B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
oOo
TRN THăTHUăPHNG
MIăTNGăQUANăGIAăCUăTRÚCăSăHUăVÀă
QUYTăNHăCHIAăCăTCăCAăCÁC CÔNG TY
CăPHNăNIểMăYTăTRểNăTHăTRNGăCHNGă
KHOÁNăVITăNAM
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
TP.ăHăCHệăMINH,ăTHÁNGă10 NMă2013
B GIÁO DCăVÀOăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
oOo
TRNăăTHăTHUăPHNG
MIăTNGăQUANăGIAăCUăTRÚCăSăHUăVÀă
QUYTăNHăCHIAăCăTCăCAăCÁCăCỌNGăTYă
CăPHNăNIểMăYTăTRểNăTHăTRNGăCHNGă
KHOÁNăVITăNAM
Chuyên ngành : Tài chính ngân hàng
Mã ngành : 60340201
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
Ngiăhngădnăkhoaăhc:ăPGS. TS. NguynăThăLiênăHoa
TP.ăHăCHệăMINH,ăNMă2013
LIăCAMăOAN
Tácă giă xină camă đoană lună vnă đă tàiă “MIă TNGă QUANă GIAă
CUă TRÚCă Să HUă VÀă QUYTă NHă CHIAă Că TCă CAă CÁCă
CỌNGă TYă Că PHNă NIểMă YTă TRểNă THă TRNG CHNGă
KHOÁNăVITăNAM” làăcôngătrìnhănghiênăcuăcaăchínhătácăgi.ăCácăbngă
biu,ăsăliuăthngăkêăđcătácăgiăthuăthpătăngunăđángătinăcy,ăvàăktăqu,ă
niădungăcaănghiênăcuăcaălunăvnănàyăchaătngăđcăcôngăbătrongăbtăkìă
công trinh nào. Các ngunădăliuăkhácănhauăđcătríchădnărõăràngătrongăphnă
thamăkhoăvàăphălc.ăLunăvnăđcăthcăhinădiăsăhngădnătnătìnhăvàă
khoaăhcăcaăPGS.TSăNguynăThăLiênăHoa.
TácăgiăxinăhoànătoànăchuătráchănhimătrcăHiăđngăvăktăquălună
vnănuăcóăbt kìămtăsăsaoăchép,ăsăliuăkhôngătrungăthcătrongăquáătrìnhăthcă
hinălunăvn.
Tp.ăHăChíăMinh,ăngàyăăă thángăăăăănmă2013
Tácăgi
TrnăThăThuăPhng
MCăLC
DANHăMCăCÁCăTăVITăTT
DANHăMCăBNGăBIU
DANHăMUCăHỊNHăV,ăăTH
LI DN 1
1. Chng 1: Gii thiu 2
1.1. Lý do chnăđ tài 2
1.2. Mc tiêu nghiên cu 3
1.3. Câu hi nghiên cu 3
1.4. Phng pháp và d liu nghiên cu 3
1.5. Cu trúc bài nghiên cu 4
2. Chng 2: Tng quan lý thuyt và các nghiên cuătrc 5
2.1. Tng quan lý thuyt 5
2.1.1. Tng quan c tc 5
2.1.2. Tng quan chính sách c tc 6
2.2 Tng quan nghiên cu trcăđây 8
2.2.1. Chính sách c tc 8
2.2.2. Cu trúc s hu 10
2.2.3. Dòng tin t do 14
2.2.4. C hiăđu t trong tng lai 16
2.2.5. Quy mô công ty 17
2.2.6.ăòn by tài chính 18
3. Chng 3: D liuăvƠăphngăphápănghiênăcu 21
3.1. Mu nghiên cu 21
3.2. Mô hình nghiên cu 21
3.3. Phng pháp hi quy 22
3.4. Mô t bin và gi thit nghiên cu 23
3.4.1. Bin ph thuc 23
3.4.2. Các binăđc lp 23
3.4.3. Các bin kim soát 25
4. Chng 4: Ni dung và các kt qu nghiên cu 30
4.1. Tình hình chi tr c tcăquaăcácănmăt 2008 ậ 2012 30
4.1.1. T l c tc công b 30
4.1.2. T l thanh toán c tc 32
4.1.3. T sut c tc 33
4.1.4. Giá tr trung bình ca TLTTCT và TSCT 34
4.2. Thng kê mô t 35
4.2.1. Giá tr trung bình các bin 35
4.3. Kt qu hi quy 36
4.3.1. Kim đnh mô hình 36
4.3.2. Gii thích hi quy 40
5. Chng 5: Kt lun và hn ch lunăvn 46
5.1.ăim miăđ tài 46
5.2. Hn ch lunăvn 47
5.3.ănh hng nghiên cu tip theo 48
DANHăMCăCÁCăTăVITăTT
TTCK:ăThătrngăchngăkhoán
TLTTCT:ăTălăthanhătoánăcătc
TP.ăHCM:ăThànhăphăHăChíăMinh
DANHăMCăBNGăBIU
Bngă3.1.ăGiiăthích cácăbinătrongămôăhình
Bngă3.2.ăDăbáoămiăquanăhăgiaăcácăbinăđcălpăvàăchínhăsáchăcătc
Bngă4.1.ăThngăkêătălăcătcăcôngăbăsoămnhăgiá
Bngă4.2.ăThngăkêătălăthanhătoánăcătc
Bngă4.3.ăThngăkêătăsutăcătc
Bngă4.4.ăGiáătrătrungăbìnhăTLTTCT và TSCT
Bngă4.5.ăMôătăcácăbin
Bngă4.6.Hăsătngăquanăgiaăcácăbinăđcălp
Bngă4.7.ăKtăquăhiăquyă2ăphngăphápăPooled và Fixed effects
Bngă4.8.ăKtăquăhiăquyă2ăphngăphápăRandomăvàăFixed effects
DANHăMCăHỊNHăV,ăăTH
Hìnhă4.1.ăTălăcătcăcôngăbăsoămnhăgiáăquaăcácănm
Hìnhă4.2.ăTălăthanhătoánăcătcăquaăcácănm
Hìnhă4.3.ă(%)ăTăsutăcătcăquaăcácănm
1
LIăDN
Nghiên cu này đ cp đn mi tng quan gia cu trúc s hu và quyt
đnh chia c tc ca các công ty c phn. Vi s lng mu gm 100 công ty c
phn đc niêm yt trên S Giao dch Chng khoán TP.HCM (HOSE), thi k
phân tích giai đon t 2008 đn 2012,mô hình nghiên cu s dng d liu bng
(penal data) đc hi quy theo ba cách: Pooled, Random effects (hiu ng ngu
nhiên) và Fixed effects (hiu ng c đnh). xác đnh phng pháp hi quy
nào là phù hp nht trong ba phng pháp trên, tác gi đã s dng hai kim
đnh là Redundant và kim đnh Hausman (Hausman, 1978). Tác gi đã phát
hin ra rng cu trúc s hu ca các công ty c phn bao gm t l s hu ca
các c đông là t chc và t l s hu ca nm c đông ln nht trong công ty
có tác đng đn quyt đnh chia chính sách c tc ca các công ty.
