Luận văn thạc sĩ Đánh giá tác động của giáo dục đến thu nhập của người lao động Việt Nam năm 2010

B GIỄO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM




NGUYN DUY TH



ỄNH GIỄ TỄC NG CA GIỄO DC N THU NHP
CA NGI LAO NG VIT NAM NM 2010




LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh – Nm 2013



B GIỄO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T Tp.HCM



NGUYN DUY TH




ỄNH GIỄ TỄC NG CA GIỄO DC N THU NHP
CA NGI LAO NG VIT NAM NM 2010



Chuyên ngành : Kinh t Phát trin
Mã s : 60.31.01.05

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN HU DNG

TP. H Chí Minh – Nm 2013



LI CAM OAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi, các kt qu nghiên
cu có tính đc lp riêng, cha đc công b ni dung  bt kì đâu; các s liu, các
ngun trích dn trong lun án đc chú thích ngun gc rõ ràng, trung thc.
Tôi xin cam đoan chu trách nhim v li cam đoan danh d ca tôi.

Hc viên thc hin


Nguyn Duy Th












MC LC
Trang ph bìa

Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các t vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các hình v
CHNG 1: M U 1
1.1. t vn đ 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 3
1.3. Câu hi nghiên cu 3
1.4. i tng nghiên cu 4
1.5. Phng pháp nghiên cu 4
1.6. D liu nghiên cu 4
1.7. Cu trúc đ tài 4
CHNG 2: TNG QUAN LÝ THUYT VÀ THC TIN 6
2.1. Vn nhân lc 7
2.2 Giáo dc và đi hc – Mô hình đi hc 9
2.3Trình đ giáo dc – Tín hiu th trng lao đng 15
2.4 Hàm thu nhp Mincer 19
2.4.1 Hiu qu ca đu t trong mô hình đi hc 19
2.4.2 u t cho đào to trong quá trình làm vic 22
2.4.3 Hàm c lng logarithm thu nhp 25
2.4.4 u đim và gii hn ca hàm thu nhp Mincer 26
2.5 Bng chng thc nghim 27
2.5.1 S nm đi hc và cp đ giáo dc 27
2.5.2 Yu t kinh nghim 30
2.5.3 Khu vc kinh t 30
2.5.4 Thành th và nông thôn 31
2.5.5 Ngành ngh 32
CHNG 3: PHNG PHỄP THC HIN NGHIÊN CU 33
3.1. D liu nghiên cu 33

3.2. Mô hình nghiên cu 33
3.2.1 Các khái nim 33
3.2.2 Mô hình nghiên cu 34
3.2.3 Mô t bin s 36
3.3 X lý d liu 38
3.3.1 Rút trích d liu 38
3.3.2 Kim đnh d liu 40
3.3.3 Cách thc c lng 41
3.4 Quy trình thc hin nghiên cu 44
CHNG 4: THC TRNG GIÁO DC VÀ THU NHP CA NGI LAO
NG VIT NAM NM 2010 46
4.1 Tng quan v mu d liu 46
4.2 Thu nhp trung bình ca ngi lao đng 48
4.2.1 Chênh lch thu nhp theo khu vc sinh sng 48
4.2.2 Chênh lch thu nhp theo nhóm tui 49
4.2.3 Chênh lch thu nhp theo hc vn ca ngi lao đng 50
4.2.4 Chênh lch thu nhp theo c cu và thành phn kinh t 52
CHNG 5: C LNG SUT SINH LI CA GIÁO DC 58
5.1. Kt qu hi quy sut sinh li trung bình theo nm đi hc 58
5.1.1. Kim đnh mô hình 58
5.1.2 Li sut trung bình theo s nm đi hc trên c nc 59
5.1.3 Li sut trung bình theo nm đi hc  6 vùng kinh t 62
5.1.4 Li sut trung bình theo nm đi hcvi các đc đim quan sát 67
5.2 c lng RORE cho các cp hc 68
5.2.1 ROREca các cp hc c nc và vùng kinh t 68
5.2.2 ROREca các cp hc theo các đc đim quan sát 70
CHNG 6: KT LUN 73
6.1 Lý thuyt và mô hình nghiên cu 73
6.2 Thc trng giáo dc và thu nhp ca ngi lao đng Vit Nam 2010 73
6.3 Tác đng ca giáo dc vi thu nhp ngi lao đng Vit Nam 2010 74

