Luận văn thạc sĩ Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro lãi suất tại Ngân hàng thương mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam

B GIÁO DC VẨ ẨO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
*





Nguyn Th Kim Ngc



GII PHÁP HOÀN THIN QUN TR RI RO LÃI
SUT TI NGỂN HẨNG THNG MI C PHN
XUT NHP KHU VIT NAM




LUNăVNăTHCăSăKINHăT




TP.H Chí Minh - nmă2013

B GIÁO DC VẨ ẨO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
*




Nguyn Th Kim Ngc


GII PHÁP HOÀN THIN QUN TR RI RO LÃI
SUT TI NGỂN HẨNG THNG MI C PHN
XUT NHP KHU VIT NAM


Chuyên ngành: Tài Chính - Ngân Hàng
Mã s: 60340201

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

Ngi hng dn khoa hc: Ts. Nguyn Thanh Phong


TP.H Chí Minh - nmă2013

LI CAM OAN
EmăxinăcamăđoanăđơyălƠăcôngătrìnhănghiênăcu
ca em. Các thông tin và kt qu
nghiên cu trong lunăvnălƠădoătôiăt tìm hiu,ăđúcăkt và phân tích mt cách trung
thc, phù hp vi tình hình thc t.
Hc viên thc hin

Nguyn Th Kim Ngc














MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAMăOAN
MC LC

DANH MC T VIT TT
DANH MC BNG BIU
DANH MC HÌNH V,ă TH
LI M U 1
CHNGă1
C S LÝ LUN V RI RO LÃI SUT VÀ QUN TR RI RO LÃI
SUT TRONG HOT NG NGÂN HÀNG 4
1.1 Ri ro lãi sut trong kinh doanh ngân hàng 4
1.1.1 Khái nim ri ro lãi sut 4
1.1.2 Phân loi ri ro lãi sut 4
1.1.3 Nguyên nhân dnăđn ri ro lãi sut 6
1.1.4 Nhn bit,ăđánhăgiáăvƠăđoălng ri ro lãi sut 7
1.1.4.1 Nhn bit,ăđánhăgiáări ro lãi sut 7
1.1.4.2 oălng ri ro lãi sut 11
1.1.5 nh hng ca ri ro lãi sut dn hotăđng kinh doanh ca ngân hàng 19
1.1.5.1 Tácăđng ti thu nhpătngălaiăca ngân hàng 19
1.1.5.2 Tácăđng ti giá tr kinh t ca các tài sn 20
1.2 Qun tr ri ro lãi sut 21
1.2.1 Khái nim qun tr ri ro lãi sut 21
1.2.2 S cn thit phi thc hin qun tr ri ro lãi sut trong hotăđng kinh
doanh caăngơnăhƠngăthngămi 22
1.2.2.1 Ri ro lãi sut là mt trong nhng riăroăcăbn nht ca ngân hàng
thngămi 22
1.2.2.2 Hiu qu kinh doanh ca NHTM ph thucăvƠoănngălc qun tr ri ro
lãi sut 23




1.2.2.3 Qun tr ri ro lãi sut ttălƠăđiu kin quan trngăđ nâng cao cht

lng hotăđng kinh doanh caăngơnăhƠngăthngămi 23
1.2.3 Chun mc và thông l quc t trong qun tr ri ro lãi sut 24
1.2.4 Các nhân t nhăhngăđn qun tr ri ro lãi sut 26
1.2.4.1 Trìnhăđ công ngh,ănngălc cán b chuyên môn 26
1.2.4.2 Môiătrng pháp lý và s phát trin ca th trng tài chính 27
1.2.4.3 H thng thông tin d báo v tình hình th trng, lãi sut 27
1.2.5 Quy trình qun tr ri ro lãi sut 27
1.2.5.1 Nhn dng ri ro lãi sut 27
1.2.5.2 oălng ri ro lãi sut 27
1.2.5.3 Giám sát ri ro 29
1.2.5.4 Kim soát ri ro 30
1.2.6 Tiêu chíăđánhăgiáămcăđ hoàn thin ca qun tr ri ro lãi sut 33
1.2.6.1 Tiêuăchíăđnh tính 33
1.2.6.2 Tiêuăchíăđnhălng 33
1.2.7 Kinh nghim ca mt s ngân hàng 34
1.2.7.1 Ngân hàng Doanh nghipăvƠăuătăCredităAgricoleăCorporateăVit
Nam (CIB Vit Nam) 34
1.2.7.2 Ngân hàng TMCP uătăPhátătrin Vit Nam (BIDV) 36
1.2.8 Bài hc cho NgơnăhƠngăthngămi c phn Xut Nhp Khu Vit
Nam ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 37
CHNGă2
THC TRNG QUN TR RI RO LÃI SUT TI NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN XUT NHP KHU VIT NAM 39
2.1 Gii thiu chung v NgơnăhƠngăthngămi c phn Xut Nhp Khu Vit
Namầ 39
2.1.1 Lch s hình thành 39
2.1.2 Căcu t chc 41
2.1.3 Mng li hotăđng 41
2.1.4 Tình hình hotăđng kinh doanh thi gian qua 42

