Luận văn thạc sĩ Giải pháp hạn chế rủi ro lãi suất tại Ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH


HÀ TH THANH HUYN


GII PHÁP HN CH RI RO LÃI SUT TI
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN
NGOI THNG VIT NAM


Chuyên ngành : TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
Mã s : 60.34.02.01


LUN VN THC S KINH T


Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS. TRN HUY HOÀNG



Tp. H Chí Minh ậ Nm 2013

LI CAM OAN
- Tôi xin cam đoan lun vn thc s “Gii pháp hn ch ri ro lãi sut ti
Ngơn hƠng thng mi c phn Ngoi thng Vit Nam” là kt qu ca
quá trình hc tp và nghiên cu ca cá nhân tôi.
- Các s liu nêu trong lun vn đc thu thp t thc t có ngun gc rõ ràng.
- Các gii pháp nêu trong lun vn đc rút ra t c s lý lun và thc tin.

TP.HCM, tháng 10 nm 2013
Tác gi

Hà Th Thanh Huyn
1

MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ch vit tt
Danh mc các s đ, bng biu
Li m đu 1
Chng 1: C s lý lun v ri ro lãi sut vƠ các phng pháp hn ch ri ro lãi
sut 4
1.1. Ri ro lãi sut trong hot đng ca NHTM 4
1.1.1. Khái nim v ri ro và ri ro lãi sut 4
1.1.1.1. Khái nim ri ro 4
1.1.1.2. Khái nim ri ro lãi sut 4
1.1.2. Phân loi ri ro lãi sut 5
1.1.3. Tính cht ca ri ro lãi sut 6
1.1.3.1 Ngân hàng  v th tái tài tr 6
1.1.3.2. Ngân hàng  v th tái đu t 6
1.1.4. Các ch tiêu đo lng mc đ ri ro lãi sut 7
1.1.4.1 Thu nhp ròng t lãi và t l thu nhp lãi cn biên (NIM) 7
1.1.4.2. Khe h nhy cm lãi sut (Gap) 7
1.1.4.3. Khe h k hn (Duration Gap): 9
2

1.1.5. Nguyên nhân dn đn ri ro lãi sut 10
1.1.5.1. S không phù hp v ngun và k hn ca tài sn 10
1.1.5.2. S thay đi v lãi sut th trng ngc chiu vi d kin ca ngân
hàng 11
1.1.5.3. Ngân hàng s dng lãi sut c đnh 12
1.1.5.4. Các nguyên nhân khách quan liên quan đn môi trng bên ngoài 12
1.1.6. nh hng ca ri ro lãi sut: 12
1.2. Hn ch ri ro lãi sut 12
1.2.1. Khái nim hn ch ri ro lãi sut 12
1.2.2. Gii thiu mt s công c s dng trên th gii đ hn ch RRLS: 13
1.2.2.1. Phòng nga ri ro lãi sut bng hp đng k hn: 13
1.2.2.2. Phòng nga ri ro lãi sut bng hp đng tng lai: 14
1.2.2.3. Phòng nga ri ro lãi sut bng hp đng quyn chn: 17
1.2.2.4. Phòng nga ri ro lãi sut bng hp đng hoán đi lãi sut 17
1.2.2.5. S dng lãi sut trn, sàn và khong trn – sàn lãi sut 18
1.2.2.6. Duy trì s phù hp v k hn ca ngun và tài sn 19
1.3. Các mô hình lng hoá ri ro lãi sut 20
1.3.1. Mô hình k hn đn hn 20
1.3.2. Mô hình đánh giá li 21
1.3.3. Mô hình thi lng 22
1.4. Ri ro lãi sut theo Basel II 23
KT LUN CHNG 1 23
3

Chng 2: Thc trng RRLS và hn ch RRLS ti Vietcombank 27
2.1. Gii thiu Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam 27
2.1.1. S lc v Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam 27
2.1.1.1 Quá trình hình thành và phát trin 27
2.1.1.2. Mô hình t chc và qun lý 28
2.1.1.3. Mng li và các hot đng chính ca Ngân hàng TMCP Ngoi thng

