gi là rtămongămanh.ăHnăna, vn ngân hàng
lnăhnăs làm gimănguyăcări ro. Chính vì th, ngân hàng cn có mt mc vn
yêu cuăđ giúp h chuăđngăđc nhng riăroănhări ro tín dng, th trng, và
các hotăđng ri ro mà h tip xúc nhm bo v khách hàng và chính bn thân các
ngân hàng. Tính an toàn vnăđcăđánhăgiáătrênăcăs t l an toàn vn. T l an
toàn vn cho thy sc mnh ni b ca ngân hàng chng li thit hi trong cuc
khng hong.ă Nóăcngă cóă nhă hng trc tipă đn li nhun ca các ngân hàng