2.2 Tácăđng caăcăch điu hành lãi sut caăNgơnăhƠngăNhƠănc Vit Nam
đn hotăđng kinh doanh caăcácăngơnăhƠngăthngămi 48
2.2.1 Căch điu hành lãi sut caăNgơnăhƠngăNhƠănc Vit Nam t nmă
2008ăđn nay 48
2.2.2 Tácăđng caăcăch điu hành lãi sut caăNgơnăhƠngăNhƠănc Vit
Namăđn hotăđng kinh doanh caăcácăngơnăhƠngăthngămi t nmă2008ăđn
nayầầ 51
2.2.2.1 Tácăđngăđn lãi sutăhuyăđng caăcácăngơnăhƠngăthngămi 51
2.2.2.2 Tácăđngăđn lãi sut cho vay caăcácăngơnăhƠngăthngămi 53
2.3 Thc trng qun tr ri ro lãi sut tiăNgơnăhƠngăthngămi c phn Xut
Nhp Khu Vit Nam 55
2.3.1 Chính sách v qun tr riăroănóiăchungăcngănhăqun tr ri ro lãi sut
nói riêng tiăNgơnăhƠngăthngămi c phn Xut Nhp Khu Vit Nam 55
2.3.2 Quy trình qun tr ri ro lãi sut tiăNgơnăhƠngăthngămi c phn
Xut Nhp Khu Vit Nam 56
2.3.2.1 B máy qun tr ri ro lãi sut tiăNgơnăhƠngăthngămi c phn Xut
Nhp Khu Vit Nam 56
2.3.2.2 Qui trình thc hin 60
2.3.3 Kt qu qun tr ri ro lãi sut tiăNgơnăhƠngăthngămi c phn Xut
Nhp Khu Vit Nam 61
2.3.3.1 ánhăgiá ri ro lãi sut ti NgơnăhƠngăthngămi c phn Xut Nhp
Khu Vit Nam thi gian qua thông qua h s NIM 61
2.3.3.2 ánhăgiáări ro lãi sut ti NgơnăhƠngăthngămi c phn Xut Nhp
Khu Vit Nam thi gian qua thông qua h s GAP, T l tài sn có và tài sn
n nhy cm vi lãi sut 65
2.3.3.3 S dngămôăhìnhăđnh giá liăđánhăgiáări ro lãi sut ti Ngân hàng
thngămi c phn Xut Nhp Khu Vit Nam 68

2.3.4 Thành tu và hn ch trong qun tr ri ro lãi sut ti Ngân hàng
thngămi c phn Xut Nhp Khu Vit Nam 71
2.3.4.1 Thành tu 71
2.3.4.2 Hn ch 72
2.3.4.3 Nguyên nhân ca nhng hn ch 73
CHNGă3




GII PHÁP HOÀN THIN QUN TR RI RO LÃI SUT TI NGÂN
HẨNG THNG MI C PHN XUT NHP KHU VIT NAM 76
3.1 Xây dng, hoàn thin chính sách qun tr ri ro lãi sut 76
3.2 Hoàn thin qui trình qun tr ri ro lãi sut 79
3.3 Nâng cao hiu qu hotăđng công tác kim tra kim soát ri ro lãi sut 82
3.4 Hoàn thin h thng công ngh thông tin và ngun nhân lc 87
3.5 Hoàn thin ngun nhân lc 88
3.6 S dng các công c pháiăsinhăđ phòng nga ri ro lãi sut 89
3.7 Tngăcng kh nngăd báo bin đng ca lãi sut ti Vitănamăcngănhă
trên th gii 91
3.8 Các kin ngh vi Chính Ph vƠăNgơnăhƠngăNhƠăNc 92
KT LUN 97
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC





DANH MC T VIT TT

ALCO yăbanăqunălỦătƠiăsnăNăvƠăCó
BH BanăđiuăhƠnh
BL Banălƣnhăđo
BG Banăgiámăđc
BTKTS BngătngăktătƠiăsn
HKD Hotăđngăkinhădoanh
HQT HiăđngăQunătr
NHNN NgơnăhƠngăNhƠănc
NHNNVN NgơnăhƠngăNhƠăncăVitănam
NHTM NgơnăhƠngăThngămi
NHTMCP NgơnăhƠngăThngămiăCăphn
QLRR QunălỦăriăro
QLRRLS QunălỦăriăroălƣiăsut
RRLS Riăroălƣiăsut
TCKT Tăchcăkinhăt
TCTD Tăchcătínădng
TMCP thngămiăcăphn
TSC TƠiăsnăcó
TSN TƠiăsnăn
Eximbank NgơnăhƠngăthngămiăcăphnăXutăNhpăKhuăVităNam
MBbank NgơnăhƠngăthngămiăcăphnăQuơnăi
Sacombank NgơnăhƠngăthngămiăcăphnăSƠiăGònăThngăTín
SHB NgơnăhƠngăthngămiăcăphnăSƠiăGònăậ HƠăNi
Vietinbank NgơnăhƠngăthngămiăcăphnăCôngăThngăVităNam
Vietcombank NgơnăhƠngăthngămiăcăphnăNgoiăThngăVităNam

DANH MC BNG BIU

Trang
Bng 2.1: Tình hình hotăđôngăkinhădoanh ca Eximbank t 2008 ậ 2012 42
Bng 2.2: Tình hình d tr săcp, d tr th cp ca Eximbank thiăđim
31/12/2012 45
Bng 2.3: Ch tiêu an toàn hotăđng Eximbank t 2008 ậ 2012 46
Bng 2.4: Thu nhp lãi, Chi phí lãi và H s NIM tiăEximbankăgiaiăđon 2008 ậ
2012 61
Bng 2.5: Tài sn n, Tài sn có nhy cm vi lãi sut ti Eximbank t 2009 đn
2012 65
Bng 2.6: Mcăđ binăđng thu nhp ròng t lãi ti Eximbank 70