6.4 Gii hnvà hng nghiên cu mi 76
TÀI LIU THAM KHO 78
PHN PH LC
Ph lc 4.1: T l lao đng phân theo hc vn 1
Ph lc 4.2: T l lao đng phân theo hc vn  6 vùng trên c nc 1
Ph lc 4.3: T l lao đng phân theo c cu kinh t 2
Ph lc 4.4: T l lao đng phân theo loi hình kinh t 2
Ph lc 4.5: Kim đnh chênh lch thu nhp gia khu vc thành th và nông thôn 2
Ph lc 4.6: Kim đnh one way ANOVA:Chênh lch thu nhp gia 6 vùng đa lý 3
Ph lc 4.7: Kim đnh one way ANOVA: Chênh lch thu nhp gia các bng cp 5
Ph lc 4.8: Kim đnh one way ANOVA:Chênh lch thu nhp ngi lao đng gia
các nhóm tui  hai khu vc 7
Ph lc 4.9: Kim đnh one way ANOVA:Chênh lch thu nhp ngi lao đng trong
các thành phn kinh t 9
Ph lc 4.10: Kim đnh one way ANOVA:Chênh lch thu nhp gia ngi lao đng
trong các ngành kinh t 11
Ph lc 4.11: Thu nhp theo khu vc thành th/nông thôn và nhóm tui 13
Ph lc 4.12: Thu nhp theo khu vc thành th/nông thôn và bng cp 13
Ph lc 4.13: Thu nhp theo khu vc thành th/nông thôn và ngành ngh 14
Ph lc 4.14: Thu nhp theo vùng đa lý và thành phn kinh t 14
Ph lc 4.15: Thu nhp theo vùng đa lý và c cu ngành 15
Ph lc 5.1: Kt qu kim đnh hiu qu ca bin ni sinh 16
Ph lc 5.2: Kt qu kim đnh hiu qu ca bin công c 16
Ph lc 5.3: Kt qu kim đnh Durbin – Wu – Hausman 17
Ph lc 5.4: Kt qu kim đnh hin tng phng sai thay đi 18
Ph lc 5.5: Kt qu kim đnh hin tng đa cng tuyn 18
Ph lc 5.6: Kt qu hi quy sut sinh li giáo dc theo nm đi hc c nc 19
Ph lc 5.7 Kt qu hi quy sut sinh li cho vùng kinh t và các đc đim khác 21
Ph lc 5.8 T sut sut sinh li giáo dc c nc 34
Ph lc 5.9 T sut sut sinh li giáo dc ca vùng kinh t và các đc đim khác 35

DANH MC T VIT TT
TING VIT
C-H
Bc hc cao đng, đi hc.
KVKT
Khu vc kinh t
TCTK
Tng cc Thng kê
TPKT
Thành phn kinh t
VHLSS
B d liu Kho sát mc sng dân c
TING ANH
ụ NGHA TING VIT
2SLS
Two stage least squares
Phng pháp hi quy hai giai đon
IV
Instrument variable
Bin công c
OLS
ordinary least squares
Phng pháp hi quy bình phng
ti tiu
RORE
Rate of return to education
T sut li sut giáo dc
RTS
Return to schooling

Sut sinh li theo s nm đi hc


DANH MC CÁC BNG
Bng 3.1: Bng tng hp thông tin trích lc các bin s 39
Bng 4.1: Thu nhp bình quân ca ngi lao đng trong các thành phn kinh t 52
Bng 4.2: Thu nhp bình quân ca ngi lao đng trong các ngành kinh t 54
Bng 4.3: Tng hp du kì vng ca các bin trong mô hình 56
Bng 5.1: Kt qu hi quy ca thu nhp ngi lao đng theo phng pháp 2SLS 61
Bng 5.2: Li sut trung bình nm đi hc  6 vùng đa lý 66
Bng 5.3: Li sut trung bình nm đi hc theo các đc đim 67
Bng 5.4: T sut sut sinh li ca các cp hc trên c nc, theo khu vc thành th -
nông thôn và 6 vùng đa lý 68
Bng 5.5: T sut sut sinh li giáo dc cp hc theo các đc đim 71






DANH MC CÁC HÌNH V
Hình 2.1: Quan h gia giáo dc-đào to và phát trin kinh t 9
Hình 2.2: Quan h thu nhp và s nm đi hc 11
Hình 2.3: Quyt đnh ngng đi hc đ đi làm ca ngi lao đng 12
Hình 2.4: Nm đi hc và thu nhp ca ngi lao đng khi có s khác bit v nng lc 14
Hình 2.5: Trình đ giáo dc – Tín hiu trong th trng lao đng 18
Hình 2.6: Quan h thu nhp và nm kinh nghim ca ngi lao đng 25
Hình 4.1: C cu phân b mu theo các vùng 46
Hình 4.2:  tui trung bình ca ngi lao đng trong mu kho sát 47
Hình 4.3: Thu nhp trung bình ca ngi lao đng  6 vùng 49

