TÁC ĐỘNG CỦA CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ Ở CÁC QUỐC GIA MỚI NỔI CHÂU Á.PDF

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM




DNGăKIMăPHÚ




TỄCăNG CA CÁC NHÂN T VăMỌăN
TNGăTRNG KINH T  CÁC QUC GIA
MI NI CHÂU Á



LUNăVNăTHC S KINH T





TP.H Chí Minh – Nmă2013




B GIÁO DCăVĨăĨOăTO

TRNGăI HC KINH T TP.HCM



DNGăKIMăPHÚ


TỄCăNG CA CÁC NHÂN T VăMỌăN
TNGăTRNG KINH T  CÁC QUC GIA
MI NI CHÂU Á

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201

LUNăVNăTHC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. NGUYN TH LIÊN HOA



TP.H Chí Minh – Nmă2013


LIăCAMăOAN

Tác gi xin cam đoan ni dung và s liu phân tích trong lun vn này là kt
qu nghiên cu đc lp ca tác gi vi s giúp đ ca PGS.TS. Nguyn Th Liên
Hoa. S liu trong lun vn có ngun gc rõ ràng, đáng tin cy và kt qu nghiên
cu ca lun vn này cha đc công b trong bt k công trình khoa hc nào.

Tp. HCM, ngày 25 tháng 10 nm 2013
Tác gi



DngăKimăPhú






MC LC

Trang ph bìa
Li cam đoan.
Mc lc.
Danh mc các t vit tt.
Danh mc bng biu và hình v.
Tóm tt 1
1. GII THIU 2
2. TNG QUAN LÝ THUYT 5
2.1 Nhng nghiên cu thc nghim trên th gii v bt n nhăhngăđnătngă
trng kinh t 5
2.2. S bt n kinh t vămô 9
2.2.1 Khái nim 9
2.2.2 Các quan đim nghiên cu v S bt n kinh t v mô 9
2.2.2.1 Quan đim truyn thng 9
2.2.2.2 Quan đim ca các nhà th ch 13
2.2.2.3 Quan đim hin đi 15

3.ăPHNGăPHỄPăNGHIểNăCU 21
3.1 Mu và ngun d liu 21
3.2 MôăhìnhăvƠăphngăphápănghiênăcu 23
4. KT QU NGHIÊN CU 35
5. KT LUN 41
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
Ph lc: Mô hình c lng Within-Group



DANH MC CÁC T VIT TT

ADB : Ngân hàng phát trin Châu Á
FDI : u t trc tip nc ngoài
GDP : Tng sn phm quc ni
GNP : Tng sn phm quc gia
HDI : Ch s phát trin con ngi
IMF : Qu tin t quc t
MII : Ch s bt n trong các nhân t kinh t v mô
WB : Ngân hàng th gii

DANH MC BNG BIU VÀ HÌNH V

A/ DANH MC BNG BIU
Bng 1. Các bin và ngun d liu tng ng.
Bng 2. Các giá tr thng kê mô t ca các bin.
Bng 3. H s tng quan gia các bin.
Bng 4. Kt qu kim đnh các gi thit Panel Data.
Bng 5. Kt qu kim đnh các gi thit ca mô hình Within-Group.
Bng 6. Kt qu hi quy mô hình Within-Group đi vi toàn b quc gia mi ni
Châu Á.
Bng 7. Kt qu hi quy mô hình Within-Group đi vi nhóm quc gia mi ni
ông Nam Á và nhóm quc gia mi ni còn li  Châu Á (s dng bin ch s bt
n tng hp).
Bng 8. Kt qu hi quy mô hình Within-Group đi vi nhóm quc gia mi ni
ông Nam Á và nhóm quc gia mi ni còn li  Châu Á (s dng các bin ch s
bt n thành phn).
B/ DANH MC HÌNH V
Hình 1. Ch s bt n trong các nhân t kinh t v mô bình quân và t l tng trng
GDP thc trên đu ngi bình quân ca các quc gia mi ni Châu Á.


1

Tóm tt
Bài vit này nghiên cu tác đng ca các nhân t v mô đi vi tng trng

kinh t  các quc gia mi ni Châu Á trong khong thi gian t nm 1994 đn nm
2011, trong đó chú trng vào nhân t bt n kinh t v mô thông qua ch s bt n
kinh t v mô đc tng hp t 4 ch s bt n thành phn: lm phát, t giá hi đoái
thc, thâm ht ngân sách và ch s mu dch quc t. Thông qua vic áp dng k
thut c lng Bình phng Bé nht Tng quát đi vi mô hình Within-Group,
kt qu thu đc cho thy bt n kinh t v mô có tác đng tiêu cc đi vi tng
trng kinh t  các quc gia mi ni Châu Á. Trong s các ch s bt n thành
phn, ch có ch s bt n lm phát và ch s bt n thâm ht ngân sách là có tác
đng đi vi tng trng kinh t nhng vi chiu hng tác đng trái ngc nhau.
Ch s bt n lm phát có tác đng tiêu cc trong khi ch s bt n thâm ht ngân
sách li có tác đng tích cc đi vi tng trng kinh t. Bng cách chia các quc
gia mi ni Châu Á thành 2 nhóm: nhóm các quc gia mi ni ông Nam Á và
nhóm các quc gia mi ni còn li, kt qu hi quy cho thy có s khác bit ln v
tác đng ca bt n kinh t v mô đi vi tng trng kinh t gia chúng. Trong khi
s bt n kinh t v mô có tác đng tiêu cc đi vi tng trng kinh t  các quc
gia mi ni ông Nam Á thì bài nghiên cu li không tìm thy bng chng tng
t đi vi các quc gia mi ni còn li. Hn na, gia hai nhóm quc gia mi ni
còn có s khác nhau trong vai trò ca các ch s bt n thành phn tác đng đn
tng trng kinh t. i vi các quc gia mi ni ông Nam Á thì ch s bt n
thành phn lm phát có tác đng mnh và tiêu cc đi vi tng trng kinh t trong
khi đi vi các quc gia mi ni còn li thì ch s bt n thành phn t giá có tác
đng mnh và tích cc đi vi tng trng kinh t. Cui cùng, ngoài nhân t bt n
kinh t v mô, các nhân t tui th k vng trung bình lúc mi sinh, t l gia tng
dân s và t l đu t so vi GDP cng có tác đng đn tng trng kinh t, phù
hp vi các lý thuyt và các kt qu nghiên cu thc nghim trc đây.
T khóa: tng trng kinh t, ch s bt n kinh t v mô (MII), các quc gia mi
ni Châu Á, Within-Group Estimation.
2

