CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA CÁC CÔNG TY CỔ PHẦN TẠI VIỆT NAM NGUYỄN THANH BÌNH; NGƯỜI HƯỚNG DẪN.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




NGUYN THANH BÌNH



CÁC YU T TÁC NG N
CHÍNH SÁCH C TC CA CÁC
CÔNG TY C PHN TI VIT NAM



LUN VN THC S KINH T




TP. H CHÍ MINH, THÁNG 01 NM 2013


B GIÁO DC VÀO ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



NGUYN THANH BÌNH


CÁC YU T TÁC NG N
CHÍNH SÁCH C TC CA CÁC
CÔNG TY C PHN TI VIT NAM



Chuyên ngành: Tài chính ậ Ngân hàng
Mã s: 60340201

LUN VN THC S KINH T

Ngi hng dn khoa hc: TS. Nguyn Tn Hoàng


TP. H CHÍ MINH, THÁNG 01 NM 2013


LI CAM OAN


Tôi xin cam đoan lun vn là kt qu nghiên cu ca riêng tôi, không sao
chép ca ai. Ni dung lun vn có tham kho và s dng các tài liu, thông tin
đc đng ti trên các tác phm, tp chí và các trang web theo danh mc tài liu
tham kho ca lun vn.

TP.HCM, ngày 31 tháng 01 nm 2013

Tác gi lun vn

Nguyn Thanh Bình

























LI CM N

Tôi xin chân thành gi li tri ân đn Ban Giám Hiu và Vin đào to sau đi
hc ca Trng i hc Kinh T Thành Ph H Chí Minh đã to điu kin
thun li cho tôi hc tp và nghiên cu trong sut thi gian qua.
Tôi xin chân thành gi li tri ân đn Thy, Cô Trng i hc Kinh T
Thành Ph H Chí Minh đã nhit tình ging dy, truyn đt nhng kin thc và
kinh nghim quý báo cho tôi trong sut thi gian tôi hc tp, nghiên cu ti
Trng.
Tôi xin chân thành gi li tri ân sâu sc đn TS.Nguyn Tn Hoàng đã tn
tình truyn đt kin thc, hng dn, góp ý và đng viên tôi trong sut quá
trình thc hin lun vn này.
Tôi xin chân thành cm n đn các thành viên trong gia đình, bn bè, đng
nghip đã đng viên, to điu kin thun li đ tôi hoàn thành lun vn này.
Xin trân trng cm n.
TP.HCM, ngày 31 tháng 01 nm 2013
Tác gi lun vn

Nguyn Thanh Bình










DANH MC T VIT TT

CaTS : Tính thanh khon
CP : C phn
CTCP : Công ty c phn
DEA : N trên vn ch s hu (òn by tài chính)
DPS : C tc trên mi c phn
DPR : T l chi tr c tc
DN : Doanh nghip
EPS : Thu nhp trên mi c phn
HOSE : S giao dch chng khoán Thành Ph H Chí Minh
HNX : S giao dch chng khóa Hà Ni
HNX-Index : Ch s th trng chng khoán ti HNX
HNX-30 : Ch s giá da trên giá tr vn hóa th trng có điu chnh t
l free float và tính thanh khon ca 30 công ty đc la chn
t danh sách các công ty niêm yt trên S HNX
MCK : Mã chng khoán
PMB : Giá th trng so vi giá tr s sách
ROE : Li nhun sau thu ca doanh nghip/vn ch s hu
ROA : Li nhun sau thu ca doanh nghip/tng tài sn
SaG : C hi tng trng
UPCOM – Index : Ch s th trng chng khoán trên sàn giao dch cha
niêm yt chính thc ti Vit Nam
TAX : T l thu thu nhp ca DN
TTCK : Th trng chng khoán
Vn Index : Ch s th trng chng khoán ca Vit Nam
VN30 : Ch s da trên giá tr vn hoá, t l free-float và giá tr giao
dch; bao gm 30 c phiu ca công ty niêm yt trên HOSE
có vn hoá th trng và tính thanh khon cao nht.
DANH MC BNG,  TH VÀ PH LC

Trang

Bng 3.1: Tóm tt cách xác đnh các bin và d báo tính hiu
18
Bng 3.2: Mô t thng kê các bin đc lp, bin ph thuc
18
Bng 4.1: H s tng quan gia các bin
24
Bng 4.2: Kt qu hi qui mô hình: DPR = f(ROA, DEA, PMB,
SaG, CaTS, TAX)
25
Bng 4.3: Kt qu hi qui mô hình: DPR = f(ROA, DEA, PMB,
SaG, TAX)
27
Bng 4.4: Kt qu hi qui mô hình: DPR = f(ROA, PMB, SaG,
TAX)
29
Bng 4.5: Kt qu hi qui mô hình: DPR = f(PMB, SaG, TAX);
31
Bng 4.6: Kt qu hi qui mô hình: DPR = f(SaG, TAX);
33

Bng 4.7: Tóm tt kt qu thng kê hi qui
35
 th 4.1:  th phân tán th hin mi quan h gia DPR và ROA
19
 th 4.2:  th phân tán th hin mi quan h gia DPR và DEA
20
 th 4.3:  th phân tán th hin mi quan h gia DPR và PMB
21
 th 4.4:  th phân tán th hin mi quan h gia DPR và SaG
21

 th 4.5:  th phân tán th hin mi quan h gia DPR và CaTS
22
 th 4.6:  th phân tán th hin mi quan h gia DPR và TAX
23
 th 4.7: Ma trn th hin đ th phân tán ca bin ph thuc và
các bin đc
24
Ph lc 1: Bng thng kê giá tr trung bình t nm 2007 đn nm
2011 ca: DPR, ROA, DEA, PMB, SaG, CaTS, TAX ca
150 DN nghiên cu
44