Hình 4.4: Thu nhp trung bình ca ngi lao đng theo các nhóm tui  thành th và
nông thôn 50
Hình 4.5: Thu nhp trung bình ca ngi lao đng theo các cp hc  thành th và nông
thôn 51
Hình 4.6: Thu nhp trung bình ca ngi lao đng theo các thành phn kinh t và 6
vùng đa lý 53
Hình 4.7: Thu nhp trung bình ca ngi lao đng theo các ngành kinh t và 6 vùng
đa lý 55




1

CHNG 1: PHN M U
1.1 t vn đ
Giáo dc đư, đang và s luôn luôn là đ tài nóng bng thu hút s quan tâm
ca không ch nhng ngi hoch đnh chính sách, nhng ngi hot đng trong
lnh vc dy và hc mà là ca tt c mi ngi. Xu hng vn đng ca th gii
ngày nay là tin ti toàn cu hoá và kinh t tri thc, da trên nn tng sáng to khoa
hc và công ngh. Th gii đang trong quá trình bin chuyn cc nhanh, c v cuc
sng vt cht và vn hoá, theo tng đt sóng cách mng công ngh liên tip, dn
dp nh trc đây cha h thy, d dàng b li phía sau hay thm chí là nhn chìm
các quc gia không vt qua đc, không thích ng ni, hoc thích ng chm vi
nhng đt sóng y. V phng din liên quan trc tip đn giáo dc, đt sóng mi
v công ngh thông tin, đc bit là s hoá và truyn thông đa phng tin có nh
hng ln lao đn quá trình ph bin, tip thu, x lý, vn dng và sáng to tri thc.
Cho nên nói đn giáo dc th k 21 là nói đn mt nn giáo dc đt trên c s thích
ng vi nhng điu kin, kh nng và nhu cu phát trin đó ca xã hi mi.
Thng kê ca b giáo dc đào to cho giai đon t 1999-2013 cho thy s

lng c s giáo dc và giáo viên ca các cp hc và h đào to đu gia tng v s
lng. S lng hc sinh tiu hc có xu hng tng nhng s lng hc sinh trung
hc c s và trung hc ph thông li có xu hng gim nh. Tuy nhiên s lng
sinh viên ca bc hc cao đng và đi hc gia tng nhanh chóng vi s lng sinh
viên vào nm 2011 đư tng 40% so vi nm 1999
1
. Song hành vi s phát trin ca
giáo dc đào to, là s phát trin kinh t mnh m và thu nhp ca ngi dân đc
ci thin đáng k vi thu nhp bình quân đu ngi sau khi loi tr yu t lm phát
đu  mc tng hn 6% mi nm trong giai đon t 2003-2010
2
. Mt hin tng
đáng chú ý khác là mi quan h t l thun gia điu kin kinh t ca h gia đình và
c hi tip cn giáo dc đc th hin rt rõ: h gia đình có điu kin kinh t cao thì

1
B giáo dc và đào to. Thng kê giáo dc 1999-2013. [online]
<
[Truy cp ngày: 16/11/2013]
2
Tng cc thng kê, 2011. Kt qu kho sát mc sng dân c nm 2010. Hà Ni: NXB Thng kê.
2

s có t l thành viên đi hc cao và trình đ giáo dc nhìn chung s tt; ngc li
đi vi nhng h gia đình có mc thu nhp hn hp, thì vic chi tiêu cho các nhu
cu khác cho cuc sng s làm nh hng đn quyt đnh chi tiêu đu t cho giáo
dc và do đó nhng thành viên ca h gia đình không có đc trình đ tt dn đn
s yu kém v k nng, nng lc khi tham gia lc lng lao đng. Nh mt vòng
lun qun, h gia đình nghèo s vn tip tc nghèo bi vì nhng thành viên ca h
khó có c hi tìm kim đc công vic vi mc thu nhp tt vi s gii hn ca