1. GII THIU

Tng trng kinh t có vai trò rt quan trng đi vi quá trình phát trin kinh t
- xã hi ca mt quc gia. Tng trng kinh t giúp nâng cao mc sng ca ngi
dân, gim t l tht nghip, gim n ca chính ph, tng phúc li xã hi… Vì th,
vic làm th nào đ nn kinh t có th tng trng mt cách bn vng luôn là mt
trong nhng vn đ quan trng hàng đu mà nhng ngi làm chính sách cn phi
gii quyt, đc bit là đi vi nn kinh t ca các nc mi ni Châu Á, trong đó có
Vit Nam, sau quá trình tng trng nhanh nhng không bn vng.
Vic gii quyt câu hi tng trng bn vng đòi hi các nhà làm chính sách
cn phi nm bt đc các nhân t có tác đng đn tng trng kinh t đ có th có
đc nhng chính sách can thip đúng đn. Chính vì nhng lý do trên, tác gi thc
hin đ tài “Tác đng ca các nhân t v mô đn tng trng kinh t  các quc gia
mi ni Châu Á”.
Do có vai trò quan trng đi vi quá trình phát trin kinh t - xã hi nên tng
trng kinh t là mt đ tài đc quan tâm và nghiên cu rng rãi bi nhiu tác gi
t trc ti nay. Các mô hình nghiên cu cng khá đa dng vi nhiu nhân t v mô
đc các nhà nghiên cu xem xét và phân tích trong mi liên h vi tng trng
kinh t. Trong bài nghiên cu thc nghim v đ vng chc ca các nhân t có tác
đng đn tng trng kinh t  119 quc gia, Levine & Renelt (1992) đư thng kê
và s dng hn 50 nhân t có mi quan h đi vi tng trng kinh t có ý ngha
thng kê trong ít nht mt phng trình hi quy ca các nghiên cu thc nghim
ca các tác gi khác trc đó. Tng t, trong bài nghiên cu v đ vng chc ca
67 nhân t - kt qu ca các nghiên cu thc nghim trc đây - có tác đng đn
tng trng kinh t  88 quc gia bng phng pháp BACE, Sala-i-Martin et al.
(2004) xác đnh đc 18 nhân t có ý ngha thng kê và vng chc tng quan tng
phn vi tng trng kinh t trong dài hn.

3

Trong s các nhân t v mô có tác đng đn tng trng kinh t, bt n kinh t
v mô (macroeconomic instability) là mt trong nhng nhân t đc nghiên cu vi

nhiu quan đim khác nhau. Nhng nhìn chung, tt c các quan đim này đu khng
đnh vai trò to ln ca nó đi vi tng trng kinh t. World Bank (1991) đánh giá
s n đnh kinh t v mô nh là nn tng đi vi s tng trng bn vng ca nn
kinh t.
Các nhân t v mô tác đng đn tng trng kinh t trong lun vn này đc
xây dng ch yu da trên quan đim ca Haghighi et al. (2012), c th gm các
nhân t: dân s, đu t, tui th k vng trung bình lúc mi sinh, và bt n kinh t
v mô. Trong đó, nhân t bt n kinh t v mô đc phn ánh thông qua ch s bt
n kinh t v mô. Ch s này là mt ch s tng hp đc đo lng t 4 ch s thành
phn da trên quan đim ca Haghighi et al. (2012), c th gm: Ch s bt n lm
phát, Ch s bt n t giá hi đoái thc, Ch s bt n thâm ht ngân sách, và Ch s
bt n mu dch quc t.
Mc tiêu chính ca lun vn này là tp trung nghiên cu tác đng ca s bt n
kinh t v mô đi vi tng trng kinh t  các quc gia mi ni Châu Á vi các câu
hi nghiên cu c th cn đc gii quyt gm:
- Câu hi th nht, s bt n kinh t v mô có tác đng nh th nào đi vi GDP
thc bình quân đu ngi  các quc gia mi ni Châu Á?
- Câu hi th hai, tác đng ca tng nhân t thành phn (bao gm bin đng
trong t l lm phát, bin đng trong t giá hi đoái thc, thay đi trong thâm ht
ngân sách và bin đng trong ch s mu dch quc t) đi vi GDP thc bình quân
đu ngi nh th nào?
- Câu hi th ba, vai trò ca s bt n kinh t v mô đi vi GDP thc bình
quân đu ngi có khác nhau gia nhóm các quc gia mi ni  khu vc ông
Nam Á và nhóm các quc gia mi ni còn li thuc Châu Á hay không? Nu có thì
khác nhau ra sao?
4