Kt qu thc nghim c th nh sau:
- T l s hu ca các c đông t chc tng quan dng (+) vi chính
sách chia c tc.
- T l s hu ca nm c đông ln nht trong công ty tng quan ngc
chiu (-) vi chính sách chia c tc.
- Dòng tin t do có tác đng dng (+) vi chính sách chia c tc.
- Quy mô công ty có tác đng ngc chiu (-) vi chính sách c tc.
Hai nhân t còn li là c hi tng trng và đòn by cho thy có mi
quan h nhng không có ý ngha thng kê.
T khóa: Cu trúc s hu, chính sách chia c tc, d liu bng (panel data)
2
1.ăChngă1:
GIIăTHIU
1.1. LỦădoăchnăđătƠi
NnăkinhătăVităNamăbcăvàoăthiăkămăcaăviănnăkinhătăthăgii,ă
điuănàyămăraănhiuăcăhiăcngănhătoăápălcăcnhătranhărtălnăđiăviăcácă
doanhănghipătrongănc.ăChínhăvìăvy,ăvicăcácăcôngătyăđcăcăphnăhóaăvàă
niêmăytătrênăTTCK đãăhuyăđngăngunăvnăcaătoànăxãăhi,ătoămtăthătrngă
vnănngăđng,ăthúcăđyăcácăcôngătyăcnhătranhăđătngăhiuăquăsnăxutăkinhă
doanh.ăTuyănhiên,ămtătrongăcácăvnăđămàăcácănhàăđuătăvàoăcácăcôngătyăcă
phnăluônăquanătâmălàăcôngătyăthitălpăchínhăsáchăcătcănhă thănào?Chính
sáchăchiaăcătcăđcăthcăhinăraăsao?Mcăchiătrăcătcăbaoănhiêuălàăhpălý?ă
Chínhă sáchă că tcă cóă tácă đngă đnă giáă că phiuă hay giáă tră caă côngă tyă hayă
không?ăNhng yuătănàoănhăhngăđnăvicăquytăđnhăchiaăcătc?
Chínhăsáchăcătcălàămtălàămtătrongăbaăquytăđnhătàiăchínhăquanătrngă
caăcácăcôngătyăvăbaoănhiêuăphnătrmăliănhunăhotăđngăcaăcôngătyăđcă
phânăphiăchoăcácănhàăđuătăvàăbaoănhiêuăphnătrmăliănhunăgiăliăđăđuăt.ă
Chínhăvìăthăchínhăsáchăcătcăvaănhăhngătrcătipăđnăliăíchăcaăcácăcă
đông,ăvaănhăhngăđnăsăphátătrinăcaăcôngăty.
Vìăvy,ătácăgiăthcăhinănghiênăcuănàyănhmăxácăđnhăcuătrúcăsăhuă
caăcôngătyătácăđngăđnăquytăđnhăchiaăcătcăkhiăcóăsătáchăbităgiaăquynăsă
huăcôngătyăvàăquynăqunălý.ăTácăgiăđãăthcăhinănghimăchngă100ăcôngătyă
căphnăniêmăytătrênăSăGiaoădchăChngăkhoánăTP.HCMă(HOSE)ăđăđoălngă
vàăđaăraăcácăbngăchngăvămiătngăquanăgiaăcuătrúcăsăhuăbaoăgmăsă
huăcaăcácătăchcăvàăsăhuătpătrungăcaăcácăcăđôngălnătácăđngăđnăquytă
3
đnhăchiaăcătcătrongăgiaiăđonăkhngăhongătàiăchínhăvàăsuyăthoáiăkinhătăđangă
lanărngăkhpăthăgii,ătrongăđóăcóăVităNamă2008ăậ 2012.
1.2. Mcătiêuănghiênăcu
Bàiălunăvnănghiênăcuăcácăcuătrúcăsăhuăcaăcácăcôngătyăcăphnăniêmă
ytătrênăTTCK HăChíăMinhăbaoăgmăsăhuăcaăcácătăchcăvàăsăhuăcaănmă
căđôngălnănhtătácăđngăđnăquytăđnhăchiaăcătc.
1.3. Cơuăhiănghiênăcu
ă làmă rõă mcă tiêuă nghiênă cuă trên,ă tácă giă đãă đtă raă mtă să câuă hiă
nghiênăcu:
-Cuătrúcăsăhuătpătrungăcaănmăcăđôngă lnănhtătrongăcôngătyăcă
phnăcóătácăđngănhăthănàoăđnăquytăđnhăchiaăcătcăcaăcácăcôngăty?
-Tălăsăhuăcaăcácătăchcătrongăcôngătyăcăphnăcóănhăhngăđnă
quytăđnhăchiaăcătcăcaăcácăcôngătyăkhông?
1.4. PhngăphápăvƠădăliuănghiênăcu
Tácăgiăsădngămuănghiênăcuăbaoăgmă100ăcôngătyăđcăniêmăytătrênă
SăGiaoădchăChngăkhoánăTP.HCMă(HOSE)ăgiaiăđonătă2008ăđnă2012,ă500ă
quanăsát.ăâyălàăgiaiăđonăkhngăhongătàiăchínhădinăraătrênătoànăcu,ătrongăđóă
cóăVităNam.