trình đ giáo dc và bng cp. Xét  tm v mô, giáo dc mang li li ích cho xã hi
nhng trc ht cn xem xét  tm mc vi mô, giáo dc đào to mang li li ích
nh th nào cho ngi đi hc, liu rng vi trình đ giáo dc tt hn, ngi đi hc
có c hi tìm kim mc thu nhp tt hn không? Khi chính bn thân ngi lao đng
nhn thc nhn thc đc li ích trc tip ca vic đi hc mang li mt mc thu
nhp tt hn, h mi quyt đnh đu t nhiu hn cho giáo dc vi kì vng tng
lai tt đp hn. Giáo dc đào to mang li s thay đi nh th nào đi vi thu nhp
ca ngi lao đng? ó là mt câu hi cha bao gi c và luôn luôn nóng bng tính
thi s.
Cùng vi khoa hc k thut, giáo dc đào to là đòn by tích cc cho s phát
trin kinh t và nâng cao cht lng ca ngi dân cho nên t trc đn nay đư có
rt nhiu nghiên cu v tác đng ca giáo dc đi vi thu nhp ca ngi đi làm.
Nhng nghiên cu này đánh giá li sut ca giáo dc đi vi thu nhp hoc ca
ngi lao đng c nc, hoc tin hành cho 1 khu vc, 1 tnh thành nht đnh đư
cung cp nhng thông tin giá tr cho các nhà hoch đnh chính sách phát trin kinh
t và giáo dc cho quc gia hoc trong phm vi ca 1 đa phng. iu đó cng đt
ra yêu cu cn có 1 nghiên cu va đánh giá tác đng ca giáo dc không chì xét
trên tng th ngi lao đng ca c nc mà còn đng thi xét cho tng khu vc
kinh t, cho các đc đim phân loi ca ngi lao đng nh thành phn kinh t, khu
vc sinh sng, c cu ngành ngh ca nn kinh t.
3

Mi mt vùng kinh t, thành phn kinh t, khu vc sinh sng và mi ngành
ca nn kinh t có 1 quá trình hình thành, lch s phát trin và xu th vn đng khác
nhau. Nghiên cu đánh giá tác đng ca giáo dc vi thu nhp ca các phân nhóm
3

ngi lao đng này cho phép có cái nhìn đa chiu và toàn din v li ích ca giáo
dc đi vi thu nhp ca ngi lao đng. ó là lí do mà ngi nghiên cu chn
thc hin đ tài “ánh giá tác đng ca giáo dc đn thu nhp ca ngi lao đng

Vit Nam nm 2010”
1.2 Mc tiêu nghiên cu
 tài đc thc hin vi các mc tiêu nghiên cu c th sau đây:
- Tác đng ca giáo dc-đào to đi vi thu nhp ca ngi lao đng làm công làm
thuê, c lng s thay đi v thu nhp khi s nm đi hc ca ngi lao đng thay
đi.
- ánh giá s thay đi trong tác đng ca giáo dc-đào to đn thu nhp ca ngi
lao đng khi có s khác bit v các yu t cá nhân trong nh ni  và làm vic,
ngành ngh lao đng, bng cp giáo dc đào to, thành phn kinh t.
1.3 Câu hi nghiên cu
-Sut sinh li ca giáo dc ca Vit Nam nm 2010 là bao nhiêu phn trm? Khi
tng thêm 1 nm đi hc thì thu nhp ca ngi lao đng tng bao nhiêu phn trm?
-Có s khác bit nh th nào v sut sinh li ca giáo dc khi có khác bit v các
yu t cá nhân : ni  và làm vic, yu t ngành ngh lao đng, loi hình kinh t,
nm kinh nghim ca công vic hin ti, các vùng đa lý, các bng cp ca h thng
giao dc.
1.4 i tng nghiên cu
Các cá nhân lao đng làm công n lng, làm thuê trong nm 2010.

3
Sub-data group
4

1.5 Phng pháp nghiên cu
 tr li các câu hi nghiên cu, đ tài áp dng nhiu cách thc phân tích và
phng pháp sau đây:
Phng pháp thng kê mô t, din dch so sánh: đ kho sát mc sng, tình trng đi
hc, vic làm ca ngi lao đng.
Phng pháp phân tích One Way ANOVA đánh giá s khác bit ca thu nhp trung
bình ca các vùng kinh t.

Phng pháp hàm thu nhp Mincer: s dng hi quy tuyn tính bi OLS và hi quy
2 bc (2SLS) đ c lng sut sinh li giáo dc.
1.6 D liu nghiên cu
 tài s dng ngun d liu th cp đc rút trích t t b s liu Kho sát mc
sng h gia đình Vit Nam VHLSS 2010 ca Tng cc Thng kê.
1.7 Cu trúc đ tài
Nhm đt đc tính cht ch trong vic trình bày, kt ni các ni dung giúp cho
ngi đc có th tham kho các vn đ và kt qu ca quá trình nghiên cu, tip
theo phn m đu, ni dung ca đ tài đc trình bày trong 6 chng nh sau:
Chng 1: Phn m đu: Gii thiu các ni dung tng quát ca đ tài, đt vn
đ nghiên cu, mc tiêu và câu hi nghiên cu cng nh gii thiu s lc v
phng pháp, và phm vi nghiên cu ca đ tài.
Chng 2: Tng quan lý thuyt và thc tin. Chng 1 s gii thiu tng
quan v lý thuyt vn con ngi, mô hình hc vn, mô hình tín hiu th trng lao
đng và hàm thu nhp Mincer cho phép c lng đc hiu qu ca giáo dc và
kinh nghim bng phng pháp hi qui kinh t lng cho Vit Nam và quc t.
5