DANH MC HÌNH V,  TH

Trang
Biuăđ 2.1: Quáătrìnhătngăvnăđiu l ca Eximbank 40
Biuăđ 2.2: Căcu c đôngăca Eximbank ti thiăđim 31/12/ 2012 40
Hình 2.1: Săđ căcu t chc ca Eximbank 41
Biuăđ 2.3: Tngătrng vnăhuyăđng cá nhân và TCKT quaă5ănm 43
Biuăđ 2.4: Tngătrng tín dngăquaă5ănm 44
Biuăđ 2.5: Li nhunătrc thu quaă5ănmăă 47
Biuăđ 2.6: ROEăquaă5ănmăă 47
Biuăđ 2.7: Lãi sutăđiu hành và lãi sutăhuyăđng thi gian qua 52
Biuăđ 2.8: T l vn ngn hn cho vay trung, dài hn ca các TCTD 54
Biuăđ 2.9: Thu nhp lãi thun tiăEximbankăquaăcácănm 62
Biuăđ 2.10: H s chênh lch lãi thun NIM tiăEximbankăquaăcácănm 63
Biuăđ 2.11: H s chênh lch lãi thun NIM tiăcácăngơnăhƠngăquaăcácănm 64
Biuăđ 2.12: H s GAP tiăEximbankăquaăcácănm 66
Biuăđ 2.13: T l tài sn có và tài sn n nhy cm vi lãi sut ti Eximbank 66
Biuăđ 2.14: T l RSA/RSL tiăcácăngơnăhƠngăquaăcácănm 67





1




LI M U
1. Tính cp thit ca vn đ nghiên cu

Trong hotăđng kinh doanh ngân hàng có rt nhiu loi ri ro xyăraănhări
ro tín dng, riăroăthanhătoán,ầănhngăriăroăđc thù và khó phòng nga nht ca
ngân hàng là ri ro lãi sut. Khi lãi sut th trng binăđng gây nhăhngăđn
ngun thu t danh mcăchoăvayăvƠăđuătăchngăkhoánăcngănhăchiăphíătr lƣiăđi
vi các khon tin gi, các ngun vay ca ngân hàng. Nhngătácăđng này có th
làm gim chi phí ngun vn, gim thu nhp t tài sn và h thp vn ch s hu ca
ngơnăhƠng.ăiuănƠyălƠmăthayăđi tiêu ccăđn toàn b bngăcơnăđi k toán và báo
cáo thu nhp ca ngân hàng. Do vy, công tác qun tr ri ro  ngân hàng là rt cn
thit nhm giúp các ngân hàng hn ch đc các thit hi khi lãi sut th trng bin
đng. Tuy nhiên, ti Vit Nam, do xutăphátăđim ca các ngân hàng khá nh so vi
khu vc nên vic phi tp trung phát trinăvƠăquanătơmăđn li nhunăđc xem là
uătiênăs mt. Chính vì th, h thng qun lý ri ro ca các Ngân hàng Vit Nam
huănhăvnăđangăb b ng vƠăchaăđcăđuătăxơyădng mt cách tho đángăvƠă
chuyên nghip.ăc bit là h thng qun tr ri ro lãi sut, mt bài toán ht scăđauă
đuăđangăđtăraăđi vi các ngân hàng Vit Nam.
Mt trong nhngăngơnăhƠngămangăđyăđ tính chtăđcătrngăca ngân hàng
thngămi VitănamăđóălƠăNgơnăhƠngăthngămi c phn Xut Nhp Khu. Chính
vì vyăemăđƣăquytăđnh chn đ tƠi:ăắGii pháp hoàn thin qun tr ri ro lãi
sut ti ngơn hƠng thng mi c phn Xut Nhp Khu Vit Nam”ănhm tìm
kim s hiu bităcngănhăcácăgii pháp phù hp cho công tác qun tr ri ro lãi
sut caăNgơnăhƠngăthngămi c phn Xut Nhp Khuănóiăriêngăcngănhăh
thngăngơnăhƠngăthngămi Vit Nam nói chung.
2. Mc tiêu nghiên cu
H thng liăcăs lý lun v ri ro lãi sut và qun tr ri ro lãi sut trong
hotăđng kinh doanh caăngơnăhƠngăthngămi.
Phơnătích,ăđánhăgiáăthc trng công tác qun tr ri ro lãi sut ti ngân hàng
thngămi c phn Xut Nhp Khu Vit Nam trong thi gian qua.
2

 xut các gii pháp nhm hoàn thin công tác qun tr ri ro lãi sut ti
ngơnăhƠngăthngămi c phn Xut Nhp Khu Vit Nam.
3. i tng, phm vi nghiên cu
 i tng nghiên cu: qun tr ri ro lãi sut tiăngơnăhƠngăthngămi c
phn Xut Nhp Khu Vit Nam.
 Phm vi nghiên cu:
 V không gian: vic nghiên cuăđc thc hin ngơnăhƠngăthngămi
c phn Xut Nhp Khu Vit Nam.
 V thi gian: s liu phc v cho vic nghiên cuăđc thu thp trong
giaiăđon 2009 ậ 2012, ch yu là các báo cáo tài chính (BCTC), thuyt
minh BCTC phn ri ro lãi sut (tài sn nhy cm lãi sut, n nhy cm
lãi sut, khe h nhy cm,ầ.)ăvƠăcácăbn cáo bch phn qun lý ri ro và
săđ t chc qun lý ca các ngân hàng niêm yt trên Sàn giao dch
chng khoán Vit Nam. S liu thng kê v tình hình binăđng lãi sut
lãi sutăcăbn, lãi sutăhuyăđng, lãi sut cho vay (ngun t NHNN Vit
Nam,ăngơnăhƠngăthngămi c phn Xut Nhp Khu và các ngân hàng
niêm yt khác trên sàn GDCK Vit Nam).
4. Phng pháp nghiên cu
 tài s dngăhaiăphngăphápănghiênăcu:
 Phng pháp đnh tính: bao gm thng kê, tng hp, phân tích, din
dch, qui np và so sánh s liu (v tài sn có và tài sn n nhy cm vi
lãi sut và nhng s liu,ăthôngătinăkhácăliênăquanăđn lãi sut, ri ro lãi
sut và công tác qun tr ri ro lãi sut) thu thpă đc t ngân hàng
thngămi c phn Xut Nhp Khu Vit Nam và các ngân hàng niêm
yt khác trên sàn GDCK Vit Nam.
 Phng pháp đnh lng:ăđ đoălng ri ro lãi sut trong phmăviăđ
tài này em có s dngămôăhìnhăđnh giá li.
5. Kt cu đ tài