Cácăcôngătyăđcăchnăcóădăliuăthôngătinăđyăđătrongăcácătrongăcácăbáoă
cáoăhpănhtăđãăkimătoánăđcăniêmăytătrênăSăgiaoădchăchngăkhoánăThànhă
phăHăChíăMinh.TLTTCTăcôngăbăhàngănmăđcăquytăđnhătrongăcácăcucă
hpăcaăiăhiăcăđôngăthngăniênăvàătrênăcácătrangăwebsite caăcácăcôngătyă
niêmăyt.
4
PhngăphápănghiênăcuălàăphngăphápăOLSăphăbinănhtăđăphânătíchă
chínhăsáchăchiaăcătc đãăđcănhiuănhàănghiênăcuătrênăthăgiiăsădng. Mô
hìnhănghiênăcuăcaăbàiălunăvnăsădngădăliuăbng (panel data)ăđcăhiă
quytheo ba cách: Pooled, Random effects (môă hìnhă nhngă nhă hngă nguă
nhiên) và Fixed effectss (môăhìnhănhngănhăhungăcăđnh).ăătìmăhiuăxemă
phngăphápăhiăquyănàoălàăphùăhpănhtătrongăbaăphngăphápătrên,ătácăgiăsă
dngăhaiăkimăđnhălà kimăđnhăHausmanăvàăkimăđnhăRedundent.
1.5. CuătrúcăbƠiănghiênăcu
Tácăgiăchiaăbàiălunăvnănàyăcóă5ăchng.ăChngă1ătrìnhăbàyătngăquátă
cácăniădungăcaălunăvnăvàălýădoăchnăđătài.ăChngă2ătrìnhăbàyătngăquanălýă
thuytăvàăcácăktăquăcaănghiênăcuăthcănghimătrcăđâyăliênăquanăđnăcácă
yuătătácăđngăđnăquytăđnhăchiaăcătcăcaăcácăcôngătyăcăphn,ăđcăbitălàă
yuătăsăhuăcaăcácăcăđôngăvàătăchcăln.Chngă3ămôătămu,ăphngăphápă
nghiênăcu,ămôăhìnhănghiênăcuăvàăgiiăthíchăcácăbinăđcăsădngăđăphână
tích.Chngă4ătrìnhăbàyăktăquăthcănghimăcaămôăhìnhănghiênăcu.Chngă5ă
làăktălunăvàănhngăhnăchăcaălunăvn.
5
2.ăChngă2:
TNGăQUANăLụăTHUYTăVÀăCÁCăNGHIểNăCUăTRC
2.1. TngăquanălỦăthuyt
2.1.1.ăTngăquanăcătc
Cătc: dùngăđăchăvicăphânăphiămtăphnăliănhunăsauăthuătăhotăđngă
caăcôngătyăđăchiătrăchoăcácăcăđông,ănhngăchăsăhuăcaăcôngăty.ăCătcă
cònăđcăgiălàăliătcăcăphnăvàăbngănhauăchoămiăcăphiu.
Cácăhìnhăthcăchiătrăcătc:
C tc tr bng tin mt:
Làăsălngătinămtămàăcôngătyăthanhătoánăchoăcácăcăđôngăđcătínhă
trênăphnătrmămnhăgiáămtăcăphn.ăMnhăgiáălàăgiáătrăcaămtăcăphnăghiă
trênăgiyăchngănhnăcăphiu.Hinănayăcácăcăphiuăcaăcácăcôngătyăniêmăytă
trên TTCK VităNamăđuăcóămnhăgiáăthngănhtălàă10.000ăđng.ăSauăkhiăchiătră
cătcăbngătinămtăthìătrênăbngăcânăđiăkătoánăkhonămcătinămtăvàăliă
nhunăgiăliăcaăcôngătyăgim,ăcătcătrăthànhăkhonăphiătrăcaăcôngăty.
C tc tr bng c phiu:
Làăcôngătyăchiătrăchoăcácăcăđôngăbngăcăphnăthng,ăkhôngălàmăchoă
tàiăkhonătinămtăcaăcôngătyăgimăđi.ăChiătrăcătcăbngăcăphiuălàmăgiaătngă
săcăphnăđangăluăhành,ătheoăđóălàmăgimăgiáătrăcaămiăcăphn.
Chi tr c tc bng tài sn khác:
Côngătyăchiătrăcătcăchoăcácăcăđôngăbngăthànhăphm,ăsnăphm,ăbtă
đngăsn,ăcăphiuăcaăcácăcôngătyăkhácădoăcôngătyăsăhu.Hìnhăthcănàyărtă
himăxyăraătrongăthcătin.
6
2.1.2.ăTngăquanăchínhăsáchăcătc
Chínhăsáchăcătc:
Làăchínhăsáchănăđnhămcăliănhunăsauăthuăcaăhotăđngăcôngătyăsă
đcăphânăphiăchoăcácăcăđôngănhăthănào?ăBaoănhiêuăphnătrmăliănhună
sauăthuăcaăcôngătyăđcăgiăliăđătáiăđuătăvàăbaoănhiêuăđcădùngăđăchiătră
cătcăchoăcăđông.
Liănhunăgiăliăsăđcăcôngătyăsădngăchoăcácăcăhiăđuătăcóăkhă
nngăsinhăliăcao,ătáiăđuătăcaăcôngătyăđemăliătngătrngăliănhunătim nngă
trongătngălai.Cătc mangăliăchoăcácăcăđôngămtăkhonătinăliănhunăhuă
hìnhăhinăti.Chínhăsáchăcătcăsătácăđngăđnăquynăliăcaăcácăcăđôngătiă
thiăđimăhinătiăvàăliănhun,ăgiáătrăcaăcôngătyătrongătngălai.
Cácăchătiêuăđoălngăchínhăsáchăcătc
T l thanh toán c tc:
Tălăthanhătoánăcătcăphnăánhătălămàăcăđôngăđcăhngătrongăthuă
nhp caămiăcăphnămàăcácăhotăđngcaăcôngtyătoăraăvàăđcăđoălngănhă
sau:
Cătcămiăcăphnă(DPS)
Tălăthanhătoánăcătcă=
Thuănhpămiăcăphnă(EPS)
âyă làă mtă trongă nhngă nhână tă quytă đnhă đnă giáă thă trngă caă că
phn.