Chng 3: Phng pháp thc hin nghiên cu: Chng này trình bày
phng pháp chn mu và cách thc tính toán các bin gii thích và xây dng các
mô hình hi quy và các bc thc hin nghiên cu.
Chng 4: Thc trng thu nhp và giáo dc  Vit Nam nm 2010.
Chng này s dng phng pháp thng kê mô t, so sánh din dch đ kho sát
mc sng, tình trng đi hc, vic làm, mc tng tin lng khi trình đ hc vn tng
thêm ca ngi lao đng c nc nm 2010.
Chng 5: c lng sut sinh li ca giáo dc Vit Nam . Hi qui hàm
thu nhp Mincer đ c lng sut sinh li ca giáo dc  Vit Nam nm 2010.
Chng này s trình bày kt qu nghiên cu c lng các h s, khi hi qui vi
hàm thu nhp Mincer bao gm c vic xét đn các tính cht quan sát.
Chng 6: Kt lun : T các phân tích  chng 4 và kt qu đo lng đc

 chng 5, tác gi đa ra kt lun và đ xut nghiên cu tip theo.

6

CHNG II: TNG QUAN LÝ THUYT VÀ THC TIN

Chng 2 gii thiu tng quan v nhng nn tng lý thuyt đc s dng
làm c s lp lun cho đ tài. Con ngi là ch th chính ca lao đng sn xut nên
các yu t trình đ và k nng ca ngi lao đng vi hot đng sn xut là lnh vc
nghiên cu có nhiu thành tu ca kinh t hc. Do đó nhng lý lun c bn v đu
t cho giáo dc đào to cho ngi lao đng – Vn nhân lc - ca Adam Smith,
Becker s đc đ cp trc nht. Tuy nhiên, quyt đnh đu t cho giáo dc đào
to là 1 chn la mà ngi lao đng khi quyt đnh phi cân nhc gia li ích và chi
phí. Mô hình đi hc ca Borjas đi vào phân tích khía cnh này đ lý gii khi nào
ngi lao đng quyt đnh đi hc thay vì đi làm, vì sao ngi hc vn tt có thu
nhp cao hn đng thi phân tích s khác bit v thu nhp có xét đn yu t nng
lc bm sinh ca cá nhân.
Cng phân tích quyt đnh đi hc đi hc ca ngi lao đng nh Borjas,
Pindyck và Rubinfield xây dng 1 mô hình lý thuyt khác vi tip cn theo hng
thông tin bt cân xng. Qua đó các tác gi khng đnh bng cp đi hc không ch
mang li nhng kin thc và k nng nht đnh cho ngi lao đng mà còn là mt
ch báo, mt tín hiu quan trng đ ngi tuyn dng nhn bit ngi có nng lc
tt và có mc đưi ng xng đáng.
Nhng mô hình lý thuyt cung cp nhng kin gii v tác đng ca giáo dc
đn thu nhp ngi lao đng cng nh gii thích quyt đnh đi hc ca ngi lao
đng . Tuy nhiên đ tin hành các nghiên cu thc nghim cn có 1 mô hình kh thi
đ có th tin hành đo lng và c lng tác đng ca giáo dc vi thu nhp.
Phn tip theo ca chng trình bày mô hình Mincer, c s đ tin hành nhng
nghiên cu đnh lng v hiu qu sinh li ca giáo dc vi ch tiêu đo lng là thu
nhp ca ngi lao đng đng thi nhng kt qu nghiên cu đư có v nh hng

