Luận văn thạc sĩ Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro lãi suất tại Ngân hàng thương mại cổ phần Nam Á

BăGIÁOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTp.ăHCM
_______________________




CÁPăăHUNHăLể





GIIăPHÁPăHOÀNăTHINăQUNăTRăRIăROă
LÃIăSUTăTIăNGỂNăHÀNGăTMCPăNAMăÁ




CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
MÃăSăăăăăăăăăăăăăăăăăăăă:ăă60340201





LUNăVNăTHCăSăKINHăTă

NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. HOÀNG C



TP. H Chí Minh - Nm 2014


BăGIÁOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTp.ăHCM
_______________________




CÁPă HUNHăLể







GIIăPHÁPăHOÀNăTHINăQUNăTRăRIăROă
LÃIăSUTăTIăNGỂNăHÀNGăTMCPăNAMăÁ

LUNăVNăTHCăSăKINHăTă









TP. H Chí Minh - Nm 2014



LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn thc s “Gii pháp hoàn thin qun tr ri ro lưi sut ti
Ngân hàng TMCP Nam Á”là kt qu ca quá trình hc tp và nghiên cu ca bn
thân. Các s liu trong lun vn đc thu thp t báo cáo ca Ngân hàng TMCP
Nam Á, Ngân hàng Nhà nc và t các ngun khác… Các s liu trong lun vn
đu có ngun gc rõ ràng, hp lỦ. Các gii pháp nêu trong lun vn đc rút ra t
c s lỦ lun và thc tin

TP. HCM, ngày 11 tháng 10 nm 2013



CÁPăăHUNHăLể

MC LC

LIăCAMăOAN
DANHăMCăTăVITăTT
DANHăMCăCÁCăBNG,ăBIUă,ăHỊNHăV
LIăMăU 1
CHNGă 1ă TNGă QUANă Vă QUNă TRă RIă ROă LÃIă SUTă TIăă
NGỂNăHÀNGăTHNGăMI 3
1.1 Ri ro lưi sut 3
1.1.1 Khái nim v ri ro trong nn kinh t 3
1.1.2 Ri ro lưi sut Ngân hàng 3
1.1.3 Tác đng ca ri ro lưi sut Ngân hàng 16
1.2 Qun tr ri ro lưi sut Ngân hàng. 16
1.2.1 Khái nim v qun tr ri ro lưi sut: 16
1.2.2 Hoàn thin qun tr ri ro lưi sut. 17
1.2.3 Chun mc Hip c Basel v qun tr ri ro lưi sut 19
1.2.4 Công c phòng nga ri ro lưi sut 22
1.3 Kinh nghim qun tr ri ro lưi sut ca mt s NHTM trên th gii và
bài hc cho các NHTM Vit Nam. 24
1.3.1 Kinh nghim qun tr ri ro lưi sut ca mt s NHTM trên th
gii. 24
1.3.2 Bài hc cho các NHTM Vit Nam 26
Ktălunăchngă1 28
CHNGă 2ă THCă TRNGă Vă HOÀNăTHINăQUNă TRă RIă ROă

LÃIăSUTăTIăNGỂNăHÀNGăTMCPăNAMăÁă(2008-2012) 29
2.1 Tng quan v Ngân hàng TMCP Nam Á: 29
2.1.1 Quá trình ra đi và phát trin 29
2.1.2 C cu t chc 30
2.1.3 Kt qu Hot đng kinh doanh t 2008 đn 2012 30
2.2 Chính sách tin t ca Vit Nam trong giai đon 2008-2013 32
2.3 Thc trng qun tr ri ro lưi sut ti ngân hàng TMCP Nam Á 36
2.3.1 Cu trúc qun tr ri ro lưi sut ti ngân hàng TMCP Nam Á 36
2.3.2 Thc trng qun tr ri ro lưi sut ti ngân hàng TMCP Nam Á 38
2.3.3 Kho sát các mô hình đo lng ri ro lưi sut ti ngân hàng TMCP
Nam Á 51
2.4 ánh giá hot đng qun tr ri ro lưi sut ti Ngân hàng TMCP Nam Á
62
2.4.1 Kt qu đt đc: 62
2.4.2 Nhng hn ch trong hot đng qun tr ri ro lưi sut ti ngân
hàng TMCP Nam Á 63
2.4.3 Nguyên nhân nhng hn ch trong qun tr ri ro lưi sut ti ngân
hàng TMCP Nam Á 64
Ktălunăchngă2 67
CHNGă 3ă GIIă PHÁPă HOÀNă THINă QUNă TRă RIă ROă LÃIă
SUTăTIăNGỂNăHÀNGăTMCPăNAMăÁ 68
3.1 nh hng phát trin ca ngân hàng TMCP Nam Á đn 2020 68
3.1.1 nh hng phát trin chung: 68
3.1.2 nh hng v hoàn thin qun tr ri ro lưi sut 69
3.2 Gii pháp hoàn thin qun tr ri ro lưi sut ti ngân hàng TMCP Nam
Á 71
3.2.1 Nhóm gii pháp do ngân hàng TMCP Nam Á t chc thc hin 71
3.2.2 Nhóm gii pháp mang tính kin ngh 77
Ktălunăchngă3 80
KTăLUNăCHUNG 81