Nhm tìm kim câu tr li cho các câu hi trên, lun vn này s dng phng
pháp nghiên cu đnh lng thông qua vic áp dng các mô hình c lng đi vi
d liu bng. Khi đu vi các mô hình ch yu ca d liu bng nh: mô hình hi

quy Pooled OLS (Pooled regression model), mô hình nh hng c đnh (Fixed
effects model) và mô hình nh hng ngu nhiên (Random effects model), tác gi
xem xét mt s gi thit quan trng ca các mô hình trên, t đó xác đnh mô hình
phù hp và tin hành c lng các h s hi quy gii đáp cho các câu hi nghiên
cu đư đa ra.
Phn còn li ca bài nghiên cu này đc trình bày nh sau. Phn 2 trình bày
tng quan các lý thuyt và các nghiên cu thc nghim có liên quan. Phn 3 trình
bày mô hình và phng pháp nghiên cu. Phn 4 trình bày các kt qu nghiên cu
đt đc. Và cui cùng, Phn 5 trình bày các kt lun ca bài nghiên cu.
5

2. TNG QUAN LÝ THUYT
2.1 Nhng nghiên cu thc nghim trên th gii v bt n nhăhngăđnătngă
trng kinh t
Nghiên cu ca Stanley Fischer v vai trò ca các nhân t vă môăđi vi
tngătrng kinh t (ắTheăRoleăofăMacroeconomicăFactorsăinăGrowth”,ă1993)
Fischer (1993) nghiên cu v vai trò ca các nhân t v mô đi vi tng trng
 các quc gia trên th gii vi quan đim s dng các nhân t lm phát và thâm
ht ngân sách làm đi din cho s bt n kinh t v mô. Thông qua mô hình hi quy
vi d liu chéo và d liu bng, Fischer (1993) chng t rng tình trng lm phát
cao và thâm ht ngân sách có tác đng tiêu cc đi vi tng trng kinh t. Lm
phát làm gim tng trng bng cách làm gim đu t và nng sut; thâm ht ngân
sách làm gim c s tích ly vn ln nng sut. Mt môi trng kinh t v mô n
đnh là nhân t giúp tng trng bn vng.
Nghiên cu ca Dhaneshwar Ghura v tácăđng caăchínhăsáchăvămô,ăcácă
ngoi lcăđi viătngătrng kinh t  nam sa mcăSaharaă(ắMacroăPolicies,ă
External Forces, and Economic Growth in Sub-SaharanăAfrica”,ă1995)
Ghura (1995) nghiên cu tác đng ca các nhân t v mô đi vi tng trng
kinh t  33 quc gia nam sa mc Sahara trong giai đon 1970-1990, vi quan đim
s dng đ lch chun ca nhân t lm phát phn ánh s bt n kinh t v mô và kt

lun rng s n đnh kinh t v mô là tin đ cn thit đi vi s tng trng bn
vng.
Nghiên cu ca Michael F. Bleaney v mi quan h ca s bt n kinh t vă
mô,ăđuătăvƠătngătrng  các qucăgiaăđangăphátătrin (ắMacroeconomic
stability, investment and growth in developing countries”,ă1996)
Bleaney (1996) nghiên cu v tác đng ca s bt n kinh t v mô đi vi đu
t và tng trng kinh t  41 quc gia đang phát trin trong giai đon 1980-1990
vi quan đim s dng các nhân t thâm ht ngân sách, t giá hi đoái thc, lm
6

phát, n nc ngoài đ phn ánh bt n kinh t v mô. Bng cách s dng mô hình
hi quy vi d liu chéo, Bleaney (1996) kt lun rng s bt n kinh t v mô do
chính sách gây ra có nh hng rt tiêu cc đi vi đu t và tng trng  các
quc gia đang phát trin.
Nghiên cu ca Blanca Sanchez-Robles v mi quan h ca s bt n kinh
t vămôăvƠătngătrng kinh t  TơyăBanăNhaă(ắMacroeconomicăstabilityăandă
economicăgrowth:ătheăcaseăofăSpain”,ă1998)
Sanchez-Robles (1998) nghiên cu v tác đng ca s bt n kinh t v mô đi
vi tng trng kinh t  quc gia Tây Ban Nha trong giai đon 1962-1995 vi
quan đim s dng các nhân t lm phát, thâm ht ngân sách và chi tiêu công đi
din cho s bt n kinh t v mô. Kt qu cho thy lm phát có tác đng tiêu cc đi
vi tng trng kinh t. Sanchez-Robles (1998) kt lun rng s n đnh kinh t v
mô cùng vi s t do hóa th trng là nhng tin đ cn thit đi vi quá trình tng
trng kinh t  Tây Ban Nha.
Nghiên cu ca Mustafa Ismihan, Kivilcim Metin-Ozcan và Aysit Tansel
v mi quan h gia bt n kinh t vămô, quáă trìnhă tíchă lyă vn đuă tă tă
nhân vƠă tngă trng kinh t  Th Nhă K (ắThe Role of Macroeconomic
instability and private capital accumulation and growth: the case of Turkey
1963-1999”,ă2005)
Ismihan et al. (2005) nghiên cu mi quan h thc nghim gia s bt n kinh

t v mô, quá trình tích ly vn đu t công và đu t t nhân, và tng trng kinh
t  Th Nh K trong giai đon 1963-1999 bng cách s dng k thut kinh t
lng đi vi d liu chui thi gian, vi công c phân tích đng liên kt và phn
ng đy. S bt n kinh t v mô đc đo lng thông qua vic s dng phng
pháp lun tính toán Ch s phát trin con ngi (United Nations Development
Programme, 1992) và da trên 4 nhân t, c th gm: t l lm phát, s thay đi
trong t giá hi đoái, t l thâm ht ngân sách so vi GNP và h s n nc ngoài
so vi GNP. Ismihan et al. (2005) kt lun rng s gia tng trong mc đ bt n
7