T sut c tc:
Tăsutăcătcăphnăánhătăsăcătcăcaăcăphiuăsoăviăgiáăthătrngăvàă
đcăđoălngănhăsau:
7
Cătcămiăcăphnă(DPS)
Tăsut cătcă=
Giáăthătrngămiăcăphn
Cácăchínhăsáchăcătc
Chính sách chi tr c tc sau đu t
Làăchínhăsáchătheoăđóăcătcăchăđcăchi trăsauăkhiăliănhunăsauăthuă
caăcôngătyăđápăngănhuăcuăvnăchoăđuătăđngăthiăduyătrìătălăn - vnănhă
hochăđnh.ăViăchínhăsáchănày,ăcôngătyăsăuătiênămcătiêuăđápăngănhuăcuăđuă
t,ăsauăđóălàăduyătrìătălăn - vnănhătrcăkhiătrăcătc.
Khiăcôngătyăcóămtăcăhiăđuătătt,ănhngălngăvnăcnăthităchoădăánă
vtăquáăkhănngăđiăvayăcaăcôngăty,ădoăđóăcôngătyăphiăhuyăđngăngunăvnă
ch săhu.ăNgunăvnăchăsăhuăbaoăgm liănhunăgiăliăvàăphátăhànhăcă
tcămi.
Tuyănhiênăvicăphátăhànhăcăphiuăsălàmăthayăđiăcuătrúcăvnăcaăcôngă
tyăvàătnăkémăchiăphíăphátăhành.ăMunătránhăđiuănày,ăcôngătyăchănênăchiătrăcă
tcăchoăcăđôngăsauăkhiăđápăngănhuăcuăvnăcaăđuăt.
Chính sách tr c tc n đnh
Chínhăsáchăchiătrăcătcăsauăkhiăđuătănhăđăcpăătrênăcóănhcăđimă
làăchiătrăcătcăkhôngănăđnhădoăchiăđuătăkhôngăđu.ăKhiăcôngătyăcóăchiăđuă
tănhiuăthìăchiătrăcătcăítăvàăngcăli.ăBênăcnhăđó,ăngayăcăkhiăchiăđuătă
đcăhochăđnhănăđnhăthìăchínhăsáchăcătcăvnăkhôngănăđnhădoăliănhună
caăcôngătyăcóătínhăkhôngănăđnh.
Doăvy,ăcôngătyăthngăthitălpăchínhăsáchăchiătrăcătcănăđnhătheoăhaiă
cách:
8
- năđnhătheoăktăquăkinhădoanhăcóătínhăchuăkăcaăcông ty,ăphăthucă
vàoăchuăkăkinhădoanh.ăNmănàoăcôngătyăcóăktăquăkinhădoanhăttăthìăchiătrăcă
tcănhiuăvàăngcăli.
- năđnhătheoătălăcăđnhătrongăsutăthiăkădài.
Chính sách tr c tc tha hip
Côngătyăthngăcóănmămcătiêuăchínhăcnăquanătâm:
- TránhăctăgimăđuătăchoăcácădăánăcóăNPVădngăđădànhătinăchiătră
cătc.
- Tránhăctăgimăcătcăđădànhătinăchoăđuăt.
- Tránhăphátăhànhăcăphiuămiăđăhuyăđngăthêmăvnăcăphn.
- Duyătrìătălănă- vnămcătiêu.
- Duyătrìătălătrăcătcămcătiêu.
Côngătyăsăquytăđnhăchínhăsáchăchiătrăcătcădaăvàoăxpăhngăuătiênă
thătăcaănmămcătiêuătrênătùyătheoăcăthătngănm.ăChínhăsáchăcătcănhă
vyămangătínhăthaăhipăđădungăhòaăvàăthaămãnănhiuămcătiêuăkhácănhau.
2.2ăTngăquanănghiênăcuătrcăđơy
Trcăkhiăđiăsâuăvàoănghiênăcuăcuătrúcăsăhuătácăđngăđnăchínhăsáchă
chiaăcătcăcaăcácăcông tyăniêmăytătrênăSăchngăkhoán TP. HCM (HOSE), tác
giătrìnhăbàyămtăsăktăquănghiênăcuăcaăcácătácăgiătrênăthăgiiăđãănghiênă
cuăvăvnăđănàyăđăcóăcáiănhìnătngăthăvăcácăvnăđăcnănghiênăcu.
2.2.1.ăChínhăsáchăcătc
Daăvàoămtăsăgiăđnhăkhôngăthcăt,ăMillerăvàăModiglianiă(1961)ăđãă
côngăbăcôngătrìnhălýăthuytăvăchínhăsáchăcătcăkhôngătácăđngăđnăgiáătră
côngăty.ăLýăthuytădaătrênăgi đnh:ăthătrngăvnăhoànăho,ăkhôngăcóăthôngă
9
tinăbtăcânăxng,ăkhôngăcóăchiăphíăđiădinăvàăhànhăviăcaănhàăđuătălàăhpălý,ă
cácătácăgiăchoărngăgiáătrăcôngătyăđcălpăviăquytăđnhăchiaăcătcăvàăkhôngă
cóăsăkhácăbităgiaăvicăsădngăngunătàiătr vnăbênătrongăvàăbênăngoàiăkhiă
côngătyăcnăhuyăđngăngunăvnăchoăđuăt.ăTuyănhiên,ătheoăMillerăvàăScholesă
(1982)ăđãăchăraărngăthcătăthătrngăvnăkhôngăhoànăho,ăthôngătinăbtăcână
xngăvàănhàăncăđánhăthuătrênăcătcăăhuăhtăcácăthătrngăvnă trênăthă
gii,ăvìăthăchínhăsáchăcătcătácăđngăđnăgiáătrăcôngăty.ăJensenăvàăMecklingă
(1976); Rozeff (1982); Myers và Majluf (1984); Easterbrook (1984); Jensen
(1986)ăđãăđaăraănhiuăgiiăthíchăkhácănhauălàătiăsaoăsăhinădinăcaănhngăràoă
cnăthătrngănhăthôngătinăbtăcânăxng,ăchiăphíăđiădinănhăhngăđnăcácă
quytăđnhăchiaăcătc.ăăcácăncăcóăTTCKămiăphátătrinănhăVităNam,ădoă
thôngătinăbtăcânăxngănênănhàăđuătăthngădaăvàoămcăchiătrăcătcăđă
nhnăbităgiáătrăvàătrinăvngăphátătrinăcaăcôngăty.ăCôngătyăchiătrăcătcăcaoă
đcăsuyădinăđngănghaălàăcôngătyăcóătrinăvngăttăvàăngcăli. Thiăgiană
vaăquaăchoăthyăkhiămtăcôngă tyăcôngăbămtăchínhăsáchăchiătrăcă tcăcaoă
trongănmăthìălpătcăgiáăcăphiuăcaăcôngătyăđóătngălênănhanh chóng.