Vit Nam 29
2.1.2 Kt qu hot đng vƠ đnh hng phát trin: 30
2.1.2.1. Kt qu hot đng trong nhng nm va qua 30
2.1.2.2. nh hng phát trin trong nhng nm ti 31
2.2. Thc trng ri ro lãi sut và hn ch ri ro lãi sut ti Vietcombank 33
2.2.1. Din bin lãi sut trên th trng tài chính Vit Nam trong thi gian qua
(2010 ậ 6 tháng đu nm 2013) 33
2.2.2. Thc trng ri ro lãi sut ti Vietcombank 38
2.2.2.1. Các ch tiêu phn ánh ri ro lãi sut ti Vietcombank 38
2.2.2.2. Thc trng tn tht do ri ro lãi sut gây ra 43
2.2.3. Thc trng hn ch ri ro lãi sut ti Vietcombank 45
2.2.3.1. S dng các công c phái sinh đ hn ch ri ro lãi sut 45
2.2.3.2. Giám sát ri ro lãi sut: 46
2.2.4. ánh giá thc trng hn ch RRLS ti Vietcombank. 47
2.2.4.1. Nhng mt đt đc 47
2.2.4.2. Nhng hn ch còn tn ti 47
4

KT LUN CHNG 2 48
Chng 3: Gii pháp hn ch RRLS ti Vietcombank 49
3.1. Nhn đnh v xu hng bin đi lãi sut trong thi gian ti 49
3.2. Kin ngh gii pháp hn ch RRLS ca Vietcombank vƠ các điu kin thc
hin gii pháp. 51
3.2.1. Kin ngh gii pháp hn ch RRLS ca Vietcombank 51
3.2.1.1. S dng các nghip v phái sinh vào phòng nga ri ro lãi sut: 51
3.2.1.2. Nâng cao trình đ nhn thc nhà qun tr, cán b ngân hàng và khách
hàng: 53
3.2.1.3. Hoàn thin h thng k toán thng kê, chính sách và qui trình qun lý
ri ro lãi sut ca ngân hàng: 55
3.2.1.4. Nghiên cu d báo bin đng lãi sut: 59

3.2.1.5. Hoàn thin vn bn pháp lý v đo lng và qun lý ri ro lãi sut: 60
3.2.2. Các điu kin thc hin gii pháp 61
3.2.2.1. Hin đi hóa c s vt cht k thut và công ngh ngân hàng 61
3.2.2.2. Nâng cao cht lng cán b ngân hàng và nhà qun tr ngân hàng 63
3.2.2.3. Hoàn thin b máy qun tr ni b 65
3.2.2.4. S điu chnh ca Ngân hàng Nhà nc 66
KT LUN CHNG 3 70
KT LUN 71
Tài liu tham kho.
Ph lc.
DANH MC CÁC S , BNG, HÌNH V, BIU 
S đ:
S đ 1.1. C ch thc hin hp đng hoán đi lãi sut
Bng:
Bng 1.1. Bng tính h s ri ro lãi sut
Bng 2.1. Tình hình khe h tài sn nhy cm lãi sut (Gap) t 2010 – 2012
Bng 2.2. Tình hình tuân th gii hn khe h tài sn nhy cm lãi sut ly k
trên tng tài sn đi vi VND nm 2010 – 2012
Hình v:
Hinh v 2.1. H thng t chc ca NH TMCP Ngoi Thng Vit Nam
Biu đ:
Biu đ 2.1. Biu đ lãi sut qua đêm giai đon 04 tháng cui nm 2011
Biu đ 2.2. Bng lãi sut trung bình 12 tháng ca 40 ngân hàng.
Biu đ 2.3. Gap/ Tng tài sn qua các quỦ t nm 2010 – 2012
Biu đ 2.4. Gap ly k/Tng tài sn qua các quỦ t 2010 – 2012
Biu đ 2.5. Thu nhp lãi ròng qua các quỦ t 2010 – 2012
Biu đ 2.6. Th hin t l thu nhp lãi cn biên (NIM) qua các quỦ t 2010–
2012

DANH MC CÁC KÝ HIU, T VIT TT

1. ALCO: Asset Liability Management Committee: y ban qun lý tài sn N -
Có
2. BG: Ban giám đc
3. FDI: Foreign Direct Investment – u t trc tip nc ngoài
4. FV: Future value – Giá tr tng lai
5. Gap – Gap analysis program – Báo cáo phân tích chênh lch
6. HQT: Hi đng qun tr
7. I: Interest – Lãi sut
8. L: Liability – Tài sn n
9. NH: Ngân hàng
10. NH: Ngân hàng
11. NHNN: Ngân hàng Nhà nc
12. NHTM: Ngân hàng thng mi
13. NII: Net interest income
14. NIM: Net Interest Margin: T l thu nhp lãi cn biên
15. PMT: Payment – Thanh toán
16. PV: Present value – Giá tr hin ti
17. RRLS: Ri ro lãi sut
18. RSA: Risk sensitive assets
19. RSL: Risk sensitive liability
20. SME: Small and Medium Enterprise (Doanh nghip va và nh).
21. TCTD: T chc tín dng
22. TMCP: Thng mi C phn
23. TSC: Tài sn có
24. TSN: Tài sn n
25. Vietcombank: Ngân hàng Thng mi c phn Ngoi thng Vit Nam