ca giáo dc đi vi thu nhp ca Vit Nam và th gii.
7

2 C s lý lun
2.1 Vn nhân lc
Lý thuyt v vn nhân lc nghiên cu nhng s đu t vào con ngi đ gia
tng nng sut lao đng ca ngi lao đng và là nn tng đ phát trin nhiu lý
thuyt kinh t. Nhng ý tng ban đu v vn nhân lc đư đc Adam Smith
(1776) đ cp khi tranh lun vkh nng và vai trò ca nhng c dân hoc thành
viên ca mt t chc khi cho rng vic thu nhn nhng tài nng, bng cách duy trì
kt qu đt đc trong sut quá trình giáo dc, hc tp hoc thc tp, luôn tn kém
mt khon chi phí thc, khon chi phí này là vn c đnh và bng tin mt nh
ngun vn có sn trong bn thân ngi lao đng. Nhng tài nng đó s mt phn
to nên s giàu có ca ngi lao đngcng nh cho t chc mà ngi lao đng
đang là thành viên. S khéo léo ca mt ngi lao đng khi đc ci thin có th
đc xem xét nh mt c máy hoc mt công c thng mi to điu kin thun li
và gim bt sc lao đng, và tài nng đó, mc dù tn kém mt khon chi phí nht
đnh nhng bù li cho khon chi phí đó là mt khon li nhun. Vn nhân lc đc
xem nh là 1 yu t ca sn xut, tng t nh lao đng và vn vt cht.
T thi đim đó, vn nhân lc tip tc đc nghiên cu và tranh lun, đt
đc nhiu thành tu ln trong thp niên 50, 60 ca th k 20 vi các công trình ca
Gary Becker và Theodore Schultz. Vn nhân lc là tng th kin thc, k nng và
tnh đ chuyên môn mà ngi lao đng tích ly đc mà nh đó gia tng nng sut,
hiu qu công vic. Khác vi vn vt cht, vn con ngi là vn vô hình gn vi
ngi s hu nó, và ch đc s dng khi ngi ch ca nó tham gia vào quá trình
sn xut. Loi vn này không th mang cho vay hay th chp nh vn hu hình. Nó
có kh nng tng lên và t sinh ra khi s dng (liên quan đn kinh nghim). Ngoài
ra, vn con ngi còn có kh nng di chuyn và chia s do vy không tuân theo qui
lut “nng sut biên gim dn” nh vn vt cht.
Vn con ngi cu thành t ba nhân t chính (1) nng lc ban đu, nhân t

này gn lin vi yu t nng khiu và bm sinh  mi ngi, (2) nhng k nng và
8

kin thc đc hình thành và tích lu thông qua quá trình đào to t trng lp , (3)
các, kh nng chuyên môn, nhng kinh nghim tích lu t quá trình sng và làm
vic. Nng lc ban đu nhn đc t cha m và các điu kin ca gia đình và xư hi
khi chm lo cho bà m mang thai và sinh n. Cng ging nh vn hu hình, đ có
đc ngun vn này thì con ngi phi đu t tích lu. Lý thuyt vn con ngi
nhn mnh mi cá nhân là mt nhà đu t. Mi cá nhân s đu t vào giáo dc đ
kim đc li ích cao hn vào nhng nm sau khi đi hc. S đu t này bao gm
chi phí hc tp và chi phí c hi do vic mt thu nhp trong ngn hn do dành thi
gian cho vic hc. Ngi lao đng chp nhn và quyt đnh đu t vì kì vng s
kim đc thu nhp cao hn trong tng lai sau khi tích lu đc kin thc và kinh
nghim. Vn nhân lc có th đc đu t bng nhiu hình thc nh giáo dc 
trng lp, hun luyn trong quá trình làm vic, hun luyn bên ngoài công vic.
Khi đi hc đ có nng lc thì ngi ta phi b ra chi phí hc hành và cui cùng
nhng tri nghim trong cuc sng và làm vic (Becker, 1975).
Hanushek và Wobmann (2007) cho rng cht lng giáo dc nh hng
trc tip đn thu nhp ca mi cá nhân. S khác bit này có th đc đánh giá
thông qua s khác bit v thu nhp ca ngi lao đng có nhng cp đ giáo dc
khác nhau. Nu cá nhân đc hng điu kin giáo dc tt hn thì có nhiu c hi
đ đt đc mc thu nhp tt hn. Mi quan h ca giáo dc, vn con ngi và s
tng trng kinh t đc Hietala (2005) khái quát thành hình 2.1.
9

Giáo dc và hun luyn
Vn con ngi:
- Kin thc
- K nng
- Nng lc

Nng sut
Hiu qu làm vic
Tng trng kinh t
Vic làm
Lng
Tuyn dng

Hình: 2.1: Quan h gia giáo dc-đào to và phát trin kinh t
Ngun: Hietala (2005)

Khi đc giáo dc và hun luyn hng nghip tt, vn con ngi (kin
thc, k nng, nng lc) gia tng. Nh đó nng sut và hiu qu làm vic ca ngi
lao đng đc ci thin và nâng cao. Ngi lao đng đc tr lng cao hn và có
nhiu c hi tuyn dng hn. Nn kinh t to ra thêm nhiu sn phm và vn hành
hiu qu hn nên góp phn vào s tng trng và gii quyt vn đ vic làm.
2.2 Giáo dc và thu nhp – Mô hình đi hc
Giáo dc không ch mang li li ích cho cá nhân ngi đi hc và cho c xã hi
th hin thông qua ngi lao đng đt đc thu nhp cao hn khi trình đ hc vn
10