Cácănhàănghiênăcuătrênăthăgiiăđãăcóănhiuăcôngătrìnhănghiênăcuăcácălýă
thuytăvăchínhăsáchăcătcăvàăcácăyuătătácăđngălênăchínhăsáchăcătcănhăthă
nào?ăCóărtănhiuăktălunăđcărútăraănhăsau:
- Chínhăsáchăcătcăcaăcácăcôngătyăăthătrngămiăniăbănhăhngăbiă
khănngăsinhăli,ăđònăbyătàiăchính,ătălăgiáătrăsăsáchătrênăgiáătrăthătrngă
(Aivazian, V.; Booth, L.; Cleary, S.;ă2001).ăCácătácăgiăđãăsoăsánhămtămuăcácă
côngătyăhotăđngătrongătámăthătrngămiăniăviămuă99 công ty tiăMăniêm
ytă trênă sànă giaoă dchă chngă khoánă Newă Yorkă (NYSE)ă choă rngă quytă đnhă
chínhăsáchăcătcăphăthucăvàoăbiăcnhăthătrngăraăđi.ăăCácăcôngătyătrongă
10
nnăkinhătămiăniăchiătrăcătcăcaoăhnăcácăcôngătyătrongănnăkinhătăphátă
trin.
- FamaăvàăFrenchă(2001)ăchoărngăchínhăsáchăcătcăcaăcácăcôngăbănhă
hngăbiăvòngăđiăcaănó.ăCác côngătyăđuătriăquaăcácăchuăk kinhădoanhănh:ă
khiăs,ătngătrng,ăphátătrin,ăbãoăhòa,ăsuyăthoáiăvàătăđóăđaăraăcácăquytă
đnhăchiătrăcătcăchoăphùăhpăviătngăgiaiăđonăphátătrinăcaăcôngăty.
- TheoănghiênăcuăcaăBakerăvàăWurgleră(2004)ăthìăchoărngăcácănhàăqună
lý công ty thngăquytăđnhăchínhăsáchăcătcătheoănhuăcuăvàămongămunăcaă
cácănhàăđuăt.ăNuăcácănhàăđuătăthíchăchiătrăcătcăthìăcôngătyăsăchiătrăcă
tcăcaoăvàăxemănhălàămtăphnăliănhunăchoăvicăđuătăcaăh.ăNuăcácănhàă
đuătăkhôngămunăchiăcătcăvì munăgiaătngăvnătrongătngălaiăthìăsăchiătră
cătcăthpăhocăkhôngăchiătr.
Nhìnăchung,ăcóărtănhiuălýăthuytăcngănhăthcănghimănhmălýăgiiăcácă
yuătătácăđngăđnăchínhăsáchăchiaăcătcăcaăcácăcôngătyăăthătrngăđangă
phátătrinăvàăphátătrin.ăBàiălunăvnănàyăsăgópăphnăgiiăthíchăyuătăcuătrúcă
săhuătrongăcôngătyătácăđngănhăthănàoăđnăchínhăsáchăchiaăcătcăcaă100ă
côngătyăcăphnăniêmăytătrênăTTCKăVităNamătrongămuănghiênăcu.
2.2.2.ăCuătrúcăsăhu
2.2.2.1ăSăhuătăchc
Cuătrúcăsăhuălàămtătrongăcácăyuătătácăđngăđnăcácăchínhăsáchăcaă
côngăty,ătrongăđóăcóăchínhăsáchăchiaăcătc.ăCóănhiuănghiênăcuătrcăđâyăđãăđoă
lngăvàăđánhăgiáăvaiătròăcaăsăhuălàăcácătăchc.ăCácănhàăđuătătăchcăcóă
thălàăcácăngânăhàng;ăcácăcôngăty boăhim;ăcácăquăđuăt;ăcácătăchc,ăcôngătyă
nhàănc;ăcácăcôngătyăđuătăvàoăcácăcôngătyăkhác…
11
TheoănghiênăcuăHanăvàăcácăđngăsă(1999)ăhuăhtăcácăsăhuătăchcă
khôngătrcătipăthamăgiaăvàoăhotăđngăqunălýăvàăcácăquytăđnhăcaăcácăcôngă
ty. Các nhàăđuătăsăhuătăchcăsăsădngăquynălcăcaămìnhăđăcácănhàă
qunălýăcôngătyăthcăhinătheoăliăíchălâuădàiăcaăh;ăvìăcácătăchcăcóăthăbánăcă
phnănuăcôngătyăhotăđngăkhôngăhiuăquăhocăliăíchăcaăhăbănhăhng.ă
Cácănhàăđuătătă chcăcóăthăgiámăsátăhotăđngă côngă tyăvìăhă cóăhăthngă
thôngătinăktăniăviănhau,ăphânătíchăvàăđánhăgiáăthătrngătt.ăTuy nhiên, các
nhàăđuătăsăhuătăchcăcngănhnăraărngăhăsăgpăkhóăkhnătrongăvicăbánă
căphnăcaăhăviăsălngăln.ăChínhăvìăvy,ănhiuănhàăđuătălàătăchcălnă
laăchnătácăđngăvàăgiámăsátăcácănhàăqunălýăcôngătyăthayăvìăbánăcăphiuăcaă
hăviăgiáăkhôngămongăđi.ăKtăquălàăcácănhàăđuătătăchcănhăhngăđnăcácă
quytăđnhăcaăcôngătyăvàămiăquanăhăgiaăquytăđnhăchiaăcătcăvàăch săhuă
làăcácătăchcăcóăth thunăchiuăhocănghchăchiu.