1

LI M U

1. S cn thit ca đ tài:
Trong nn kinh t th trng; ri ro trong hot đng kinh doanh là điu không
th tránh đc, đc bit là ri ro trong hot đng kinh doanh ngân hàng gây ra nh
hng đn toàn b nn kinh t. S suy yu ca h thng ngân hàng s gây ra nh
hng không tt ti đi sng kinh t, chính tr và xã hi ca mt nc. Vì vy; ngày
nay trên th gii đã phát trin khoa hc, công ngh và công c v qun lý ri ro trong
kinh doanh ngân hàng. ó là vic áp dng phng pháp lng hóa các ri ro nh: ri
ro thanh khon, ri ro tín dng, ri ro t giá, ri ro hot đng ngoi bng, ri ro lãi
sut… đng thi vi vic s dng phng pháp trên còn s dng các công c nh hp
đng k hn, hp đng hoán đi, hp đng tng lai và hp đng quyn chn. Bi vì
lãi sut bin đi liên tc, tht thng và khó có th d đoán có th gây ra nhng tn
tht nht đnh đn thu nhp ca ngân hàng nên vic đa ra các bin pháp hn ch ri ro
lãi sut tr thành vn đ quan trng đi vi các nhà qun tr ngân hàng.
 Vit Nam, lãi sut thay đi liên tc đang là vn đ nóng đc quan tâm nhiu.
Vì vy, hn ch ri ro lãi sut là vn đ cn đc quan tâm sâu sc, theo dõi sát sao đ
kp thi thay đi điu chnh cho phù hp vi bin đng ca th trng.
Vi nhng lý do trên, tác gi chn đ tài “Gii pháp hn ch ri ro lãi sut ti
Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam” làm đ tài lun vn thc s.
2. Mc đích nghiên cu.
 tài nghiên cu gii quyt các vn đ c bn sau :
- H thng hoá lý lun v ri ro lãi sut và hn ch ri ro lãi sut.
- Phân tích và đánh giá thc trng hn ch ri ro lãi sut ca ngân hàng TMCP
Ngoi Thng Vit Nam.
- Gii pháp nào đ hn ch ri ro lãi sut ti Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit
Nam.
2

3. i tng và phm vi nghiên cu.
3.1. i tng nghiên cu:
Thc trng ri ro lãi sut và nhng hot đng thng xuyên ca Vietcombank

v phm vi hn ch ri ro lãi sut.
Gii pháp nhm hn ch ri ro lãi sut trong ngân hàng TMCP Ngoi Thng
Vit Nam.
3.2. Phm vi nghiên cu:
Thi gian nghiên cu: Trong khong thi gian t 2010 – 2012.
Không gian nghiên cu: Hot đng hn ch ri ro lãi sut ti Ngân hàng thng
mi TMCP Ngoi Thng Vit Nam
4. Phng pháp nghiên cu.
Phng pháp nghiên cu đc s dng trong lun vn là phng pháp duy vt
bin chng, phng pháp duy vt lch s, phng pháp phân tích tng hp, phng
pháp so sánh và phng pháp đnh lng.
Vn dng các phng pháp trên bài vit đi sâu vào phân tích tng khía cnh vn
đ ri ro lãi sut, phân tích các mô hình đo lng và các nghip v phòng nga ri ro
lãi sut. Kt hp gia lý lun và thc tin, lun vn đa ra nhng gii pháp hn ch ri
ro lãi sut ti Ngân hàng TMCP Ngoi thng Vit Nam.
5. Kt cu ca lun vn.
Bài báo cáo nghiên cu khoa hc s đc b cc nh sau:
Chng 1: C s lý lun v ri ro lãi sut và các phng pháp hn ch ri ro lãi
sut.
Chng 2: Thc trng ri ro lãi sut và hn ch ri ro lãi sut ti Vietcombank.
Chng 3: Gii pháp hn ch ri ro lãi sut ti Vietcombank
Mc dù đ tài đã c gng phân tích đ đa ra nhng gii pháp kh thi nhm hn
ch ri ro lãi sut ti các NHTM nhng lnh vc nghiên cu ca đ tài còn mi, đòi hi
kin thc thc sâu v lnh vc tài chính, tin t, ngân hàng trong nn kinh t th trng.
3

Vì vy, lun vn chc chn s không tránh khi nhng khim khuyt và sai sót. Tôi rt
mong nhn đc s đóng góp Ủ kin ca quý thy cô và các bn.
Tôi xin chân thành cm n PGS.TS.Trn Huy Hoàng - ngi hng dn khoa hc, các
thy cô và bn bè đã giúp đ, h tr tn tình đ tôi hoàn thành lun vn tt nghip này.