Lunăvnăđc kt cu:
3




Chng 1: Căs lý lun v ri ro lãi sut và qun tr ri ro lãi sut trong
hotăđng ngân hàng.
Chng 2: Thc trng qun tr ri ro lãi sut ti ngân hàng TMCP Xut Nhp
Khu Vit Nam.
Chng 3: Gii pháp hoàn thin qun tr ri ro lãi sut ti ngân hàng TMCP
Xut Nhp Khu Vit Nam.

4




CHNG 1
C S LÝ LUN V RI RO LÃI SUT VÀ QUN TR RI
RO LÃI SUT TRONG HOT NG NGÂN HÀNG
1.1 Ri ro lãi sut trong kinh doanh ngân hàng
1.1.1 Khái nim ri ro lãi sut
Có nhiu cách hiu ri ro khác nhau, có nhiuăđnhănghaăv ri ro ca các
nhà kinh t và các nhà kinh doanh. Tht khó có th thâu tóm mtăđnhănghaăv ri ro
chun xác cho miămôiătrngăkinhădoanhă cngănhămiăgiaiăđon phát trin ca
kinh t xã hi. Chính vì vy có rt nhiu cách tip cn khác nhau v riăro,ănhngă
cách tip cn ph bin nht khi xem ri ro nhălƠăkh nngăxut hin các khon thit
hi tài chính.
Theo G. O. Bierwag và George G. Kaufman (1985)
1
: Ri ro lãi sut khi tài
sn nhy lãi khác so vi n nhy lãi. Khi giá (thu nhp) tài sn nhy lãi là lnăhnă
(nh hn)ăsoăvi giá (thu nhp) tin gi nhy lãi, mt s tngăbt ng trong lãi sut
s làm gim thu nhp ròng (net income) caăđnh ch tƠiăchínhăvƠăngc li.
Theo Trn Huy Hoàng (2006)
2
: Ri ro lãi sut là loi ri ro xut hin khi có
s thayăđi ca lãi sut th trng hoc ca nhng yu t cóăliênăquanăđn lãi sut
dnăđnănguyăcăbinăđng thu nhp và giá tr ròng ca ngân hàng.
Nhăvy, ri ro lãi sut là kh nngăngơnăhƠngăphiăđi mt vi s suy gim
li nhun hoc nhng tn tht v tài sn do s binăđng ca lãi sut. S không cân
xng v k hn gia tài sn có và tài sn n làm cho ngân hàng phi chu ri ro v

lãi sut khiăđnh giá li TSC và TSN; hoc ngân hàng phi chu RRLS do giá tr ca tài
snăthayăđi khi lãi sut trên th trng binăđng.
1.1.2 Phân loi ri ro lãi sut
Theo P. Rose (2001)
3
, khi lãi sutăthayăđi ngân hàng phiăđngăđu vi ít
nht mt trong hai loi ri ro lãi sut:ăắri ro v giá”ăvƠăắriăroătáiăđuăt”.

1
G.ăO.ăBierwagăandăGeorgeăG.ăKaufmană(1985),ăắDurationăGapăforăFinancialăInstitutions”, Financial
Analysts Journal, Vol. 41, No. 2, pp. 68-71
2
Trn Huy Hoàng (2006), Qun tr ngơnăhƠngăthngămi,ăNXBăLaoăng Xã hi
3
Peter S.Rose (2001), Qun tr ngơnăhƠngăthngămi, NXB Tài chính
5




Ri ro v giá: giá tr th trng ca tài sn có, tài sn n da trên khái nim
giá tr hin ti ca tin t.ăDoăđó,ări ro s phát sinh nu lãi sut th trngătngălên,ă
dnăđn mc chit khu giá tr tài snăcngătngătheoăvƠăgiáătr hin ti ca tài sn
có hoc tài sn n gim xung. Ngc li, nu lãi sut th trng gim thì giá tr ca
tài sn có và tài sn n s tngălên.ăDoăđó,ănu k hn ca tài sn có và tài sn n
không cân xng vi nhau, ví d TSC có k hnădƠiăhnăTSN thì khi lãi sut th
trngătngăgiáătr TSC s gimănhanhăhnăvƠănhiuăhnăsoăvi s gim giá tr ca
TSN. Ri ro gim giá tr tài sn khi lãi sutăthayăđi thuc v ri ro lãi sut dnăđn
thit hi v tài sn ca ngân hàng.
Ri ro tái đu t: ri ro này xut hin khi có s không cân xng v k hn