TrongănghiênăcuăcaăAllenăvàăMichealyă(2001), choărngăcácănhàăđuătă
làătăchcălnăthìăcóăthăgiámăsát,ăkimăsoátăcôngătyăhnălàăcácăchăsăhuănhă
vàăphânătán.ăTălăsăhuăcaăcácătăchcăcaoăthìăchiătrăcătcăcao.ăTuyănhiên,ă
theoănghiênăcuăcaăFarisăvàăcácăđngăsă(2012) nghiênăcuăttăcăcácăcôngătyă
ngànhăcôngănghipăgmă56ăcôngătyăniêmăytătrênăsànăchngăkhoánăAmmanăgiaiă
đonă2005ăậ 2009, cóăktălunărngăcácăcôngătyăăJordanianăthìăchiă trăcătcă
thpăkhiăcóătălăsăhuătăchcăcao.ăTheoălpălunăcaăcácătácăgiăthìăcácătăchcă
thíchăđcăchiătrăbngăliănhunăhnălàăchiaăcătcăchoăttăcăcácăcăđông.iuă
nàyăđiăngcăliăviămongămunăcaăcácăcăđôngăthiuăsălàătìmăkimăliănhună
trongăngnăhnăbngăcătc.
BngăcáchăsădngămtămuăgmăcácăcôngătyăăM,ăBicharaă(2008)ătină
hànhănghiênăcuăđăkimătraămtăgiăthuytăvămiăliênăhăgiaăsăhuătăchcă
12
viăchiăphíăđiădin.ăÔngăthyărngăcácănhàăđuătătăchcălàăcácănhàăđuătătinhă
vi,ăcóănhiuăcôngăc,ăthôngătinăvàăkhănngăđăgiámăsátăvàăđiuăchnhănhngăcmă
byăqunălýăcaăcácănhàăđiuăhànhăcôngăty,ăđmăboăcôngătyăhotăđngătt,ăgimă
chiăphíăđiădin.
Liênă quană vă miă quană hă giaă să huă tă chcă vàă chiă phíă điă din,ă
Shleifer và Vishnyă(1986)ă cngă choă rngă cácă tă chcă làănhngăngiă chuyênă
nghip,ăcóăthăgiámăsátăcácăhotăđngăcôngătyăcngănhăbanăđiuăhành,ănênăsă
làmăgimăchiăphíăđiădinăvàăktăquălàănhăhngăđnăchínhăsáchăchiaăcătcăcaă
công ty.
2.2.2.2.ăSăhuătpătrungăcácăcăđôngăln
Cóăhaiăloiăcuătrúcăsăhu:ăSăhuăphânătán,ăsăhuătpătrung.ăTrongăcuă
trúcăsăhuătpătrung,ăcăquynăsăhuălnăquynăkimăsoátătpătrungăvàoătayămtă
săcáănhân,ăgiaăđình,ăbanăqunălý,ăhocăcácăđnhăchăchoăvay.ăNhngăcáănhânăvàă
nhómăngi nàyă(đcăgiălàăngiăbênătrong,ăinsider)ăthngăkimăsoátăvàăchiă
phiălnăđnăcáchăthcăcôngătyăvnăhành.Chínhăvìăvy,ăcuătrúcătpătrungăthngă
đcăxemălàăhăthngăniăb.ăNhngăcăđôngălnăthngăkimăsoátăcôngătyătrcă
tipăbngăcáchăthamăgiaăhiăđngăqunătrăvàăbanăđiuăhành.ăCácăcăđôngălnăcóă
thăkhôngăsăhuăvnătoànăbănhngăcóăquynăbiuăquytăđángăk,ănênăvnăcóă
thăđcăkimăsoátăcôngăty.ăiăviăcuătrúcăsăhuătpătrung,ăcôngătyădoănhngă
ngiăbênătrongăkimăsoátăvàănhngăngiănàyăcóăquyn lcăđăkimăsoátăcôngă
tyăchtăch.ăNhăđóăgimăthiuăđcătìnhătrngăsaiăphmăhayăgianădiătrongăqună
tră vàă điuă hành,ă gimă chiă phíă điă din.ă Theoă nghiênă cuă caă Crutchleyă vàă
Hansenă(1989)ăthìănhngăngiăbênătrongăsălàmăgimăchiăphíăđiădinăthôngăquaă
13
phânătíchămiăquanăhăgiaăcuătrúcăsăhu,ăchínhăsáchăchiaăcătc,ăđònăbyăvàă
các chính sách tài chính công ty.
Rozeffă(1982)ăcngăđãăkimăđnhălýăthuytăvăchiăphíăđiădinăcaăJensenă
vàă Mecklingă(1976)ăđãă thyă rngăchínhă sáchă chiătră cătcăcóăquană hăngcă
chiuăviătălăphnătrmăsăhuăđcănmăgiăbiănhngăngiăbênătrong.
Haradaă vàă Nguynă (2006)ă cungă cpă thêmă bngă chngă hă tră choă giă
thuytălàăsăhuătpătrungăcóămiăquanăhăngcăchiuăviăchínhăsáchăchiătrăcă
tcăbngăcáchăchiaămuăquanăsátăthànhăhaiănhóm:ănhómăsăhuătpătrungăcaoăvàă
nhómăsăhuătpătrungăthp.