4

Chng 1: C s lý lun v ri ro lãi sut vƠ các phng pháp hn ch ri ro lãi
sut.
1.1. Ri ro lãi sut trong hot đng ca NHTM:
1.1.1. Khái nim v ri ro và ri ro lãi sut:
1.1.1.1. Khái nim ri ro:
Theo quan đim truyn thng: ri ro là nhng thit hi, mt mát, nguy him

hoc các yu t liên quan đn nguy him, khó khn hoc điu không chc chn có th
xy ra cho con ngi.
Theo quan đim trung hòa: ri ro là s bt trc có th đo lng đc. Ri ro va
mang tính tích cc va mang tính tiêu cc: ri ro có th gây ra nhng tn tht mt mát,
nguy him nhng cng có th mang đn nhng c hi, thi c.
1.1.1.2. Khái nim ri ro lãi sut:
Ri ro lãi sut là loi ri ro xut hin khi có s thay đi ca lãi sut th trng
hoc ca nhng yu t có liên quan đn lãi sut dn đn tn tht v tài sn hoc gim
thu nhp ca ngân hàng. Ri ro lãi sut xut hin khi có s không cân xng v k hn
gia tài sn và ngun vn.
- Do các ngân hàng áp dng các loi lãi sut khác nhau trong quá trình huy đng
vn và cho vay:
+ Trng hp ngân hàng huy đng vn vi lãi sut c đnh nhng cho vay, đu
t vi lãi sut bin đi. Khi lãi sut gim, ri ro lãi sut s xut hin vì chi phí
lãi phi tr ln hn lãi thu đc, làm gim li nhun.
+ Ngc li, khi ngân hàng huy đng vn vi lãi sut bin đi nhng cho vay,
đu t vi lãi sut c đnh. Khi lãi sut tng, ri ro lãi sut s xut hin vì chi
phí lãi phi tr ln hn lãi thu đc.
- Do có s không phù hp v khi lng, thi hn gia ngun vn huy đng vi
vic s dng ngun vn đó đ cho vay.
5

- Do t l lm phát d kin không phù hp vi t l lm phát thc t làm cho vn
ca ngân hàng không đc bo toàn sau khi cho vay; Ngoài ra, khi lãi sut th
trng thay đi, ngân hàng còn có th gp ri ro gim giá tr tài sn.
Khi ri ro lãi sut xut hin s làm tng chi phí ngun vn ca ngân hàng; gim
thu nhp t tài sn ca ngân hàng; làm gim giá tr th trng ca tài sn và vn ch s
hu ca ngân hàng.
1.1.2. Phân loi ri ro lãi sut
Ri ro lãi sut trong huy đng vn: ây là trng hp ri ro khi ngân hàng huy

đng quá nhiu tin gi có k hn dài lãi sut cao nhng sau đó lãi sut th trng li
gim xung do điu hành ca chính ph hay do quan h cung cu…
Ri ro lãi sut trong cho vay: ây là loi ri ro có nh hng khá ln và thng
xuyên vì hot đng kinh doanh ch yu cu các NHTM Vit Nam vn hot đng cho
vay và t l thu nhp t lãi chim t trng ln trong thu nhp ca ngân hàng. Ri ro lãi
sut trong cho vay xy ra khi lãi sut th trng gim, các ngân hàng phi cho vay vi
lãi sut th trng trong khi đã huy đng vn mi mc lãi sut cao hn. Thêm vào đó là
s cnh tranh gia các ngân hàng cng làm cho mc lãi sut luôn bin đng. Khi lãi
sut c bn tng lãi sut huy đng cng s tng, tuy nhiên ch áp dng đi vi các
khon cho vay mi phát sinh, còn các khon d n hin hành ca NHTM đc bit là
các khon cho vay trung và dài hn có lãi sut danh ngha ghi trên hp đng  mc
thp thì rt d gp ri ro tín dng. Trong thc t, có rt ít ngân hàng có đ c cu cân
đi gia ngun vn trung, dài hn vi d n trung, dài hn, nhiu trng hp trong khi
chi phí huy đng tng nhng thu nhp ca các khon cho vay trung và dài hn vn thc
hin theo nh hp đng tín dng s làm gim thu nhp ca ngân hàng.
Ri ro lãi sut do s thay đi cung cu vn trên th trng liên ngân hàng: Các
khon vay và cho vay trên th trng này thng rt ngn, lãi sut cng thng xuyên
bin đi. Các NHTM vay vn ch yu đ đm bo kh nng thanh khon và chênh lch
lãi sut song cng phi có s phân tích lãi sut mt cách cn thn vì rt d gp ri ro.
6

1.1.3. Tính cht ca ri ro lãi sut:
1.1.3.1. Ngân hàng  v th tái tài tr:
Tình trng tái tài tr là tình trng trong đó k hn ca tài sn dài hn k hn ca
ngun tài tr hay thi hn cho vay > thi hn ngun vn tài tr nó.
Gi s ngân hàng vay trên th trng liên ngân hàng 200 triu, k hn 1 nm vi
lãi sut 8%/nm.
- Sau 1 nm:
+ 100 triu đng cho vay thi hn 1 nm đc tr.
+ 200 triu đng vay trên th trng liên ngân hàng đn hn tr.