gia tài sn có, tài sn n hoc khi các ngân hàng áp dng các loi lãi sut khác
nhauătrongăquáătrìnhăhuyăđng vn và cho vay. C th là:
- Trng hp ngân hàng duy trì tài sn có có k hnădƠiăhnăsoăvi tài sn n
thìăngơnăhƠngăđngătrc ri ro v lãi sut trong vic tái tài tr đi vi tài sn
n (đuătăvƠoătƠiăsn lãi sut c đnhănhngăhuyăđng vi lãi sut th ni).
Gi s lãi sută huyă đngă lƠă 9%/nmă k hnă 1ă nmă vƠă lƣiă sută đuă tă lƠă
10%/nmă k hnă 2ă nm.ăNu khonă đuă tă 100ă triuă đng k hnă 2ă nmă
đc tài tr bng vnăhuyăđng k hnă1ănmăthìătrongănmăth 1 ngân hàng
s thu li nhun t chênh lch lãi sut là 1%. Vì lãi sutăhuyăđng có th thay
đi t nmăth 1ăsangănmăth 2ănênăngơnăhƠngăluônăđngătrc ri ro lãi
sut. Ri ro s tr thành hin thc nu lãi sutăhuyăđng vnătrongănmăk
tipătngălênătrênămc lãi sutăđuăt, ví d sangănmăth 2 lãi sutăhuyăđng
k hnă1ănmălƠă11%ăthìăli nhunăthuăđc t khonăđuătăs là mt s âm
= 100 x (10% - 11%) = -1 triuăđng.
- Trng hpăngơnăhƠngăhuyăđng vn có k hnădƠiăvƠăđuătăcóăk hn ngn
thìăngơnăhƠngăđngătrc ri ro v lãi sutătáiăđuătătƠiăsnăcóă(đuătăvƠoătƠiă
sn vi lãi sut th niănhngăhuyăđng vi lãi sut c đnh). Gi s ngân
hƠngăhuyăđng vn vi lãi sută9%/nmăk hnă2ănmăvƠăđuătăvƠoătƠiăsn
có mc lãi sută10%/nmăk hnă1ănm.ăNuăsangănmăth 2 lãi sutăđuătă
6




gim xung còn 8% thì ngân hàng s chu 1 khon l do lãi sutăđuătăthp
hnălƣiăsutăhuyăđng 1%.
1.1.3 Nguyên nhân dn đn ri ro lãi sut

Ri ro do đnh giá li: nguyên nhân đu tiên đc nói đn nhiu nht ca
RRLS là do s khác bit v thi gian ca ngày đáo hn (đi vi lãi sut c đnh) và

đnh giá li (đi vi lãi sut th ni) ca các TSC, TSN và các tài sn ngoi bng.
S khác bit v đnh giá li là yu t căbn ca hot đng ngân hàng, nó có th
mang li li nhun cho ngân hàng đng thiăcngălƠănguyênănhơnăkhin ngân hàng
chu tn tht. Mt ngân hàng cho vay dài hn vi lãi sut c đnh vi tài sn bên
ngun vn là tin gi ngn hn thì có th đi mt vi vic gim li nhun khi lãi
sutătngălênăbi dòng tin ca món cho vay là c đnh trong sut thi gian vay
trong khi lãi sut phi tr cho món huy đngătngălênăsauăngƠyăđáo hn ca món tin
gi ngn hn.
Ri ro do thay đi đng cong li sut: S chênh lch khi đnh giá liăcngă
có th xy ra đi vi ngân hàng khi đng cong li sut thay đi đ dcăcngănhă
hình dáng. Ri ro đng cong li sut xy ra khi đng cong li sut dch chuyn
gây tác đng tiêu cc đn thu nhp hoc giá tr tài sn ca ngân hàng. Ví d nhă
trngătháiătrng (long position) trái phiu Chính ph k hnă10ănmăcóăth đc tài
tr bng mt trng thái đon (short position) đi vi trái phiu Chính ph k hn 5
nm.ăTrongătrng hp này, khi đng cong li sut dc xung có th gây thua l,
thm chí khi đng cong li sut di chuyn song song.
Mt nguyên nhân quan trng dnăđn RRLS na là ri ro xyăraăkhiăcăs
điu chnh lãi sut
ca
bên tài sn và ngun vnăkhôngătngăthíchăvi nhau
mcădùăchúngăcóăcùngăđcătínhăđnh giá li.
Khi lãi sutăthayăđi, s khác bit này
có th gây ra
nhngăthayăđiăkhôngămongăđiăđi vi dòng tinăcngănhăthuă
nhp t chênh
lch lãi sut gia tài sn, ngun vn và các tài sn ngoi bng khác.
Ví d, mt khon vay đc đnh giá li hàng tháng theo lãi sut tín phiu kho bc
M có k hn 1 tháng, khon vay này đc tài tr bi mt khon tin gi đc đnh
7

giá li
hàng tháng theo lãi sut LIBOR 1 tháng. Khi đó, ri ro xy ra khi chênh
lch
gia 2 lãi sutăcăs này thay đi.
Ri ro do các hpăđng quyn chn: Các hpăđng quyn chn - Options (là
sn phm phái sinh) gn vi rt nhiu khon mc TSN, TSC và các tài sn ngoi
bngăcngălƠăăămt nguyên nhân dn đn RRLS cho ngân hàng. Mt hpăđng quyn
chn mang li quynănhngăkhôngăphiănghaăv đcămuaăhayăbánăvƠădoăđóălƠmă
thay đi dòng tin ca mt công c hay mt hpăđngătƠiăchính.ăóălƠăcácăđiu
khon quyn chn mua hay bán các loi trái phiu, k phiu, là các khon cho vay
cho phépăngi vay quyn tr trc s dăvƠăhƠngălot các công c huyăđng vn
khác
choăphépăngi gi tinăđc quyn rút tin bt k lúc nào mà không phi
chu pht.ăKhiăđóăthiăgianătáiăđnh giá caăcácăTSCăvƠăTSNăthayăđi mà ngân
hàng
không bitătrcăđc, do vy s gây nên RRLS và ri ro thanh khon cho
ngân hàng. Các loi quyn chn này mang li liăíchăchoăngi nm gi quyn và bt
li choăngi bán quyn,ădoăđóănuăkhôngăđc qun lý mt cách cn trng s gây
ri ro cho ngân hàng.
1.1.4 Nhn bit, đánh giá vƠ đo lng ri ro lãi sut
1.1.4.1 Nhn bit, đánh giá ri ro lãi sut
Ri ro lãi sut có th nhn bit bng nhiuăcách,ăsongăcáchăcăbn nht là
xem xét k hn ca tài sn có và tài sn n và mcăđ binăđng ca lãi sut trên
th trng so vi lãi sut mà ngân hàng k vng.
Cácăphngăphápănhn bităvƠăđánhăgiáări ro lãi sut qua các h s:
 H s chênh lch lãi thun (Net Interest Margin ậ NIM)
H s chênh lch lãi thun NIM đánhăgiáă mcăđ ri ro lãi sut mà ngân

hàng phi gánh chu.
H s chênh
lch lãi
thun NIM
=
Thu nhp lãi ậ Chi phí lãi
x 100%
Tng tài sn có sinh li
8