Maury vàăPajusteă(2002)ănghiênăcuănhmătìmăraănhăhngăcaăcuătrúcă
să huă vàă kimă soátă lênă chínhă sáchă că tcă ă cácă côngă tyă niêmă ytă tiă Phnă
Lan.Dăliuă127ăcôngătyătrênăsànăchngăkhoánăHelsinkiătrongăthiăgianătă1995ă
đnă 1999.Cácă tácă giă să dngă phngă phápă thngă kêă môă t,ă môă hìnhă bìnhă
phngănhănhtăOLSăvàăTobit đãăktălunărngăcóămiăquanăhăngcăchiuă
giaăsăhuătpătrungăvàăchínhăsáchăchiaăcătc.Vàămiăquanăhănghchăbinăgiaă
căđôngăkimăsoátăvàăchínhăsáchăcătc.Săkhácănhauăgiaăcácăloiăsăhuăcóă
nhăhngăkhácănhauăđnăchínhăsáchăchiătrăcătc.
Trongăhìnhăthcăsăhuăthăhaiălàăsăhuăphânătánăthìăcóănhiuăcăđông,ă
miăcăđôngăsăhuămtăsăcăphnănhătrongăcôngăty.Cácăcăđôngănhăítăcóă
đngălcăđăkimătraăchtăchăcácăhotăđngăcaăcôngătyăvàăkhôngămunăthamă
giaăđiuăhành.Biăvyăhăđcăgiălàăngiăbênăngoàiăvàăcuătrúcăphânătánăđcă
giălàăhăthngăbênăngoài.ăTheoăRozeffă(1982)ăchoărng,ăquynăkimăsoátăhotă
đng caăcácăcôngătyănàyădoăbanăgiámăđcănmăgiăthìăchiăphíăchoăvicăqunălýă
côngăty,ăchiăphíăđiădinăsătng.ă
14
NghiênăcuăgnăđâyăcaăFaccioăvàăđngăsă(2001)ăđãănghiênăcuănhmă
tìmăraăsănhăhngăcaăcácăcăđôngălnăđnăchínhăsáchăcătcătrongăcôngăty.ăD
liuăđcălyătăWorldscopeăttăcăcácăcôngătyăniêmăytătiăcácăqucăgia:ăPháp,ă
c,ăHngăKông,ăIndonesia,ăÝ,ăNht,ăMãăLai,ăPhilippin,ăSingapore,ăNamăTriuă
Tiên,ăTâyăBanăNha,ăàiăLoan,ăTháiăLanăvàăAnh.ăThiăgianănghiênăcu:ă5ănmătă
1992 ậ 1996ăvàăsădng phngăphápănghiênăcuăOLS.ăCácătácăgiăchoăthyă
rngăsăhuătpătrung,ăquynăsăhuăcaăcôngătyătpătrungăvàoătayămtăcăđôngă
lnăhayămtănhómăcácăcăđôngăcóănhăhngăđnăquynăkimăsoát,ăqunălýăcngă
nhăcácăquytăđnhăchínhăsáchăhotăđngăcaăcôngăty. Tălăchiătrăcătcăcaoă
hnăăthătrngăChâuăÂu,ănhngăthpăhnăăChâuăÁ.
2.2.3.ăDòngătinătădo
LýăthuytăđiădinăđcăJensenă(1986)ăđaăra,ăchoărngăkhiăcácăcôngătyăcóă
dòngătinătădoăcaoăsădnăđnăchiăphíăđiădinăcao.ăChiăphíăđiădinălàăchiăphíă
phátăsinhătămâuăthunăliăíchăgiaăcácănhàăqunălýăcôngătyăcăphnă(ngiăđiă
din)ăvàăcácăcăđôngă(ngiăch).Ngiăđiădinălàăngiălàmăvicăthayăchoăchă
săhuăcôngăty,ătuyănhiênăcácăcăđôngăkhôngăcóăhocăcóărtăítăđiuăkinăgiámăsátă
thngăxuyênăcácăhotăđngăqunălýădoanhănghip.ăâyălàăđimăphátăsinhăthôngă
tinăbtăcânăxngăvàăgâyăraăriăroăđoăđc vàălaăchnăkhôngăhpălýăkhiăliănhună
giăliăquáănhiu,ădòngătinătădoăcaoănhngăcôngătyăthiuăcăhiăđuăt,ăcácănhàă
qunălýăcôngătyăsăsădngăcácădòngătinănàyăvàoănhngădăánăkhôngăhiuăquă
hayănhngăhotăđngămangăliătăliăchoăhălàmăgimăgiáătrăcôngăty.ăCácăcă
đôngăthiuăsămongămunăchiătrăcătcăcaoălàmăgimădòngătinătădoăđătránhă
chiăphíăđiădin.ăMcăkhác,ăcácăcăđôngălnăcóăthăkimăsoát,ăqunălýăcôngătyă
15
bngăcáchăthamăgiaăhiăđngăqunătrăvàăbanăđiuăhànhăđăsădngăcácăngună
lc,ătài snăcaăcôngătyăchoătăliăcáănhân.
TheoănghiênăcuăcaăJensenă(1986),ăcóăbaăcáchăđălàmăgimăchiăphíăđiă
din.
- Cáchăthănht:ăgiaătngătălăsăhuăcaăcácănhàăqunălýătrongăcôngăty,ă
gnălinăliăíchăcaăcácănhàăqunălýăviăliăíchăcaăcôngăty.ăCácănhà qunălýăsă
trăthànhănhngăngiăsăhuăbênătrongăcôngătyăvàăcóăxuăhngăphânăbăcácă
ngunălcătrongăcôngătyăcóăliăttănhtăchoăh.ăQuynăsăhuăcaăcácănhàăqună
lýătngăthìăchiăphíăđiădinăsăgim.
- Cáchăthăhaiăgimăchiăphíăcăhiăthìăchiaăcătcăcao choăcácăcăđôngăđă
gimă dòngă tină tă do,ă điuă nàyă cngă phùă hpă nghiênă cuă caă Easterbrookă
(1984).
- Cáchăthăbaălàăsădngănăvayănhiuăhnăkhiăcôngătyăcóădăánămiăcnă
nhuăcuăvnăđăđuăt,ălàmăgiaătngăsăhuăbênăngoài.ăCôngătyăsăchuăsăkimă
soátăcaăthătrngăvnăvàăcácăcăđôngămi,ăđiuănàyălàmăgimăkhănngăthcă
hinănhngădăánăkhôngăhiuăqu.
