PHÂN TÍCH NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Ở VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM



VÕăTHăKIMăTHY


PHÂNăTệCHăNHÂNăTăNHăHNGăNă
HIUăQUăHOTăNGăCAăNGÂNăHĨNGă
THNGăMIăăVITăNAM








LUNăVNăTHCăSăKINHăT




TP. HCM, Nm 2013
i

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM



VÕăTHăKIMăTHY


PHÂNăTệCHăNHÂNăTăNHăHNGăNă
HIUăQUăHOTăNGăCAăNGÂNă
HĨNGăTHNGăMIăăVITăNAM

Chuyên ngành : Tài chính ậ Ngân hàng
Mã s : 60340201


LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGIăHNGăDNăKHOAăHC:
PGS.TS. NGUYNăTHăNGCăTRANG



TP. HCM, Nm 2013
ii

LIăCAMăOAN
TôiăxinăcamăđoanăđơyălƠăcôngătrìnhănghiênăcu ca riêng
tôi. Các s liu, kt qu nêu trong lunăvnălƠătrungăthc
và có ngun gc rõ ràng.

Tác gi lunăvn



VÕ TH KIM THY















iii

MCăLC
TRANG PH BÌA i
LI CAM OAN ii

MC LC iii
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT v
DANH MC CÁC  TH viii
DANH MC CÁC BNG viii
M U 1
1. Mc tiêu nghiên cu: 1
2. Phng pháp nghiên cu: 2
3. ụănghaăkhoaăhc lunăvn 2
4. Các nghiên cu thc nghim v tính hiu qu và các nhân t nh hng
đn tính hiu qu ca NHTM 3
4.1. Các nghiên cu  nc ngoài 3
4.2. Các nghiên cu  Vit Nam 11
5. Phng pháp lun và d liu nghiên cu 12
5.1. Tip cn mô hình DEA 13
5.1.1. o lng hiu qu k thut TE 16
5.1.2. o lng hiu qu k thut thun PTE 17
5.1.3. o lng hiu qu theo quy mô 18
5.2. Mô hình hi quy tobit 20
5.3. Mô t d liu và các bin 21
5.3.1. La chn các bin đu vào và đu ra đ c lng TE, PTE và SE 21
5.3.2. Các bin tác đng đn hiu qu hot đng NHTM 22
6. Tho lun kt qu nghiên cu 32
6.1. Hiu qu hot đng ca các Ngân hàng TMCP 32
6.2. Phân tích nhân t nh hng đn hiu qu hot đng NHTM 39
7. Mt s hn ch ca mô hình nghiên cu và các kin ngh 47
7.1. Hn ch 47
7.2. Kin ngh 48
7.2.1. Gii pháp t Ngân hàng nhà nc Vit Nam 48
iv

7.2.2. Gii pháp t Ngân hàng thng mi 48
KT LUN 50
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 52
PH LC 57



















v

DANHăMCăCỄC KụăHIU, CHăVITăTT
Tên vit tt
Vităđyăđ bng Ting Vit
Vităđyăđ bng Ting
Anh

ACB
Ngân hàng TMCP Á Châu
Asia Commercial Joint
Stock Bank
ABBANK
Ngân hàng TMCP An Bình
An Binh Commercial
Joint Stock Bank
BACABANK
Ngân hàng TMCP Bc Á
Bac A Commercial Joint
Stock Bank
BVB
Ngân hàng TMCP Bo Vit
Bao Viet Joint Stock
Commercial Bank
VIETINBANK
Ngân hàng TMCP Công
Thng Vit Nam
Vietnam Joint Stock
Commercial Bank for
Industry and Trade
DAIABANK
Ngân hàng TMCP i Á
Great Asia Commercial
Joint Stock Bank
OCEANBANK
Ngân hàng TMCP i Dng
OCEAN Commercial
Joint Stock Bank

VCCB
Ngân hàng TMCP Bn Vit
Viet Capital Commercial
Joint Stock Bank
MARITIMEBANK
Ngân hàng TMCP Hàng Hi
The Maritime Commercial
Joint Stock Bank
KLB
Ngân hàng TMCP Kiên Long
Kien Long Commercial
Joint Stock Bank
TCB
Ngân hàng TMCP K Thng
Vit Nam
Viet Nam Technological
and Commercial Joint
Stock Bank
NAMABANK
Ngân hàng TMCP Nam Á
Nam A Commercial Joint
Stock Bank
NAVIBANK
Ngân hàng TMCP Nam Vit
Nam Viet Commercial
Joint Stock Bank
MEKONG
Ngân hàng TMCP Phát trin
Mê Kông
Mekong Development

Joint Stock Commercial
Bank
HDBANK
Ngân hàng TMCP Phát trin
TP.HCM
Hochiminh City
Development Joint Stock
vi

CommercialBank
PNB
Ngân hàng TMCP Phng
Nam
Southern Commercial
Joint Stock Bank
MB
Ngân hàng TMCP Quân i
Military Commercial Joint
Stock Bank
VIB
Ngân hàng TMCP Quc t Vit
Nam
Vietnam International
Commercial Joint Stock
Bank
SHB
Ngân hàng TMCP Sài Gòn -
Hà Ni
Saigon-Hanoi
Commercial Joint Stock

Bank
SACOMBANK
Ngân hàng TMCP Sài Gòn
Thng Tín
Saigon Thuong Tin
Commercial
Joint Stock
Bank

VPBANK
Ngân hàng TMCP Vit Nam
Thnh Vng
Vietnam Commercial
Joint Stock Bank for
Private Enterprise
VIETBANK
Ngân hàng TMCP Vit Nam
Thng tín
Viet Nam Thuong Tin
Commercial Joint Stock
Bank
PGBANK
Ngân hàng TMCP Xng du
Petrolimex
Petrolimex Group
Commercial Joint Stock
Bank
EXIMBANK
Ngân hàng TMCP Xut Nhp
Khu Vit Nam

Vietnam
Export
Import Commerci
al Joint Stock Bank

OCB
Ngân hàng TMCP Phng
ông
Orient Commercial Joint
Stock Bank
VCB
Ngân hàng TMCP Ngoi
thng Vit Nam
Joint Stock Commercial
Bank for Foreign Trade of
Vietnam
DEA
Phân tích bao d liu
Data envelopment
Analysis
TE
Hiu qu k thut
Technical efficiency
PTE
Hiu qu k thut thun
Pure technical efficiency
SE
Hiu qu theo quy mô
Scale efficiency
DMU

n v to ra quyt đnh
Decision making unit
vii


CRS/CONS
Hiu qu không đi theo quy
mô
Constant Returns to Scale
VRS
Hiu qu bin đi theo quy mô
Variable Returns to Scale
IRS
Hiu qu tng theo quy mô
Increasing returns to scale
DRS
Hiu qu gim theo quy mô
Decreasing returns to
scale
NIRS
Hiu qu không tng theo quy
mô
Non - Increasing returns
to scale
EFF
Hiu qu
Efficency
SIZE
Logarit t nhiên ca tng tài
sn

Banksize
NIM
T l lãi cn biên
Net Interest Margin
LOTA
Cho vay/ tng tài sn
Loan and advances to total
asset
ROA
Li nhun/ tng tài sn
Return on Asset
LODE
Cho vay/huy đng
Loan to deposit
NPL
N xu
Loan loss provision to
total loan
NPM
Net profit Margin

NIE
Chi phí ngoài lãi/Tng tài sn
Interest expenses to Total
Asset
NII
Thu nhp ngoài lãi/Tng tài sn
Non Interest Income to
total Asset
EQTA

Vn ch s hu/Tng tài sn
Equity to total asset
CONC
Mc đ tp trung th phn
Bank concentration
MS
Th phn tin gi
Marketshare
GDP
Tng sn phm quc ni
Gross domestic product
CPI
Ch s giá tiêu dùng
Consumer Price Index
EU
Khi liên minh Châu Âu
European Union
MENA
Các nc khu vc Trung đông
và Bc Phi

G12
Nhóm Ngân hàng có quy mô
ln

NHTM
Ngân hàng thng mi

NHTMCP
Ngân hàng thng mi c phn

viii

DANHăMCăCỄCăăTH

Hình 5.1 ng biên CRS (OC), VRS (VBV') và NIRS (OBV') 19
Hình 5.2 Bin đng tng tài sn và GDP qua các nm 23
Hình 6.1 TE, PTE và SE giai đon 2009-2012 32
Hình 6.2 c tính hiu qu 26 Ngân hàng TMCP giai đon 2009-2012 35
Hình 6.3 Giá tr trung bình tng nm NIM, ROA, NPL, NIE, NII giai đon 2009-
2012 44
Hình 6.4 Giá tr trung bình tng nm LOTA, LODE và EQTA giai đon 2009-2012
45


DANHăMCăCỄCăBNGă

Bng 5.1 Các bin đu vào và đu ra xác đnh hiu qu hot đng NHTM 22
Bng 5.2 Mô t các bin đa vào mô hình Tobit và du k vng 22
Bng 5.3 S liu các bin đa vào mô hình Tobit k nghiên cu 2009-2012 25
Bng 5.4 Mô t d liu các bin nm 2009 đa vào mô hình TOBIT 27
Bng 5.5 Mô t d liu các bin nm 2010 đa vào mô hình TOBIT 28
Bng 5.6 Mô t d liu các bin nm 2011 đa vào mô hình TOBIT 29
Bng 5.7 Mô t d liu các bin nm 2012 đa vào mô hình TOBIT 30
Bng 5.8 Phân loi nhóm ngân hàng 31
Bng 5.9 CPI qua các nm 32
Bng 6.1 im hiu qu ca nhóm các ngân hàng quy mô ln và nhóm các ngân
hàng quy mô nh giai đon 2009-2012 33
ix

Bng 6.2 S lng các Ngân hàng có Hiu sut gim (DRS), tng (IRS) và không
đi theo quy mô (CONS) giai đon 2009-2012 34
Bng 6.3 Giá tr ti u (Projected value) cho các bin đu vào và đu ra Navibank
36
Bng 6.4 Giá tr ti u (Projected value) cho các bin đu vào và đu ra VIB 37
Bng 6.5 Giá tr ti u (Projected value) cho các bin đu vào và đu ra VPBank 38
Bng 6.6 Tng hp kt qu c lng mô hình Tobit phân tích các nhân t tác đng
đn hiu qu hot đng ca NHTM 39
Bng 6.7 Kt qu hi quy mô hình Tobit vi bin ph thuc TE 40
Bng 6.8 Kt qu hi quy mô hình Tobit vi bin ph thuc PTE 41
Bng 6.9 Kt qu hi quy mô hình Tobit vi bin ph thuc SE 42
1

MăU
Ngân hàng thng mi đóng vai trò quan trng trong s phát trin kinh t  bt
c quc gia nào. Mt h thng ngân hàng có hiu qu tt có th chu đng đc các
cú sc khác nhau và do đó góp phn vào s n đnh ca nn kinh t.
Cùng vi quá trình hi nhp vi th gii, h thng ngân hàng ca Vit Nam đư
và đang có rt nhiu thay đi. Nhiu ngân hàng bao gm các ngân hàng thng mi
và chi nhánh nc ngoài đư đc thành lp, các ngân hàng hot đng càng ngày
càng cnh tranh, phát trin vi tc đ nhanh, gim các yu t đc quyn nh trc
đây. Nh vy, các khách hàng có nhiu c hi hn trong vic la chn s dng dch
v và ngày càng đc đáp ng yêu cu tt hn.
Tuy nhiên, T chc tín dng hot đng ti Vit Nam khá ln, nhng có tình
trng phân b
không đu, ni tha, ni thiu và cha đm bo s đa dng v loi
hình và quy mô
(y Ban giám sát Tài chính Quc gia). Chính vì s cnh tranh và
nhu cu tng trng nhanh chóng đư dn đn nhng bt n trong hiu qu hot đng
ca các Ngân hàng thng mi.

Xut phát t tm quan trng ca vic lng hóa các hiu qu đt đc trong
quá trình thay đi, nâng cao cht lng dch v ca h thng ngân hàng, đng thi,
nghiên cu các tác đng lên hiu qu s góp phn thúc đy các ngân hàng thc hin
nhng mc tiêu c th, h tr ngân hàng hot đng hiu qu nhng vn đm bo
tính thanh khon ca h thng. Lun vn nghiên cu v hiu qu hot đng ca h
thng ngân hàng thng mi c phn  Vit Nam giai đon 2009-2012 đ c tính
mc đ hiu qu và tìm kim các nhân t tác đng lên hiu qu hot đng ca các
NHTM.
1. Mcătiêuănghiênăcu:
- c tính tính hiu qu ca các NHTM.
2

- Phân tích tác đng c th ca các bin vi mô, bin ngành, bin v mô lên hiu
qu hot đng ca các Ngân hàng thng mi, tìm ra các bin có tác đng đáng k
đn hiu qu hot đng ca các NHTM.
-  xut đnh hng nâng cao hiu qu hot đng ca NHTM.
2. Phngăphápănghiênăcu:
Nghiên cu đnh lng, s dng mô hình DEA (Data Envelopment Analysis)
hai bc:
- Bc 1: gii bài toán quy hoch tuyn tính đ đo lng mc đ hiu qu k
thut TE (Technical efficiency), hiu qu k thut thun PTE (Pure Technical
efficiency) và hiu qu theo quy mô (Scale efficiency), làm c s đ xác đnh bin
ph thuc.
- Bc 2: s dng phng pháp hi quy Tobit đ xác đnh mc đ nh hng ca
các nhân t lên hiu qu hot đng ca NHTM.
3. ụănghaăkhoa hcălunăvn
Nghiên cu tìm ra tác đng phi hiu qu 7,14%; 3% và 4,26% cho giai đon
2009-2012. Các ngân hàng có quy mô ln hot đng kém hiu qu hn các ngân
hàng quy mô nh và không đóng góp vào hiu qu hot đng ca 26 NHTM trong
mu nghiên cu. S dng mô hình hi quy Tobit, kt qu cho thy hiu qu hot

đng ca các NHTM chu s nh hng ca nhân t vi mô, v mô và bin ngành.
Bài nghiên cu có b cc nh sau:
- Các nghiên cu thc nghim v tính hiu qu và các nhân t nh hng đn
tính hiu qu ca NHTM
- Phng pháp lun và d liu nghiên cu
- Tho lun kt qu nghiên cu
- Mt s hn ch ca nghiên cu và các kin ngh

3

4. CácănghiênăcuăthcănghimăvătínhăhiuăquăvƠăcácănhơnătănhăhngă
đnătínhăhiuăquăcaăNHTM
4.1. Các nghiên cu  nc ngoài
 các nc phát trin, có mt s bài vit điu tra nguyên nhân hot đng không
hiu qu ca NHTM, nghiên nhiu hn v tính phi hiu qu. Da trên mô hình
CAMEL, các kt qu cho thy Tính thanh khon cng nh cht lng ca tài sn có
nh hng đn hiu qu ca NHTM. David C. Wheelock &Paul W. Wilson (1995)
s dng phng pháp chi phí và li nhun ngu nhiên điu tra nguyên nhân tht bi
ca các ngân hàng M, các kt qu thc nghim cho thy các ngân hàng có vn hóa
tt, thanh khon cao, ít n xu có hiu qu và li nhun cao hn so vi các ngân
hàng có vn hóa thp, ít thanh khon và cht lng tài sn xu.
Bài vit thc hin  các nc EU vi mc đích điu tra các nhân t v mô và vi
mô đi vi hiu qu NHTM, Casu B và Molyneux P (2003) s dng mô hình DEA
đư nghiên cu tình trng hiu qu ca các ngân hàng EU khác nhau, sau đó áp dng
phng pháp mô hình hi quy Tobit. Các kt qu thc nghim ch ra rng t khi có
s thành lp ca th trng chung Châu Âu, có nhiu ci tin nh trong các mc đ
hiu qu, vi nhân t bin ngành có tác đng đn hiu qu hot đng ca hu ht
các ngân hàng.
Delis và Papanikolaou (2009) nghiên cu các yu t quyt đnh hiu qu ca
ngân hàng trong 10 quc gia mi gia nhp EU, áp dng mt mô hình hai giai đon

bán tham s đ kim tra nh hng ca bin ngành ngân hàng, bin vi mô và v mô
tác đng lên hiu qu ca ngân hàng. Các kt qu cho thy s hu nc ngoài, lãi
sut th trng và tng trng GDP có quan h cùng chiu vi hiu qu ngân hàng.
Mt khác, ri ro tín dng và s tp trung ca ngành công nghip cho thy mt mi
quan h tiêu cc đn hiu qu hot đng ca ngân hàng.
 các nc đang phát trin, các nhân t khác nhau cng đc s dng đ
nghiên cu tác đng đn hiu qu hot đng NHTM. Mt s nhân t là yu t vi
mô, đc đim c th ngành công nghip cng nh môi trng v mô.  các quc gia
4

đang phát trin, vic bãi b điu tit trong lnh vc tài chính gp nhiu thách thc,
và mt vài bài nghiên cu có th đánh giá tác đng ca các lut l này lên hiu qu
hot đng ngân hàng, đc bit khi có s góp mt ca các ngân hàng nc ngoài
trong nn kinh t, so sánh c lng hiu qu gia các ngân hàng ni đa và nc
ngoài là quan trng. Do đó, s hu đc xem nh là mt trong nhng yu t quyt
đnh trong nhân t ngành công nghip c th  hu ht các nc đang phát trin.
Các nhân t khác có th bao gm lm phát thng gây ra bi s bt n kinh t 
nhng quc gia này, mt khác tng trng kinh t đc đánh giá bng GDP đc
xem xét, các nhân t khác là tng tài sn ngân hàng và mc NPL có đ cp đn
nhng không nhiu. Nghiên cu có liên quan nh Kablan S. (2010) trong phm vi
Châu Phi ậ khu vc cn Sahara, đánh giá mc đ phát trin tài chính cng nh hiu
qu hot đng ca các ngân hàng. Phng pháp ngu nhiên (stochastic approach)
và phng pháp Generalized Moment Methods (GMM) đc s dng trong bài
vit. Vi phng pháp ngu nhiên, hu ht các quc gia Châu Phi ậ khu vc cn
Sahara đc tìm thy có hiu qu v chi phí, tuy nhiên NPL làm xói mòn tính hiu
qu ca các ngân hàng này, và nghiên cu đ xut ci thin tính pháp lỦ cng nh
môi trng tín dng. Ngoài ra, môi trng chính tr và kinh t tác đng đn hiu
qu và s phát trin tài chính  Châu Phi ậ khu vc cn Sahara, kt qu là làm gim
đi mc đ hiu qu. Khi xem xét các yu t quyt đnh hiu qu ngân hàng, di
phng pháp GMM, h s tng quan ROE đc tìm thy là t l thun ậ du hiu

ca s gim thiu ri ro, tng tài sn ngân hàng tng lên đc tìm thy tác đng tiêu
cc lên hiu qu do gia tng chi phí hot đng, đc bit khi ngân hàng ln hot có
hiu qu kinh t gim theo quy mô.
 Brazil, bài vit bi Tecles, P. & Tabak, B.M (2010) s dng phng pháp
Bayesian Stochastic trong giai đon sau t nhân hóa 2000-2007, đánh giá hiu qu
chi phí và li nhun. Kt qu cho thy các ngân hàng ln có chi phí và li nhun
hiu qu. Các ngân hàng nc ngoài đư đt đc mc hiu qu cao thông qua vic
thành lp các chi nhánh mi và mua li các ngân hàng đa phng. Các ngân hàng
quc doanh đư có nhng ci tin trong hiu qu chi phí, nhng có liên quan đn tính
5

phi hiu qu v li nhun. Cui cùng, có mi quan h cùng chiu gia mc vn hóa
th trng và hiu qu hot đng ca ngân hàng.
 Mexico, mô hình DEA 2 giai đon đc s dng đ đánh giá các yu t quyt
đnh đn hiu qu hot đng ca NHTM, đc vit bi Garcia-Garza.J.G, (2011),
sau đó các kt qu đc hi quy thông qua mô hình Tobit đ tìm ra các yu t quyt
đnh chính, các kt qu thc nghim ca bài vit này ch ra ngành ngân hàng
Mexico đư tri qua mc phi hiu qu trung bình trong sut k nghiên cu, vi phi
hiu qu k thut (15%), phi hiu qu k thut thun (29%) và phi hiu qu quy mô
(14%), tuy nhiên mc đ hiu qu gia tng t 2008 tr v sau, các yu t quyt đnh
chính ca s gia tng trong hiu qu nh vào tng cng cho vay và tng trng
GDP, nhng phi hiu qu b gây ra bi n xu, s gia tng chi phí ngoài lưi và t l
lm phát.
Mô hình DEA 2 giai đon cng đc s dng  các Ngân hàng  Rp Saudi,
đc nghiên cu bi G.A., Barros, P.C., và Matousek, R., (2011), giai đon đu mô
hình DEA (gi đnh VRS) đc s dng, sau đó mô hình hi quy ct ct
bootstrapped (bootstrapped truncated regression model ) đc s dng đ có đc
các yu t quyt đnh hiu qu. Các kt qu thc nghim ch ra các Ngân hàng 
rp Saudi liên tc ci thin tình trng hiu qu t nm 2004. Các yu t tác đng
đn hiu qu đc tìm thy bao gm tng tng tài sn ca ngân hàng có nh hng

đáng k làm tng hiu qu k thut ca các Ngân hàng, mt khác li nhun biên
NPM (Net profit Margin) đc tìm thy có Ủ ngha và t l thun vi hiu qu, tuy
nhiên h s tng quan nh ng ý rng ngay c khi các ngân hàng hot đng hiu
qu vn có li nhun biên thp.
Vi phng pháp tham s, mt s bài vit đư s dng Stochastic Frontier
Approach (SFA) đ c lng hiu qu li nhun và chi phí, sau đó tìm ra các nhân
t quyt đnh tính phi hiu qu. Các kt qu thc nghim cho thy tính không hiu
qu trong chi phí ca các ngân hàng đc tìm thy cao hn c tính hiu qu li
nhun, tng tài sn ca các ngân hàng và n xu tác đng tiêu cc đn hiu qu
6

ngân hàng. Tuy nhiên khi s dng mô hình Tobit, kt qu Manthos, D.
D&Papanikolaou, N.I., (2009) cho thy tng tài sn ca ngân hàng là nhân t quan
trng trong quyt đnh hiu qu ngân hàng.
Nghiên cu ca Naceur. S.B, Ben-Khedhiri. H và Casu.B (2009)  các nc
MENA (Trung ông và Bc Phi) giai đon 1993-2006, đc xem là nhng nc
trong th trng mi ni, s dng mô hình DEA 2 giai đon đ so sánh tình trng
hiu qu trong hot đng ca các NHTM  Ai Cp, Jordan, Morocco và Tunisia.
Sau đó mô hình hi quy Tobit đc s dng đ xác đnh tác đng ca các nhân t
th ch, h thng tài chính và nhân t vi mô lên hiu qu hot đng ca NHTM. Các
phân tích cho thy, mc dù có s tng đng trong quá trình ci cách tài chính đc
thc hin trong bn quc gia MENA nhng mc đ hiu qu quan sát ca các ngân
hàng thay đi đáng k trên th trng, vi Morocco và Tunisia vt qua Ai Cp và
Jordan. S khác bit trong công ngh khá quan trng trong vic gii thích s khác
bit mc đ hiu qu.  nâng cao hiu qu h thng ngân hàng cn có chính sách
nhm đa ra bin pháp khuyn khích các ngân hàng đ ci thin vn và tính thanh
khon, ci tin h thng pháp lut, các c quan qun lỦ và giám sát cng s giúp
làm gim hiu qu. Cui cùng, tng cng đu t và nâng cp các th trng chng
khoán trong khu vc này s giúp các ngân hàng ci thin hiu qu hot đng.
Zeitun và Benjelloun (2013) đo lng và đánh giá hiu qu có liên quan đn

ngân hàng Jordan trong giai đon 2005-2010 bng cách s dng mô hình DEA.
Hiu qu không đi theo quy mô và hiu qu bin đi theo quy mô đc s dng đ
đánh giá hiu qu có liên quan. Kt qu nghiên cu ch ra rng ch có mt vài ngân
hàng  Jordan có quy mô hiu qu k thut là hot đng hiu qu trong vic qun lý
ngun lc tài chính và li nhun tng th. Hn na, mt vài ngân hàng đc tìm
thy hot đng hiu qu theo quy mô hiu qu k thut và ch trong mt vài nm.
Ngoài ra cuc khng hong tài chính đc tìm thy có nh hng đáng k tác đng
đn hiu qu hot đng ca NHTM.
7

Karimzadeh (2012) đư kim tra hiu qu hot đng ca NHTM  n đ trong
sut k nghiên cu 2000-2010 bng cách s dng mô hình DEA. Các đu vào và
đu ra ca nghiên cu đc phân tích da trên phng pháp tip cn trung gian vi
mu gm 8 NHTM. Kt qu ca nghiên cu cho thy giá tr trung bình ca hiu
qu chi phí (hay hiu qu kinh t), hiu qu k thut và hiu qu quy mô là 0,991,
0,995; và 0,991 đi vi VRS và 0,936; 0,969 và 0,958 đi vi mô hình CRS, s
dng mô hình DEA tng ng. Thêm vào đó, kt qu đ xut Ngân hàng Trung
ng n đ và ngân hàng đu t ICICI n  hot đng hiu qu hn khi so sánh
vi các ngân hàng khác  n  và kt qu xác đnh rng la chn các ngân hàng 
khu vc công hot đng hiu qu hn các ngân hàng  khu vc t nhân trong sut
k nghiên cu  n .
Zainal và Ismail (2012) điu tra hiu qu ca các Ngân hàng hi giáo 
Malaysia trong nm 2006 đn 2010. Mc đích ca bài vit là tính toán hiu qu k
thut TE, hiu qu k thut thun PTE và hiu qu theo quy mô ca các Ngân hàng
hi giáo, và so sánh đim hiu qu gia các ngân hàng hi giáo ni đa và nc
ngoài. Phng pháp phi tham s da trên DEA đc s dng đ c tính hiu qu
s dng mô hình đu vào. u vào và đu ra ca bài vit này đc phân tích da
trên cách tip cn trung gian. Kt qu ch ra rng TE, PTE và SE trung bình tng
ng là 0,79; 0,90 và 0,88. Sau đó, các Ngân hàng hi giáo ni đa có đim TE và SE
cao hn đc so sánh vi các ngân hàng hi giáo nc ngoài. Tuy nhiên, các ngân

hàng nc ngoài Hi giáo có đim s PTE cao hn.
Noor và Ahmad (2012) điu tra mc đ hiu qu ca các các Ngân hàng Hi
giáo  25 quc gia trong sut k nghiên cu 1992-2009 s dng d liu ca 78 ngân
hàng Hi giáo. Hiu qu c lng ca mi ngân hàng đc c tính s dng mô
hình DEA phi tham s. Các nghiên cu thc nghim dng nh đ xut rng các
ngân hàng Hi giáo trên th gii th hin hiu qu k thut thun PTE cao. Hiu
qu k thut thun PTE đc tìm thy có nh hng ln hn quyt đnh hiu qu k
thut tng th. Th hai, các phân tích hiu qu hot đng khu vc ngân hàng Hi
giáo sau này nên xem xét các nhân t c th liên quan đn các quc gia có thu nhp
8

cao dn đu v hiu qu trong sut nhiu nm so vi các ngân hàng hot đng ti
các nc có thu nhp thp và trung bình. Kt qu ch ra rng có mi quan h cùng
chiu gia hiu qu hot đng ca ngân hàng, tng tài sn và li nhun, trong khi
đó có mi quan h nghch bin gia hiu qu ngân hàng, các khon cho vay và vn.
Mt phân tích đa bin da trên mô hình Tobit cng c cho nhng nghiên cu này,
đc bit là đi vi li nhun. Li nhun ròng trên vn ch s hu (ROE) có quan h
cùng chiu nhng không có Ủ ngha vi quan h trong hiu qu hot đng. Kt qu
này hàm ý rng ROE càng cao thì tc đ tng trng trong hiu qu ca ngân hàng
càng cao.
Noor và cng s (2011) điu tra hiu qu hot đng ca khu vc ngân hàng hi
giáo trong 4 nc khu vc Asia: Bangladesh, Indonesia, Malaysia và Pakistan trong
sut k nghiên cu 2001-2006. c lng hiu qu ca mi ngân hàng đc tính
toán bng cách s dng mô hình DEA. Kt qu hàm ý rng trong sut k nghiên
cu, mc dù các ngân hàng Hi giáo hot đng  quy mô tng đi ti u nhng
vn có liên quan đn tính phi hiu qu v mt qun lý trong quá trình kim soát chi
phí hot đng và ti đa hóa ngun lc đn mc cao nht.
Ajlouni và Hmedat (2011) đánh giá mi liên h trong hiu qu hot đng ca
các ngân hàng  Jordan, s dng mô hình DEA. Sau đó điu tra yu t tác đng đn
hiu qu nh tng tài sn và vn trong thi k 2005-2008. Kt qu cho thy đim

hiu qu trung bình ca các ngân hàng trong mu cao và n đnh qua thi gian. Mt
kt qu quan trng khác là hiu qu có liên quan ca các ngân hàng ln có ý ngha
hn các ngân hàng nh và va, cho thy tng tài sn ca ngân hàng là mt nhân t
nh hng đn hiu qu hot đng. Tuy nhiên, các ngân hàng có t l an toàn vn
cao hn thì hot đng ít hiu qu hn. Kt lun, các ngân hàng  Jordan có t l an
toàn vn cao hn thì không thích ri ro, qun tr an toàn và danh mc đu t có li
nhun thp.
AlKhathlan và Malik (2010) nghiên cu hiu qu hot đng ca các Ngân hàng
Saudi bng cách s dng phng pháp bao d liu DEA, CharnesậCooperậRhodes
9

(CCR) and BankerậCharnesậCooper (BCR). Bài vit bao gm 10 trong s 12 ngân
hàng hot đng  Saudi t nm 2003 đn nm 2008. Các nghiên cu thc nghim
ch ra rng hu ht các ngân hàng  Saudi đt đc hiu qu ngun lc tài chính
tng ng 86,17% nu s dng phng pháp CCR và 93,97% nu s dng phng
pháp BCR.
Khaddaj (2010) điu tra mc đ hiu qu ca các ngân hàng t nhân Syria trong
sut k nghiên cu 2006-2009 bng cách s dng phng pháp bao d liu DEA.
Tng s 10 ngân hàng đc đánh giá bng cách s dng 4 mô hình đ phân tích
hiu qu hot đng tng quan ca mi ngân hàng da trên mc đ hot đng và
trung gian. Kt qu cho thy mc dù hu ht các ngân hàng  Syria có mc đ hot
đng phi hiu qu nhng các ngân hàng này có xu hng hot đng hiu qu hn
trong vai trò đnh ch tài chính trung gian. Theo đó, các ngân hàng Syria có th s
dng thêm các ngun lc đ to ra nhiu doanh thu hay gim nhiu chi phí hn đ
tin gn đn đng biên hiu qu. Hn na, bài vit điu tra tác đng thâm niên
hot đng ca ngân hàng trong mi quan h vi hiu qu, kt qu cho thy đim
hiu qu trong hot đng ngân hàng có th gia tng sau khi xem xét s nm hot
đng ca các ngân hàng là mt d liu đu vào không kim soát; Vì vy cho thy s
nm hot đng ca các ngân hàng có tác đng dng gián tip lên hiu qu toàn
phn. Nói cách khác, hu ht các ngân hàng Syria đc quan sát đư qun tr đ s

dng s nm hot đng ca h trong vic to ra doanh thu, c s vt cht và đu t.
Al-Jarrah (2007) s dng phng pháp bao d liu DEA đ điu tra các mc đ
hiu qu chi phí ca các ngân hàng hot đng  Jordan, Ai cp,  rp Saudi và
Bahrain trong sut k nghiên cu 1992-2000. Hiu qu chi phí c tính đc phân
tách thành hiu qu k thut và hiu qu phân b ngun lc trong các trng hp
hiu qu không đi và thay đi theo quy mô. Sau đó, hiu qu k thut đc phân
b thành hiu qu k thut thun và hiu qu theo quy mô. im hiu qu chi phí
nm trong khong 50-70% vi mt vài thay đi trong đim s ph thuc tng tài
sn ngân hàng và v trí đa lý ca ngân hàng đó. Các kt qu cho thy rng vi cùng
mc đu ra, các ngân hàng có th sn xut bng cách s dng 50-70% đu vào hin
10

có nu các ngân hàng trong bài nghiên cu hu nh hot đng trên đng biên hiu
qu.
Pasiouras và cng s (2007) phân tích hiu qu chi phí ca các ngân hàng Hy
Lp và các nhân t tác đng lên hiu qu hot đng, áp dng mô hình DEA đ c
lng hiu qu k thut, phân b ngun lc và chi phí, sau đó s dng mt hi quy
Tobit đ tìm các nhân t bên trong và bên ngoài nh hng đn mc đ hiu qu
ca các ngân hàng. Kt qu cho thy các ngân hàng Hy Lp hot đng  hiu sut
trung bình là 82%, tng tài sn ca các ngân hàng đang có tng quan dng vi
hiu qu hot đng ca ngân hàng, tuy nhiên GDP bình quân đu ngi và t l tht
nghip nh hng tiêu cc hiu qu ca ngân hàng. Cui cùng, mc đ vn hóa, s
lng chi nhánh và s lng máy ATM ca ngân hàng nh hng hiu qu khác
nhau tùy thuc vào các bin pháp s dng đ đánh giá hiu qu.
Hassan và Sanchez (2007) nghiên cu các yu t quyt đnh đi vi hiu qu và
mc đ hot đng đi vi ngành ngân hàng  M Latinh. Kt qu ch ra rng mc
đ vn hóa, t sut li nhun, biên đ lãi sut và tng trng GDP có tác đng tích
cc đn hiu qu ngân hàng. Mt khác, trích lp d phòng ri ro tín dng, giá tr ca
c phiu đc giao dch, và t l lm phát có mi quan h ngc chiu vi hiu qu
ngân hàng.

 Tazania, Raphael. G (2013) s dng mô hình DEA c lng tính phi hiu
qu là 13%, 9% và 4% đi vi TE, PTE và SE trong thi gian nghiên cu 2005-
2008. S dng mô hình hi quy Tobit, kt qu cho thy hiu qu hot đng ca
ngân hàng b nh hng bi các nhân t vi mô, ngành và các nhân t kinh t v mô.
c bit hn vi các nhân t vi mô: Tng tài sn, li nhun đc đo lng bng
NIM, tính thanh khon, cng nh an toàn vn đc tìm thy là các nhân t chính
nh hng đn hiu qu hot đng ca Ngân hàng, trong khi vi các nhân t ngành
ngân hàng thì: Th phn và s tp trung đc phát hin có tác đng đn hiu qu
hot đng ca Ngân hàng.
11

4.2. Các nghiên cu  Vit Nam
Nguyn Minh Sáng (2013), nghiên cu nhân t tác đng đn hiu qu s dng
ngun lc ca các ngân hàng thng mi trên đa bàn TP.HCM. Kt qu cho thy,
hiu qu tit kim chi phí hay hiu qu kinh t toàn phn trung bình ca 17 NHTM
trong mu nghiên cu ch đt mc trung bình rt thp là 0,68 trong giai đon 2007 ậ
2011. Hiu qu k thut và hiu qu phân b trung bình ca các NHTM trong mu
nghiên cu tuy  mc cao hn là 0,85 và 0,8 nhng các NHTM trên đa bàn
TP.HCM vn cha s dng ti đa các ngun lc đu vào nh ngun nhân lc, tài
sn c đnh, tin gi khách hàng và quy mô đu ra hay thu nhp ca ngân hàng cha
tng xng. Mô hình hi quy Tobit phân tích các nhân t tác đng đn hiu qu
kinh t toàn phn ca các NHTM trên đa bàn TP.HCM cho kt qu không nh k
vng nhng phn ánh đúng tình hình hot đng hin nay ca các NHTM trên đa
bàn TP.HCM nói riêng và Vit Nam nói chung v vic công b thông tin và s
dng các ngun.
Nghiên cu ca Nguyn Vit Hùng (2008) bng mô hình DEA, s dng d liu
theo cách tip cn trung gian bao gm đu vào: chi phí cho nhân viên (s nhân
viên), t bn hin vt K, tin gi và chi tr lưi và đu ra: tng cho vay, thu lãi và thu
ngoài lưi. Sau đó, bng mô hình Tobit, điu tra tác đng ca các nhân t lên hiu
qu hot đng ca ngân hàng TMCP  Vit Nam giai đon 2001-2005. Kt qu cho

thy, hiu qu toàn b bình quân thi k nghiên cu 2001-2005 đt 79,1%, các ngân
hàng đang lưng phí 26,4% đu vào. Các NHTM nhà nc đang đi mt vi hiu
sut gim theo quy mô, trong nhóm các NHTMCP thì các ngân hàng c phn nông
thôn hot đng trong điu kin hiu sut tng theo quy mô. Kt qu cng chng
minh đc EQTA, LODE, LOTA, OWN, SIZE đu có nh hng đn hiu qu
hot đng ca NHTM.
Nghiên cu ca Ngô ng Thành (2010) đánh giá hiu qu s dng các yu t
đu vào ca mt s NHTMCP  Vit Nam, s dng DEA vi các đu vào: chi phí
tin lng, chi phí lưi và các khon tng t, các khon chi phí khác và đu ra:
12

Tng tài sn, Thu nhp t lãi và các khon tng t, các khon thu nhp khác. Kt
qu c lng ch ra trong s 22 NHTMCP nghiên cu, có 2 ngân hàng có hiu qu
tng đi thp, còn li đu có hiu qu cao.
Liu Thu Trúc và Võ Thành Danh (2012:21a) tìm kim các nhân t nh hng
đn hiu qu hot đng ca NHTM giai đon 2006-2009. Bng cách s dng hai
phng pháp phân tích tng nng sut nhân t và mô hình DEA, kt qu ch ra rng
hiu qu hot đng đang suy gim và nguyên nhân chính là do yu t phi hiu qu
v mt công ngh. Nhng ngân hàng quy mô ln có li th v chi phí hn hn các
ngân hàng có quy mô nh. Các ngân hàng còn s dng lưng phí các đu vào khong
7,7% và s lng các ngân hàng đi mt vi hiu sut gim dn theo quy mô có xu
hng ngày càng ít đi.
Nhìn chung, qua các nghiên cu trên, cho thy nghiên cu s dng khá nhiu
phng pháp bao d liu DEA và phng pháp tip cn trung gian đ nghiên cu
v hiu qu hot đng ca ngân hàng  nhiu quc gia khác nhau. Qua thc tin
tng kt các nghiên cu  nc ngoài và Vit Nam, có th rút ra mt s gi ý trong
vic la chn các bin đu vào và đu ra đ đánh giá hiu qu hot đng ca các
ngân hàng, đng thi to c s đ xây dng mô hình Tobit đánh giá các nhân t nh
hng đn hiu qu hot đng ca ngân hàng thng mi  Vit Nam.
5. PhngăphápălunăvƠădăliuănghiênăcu

Hai phng pháp chính đ c tính thc nghim hiu qu hot đng ca ngân
hàng thng đc s dng: phng pháp tip cn tham s và phi tham s. Phng
pháp tham s đc coi là phc tp hn so vi các phng pháp phi tham s vì
phng pháp này có th kt hp c hiu qu phân b ngun lc và hiu qu k thut
ca đu vào. Hai phng pháp tham s chính thng đc s dng là phng pháp
biên ngu nhiên (Stochastic Frontier Approach - SFA) và phng pháp phân phi t
do (Distribution Free Approach - DFA ).
Bài vit này nghiên v s dng phng pháp phi tham s, đây là phng pháp
đc s dng trong tính toán hiu qu ca ngân hàng, xây dng đng biên t các
13

t l đu vào - đu ra quan sát đc, s dng k thut lp trình toán hc. Phng
pháp thng đc s dng là phân tích bao d liu (DEA). DEA bt ngun t bài
vit ca Farell (1957), là ngi s dng các khái nim kinh t ca đng biên sn
xut và tp hp các kh nng sn xut đ xác đnh hiu qu k thut và hiu qu
phân b ngun lc và sau đó đ xut tính phi hiu qu tng đi. DEA ln đu tiên
đc gii thiu bi Charnes, Cooper và Rhoades (1978) mô t mt ng dng ca
chng trình toán hc đ quan sát d liu, xác đnh v trí trên đng biên mà sau đó
có th đc s dng đ đánh giá hiu qu mi t chc có liên quan đn s lng
đu vào và đu ra đc quan sát.
5.1. Tip cn mô hình DEA
DEA da trên khái nim hiu qu đc s dng rng rãi trong k thut và
khoa hc t nhiên ậ Hiu qu k thut, đc đnh ngha là t l ca khi lng công
vic thc hin bi mt máy so vi mc nng lng tiêu th trong quá trình này.
Thit b này phi đc vn hành theo đnh lut bo toàn nng lng, do đó t l
hiu qu luôn luôn nh hn hoc bng vi phn t đn v.
Khái nim v k thut hiu qu không th áp dng ngay cho kinh t sn xut vì
giá tr đu ra d kin s vt quá giá tr ca đu vào do "giá tr gia tng" trong sn
xut. Tuy nhiên, trong mt s trng hp, mt hiu qu kinh t tiêu chun tng t
nh k thut tiêu chun có th đc xác đnh và đc s dng đ so sánh hiu qu

tng đi ca các t chc kinh t. Ví d mt công ty có th đc cho là có hiu qu
tng đi so vi công ty khác khác nu nó sn xut cùng mt mc đ đu ra vi ít
đu vào hay nhiu đu ra hn vi các đu vào tng t hoc ít hn. Mt công ty
duy nht đc coi là "hiu qu k thut" nu nó không th làm tng bt c đu ra
hoc gim đu vào mà không làm gim kt qu đu ra khác hoc tng đu vào khác.
Do đó, khái nim hiu qu k thut tng t nh khái nim k thut. Mt khác, khái
nim rng hn v "hiu qu kinh t" có th đt đc khi các doanh nghip tìm thy
s kt hp ca yu t đu vào cho phép h sn xut sn lng đu ra mong mun
vi chi phí ti thiu.
14

Mô hình DEA đc nghiên cu thc hin trong bi cnh hiu qu k thut
trong các lý thuyt kinh t vi mô v sn xut. Trong kinh t hc vi mô, tp hp kh
nng sn xut bao gm các kt hp đu vào và đu ra kh thi phát sinh t công ngh
sn xut hin có. Chc nng sn xut (hoc gi là chuyn đi sn xut trong trng
hp có nhiu kt qu đu ra) là mt biu thc toán hc cho mt quá trình bin đi
đu vào thành đu ra. Khi làm nh vy, nó xác đnh biên ca các kh nng tp hp
sn xut. Ví d, xem xét hàm sn xut Cobb -Douglas:
Y = AK
a
L
(1-a)
(5.1)
Trong đó Y là sn lng ti đa khi s dng s lng nht đnh hai yu t đu
vào: vn ( K) và lao đng (L). Ngay c khi tt c các công ty sn xut ra sn lng
(Y) tt vi công ngh tng t đc xác đnh bi phng trình 5.1, công ty vn có
th s dng các kt hp lao đng và vn khác nhau đ sn xut các mc sn lng
khác nhau. Tt c các công ty có đu vào - đu ra kt hp nm trên đng biên ca
quan h sn xut đc xác đnh bi phng trình 5.1 đc cho là đt đc hiu qu
k thut. Tng t nh vy, các công ty vi s kt hp đu vào - đu ra nm bên

trong đng biên là phi hiu qu k thut.
DEA cung cp mt khái nim hiu qu tng t. S khác bit chính là biên sn
xut DEA không đc xác đnh bi mt s phng trình c th nh nhng gì th
hin trong phng trình 5.1, thay vào đó, nó đc to ra t d liu thc t ca các
công ty đánh giá (trong thut ng DEA thng đc gi là đn v quyt đnh hoc
DMU). Do đó, đim s hiu qu DEA cho mt công ty c th không đc xác đnh
bi mt tiêu chun tuyt đi nh phng trình 5.1, thay vào đó, nó đc xác đnh
tng đi so vi các công ty khác đang đc xem xét. Và tng t nh các bin
pháp hiu qu k thut, DEA thit lp mt "đim chun" hiu qu thng nht mà
không có đim s ca mt công ty riêng bit nào có th vt qua. Do đó, các công
ty hiu qu nhn đc đim đn v, trong khi các công ty không hiu qu nhn đc
đim DEA ít hn.
15

Trong phân tích vi mô, sn xut hiu qu đc xác đnh bi các mi quan h
công ngh vi gi đnh rng các công ty đang hot đng có hiu qu. Dù cho các
công ty có s dng cùng mt công ngh hay không thì gi đnh rng các công ty đu
hot đng trên biên tp hp kh nng sn xut, vì vy theo đnh ngha các công ty
này có hiu qu k thut.
Kt qu là nhiu lý thuyt kinh t vi mô b qua các vn đ liên quan đn phi
hiu qu công ngh. DEA gi đnh rng tt c các công ty phi đi mt vi cùng
mt công ngh không xác đnh mà đnh ngha tp hp kh nng sn xut ca h.
Mc tiêu ca DEA là đ xác đnh công ty nào hot đng trên đng biên hiu qu,
công ty nào không. Có ngha là, DEA phân chia đu vào và đu ra ca tt c các
công ty thành s kt hp hiu qu và phi hiu qu. Các kt hp đu vào - đu ra
hiu qu mang li mt đng biên sn xut tim n da vào đó s kt hp đu vào
đu ra ca mi công ty đc đánh giá. Nu kt hp đu vào - đu ra ca công ty
nm trên biên DEA, công ty có th đc xem là hiu qu, nu kt hp đu vào - đu
ra ca công ty nm trong biên DEA, công ty đc coi là phi hiu qu.
Theo C. A. Lovell và cng s (1993) và T. Coelli và cng s (2005), hiu qu

k thut TE đc đo lng bi mô hình phân tích bao d liu trên c s đnh hng
d liu đu vào theo biên c đnh do hiu qu không đi theo quy mô (the Constant
Returns Scale). Xét mt tình hung có N đn v to quyt đnh - DMU (Decision
making unit), mi DMU sn xut M sn phm bng cách s dng K bin đu vào
khác nhau. Theo tình hung trên, đ c lng TE, mt tp hp phng trình tuyn
tính đc xác lp và gii quyt cho tng DMU. C th đ c lng TE cho DMU,
mô hình phân tích DEA đnh hng d liu đu vào có hiu qu không đi theo quy
mô đc đnh ngha nh sau:
- Xem xét N ngân hàng (hay còn gi là các DMU) vi K đu vào và M đu ra,
DMU th i đc đi din bi mi ct vector x
i
và y
i
tng ng. X(KxN) là
ma trn đu vào, Y (MxN) là ma trn đu ra đi din tt c các DMU.