MC LC
Trang
TÓM TT: 1
1. GII THIU: 2
2. TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU V CÁC YU T TÁC
NG N CHÍNH SÁCH C TC: 6
3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU VÀ D LIU: 8
3.1 Bin nghiên cu và mô hình nghiên cu: 8
3.1.1 Bin ph thuc: 8
3.1.2 Các bin đc lp: 9
3.1.3 Mô hình nghiên cu: 14
3.2 Ngun d liu, phng pháp thu thp d liu và x lý d liu: 15
3.2.1 Ngun d liu: 15
3.2.2 Phng pháp thu thp d liu: 16

3.2.3 X lý d liu: 17
4. KT QU NGHIÊN CU: 19
4.1 Kt qu thng kê: 19
4.1.1  th phân tán th hin mi quan h gia bin ph thuc và
bin đc lp: 19
4.1.2 Ma trn h s tng quan: 24
4.1.3 Hi qui tuyn tính: 25
4.2 Nhn đnh kt qu thng kê: 34
4.3 Mô hình hi qui các yu t nh hng đn chính sách c tc trên
th trng Vit Nam: 36
4.4 ánh giá kt qu phân tích: 37
5. KT LUN: 39
TÀI LIU THAM KHO 41
1

TÓM TT:
Tác gi s dng mu nghiên cu là 150 DN niêm yt trên HOSE và
HNX, trong đó: HOSE là 120 DN và HNX là 30 DN đi din cho các công ty
CP đ xác đnh mi quan h gia t l chi tr c tc ca DN (DPR) vi kh
nng sinh li ca DN trên tng tài sn (ROA); t l chi tr c tc vi tính thanh
khon ca DN (CaTS); t l chi tr c tc vi thu c tc (TAX); t l ch tr c
tc vi tng trng doanh thu ca DN (SaG); t l chi tr c tc vi giá th
trng so vi giá tr s sách ca DN (PMB) và t l chi tr c tc vi n trên
vn ch s hu ca DN (DEA). Nghiên cu cho thy rng t l chi tr c tc
ca DN chu nh hng và có mi tng quan tuyn tính vi li nhun sau
thu trên tng tài sn, giá th trng so vi giá tr s sách, tng trng doanh
thu và thu c tc là đáng tin cy  mc ý ngha 5%, tuy nhiên đi vi n trên
vn ch s hu và tính thanh khon có ý ngha thng kê  mc ý ngha khá cao
nên cha là bin tác đng đn vic chi tr c tc ca các công ty CP.
T khóa: Các yu t nh hng chính sách c tc, t l chi tr c tc, li

nhun doanh nghip, tính thanh khon, thu c tc, c hi tng trng, giá th
trng so vi giá tr s sách và n trên vn ch s hu.





2

1. GII THIU:

K t khi nghiên cu ca John Lintner (1956) và Miller và Modigliani
(1961) v vn đ chính sách c tc ca DN đn bây gi nó vn còn là vn đ
tn nhiu bút mc, trí lc, tranh lun ca nhiu tác gi nghiên cu ti nhiu
quc gia khác nhau mà vn cha có hi kt thúc. Mt s câu hi mà vn cha
có ngi tr li chun xác đó là: chính sách c tc ca DN nh hng đn cái
gì? nh hng giá tr gì? Các yu t quyt đnh chính sách c tc là gì? Chính
sách c tc đc xác đnh là bin ph thuc hay đc lp? Vn còn nhiu câu
hi đc đa ra mà cha có li đáp cui.
i vi th trng Vit Nam, t khi lut DN ra đi, các DN trong nn
kinh t Vit Nam dn dn đc chuyn sang hot đng di hình thc là
CTCP. Phn ln CTCP có c cu đc trng chi phi bi t l s hu do Nhà
nc kim soát vn, quyn điu hành DN chim t trng ln và các CTCP do
t nhân làm ch bt đu niêm yt trên TTCK th hin qua các ch s: VN
Index, VN30; HNX-Index, HNX-30 và UPCOM - Index.
T th trng niêm yt này, nó d dàng giúp các DN huy đng vn, phát
trin sn xut, thng mi dch v,…đ dn dn hình thành đnh ch tài chính
ti Vit Nam. nh ch này đc xem nh phong v biu cho nn kinh t Vit
Nam mà chính xác hn là các doanh nghip Vit Nam, t đó các DN thc hin
theo các tiêu chun th trng v: c cu t chc, công b thông tin minh bch,

rõ ràng nhm giúp các công ty d dàng tip cn ngun tài tr, đu t t bên
ngoài chuyn vào Vit Nam thông qua vic s hu CP, trái phiu DN t vic
đu t vn, tài tr n và ri ro khi b vn đu t vào DN đ nhn li kt qu
ca vic đu t, tài tr đó là c tc ca DN chi tr hng nm cho c đông, đó là
chênh lch giá th trng thi đim đu t và rút vn. Bng vic s dng mu
là các công ty niêm yt đi din trên sàn HOSE và HNX ca Vit Nam, tác gi
3