Liênăquanăđnăchiăphíăđiădinăthìăcácăcôngătyăkhôngăcóăsăhuănhàăncă
liăchiătrăcătcănhiuăhnăcácăcôngătyăcóăsăhuănhàăncăvìăcácăcăđôngăthiuă
sătrongăcácăcôngătyăkhôngăsăhuănhàăncăcóăthătácăđngăvàănhăhngăđnă
cácăquytăđnhăcaăcôngătyăhnăcácăcăđôngă thiuăsătrongăcôngătyănhàăncă
(BeltrattiăvàăBortolotti,ă2006).ăCácăcăđôngăthiuăsăthìăluônămongămunăđcă
chiaă că tcă nhiuă hnă đă gimă chiăphíă điă dină caădòngă tinătă doă (Jensen,ă
1986).
16
2.2.4.ăCăhiăđuătătrongătngălai
MillerăvàăModiglianiă(1961)ăchoărngătrongăđiuăkinăthătrngăvnăhoànă
ho,ăthìăcăhiăđuătăvàăchínhăsáchăcătcăđcălpăviănhau.ăTuyănhiên,ăthcătă
thìăthătrngăvnăkhôngăhoànăho:ăchínhăphăđánhăthu,ăchiăphíăgiaoădch,ăchiă
phíăđiădinăthìăcăhiăđuătătrongătngălaiăvàăchínhăsáchăcătcăcóămiăliênăhă
viănhau.ăMiăquanăhăgiaăchínhăsáchăchiătrăcătcăvàăcăhiăđuătăcóăthăxemă
xétăăhaiăvnăđ.
- Thănht,ăcôngătyăphiăchiătrăcătcănhiuăkhiăcóăcăhiăđuătăvìăcôngă
tyăhuyăđngăvnătăvnăchăsăhuălàădoăcácăcăđôngăđóngăgópăvàoădiăhìnhă
thcălàăvnăcăphnăhocălàăliănhunăcaăcácăcăđôngănhngăchaăđcăphână
phiăđătáiăđuăt,ăthayăvìăhuyăđngăvnătănăvayătăngânăhàngăvàănăvayăhuyă
đngăquaăthătrngăvnădiăhìnhăthcăphátăhànhătráiăphiu.ă
- Vnăđăthăhaiălàăchínhăsáchăchiătrăcătcăcaoăsălàmăgimăliănhunăgiă
liăchoăcácăhotăđngăđuăt.
Nhăvy,ăgiiăphápăchoăhaiăvnăđătrênălàăkhi côngătyătrongăgiaiăđonătngă
trngăcaoăvàăcóănhiuăcăhiăđuătăthìăliănhun sauăthuătăhotăđngăcaă
côngătyăsăuătiênăchoăđuăt,ădnăđnălàăchiătrăcătcăthpăhocălàăkhôngăchiătră
cătcătheoănghiênăcuăcaăJensenă(1986).ăNgcăli,ăkhiăcôngătyătrongăgiaiăđonă
tngătrngăthpăvàăítăcóănhiuădăánăđuătăviătăsutăliănhunămongăđiătrongă
tngălaiă caoăthìă săchiătră cătcăcaoăphùă hpăviănghiênăcuă caăMyersăvàă
Majluf (1984).
CácănghiênăcuăcaăRozeffă(1982),ăJensenăvàăcácăđngăsă(1992),ăFama
vàăFrenchă(2001)ăđãăphátăhinăraămiăquanăhănghchăchiuăgiaăchínhăsáchăchiaă
cătcăvàăcăhiăđuătătrongătngălaiăcaăcôngăty.
17
TheoănghiênăcuăcaăGrullonăvàăcácăđngăsă(2002)ăkhiăsădngămtămuă
lnăcácăcôngătyăăMăgiaiăđonă1967ă- 1993, khi công tyăđãătngătrngăcaoăthìă
săgimăchiăphíăchoăcácădăánăđuăt,ăchínhăvìăvyădòngătinătădoăsăchiătrăcă
tc.ăVicăcôngăbămcăchiătrăcătcăcaoălàăduăhiuăchoăthyăcôngătyăđangăgimă
riăroăvàoăcácădăánăđuăt,ăgimăliănhunătrênătàiăsnăvàăgimătngătrngăliă
nhun.ăGimăriăroălàăduăhiuătt,ănhngăgimăliănhunălàăduăhiuălàmăchoăgiáă
thătrngăcaăcăphiuăbănhăhng.
Ngcă li,ănhngă côngătyă miă vàăđangă phátătrină thìă cóă đngălcă tngă
trngăvàănhuăcuăsădngăvnăcao.Chínhăvìăvyăcácăcông tyănàyăsăgiăhuăhtă
liănhunăgiăliăchoăcăhiăđuătăvàoăcácădăán,ădnăđnăsăchiătrăcătcăítăhnă
hocăkhôngăchiătrăcătc.
2.2.5. Quy mô công ty
Nhiuănghiênăcuăthcănghim choărngăquyămôăcôngătyălnăthìăchiătrăcă
tcăcaoăhnănhăFamaăvàăFrenchă(2001),ăReedingă(1997).ăiuănàyăcóăthănhnă
thyăcácăcôngătyăquyămôălnăcóănhiuăkhănngăchiătrăcătcăhnăvìăhăcóăthădă
dàngătipăcnăvàăđcăthătrngăvnăchpănhnătrongăvnăđăvayănăđăgiaătngă
ngunăvnă viăchiă phíăvayă thpăhnă soăviă cácăcôngă tyăcóă quyămôă nh.ăTuyă
nhiênătrongănghiênăcuăGahoumă(2000)ăchoăthyăktăquăngcăliărngăcácăcôngă
tyăcóăquyămôănhăliăchiătrăcătcăcaoăhnăvìăcácăcôngătyănhăvnăcóăliăthăhnă
làălinhăhotătrongăchínhăsách,ăphnăngănhanhănhyăđăbámăsátăviăthătrngăkhiă
đaăraăTLTTCTăcaoăchoăthyătínăhiuătrinăvngăcaăcôngătyătrongătngălai.ă
Cóărtănhiuăcáchăkhácănhauătrongăđoălngăquyămôăcaăcôngăty.