kinh t v mô, bng cách to ra s bin đng trong môi trng kinh t v mô  thi
đim hin ti cng nh  tng lai, đu có tác đng tiêu cc đi vi các quyt đnh
đu t t nhân. H qu kéo theo là kim hãm vic tích ly t bn cng nh tng
trng kinh t.
Nghiên cu ca Andy Berg, Jonathan D. Ostry, và Jeromin Zettelmeyer v
nhng nhân t nhă hngă đn s tngă trng bn vng ca nn kinh t
(ắWhatăMakesăGrowthăSustained”,ă2008)
Berg et al. (2008) xác đnh các đim gãy cu trúc trong tng trng kinh t 
140 quc gia và s dng nhng đim gưy này đ đnh ngha “growth spell” (thi k
gia đim gưy tng tc th hin cho s tng tc trong tng trng và đim gãy gim
tc th hin cho s gim tc trong tng trng hoc cui thi k ca mu nghiên
cu). Growth spell có xu hng ngn hn  nhng quc gia thuc Châu Phi và
Châu M Latin. Mt trong nhng kt lun đc rút ra là mt môi trng kinh t v
mô n đnh (đc phn ánh bi 2 ch s truyn thng: t l lm phát thp và t giá
hi đoái danh ngha ít bin đng) giúp làm cho thi k tng trng kéo dài hn.
Nghiên cu ca Mustapha Sadni Jallab, Monnet Benoit Patrick Gbakou,
René Sandretto v tácăđng caăđuătătrc tipănc ngoài và bt n kinh t
vămôăđnătngătrng kinh t  các qucăgiaăTrungăôngăvà BcăPhiă(ắForeignă
Direct Investment, Macroeconomic Instability and Economic Growth in
MENAăcountries”,ă2008)

Jallab et al. (2008) nghiên cu tác đng ca đu t trc tip nc ngoài và bt
n kinh t v mô đn tng trng kinh t  các quc gia Trung ông và Bc Phi
trong giai đon 1970-2005 bng cách s dng mô hình GMM và 2SLS, trong đó
bin đi din cho s bt n kinh t v mô chính là lm phát. Kt qu quan trng nht
ca nghiên cu này là phát hin cho rng tác đng ca đu t trc tip nc ngoài
đn tng trng kinh t không ch ph thuc vào mc đ m ca thng mi và thu
nhp bình quân đu ngi mà còn ph thuc vào s n đnh kinh t v mô.
8

Nghiên cu ca Valeriano Martínez và Blanca Sanchez-Robles v tácăđng
caăđuătăniăđa,ăđuătănc ngoài và s năđnh kinh t vămôăđi viătngă
trng kinh t  các qucăgiaăôngăỂuă(ắMacroeconomicăstabilityăandăgrowthă
inăEasternăEurope”,ă2009)
Trong bài nghiên cu này, các tác gi tin hành phân tích thc nghim các nhân
t quan trng nh hng đn tng trng kinh t  13 quc gia ông Âu trong giai
đon 1992-2008 thông qua k thut phân tích d liu bng. Các kt qu cho thy
tm quan trng ca đu t ni đa và s n đnh kinh t v mô – đc th hin thông
qua mc đ lm phát thp và tình trng ngân sách cân bng – là nhng nhân t then
cht đi vi tng trng kinh t.
Nghiên cu ca Hassan Karnameh Haghighi, Majid Sameti và Rahim
Dallali Isfahani v tácăđng ca s bt n kinh t vămôăđi viătngătrng
kinh t  Irană(ắTheăEffectăofăMacroeconomic Instability on Economic Growth
inăIran”,ă2012)
Haghighi et al. (2012) nghiên cu tác đng ca s bt n kinh t v mô đi vi
tng trng kinh t  Iran trong giai đon 1974-2008 vi quan đim s dng mc
bin đng trong t l lm phát, bin đng trong t giá hi đoái thc, bin đng trong
thâm ht ngân sách và bin đng trong ch s mu dch quc t đ xây dng ch s
tng hp phn ánh s bt n kinh t v mô. Kt qu cho thy bt n kinh t v mô có
tác đng tiêu cc đn tng trng kinh t  Iran.
Nghiên cu ca Macroeconomic Advisers v tác hi ca s bt n trong

chính sách tài khóa ca M (ắTheăcostăofăCrisis-DrivenăFiscalăPolicy”,ă2013)
Macroeconomic Advisers (mt trong nhng công ty nghiên cu đc lp hàng
đu ca M chuyên nghiên cu trin vng nn kinh t M, chính sách tin t, chính
sách tài khóa…) cho rng k t cui nm 2009 đn nay, s bt n trong chính sách
tài khóa đư làm cho GDP ca M bc hi bình quân 0,3% mi nm, t l tht
nghip nm 2013 tng 0,6%, tng đng mt 900.000 vic làm.

9

2.2. S bt n kinh t vămô
2.2.1 Khái nim
Nh đư đ cp  phn trc, bài vit này tp trung nghiên cu tác đng ca s
bt n trong các nhân t kinh t v mô đi vi tng trng kinh t  các quc gia
mi ni Châu Á. Trong khi khái nim v tng trng kinh t hu nh đu đc
đng thun bi nhiu tác gi thì khái nim v s bt n trong các nhân t kinh t v
mô thì khá khác nhau.
Theo quan đim ca Riot Researches Institution, s n đnh trong các nhân t
kinh t v mô là mt khái nim dùng đ mô t mc đ bin đng ti thiu trong nn
kinh t mà mt quc gia đt đc do tác đng ca các cú sc bên ngoài. Và s bt
n trong các nhân t kinh t v mô thì có ngha ngc li.
Trong khi theo quan đim ca Norwegian Agency for Development
Coorporation thì bt n kinh t v mô đc đnh ngha là s bin đng trong ngn
hn ca các bin kinh t v mô, nh: GDP, lm phát, và thâm ht ngân sách.
Còn theo quan đim ca Maastricht Principles thì s n đnh trong các nhân t
v mô đc đo lng bng 5 bin: lm phát thp (không quá 3%), lãi sut dài hn
thp (không quá 9%), t s n quc gia so vi GDP thp (không quá 60%), thâm
ht ngân sách hàng nm so vi GPD thp (không quá 3%), và t giá hi đoái n
đnh (thay đi không quá 2,5%)
2.2.2 Cácăquanăđim nghiên cu v S bt n kinh t vămô
Nhìn chung, cho ti nay ch có mt vài tài liu nghiên cu v s bt n trong các