cao hn và nn kinh t tng trng hn. Mc thu nhp ngi lao đng nhn đc
tu thuc vào công vic, các k nng và kh nng ca ngi lao đng.  đây ta xem
xét đn khác bit do trình đ giáo dc ca ngi lao đng. Borjas (2005) gii thích
vn đ này bng mô hình hc vn.
Gi đnh ca mô hình
(i). Ngi lao đng đt đn trình đ chuyên môn ti đa hóa giá tr hin ti ca
thu nhp, vì vy giáo dc đào to ch có giá tr khi làm tng thu nhp.
(ii). Nng sut ca ngi lao đng không đi sau khi thôi hc nên thu nhp thc
(đư loi tr lm phát) là không thay đi trong quưng đi làm vic.
(iii). Ngi lao đng không nhn đc li ích nào khác trong quá trình đi hc

nhng phi chu nhng chi phí khi đi hc, vì vy nhng doanh nghip cn lao đng
có trình đ hc vn cao s chu chi tr mc lng cao, đc xem là lng đn bù
chi phí đào to mà ngi lao đng đư b ra khi đi hc.
(iv). Ngi lao đng có sut chit khu r không đi, không ph thuc vào trình
đ hc vn.
Ta xem xét trng hp mt ngi tt nghip trung hc tham gia vào th
trng lao đng vào nm 18 tui có thu nhp hàng nm là w
0
k t lúc anh ta thôi
hc, đi làm công n lng cho ti khi ngh hu, gi s là 60 tui. Nu quyt đnh đi
hc đi hc thay vì đi làm ngay, ngi đó phi b đi w
0
thu nhp hàng nm này và
phi tn thêm các khon chi phí C cho mi nm đi hc (gm c chi phí trc tip là
tin bc và chi phí gián tip là thi gian). Sau 4 nm đi hc bc đi hc, anh ta kim
đc mc thu nhp hàng nm là w
1
> w
0
(ngi lao đng là ngi duy lý nên ch
thu nhp sau khi đi hc cao hn thu nhp khi không đi hc thì h mi quyt đnh đi
hc) cho đn khi ngh hu.
Giá tr hin ti ca dòng thu nhp mi trng hp là:
 Khi không đi hc đi hc:
11

PV
0
= w
0

+




+









=







(2.1)
 i hc:
PV
1
= -C -




-



-



+




+










=








-






(2.2)
Ngi lao đng s theo hc đi hc nu PV
1
>PV
0
.Borjas (2005) s dng đ
th din đt quan h gia tin lng các doanh nghip sn sàng tr tng ng mi
trình đ hc vn (s nm đi hc). Mi quan h này có nhng đc đim sau:
SbSa
Wa
Nàà
Wb
Tà

Hình 2.2: Quan h thu nhp và s nm đi hc
Ngun: Borjas (2005)
- ng tin lng theo hc vn dc lên do khon đn bù cho hc vn. 
dc ca đng tin lng theo hc vn cho thy thu nhp tng lên khi ngi lao
đng có thêm mt nm hc vn.
12

- ng tin lng theo hc vn là đng cong li cho thy mc gia tng biên
ca tin lng gim dn khi tng thêm s nm đi hc.
 dc ca đng tin lng theo hc vn (hay w/s) cho ta bit mc tng ca
thu nhp khi tng thêm mt nm đi hc, nh vy phn trm thay đi ca thu nhp
khi tng thêm mt nm đi hc - MRR
4
(mc li tc biên ca vic đi hccho bit
phn trm thu nhp tng thêm đi vi mi nm đu t cho vic đi hc) là:
MRR =


=


(2.3)

Quyt đnh ngng đi hc đ đi làm
Ngi lao đng s phi quyt đnh chn trình đ hc vn ti u đ đt đc
mc thu nhp cao nht. Vi gi đnh (iv), r là 1 hng s không ph thuc vào S,
lc đ di đây cho bit mi quan h ca r và MRR.
MRR

r
ì S* Nààà
Cà

Hình 2.3: Quyt đnh ngng đi hc đ đi làm ca ngi lao đng
Ngun: Borjas (2005)

