CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ THỎA MÃN TRONG CÔNG VIỆC CỦA PHÓNG VIÊN BÁO CHÍ LÀM VIỆC TẠI TP. HỒ CHÍ MINH.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



OÀN TH M HNG



CÁC NHÂN T NH HNG N S THA MÃN TRONG CÔNG
VIC CA PHÓNG VIÊN BÁO CHÍ LÀM VIC TI THÀNH PH
H CHÍ MINH


LUN VN THC S KINH T






TP. H Chí Minh - 2013



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH

OÀN TH M HNG


CÁC NHÂN T NH HNG N S THA MÃN
TRONG CÔNG VIC CA PHÓNG VIÊN BÁO CHÍ
LÀM VIC TI THÀNH PH H CHÍ MINH

Chuyên ngành: Qun tr kinh doanh
Mã s: 60340102


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN HU LAM


TP. H Chí Minh – Nm 2013



LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn “Các nhân t nh hng đn s tha mãn trong công vic
ca phóng viên báo chí làm vic ti TP.HCM” là công trình nghiên cu ca riêng tôi.
Kt qu nghiên cu đc trình bày trong lun vn này không sao chép ca bt c lun
vn nào và cng cha đc trình bày hay công b  bt c công trình nghiên cu nào

khác trc đây.

Tp. H Chí Minh, ngày 21 tháng 10 nm 2013
Ngi thc hin


oàn Th M Hng











MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các bng biu
Danh mc hình v
Tóm tt lun vn
CHNG 1. M U……… 1
1.1 Lý do chn đ tài………. . 1
1.2 Mc tiêu nghiên cu…… . 3
1.3 i tng và phm vi nghiên cu 3
1.4 Phng pháp nghiên cu 3

1.5 Ý ngha thc tin ca nghiên cu 4
1.6 Nhng nghiên cu trc đây có liên quan đn đ tài 5
1.7 Kt cu lun vn……… 6
CHNG 2. C S LÝ THUYT
7
2.1 Khái nim v s tha mãn 7
2.2 Các hc thuyt v nhu cu 9
2.2.1 Thuyt nhu cu cp bc ca Maslow (1943) 9


2.2.2 Thuyt ERG ca Alderfer (1969) 10
2.2.3 Thuyt hai nhân t ca Herzberg (1959) 10
2.2.4 Thuyt công bng ca Adam (1963) 11
2.2.5 Thuyt k vng ca Vroom (1964) 12
2.2.6 Thuyt thành tu ca McClelland (1988) 13
2.2.7 Mô hình đc đim công vic ca Hackman & Oldham (1974) 13
2.3 Các nghiên cu liên quan đn tha mãn công vic 14
2.4 c đim ca lnh vc truyn thông báo chí và loi hình công vic phóng viên,
và nhng nét đc trng cá nhân ca phóng viên 18
2.4.1 c đim ca lnh vc truyn thông báo chí 18
2.4.1.1 Khái nim c bn v báo chí
18
2.4.1.2 c trng ca tng loi hình báo chí 19
2.4.1.2.1 c trng ca báo và tp chí 19
2.4.1.2.2 c trng ca báo nói (phát thanh) 19
2.4.1.2.3 c trng ca báo hình (truyn hình) 20
2.4.1.2.4 c trng ca báo mng đin t (báo trên mng
Internet) 20
2.4.2 c đim ca loi hình công vic phóng viên 20
2.4.2.1 Khái nim và vai trò chính ca phóng viên 20

2.4.2.2 Phóng viên là mt công vic nguy him 21
2.4.2.3 Phóng viên là công vic áp lc 22
2.4.2.4 o đc ngh nghip luôn đc đ cao 22
2.4.3 Nhng nét đc trng cá nhân ca phóng viên 23
2.4.3.1 K nng cn thit ca phóng viên 23
2.4.3.2 Nhng nét đc trng lao đng ca phóng viên 23
2.5 Các nhân t nh hng và mô hình nghiên cu s tha mãn đi vi công vic
ca phóng viên…………. 24
2.5.1 Các nhân t nh hng đn s tha mãn công vic ca phóng viên 24
2.5.2 Mô hình nghiên cu s tha mãn công vic
28
2.5.3 Gi thuyt nghiên cu v mi quan h gia s tha mãn vi các thành
phn công vic và mc đ tha mãn 29
Tóm tt chng 2………………
CHNG 3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU VÀ X LÝ S LIU 32
3.1 Qui trình nghiên cu…… . 32
3.1.1 Nghiên cu s b 32
3.1.2 Nghiên cu chính thc 32
3.2 Thit k nghiên cu……. . 33
3.2.1 Thang đo………… 33