nhân t kinh t v mô nên tht khó tìm thy các nn tng lý thuyt vng chc. Bài
vit này c gng trình bày và m rng nhng lý thuyt cng nh nhng nghiên cu
thc nghim có liên quan.
2.2.2.1 Quan đim truyn thng
Trong các mô hình nghiên cu các bin đng ca nn kinh t da trên nhng
gi thuyt khác nhau v chính sách tài chính, chính sách tin t, mc đ cng nhc
10

ca giá c, kh nng xy ra các cú sc kinh t khác nhau cng nh các cú sc cung
và cú sc cu, mt h s nào đó – đc gi là “H s gia tng” (Increasing
Coefficient) – gn lin vi mi cú sc, cho thy mc đ tác đng ca cú sc đó đi
vi sn lng quc gia. H s gia tng này đc xem nh mt hàm ca các tham s
mô hình - các nhân t cu trúc kinh t. Mc đ nhy cm ca nn kinh t đi vi
mt cú sc nào đó có th đc đo lng thông qua h s gia tng ca cú sc đó. H
s gia tng ca mt cú sc nào đó càng ln thì cú sc đó có tác đng càng ln đi
vi sn lng quc gia. Vì th, mc đ bt n kinh t v mô cng s càng cao.
(Haghighi et al., 2012)
Chng hn, trong mô hình IS-LM, mc đ nhy cm ca sn lng đi vi chi
tiêu chính ph đc trích ra nh sau: (Dornbusch et al., 2007)

G
Go
bkh
h
G
y







(*)
trong đó: “b” là mc đ nhy cm ca đu t đi vi lãi sut, “h” và “k” ln
lt là mc đ nhy cm ca cu tin đi vi lãi sut và đi vi thu nhp tng
ng.
S nhân chi tiêu chính ph “
G
” đc xác đnh nh sau:
)1(1
1
tc
G




trong đó: ”c” là khuynh hng tiêu dùng biên và “t” là thu sut thu thu nhp.
Phng trình (*) cho thy rng mt lng thay đi trong chi tiêu ca chính ph
s to ra bao nhiêu thay đi (bt n) trong thu nhp quc dân. Nh đư thy, mc đ
thay đi trong thu nhp quc dân b chi phi bi các bin ngoi sinh nh là các h
s ca hàm cu tin, hàm đu t t bn, và/hoc hàm tiêu dùng, và/hoc các nhân t
đc thit lp bi chính sách, nh thu sut thu thu nhp chng hn. Chúng cho
bit cu trúc phn ng ca mi cá nhân trong nn kinh t. Vì th, mt vài đc tính
cu trúc ca nn kinh t s quyt đnh mc đ bt n trong các hot đng kinh t b
gây ra bi s xut hin ca mt s bt n và/hoc mt cú sc nào đó.
11

Chính vì th, cu trúc ca nn kinh t gi mt vai trò quan trng quyt đnh
mc đ bt n ca nn kinh t trc các cú sc. Các bin s nh thu sut, di s

kim soát ca chính ph, có tác đng đn h s gia tng. S gia tng trong thu sut
thu thu nhp s làm gim h s gia tng và kéo theo làm gim s bt n ca nn
kinh t trc các cú sc.
Tr cp tht nghip là mt trong nhng bin s không đc xem xét trong mô
hình đn gin đư đc đ cp  trên nhng chúng vn hành nh là mt trong nhng
nhân t t n đnh. Khi ngi lao đng b tht nghip và gim chi tiêu dùng, sn
lng ca nn kinh t s b st gim nhiu hn do tác đng ca s nhân. Tuy nhiên,
khi ngi lao đng nhn đc tr cp tht nghip, thu nhp kh dng ca h s
gim ít hn ngun thu nhp b mt đi, đng thi tác đng ca s nhân cng s gim.
Mc dù các nhân t t n đnh có nhng h qu tt nhng cng không th đc
xem xét riêng r mà không xem xét đn tng th ca nn kinh t. S nhân có th
gim xung ti 1 nu thu sut tng đn 100%.
Tuy nhân t t n đnh này có tác đng đi vi nn kinh t, nhng không th
tip tc tng thu sut đn mc 100% do GDP s b suy gim mnh. Vì th, có mt
gii hn trong vic s dng các nhân t t n đnh. (Dornbusch et al., 2007)
Ngoài nhân t cu trúc kinh t và nhân t t n đnh, chính ph, hot đng nh
mt đnh ch, cng có vai trò quan trng trong vic n đnh nn kinh t.
Bng cách thc thi các chính sách khác nhau, đc bit là các chính sách n đnh
kinh t, chính ph c gng đng đu vi các bin đng cng nh can thip vào
nhng bt n ca nn kinh t. Cách thc thc thi nhng chính sách này ph thuc
nhiu vào các đc tính cu trúc cng nh các đc tính th ch ca chính ph, gi vai
trò quan trng không thua kém gì vic la chn chính sách phù hp. Nu có mt s
các rào cn cu trúc đi vi vic la chn chính xác các chính sách thì vic nhn
din chính sách phù hp cng nh vic thc thi đúng chính sách đó s không kh
thi. Mi chính sách đu trãi qua 3 giai đon. S chính xác và thc thi đúng lúc ca
12

mi giai đon đu có vai trò quan trng đi vi hiu qu ca chính sách. Ba giai
đon đó gm: giai đon nhn din, giai đon to quyt đnh và giai đon thc thi.
Giai đon đu tiên đòi hi chính ph cn phi nhn din đc nhu cu cn thit

phi thông qua mt chính sách nào đó (ví d nh chính sách chng suy thoái hoc
chính sách gim lm phát). Giai đon này ph thuc vào tính chính xác và kp thi
ca các thông tin và đc xem nh giai đon nhy cm nht ca mt chính sách, bi
vì, nu nhu cu cn có 1 chính sách không đc nhn din mt cách chính xác, thì 
giai đon tip theo, chính sách s không có kt qu tt cho dù có đc nhng điu
kin thun li nht.
Giai đon này đc đánh giá thông qua 2 ch s. Ch s th nht quyt đnh
mc đ chính xác ca thông tin và ch s th hai cho thy thi đim thích hp đ
tip cn thông tin. S thiu chính xác ca thông tin s làm tng kh nng thông qua
các chính sách sai lm và vic này thng đa nn kinh t ri vào tình trng ti t
và bt n hn. Hn na, vic thc thi mt chính sách tt trong 1 thi đim bt hp
lý có th là mt nhân t khác ca s bt n. Chng hn nh, nu vic thc thi chính
sách chng suy thoái đc tin hành chm tr đn mc thi k suy thoái đư chm
dt và nn kinh t đi vào giai đon tng trng, thì vic thc thi chính sách đó vào
lúc này s làm gia tng lm phát và s kéo dài thi k lm phát mt cách quá mc.
Vì th, vic thc thi chính sách này s làm tng s bt n thay vì phi làm gim nó.
Vic nhn din chính sách mt cách chính xác và đúng lúc có vai trò quan trng
đn mc mt nhóm các nhà kinh t, nht là các nhà tin t, cho rng chính ph
không nên thc thi các chính sách tin t vi mc tiêu n đnh nn kinh t, bi vì
chính ph không th nhn din các chính sách mt cách chính xác và kp thi nên
vic thc thi chúng s làm gia tng s bt n thay vì phi làm gim nó.
Giai đon tip theo là giai đon to quyt đnh. Sau khi nhn din đc vic cn
thit phi thông qua mt chính sách nào đó, chính ph phi quyt đnh cách thc
thc thi chính sách này. Chng hn nh, trong trng hp nhn thy cn phi thông
13

qua chính sách chng suy thoái và có th phi đi mt vi tình trng thâm ht ngân
sách, chính ph phi quyt đnh các chi tiêu có liên quan.
Nu t l chi tiêu b gia tng và t l thâm ht ngân sách cng gia tng, chính
ph buc phi vay n quc t và/hoc in thêm tin, trong điu kin nh th, chính

sách ca chính ph s đa đn tình trng lm phát gia tng và h qu kéo theo là
làm tng bt n kinh t v mô. Vì th, vic to quyt đnh chính xác và đúng lúc là
vn đ quan trng nht.
Vic thc thi chính sách là giai đon cui cùng. Trong giai đon này, vic nhn
din và to quyt đnh đư đc tin hành cng nh đư xem xét đn tính thc tin
ca chính sách. Chng hn nh, chính ph quyt đnh thc thi chính sách tng chi
tiêu công, mc đ và thi gian gia tng trong giai đon tin hành này có th khác
vi mc đ và thi gian gia tng phù hp, trong tình hình đó, vic thc thi không
phù hp ca chính sách s dn đn s gia tng bt n kinh t v mô.
Vì lý do đó, vic thit lp ba giai đon đúng đn và đúng lúc trên gi vai trò
hàng đu trong vic làm gim s bt n. (Dornbusch et al., 2007)
2.2.2.2 Quan đim ca các nhà th ch
Các nhà th ch tp trung chú ý đc bit vào vai trò ca các th ch trong nn
kinh t.
North (1998) đnh ngha th ch nh sau: “Các th ch là nhng qui đnh trong
xã hi. Nói cách khác, các th th là nhng ràng buc đc to ra bi con ngi
hình thành các mi tng tác qua li ln nhau gia con ngi.”
Mt vài nhà kinh t th ch đư tho lun v vn đ nghiên cu vai trò ca các
th ch dân ch đi vi s bt n kinh t v mô và tt c đu nhn mnh rng các
th ch dân ch có th góp phn làm gim s bt n (Haghighi et al., 2012). Trong
mt nghiên cu v mi quan h gia th ch dân ch và thành qu kinh t, Rodrik
(1997) tìm thy bng chng thc nghim cho thy các th ch dân ch không ch
giúp kim soát các cú sc tt hn mà còn giúp to ra s n đnh hn đi vi thành
14

qu kinh t. Tng t, trong mt nghiên cu tìm hiu s tác đng ca th ch dân
ch đi vi thành qu kinh t ca Quinn & Woolley (2001), kt qu phân tích cho
thy có mt mi quan h vng chc, cùng chiu gia th ch dân ch và mc đ n
đnh ca nn kinh t.
Nói cách khác, s bt n kinh t v mô trong các chính ph dân ch thì thp hn