Khon gc thu đc không đáp ng đc nhu cu chi tr, đ có tin tr 100
triu còn li, ngân hàng tip tc vay thêm khon tin này trên th trng liên ngân hàng.
Nh vy, ngân hàng phi tài tr khon cho vay 1 nm bng mt khon vay vào nm
th 2.
i vi khon cho vay 1 nm:
Chênh lch lãi sut mà ngân hàng thu đc = 12% - 8% = 4%.
- Vào nm th 2, nu lãi sut trên th trng liên ngân hàng không đi là 8%/nm
khi vay vi thi hn 1 nm thì chênh lch lãi sut ngân hàng thu đc ca khon cho
vay 2 nm là: 14% - 8% = 6%.
Nhng nu lãi sut trên th trng liên ngân hàng tng lên ln hn 8%/nm thì
chênh lch lãi sut ngân hàng thu đc s gim xung nh hn 6% hay thu nhp ca
ngân hàng gim xung, có th ngân hàng còn b thua l.
1.1.3.2. Ngân hàng  v th tái đu t:
Tình trng tái đu t là tình trng trong đó k hn ca tài sn nh hn k hn
ca ngun tài tr. Hay thi hn cho vay nh hn thi hn ngun vn tài tr nó. Cng
vi ví d nh trên, gi s ngân hàng vay trên th trng liên ngân hàng 200 triu, k
hn 2 nm vi lãi sut 9%/nm.
- Sau 1 nm:
7

+ 100 triu đng cho vay thi hn 1 nm đc tr.
+ 200 triu đng vay trên th trng liên ngân hàng cha đn hn tr.
Khon gc 100 triu thu đc có th cho vay mt khon mi: tái đu t cho
khon vay va đc tr.
i vi khon cho vay 1 nm:
Chênh lch lãi sut mà ngân hàng thu đc = 12% - 9% = 3%.
- Vào nm th 2, nu lãi sut cho vay trên th trng không đi là 12%/nm vi
thi hn 1 nm thì chênh lch lãi sut ca ngân hàng thu đc ca khon tái đu
t này là: 3%.
Nhng nu lãi sut cho vay tho thun ca khon 100 triu đng này gim

xung nh hn 12%/nm thì chênh lch lãi sut ngân hàng thu đc s gim xung
nh hn 3% hay thu nhp ca ngân hàng gim xung, có th ngân hàng còn b l.
1.1.4. Các ch tiêu đo lng mc đ ri ro lãi suât:
1.1.4.1. Thu nhp ròng t lãi và t l thu nhp lãi cn biên (NIM)

Trong đó:
- Thu nhp lãi : lãi cho vay, đu t, lãi tin gi ti ngân hàng khác, lãi đu t
chng khoán…
- Chi phí lãi : chi phí huy đng vn, đi vay hi s …
- Tng tài sn Có sinh li = Tng tài sn – Tin mt & tài sn c đnh
H s lãi ròng biên t đc các ch ngân hàng quan tâm theo dõi vì nó giúp cho
ngân hàng d báo trc kh nng sinh lãi ca ngân hàng thông qua vic kim soát cht
ch tài sn sinh li và vic tìm kim nhng ngun vn có chi phí thp nht.
1.1.4.2. Khe h nhy cm lãi sut (Gap):
Gap = Giá tr tài sn có nhy cm lãi sut ậ Giá tr tài sn n nhy cm lãi sut
Trong đó :
8

Tài sn nhy cm vi lãi sut (có th đc đnh giá li ) bao gm:
- Các khon cho vay có lãi sut bin đi.
- Các khon cho vay ngn hn ( cho vay thng mi ) vi thi hn di n tháng.
- Các khon có thi hn còn li di n tháng.
- Chng khoán có thi hn còn li di n tháng ( trái phiu chính ph, doanh
nghip…)
- Tin gi trên th trng liên ngân hàng, tin gi không k hn ti ngân hàng
khác (ngân hàng thng mi khác ), các khon đu t tài chính có thi hn còn
li di n tháng.
Ngun vn nhy cm vi lãi sut gm có:
- Tin gi tit kim cá nhân bao gm tin gi không k hn và tin gi có k hn
< 12 tháng.

- Tin gi ca các t chc kinh t bao gm tin gi không k hn và tin gi có
k hn < 12 tháng.
- Tin gi ca các t chc tín dng là tin gi không k hn
- Vn vay liên ngân hàng
- Giy t có giá tr
Ngân hàng có khe h nhy cm lãi sut dng nu tài sn nhy cm ln hn giá
tr n nhy cm (k hn huy đng dài hn s dng) và có khe h nhy cm lãi sut âm
nu tài sn nhy cm nh hn n nhy cm. Nu khe h lãi sut bng 0 thì cho dù lãi
sut có tng hay gim thì chênh lch thu chi lãi cng không thay đi.
- Trng hp Gap = 0: giá tr tài sn nhy cm lãi sut bng giá tr n nhy cm
lãi sut: khi lãi sut tng hay gim cng không làm nh hng đn li nhun ca
ngân hàng. Ri ro lãi sut không xut hin
- Trng hp Gap > 0: giá tr tài sn nhy cm lãi sut ln hn giá tr n nhy
cm lãi sut: Khi lãi sut th trng tng, li nhun ca ngân hàng s tng. Và
ngc li, khi lãi sut th trng gim, thu nhp t lãi gim nhanh hn chi phí
9

lãi phi tr, ri ro lãi sut s xut hin làm gim li nhun ca ngân hàng vì
NIM gim. Lúc đó, ngân hàng có th không làm gì vì ngh lãi sut s tng li
hoc n đnh; hoc kéo dài k hn ca TSC hoc thu hp k hn ca danh mc
TSN; hoc tng TSN nhy cm lãi sut hoc gim TSC nhy cm lãi sut.
- Trng hp Gap < 0: Giá tr tài sn nhy cm lãi sut nh hn giá tr n nhy
cm lãi sut. Khi lãi sut th trng gim li nhun ca ngân hàng s tng. Và
ngc li, khi lãi sut th trng tng, thu lãi tng chm hn chi phí lãi, ri ro lãi
sut xut hin làm gim li nhun ca ngân hàng vì NIM gim. Ngân hàng có
th không làm gì vì ngh lãi sut s gim hoc n đnh; hoc thu hp k hn ca
TSC hoc kéo dài k hn ca danh mc TSN; hoc gim TSN nhy cm lãi sut
hoc tng TSC nhy cm lãi sut.
Mc thay đi li nhun = Gap * Mc thay đi lãi sut.
Nu ngân hàng tin vào kh nng d báo lãi sut ca mình, h thng xuyên thay

đi khe h nhy cm lãi sut, đt ngân hàng vào trng thái nhy cm TSC hoc nhy
cm TSN.
1.1.4.3. Khe h k hn (Duration Gap):

Trong đó:
- K hn hoàn vn ca tài sn là thi gian trung bình cn thit đ thu hi khon
vn đã b ra đ đu t, là thi gian trung bình da trên dòng tin d tính s nhn đc
trong tng lai.
- K hn hoàn tr ca tài sn n thi gian trung bình cn thit đ hoàn tr khon
vn đã huy đng, là thi gian trung bình ca dòng tin d tính ra khi ngân hàng
(thanh toán lãi và vn vay).
Công thc xác đnh k hn hoàn vn và k hn hoàn tr ca mt công c tài
chính nh sau:
10


Vi:


1.1.5. Nguyên nhân dn đn ri ro lãi sut:
1.1.5.1. S không phù hp v ngun và k hn ca tài sn
Trong môi trng cnh tranh cao gia các NHTM nh hin nay thì c hi đ
tìm kim đu vào và đu ra cho hot đng ca ngân hàng ngày càng thu hp do đó s
không cho phép các ngân hàng có nhiu la chn c hi đu t nh mong mun v qui
mô, k hn …
i vi mt ngân hàng, các tài sn và ngun vn ca ngân hàng luôn luôn có kì
hn khác nhau. Khi nghiên cu v ri ro lãi sut ca ngân hàng, các nhà tài chính ch
quan tâm ti kì hn đt li lãi sut. ó là kì hn mà khi kt thúc lãi sut s b thay đi
theo lãi sut th trng. Cn c vào kì hn này, ngân hàng chia tài sn và ngun vn
thành loi nhy cm vi lãi sut và loi kém nhy cm vi lãi sut. Các tài sn và

ngun nhy cm vi lãi sut thng là các loi mà s d nhanh chóng chuyn sang lãi
sut mi khi lãi sut th trng thay đi; ví d nh khon tin gi ngn hn, các khon
cho vay và đi vay trên th trng liên ngân hàng, chng khoán ngn hn ca chính ph,
các khon cho vay ngn hn. Các loi ít nhy cm thuc v tài sn và ngun trung và
dài hn vi lãi sut c đnh.
11

S không phù hp v kì hn ca ngun và tài sn đc đo bng khe h nhy
cm lãi sut:

Khe h lãi sut đi vi mt ngân hàng có th bng 0 hoc khác 0. Ngân hàng có
khe h dng nu tài sn nhy cm lãi sut ln hn ngun vn nhy cm lãi sut (kì
hn huy đng dài hn s dng) và có khe h âm nu tài sn nhy cm lãi sut nh hn
ngun vn nhy cm lãi sut. Nu khe h lãi sut bng 0 thì cho dù lãi sut có tng hay
gim thì chênh lch thu chi lãi cng không thay đi.
1.1.5.2. S thay đi v lãi sut th trng ngc chiu vi d kin ca
ngân hàng:
Lãi sut th trng thng xuyên thay đi nên ngân hàng phi luôn nghiên cu
và d báo lãi sut. Tuy nhiên, trong nhiu trng hp ngân hàng không th d báo
chính xác mc đ thay đi ca lãi sut. Vic d báo s bin đng ca lãi sut có nh
hng đn chin lc ca ngân hàng:
- Nu ngân hàng duy trì khe h lãi sut dng:
+ Khi lãi sut trên th trng tng, chênh lch lãi sut tng.
+ Khi lãi sut trên th trng gim, chênh lch lãi sut gim.
- Nu ngân hàng duy trì khe h lãi sut âm:
+ Khi lãi sut trên th trng tng, chênh lch lãi sut gim.
+ Khi lãi sut trên th trng gim, chênh lch lãi sut tng.
Gi s khi mt ngân hàng duy trì khe h lãi sut âm và ngân hàng d kin trong
tng lai mc lãi sut s gim thì khi đó chênh lch lãi sut ca ngân hàng s tng. Tuy
nhiên thc t thì ri ro lãi sut li tng lên làm cho thu nhp t lãi ca ngân hàng gim

và ri ro lãi sut xy ra đi vi ngân hàng.


12

1.1.5.3. Ngân hàng s dng lãi sut c đnh:
Nu ngân hàng th ni tt c các hp đng huy đng và s dng vn, thu lãi và
chi lãi s đu tng hoc gim nh nhau khi lãi sut thay đi thì không có ri ro lãi sut.
Tuy nhiên trên thc t các ngân hàng thng áp dng mc lãi sut c đnh trong sut kì
hn đt li lãi sut. Ví d nh khon cho vay 2 nm thng có kì hn đt li lãi sut là
2 nm hoc 1 nm, hoc khon đi vay thng có kì hn đt li lãi sut là thi hn vay
cho nên trong kì hn đt li lãi sut khi lãi sut có tng hay gim thì mc lãi sut áp
dng vn không thay đi.
1.1.5.4. Các nguyên nhơn khách quan liên quan đn môi trng bên
ngoài:
Do s bin đng ca nn kinh t th trng nh: khng hong, suy thoái, lm
phát…
Do s bin đng ca nn chính tr nh chin tranh.
Do các nguyên nhân ca môi trng sng nh thiên tai (hn hán, đng đt, l
lt…)
Do s thay đi ca chính sách ca Chính Ph, NHNN.
1.1.6. nh hng ca ri ro lãi sut đn hot đng kinh doanh ca ngân
hƠng nh sau:
T nhng nguyên nhân dn đn ri ro lãi sut nêu trên, có th thy nhng nh
hng ca ri ro lãi sut đn hot đng kinh doanh ca ngân hàng nh sau:
- Ri ro lãi sut làm tng chi phí ngun vn ca ngân hàng.
- Ri ro lãi sut làm gim thu nhp t tài sn ca ngân hàng.
- Ri ro lãi sut làm gim giá tr th trng ca tài sn Có và vn ch s hu ca
ngân hàng.
1.2. Hn ch ri ro lãi sut:

1.2.1. Khái nim hn ch ri ro lãi sut:
13

Hn ch ri ro lãi sut là t hp các bin pháp ngân hàng áp dng nhm gim
thiu đn mc thp nht ri ro lãi sut trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng.
- Hn ch kh nng xy ra ri ro lãi sut.
- Hn ch tn tht nu xy ra ri ro lãi sut
1.2.2. Gii thiu mt s công c đc s dng trên th gii đ hn ch ri
ro lãi sut:
1.2.2.1. Phòng nga ri ro lãi sut bng hp đng k hn:
Hp đng k hn (Forward Contract ): Là s tho thun gia ngi mua và
ngi bán ti thi đim t = 0 rng ngi mua s thanh toán cho ngi bán theo giá k
hn đã đc tho thun ti thi đim t = 0 và ngi bán s trao hàng cho ngi mua ti
mt thi đim xác đnh trong tng lai.
Công thc:

Trong đó:

Nghip v thc hin các nhim v:
- Thng kê d báo s thay đi ca lãi sut
- Thc hin bán mt khi lng trái phiu theo hp đng k hn.
- Khi lãi sut thay đi thì có th thc hin mua hoc bán bng hp đng giao ngay,
to ra phn chênh lch bù đp thit hi.