DANHăMCăTăVITăTT

NHNN Ngân hàng Nhà nc
NHNA Ngân hàng Thng mi C phn Nam Á
TMCP Thng mi C phn
VKD n v kinh doanh
XHCN Xư Hi Ch Ngha
KT-XH Kinh t - Xư hi
NHTM Ngân hàng Thng mi
VND Vit Nam ng
BIS Bank of International Settlement (Ngân hàng Trung ng)
TCTD T chc Tín dng
CP C phn
CPI Consumer Price Index (Ch s giá tiêu dùng)
SBV State Bank of Vietnam (Ngân hàng Nhà nc Vit Nam)
NIM Net Interest Margin (T l thu nhp lưi cn biên)
GAP Gap Analysis Program (Báo cáo phân tích chênh lch)
VIP Very Important Person
TT1 Th trng 1
TT2 Th trng 2
TNDN Thu nhp Doanh nghip
ISO International Organization for Standardization (T chc tiêu
chun hóa quc t)
BVQI Bureau Veritis Quality International (T chc chng nhn quc
t đc lp)
CNTT Công ngh Thông tin
FTP Funds Tranfer Pricing (Giá điu chuyn vn ni b)
ALCO Asset Liability Management Committee (y Ban qun lỦ Tài
sn N- Có)

FV Future Value (Giá tr tng lai)
I Interest (Lưi sut)
CSTT Chính sách tin t

DANHăMCăCÁCăBNG,ăBIUă,ăHỊNHăV

Bng 1.1: nh hng ca ri ro lưi sut trong trng hp k hn Tài sn N nh
hn Tài sn Có.
Bng 1.2: nh hng ca ri ro lưi sut trong trng hp k hn Tài sn N ln
hn Tài sn Có.
Bng 1.3: Bng cân đi tài sn ca ngân hàng.
Bng 1.4: Bng cân đi tài sn ca ngân hàng khi lưi sut tng.
Bng 1.5: Xác đnh thi lng ca khon vay k hn 5 nm.
Bng 2.1: Bng tng hp kt qu hot đng kinh doanh (2008 ậ 2012).
Bng 2.2: Lưi sut huy đng VN t tháng 10/2008 đn tháng 11/2008.
Bng 2.3: C cu d n theo thi hn.
Bng 2.4 : Li nhun hot đng kinh doanh ca Ngân hàng Nam Á t nm 2008
đn 2012.
Bng 2.5: Các bin pháp có th áp dng khi GAP>0.
Bng 2.6: Các bin pháp có th áp dng khi GAP<0.
Bng 2.7: Khe h lưi sut nm 2010.
Bng 2.8: Khe h lưi sut nm 2011.
Bng 2.9: Khe h lưi sut nm 2012.
Bng 2.10: So sánh s khác bit gia c ch Netting và c ch FTP.
Biu đ 2.1: Lưi sut huy đng vn bình quân ti Ngân hàng Nam Á nm 2008 đn
nm 2012.
Biu đ 2.2 : Tình hình huy đng vn TT1 t nm 2008 đn 2012.
Biu đ 2.3: Lưi sut cho vay vn bình quân ti Ngân hàng Nam Á nm 2008 đn
nm 2012.
Biu đ 2.4: Mc tng trng d n và huy đng vn th trng 1 ti Ngân hàng

Nam Á giai đon t 2008 đn nm 2012.
Biu đ 2.5: Li nhun hot đng kinh doanh ca Ngân hàng Nam Á t nm 2008
đn 2012.
Hình 2.1: iu chnh lưi sut mua, bán vn FTP khi d đoán lưi sut gim.
Hình 2.2: iu chnh lưi sut mua, bán vn FTP khi d đoán lưi sut tng.


1



LIăMăU

1. Tính cp thit caăđ tài:
Ngân hàng là h thng huyt mch ca nn kinh t vì vy nó phn ánh rõ
nht nhng du hiu thng trm ca nn kinh t. c bit lưi sut là công c mà Nhà
nc rt hay dùng đ thc thi các chính sách tin t. Vì vy tình hình lưi sut trong
nhng nm gn đây cng có nhiu bin đng. Cuc đua lưi sut nm 2008 din ra
cng khá cng thng khin c quan chc nng cng vào cuc đ ngn chn đà tng
ca lưi sut đ đa nn kinh t đi vào n đnh. Nhng nm tip theo nhà nc đư đt
ra c ch lưi sut trn. Tuy nhiên đó ch là b ni, tht s bên trong đó vn là mt
cuc chy đua lưi sut ngm đ nhm duy trì tính thanh khon. Tuy nhiên lưi sut là
con dao hai li, nó có th giúp ngân hàng thu đc ngun li nhun cao, hay vt
qua đc cn khng hong nhng nu s dng quá tay s dn đn s mt cân đi lưi
sut và nh hng ln đi vi li nhun và s tn ti ca ngân hàng.
Mi ngân hàng đu có nhng bin pháp đ qun tr ri ro lưi sut đ nhm
đm bo li nhun và s tn ti ca ngân hàng. Ngân hàng TMCP Nam Á cng
không nm ngoài quy lut đó, bn thân tôi cng có đc c hi hc tp và công tác
trong lnh vc liên quan đn qun tr ngun vn nên cng mong mun vn dng
nhng kin thc đư hc tp đ xem xét, và đa ra mt s Ủ kin đ nhm gii quyt