4
MRR: Marginal Rate of Returns to Schooling
13

1 ngi đi làm đ đt đc thu nhp ti u thì s đi hc cho đn khi mà mc li tc
biên ca vic đi hc bng vi sut chit khu r. Khi li tc biên ca vic đi hc còn
ln hn sut chit khu r thì ngi lao đng tip tc đi hc thay vì đi làm s mang
li nhiu li ích hn. Ngc li, khi li tc biên giáo dc thp hn sut chit khu r
thì đi làm s mang li hiu qu kinh t cho ngi lao đng hn là đi hc.
MRR = r (2.4)
Công thc (2.4) đc gi là “quy tc dng”
5
.
S khác bit trong thu nhp do s nm đi hc và nng lc cá nhân
Xét trng hp 2 ngi lao đng a và b có cùng 1 sut chit khu r nhng có
s khác bit v nng lc. Gi s là nng lc ca a thua b. Borjas (2005) cho rng
khi đó thì MRR
a
< MRR
b
và đng sut sinh li giáo dc ca b nm v phía bên
phi ca đng sut sinh li giáo dc ca a và đng tin lng theo nm đi hc
ca b cng nm trên đng tin lng theo thu nhp ca a. Do MRR
b
>MRR
a
cho
nên 1 nm đi hc thêm ca b s mang li cho b nhiu thu nhp hn a và do đó b s
quyt đnh đi hc lâu hn a (S
b

> S
a
).
Nu a ch đi hc đn nm S
a
, tin lng ca a là đim P
a
trên đ th (ng vi
mc lng W
drop
), do b hc đn nm S
b
mi đi làm nên mc lng ca b là W
b
,ng
vi đim P
b
trên đ th. on thng Z trên đ thi đo lng s khác bit trong thu
nhp gia a và b.  th cho thy, s khác bit trong thu nhp ca a và b do s khác
bit ca 2 yu t: (i)S nm đi hc ca a thp hn ca b. (ii) b có nng lc tt hn a.
Ngay c khi a quyt đnh đi hc đn nm th S
b
đ đt đc mc lng W
a
> W
b
thì
W
a
vn còn thp W

b
do nng lc ca b tt hn a nên ngi tuyn dng chp nhn
tr lng cao hn cho b mc dù c 2 ngi lao đng có cùng s nm đi hc.



5
Stoping Rule
14


MRRb
r
Sb Nààà
Cà
MRRa
Sa
Sb Nààà
Tà
Sa
Z
Wb
Wa
Wdrop
b
a
Pa
Pb
(a)
(b)

Hình 2.4: Nm đi hc và thu nhp ca ngi lao đng khi có s khác bit v
nng lc
Ngun: Borjas (2005)
15

2.3 Trình đ giáo dc - tín hiu ca th trng lao đng
Trong trng hp lý tng, thu nhp ca ngi lao đng đc quyt đnh
bi nng sut ca h. Tuy nhiên th trng lao đng trong thc t là th trng bt
cân xng v thông tin và ngi tuyn dng lao đng rt khó có th đánh giá chính
xác v nng lc ca ngi lao đng vào thi đim kí hp đng lao đng đ đ xut
mc lng phù hp. Th vic và quan sát theo dõi quá trình th vic ca ngi lao
đng là 1 gii pháp hu ích tuy nhiên gii pháp này cng là 1 gii pháp tn kém v
c chi phí ln thi gian. Do đó, ngi tuyn dng rt cn thông tin cho phép h
đánh giá nng sut tim nng ca ngi lao đng trc khi ra quyt đnh tuyn
dng. Thông tin này đc gi là tín hiu trong th trng lao đng.
Gi s th trng lao đng ch gm 2 nhóm ngi lao đng là (I) nhóm nng
sut thp và (II) nhóm nng sut cao. Tín hiu gi là đ mnh nu nh nó cho thy
s phân hoá rõ gia 2 nhóm ngi lao đng khi mà nhóm nng sut cao có th d
dàng phát ra tín hiu và nhóm có nng sut thp rt khó khn nht đnh mi có th
phát ra tín hiu. i vi th trng lao đng là 1 th trng có thông tin v nng
sut ngi lao đng là bt cân xng, Spence (1973) cho rng trình đ giáo dc là 1
tín hiu mnh bi vì nhng ngi có nng lc tt thng s d dàng đt đc bng
cp cao hn là nhng ngi có nng lc thp. Pindyck và Rubinfield (2008) phát
trin t mô hình ca Spence (1973) đ lý gii trng hp ngi lao đng có nng
lc thp quyt đnh không hc tip đi hc đ đi làm ngay trong khi ngi có nng
lc cao tip tc hc tip đi hc ri mi bt đu đi hc. Qua đó các tác gi gii thích
lí do ti sao ngi tuyn dng lao đng có khuynh hng tr lng tt hn cho
ngi lao đng có trình đ hc vn cao. ây là mô hình “Giáo dc - Tín hiu ca
th trng lao đng”

Gi đnh ca mô hình
- Th trng lao đng bao gm 2 nhóm ngi lao đng I và II vi s lng
bng nhau, trong đó nhóm II có nng sut cao hn nhóm I.