3.2.1.1 Xây dng thang đo 33
3.2.1.2 Kim đnh thang đo bng h s Cronbach Alpha 37
3.2.1.3 Kim đnh thang đo bng h s tng quan bin tng (item-total
correclation) 38
3.2.1.4 Phân tích nhân t khám phá EFA và hi quy tuyn tính 38
3.2.2 Chn mu……… 39

3.2.2.1 Tng th… 39
3.2.2.2 Phng pháp chn mu 39
3.2.2.3 Kích thc mu 40
3.2.3 Công c thu thp thông tin - Bng câu hi 41
3.2.4 Quá trình thu thp thông tin 42
3.2.5 K thut phân tích d liu thng kê 43
3.2.5.1 Kim đnh đ tin cy ca thang đo
43
3.2.5.2 Kim đnh s bng nhau ca giá tr trung bình ca các tng th
con………. 43
3.2.5.3 H s tng quan và phân tích hi quy tuyn tính 44
CHNG 4. KT QU NGHIÊN CU 45
4.1 Mô t d liu thu thp 45
4.2 S tha mãn công vic ca mu 48


4.3 ánh giá đ tin cy ca thang đo 49
4.3.1 Kt qu đánh giá thang đo 49
4.3.2 Kt qu đánh giá thang đo “S tha mãn” 56
4.4 Phân tích nhân t………. 57
4.4.1 Kt qu phân tích nhân t 57
4.4.2 t tên và din gii ý ngha 63
4.5 Mô hình điu chnh…… 65
4.5.1 Ni dung điu chnh 65
4.5.2 Mô hình điu chnh 65
4.5.3 Gi thuyt nghiên cu cho mô hình điu chnh 65
4.6 Kim đnh các nhân t nh hng đn s tha m
ãn trong công vic ca phóng
viên báo chí…………… 66
4.6.1 Kim đnh h s tng quan mi quan h tuyn tính gia các khía cnh

công vic trong mô hình điu chnh và s tha mãn công vic 66
4.6.2 Các nhân t nh hng đn s tha mãn trong công vic ca phóng viên
báo chí ………… 67
4.7 Kim đnh s tha mãn công vic theo các đc đim cá nhân 69
4.7.1 Tha mãn công vic theo gii tính 69
4.7.2 Tha mãn công vic theo đ tui 70
4.7.3 Tha mãn công vic theo trình đ hc vn
70


4.7.4 Tha mãn công vic theo loi hình báo chí 71
4.7.5 Tha mãn công vic theo thi gian làm vic 71
Tóm tt kt qu chng 4……… 72
CHNG 5: KT LUN VÀ HÀM Ý CHO NHÀ QUN TR 74
5.1 Tóm tt các kt qu nghiên cu 74
5.2 Mt s hàm ý cho nhà qun tr đ nâng cao mc đ tha mãn cho phóng viên
báo chí . 75
5.2.1 am mê và li ích cá nhân 75
5.2.2 ng nghip……. 79
5.2.3 Bn cht công vic 80
5.2.4 Lãnh đo………… 81
5.3 Hn ch nghiên cu và hng nghiên cu tip theo 82
5.3.1 Hn ch nghiên cu
82
5.3.2 Hng nghiên cu trong tng lai 83
Tài liu tham kho
Ph lc A: Kt qu phân tích h s Cronbach’s Alpha
Ph lc B: Bng kt qu phân tích EFA
Ph lc C: Bng kt qu phân tích hi quy
Ph lc E: Bng câu hi kho sát

DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 2-1: Bng thng kê các đnh ngha v s tha mãn 7
Bng 2-2: Bng thng kê các nghiên cu liên quan đn tha mãn công vic 14
Bng 2-3: Bng thng kê nghiên cu kt qu mi quan h gia s tha mãn các yu t
cá nhân vi s tha mãn chung 30
Bng 3-1. Các thang đo đc s dng trong bng câu hi 34
Bng 3-2. Thang đo và mã hóa thang đo 35
Bng 4-1. C cu mu theo gii tính
45
Bng 4-2. C cu mu theo tui 46
Bng 4-3. C cu mu theo trình đ hc vn 46
Bng 4-4. C cu mu theo loi hình báo chí 47
Bng 4-5. C cu mu theo thâm niên làm vic 47
Bng 4-6: Bng mô t s tha mãn tng khía cnh ca mu 48
Bng 4-7. Cronbach Alpha ca thang đo “Bn cht công vic” 49
Bng 4-8. Cronbach Alpha ca thang “ C hi đào to thng tin” 50
Bng 4-
9. Cronbach Alpha ca thang đo “Lãnh đo” 51
Bng 4-10. Cronbach Alpha ca thang đo “ng nghip” 51
Bng 4-11. Cronbach Alpha ca thang đo “Thu nhp” 52
Bng 4-12. Cronbach Alpha ca thang đo “iu kin làm vic” 53


Bng 4-13. Cronbach Alpha ca thang đo “Phúc li” 53
Bng 4-14. Cronbach Alpha ca thang đo “Nim đam mê công vic” 54
Bng 4-15. Cronbach Alpha ca thang đo “Li ích cá nhân” 55
Bng 4-16. Cronbach Alpha ca thang đo “S tha mãn 56
Bng 4-17. Bng tng hp Cronbach Alpha ca các thang đo các nhân t 57

Bng 4-19: Bng KMO and Bartlett’s Test 57
Bng 4-20: Bng Total Variance Explained ca phân tích EFA 59
Bng 4-21. Bng Ma trn đã xoay ca phân tích EFA 61
Bng 4-22. Bng thng kê 6 nhân t đc rút gn sau khi phân tích 64
Bng 4-23. Bng kt qu phân tích hi quy
67
DANH MC CÁC HÌNH V
Hình 2-1: Mô hình nghiên cu đ ngh 29
Hình 4-1. Mô hình nghiên cu điu chnh 65









TÓM TT LUN VN
 tài nghiên cu “Các nhân t nh hng đn s tha mãn trong công vic ca
phóng viên báo chí làm vic ti thành ph H Chí Minh” s dng phng pháp
nghiên cu đnh lng đ xác đnh s tha mãn công vic ca phóng viên làm vic ti
thành ph H Chí Minh và các nhân t nh hng đn s tha mãn này. T các lý
thuyt v s tha mãn và các nghiên cu thc tin ca các nhà nghiên cu v vn đ
này là c s nn tng đ xây dng m
ô hình nghiên cu cng nh vic xây dng các
thang đo, các công c đ thu thp d liu nghiên cu.
D liu thu thp cho nghiên cu này đc thu thp thông qua bng câu hi.  tin cy
ca thang đo đã đc kim đnh bi h s Cronbach’s alpha và phân tích nhân t. Mô
hình hi quy tuyn tính cng đc xây dng ban đu vi b

in ph thuc là s tha mãn
công vic ca phóng viên và chín bin đc lp gm: 7 nhân t ca ch s mô t công
vic (JDI) là: s tha mãn đi vi bn cht công vic, c hi đào to thng tin, lãnh
đo, đng nghip, điu kin làm vic và phúc li công ty, cùng vi 2 nhân t mi cng
đc đa vào nghiên cu sau khi tham kho ý kin chuyên gia v các đc trng ca
lnh vc truyn thông và ngà
nh ngh phóng viên, đó là: Nim đam mê công vic và li
ích cá nhân. Sau khi kim đnh đ tin cy ca thang đo và phân tích nhân t, mô hình
đc điu chnh li vi sáu bin đc lp bao gm: am mê và li ích cá nhân, đng
nghip, lãnh đo, bn cht công vic, c hi đào to thng tin, phúc li. Trong đó,
nhân t am mê và li ích cá nhân đc rút t 4 nhâ
n t nghiên cu ban đu là: Nim
đam mê công vic, li ích cá nhân, điu kin làm vic và thu nhp. Kt qu phân tích
hi quy cho thy bn nhân t có nh hng, có ý ngha thng kê đn s tha mãn công
vic ca phóng viên làm vic ti thành ph H Chí Minh là: am mê và li ích cá
nhân, đng nghiêp, bn cht công vic, lãnh đo. Trong đó, nhân t am mê và li ích
cá nhân có nh hng mnh nht đn s tha mãn
đi vi công vic ca phóng viên.

1

CHNG 1. M U
1.1 Lý do chn đ tài
Th nht, trong giai đon kinh t khng hong và nhiu bin đng nh hin nay đng
thi các áp lc v cnh tranh tr nên quá gay gt thì vic xây dng mt đi ng nhân
viên chuyên nghip, nhit huyt là điu cp thit. Vai trò ca vic xây dng, phát trin
ngun nhân lc trong đn v doanh nghip là mt trong nhng yu t tiên quyt đ
quyt đnh s tn ti ca doa
nh nghip. Do đó, điu quan trng hn, các doanh nghip
phi xây dng nhng chính sách, chng trình phát trin, môi trng hay công vic th

nào đ đáp ng nhng nguyn vng, nhu cu cá nhân ca đi ng nhân viên mt cách
phù hp và tha đáng nht đ có th thu hút ngi tài, xây dng lòng trung thành, tinh
thn làm vic hng say ca nhân viên. Tóm li, ngun nhân lc va là tài sn quý giá,
va là yu t cnh tranh ca các doanh nghip.  mun thu hút, và gi chân ngi tài,
khai thác các li đim ca nhân viên, các doanh nghip phi bit cách làm cho nhân
viên cm t
hy tha mãn trong công vic, không ngng phn đu đ cng hin cho s
phát trin chung.
Th hai, xét riêng v góc đ ca lnh vc truyn thông báo chí, vi s cnh tranh bùng
n ca công ngh và vi s lên ngôi ca các phng tin truyn t
hông đin t, không ít
các trang báo giy, tp chí ni ting th gii và có tui đi cng đã tuyên b kt thúc s
tn ti ca mình. Riêng  Vit Nam, không ít các t báo, tp chí ra đi không th nào
sng sót qua khi thi gian 3 nm bi s cnh tranh gay gt ca các đi th trc tip,
hay chính yu là s không tip nhn ca đc gi. Hu ht, cn bnh chung ca các c
qua
n báo chí hin nay là không còn tôn trng đc gi ca mình, sa ly vào vic kinh
doanh ch yu hn là vic cung cp thông tin hu ích. Vic trau chut cht lng ni
dung đã không còn đc quan tâm đúng mc. Nu vn mun tn ti, h buc phi bt
tay hành đng, tp trung xây dng li các đi ng nhân viên, cng nh đnh hng phát
trin. Cng nh ta đã bit, đi ng phóng viên bá
o chí chính là nhng v khí ch lc
2

ca các đn v truyn thông báo chí, là nhng ngi quyt đnh cht lng tin bài, uy
tín ca đu báo, là đi ng to nên nhng li th cnh tranh cng nh lôi kéo lng đc
gi quay tr li.
Th ba, không ging các lnh vc khác, báo chí truyn thông mang nhng nét đc thù
riêng, tùy vào nhng thông tin bài vit mà có tm nh hng rt ln đi vi cng đng,
xã hi, nh hng và dn dt mt cách h thng đi vi t duy ca nhiu ngi, đc

bit là gii tr. Ni dung bài vit và nhng tác đng ca nó có th làm thay đi nhn
thc mt cách tích cc hoc có th c súy nhng li suy ngh, li sng tiêu cc. Mt tin
bài có th làm thay đi s phn ca mt ngi, nó có th ké
o vc dy, có th nhn
chìm, có th cu sng,
có th git cht mt ngi, mt gia đình tùy vào ni dung và
cái tâm ca ngi vit. Có nhng bài báo làm nh hng đn c mt nn tng t duy,
cách ngh và cách sng ca c mt th h. Do vy, vic nghiên cu nhng yu t nh
hng đn s tha mãn trong công vic ca đi ng phóng viên nên đc xem xét và
quan tâm đúng mc là điu rt cn thit trong vic xâ
y dng mt đi ng phóng viên
tâm huyt vi ngh, trung thành và nhit tình vi công vic đ mang li nhng thay đi
ln lao.
Trong ni dung đ tài này, c th tôi s nghiên cu và đo lng “ Các nhân t nh
hng đn s tha mãn trong công vic ca phóng viên báo chí làm vic ti thành
ph H Chí Minh”. Nghiên cu này s là c s trong vic xây dng và phát trin đi
ng phóng viên ca bá
o chí nói chung, thông qua vic xây dng chính sách, k hoch
phát trin nhân s đúng đn, hp lý mt mt nhm nâng cao nng lc cnh tranh, ng
bin linh hot trong giai đon kinh t nhiu khó khn ca các c quan ngôn lun, mt
khác đng thi to nên nhng con ngi trách nhim, tâm huyt, tn tâm vi ngh có
th làm nên nhng điu kì diu, nhng thay đi ln lao cho xã hi.

3

1.2 Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu c th ca lun vn nh sau:
- Xác đnh các nhân t nh hng và mc đ nh hng ca chúng đn s
tha mãn công vic ca phóng viên báo chí làm vic ti TPHCM,
- a ra mt s gii pháp, kin ngh nhm nâng cao mc đ tha mãn trong

công vic ca phóng viên.
1.3 i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu là các nhân t nh hng đn s tha mãn ca phóng viên bá
o
chí bao gm ca c phóng viên báo in, báo nói, báo hình, báo đin t (báo giy, tp chí,
báo đin t, phát thanh, truyn hình)…làm vic ti thành ph H Chí Minh.
Thi gian thc hin nghiên cu vào khong thi gian t tháng 1/2013 – 10/2013.
1.4 Phng pháp nghiên cu
Trong đ tài nghiên cu này, tác gi s dng 2 bc nghiên cu: nghiên cu s b và
nghiên cu chính thc.
Nghiên cu s b: Ch yu s dng phng pháp đnh tính nghiên cu khám
phá.
Nghiên cu tham kho t các tài liu th cp trên c s các nghiên cu trc đây, các
lý thuyt v s tha mãn, các nhân t và nguyên nhân dn đn s tha mãn, đng thi
thông qua k thut tham vn ý kin ca các chuyên gia, các cô chú nhà báo, phóng viên
có thâm niên, nhiu kinh nghim và các thy cô ging viên đ xây dng mô hình
nghiên cu phù hp, điu chnh thang đo và thit lp bng câu hi đ s dng tr
ong
nghiên cu chính thc.
Nghiên cu chính thc: Ch yu s dng phng pháp đnh lng vi k thut phng
vn trc tip, phng vn bng bng câu hi điu tra đn các đi tng phóng viên báo
chí. Bng câu hi điu tra chính thc đc hình thành t nghiên cu đnh tính sau khi
4

có s tham vn ý kin ca các chuyên gia. Các d liu, thông s s đc tin hành
kim tra, phân tích, đánh giá bng phn mm SPSS thông qua:
- S dng phng pháp kim đnh Cronbach ‘ alpha đ la chn và cng c
thành phn ca các thang đo.
- Phân tích nhân t EFA dùng đ xác đnh các nhân t n cha đng sau các
bin s đc quan sát.

- So sánh trung bình ca các tng th con chia theo đc đim khác nhau ca
tng th.
- Phân tích hi quy tuyn tính đc s dng đ xác đnh các nhân t thc s
có nh hng đn s tha m
ãn công vic cng nh h s ca các nhân t này
trong phng trình hi quy tuyn tính.
 tài nghiên cu này s dng phng pháp ly mu bng phng pháp thit k chn
mu phi xác xut vi hình thc chn mu thun tin.
1.5 Ý ngha t
hc tin ca nghiên cu
 tài nghiên cu này mang li mt s ý ngha nht đnh nh sau:
- Bc đu xây dng đc mt h thng nghiên cu các nhân t tác đng đn
s tha mãn chung trong công vic ca phóng viên báo chí.
- Mc đ nh hng ca tng nhân t, tng khía cnh khác nhau, tng đc
trng v gii tính, đ tui, thâm niên và loi hình đn v công tác đn s
tha m
ãn trong công vic ca phóng viên.
- Nghiên cu này s là c s trong vic xây dng và phát trin đi ng phóng
viên ca báo chí nói chung, thông qua vic xây dng chính sách, k hoch
phát trin nhân s đúng đn, hp lý mt mt nhm nâng cao nng lc cnh
tranh, ng bin linh hot trong giai đon kinh t nhiu khó khn ca các c
quan báo chí, mt khác đng thi to nên nhng con ngi trách nhim, tâ
m
huyt, tn tâm vi ngh.
5

1.6 Nhng nghiên cu trc đây có liên quan đn đ tài
Nghiên cu 1: TS. Trn Kim Dung – Trng i Hc Kinh T TP H Chí Minh – o
lng mc đ tha mãn đi vi công vic trong điu kin Vit Nam, đng trên Tp chí
Phát trin khoa hc công ngh i hc quc gia TP H Chí Minh, 12/2005.

Ni dung nghiên cu: Nghiên cu thc hin kim đnh thang đo Ch s mô t công vic
(JDI) ca S
mith P.C, Kendal L.M và Hulin C.L 1969 và đo lng nh hng ca mc
đ tha mãn vi các yu t thành phn ca công vic đn mc đ tha mãn chung
trong công vic  Vit Nam.
Nghiên cu 2: Hc viên Châu Vn Toàn – Lun vn Thc s trng i hc Kinh T
TP. H Chí Minh, 2009 – Các nhân t nh hng đn s tha mãn công vic ca nhân
viên khi vn phòng ti thành ph H Chí Minh.
Ni dung nghiên cu: S dng phng pháp nghiên cu đnh lng đ xá
c đnh s
tha mãn công vic ca nhân viên khi vn phòng ti thành ph H Chí Minh và các
nhân t nh hng đn s tha mãn này.
Nghiên cu 3: Hc viên  Ngc Nh Phng - Lun vn Thc s trng i hc
Kinh T TP. H Chí Minh, 2011 – o lng mc đ tha mãn đi vi công vic ca
nhâ
n viên ngân hàng ti thành ph H Chí Minh.
Ni dung nghiên cu: Xác đnh các nhân t tác đng đn s tha mãn ca nhân viên
ngân hàng và các mi tng quan ca các nhân t đó. Nghiên cu này s dng phng
pháp nghiên cu đnh lng và s dng mô hình nghiên cu JDI vi 7 nhân t tác đng
ng dng trong điu kin Vit Nam: Thu nhp, đào to và thng tin, cp trên, đng
nghip, đc đim công vic, điu kin làm
vic, phúc li công ty và 1 nhân t: Thng
hiu công ty thông qua bc nghiên cu s b tham kho ý kin chuyên gia.
Nghiên cu 4: Hc viên ng Th Ngc Hà - Lun vn Thc s trng i hc Kinh
T TP. H Chí Minh, 2010 – nh hng ca mc đ tha mãn công vic đn s gn
6

kt ca nhân viên vi t chc ti các đn v vn ti đng b trên đa bàn Tp H Chí
Minh.
Ni dung nghiên cu: Nghiên cu đc thc hin nhm đ đo lng: (a) mc đ tha

mãn công vic, (b) mc đ gn kt ca nhân viên đi vi t chc, (c) đo lng nh
hng ca tha mãn công vic đn s gn kt ca nhâ
n viên vi t chc.
Nghiên cu 5: School Psychologists’ Job Satisfaction: Ten Years Later by Travis G.
Worrell, May, 2004 Blacksburg, Virginia.
Ni dung nghiên cu: o lng mc đ tha mãn trong công vic ti trng
Psychilogist  Blackburg, Virginia.
1.7 Kt cu lun vn
Lun vn gm có 05 chng:
Chng 1: M đu
Chng 2: C s lý thuyt
Chng 3: Phng pháp nghiên cu
Chng 4: Kt qu nghiên cu
Chng 5: Kt lun và kin ngh
7

CHNG 2. C S LÝ THUYT
2.1 Khái nim v s tha mãn
ã có rt nhiu nghiên cu trc đây v s tha mãn công vic và có khá nhiu đnh
ngha v s tha mãn.  d dàng hình dung và hiu rõ hn v s tha mãn, cng nh
d dàng đi chiu và so sánh s ging nhau và nhng đim khác bit nh th nào gia
các đnh ngha v s tha mãn, các đnh ngha v s tha mãn đc thit lp tp trung
vào bng 2-
1 sau:
Bng 2-1: Bng thng kê các đnh ngha v s tha mãn
Ngun/ Tác gi Nm nh ngha v s tha mãn
Bách khoa toàn th
Wikipedia
S tha mãn công vic là s hài lòng ca
mt cá nhân đi vi công vic ca anh ta

hay cô ta.
T đin Oxford Advance
Learner’s Dictionary
S tha mãn là vic đáp ng mt nhu cu
hay mong mun nào đó. T đây có th
hiu đnh ngha này nh sau: Ngi lao
đng đc tha mãn khi h đc đáp ng
mt nhu cu hay mong mun nào đó.
Robert Hoppock (1935, trích
dn bi Scott và
đng s, 1960)
1935 Ông cho rng: Ta có th đo lng mc đ
tha mãn bng 2 cách nh sau: (a) đo
lng s tha mãn công vic nói chung và
(b) đo lng s tha mãn công vic  các
khía cnh khác nhau liên quan đn công
vic. Có ngha là tha mãn công vic nói
chung không phi ch đn thun là tng
cng s tha mãn ca các khía cnh khác
nhau, mà s tha mãn công vic nói chung
8

có th đc xem nh mt bin riêng.
James L Price 1997 S tha mãn công vic đc đnh ngha là
mc đ mà nhân viên cm nhn, có nhng
đnh hng tích cc đi vi vic làm trong t
chc.
Schermerhorn (1993, đc
trích dn bi Luddy, 2005)
.

1993 S tha mãn vi công vic là s phn ng
v mt tình cm và cm xúc đi vi các
khía cnh khác nhau ca công vic ca
nhân viên, là nhng tình cm theo chiu
hng tích cc mà nhân viên hng đn
công vic h đang làm. Qua đây, khi nhân
viên cm thy hnh phúc vui v trong công
vic, có th nói rng anh ta hài lòng vi công
vic. Tác gi nhn mnh các nguyên nhân
ca s tha
mãn công vic bao gm: v trí
công vic, cp trên, đng nghip, ni dung
công vic, s đãi ng, thng tin, điu kin
vt cht ca môi trng làm vic, cng
nh c cu ca t chc.
Spector

1997 S tha mãn công vic đn gin là vic
ngi ta cm thy thích công vic ca h
và các khía cnh công vic ca h nh th
nào.
Ellickson và Logsdon

2001 S tha mãn công vic đc đnh ngha
chung là mc đ ngi nhân viên yêu
thích công vic ca h, đó là thái đ da
9

trên s nhn thc ca ngi nhân viên tích

cc hay tiêu cc v công vic hoc môi
trng làm vic ca h.

Có rt nhiu đnh ngha khác nhau v s tha mãn trong công vic xut phát t nhiu
quan đim cng nh các khía cnh xem xét ca các tác gi, nhng nhìn chung thì tha
mãn trong công vic là ngi lao đng cm thy thoi mái vui v và hài lòng vi công
vic ca h. Ch riêng v vic lý gii v s tha mãn trong công vic, thì các tác gi
đa ra nhiu nguyên nhân và quan đim khác nhau trong các vn đ nghiên cu ca
mình. Phn tip theo, đ tài nghi
ên cu này s đ cp vn đ v các hc thuyt liên
quan đn nhu cu – mt trong nhng nguyên nhân đa đn s tha mãn trong công
vic nu các nhu cu và đòi hi này đc đáp ng.
2.2 Các hc thuyt v nhu cu
2.2.1 Thuyt nhu cu cp bc ca Maslow (1943)
Hc thuyt nhu cu Maslow đc Abraham Maslow đa ra vào nm 1943 trong bài
vit A Theory of Human Motivation. Theo Maslow, v cn bn, nhu cu ca con ngi
đ
c chia làm hai nhóm chính: nhu cu c bn và nhu cu bc cao.
Nhu cu c bn liên quan đn các yu t sinh hc ca con ngi nh mong mun có đ
thc n, nc ung, đc ng ngh Nhng nhu cu c bn bt buc phi đc đáp
ng đy đ nu không h s không tn ti đc nên h s đu tranh đ có đc.
Nhu cu ca
o: là nhng nhu cu bao gm nhiu nhân t tinh thn nh s đòi hi công
bng, an tâm, hnh phúc, đc thng tin thành đt, đc tôn trng và đc th hin
bn thân v.v.
Các nhu cu c bn thng đc u tiên chú ý trc so vi nhng nhu cu bc cao
này. Và khi nhu cu bc thp đc tha mãn thì nhu cu bc cao hn li xut hin, và
10

c th tng dn.

Tháp nhu cu ca Maslow đc chia làm 5 cp đ theo th t tng dn sau đây:
- Cp đ th nht: Các nhu cu cn bn nht thuc v sinh hc - thc n, nc
ung, ni , không khí đ th, ngh ngi.
- Cp đ th hai: Nhu cu an toàn - cm giác yên tâm có đc s đm bo v
an toàn thân th, vic làm, sc khe, tài sn.
- Cp đ th ba: Nhu cu xã hi – Nhu cu đc giao lu, gp g, nhu cu
đ
c yêu thng.
- Cp đ th t: Nhu cu đc tôn trng – c mi ngi tôn trng, mong
mun đc thành đt, đc mi ngi tin tng, đc công nhn.
- Cp đ th nm: Nhu cu t khng đnh - mun sáng to, đ
c th hin kh
nng, th hin bn thân mình, phát trin cá nhân, t hoàn thin.
Các nhu cu này đc tha mãn theo th t hay nhy vt bc. Nhà qun lý phi bit
nhân viên đang  bc nhu cu nào đ đáp ng đúng.
2.2.2 Thuyt ERG ca Alderfer (1969)
Ging thuyt Maslow nhng ch còn 3 bc nhu cu: nhu cu tn ti, nhu cu liên đi,
nhu cu phát trin, mt mt Alderfer không c
h rút gn lý thuyt nhu cu ca maslow
t 5 bc nhu cu còn thành 3 bc nhu cu chính, mt khác ông còn cho rng, có th có
nhiu nhu cu xut hin trong cùng mt thi đim, và có th có s bù đp gia các nhu
cu, nu nhu cu này không đc đáp ng, có th bù đp đáp ng đc bng nhu cu
khác.
2.2.3 Thuyt hai nhân t ca Herzberg (1959)
Thuyt hai nhân t đc đa ra bi Frederick Herzber
g. Thuyt này chia các nhân t
làm hai loi: các nhân t đng viên và các nhân t duy trì.
- Các nhân t đng viên: gm thành tu, s công nhn ca ngi khác, bn
11

cht công vic, trách nhim công vic, s thng tin. Khi đc đáp ng các
nhân t đng viên này, thì nhân viên s có s tha mãn trong công vic,
ngc li h s không có s tha mãn trong công vic.
- Các nhân t duy trì gm: chính sách công ty, s giám sát ca cp trên, lng
bng, mi quan h vi cp trên và đng nghip, điu kin làm vic, đi sng
cá nhân, v trí công vic và s đm bo ca công vic. Nu đ
c đáp ng s
không có s bt mãn trong công vic, ngc li s dn đn s bt mãn.
Trong nghiên cu này, Herzberg đã tách bit tng đi hai nhóm nhân t và cho rng
ch có nhng nhân t đng viên mi có th mang li s tha mãn cho nhân viên và nu
không làm tt các nhân t duy trì s dn đn s bt mãn ca nhân viên.
Nhiu ngi đã không đng ý vi quan đim
phân chia hai nhóm nhân t nh trên ca
Herberg cng nh bác b vic ông cho rng các nhân t duy trì không mang li s tha
mãn trong công vic. (Kreitner & Kinicki, 2007).
Trên thc t, các nhân t thuc hai nhóm trên đu có nh hng ít nhiu đn s tha
mãn trong công vic ca nhân viên.
2.2.4 Thuyt công bng ca Adam (1963)
Trong hc thuyt J. Stacey Adams cho rng nhân viên có xu hng đánh giá s công
bng bng cách so sánh công sc h b ra so vi nhng th h nhn đ
c cng nh so
sánh t l đó ca h vi t l đó ca nhng đng nghip trong công ty. Nu kt qu ca
s so sánh đó là s ngang bng nhau tc công bng thì h s tip tc duy trì n lc và
hiu sut làm vic ca mình. Nu thù lao nhn đc vt quá mong đi ca h, h s
có xu hng gia tng công sc ca h trong công vic, ngc li nu t
hù lao h nhn
đc thp hn so vi đóng góp ca h, h s có xu hng gim bt n lc hoc tìm các
gii pháp khác nh vng mt trong gi làm vic hoc thôi vic (Pattanayak, 2005).

12

2.2.5 Thuyt k vng ca Vroom (1964)
Thuyt k vng là mt lý thuyt b sung cho lý thuyt nhu cu ca Abraham Maslow.
Thuyt k vng do Victor Vroom - giáo s Trng Qun tr Kinh doanh Yale và hc v
Tin s khoa hc ti Trng đi hc Michigan đa ra. Ông cho rng mt cá nhân s
hành đng theo mt cách nht đnh da trên nhng mong đi v mt kt qu nào đó
hay s hp dn ca kt qu đó vi cá nhâ
n. Thuyt k vng ca V. Vroom đc xây
dng da trên 3 nhân t : K vng, tính cht công c và hóa tr.
- K vng: là nim tin rng n lc s dn đn kt qu tt. c th hin thông
qua mi quan h gia n lc và kt qu.
- Tính cht công c: là nim tin rng kt qu tt s dn đn phn thng xng
đáng, đc th hin qua mi quan h gia kt qu và phn thng.

- Hóa tr: là mc đ quan trng ca phn thng đi vi ngi thc hin công
vic, đc th hin thông qua mi quan h gia phn thng và mc tiêu cá
nhân.
Thành qu ca ba yu t này là s đng viên. Khi mt nhân viên mun t
hng tin trong
công vic thì vic thng chc có hóa tr cao đi vi nhân viên đó. Nu mt nhân viên
tin rng khi mình làm vic tt, đúng tin đ s đc mi ngi đánh giá cao, ngha là
nhân viên này có mc mong đi cao. Tuy nhiên, nu nhân viên đó bit đc rng công
ty s đi tuyn ngi t các ngun bên ngoài đ lp vào v trí trng hay đa vào các v
trí qun lý ch không đ bt ngi trong công ty t cp di lên,
nhân viên đó s có
mc phng tin nói cách khác là tính cht công c thp và s khó có th khuyn khích
đng viên đ nhân viên này làm vic tt hn. ng thi, Vroom cho rng ngi nhân
viên ch đc đng viên khi nhn thc ca h v c ba khái nim hay ba mi quan h
trên là tích cc. Nói cách khác là khi h tin rng n lc ca h s cho ra kt qu tt

hn, kt qu đó s dn đn phn t
hng xng đáng và phn thng đó có ý ngha và
phù hp vi mc tiêu cá nhân ca h.
13

Tóm li, Vroom cho rng hành vi và đng c làm vic ca con ngi không nht thit
đc quyt đnh bi hin thc mà nó đc quyt đnh bi nhn thc ca con ngi v
nhng k vng ca h trong tng lai.
2.2.6 Thuyt thành tu ca McClelland (1988)
Tp trung vào ba loi nhu cu ca con ngi : Nhu cu v thành tu, nhu cu v quyn
lc và nhu cu v liên minh.
- Nhu cu v thành tu: Là s c gng đ xut sc, đ đt đc thành tu đi
vi b chun mc nào đó, n lc đ thành công.

- Nhu cu v quyn lc: Là nhu cu khin ngi khác c x theo cách h
mong mun.
- Nhu cu v liên minh: Là mong mun có đc các mi quan h thân thin và
gn gi vi ngi khác.
Nhu cu thành tu ca McClelland đc th hin trong nghiên cu nà
y di dng đc
đim công vic. Công vic cn đc thit k sao cho nhân viên đt đc “thành tu h
mong mun. Còn nhu cu liên minh đc th hin  mi quan h vi cp trên và đng
nghip. Cui cùng, nhu cu quyn lc đc th hin  c hi đc thng tin.
2.2.7 Mô hình đc đim công vic ca Hackman & Oldham (1974)
Nh ta đã bit bn thân công vic có nhng đc trng thit yu ca nó, do đó nhng
đc trng này có th là
m cho bn thân công vic đó tn ti mt đng lc ni ti và kích
thích giúp ngi lao đng làm vic hiu qu, tng nng sut tùy theo mi bn cht công
vic khác nhau. Cng chính vì điu này, Hackman và Oldham (1974) đã xây dng mô
hình này nhm xác đnh cách thit k công vic sao cho ngi lao đng có đc đng

lc làm vic nga
y t bên trong h cng nh to đc s tha mãn công vic nói chung
và to đc hiu qu công vic tt nht.