mt vn đ thc tin và đóng góp mt phn nh bé đ nâng cao hiu qu qun tr ri
ro lưi sut ca Ngân hàng TMCP Nam Á.
2. Mc tiêu nghiên cu
Nghiên cu v nhng vn đ lỦ lun c bn v qun tr ri ro lưi sut. Ngoài
ra lun vn còn xem xét, đánh giá thc trng qun tr ri ro lưi sut ca NHTMCP
Nam Á. T đó đa ra mt s gii pháp và kin ngh nhm nâng cao hiu qu qun
tr ri ro lưi sut, hn ch mc thp nht nhng thit hi ca ri ro lưi sut đi vi
ngun thu nhp, s phát trin bn vng ca Ngân hàng TMCP Nam Á.
3. iătng và phm vi nghiên cu:
2



i tng nghiên cu ca lun vn ch yu tp trung vào tình hình qun tr
ri ro lưi sut ca Ngân hàng TMCP Nam Á.
Phm vi nghiên cu ca lun vn là tp trung nghiên cu v bn cht ca ri
ro lưi sut, nhng ni dung chính ca hot đng qun tr ri ro lưi sut. T đó cho ta
mt cái nhìn khá toàn din v c cu Tài sn N-Tài sn Có đ đánh giá thc trng
ri ro lãi sut ca NHTM Nam Á trong nhng nm gn đây 2008-2012. Cui cùng
là nhng gii pháp và kin ngh đa ra nhm nâng cao hiu qu hot đng qun tr
ri ro lưi sut ca NH TMCP Nam Á trong thi gian ti.
4.ăPhngăphápănghiênăcu:
- Phng pháp duy vt bin chng, duy vt lch s.
- Phng pháp thng kê, phân tích tng hp.
- Các mô hình đnh lng ri ro lãi sut.
- Phân tích thc chng và phân tích chun tc.
5.ăKtăcu:
Ngoài phn m đu, kt lun, ph lc và danh mc tài liu tham kho, bài
lun vn chia làm ba chng :
- Chng 1 :Tng quan v qun tr ri ro lãi sut ti Ngân hàng Thng mi

- Chng 2 : Thc trng v hoàn thin qun tr ri ro lãi sut ti NHTMCP
Nam Á (2008 ậ 2012)
- Chng 3 : Gii pháp hoàn thin qun tr ri ro lãi sut ti NHTMCP Nam Á
3



CHNG 1 : TNGăQUAN VăQUNăTRăRI ROăLÃIăSUTăTIă
NGỂNăHÀNGăTHNGăMI
1.1 Riăroălƣiăsut
1.1.1 Khái nim v ri ro trong nn kinh t
Ri ro có th xut hin trong mi ngành, mi lnh vc. Nó là mt yu t
khách quan nên con ngi không th loi tr đc ht mà ch có th hn ch s xut
hin ca chúng cng nh nhng thit hi do chúng gây ra. Có rt nhiu đnh ngha
khác nhau v ri ro nhng nhìn chung có th chia làm hai quan đim:
- Th nht, theo quan đim truyn thng: ri ro là nhng thit hi, mt mát,
nguy him hoc các yu t liên quan đn nguy him, khó khn, hoc điu
không chc chn có th xy ra cho con ngi.
- Th hai, theo quan đim trung hòa: ri ro là s không chn chn có th đo
lng đc, ri ro va mang tính tích cc, va mang tính tiêu cc. Ri ro có
th gây ra nhng tn tht, mt mát, nguy him nhng cng có th mang đn
nhng c hi, thi c. Nu tích cc nghiên cu, nhn dng, đo lng ri ro,
chúng ta có th tìm đc nhng bin pháp phòng nga, hn ch nhng tiêu
cc và phát huy đc nhng c hi tích cc mang li t ri ro.
1.1.2 Ri ro lãi sut Ngân hàng
1.1.2.1 Khái nim:
Theo Timothi W.Koch ri ro lưi sut là s thay đi tim tàng v thu nhp lưi
ròng và giá tr th trng ca vn ngân hàng xut phát t s thay đi ca mc lưi
sut”. Còn theo Thomas P.Fitch thì “ri ro lưi sut là ri ro khi thay đi lưi sut th
trng s dn đn tài sn sinh li gim giá tr”.

Nhìn chung, ri ro lưi sut có th đc hiu là ri ro thu nhp lưi thc s
gim khi có s thay đi lưi sut th trng hoc có bin đng bi nhng yu t liên
quan đn lưi sut.
Qua khái nim trên, ta có th rút ra mt s nhn xét sau đ hiu rõ hn v
bn cht ca ri ro:
4



- Mt là, ri ro và li nhun ca ngân hàng là hai đi lng đng bin vi
nhau trong mt phm vi nht đnh.
- Hai là, khi đ cp đn ri ro, ngi ta thng nhc đn hai yu t mang tính
đc trng ca ri ro là biên đ ri ro: mc đ thit hi do ri ro gây ra và tn
sut xut hin ca ri ro (s trng hp thun li đ ri ro xut hin/tng s
trng hp đng kh nng).
- Ba là, ri ro là yu t khách quan nên ngi ta không th nào loi tr hn
đc mà ch có th hn ch s xut hin và nhng tác hi ca chúng gây ra
hay nói cách khác là “sng chung vi ri ro”.
1.1.2.2 Tiêu chí xác đnh ri ro lãi sut
- K hn ca Tài sn Có và Tài sn N.
- Chênh lch lãi sut huy đng và cho vay, đu t.
- T l lm phát d kin so vi t l lm phát thc t.
1.1.2.3 Nguyên nhân dn đn ri ro lãi sut:
 Khi xut hin s không cân xng v k hn gia Tài sn N và Tài sn Có
Trngăhpă1: K hn Tài sn N nh hn Tài sn Có

Nu trng hp này xy ra thì đng ngha vi vic ngân hàng đang huy đng
vn ngn hn đ cho vay, đu t dài hn. Ri ro lưi sut s tr thành hin thc khi
lưi sut huy đng trong nhng nm tip theo tng lên trong khi lưi sut cho vay và
đu t dài hn không đi.
Ví d:
0 Tài sn N 1
0 Tài sn Có 2
5



Bng 1.1: nh hng ca ri ro lưi sut trong trng hp k hn Tài sn N nh
hn Tài sn Có.
Ngân hàng huy đng vn 1000 t, thi
hn 12 tháng, lưi sut 8%/nm. Chi phí
lãi(12 tháng) là: 1000 t*8%/nm=80 t
Ngân hàng cho vay 1000 t, thi hn 24
tháng, lưi sut 12%/nm. Thu nhp lưi
(12 tháng) là: 1000 t *12%/nm=120 t
Ngân hàng s gp ri ro lưi sut nu sau 12 tháng lưi sut huy đng vn tng lên
9%/nm. Li nhun nhân hàng s b st gim do thu nhp lưi vn không đi là 120
t nhng chi phí lưi đư tng lên 90 t (tng thêm 10 t đng ngha li nhun ngân
hàng nm th hai s gim 10 t)
(Ngun: Gi đnh ca tác gi)
Trngăhpă2:K hn Tài sn N ln hn Tài sn Có
0 1 2

Tài sn N


Tài sn Có

Trng hp này ngân hàng đang huy đng vn có k hn dài đ cho vay đu
t vi k hn ngn. Ri ro lưi sut s thành hin thc khi lưi sut huy đng trong
nhng nm tip theo không đi, trong khi lưi sut cho vay và đu t gim xung.
Ví d:
Bng 1.2: nh hng ca ri ro lưi sut trong trng hp k hn Tài sn N ln
hn Tài sn Có.
Ngân hàng huy đng vn 1000 t, thi
hn 24 tháng, lưi sut 8%/nm. Chi phí
lưi là: 1000 t*8%/nm=80 t
Ngân hàng cho vay 1000 t, thi hn 12
tháng, lưi sut 12%/nm. Thu nhp lưi là:
1000 t *12%/nm=120 t
Ngân hàng s gp ri ro lưi sut nu sau 12 tháng lưi sut cho vay gim xung
11%/nm. Li nhun nhân hàng s b st gim do chi phílưi vn không đi là 80 t
6



nhng thu nhp lưi đư gimxung110 t (gim xung 10 t đng ngha li nhun
ngân hàng nm th hai s gim 10 t)
(Ngun: Gi đnh ca tác gi)
 Do các ngân hàng áp dng các loi lãi sut khác nhau trong quá trình huy
đng vn và cho vay
Trngăhpă1: Ngân hàng huy đng vn vi lưi sut c đnh nhng cho vay
vi lưi sut th ni. Ví d trng hp mt ngân hàng huy đng 1.000 t VND t

tin gi tit kim ca dân c vi k hn 12 tháng lưi sut c đnh là 14% ti thi
đim nm 2011. ng thi cho vay tng ng 1000 t k hn 12 tháng lưi sut th
ni 3 tháng thay đi 1 ln bng lưi sut niêm yt k hn 12 tháng + biên đ. Nu
trong tng lai lưi sut gim xung thì ri ro lưi sut s xut hin do phn chi phí lưi
không đi nhng thu nhp lưi s gim xung. Li nhun ngân hàng s gim.
Trngăhpă2: Ngân hàng huy đng vn vi lưi sut bin đi nhng cho vay
vi lưi sut c đnh. Nu lưi sut tng thì Ngân hàng s đng trc ri ro lưi sut do
chi phí li tng lên nhng thu nhp lưi không đi, li nhun ngân hàng s gim. Hu
ht các ngân hàng hin nay đu mun gim thiu ri ro này vì vy lưi sut cho vay
luôn th ni t 1,3,6 tháng thay đi 1 ln. ng thi cng đa ra nhiu loi hình tit
kim vi k hn dài nhng lưi sut linh hot theo tng thi k. Nh điu này mà các
ngân hàng đư gim thiu đc khong cách k hn gia các loi tài sn.
 Do s thay đi ca lãi sut th trng dn đn s thay đi giá tr ca Tài sn
N và Tài sn Có.
Nh chúng ta đư bit giá tr th trng ca tài sn là da trên khái nim giá
tr hin ti ca dòng tin. Do đó, nu lãi sut th trng tng dn đn sc chit khu
ca giá tr tài sn cng tng lên, và khi đó giá tr hin ti ca tài sn n và tài sn có
s gim xung.
 Do s mt cân đi gia ngun huy đng và s dng: t l s dng vn là mt
yu t rt quan trng nh hng đn thu nhp ca ngân hàng.
Nu mt ngân hàng huy đng 10.000 t đng vi mc lưi sut bình quân là
8%/nm trong thi gian 01 nm . Chi phí tr lưi là 10.000*8%=800 t đng.
7



Trong khi s dng đ cho vay, đu t khác ch chim 70% ngun huy đng
và vi mc lưi sut khong 12%/nm.
Thu nhp d kin sau 01 nm là 10.000*70%*12%=840t đng. Nhng nu
ngân hàng này s dng vn nhiu hn chng hn đt khong 80% ngun huy đng

và vi mc lưi sut 12%/nm.Thu nhp d kin sau 1 nm là 10.000*80%*12=960
t đng. Nh vy thu nhp ca ngân hàng đư tng lên đáng k khi t l s dng vn
tng lên.
1.1.2.4 Mô hình đo lng ri ro lãi sut
 phòng nga ri ro lưi sut bn thân các ngân hàng cn phi tng cng
công tác qun lỦ và đc bit áp dng các bin pháp đ lng hóa đc ri ro lưi sut
có nh hng nh th nào đi vi li nhun. Hin nay, các ngân hàng thng áp
dng 3 mô hình sau đ đo lng ri ro lưi sut:
Môăhìnhăkăhnăđnăhn (The Maturity model):
Ni dung ca mô hình k hn đn hn là da vào thi hn ca Tài sn N và
Tài sn Có và thi gian đáo hn đ đo lng s bin đng giá tr ca chúng trc s
bin đng ca lưi sut.
 áp dng phng pháp lng hóa ri ro lưi sut đi vi danh mc Tài sn
N và Tài sn Có ca ngân hàng, trc ht các nhà qun tr phi tính đc k hn
bình quân ca danh mc tài sn. Vì mi tài sn trong danh mc tài sn hay n đu
có k hn riêng bit và chim mt t trng nht đnh.
Gi M
A
là k hn đn hn bình quân ca danh mc Tài sn Có; ML là k
hn đn hn bình quân ca danh mc Tài sn N, ta có:






















Trong đó:











là t trng và 

là k hn đn hn ca Tài sn Có th i;
8



là ttrng và

là k hn đn hn ca Tài sn N th j;
n, m là s loi Tài sn Có và Tài sn Nphân theo k hn.
i, j có giá tr t 1 đn n.
Nhng quy tc chung trong vic qun tr ri ro lưi sut đi vi mt tài sn
cng có giá tr đi vi mt danh mc tài sn. Tng (gim) lưi sut th trng đu
dn đn gim (tng) giá tr ca danh mc tài sn. Khi lưi sut th trng tng (gim)
thì danh mc tài sn có k hn càng dài s gim (tng) giá càng ln. Mc thay đi
vn t có là chênh lchgia Tài sn Có và vn huy đng đc xác đnh:
 
 làm rõ mô hình k hn đn hn, các nhà qun tr đa ra ví d:
Gi s Tài sn Có có thi hn trung bình là 3 nm, mc sinh li là 10%/nm, vn
huy đng có k hn trung bình là 1 nm, mc lưi sut huy đng là 10%/nm (trong
thc t, ngân hàng cho vay vi lưi sut cao hn lưi sut huy đng, đ đn gin nên
gi s bng nhau). Nu lưi sut th trng tng t 10%/nm lên 11%/nm. Gi s
trng thái ban đu ca bng cân đi tài sn ca ngânhàng nh sau:
Bng 1.3: Bng cân đi tài sn ca ngân hàng.
TƠiăsnăCóă(tăđng)
TƠiăsnăNă(tăđng)
Tài sn có (A) 100
Vn huy đng (L) 90
Vn t có (E) 10
Cng 100
Cng 100
(Ngun: Gi đnh ca tác gi)
Công thc tính th giá ca tài sn nh sau:



  


  



 

  





  






  







  



 





  




Trong đó:
PV là giá tr thc, ti thi đim hin ti;
9



C là tin thu hi hoc hoàn tr bình quân hàng nm;
F là vn ban đu;
t là thi gian khon tin đc thanh toán;


là lưi sut đu t bình quân th trng.
Th giá ca vn huy đng trc khi lưi sut tng:
  

  

Th giá ca Tài sn Có trc khi lưi sut tng:

  


  


  
  


Th giá ca vn huy đng sau khi lưi sut tng:
  
  

Th giá ca Tài sn Có sau khi lưi sut tng:

  


  


  
  



T l tn tht vn huy đng: 89.19 ậ 90 = - 0.81 t đng
T l tn tht Tài sn Có: 97.56 ậ 100 = - 2.44 t đng
Vy vi lưi sut tng t 10% lên 11% thì th giá ca Tài sn Có gim 2.44 t đng
trong khi vn huy đng ch gim 0.81 t đng. Ri ro lưi sut đi vi ngân hàng
đc th hin qua bng cân đi tài sn nh sau:
Bng 1.4: Bng cân đi tài sn ca ngân hàng khi lưi sut tng.
TƠiăsnăCóă(tăđng)
TƠiăsnăNă(tăđng)
Tài sn Có (A) 97.56
Vn huy đng (L) 89.19
Vn t có (E) 8.37
Cng 97.56
Cng 97.56
(Ngun: Gi đnh ca tác gi)
ẤE = ẤA - ẤL = (-2.44) -(0.81) = -1.63t đng. Nh vy, do không cânxng v k
hn, ch cn lưi sut tng 1%, các c đông phi chu thit hi 1.63 t đngtrên 10 t
đng vn t có.
10



Mô hình k hn đn hn là mt phng pháp đn gin, trc quan, d lng
hóa ri ro lưi sut trong hot đng kinh doanh ngân hàng, đư đc các ngân hàng s
dng khá ph bin, do phù hp vi các ngân hàng Vit Nam. Tuy nhiên, mô hình k
hn đn hn còn nhc đim là không đ cp đn yu t thi lng ca các lung
Tài sn N và Tài sn Có, cho nên khi lưi sut th trng thay đi có th làm gim
kt qu kinh doanh ca ngân hàng, thm chí nu lưi sut bin đng mnh, ngân hàng
có th ri vào tình trng mt kh nng thanh toán cui cùng.
Môăhìnhăđnhăgiáăli (The Repricing Model): đo lng s thay đi giá tr
ca Tài sn Có và Tài sn N khi lưi sut bin đng. ó là vic phân tích các lung

tin da trên nguyên tc giá tr ghi s nhm xác đnh chênh lch gia lưi sut thu
đc t Tài sn Có và lưi sut phi tr cho nhng khon huy đng.
Hin nay, Cc d tr liên bang M đang áp dng mô hình này bng cách yêu
cu các ngân hàng M phi báo cáo đnh k hàng quỦ chênh lch gia Tài sn Có
và Tài sn N theo các k hn sau:
 K hn đn 1 ngày
 Trên 1 ngày đn 3 tháng
 Trên 3 tháng đn 6 tháng
 Trên 6 tháng đn 1 nm
 Trên 1 nm đn 5 nm
 Trên 5 nm
 Vit Nam các ngân hàng cng áp dng mô hình này thông qua cách tính
khe h lưi sut (Interest-rat sensitive gap-IS Gap). H s này đc dùng đ đo lng
s nhy cm lưi sut c th các ngân hàng s tính s chênh lch gia Tài sn Có và
Tài sn N đi vi tng k hn sau đó đnh giá li theo mc lưi sut th trng.
Khe h nhy cm lãi sut= Tài sn nhy lãi – N nhy lãi
c đim ca Tài sn Có nhy cm vi lưi sut và Tài sn N nhy cm vi
lưi sut là thi gian đn hn càng ngn thì tính nhy lưi càng cao. Trong mi giai
đon k hoch ngày, tun, tháng, quỦ, … khe h nhy cm vi lưi sut có th xy ra
các trnghp:
11



- Mt là, khe h nhy cm lãi sut bng không: Tài sn Có nhy cm vi lãi
sut bng Tài sn N nhy cm vi lãi sut. Ri ro lãi sut không xut hin.
Lãi sut tng hay gim không làm nh hng đn li nhun ngân hàng.
- Hai là, khe h nhy cm lãi sut ln hn không: Tài sn Có nhy cm vi lãi
sut ln hn Tài sn N nhy cm vi lãi sut, khe h dng. Ri ro lãi sut
xut hin khi lãi sut th trng gim.H s chênh lch lãi thun (NIM) ca

ngân hàng gim. Chng hn lãi sut th trng gim 0.5%; thu nhp lãi gim
0.5 t đng (100 t đng x (-0.5%)); chi phí lãi gim 0.4 (80 t đng x (-
0.5%)). Mc gim ca li nhun -0.1 (-0.5 ậ (-0.4)).
- Ba là, khe h nhy cm lãi sut nh hn không: Tài sn Có nhy cm vi lãi
sut nh hn Tài sn N nhy cm vi lãi sut, khe h âm. Ri ro lãi sut
xut hin khi lãi sut th trng tng. H s chênh lch lãi thun (NIM) ca
ngân hàng gim. Chng hn lãi sut th trng tng 0.5%; thu nhp lưi tng
0.4 t đng (80 t đng x (0.5%)); chi phí lưi tng 0.5 (100 t đng x
(0.5%)). Mc gim ca li nhun -0.1 (0.4 ậ 0.5).
T đó, mc đ thay đi li nhun đc tính nh sau:
Mc thay đi li nhun = (Tng Tài sn Có nhy cm –Tng Tài sn N nhy
cm)* Mc thay đi lãi sut.
Mô hình đnh giá li có u đim: Mt là cung cp thông tin v c cu Tài sn
Có và Tài sn N s đc đnh giá li. Hai là d dàng xác đnh đc s thay đi ca
thu nhp ròng v lưi sut mi khi lưi sut thay đi.
Tuy nhiên mô hình đnh giá li còn có mt s hn ch:
 Không nghiên cu đy đ tác đng ca ri ro lãi sut đn giá tr th trng
ca vn, mà ch chú trng vào s liu trên s sách k toán ca vn. Do đó mô
hình đnh giá li ch phn ánh đc mt phn ri ro lãi sut đi vi ngân
hàng mà thôi.
 Phân nhóm tài sn theo mt khung k hn nht đnh, phn ánh sai lch thông
tin v c cu các Tài sn Có và Tài sn N trong cùng mt nhóm. Gi s,
trong cùng mt nhóm tài sn k hn t 3 tháng đn 6 tháng, s lng Tài sn
12



Có và Tài sn N là bng nhau. Nhng nu c cu k hn ca Tài sn Có t
3 đn 4 tháng trong khi đó c cu k hn ca Tài sn N t 5 đn 6 tháng, rõ
ràng k hn đn hn gia Tài sn Có và Tài sn N không cân xng nhau,

trong khi đó mô hình đnh giá li coi nh không có vn đ gì vi thu nhp lãi
sut ròng.
 i vi vn đ tài sn đn hn, trong thc t ngân hàng thng xuyên cho
vay mi và thu hi n đnh k theo tháng hay quý, ngân hàng có th tái đu
t nhng khon tin thu đc này trong nm vi lãi sut th trng hin
hành. Cng ging nh huy đng vn, ngân hàng luôn huy đng vn mi và
thanh toán nhng khon vn đư huy đng. Do đó, các khon tin đn hn v
bn cht là không nhy cm vi lãi sut, vì chúng đn hn theo quy đnh
trong hp đng ch không ph thuc vào s thay đi lãi sut. Tuy nhiên, khi
lãi sut th trng tng thì các lung tin đn hn thng b hoãn li do
nhng ngi vay tin có xu hng trì hoãn vic tr n, khi lãi sut th trng
gim thì tìm cách hoàn tr trc hn.
Vì vy, mô hình đnh giá li ch phn ánh đc mt phn ri ro lưi sut đi
vi ngân hàng. Do đó, đòi hi phi có mt phng pháp đo lng và kim soát ri
ro lưi sut khác.  khc phc nhng hn ch nêu trên, đó là phng pháp da vào
mô hình thi lng đ đánh giá và kim soát ri ro lưi sut.
Môăhìnhăthiălng (The Duration model):
So vi hai mô hình  trên, mô hình thi lng hoàn ho hn trong vic đo
lng mc đ nhy cm ca tài sn có và tài sn n, bi vì nó đ cp đn yu t
thi lng ca tt c các lung tin cng nh k hn đn hn ca tài sn. Mô hình
này đt trng tâm vào giá tr th trng cu vn, trong đó giá tr trng tiêu biu cho
giá tr hin ti và tng li ca thu nhp.
Thiălngă(Duration): thi lng tn ti ca tài sn là thc đo thi gian
tn ti lung tin ca tài sn này, đc tính trên c s các giá tr hin ti ca nó. Khi
lưi sut th trng bin đng thì thi lng (D) là phép đo đ nhy cm ca th giá
tài sn (P).
13

Thi lng (k hn hoàn vn) ca tài sn là thi gian trung bình cn thit đ
thu hi khon vn đư b ra đ đu t, là thi gian trung bình da trên dòng tin d
tính s nhn đc trong tng lai.
Thi lng (k hn hoàn tr) ca Tài sn N là thi gian trung bình cn thit
đ hoàn tr khon vn đư huy đng và đi vay, là thi gian trung bình ca dòng tin
d tính ra khi ngân hàng (thanh toán lưi và vn vay).
Công thc xác đnh k hn hoàn vn và k hn hoàn tr ca mt công c tài
chính nh sau:






 



  

 
Vi D là thi lng (k hn hoàn vn hay hoàn tr) ca công c tài chính,
PV làgiá tr thc, ti thi đim hin ti, t là thi gian khon tin đc thanh
toán.


là giá trkhon tin d tính đc thanh toán trong giai đon t.
Ví d mt ngân hàng cho khách hàng vay s tin 1.000 t đng, k hn 5 nm, lưi
sut cho vay 10%/nm, lưi tr hàng nm. K hn hoàn vn ca khon vay đc xác
đnh nh sau:

Bng 1.5: Xác đnh thi lng ca khon vay k hn 5 nm
VT: t đng
(t)









1
100
90,91
90,91
2
100
82,64
165,29
3
100
75,14
225,39
4
100
68,3
273,21
5
1.100

683,01
3.415,07
Tng cng
1.000,00
4.169,87
(Ngun: Gi đnh ca tác gi)
PV tính theo công thc (1.5). Theo công thc (1.8), k hn hoàn vn ca
khonvay trên là 4,17ănm.
14



Ngoài ra, giá tr ròng ca ngân hàng bng chênh lch gia giá tr ca tng tài
sn và giá tr tng vn huy đng. Do đó, khi lưi sut thay đi, giá tr ca tng tài sn
và vn huy đng thay đi làm cho giá tr ròng ca ngân hàng thay đi theo. C th
là khi lưi sut tng, giá tr th trng ca tng tài sn và giá tr th trng ca tng
vn huy đng có lưi sut c đnh và có k hn càng dài s gim. Mc tng gim giá
tr ròng (vn t có) ca ngân hàng theo công thc:
 






 









 

(1.9)
Bin đi thành:
 








 


(1.10)








  


  

Công thc trên gi là mô hình thi lng, lng hóa ri ro lưi sut trong kinh doanh
ngân hàng.
Trong đó:
là mc thay đi vn t có ca ngân hàng (còn gi là mc thay đi giá tr
ròng ca ngân hàng);
A là tng giá tr ca tài sn;
L là tng giá tr n;
là mc thay đi ca lưi sut;
K là t l vn huy đng trên tng Tài sn Có ca ngân hàng, gi là t l đòn
by; (

ậ 

) là chênh lch thi lng gia Tài sn Có và Tài sn N đư dc
điu chnh bi t l đòn by.
Chênh lch thi lng đc tính bng nm, phn ánh s không cân xng v
thi lng ca hai v bng cân đi tài sn. c bit, nu chênh lch này ln, thì
tim n ri ro lưi sut đi vi ngân hàng ngày càng cao.
Công thc trên cho các nhà qun tr ngân hàng thy đc khi quy mô tài sn
ca ngân hàng càng ln hay mc đ thay đi lưi sut càng nhiu thì s tim n ri ro
lưi sut đi vi ngân hàng càngcao.
15



Theo các nhà qun tr ngân hàng, nh hng ca yu t lãi sut
  thng mang tính cht ngoi sinh đi vi ngân hàng, bi vì s thay đi

lưi sut thng là t s thay đi chính sách tin t ca ngân hàng trung ng.
Còn đi vi mc chênh lch thi lng







và quy mô tài sn A
ca ngân hàng đc đt di s kim soát ca ngân hàng; quy mô càng ln thì tim
n ri ro đi vi lưi sut càng cao. T đó các nhà qun tr đa ra 3 trng hp có th
xy ra:
- Th nht, khi khe h k hn dng (k hn hoàn vn trung bình ca tài sn
ln hn k hn hoàn tr trung bình n), nu lãi sut tng s làm gim giá tr
ròng ca ngân hàng, nu lãi sut gim s làm tng giá tr ròng ca ngân hàng.
- Th hai, khi khe h k hn âm (k hn hoàn vn trung bình ca tài sn nh
hn k hn hoàn tr trung bình n), nu lãi sut tng s làm tng giá tr ròng
ca ngân hàng, nu lãi sut gim s làm gim giá tr ròng ca ngân hàng.
- Th ba, khi khe h k hn bng không (k hn hoàn vn trung bình ca tài
sn bng k hn hoàn tr trung bình n), giá tr ròng ca ngân hàng không
chu nh hngbi s thay đi lãi sut, ngha là mc tng gim giá tr tài sn
đc cân bng vi mctng gim ca giá tr n.
Trong trng hp tính thi lng cho toàn b Tài sn Có và Tài sn N, nhà
qun tr cng tính thi lng ca tng tài sn, sau đó tính thi lng cho toàn b tài
sn:

















(1.11)


là thi lng ca toàn b Tài sn Có; 

là thi lng ca Tài sn Có i;


làt trng ca Tài sn Có i;





;
n là s loi Tài sn Có phân theo tiêu chí k hn;



là thi lng ca toàn b vn huy đng;


làthi lng ca Tài sn N j;


là t trng ca Tài sn N j;





; n là s loi
Tài sn N phân theo tiêu chí k hn.
16



Tóm li, s dng mô hình thi lng đ qun tr ri ro lưi sut là mt gii
pháp thích hp, cho phép các ngân hàng phòng nga đc ri ro lưi sut đi vi
toàn b hay mt b phn riêng l ca bng cân đi tài sn. Tuy nhiên phi tn kém
rt nhiu thi gian và tin bc đ c cu li bng cân đi tài sn.
1.1.3 Tácăđng ca ri ro lãi sut Ngân hàng
Ri ro lưi sut là mt trong nhng ri ro mà bt c ngân hàng nào cng phi
đi mt vi nó.Ri ro lưi sut s gây tn tht v tài sn cho ngân hàng. Mt s tn
tht thng gp là: mt vn khi cho vay, gia tng chi phí hot đng, gim sút thu
nhp t tài sn ngân hàng, gim sút giá tr th trng ca tài sn và vn ch s hu;
khin ngân hàng thua l, gây nh hng đn nhng khách hàng gi tin cng nh
khách hàng vay tin,… làm gim uy tín ca ngân hàng, và đánh mt nim tin ca
công chúng vào h thng ngân hàng. iu đó làm ngi dân có th rút tin hàng

lot và phá sn là con đng tt yu.
Vic phá sn ca ngân hàng là mt hu qu vô cùng ln, có th gây ra s sp
đ ca mt h thng ngân hàng và làm nn kinh t suy thoái, giá c tng, sc mua
gim, sn xut b đình đn … dn đn tht nghip tng, ri lon kinh t-xư hi.
1.2 QunătrăriăroălƣiăsutăNgơnăhƠng.
1.2.1 Khái nim v qun tr ri ro lãi sut:
Có nhiu khái nim v qun tr ri ro lưi sut. Tuy nhiên quan đim qun tr
ri ro lưi sut di đây nhìn nhn vn đ mt cách toàn din hn:
“ Qun tr ri ro lưi sut là quá trình tip cn ri ro mt cách khoa hc, toàn din và
có h thng nhm nhn dng, kim soát, phòng nga và gim thiu nhng tn tht,
mt mát, nhng nh hng bt li do ri ro lưi sut gây ra”.
Khái nim trên có th đc hiu  các NHTM nh sau: Qun tr ri ro lưi
sut là vic áp dng các bin pháp, các nghip v tác đng ti ri ro lưi sut bao
gm vic đo lng, giám sát ri ro lưi sut nhm hn ch mc ti đa các nh hng
xu đn thu nhp ca ngân hàng khi lưi sut thay đi. V mt nghip v qun tr ri
ro lưi sut thì ngân hàng có th dùng các công c tài chính đ hn ch hay gim
thiu mt mát do ri ro lưi sut gây ra.