Thu nhpălƣi:ălƣiăchoăvay,ăđuăt,ălƣiătin gi tiăngơnăhƠngăkhác,ălƣiăđuătă
chng khoán.v.v.
Chiăphíălƣi:ăchiăphíăhuyăđng vn,ăđiăvay.
Tng tài sn có sinh li = Tng tài sn có ậ Tin mt và tài sn c đnh
H s chênh lch lãi thun giúp ngân hàng d báoătrc kh nngăsinhăli
ca ngân hàng thông qua vic kim soát cht ch tài sn sinh li và vic tìm kim
nhng ngun vn có chi phí thp.
ụănghaăca h s chênh lch lãi thun NIM: nuăchiăphíăhuyăđng vnătngă
nhanhăhnălƣiăthuăt choăvayăvƠăđuătăhoc lãi thu t choăvayăvƠăđuătăgim nhanh
hnăchiăphíăhuyăđng vn s làm NIM b thu hp, ri ro lãi sut lnăhn.
 Khe h nhy cm lãi sut (Interest Rate Sensitive Gap ậ IRSG)
Khe h nhy cm lãi sut
=
TSC
nhy cm vi lãi sut
ậ
TSN

nhy cm vi lãi sut

Trongăđóă:ă
 TSC nhy cm vi lãi sut bao gm:
+ Các khon cho vay có lãi sut binăđi;
+ Các khon cho vay ngn hn vi thi hnădi ba tháng;
+ Các khon cho vay có thi hn còn liădi ba tháng;
+ Chng khoán có thi hn còn liădi ba tháng (trái phiu chính ph, công
ty)
+ Tin gi ti NHNN;
+ Tin gi ti các TCTD khác.
 TSN nhy cm vi lãi sut bao gm:
+ Tin gi thanh toán và tit kim không k hn ca khách hàng;
+ Tin gi có k hn và tit kim có k hn thi hn còn liădi ba tháng;
+ Các khon vay ngn hn trên th trng tin t vi thi hnădi ba tháng;
+ Các khonăvayăquaăđêm,ăvayăthu chi.
Cácătrng hp xy ra vi IRSG :
9




IRSG
Lãi sutătng
Lãi sut gim
Ri ro lãi sut
IRSG = 0
Thu nhp và chi phí lãi
khôngăthayăđi
Thu nhp và chi phí lãi

khôngăthayăđi
Ri ro
không xut hin
IRSG > 0
Thu nhpălƣiătngănhiu
hnăchiăphíălƣi
Ngân hàng có li
Thu nhpălƣiătngăchm
hnăchiăphíălƣi
Ngân hàng thit hi
Ri ro xut hin
khi lãi sut
gim
IRSG < 0
Thu nhp lãi gimăítăhnă
chi phí lãi
Ngân hàng thit hi
Thu nhp lãi gim nhiu
hnăchiăphíălƣi
Ngân hàng có li
Ri ro xut hin
khi lãi sutătng

H s ri ro lãi sut càng ln thì mcăđ nhăhngăđn thu nhp và chi phí
ca Ngân hàng càng cao khi có s bină đng ca lãi sut th trng, t đóă nh
hng càng lnăđn li nhn ca ngân hàng.
 hn ch nhăhng ca ri ro lãi sut, nhà qun tr cn điu chnhăcăcu
tài sn nhy cmăđng thi có th giaătngăli nhun trênăcăs phân tích d báo
đúngăbinăđng ca lãi sut trên th trng :
 Nu d báo lãi sut s gim trongătngălaiă:ăCnăđiu chnhăcăcu tài

sn nhy cm theo hngătngăTSN nhy cm, gim TSC nhy cm.
 Nu d báo lãi sut s tng trongătngălaiă:ăCnăđiu chnhăcăcu tài
sn nhy cmătheoăhngătngăTSC nhy cm, gim TSN nhy cm.

Khe h k hn (Duration Gap ậ DG)
S dng Khe h nhy cm lãi sută(IRSG)ă đ đánhăgiáări ro lãi sut thu
đc, tuy nhìn nhn mt cách rõ ràng và c th nhngăIRSGăkhôngănghiênăcuăđy
đ tácăđng ca ri ro lãi sutăđn giá tr th trng ca vn mà ch chú trng vào s
liu trên s sách k toán ca vn,ăkhôngăđaăraăđc s liu c th v mcăđ ri ro
lãi sut tng th caăNgơnăhƠng.ăKhiăđó,ăphngăphápăda vào Khe h k hnăđ
đánhăgiáăvƠăkim soát ri ro lãi sut thaămƣnăđc yêu cu này.
Khe h
k hn
=
K hn hoàn vn
trung bình ca tài sn
ậ
K hn hoàn tr
trung bình ca n
x
Tng n