nhng chính ph không dân ch. Có đc nh th có th là nh vào vic to ra các
mi tng tác u vit hn gia con ngi vi con ngi ca th ch dân ch.
Các quc gia dân ch tránh s dng các chính sách gây bt hòa và gii quyt
các xung đt và tranh cãi xã hi, nhng nhân t dn đn s bt n kinh t v mô,
bng nhng tha thun chung. Rõ ràng rng, vi nhng chính sách đc tho lun
và bàn bc nhiu hn, s đng hp tác xã hi và vic gim các tác đng tiêu cc ca
các nhóm xã hi là nhng đc tính ni bt ca các chính ph dân ch. Trong mt
chính ph dân ch, tt c các nhóm xã hi đc phép đa ra quan đim mt cách
thoi mái và thân thin v các quyt đnh chính tr. T đó giúp tránh đc s bc
phát ca các tranh chp xã hi gia các nhóm vn hóa, góp phn to ra mt môi
trng thân thin giúp làm gim s bt n ca các chính sách cng nh làm gim
các khng hong xã hi. (Haghighi et al., 2012)
Các chính ph dân ch có mt nn kinh t n đnh hn là nh các nhà lưnh đo
ca chính ph đó b chi phi bi lá phiu bu ca các công dân ngi ri ro. Vì th,
kh nng thông qua nhng chính sách ri ro, mà chúng d dn đn s bt n hn,
đc gim thiu. Chính vì vy,  nhng quc gia này, nn kinh t s n đnh hn.
S hin din ca nhng cá nhân lo ngi ri ro đi lp vi nhng nhà làm chính sách
a thích ri ro là gi đnh c bn ca lý thuyt này. Khi các nhà làm chính sách
nhn thy d đoán ca ngi dân (nhng ngi bu h) gi vai trò hàng đu đi vi
tng lai chính tr ca h, h lao vào thc thi chính sách có gn kt vi các c
đoán ca ngi dân. Vì th, các chính sách đc thc thi trong nhng h thng dân
ch này s ít ri ro hn và h qu là, s bt n đnh kinh t v mô cng s ít hn.
(Haghighi et al., 2012)
15

Các quc gia dân ch đc bit đn nh vào s lng vô s các th ch dân
ch. Nu có nhiu th ch hn trong xư hi, điu đó có ngha là có nhiu s dân ch
hn đc ph bin trong xã hi đó. Ngày nay, trong nhng xã hi này, kh nng
thc thi nhng chính sách cc đoan, mà chúng có liên quan đn s bt n kinh t v
mô, đc gim thiu bi vì vic gia tng các th ch dân ch, mà chúng gi mt vai

trò ch đng trong vic ra các quyt đnh chính tr, có th nhn ra nhng sai lm ca
nhng chính sách cc đoan có hi đi vi quá trình tng trng cng nh s n
đnh ca nn kinh t và cn tr vic thc thi nhng chính sách này. Nhng  nhng
quc gia có ít th ch, kh nng thông qua nhng quyt đnh sai lm và cc đoan,
mà chúng d dn đn nhng bt n kinh t v mô, s tng cao. (North, 1998)
2.2.2.3 Quan đim hin đi
Quan đim hin đi phân tích s bt n ca các nhân t kinh t v mô da vào
vic xây dng các ch s. Ý tng ca vic xây dng các ch s bt n trong các y
ban quc t đư đc phát trin ln đu trong quá trình tho lun nhng mt mát mà
nhng quc gia đang phát trin Island khi đi mt vi chúng. Cho đn nay, đư có
mt s tác gi đ cp đn ch s bt n này vi nhng cách thc khác nhau.
Cách thc đn gin nht đc nhiu tác gi (Ghura, 1995; Fuentes et al., 2006;
Hausmann et al., 2006; Jallab et al., 2008) s dng đ đo lng s bt n kinh t v
mô chính là vic s dng mc bin đng trong t l lm phát.
Tuy nhiên, cách thc ch s dng nhân t lm phát đ đo lng s bt n kinh
t v mô b ch trích bi nhiu tác gi khác bi nó không phn ánh đc bc tranh
toàn cnh ca nn kinh t. Mt ch s tng hp t nhiu ch s nhân t thì phù hp
hn bi vì mi nhân t ch là mt phn thông tin riêng bit. Chng hn, lm phát là
ch s tt phn ánh chính sách tin t và chính sách tài khóa nhng nó có th b nh
hng sai lch bi vic kim soát giá. Tuy giúp cho lm phát ít bin đng hn
nhng vic kim soát giá s dn ti s gia tng trong thâm ht ngân sách. Hn na,
khi vic kim soát giá gi cho lm phát ít bin đng, s mt nim tin vào các chính
sách ca chính ph s gây áp lc lên t giá. Áp lc t giá có th s không đc thy
16

rõ trong điu kin ch đ t giá hi đoái c đnh, nhng các n lc c gng n đnh
t giá s dn đn nhng s bin đng trong d tr ngoi hi. (Jaramillo & Sancak,
2007)
Vic cn phi s dng nhiu nhân t cùng lúc đ xác đnh tình trng kinh t v
mô đư đc nhn mnh bi Fischer (1993), và đc đng thun bi nhiu tác gi

khác nh Oshikoya (1994), Bleaney (1996), Sanchez-Robles (1998), Berg et al.
(2008), Martinez & Sanchez-Robles (2009). Trong s các tác gi này, ni bt là
nhóm các tác gi phân tích s bt n ca các nhân t kinh t v mô da vào vic xây
dng mt loi ch s có tên gi Ch s bt n kinh t v mô (vit tt là MII).
Trong mt nghiên cu v vai trò ca chính sách và s bt n kinh t v mô đi
vi chi tiêu công và thành qu kinh t v mô  Th Nh K, İsmihan (2003) đư tính
toán ch s bt n kinh t v mô thông qua vic s dng phng pháp lun tính toán
Ch s phát trin con ngi (United Nations Development Programme, 1992) và
da trên 4 ch s nhân t, c th gm: t l lm phát, s thay đi trong t giá hi
đoái, t l thâm ht ngân sách so vi GNP và h s n nc ngoài so vi GNP.
Do các ch s nhân t đc đ cp không thuc cùng dãy s cng nh đn v đo
lng (chng hn nh, có s khác nhau v s ti đa và s ti thiu), nên s tng và
s trung bình ca chúng thì không hp lý trong vic dùng đ xây dng ch s tng
hp. May thay, Phng pháp lun HDI s giúp gii quyt vn đ này. C th, MII
đc xác đnh thông qua 2 giai đon. Trong giai đon đu, bn ch s nhân t này
đc xây dng da trên mi quan h sau:
minmax
min
xx
xx
I
t
t




trong đó,
- “I
t

” đi din cho ch s nhân t thành phn, chng hn nh nhân t X, trong
nm “t”
- “x
t
” đi din cho giá tr thc ca “X” trong nm “t”
17

- x
min
(x
max
) đi din cho giá tr ti thiu (ti đa) ca “X” trong toàn b thi k
nghiên cu.
Cn lu ý rng tt c các ch s nhân t thu đc đu có cùng chung mt dãy
s. Chng hn, chúng nm trong khong 0 và 1.  bc hai, MII đc tính da trên
s trung bình cng gin đn ca bn ch s nhân t đư thu đc  trên. Và, MII
cng nm trong khong 0 và 1.
T cách tính trên cho thy, mt s gia tng trong MII cng có ngha là mt s
gia tng trong mt hoc nhiu hn các ch s nhân t bt n kinh t v mô, chng
hn nh s gia tng ca t l lm phát, s thay đi trong t giá hi đoái, t s thâm
ht ngân sách so vi GNP và h s n nc ngoài so vi GNP (Ismihan, 2003)
Trong mt nghiên cu khác đc tin hành bi Jaramillo & Sancak (2007), MII
đc đnh ngha nh là tng có trng s ca các nhân t t l lm phát, s bin
đng ca t giá tr d tr ngoi hi (t l phn trm so vi c s tin  thi đim
bt đu ca mi thi k) và tr cán cân tài chính (t l phn trm so vi GDP). T
trng ca mi bin là nghch đo ca đ lch chun. Nói cách khác, mi bin có t
trng ngc vi đ lch chun ca nó.
fbal
t
t

res
t
tt
er
t
t
cpi
t
t
t
gdp
fbal
Ln
bm
resres
Ln
er
er
Ln
CPI
CPI
Ln
MII

)()()()(
1
1
11








Trong ch s trên, t l lm phát đc đnh ngha là t l thay đi hàng nm ca
ch s giá tiêu dùng, bin đng t giá là phn trm thay đi trong t giá hi đoái, s
tích ly ca d tr ngoi hi là s thay đi hàng nm trong d tr ngoi hi so vi
c s tin  thi đim bt đu ca mi thi k và cán cân tài chính là h s cán cân
tài chính chính ph so vi GDP. (Jaramillo & Sancak, 2007)
Gn đây, trong nghiên cu v tác đng ca s bt n kinh t v mô đi vi tng
trng kinh t  Iran vi mô hình
PCRYG
t
= 
1
ELG
t
+ 
2
PIY
t
+ 
3
GIY
t
+ 
4
SSER
t

+ MII
t
+ 
t
18

trong đó:
- PCRYG: T l tng trng GDP thc trên đu ngi
- ELG: T l gia tng dân s
- PIY: T l đu t t nhân so vi GDP
- GIY: T l đu t công so vi GDP
- SSER: Ch s giáo dc đi din cho vn con ngi.
- MII: Ch s bt n trong các nhân t kinh t v mô.
- : Phn d
Haghighi et al. (2012) đư xây dng MII thông qua vic kt hp 2 phng pháp
xây dng MII ca Ismihan (2003) và ca Jaramillo & Sancak (2007) vi các bin c
th: bin đng trong t l lm phát (inf), bin đng trong t giá thc (ex), bin đng
trong thâm ht ngân sách so vi GDP (bd) và bin đng trong ch s mu dch quc
t (terms of trade - tot).
Ch s này đc đnh ngha là tng có trng s ca bin đng trong t l lm
phát, bin đng trong t giá hi đoái thc, bin đng trong thâm ht ngân sách và
bin đng trong ch s mu dch quc t. Trng s ca mi bin thay đi theo đ
lch chun ca nó.
)
minmax
min
()
minmax
min
()

minmax
min
()
infmininfmax
infmininf
(
tottot
tottot
bdbd
bdbd
exex
exex
MII
tttt
t














Trong mi quan h này, trng s ca các thành phn ch s (ch s bin đng

giá, ch s bin đng t giá, ch s bin đng thâm ht ngân sách, và ch s bin
đng mu dch quc t) đc chn sao cho tng ca chúng bng 1 (tc  +  +  +
 = 1). Các ch s này có giá tr càng ln thì đ bt n càng cao.
Trong bài vit này, tác gi da trên mô hình nghiên cu và áp dng quan đim
xây dng MII ca Haghighi et al. (2012) đ nghiên cu tác đng ca s bt n kinh
t v mô đi vi tng trng kinh t  các quc gia mi ni Châu Á.
19

Ch s bt n trong các nhân t kinh t v mô (MII) bình quân và t l tng
trng GDP thc trên đu ngi (PCRYG) bình quân ca các quc gia mi ni
Châu Á giai đon 1994-2011 đc th hin trên cùng đ th sau:
Hình 1. Ch s bt n trong các nhân t kinh t vămôă(MII)ăbìnhăquơnăvƠă
t l tngătrng GDP thcătrênăđuăngi (PCRYG) bình quân ca các quc
gia mi ni Châu Á

Ngun: tng hp t d liu ca WB, ADB
Nhìn vào hình trên, ta nhn thy có mt mi quan h nghch chiu khá rõ ràng
gia ch s bt n kinh t v mô và t l tng trng GDP thc trên đu ngi. 
có th hiu rõ hn mi quan h này, Phn 3 và Phn 4 s đi vào gii quyt mt s
câu hi nghiên cu c th nh sau:
- S bt n kinh t v mô có tác đng nh th nào đi vi GDP thc bình quân
đu ngi  các quc gia mi ni Châu Á?
- Tác đng ca tng nhân t thành phn (bao gm bin đng trong t l lm
phát, bin đng trong t giá hi đoái thc, thay đi trong thâm ht ngân sách và
bin đng trong ch s mu dch quc t) đi vi GDP thc bình quân đu ngi
nh th nào?