14

1.2.2.2. Phòng nga ri ro lãi sut bng hp đng tng lai:
Hp đng tng lai (Futures Contract ): Là s tho thun gia ngi mua và
ngi bán ti thi đim t = 0, rng vic thanh toán và giao nhn hàng hoá đc tin

hành ti mt thi đim xác đnh trong tng lai. Nh vy, hp đng tng lai khá
ging vi hp đng k hn.
S khác bit ca chúng:
- Phòng nga vi mô: ngân hàng phòng nga ri ro khi s dng hp đng tng lai
(hp đng k hn) đ phòng nga ri ro cho tng b phn tài sn hoc ngun
vn mt cách riêng bit.
- Phòng nga v mô: ngân hàng s dng các hp đng phái sinh nh: hp đng
tng lai, hp đng k hn đ phòng nga ri ro do s không cân xng v
thi hn ca hai v ca bng cân đi tài sn và ngun vn.
- Phòng nga thông thng: ngân hàng phòng nga v mô hoc vi mô nhm đt
đc mc ri ro thp nht bng cách bán các hp đng tng lai đ bù đp ri
ro đi vi tài sn.
- Phòng nga chn lc: ngân hàng la chn phng pháp chp nhn mt b phn
tài sn không tham gia phòng nga hoc đc phòng nga k hn.
Trong nghip v này ta đc bit quan tâm ti phòng nga vi mô:
- S lng hp đng mà nhà qun lý ngân hàng cn phi mua hoc bán đ phòng
nga ri ro ph thuc vào:
+ Mc đ ri ro ca lãi sut
+ Xu hng bin đng ca lãi sut
+ Mi quan h gia ri ro và li tc.
Xác đnh mc đ ri ro vi vn t có:

15


Khái nim ri ro c bn: Giá trên th trng giao ngay và giá trên th trng
tng lai có mi quan h không cht ch, mi quan h không cht ch này gi là ri ro
c bn:
- Gi khon thua l ni bng ( gim vn t có): E
- Gi li nhun thu đc ca hp đng tng lai ngoi bng:

Vi:

Gi s lng các hp đng tng lai cn thit là: NF

Nhn xét: Nu E = F thì không có ri ro c bn.
16

Nhng thc t luôn có s khác nhau gia E, F do lc cung và lc cu trên
th trng giao ngay và th trng tng lai là khác nhau.
Ta có: công thc tính h s ri ro c bn b là:

1.2.2.3. Phòng nga ri ro lãi sut bng hp đng quyn chn:
Hp đng quyn chn: hp đng này cho phép ngi nm gi chng khoán
đc quyn:
- Nu là hp đng quyn chn bán: ngi đó s đc bán chng khoán cho mt
nhà đu t khác ti mt mc giá xác đnh trc vào ngày đáo hn ca hp đng.
- Nu là hp đng quyn chn mua: ngi đó s đc mua chng khoán t mt
nhà đu t khác ti mc giá xác đnh trc vào ngày đáo hn ca hp đng.
Nhng đng thi h s phi tr quyn phí tc là chi phí đ mua quyn hay đc
nhn quyn phí t vic bán quyn. Ngân hàng có th s dng quyn chn lãi sut nh:
- Giao dch Caps: giao dch Mua quyn chn mua lãi sut
+ Khái nim: Là nghip v trong đó bên mua thanh toán mt khon phí quyn
chn và đc nhn quyn cn c vào mt k lãi nht đnh, yêu cu bên bán thanh toán
mt khon bù tr  mc chênh lch gia lãi sut ti đa đã tho thun và lãi sut so sánh
( là lãi sut hin hành ti ngày giá tr ca hp đng hoc là ngày mà ngân hàng mua
Caps có quyn yêu cu ngân hàng bán Caps thanh toán).Nu lãi sut này cao hn lãi
sut ti đa đã tho thun ( là giá tr mà ngân hàng mua Caps mun phòng nga ri ro
lãi sut).
+ Mc đích: Phòng nga ri r lãi sut tng, khi giá tr các khon mc bên tài

sn nhy cm vi lãi sut nh hn giá tr các khon mc bên ngun vn huy đng nhy