Tng tài sn

Trongăđóă:
10

 K hn hoàn vn ca tài sn là thi gian trung bình cn thităđ thu hi
khon vnăđƣăb raăđ đuătăda trên dòng tin d tính s nhnăđc
trongătngălai.
 K hn hoàn tr ca TSN là thi gian trung bình cn thităđ hoàn tr
khon vnăđƣăhuyăđng da trên dòng tin d tính ra khi ngân hàng.
Cácătrng hp xy ra vi DG :
DG
Lãi sutătng
Lãi sut gim
Ri ro lãi sut
DG = 0
Mcătngăgim ca giá tr
tài sn cân bng vi Mc
tng gim ca giá tr n
Mcătngăgim ca giá tr
tài sn cân bng vi Mc
tngăgim ca giá tr n
Ri ro không
xut hin
DG > 0
K hn hoàn vn trung
bình ca tài sn > K hn
hoàn tr trung bình ca n
Ngân hàng thit hi
K hn hoàn vn trung
bình ca tài sn > K hn
hoàn tr trung bình ca
n
Ngân hàng có li
Ri ro xut hin

khi lãi sut tngă
DG < 0
K hn hoàn vn trung
bình ca tài sn < K hn
hoàn tr trung bình n
Ngân hàng có li
K hn hoàn vn trung
bình ca tài sn < K hn
hoàn tr trung bình n
Ngân hàng thit hi
Ri ro xut hin
khi lãi sut
gim

Nhăvy,ăđ tránh ri ro lãi sut cnătácăđngăvƠăđiu chnh k hn ca TSC
và TSN theoăhng cân bng.
 H s ri ro lãi sut (Interest Rate Risk Ratio ậ IRRR)
H s ri ro
lãi sut
=
TSC nhy cm vi lãi sut
TSN nhy cm vi lãi sut
Cácătrng hp xy ra vi IRRR :
 IRRR = 1  TSC nhy cm = TSN nhy cm  Ri ro lãi sut b trit tiêu.
 IRRR > 1  TSC nhy cm > TSN nhy cm  Ri ro lãi sut xy ra khi
lãi sut gim.
11

 IRRR < 1  TSC nhy cm < TSN nhy cm  Ri ro lãi sut xy ra khi
lãi sut tng.
1.1.4.2 o lng ri ro lãi sut
Hin nay, trên th giiăcóă3ămôăhìnhălng hóa ri ro lãi sutăđangăđc các
ngân hàng hinăđi áp dng,ăđóălƠ:ăMô hình k hn đn hn; Mô hình đnh giá li;
Mô hình thi lng.CácăngơnăhƠngăthngămi có th s dng mt hoc kt hp các
môăhìnhănƠyăđ áp dng vào vicălng hóa ri ro lãi sut trong hotăđng kinh doanh
ca mình.
Ngoài ra, các ngân hàng hinăđi hin nay còn tinăhƠnhăđoălng RRLS thông
qua mtăphngăphápătiăuăhnălƠăđo lng RRLS da vào giá tr có th tn tht
“VaR”.

Mô hình k hn đn hn

Qui tc chung trong vic lng hóa ri ro lãi sut đi vi mt tài sn cng
nh đi vi mt danh mc tài sn là:
Mt s tngă(gim) lãi sut th trngăđu dnăđn mt s gimă(tng)ăgiáătr
danh mc ca tài sn.
Khi lãi sut th trngătngă(gim) thì danh mc tài sn có k hn càng dài s
gimă(tng)ăgiáăcƠngălnănhngătcăđ thit hi s gim dn khi k hnătngălên.ă

Lng hoá ri ro lãi sut đi vi mt tài sn:
Công thc tính:

P
1

t l % tn tht ca tài sn
R t l %ăthayăđi ca lãi sut

P
1
M
th giá ca tài sn khi lãi sutăthayăđi.
P
1
th giá hin ti ca tài sn
12




R
1
M
lãi sutăsauăkhiăthayăđi
R
1
lãi sut hin ti

Lng hoá ri ro lãi sut đi vi mt danh mc tài sn
Áp dng công thcătínhălng hóa ri ro lãi sutăđi vi mt tài snănhngăth
giá ca mt danh mc tài snăđc tính da trên k hnăđn hn bình quân ca danh
mc tài sn. K hnăđn hn bình quân ca danh mc tài snăđcăxácăđinh:

Trongăđó:
M
A
k hnăđn hn bình quân ca danh mc tài sn có
M

L
k hnăđn hn bình quân ca danh mc tài sn n
W
Ai
t trng ca tài sn có i
M
Ai
k hnăđn hn ca tài sn có i
W
Lj
t trng ca tài sn n j
M
Lj
k hnăđn hn ca tài sn n j

Lng hoá ri ro lãi sut đi vi bng cân đi tài sn.
A, L, E lnălt là giá tr th trng ca tài sn có, vnăhuyăđng và vn t có.
Mt s tngă(gim) lãi sut th trng s lƠmăthayăđi giá tr th trng ca vn t có.
Mcăthayăđi vn t cóăđcăxácăđnh là chênh lch gia mcăthayăđi tài sn có và
vnăhuyăđng:
E = A ứ L

u đim ca mô hình k hn đn hn:
Là mtăphngăpháp đnăgin, trcăquanăđ lng hoá ri ro lãi sut trong
hotăđng kinh doanh ngân hàng. Qua phân tích cho thy rng, do k hn ca tài sn
n và tài sn có không cân xng vi nhau, cho nên lãi sut th trngăthayăđi có th
13

làm gim kt qu kinh doanh ca ngân hàng, thm chí nu lãi sut binăđng mnh
thì ngân hàng có th riăvƠoătìnhătrng mt kh nngăthanhătoán.ă

Hn ch ca mô hình k hn đn hn:
Bi vì mô hình k hnăđn hnăkhôngăđ cpăđn yu t thiălng ca các
lun tài sn có và tài sn n, cho nên mô hình này còn có khim khuyt nhtăđnh.
Tuyănhiên,ădoăcóăuăđim là trcăquan,ănênăđƣăđc các ngân hàng s dng khá ph
bin,ăđiuănƠyăcngăphùăhp vi ngân hàng Vit Nam hinănayăđangătrongăquáătrìnhă
chuynăđi tin ti hinăđi hoá.