xác đnh các yu t nh hng đn chính sách chi tr c tc, các phn ng ca
TTCK khi có thông tin chia c tc ca các công ty CP. Tác gi thy rng: li
nhun ca DN, tính thanh khon, thu c tc, c hi tng trng, giá th trng
so vi giá tr s sách và n trên vn ch s hu có tác đng đn chính sách chi
tr c tc ca các công ty CP.
Ai cng hiu rng c tc ca mi CP là mt phn thu nhp t li nhun
sau thu ca công ty chia đu cho s lng c phiu đang lu hành và đc đi
hi c đông thông qua t l chi tr c tc cho ngi đang s hu CP ti thi
đim cht danh sách chi tr c tc thông qua vic đu t ca h vào công ty.
C tc có th đc chi tr bng tin hoc bng c phiu.
Vic chi tr c tc hng nm hay chính sách c tc ca DN có nh
hng đn cu trúc vn ca DN: ngun thu nhp ca c đông, ngun vn tái s
dng đ đu t, c cu vn đc tài tr hay vn ch s hu s phù hp trong
tng giai đon phát trin ca DN, nn kinh t đang trong giai đon nào. Nhiu
din gi trên th gii cng đang tranh lun sôi ni v vn đ này nhm đa ra
gii pháp qun tr tt nht cho DN trong nn kinh t đc thù ca mi quc gia
trong thi k hi nhp toàn cu.
 mi quc gia, mi nn kinh t khác nhau các yu t nh hng đn
chính sách c tc ca các CTCP cng khác nhau. Nó b nh hng, tác đng
bi: nn kinh t đó đang  giai đon nào ca quá trình phát trin kinh t; biu
thu ca quc gia đó; các qui đnh v pháp lý; kh nng thanh khon ca th
trng; kh nng tài tr, đu t, hp th, tip cn th trng vn; mc đ tng

trng; lm phát; thu nhp; chính sách ca mi quc gia.
Các nghiên cu  nhng nc đã phát trin và c nhng nc có nn
kinh t mi ni đu tìm thy và xác đnh s tn ti mi liên h gia chính sách
c tc ca DN đu b nh hng bi li nhun, n, t l gia giá tr s sách và
giá tr th trng (Aviazian và cng s, 2003). Tuy nhiên, các công ty  nn
4

kinh t mi ni có xu hng chi tr c tc cao hn các công ty  nn kinh t
phát trin (Aviazian và cng s, 2003);  các nn kinh t mi ni, các CTCP
có đc s hu thun và bo v ca chính ph thng chi tr c tc cao hn
(Mitton, 2004; La Porta và cng s, 2000).
Nghiên cu các yu t tác đng đn chính sách c tc ca các công ty
công nghip và dch v ca Amarjit Gill, Nahum Biger và Rajendra Tibrewala,
2010 ti M đã xác đnh mi quan h gia t l c tc vi kh nng sinh li,
dòng tin, thu, tng trng doanh thu, giá tr th trng so vi giá tr s sách
và tính thanh khon gia các DN sn xut và các DN dch v là khác nhau. T
l tr c tc bng tin mt đc chi tr nh hng bi dòng tin ca các công
ty tng trng trong lnh vc sn xut, dch v.
T các nghiên cu v các yu t nh hng đn chính sách c tc ti các
nn kinh t kinh t phát trin, các nn kinh t mi ni, kt qu nghiên cu ti
M ca Amarjit Gill, Nahum Biger và Rajendra Tibrewala, 2010, tác gi vn
dng thc t vào th trng Vit Nam nhm tìm hiu, thng k, phân tích, xác
đnh các bin này có tác đng, nh hng đn chính sách c tc ca các công
ty CP hay không, đ khng đnh các yu t tác đng đn chính sách c tc ca
các công ty CP. Do vy, trong lun vn này tác gi nghiên cu xoay quanh các
vn đ chính sau:
Mt là xem xét các kt qu nghiên cu thc nghim v chính sách c tc
ti các th trng phát trin và các th trng mi ni, liên h thc trng chính
sách c tc ca các công ty CP ti Vit Nam thông qua các d liu thu thp t
mu nghiên cu ca các công ty CP.

Hai là xây dng mô hình hàm hi qui, xác đnh các yu t nh hng
đn chính sách c tc ca DN Vit Nam nh: t l chi tr c tc ca DN
(DPR); kh nng sinh li ca DN trên tng tài sn (ROA); t l chi tr c tc
vi tính thanh khon ca DN (CaTS); t l chi tr c tc vi thu c tc
5

(TAX); t l ch tr c tc vi tng trng doanh thu ca DN (SaG); t l chi
tr c tc vi giá th trng so vi giá tr s sách ca DN (PMB) và t l chi
tr c tc vi n trên vn ch s hu ca DN (DEA) đ t đó đa ra hàm hi
qui các yu t tác đng đn chính sách c tc ca các công ty CP ti Vit
Nam.
Ba là xác đnh các nguyên nhân nh hng, tác đng đn chính sách c
tc đ các DN đ khuyn ngh các DN có chính sách chi tr c tc phù hp
vi điu kin th trng Vit Nam.
Trong nghiên cu này, tác gi s dng các d liu thu thp t các báo
cáo tài chính, thông báo chi tr c tc, báo cáo thng niên ca các DN theo
nm t nm 2007 đn nm 2011 ca 150 DN niêm yt ti HOSE và HNX.
ng dng mô hình hi quy kinh t lng đ đánh giá tác đng ca các bin
đc lp đn bin ph thuc. S dng chng trình SPSS đ h tr phân tích,
tính toán trong nghiên cu.

Lun vn này có mt s hn ch nht đnh v mt thu thp s liu trên
th trng niêm yt ca Vit Nam nên tác gi ch nghiên cu xoay quanh
nhng bin đc lp, ph thuc đc thù ti Vit Nam da trên mô hình nghiên
cu ti M ca Amarjit Gill, Nahum Biger và Rajendra Tibrewala nm 2010
vào quá trình nghiên cu ti Vit Nam. Mt khác, tác gi cng xem xét vic
nghiên cu ca Xi He và cng s, 2009 đã thc hin  th trng Trung Quc,
Trn Th Cm Hà, 2011 ti Vit Nam và các nghiên cu trc đây ca mt s
tác gi ti các nn kinh t mi ni vào nghiên cu ca tác gi.

Phn tip theo ca lun vn này đc trình nh sau: Phn k tip gii
thiu tng quan các nghiên cu v các yu t tác đng đn chính sách c tc;
6

Phn 3 trình bày phng pháp nghiên cu và d liu; Phn 4 mô t kt qu
nghiên cu và Phn 5 kt lun.

2. TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU V CÁC YU T TÁC NG
N CHÍNH SÁCH C TC:

Theo Amarjit Gill, Nahum Biger và Rajendra Tibrewala, 2010: nghiên
cu các yu t tác đng đn chính sách c tc ti ti trng M và kt lun:
T l tr c tc bng tin mt đc chi tr nh hng bi dòng tin ca các
công ty tng trng trong lnh vc sn xut, dch v; Mi liên h gia bin
ph thuc là t l c tc vi các bin đc lp là kh nng sinh li, dòng tin,
thu, tng trng doanh thu, giá tr th trng so vi giá tr s sách và tính
thanh khon gia các DN sn xut và các DN dch v là khác nhau.
MUHAMMAD AFZAL, SABA SEHRISH: nghiên cu v chính sách c
tc ti th trng mi ni Pakistan (KSE t 2005 - 2009) và kt lun: Các công
ty có qui mô ln không mun chi tr c tc, nhng công ty có dòng tin di
dào và kh nng tip cn th trng vn d dàng nên chi tr c tc khá ln; Các
công ty đang phát trin chi tr c tc thng xuyên và chi tr c tc  mc
cao; Các công ty có li nhun thng đc nhà nc h tr nên thng xuyên
chi tr c tc.
Xi He và cng s, 2012: Nghiên cu tính hiu và hiu ng tác đng khi
tr c tc bng tin so vi c tc c phiu  th trng mi ni ca Trung
Quc và kt lun: c đim công ty và c cu nh hng đn xu hng ca
các công ty  th trng mi ni có nh hng đn chi tr c tc; Li nhun
nhiu, đòn by tài chính thp, các công ty đang nm gi tin mt cao và các
công ty mun s dng vn ch s hu đ phát trin thì có nhiu kh nng đ

tr c tc.
7

Oded Sarig, 2002: nghiên cu phân tích chui thi gian tác đng đn
chính sách chi tr c tc CTCP và có kt lun: S gia tng trong vic đánh
thu li nhun có nh hng đn chính sách c tc; T l li nhun tr c tc
đc quyt đnh da trên t l li nhun mà h sn sàng tr c tc trong dài
hn; Thông tin ca mt s thay đi trong chi tr c tc có tác đng mnh hn
nhiu so vi s thay đi khi lng CP khi mua li; S gia tng li nhun s
dn đn gia tng mua li c phiu qu đ tng chi tr c tc.
Nikolaos Eriotis, 2005: Nghiên cu nh hng ca chính sách c tc đi
vi li nhun và qui mô ca công ty  th trng Hy Lp và kt lun: Li
nhun phân phi và qui mô ca công ty có du hiu nh hng đn c tc ca
công ty; C tc ti thi đim t có nh hng đn vic thanh toán c tc trong
thi đim t-1 ca các công ty; Chính sách c tc ca các công ty Hy Lp có
nh hng đn: li nhun phân phi, mc tiêu thanh toán c tc mi nm và
nó đc điu chnh bi li nhun phân phi và qui mô ca công ty.
Anupam Mehta, 2012: Nghiên cu các yu t nh hng đn chính sách
c tc các công ty ca các tiu vng quc  rp thng nht nh: Li nhun,
tng trng, ri ro, thanh khon, qui mô, đòn by tài chính và kt lun: Kích
thc, ri ro, li nhun có nh hng 42% đn chính sách chi tr c tc; Qui
mô và ri ro là hai yu t quan trng nht trong vic xem xét ra quyt đnh
chính sách c tc ca các công ty Các tiu vng quc  rp thng nht; Có
s tng đng  các nc đang phát trin nh hng chi tr c tc đi vi qui
mô ca DN.
Ahmad H. Juma'h, Carlos J. Olivares Pacheco, 2008: Nghiên cu các
yu t tài chính (t sut li nhun, ch s thanh khon, tng trng, m rng
qui mô, đu t, nhn thc ca nhà đu t, ri ro ca và qui mô ca công ty)
nh hng đn chính sách c tc tin mt ca mt s công ty sn xut ca M
và kt lun: Các yu t tài chính: t sut li nhun, ch s thanh khon, m

8

rng qui mô, đu t, nhn thc ca nhà đu t, ri ro và qui mô ca các công
ty có nh hng đn vic chia c tc bng tin ca công ty; Tính thanh khon,
li nhun và qui mô là yu t quyt đnh quan trng đi vi quyt đnh chia c
tc bng tin mt.
Purmessur Rajshree Deeptee, Boodhoo Roshan, 2009: nghiên cu lý
thuyt đi din và lý thuyt tín hiu/lý thuyt tài chính có liên quan đn t sut
sinh li, đu t, c hi tài chính và kt lun: Nhng thay đi trong chi tr c
tc phát tín hiu cho th trng v li nhun trong tng lai; Khng đnh li
nghiên cu ca Baker và Powell (1999) trc đây: có bn lý thuyt có tín hiu
tác đng nh hng đn chi tr c tc ca công ty: lý thuyt đi din; u đãi v
thu cho các nhà đu t; lý thuyt hiu ng khách hàng và lý thuyt chú chim
trong lòng bàn tay.

3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU VÀ D LIU
3.1 Bin nghiên cu và mô hình nghiên cu:
Da vào các lý thuyt và các nghiên cu v chính sách c tc, cho thy
tn ti mi tng quan cht ch gia chính sách c tc và mt s các bin đc
lp đc nêu  phn trên, tác gi xây dng các bin cho các nhân t có tác
đng đn chính sách c tc ca DN Vit Nam, đng thi s dng mô hình
nghiên cu đánh giá, phân tích và kim chng s tác đng ca chúng đn
chính sách c tc ca DN đi din đang niêm yt trên HOSE và HNX nh th
nào? Các bin s nghiên cu đc xây dng nh sau:
3.1.1 Bin ph thuc:
T l chi tr c tc (Dividend payout ratio): t l chi tr c tc trên
thu nhp ca mi CP: T l chi tr c tc th hin chính sách c tc ca công
ty. Khi làm n có lãi thì công ty s quyt đnh chi tr c tc bng tin mt hay
bng c phiu hay gi li là ph thuc và chính sách hin ti ca công ty trong
9

giai đon đó nh th nào. Công ty có th chi tr mt phn c tc, phn còn li
đ tái đu t. T l chi tr c tc đc s dng là bin ph thuc và đc xác
đnh nh sau:
DPR = (Mc c tc đc chi tr ca mi CP trong nm/thu
nhp mi c phn trong nm) = DPS/EPS

3.1.2 Các bin đc lp:
Li nhun ca DN (Corporate Profitability): Li nhun ca DN t
lâu đã đc coi là ch s hàng đu đ xác đnh nng lc ca mt công ty đ chi
tr c tc. Linter (1956), Baker và cng s (1985) ch ra rng mô hình chi tr
c tc ca công ty b nh hng bi thu nhp hng nm ca DN. Baker và
cng s (1985) cho rng mc đ thu nhp trong tng lai là yu t quyt đnh
trong vic thanh toán c tc. Pruitt và Gitman – 1991 nghiên cu và cho rng
li nhun nm hin ti và quá kh là nhng yu t quan trng nh hng đn
thanh toán c tc. Baker và Powell (2000) kho sát các công ty niêm yt trên
sàn NYSE (S giao dch chng khoán New York) và khng đnh yu t quyt
đnh vic chi tr c tc trong ngành công nghip da vào mc thu nhp trong
tng lai. Amidu M và Abor J (2006) tìm thy mt mi quan h tích cc gia
li nhun DN và t l chi tr c tc. Anil và Kapoor (2008) ch ra rng li
nhun luôn luôn đc coi là mt ch s chính trong vic xác đnh t l chi tr
c tc. Brook và cng s (1998) cho rng chính sách c tc ca DN công ty
đc xác đnh bi nhiu mc tiêu. Aivazian và cng s (2003) cho rng chính
sách c tc ca các DN trong nn kinh t mi ni b nh hng bi n, li
nhun, và c hi tng trng. Nghiên cu cng cho thy có mi liên h trc
tip gia li nhun, tng trng và nhu cu cp vn. C th: các công ty tng
trng cao tin mt thp thì chi tr c tc bng tin thp, trong khi đó các công
ty có li nhun nhng tc đ tng trng chm, có nhiu tin mt thì tr tin c
10

tc cao. Li nhun trên tài sn (ROA) đc s dng đ đo lng li nhun.
Kh nng đ tr c tc ca công ty b nh hng bi li nhun đc chia và
tin mt. Jensen và cng s (1992); Han và cng s (1999); Fama và French
(2000) cho thy li nhun có nh hng đáng k và tích cc đn chính sách c
tc ca DN. Adaoglu (2000), Al-Malkawi (2007) cho rng t l li nhun là
yu t quyt đnh chính sách c tc. ROA, ROE, EPS đu là các ch tiêu đo
lng li nhun ca DN nhng nó đc xem xét  các góc đ khác nhau. 
thun li trong quan sát, tác gi s chn ROA là bin đo lng li nhun ca
DN nhm tránh hin tng đa cng tuyn ca các bin đc lp này. Khi chy
hi quy DPR ca các bin ROA, ROE, EPS thì các bin này đu có ý ngha
thng kê vi mc ý ngha  = 5%, nhng đng  góc đ nghiên cu chung và
đ thun li trong vic mô hình hóa d liu tác gi chn ROA là ch tiêu đo
lng chính ca bin li nhun DN làm bin đc lp trong nghiên cu.
ROA = Li nhun sau thu/tng tài sn
Tính thanh khon (free Cash flow): Dòng tin mt ca DN là mt yu
t quan trng quyt đnh các khon thanh toán c tc. Tính thanh khon kém
có ngha là ngun tin mt không đ đ chi tr c tc. Alli và cng s (1993)
cho rng các khon thanh toán c tc ph thuc nhiu hn vào dòng tin, phn
ánh kh nng ca công ty đ chi tr c tc so vi thu nhp và cho rng thu
nhp hin ti không thc s phn ánh kh nng ca công ty trong vic chi tr
tr c tc. Amidu M và Abor J (2006) tìm thy mi quan h tích cc gia dòng
tin và t l chi tr c tc. Anil và Kapoor (2008) cng ch ra rng dòng tin là
mt yu t quan trng quyt đnh t l chi tr c tc. Jensen (1986) cho rng
dòng tin nhàn ri di dào có nh hng đn li ích ca ngi điu hành DN
và c đông ch s hu DN. Jensen và cng s (1992); Smith, Watts (1992); La
Porta và cng s (2000) cho rng khi dòng tin nhàn ri nhiu ngi điu
11

hành, qun lý DN có xu hng s dng không hiu qu ngun tài chính ca
DN, Duha al-Kuwari (2009) cho rng dòng tin t do t l vi tng tài sn

đc s dng đ biu hin cho dòng tin t do.  xác đnh mc đ nh hng
ca bin đc lp này đi vi c tc ca DN tác gi s dng tính thanh khon là
dòng tin so vi tng tài sn ca DN (Duha Al-Kuwari, 2009. Determinants of
the Dividend Policy in Emerging Stock Exchanges: The Case of GCC
Countries. Vol.2 No.2 Page 46) trong nghiên cu này.
Tính thanh khon = CaTS = (li nhun ròng - thay đi giá tr
tài sn c đnh - thay đi vn lu đng ròng)/Tng tài sn

Thu c tc: Mô hình điu chnh thu cho rng các nhà đu t k vng
và xác đnh mc chi tr c tc đm bo phi cao trên li nhun thu đc ca
c phiu. Kt qu lý thuyt điu chnh thu là s phân chia ca các nhà đu t
vào các ngành da trên thu c tc. Modigliani (1982) cho rng thu c tc tác
đng làm thay đi trong c cu danh mc đu t. Masulis và Trueman (1988)
đa ra mô hình d đoán các nhà đu t s không thng nht trong chính sách
chia c tc đi vi tng chính sách thu khác nhau và cho rng; vic tng/gim
thu, u đãi v thu có nh hng đn vic chi tr c tc ca DN cng
tng/gim theo và nhà đu t s ti đa hóa thu nhp sau thu. Amidu M và
Abor J (2006) tìm thy mi quan h tích cc gia thu và t l chi tr c tc.
Gill, Biger và Tibrewala (2010), cho rng thu thu nhp CP ca DN có nh
hng đn t l chi tr c tc ca các DN. Chính sách thu có nh hng
không nh đn chính sách c tc ca DN trong th trng vn không hoàn ho.
Trong lun vn này tác gi xác đnh thu nh sau.
Thu c tc = TAX = t l thu thu nhp c tc khi DN chi tr
c tc.
12


C hi tng trng (Sales Growth): Doanh s bán hàng tng trng
có nh hng đn t l chi tr c tc. Amidu M Abor J (2006) cho rng t l
chi tr c tc không đc thc hin nu công ty tip tc đu t và tài tr n

thay cho quyt đnh chi tr c tc. Partington (1983) cho rng ca các công ty
s dng các t l thanh toán theo mc tiêu và đng c chi tr c tc ca các
công ty và mc đ chi tr c tc đc xác đnh là đc lp ca chính sách đu
t. Higgins (1981) cho rng có liên kt trc tip gia tng trng doanh thu và
nhu cu tài chính ca mt DN và cho rng công ty đang phát trin có nhu cu
tài chính ln đ gia tng dòng tin cho hàng hóa. Trc đó, Higgins (1972) cho
rng t l c tc có nh hng tiêu cc đn nhu cu ca công ty đi vi các
khon tài tr cho c hi tng trng ca DN. Rozeff (1982), Lloyd và cng s
(1985), Collins và cng s (1996). Amidu M và Abor J (2006) đu cho thy
mi quan h tiêu cc gia tng trng doanh s bán hàng nm trc vi nm
nay và t l chi tr c tc. Jensen (1986); Lang and Litzenberger (1989); Al-
Malkawi (2007) cho thy các công ty tng trng nhanh s s dng phn ln
li nhun đ tài tr cho các d án đ tránh ph thuc vào tài chính bên ngoài
vi chi phí cao nên thng chi tr c tc thp, còn các công ty c hi tng
trng thp, lng tin mt nhiu thng chi tr c tc cao đ gim chi phí đi
din. Lun vn tác gi s dng tc đ tng trng doanh thu bán hàng và hàng
hóa dch v đ đo lng c hi tng trng DN.
SaG = [Doanh thu(t) ậ doanh thu (t-1)]/Doanh thu (t-1)
Vi t là nm phát sinh doanh thu tính c hi tng trng.

Giá th trng so vi giá tr s sách: Vic xác đnh giá th trng và
giá tr s sách s có nh hng đn chính sách c tc ca DN, nu giá th
trng cao hay thp nó th hin c phiu đang r hay mc mà nhà đu t mun
13

mua nó đ đc hng c tc chi tr hng nm và nó có nh hng đn vic
cân đi ngun vn ca công ty đ chi tr c tc. T l giá th trng so vi giá
tr s sách phn ánh quan đim th trng chp nhn giá th trng vi giá tr
vn ch s hu theo s sách ca DN. Omran và Pointon (2004) cho rng t l
giá th trng so vi giá tr s sách là mt yu t quan trng nh hng đn t

l chi tr chia c tc. Amidu M và Abor J (2006) tìm thy mt mi quan h
tiêu cc gia t l giá th trng so vi giá tr s sách và t l chi tr c tc ca
DN. V. Aivazian, L. Booth and S. Clearly (2003) đã s dng giá th trng vi
giá tr s sách trong nghiên cu và cho rng tng trng tài sn có nh hng
t l thanh toán c tc  Ai Cp. Tài sn tng trng s to áp lc lên vic chi
tr c tc, do đó nó tác đng tiêu cc liên quan đn t l chi tr c tc.
Ramcharran (2001) cho rng c tc thp h tr cho s tng trng làm tài sn
ln hn trc. I. M. Pandey (2001) cho rng tc đ tng trng tài sn tác
đng đn giá tr s sách vi giá th trng có nh hng đn vic chi tr c tc.
PMB = Giá th trng/giá tr s sách

N trên vn ch s hu (òn by tài chính): T l n trên vn ch s
hu là t l tài chính cho bit t l tng đi ca vn ch s hu và tng n s
dng đ tài tr cho tài sn ca mt công ty. T l này còn đc gi là ri ro n
hay đòn by tài chính. Pruitt SW và Gitman LW cho rng t l này có nh
hng đn chính sách c tc ca các công ty. Chehab AF (1995) cho rng các
công ty có mc tng trng cao và t l chia c tc cao thng s dng vn
vay và có đòn by tài chính cao so vi các ngành công nghip tng ng.
Dhillon (1986) tìm thy bng chng mâu thun gia t l chi tr c tc và đòn
by tài chính; và cho rng mt s ngành công nghip t l chi tr c tc và đòn
by tài chính có mi quan h tiêu cc vi nhau. Rozeff SM (1982), Lloyd
(1985), Collins và cng s (1996) tìm thy mi quan h có ý ngha thng kê
14

tiêu cc gia mc đ ri ro và t l chi tr c tc ca công ty. Các kt qu
nghiên cu cho thy rng các công ty có mc đ ri ro cao hn s tr c tc
vi t l thp hn. D'Souza (1999) tìm thy mi quan h có ý ngha thng kê
tiêu cc gia ri ro và chi tr c tc. Theo Jensen và cng s (1992); Faccio và
cng s (2001); Al-Malkawi (2005) cho rng các công ty có t l n (đòn by
tài chính) cao mun duy trì mt lng tin mt nht đnh đ chi tr lãi và duy

trì mi quan h vi ch n nên hn ch chi tr c tc bng tin cho c đông.
Có nhiu nghiên cu cho rng khi DN đang phát trin và nn kinh t n đnh
lãi sut thp thì đòn by tài chính có li cho chính sách c tc và ngc li.
Trong lun vn, tác gi s dng bin đc lp là t l n đi vi vn ch s hu
ca công ty đ đo lng, phân tích mc đ nh hng đn chính sách c tc
ca DN.
DEA = Tng N/Tng vn ch s hu

Tóm li, các nghiên cu nêu trên cho thy rng li nhun ca công ty,
mc đ lu chuyn tin t, thu, tng trng doanh thu, t l giá th trng so
vi giá tr s sách và t l n trên vn ch s hu có th tác đng ti t l chi
tr c tc ca DN. Các nghiên cu trc đây, tp trung vào nhng yu t quyt
đnh t l chi tr c tc ca thu nhp DN. Nghiên cu này tp trung xem xét
các yu t quyt đnh t l chi tr c tc ca các DN trên TTCK Vit Nam, các
DN đc ly mu nghiên cu gm các lnh vc ngành ngh đc trng và nó
đc xem là đi din cho các DN ti Vit Nam.

3.1.3 Mô hình nghiên cu
Da vào các nhân t tác đng đn chính sách c tc ca các tác gi
nghiên cu trc đây nh đã trình bày  phn trên (Amarjit Gill, Nahum Biger
và Rajendra Tibrewala- 2010), tác gi s dng mô hình hi quy kinh t lng
15

và s dng phn mm SPSS.20 đ xem xét các nhân t tác đng đn chính
sách c tc ca các DN tiêu biu đi din cho các công ty CP đang niêm yt
trên sàn HOSE và HNX theo mô hình mà Amarjit Gill, Nahum Biger và
Rajendra Tibrewala - 2010 đã nghiên cu, tác gi đa vào áp dng ti th
trng Vit Nam, c th mô hình nghiên cu:
DPR = f(ROA, DEA, PMB, SaG, CaTS, TAX)
Trong đó:

DPR: C tc nhn đc ca mi CP trong nm/Thu nhp ca mi
CP trong nm;
ROA: Li nhun sau thu/Tng tài sn;
DEA: Tng n/Tng vn ch s hu;
PMB: Giá th trng/giá tr s sách;
SaG: Tc đ tng trng doanh thu ca nm sau so vi nm
trc;
CaTS: (Li nhun ròng - Thay đi giá tr tài sn c đnh - Thay
đi vn lu đng ròng)/Tng tài sn;
TAX: t l thu thu nhp c tc khi DN chi tr c tc.
3.2 Ngun d liu, phng pháp thu thp d liu và x lý d liu:
3.2.1 Ngun d liu:
Trc nm 2007, các DN niêm yt còn ít và d liu cha đy đ nên
vic thu thp d liu có hn ch nên tác gi chn mu là các DN đi din cho
các công ty CP đang niêm yt trên sàn HOSE và HNX có đ thông tin t nm
2007 đn 2011 làm d liu nghiên cu.
Mu d liu kho sát ca tác gi gm: 120 DN tiêu biu niêm yt trên
sàn HOSE và 30 DN trên sàn HNX đ tính ch s HNX30 là đi din cho mu
16

nghiên cu cho tng th ti th trng Vit Nam, trong khong thi gian 5 nm
t nm 2007 đn 2011.
i vi sàn HOSE: 120 DN đc chn làm mu đi din cho nghiên cu
này có: 51 công ty thuc nhóm ngành sn xut, 40 công ty thuc nhóm ngành
dch v, 12 công ty thuc nhóm ngành tài chính, 17 công ty thuc nhóm ngành
xây dng c bn đc chn làm mu đ thu thp d liu và cng c bn đi
din cho vic nghiên cu ca các DN ca Vit Nam trên sàn HOSE.
i vi sàn HNX, tác gi chn: 30 DN tiêu biu đi din cho sàn HNX
là các DN tính ch s HNX-30 làm đi din, tuy nhiên có 02 DN có s bt bình
thng trong vic chi tr c tc nên tác gi thay đi bng 02 DN khác phù hp,

trong đó có: 13 công ty thuc nhóm ngành sn xut, 02 công ty thuc nhóm
ngành dch v, 07 công ty thuc nhóm ngành tài chính, 08 công ty thuc nhóm
ngành xây dng c bn.

Tóm li, ngun d liu thu thp ca tác gi là 150 DN, trong đó: 64 công
ty thuc nhóm ngành sn xut, 42 công ty thuc nhóm ngành dch v, 19 công
ty thuc nhóm ngành tài chính, 25 công ty thuc nhóm ngành xây dng c bn
đi din cho các DN ti th trng Vit Nam.

3.2.2 Phng pháp thu thp d liu:
Trong lun vn này, tác gi thu thp, thng kê, các d liu có liên quan
đn chính sách c tc ca DN thông qua vic tng hp s liu t hn 450 báo
cáo tài chính theo nm (mi công ty 03 báo cáo tài chính –mi báo cáo tài
chính th hin s liu ca 02 nm lin k ca DN) đã đc kim toán kt thúc
nm tài chính ca DN, bn cáo bch, báo cáo thng niên và trên 750 công b
chi tr c tc ca DN (có DN 01 nm chi tr c tc nhiu ln và có nm không
chi tr c tc) thông qua các trang web ca DN niêm yt; S Giao dch chng
17

khoán TP.HCM, Hà Ni; các công ty chng khoán; cng thông tin, d liu v
tài chính, chng khoán ca Vit Nam; đi chiu s liu các bài nghiên cu ca
các tác gi trc đây.
Tác gi thu nhp d liu thông qua các báo cáo tài chính hp nht kt
thúc nm tài chính đã đc kim toán và các thông báo chi tr c tc ca 150
DN trong sut thi gian t nm 2007 đn nm 2011 đ tính toán, xác đnh:
DPR; ROA; DEA; PMB; SaG; CaTS; TAX bình quân qua 05 nm ca 150 DN
theo các công thc đc nêu ti mô hình nghiên cu trong khong thi gian
nêu trên đ làm d liu cho nghiên cu.
Khi thu thp d liu v c tc tác gi thu thp theo tng nm kho sát
da trên thông báo chi tr c tc ca DN. Riêng các trng hp DN có EPS

nhng không chi tr c tc thì tác gi ghi nhn t l chi tr c tc bng không.

3.2.3 X lý d liu:
Tác gi thu thp, thng kê, mã hóa, sp xp và phân loi d liu, làm
sch d liu trc khi s dng công thc tính toán và đa vào phn mm
SPSS.20 đ x lý d liu. Trc khi thc hin phân tích hi qui tác gi dùng
phn SPSS trong phn: Graphs\Legacy Dialogs\Boxplot đ xác đnh các d
liu ngoi lai ni tri đ xem xét, đi chiu vi d liu gc, d liu thô thu
thp nhm điu chnh đúng d liu thc t trc khi chy mô hình hi qui. Tt
c d liu ca bin đc lp và bin ph thuc, trc khi đa vào SPSS tác gi
qui đi d liu các bin v dng t l thng nht chung cho các bin. Ví d c
th: 100% qui v là 1; 65% qui v 0,65; 34% qui v 0,34 đ thng nht d liu
cho tt c các bin đc lp lp, bin ph thuc. Trng hp DN không chi tr
c tc thì ghi nhn c tc bng 0, trng hp nm ly d liu doanh nghip
cha niêm yt nên cha xác đnh đc giá th trng thì ghi nhn là d liu
18

khuyt, thu thu nhp DN các nm không phát sinh do đc min thu hay làm
n thu l đc ghi nhn bng 0.
Tóm tt các bin và mô t các bin:

Bng 3.1: Tóm tt cách xác đnh các bin và d báo tính hiu

Bin
Cách xác đnh bin
D báo tính
hiu
T l chi tr c tc
C tc nhn đc ca mi CP/Thu
nhp ca mi CP

±
Li nhun ca DN
Li nhun sau thu/Tng tài sn
±
N trên vn ch s hu
Tng n/Tng vn ch s hu
±
Giá th trng so vi
giá tr s sách
Giá th trng/giá tr s sách
±
C hi tng trng
Tc đ tng trng doanh thu ca
nm sau so vi nm trc
±
Tính thanh khon
(Li nhun ròng - Thay đi giá tr
tài sn c đnh - Thay đi vn lu
đng ròng)/Tng tài sn
±
Thu c tc
t l thu thu nhp c tc khi DN
chi tr c tc
±

Sau khi làm sch d liu thu thp đc kt qu thu đc ca các bin
đc mô t thng kê th hin trong bng 3.2, c th nh sau:
Bng 3.2: Mô t thng kê các bin đc lp, bin ph thuc

Mô t bin

S
lng
mu có
d liu
Giá tr
nh
nht
Giá tr
ln
nht
Tng
cng
Giá tr
trung
bình
 lch
chun
T l chi tr c tc
150
0.000
1.696
76.788
.51192
.208005
Li nhun ca DN
150
107
.289
11.628
.07752

.062499
N trên vn ch s
hu
150
.080
4.004
201.566
1.34377
1.003242