Mô hình đnh giá li
Môăhìnhăđnh giá li là vic phân tích các lung tin da trên nguyên tc giá
tr ghi s nhmăxácăđnh chênh lch gia lãi sutăthuăđc t tài sn có và lãi sut
thanh toán cho vnăhuyăđng sau mt thi k nhtăđnh.ăơyălƠăđim khác bităc
bn so vi mô hình k hnăđn hn và mô hình thiălng.ăTheoăphngăpháp này thì
các ngân hàng tính s chênh lch gia tài sn có và tài sn n đi vi tng k hn và
đt chúng trong mi quan h viăđ nhy cm lãi sut ca th trng.ă nhy cm ca
lãi sutătrongătrng hp này chính là khong thi gian mà tài sn có và tài sn n
đcăđnh giá li theo mc lãi sut mi ca th trng. Công thcăđ tính mcăđ thay
đi thu nhp ròng khi lãi sutăthayăđiănhăsau:ă

Trong đó:
NII
i
s thayăđi thu nhp ròng t lãi sut ca nhóm i
GAP
i
chênh lch giá tr ghi s gia TSC và TSN ca nhóm i
R

i
mcăthayăđi lãi sut ca nhóm i
RSA
i
giá tr ghi s tài sn có thuc nhóm i
RSL
i
giá tr ghi s tài sn n thuc nhóm i
Khi tính mcăđ thayăđi thu nhp khi lãi sutăthayăđi,ăphngăphápănƠyăly
k hn còn li (k hnăđn hn) ca tài snăđ xácăđnh thiăđimăđnh giá li tài sn.
14




S dngăphngă phápătíchălu phân nhóm tài sn theo mt khung k hn
nht đnh gm nhiu k hnăkhácănhauăđ tính toán chênh lch gia tài sn có và tài
sn n.

u đim ca mô hình đnh giá li:
Tngăđiăđnăgin và trcăquanăxácăđnh chênh lch gia lãi sutăthuăđc
t tài sn có và lãi sut thanh toán cho vnăhuyăđng sau mt thi k nhtăđnh.

Hn ch ca mô hình đnh giá li:
Hiu ng ca th giá tài sn: s thayăđi ca lãi sut không nhng nhăhng
đn thu nhp lãi sut còn nhăhngăđn giá tr th trng ca tài sn có và tài sn
n.ăMôăhìnhăđnh giá li ch đ cpăđn giá tr ghi s ca tài sn mà khôngăđ cp
đn giá tr th trng caăchúng.ăDoăđó,ămôăhìnhăđnh giá li ch phnăánhăđc mt
phn ri ro lãi sutăđi vi ngân hàng.
Vnăđ đnh giá tích lu: S dngăphngăphápătíchălu phân nhóm tài sn

theo mt khung k hn nhtăđnh gm nhiu k hn khácănhauăđ tính toán chênh
lch gia tài sn có và tài sn n đƣăphn ánh sai lch thông tin v căcu các tài sn
có và tài sn n trong cùng mt nhóm. Ví d trong cùng mt nhóm tài sn có thi
gianăđnh giá li t 6ăthángăđn 9 tháng, giá tr tài sn có = giá tr tài sn n = 100
triuăđng,ătheoămôăhìnhăđnh giá li thì chênh lch trong k hn này = 100 -100 = 0.
Nhngănuăcăcu tài sn có k hnăđnh giá li là t 6ăthángăđnă7ătháng,ăcăcu tài
sn n có k hnăđnh giá li t 8ăthángăđn 9 tháng thì rõ ràng k hnăđn hn gia
tài sn n và tài sn có là không cân xng viănhau.ăTrongăkhiăđóătheoămôăhìnhăđnh
giá li thì khi lãi sutăthayăđi không h nhăhngăđn thu nhp t lãi sutăròngăđi
vi nhóm tài sn này.
Vnăđ tài snăđn hn: mô hình đnh giá liăchaăquanătơmăđn lung tin
ca tài sn. Ví d nhăđi vi khonăvayă10ănmătr gópăđnh k hàng tháng thì hàng
tháng ngân hàng s thuăđc mt khon tin và có th táiăđuătănhng khon tin
thuăđc này vi lãi sut hin hành.


15




 Mô hình thi lng

nh ngha: Thiălng ca mt tài snălƠăthcăđoăthi gian tn ti lung
tin ca tài snănƠy,ăđcătínhătrênăcăs các giá tr hin ti ca nó.

Công thc tính:

N tng s lung tin xy ra
n s ln lun tin xy ra trong mtănmă

M k hn ca chngăkhoánătínhătheoănmă(M=N/n)ă
t thiăđim xy ra lung tină(tă=ă1,ă2,ă3ầ,ăN)ă
CF
t
lung tin nhnăđc ti thiăđim cui k t
PV
t
giá tr hin ti ca lung tin xy ra ti thiăđim t
R mc lãi sut th trng hinăhƠnhă(%/ănm)ă

c đim ca mô hình thi lng:
Gia thiălng và k hn ca tài sn: thi lngătngălênăcùngăvi k hn
ca tài sn (có hoc n) có thu nhp c đnh,ănhngăvi mt t l gim dn. Bng
toán hcăđiu nƠyăđc biu dinănhăsau:

MătngăthìăDăcngătngănhngăDătngăchmăhnăM

u đim ca mô hình thi lng: