Luận văn thạc sĩ Mối quan hệ giữa giá cả hàng hóa và lạm phát kỳ vọng ở Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO


TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



=====

=====




V PHM HNG LINH



MI QUAN H GIA GIÁ C HÀNG HOÁ VÀ
LM PHÁT K VNG  VIT NAM







LUN VN THC S KINH T

TP. H Chí Minh – Nm 2013


B GIÁO DC VÀ ÀO TO


TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



=====

=====



V PHM HNG LINH


MI QUAN H GIA GIÁ C HÀNG HOÁ VÀ
LM PHÁT K VNG  VIT NAM

Chuyên ngành : Tài chính–Ngân hàng


Mã s

: 60340201





LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC
:


PGS.TS NGUY
N NGC NH



TP. H Chí Minh – Nm 2013

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan rng đây là công trình nghiên cu ca tôi, có s h tr t Ging
viên hng dn là PGS. TS Nguyn Ngc nh. Các ni dung nghiên cu và kt
qu trong đ tài này là trung thc và cha tng đc ai công b trong bt c công
trình nào. Nhng s liu trong các bng biu phc v cho vic phân tích, nhn
xét, đánh giá đc chính tác gi thu thp t các ngun khác nhau có ghi trong
phn tài liu tham kho. Nu phát hin có bt k s gian ln nào tôi xin hoàn toàn
chu trách nhim trc Hi đng, cng nh kt qu lun vn ca mình.
TP.HCM, ngày 04 tháng 10 nm 2013
Tácgi


V Phm Hng Linh

MC LC
TÓM TT 1
1. Gii thiu 3
2. Tng quan các kt qu nghiên cu trc đây 7
2.1. Các kt qu nghiên cu  nc ngoài 7
2.2. Các kt qu nghiên cu  Vit Nam 23
3. Phng pháp nghiên cu 25
3.1. Mô hình nghiên cu 27
3.2. La chn các bin trong bài nghiên cu 27
3.3. Mô t các bin đc s dng trong bài nghiên cu 29
3.4. Phng pháp nghiên cu thc nghim 32
3.5. Các bc thc hin 34
4. Kt qu nghiên cu thc nghim 36
4.1. Kim đnh nghim đn v 36
4.2. Xác đnh đ tr ti u s dng trong mô hình 37

4.2.1. Xác đnh đ tr ti đa 37
4.2.2. Xác đnh đ tr ti u 38
4.3. Kim đnh nhân qu Granger 41
4.4. Kt qu kim đnh mô hình VAR 43
4.5. Phân tích phân rã phng sai 46
4.6. Phân tích hàm phn ng xung 48
4.7. Phân tích mi quan h gia lm phát k vng và giá c hàng hóa trc khng
hong kinh t th gii 2008 (t tháng 01/2004 đn tháng 09/2008) 50
4.8. Phân tích mi quan h gia lm phát k vng và giá c hàng hóa sau khng
hong kinh t th gii 2008 (t tháng 10/2008 đn tháng 06/2013) 55
5. Kt lun 59
TÀI LIU THAM KHO 62
PH LC 68


PH LC

Ph lc 1: Kim đnh tính dng ca các bin 68
Ph lc 2: Kt qu kim đnh mô hình VAR 74
Ph lc 3: Kim đnh tính n đnh ca mô hình 79
Ph lc 4: Kim đnh mô hình có b đa cng tuyn không 80
Ph lc 5: Kim đnh mô hình có b phng sai thay đi không 81
Ph lc 6: Kim đnh mô hình có b t tng quan không 82
Ph lc 7: Kt qu hi quy mu ph trc khng hong 83
Ph lc 8: Kt qu hi quy mu ph sau khng hong 89

DANH MC CÁC BNG, BIU
Bng 3.1: Các bin s dng trong nghiên cu 31
Bng 4.1: Kt qu kim đnh tính dng ca các bin nghiên cu 36
Bng 4.2: Kt qu kim đnh đ tr ti đa ca mô hình nghiên cu 37

Bng 4.3: Kt qu kim đnh đ tr cn loi b ca mô hình nghiên cu 39
Bng 4.4: Kt qu kim đnh Portmanteau 40
Bng 4.5: Kt qu kim đnh nhân qu Granger gia các bin 41
Bng 4.6: Kt qu hi quy mô hình VAR 43
Bng 4.7: Kt qu phân rã phng sai 46
Bng 4.8: Kt qu phân rã phng sai trc khng hong kinh t th gii 52
Bng 4.9: Kt qu phân rã phng sai sau khng hong kinh t th gii 56



DANH MC CÁC HÌNH V,  TH
Hình 2.1: ng Phillips m rng 8

Hình 2.2: Kênh truyn dn chính sách tin t 19
Hình 4.1: Kt qu phân rã phng sai 47
Hình 4.2: Phn ng ca lm phát k vng đi vi giá c hàng hoá 49
Hình 4.3: Phn ng ca lm phát k vng đi vi giá c hàng hoá trc khng
hong kinh t th gii 51
Hình 4.4: Kt qu phân rã phng sai trc khng hong kinh t th gii 53
Hình 4.5: Phn ng ca lm phát k vng đi vi giá c hàng hoá sau khng
hong kinh t th gii 55
Hình 4.6: Kt qu phân rã phng sai sau khng hong kinh t th gii 57






1

TịM TT
Lm phát k vng đã đc nghiên cu t lâu và đc chp nhn rng rãi
trong thc thi chính sách tin t  nhiu quc gia trên th gii. Tuy nhiên, đây
là khái nim khá mi và cha đc nghiên cu nhiu ti Vit Nam. Bài
nghiên cu này xut phát t thc trng lm phát cao và bin đng mnh 
Vit Nam trong nhng nm gn đây, các gii pháp đa ra hu ht tp trung
vào vic tht cht tin t. Tuy nhiên, chính sách tin t tht cht ch có th là
mt gii pháp trong ngn hn, hn na li có chi phí c hi rt ln – đánh đi
bng tng trng kinh t. Thc t cho thy, lm phát  Vit Nam thng kéo
dài hn nhng nc khác trong khu vc. iu này ch ra rng, mt khi ngi
dân đã có k vng v lm phát, vic kim soát nó thng khó khn hn. Tính
trì tr này ca lm phát có th là kt qu ca vic ngi dân vn còn nh rõ
tình trng siêu lm phát kéo dài t gia nhng nm 1980 đn đu nhng nm
1990. Vì vy, các chính sách ca Chính ph ch có th phát huy tác dng nu
Chính ph qun lỦ đc “k vng” ca dân chúng. Nu dân chúng k vng
lm phát tng lai s gim thì chính sách kim ch lm phát ca Chính ph s
đt đc mc đích nh mong đi và ngc li. Nu Chính ph không quan
tâm đn vn đ này thì mi n lc ca Chính ph cng ch thu đc kt qu
hn ch.
By tháng đu nm 2013, ch s ca lm phát luôn  mc thp, nhng din
bin khá phc tp. Nu tháng 01 ch s CPI tng  mc 1,25%, thì tháng 02
vn tng vi mc 1,32%. Tuy cao, nhng do  thi đim ca tháng trc,
trong và sau Tt Nguyên đán nên cha gây lo ngi cho các c quan chính sách
và điu hành. Nhng t tháng 03 đn tháng 07, CPI đt ngt tng - gim theo
biên đ hình “sin”: 0,19% (tháng 03) - 0,02% (tháng 04) - 0,06% (tháng 05) -
0,05% (tháng 06) - 0,27% (tháng 07). Vy là cho đn tháng 07, tuy cng mi
2

 mc tng 2,68% so vi 31/12/2012, nhng so vi cùng k nm ngoái, CPI
đã tng 6,81%. Và vi vic giá các mt hàng nhiên liu và nng lng đu

vào cho sn xut và tiêu dùng nh xng du và đin đã tng, nhiu ngi k
vng rng tc đ ch s lm phát có th s tng t nay đn cui nm, gi lên
nhng lo ngi v mt s bt n, nh vn thng thy trong nhng nm qua.
Mc đích chính ca bài nghiên cu này là kim đnh xem giá c hàng hóa (giá
xng du, giá go) có mi quan h nh th nào đi vi lm phát k vng 
Vit Nam.
Bài nghiên cu s dng mô hình VAR vi b s liu t tháng 01 nm 2004
đn tháng 06 nm 2013 đ nghiên cu mi quan h gia giá c hàng hóa và
lm phát k vng  Vit Nam. Kt qu nghiên cu cho thy, trong ngn hn,
tn ti tác đng nhân qu Granger hai chiu gia lm phát k vng và giá du,
tn ti tác đng nhân qu Granger mt chiu t giá go đn lm phát k vng.
Bên cnh đó, mô hình còn ch ra rng: giá c hàng hóa và lm phát k vng
có mi quan h đng bin vi nhau. Trong đó, lm phát k vng ph thuc
nhiu hn vào giá go so vi giá du. Cui cùng, trong giai đon trc khng
hong kinh t th gii, lm phát k vng phn ng vi giá c hàng hóa rt
phc tp và không n đnh; trong giai đon hu khng hong, lm phát k
vng có phn ng nhanh, mnh và n đnh hn đi vi các cú sc giá c hàng
hóa trong ngn hn.

3

1. Gii thiu
T na cui nm 2010 đn na đu nm 2011, giá du tng nhanh mt cách
bt ng là do s kt hp gia nhu cu cao hn ca nhng th trng mi ni
và tình hình bt n  nhng nc xut khu du. Giá du West Texas
Intermediate (WTI) và du Brent đã tng khon 60% t tháng 06/2010 đn
tháng 04/2011. Giá lng thc thc phm cng tng, bng chng là ch s giá
lng thc ca FAO (FFPI) tng 40% t tháng 06/2010 đn tháng 02/2011
ch yu là do sn lng thu hoch kém và điu kin thi tit bt li. Sau khi
gim nh trong na cui nm 2011, giá c hàng hoá li có xu hng tng

trong nm 2012.
(Bên cnh nhng yu t theo chu k còn có các yu t thuc v cu trúc nn
kinh t đóng góp vào s gia tng ca giá c hàng hoá. Theo Chamon (2008),
n  và Trung Quc - nhng quc gia đông dân nht th gii, đang trong
giai đon phát trin, khi mà nhu cu s hu xe riêng rt ln xy ra, điu này
s gây áp lc rt ln lên giá du trong tng lai. Tng t, theo Simon
(2011), dân s th gii gia tng cng s làm cho giá lng thc tng trong
tng lai).
Ti Vit Nam, trong by tháng đu nm 2013, ch s ca lm phát luôn  mc
thp, nhng din bin khá phc tp. Nu tháng 01 ch s CPI tng  mc
1,25%, thì tháng 02 vn tng vi mc 1,32%. Tuy cao, nhng do  thi đim
ca tháng trc, trong và sau Tt Nguyên đán nên cha gây cho các c quan
chính sách và điu hành s lo ngi. Nhng t tháng 03 đn tháng 07, CPI đt
ngt tng – gim theo biên đ hình “sin”: 0,19% (tháng 03) - 0,02% (tháng
04) - 0,06% (tháng 05) - 0,05% (tháng 06) - 0,27% (tháng 07). Vy là sau 7
tháng, tuy cng ch mi  mc tng 2,68% so vi 31/12/2012, nhng so vi
cùng k nm ngoái, CPI đã tng 6,81%. Và vi vic giá các mt hàng nhiên
liu và nng lng đu vào cho sn xut và tiêu dùng nh xng du và đin đã
4

tng, nhiu ngi k vng rng tc đ ch s lm phát có th s tng t nay
đn cui nm, gi lên nhng lo ngi v mt s bt n, nh vn thng thy
trong nhng nm qua.
Giá c hàng hoá s đi cùng vi lm phát và lm phát k vng  Vit Nam.
Mt vài tác đng truyn dn trc tip t s thay đi trong giá du vào lm
phát hàng tiêu dùng phù hp vi t trng ca nhng sn phm s dng nng
lng du trong ch s giá hàng tiêu dùng. Tác đng thc s trên giá hàng tiêu
dùng có th ln hn tác đng trc tip nu s thay đi ca giá du truyn dn
vào giá thc t/giá k vng ca nhng sn phm dch v không s dng nng
lng.

S tng lên ca giá c hàng hoá đt ra thách thc cho vic qun lý kinh t v
mô và có th to ra s cn tr đi vi phc hi kinh t ca Vit Nam. Bên
cnh đó, giá c hàng hoá cao hn có th đa vào lõi lm phát - s thay đi ca
ch s không bao gm nng lng và lng thc - to ra k vng v mt
chính sách tin t tht cht hn, vì vy càng làm tng thêm tác đng xu đn
tng cu. (đc thêm nghiên cu ca Kilian (2008): Kho sát tác đng ca cú
sc giá nng lng trên nn kinh t thc). T quan đim ca chính sách tin
t, mt trong nhng ri ro chính là đng lc ca lm phát xung quanh các cú
sc giá c hàng hoá có th tác đng đn lm phát k vng. K vng lm phát
ca nhà đu t, ngi tiêu dùng c đnh là điu kin tiên quyt đi vi chính
sách tin t đ duy trì s thích ng trong thi gian dài.
Trc thc trng lm phát luôn  mc cao trong nhng nm gn đây thì vic
tìm ra cn nguyên ca cn bnh lm phát, t đó đa ra các bin pháp đ kim
soát và n đnh lm phát luôn đc các nhà kinh t và nhà làm chính sách
quan tâm nghiên cu. ã có rt nhiu nghiên cu trong và ngoài nc đào sâu
vào vn đ này. Tuy nhiên, mt khía cnh khác ca lm phát là yu t k
vng li đc ít quan tâm trong khi nó li có mt vai trò quan trng trong
5

chính sách tin t. Mt thc t gn nh hin nhiên  Vit Nam đó là khi giá
xng tng, hu ht giá các mt hàng đu tng và thng tng cao hn so vi
mc tng ca giá xng du, ngay c các mt hàng ít chu tác đng ca vic
tng giá này. ây ch là mt trong s nhng ví d cho chúng ta thy tác đng
ca k vng lên giá c.
Xut phát t lý do trên, tác gi chn đ tài “Mi quan h gia giá c hàng
hóa và lm phát k vng  Vit Nam” đ nghiên cu và làm lun vn tt
nghip thc s.
Mc tiêu nghiên cu ch yu ca đ tài là làm sáng t mi quan h gia giá
c hàng hoá trên th trng và lm phát k vng  Vit Nam.
 đt đc mc tiêu trên, trong bài nghiên cu này, tác gi s tp trung gii

quyt các câu hi nghiên cu sau:
 Th nht, giá c hàng hóa (giá xng du, giá go) có mi quan h nh th
nào vi lm phát k vng  Vit Nam?
 Th hai, mi quan h gia giá c hàng hóa và lm phát k vng nh th
nào trc và sau khng hong kinh t th gii 2008?
Trên th gii, lm phát k vng thng đc c lng theo phng pháp
kho sát và phng pháp da trên các ngun thông tin t th trng tài chính.
 Phng pháp đo lng k vng thông qua kho sát đc s dng t rt
sm và ph bin đi vi các quc gia phát trin và th trng mi ni.
Chng hn, M đã tin hành nghiên cu và kho sát lm phát k vng trên
các h gia đình theo quỦ t nm 1959 và chuyn sang kho sát theo tháng
t nm 1978; Israel tin hành kho sát trên các chuyên gia d báo, các
công ty t tháng 09 nm 1983 và thc hin ít nht hai ln mi tháng;
Philippines thc hin kho sát theo quỦ t tháng 06 nm 2001 vi 5000
doanh nghip niêm yt trên y ban chng khoán và ngoi hi Philippines
6

và gn đây nht là tháng 09 nm 2005, n  đã thc hin kho sát lm
phát k vng theo quỦ trên các h gia đình.
 Phng pháp đo lng lm phát k vng da trên th trng tài chính
đc thc hin thông qua phn bù lm phát có trong Trái phiu chính ph
(đây chính là phn chênh lch gia li sut Trái phiu chính ph danh
ngha và Trái phiu chính ph hiu chnh lm phát ng vi các điu kin
cho sn).
Vic nghiên cu, đo lng k vng lm phát  các nc đang phát trin nh
Vit Nam còn rt hn ch, cha có mt cuc kho sát nào v k vng lm
phát đc thc hin trong khi nó li là mt vn đ d dàng nhn thy  Vit
Nam. Vì vy trong bài nghiên cu này, tác gi la chn phng pháp đo
lng lm phát k vng da trên th trng tài chính đ thc hin các kim
đnh ca mình. Do hin nay Vit Nam vn cha thc hin hình thc Trái

phiu chính ph hiu chnh lm phát nên tác gi s dng lãi sut Trái phiu
kho bc k hn mt nm làm đi din cho bin Lm phát k vng trong bài
nghiên cu.
Phn còn li ca bài nghiên cu đc sp xp nh sau:
 Phn 2: Tng quan các kt qu nghiên cu trc đây.
 Phn 3: Phng pháp nghiên cu.
 Phn 4: Kt qu nghiên cu.
 Phn 5: Kt lun.
7

2. Tng quan các kt qu nghiên cu trc đây
Phn này chúng tôi s trình bày các kt qu nghiên cu thc nghim trc
đây v lm phát, lm phát k vng, cng nh mi quan h gia giá c hàng
hóa và lm phát k vng.
2.1. Các kt qu nghiên cu  nc ngoài
Lý thuyt v lm phát hin nay ch yu da trên mô hình đng Phillips do
Phillips (1958) và Lipsey (1960) phát trin da trên gi đnh rng gia tht
nghip và lm phát có mi quan h n đnh và t l nghch.
Da vào kt qu thc nghim nhiu nm v tin lng, giá c, tht nghip 
Anh, đng Phillips ban đu ra đi cho thy mi quan h nghch gia tht
nghip và lm phát và nó cng phù hp vi thc t kinh t nhiu nc Tây Âu
thi k nhng nm 50. Tc là có s “đánh đi” gia lm phát và tht nghip.
ng Phillips đc xây dng hoàn chnh và có dng nh sau:
G
p
= - e * (u - u*)
Trong đó:
G
p
là t l lm phát.

u là t l tht nghip thc t.
u* là t l tht nghip t nhiên.
e là đ dc đng Phillips.
ng này cho thy nhng đc đim sau đây:
 Lm phát bng không khi tht nghip thc t bng t l t nhiên.
 Khi tht nghip thc t thp hn tht nghip t nhiên thì lm phát xy ra.
  dc e càng ln thì mt s tng, gim nh ca tht nghip s gây ra s
tang gim đáng k v lm phát.  ln ca e phn ánh s phn ng ca
tin lng. Nu tin lng có đ phn ng mnh thì e ln, nu có tính ì
cao thì e nh (đng Phillips s xoay ngang). Nu đng Phillips gn nh
nm ngang thì lm phát phn ng rt kém vi tht nghip.
8

Friedman (1968) và Phelps (1967) đã b sung thêm vai trò ca k vng v
lm phát vào mô hình, phân bit gia đng Phillips ngn hn và đng
Phillips dài hn.
Thc t ngày nay giá c đã không h xung theo thi gian do có lm phát k
vng, vì th đng Phillips đã đc m rng thêm bng vic bao gm c t l
lm phát k vng và có dng nh sau:
G
p
= G
pe
- e * (u - u*)
Trong đó: G
pe
là t l lm phát k vng.
ng này cho thy khi tht nghip thc t bng tht nghip t nhiên thì lm
phát bng t l k vng. Nu tht nghip thc t cao hn tht nghip t nhiên
thì t l lm phát thp hn t l k vng.

Hình 2.1 ng Phillips m rng


 ng Phillips ngn hn:
ng PC
1
gi là đng Phillips ngn hn ng vi thi k mà t l lm phát
k vng cha thay đi. ng Phillips ngn hn ch ra rng trong ngn hn,
mc tht nghip cao hn đi kèm vi mc lm phát thp hn. Chiu cao ca
9

đng Phillips ngn hn phn ánh lm phát k vng, v trí cân bng dài hn
nm ti E, khi đó k vng đc điu chnh trn vn.
Xut phát t đim E, gi s có mt s kin làm tng tng cu. Mc tht
nghip s gim, lm phát s tng lên và nn kinh t nm ti đim A. Khi đó
NHTW s tng lãi sut đ đt mc mc tiêu ca nó ( mt trong hai dng) và
nn kinh t t t vn đng dc theo đng Phillips ngn hn t đim A v li
đim E. Bi vì, cn mt khong thi gian đ lãi sut tác đng ti tng cu, do
vy quá trình này thng kéo dài t mt ti hai nm. Ngc li, nu xuát phát
t đim E, mt cú sc bt li s làm nn kinh t đi ti đim B trong ngn hn.
NHTW s thay đi lãi sut đ đa nn kinh t t t quay tr li đim E.
ng Phillips ngn hn tng ng vi đng tng cung ngn hn. Vi mc
lng đã có t trc, mc giá cao hn s thúc đy các doanh nghip sn xut
nhiu hn và cn thuê thêm nhiu lao đng hn. Ti mi mc giá ca thi k
trc, mc giá cao hn ngày hôm nay hàm Ủ rng t l lm phát cao hn.
Chiu cao ca đng tng cung ngn hn ph thuc vào tc đ tng trng
ca tin lng danh ngha mà nn kinh t đã có. Khi công nhân và doanh
nghip k vng lm phát cao, h s thng nht tng lng danh ngha. Nu
lm phát din ra đúng nh k vng thì tin lng s ging nh d tính và tng
trng tin lng danh ngha s va đ. Nu lm phát cao hn mc k vng

thì tin lng thc t s thp hn so vi d tính. Doanh nghip s tng sn
xut và thuê thêm nhiu lao đng hn. Lm phát cao s đi kèm vi mc tht
nghip thp hn. ng Phillips ngn hn có đ dc đi xung. Chiu cao ca
nó phn ánh k vng lm phát đc th hin trong hp đng tin lng đã có
trc đó.
iu này gii thích ti sao hu ht các nn kinh t đu đã phi tri qua thi k
lm phát cao ti mi mc tht nghip trong nhng nm 1970 và 1980: ng
10

Phillips ngn hn đã dch chuyn lên trên. Chính ph in tin nhanh hn trc
kia. T l lm phát cân bng dài hn cao và đc k vng là s cao.
im E s di chuyn lên phía trên ng Phillips dài hn trong hình 2.1.
ng Phillips ngn hn đi qua đim này cao hn rt nhiu so vi ng
Phillips ngn hn trong d liu mà Giáo s Phillips đã nghiên cu lúc đu.
Thi k 1970 – 1980 là giai đon lm phát cao. D liu ca ng Phillips
ban đu là ca thi k có mc lm phát thp hn rt nhiu.
 ng Phillips dài hn (LPC)
T l tht nghip t nhiên và mc sn lng t nhiên là các giá tr ti trng
thái cân bng dài hn. Ti trng thái cân bng dài hn, nn kinh t va đt
mc sn lng tim nng, va có mc tht nghip cân bng. ôi khi, ngi ta
gi đây là mc sn lng t nhiên và t l tht nghip t nhiên. C hai đu
đc quyt đnh bi các yu t thc ch không phi là các yu t danh ngha.
Chúng ph thuc vào lng cung đu vào, trình đ công ngh, mc thu sut
v.v… Chúng không ph thuc vào t l lm phát nu tt c các mc giá P và
mc lng danh ngha W đu tng cùng nhau. Mc tht nghip t nhiên s
ph thuc vào tin lng thc t W/P.
Do đng tng cung dài hn là đng thng đng ti mc sn lng tim
nng – sn lng không chu tác đng ca lm phát – nên đng Phillips dài
hn s thng đng ti mc tht nghip cân bng. Mc tht nghip cân bng
không ph thuc vào t l lm phát. Hình 2.1 biu din đng ng Phillips

dài hn thng đng ti mc tht nghip cân bng U*.
Ti trng thái cân bng dài hn, lm phát không thay đi. Mi ngi s d
kin chính xác mc lm phát và điu chnh tc đ tng lng danh ngha đ
gi cho mc lng thc t không đi, mc lng thc t s duy trì  mc
lng cân bng dài hn. Tng t, lãi sut danh ngha cng đ ln đ bù đp
11

mc lm phát và duy trì mc lãi sut thc t  ti trng thái cân bng ca nó.
Mi ngi s thích nghi vi lm phát vì ngi ta đã d kin đy đ v nó.
Gi s rng t l lm phát bng 10% mt nm. ây là mc lm phát phù hp
vi các dng chính sách tin t. Chúng ta có th xem chính sách tin t  mc
tng trng tin t mc tiêu là 10% hoc lm phát mc tiêu là 10% mt nm.
Trong hình 2.1, trng thái cân bn dài hn nm ti đim E. Lm phát bng
10% đúng nh mi ngi k vng. Lng tin danh ngha tng trng hàng
nm là 10%. Mc tht nghip duy trì ti trng thái tht nghip t nhiên.
Hai kt lun quan trng t các phân tích  trên là:
Th nht, s là sai lm nu chúng ta gii thích đng Phillips ban đu th hin
mi quan h đánh đi thng xuyên gia lm phát và tht nghip. ó ch là
mi quan h đánh đi ngn hn, nó tng ng vi đng tng cung ngn hn,
khi nn kinh t phi điu chnh trc mt cú sc cu.
Th hai, tc đ điu chnh nn kinh t dc theo đng Phillips ph thuc vào
hai yu t: mc đ linh hot ca tin lng danh ngha và mc đ chính sách
tin t điu chnh lãi sut đ phc hi mc tng cu nhanh hn. Tin lng
hoàn toàn linh hot s xác lp li đng Phillips thng đng và đng tng
cung thng đng. Tc đ điu chnh nhanh ca lãi sut s bù đp cho cú sc
cu, s phc hi li mc sn lng, mc tht nghip và t l lm phát và đa
chúng v trng thái cân bng dài hn.
Các nhà kinh t theo trng phái tin t cc đoan tin rng tin lng rt linh
hot. Thông thng, ngi lao đng tha thun lng theo nm, và điu này
s ngn không cho nn kinh t luôn luôn nm ti v trí cân bng dài hn.

Nhng thay đi ca tng cu ngoài d kin khi tin lng danh ngha đã đc
xác lp có ngha là mc lng và mc giá s tm thi b sai lch. Tuy nhiên,
nhng sai lch này s sm b loi b khi tin lng đc tha thun li.
12

Nu tin lng và giá c điu chnh chm chp thì mc sn toàn dng vic
làm s không th phc hi li ngay lp tc. Tuy nhiên, chính sách tin t có
th bù đp đy đ cho cú sc cu mt khi nó đc d báo. Không có mt mâu
thun nào gia vic n đnh lm phát và n đnh tng sn lng hay vic làm.
Nhng mâu thun nh vy s ch ny sinh khi gp phi các cú sc cung.
Fischer (1977) và Taylor (1979) đã điu chnh đng Phillips bng cách đa
thêm s cng nhc danh ngha vào mô hình. Kt qu ca hàng lot điu chnh
này là đng Phillips mi New – Keynesian Phillips Curve (NKPC) đã đc
xây dng vi các đc đim v k vng, ngha là lm phát đc quyt đnh bi
các yu t k vng trong tng lai. Tuy nhiên, Woodford (2003) và
Christiano, Eichenbaum và Evans (2005) đã tip tc điu chnh đng
NKPC khi tìm thy bng chng đáng tin cy rng t l lm phát hin ti ph
thuc vào t l lm phát trong quá kh.
Phng trình đng NKPC sau hàng lot các điu chnh:

Goodfriend (1993) lp lun rng nhng ngi tham gia th trng tài chính
đã có kinh nghim v ni s lm phát, vì vy Cc D tr Liên bang đã to ra
mt xu hng tng lên trong lm phát thc t trong nhng nm 1970 bng
cách phn ng vi ni s lm phát vi mt đ tr.
Mankiw và Reis (2001) cho rng thông tin đc truyn đt mt cách rt
chm chp ra công chúng. Hu qu là phn ng ca ngi ra quyt đnh b
lch đi so vi thc t v mt thi gian. Bài nghiên cu cng cho thy tc đ
các phng tin truyn thông đa tin đn các ch th kinh t s quyt đnh s
phân tán ca k vng lm phát. iu này tng ng vi mc đ phóng đi xã
hi mà Ranyard và đng s (2008) đã đ cp.

Orphanides và Williams (2003) cho thy s hin din ca s tip thu đã làm
gia tng đ nhy cm ca k vng lm phát và cu trúc k hn ca lãi sut
13

trc các cú sc kinh t. K vng lm phát ít nhy cm hn khi lm phát mc
tiêu đc áp dng. iu này th hin đc li ích ca vic neo gi k vng
lm phát có liên kt cht ch vi thành công ca NHTW trong vic truyn đt
các mc tiêu.
Gurkaynak (2007, 2010) cho thy cách lãi sut danh ngha dài hn ca M
phn ng vi d liu kinh t v mô trong giai đon 1994 – 2005. Ông đã tìm
thy lãi sut k hn trong dài hn phn ng có Ủ ngha thng kê cng nh có
h thng đi vi thông tin đc ban hành. iu này cho bit lm phát k vng
dài hn có th không c đnh.
Pfajfar và Santoro (2006) quan tâm đn quá trình tip thu và thông tin cng
nhc nh ngun gc ca s không thng nht trong thit lp k vng gia các
ch th. S dng s liu kho sát ca i hc Michigan, tác gi nhn ra ba
vùng phân phi ca các tin trình thit lp k vng khác nhau, th hin s
không đng nht trong phn ng ca ch th trc s thay đi ca nn kinh t
v mô. Phân phi trái th hin nhóm k vng t hi quy, phân phi trung tâm
là nhóm gn hp lý và phân phi phi tip thu thích nghi và thông tin cng
nhc. Nhóm cui cùng t ra khá bi quan và cng điu hóa các bin đng
kinh t v mô.
Bernanke và Mishkin (2007) nêu bt s cn thit ca nghiên cu đ có mt
s hiu bit tt hn v các nhân t quyt đnh lm phát k vng và bng cách
nào nhng k vng đó nh hng đn lm phát thc.
Blanchard và Gali (2007) đã s dng mô hình VAR đ so sánh s nh hng
v mô ca nhng cú sc t giá du lên hai thi k ly mu khác nhau, 1970:1-
1983:4 và 1984:1-2006:4. Kt qu cng ch ra phn ng ca lm phát thc đi
vi các cú sc giá du tr nên gn nh không có trong thi k gn đây hn.
Tuy nhiên, mô hình VAR ca h không bao gm lm phát k vng và lãi sut

danh ngha trong ngn hn, và do đó không có đc nhng ngun gc thêm
14

vào ca lm phát k vng và chính sách thông qua đó đ giá du to nh
hng lên lm phát thc.
Windram (2007) cng nghiên cu v mi quan h gia k vng và nhn thc
v lm phát da trên s liu kho sát ca NHTW Anh t 1999 – 2007. Kt
qu phân tích d liu cho thy mt s gia tng trong mc giá s làm gia tng
lm phát trong ngn hn. Tc thì, nhn thc v lm phát s gia tng làm cho
khong cách gia k vng và nhn thc b phân k. Tuy nhiên, nu cú sc v
giá này tr nên dai dng thì k vng s tng lên và hi t v nhn thc lm
phát. Trong trng hp này, nu chính sách tin t phn ng hp lỦ và hiu
qu trc các cú sc lm phát, loi b nhanh chóng các cú sc này thì vic
kéo t l lm phát v mc mc tiêu s tr nên đn gin, nhanh chóng và tit
kim chi phí.
Leduc, Sill và Stark (2007) s dng mô hình VAR cu trúc đ nghiên cu
nguyên nhân lm phát cao và kéo dài trong thp niên 70 ca th k XX. Mô
hình VAR s dng d liu t kho sát trc tip nhng k vng ca công
chúng v lm phát, c th đó là d báo CPI 8 tháng ti thông qua cuc kho
sát trung v LivingSton. Các bin ngoi sinh mô hình VAR gm ch s giá c
hàng hoá, t l tht nghip, lãi sut danh ngha ngn hn, cú sc giá du và
bin tr lm phát. Kt qu bài nghiên cu ch ra rng chính sách tin t là
nguyên nhân gây ra lm phát cao và dai dng sut đu thp k 70. C th
trc nm 1979, do FED không điu tit nhng bin đng ngoi sinh lên lm
phát k vng (ta có th thy rõ lãi sut danh ngha và lãi sut thc đu không
tng) nên dn đn lm phát trong nhng nm trc 1979 rt cao và dai dng.
Tuy nhiên, sau nm 1979, chính ph điu tit nhng bin đng ngoi sinh
trong lm phát k vng thông qua tng mnh lãi sut danh ngha và lãi sut
thc làm ngn cn nhng tác đng ca bin ngoi sinh lên lm phát k vng.
Do đó, lm phát sau nm 1979  mc thp và n đnh.

15

Yash P. Mehra và Christopher Herrington (2008) ch ra lm phát k vng
s gia tng nu có mt s gia tng bt ng và tm thi ca lm phát thc t,
giá c hàng hóa, giá du, hoc trong chính lm phát k vng, trong khi lm
phát k vng s st gim nu có mt s gia tng tm thi trong tình trng tht
nghip; nhng nhng cú sc đi vi lm phát thc t, giá c hàng hóa và
chính lm phát k vng là nhng nguyên nhân chính trong s thay đi trong
lm phát k vng.  mnh và đ bn ca nhng phn ng ca lm phát k
vng đi vi s thay đi các bin s v mô, cng nh tm quan trng tng
đi ca các bin này trong vic gii thích s thay đi ca lm phát k vng đã
thay đi mt cách đáng xem xét qua các thi k mu trc và sau nm 1979.
Các kt qu ch ra rng các cú sc dng tm thi đi vi lm phát thc t,
giá c hàng hóa và chính lm phát k vng đã dn đn s gia tng dai dng
trong lm phát k vng thi k trc nm 1979, nhng s tng lên trong lm
phát k vng này yu và ngn hn cho các thi k sau nm 1979. S thay đi
này trong các phn ng đng ca lm phát k vng đi vi nhng cú sc trên
qua các thi k mu có th do tác đng ca chính sách tin t, bi vì lãi sut
thc tng đáng k đ phn ng li các cú sc trong thi k mu sau nm 1985.
Bng cách đó đã ngn các cú sc tm thi to ra s gia tng liên tc trong lm
phát k vng và lm phát thc t. Tác đng dng tm thi ca s gia tng
đt ngt trong giá du lên lm phát k vng đã dn yu đi theo thi gian, ri
bin mt hoàn toàn trong thi k mu gn đây nht 1985:1-2007:1. Trong
phn ng vi s gia tng bt ng ca giá du, lãi sut thc gim trong thi k
trc nm 1979, nhng tng trong các thi k sau nm 1979. Nhng phn
ng ca lãi sut cho thy rng phn ng mnh ca chính sách đi vi các cú
sc du k t nm 1979 có th đóng mt phn quan trng trong s st gim
nh hng ca giá du lên lm phát k vng. Nhng cú sc ngoi sinh đn
lm phát k vng vn là mt nguyên nhân quan trng trong s thay đi lm
16

phát k vng. Trong d báo 4 nm, nhng cú sc ngoi sinh gii thích khong
35 - 58% cho s thay đi trong lm phát k vng trong các thi k mu sau
nm 1979, so sánh vi 36 - 42% trong thi k mu trc nm 1979. Kt qu
này cho thy Cc D tr Liên bang phi tip tc giám sát các k vng ca
công chúng v lm phát ngn hn đ đm bo s gia tng bt ng trong lm
phát k vng cui cùng s không to ra s gia tng liên tc trong lm phát
thc t. Trong thi k gn đây, 1985:1-2007:1, các gia tng bt ng trong lm
phát k vng (đo lng ca các k vng lm phát ngn hn) bin mt mt
cách nhanh chóng vi bng chng là lm phát k vng và lm phát thc t tr
li mc trc cú sc trong vòng khong hai nm sau cú sc, vì Cc D tr
Liên bang đã không ni lng chính sách tin t, làm gia tng trong lm phát
thc t. Do đó, ta thy nhng cú sc đi vi các k vng ngn hn v lm
phát không còn tng quan vi các thc đo dài hn ca các k vng v lm
phát, to ra cái đc gi là “neo” ca các k vng lm phát dài hn.
Jongwanich và Park (2008) nghiên cu các nhân t quyt đnh lm phát ti
chín nc đang phát trin  Châu Á (trong đó có Vit Nam) bng mt mô
hình kt hp các nhân t chi phí đy (lm phát trong giá du và giá lng thc
thc phm quc t) và các nhân t cu kéo (d cu, mc chuyn t giá vào
lm phát, giá nhp khu, ch s giá ngi sn xut và ch s giá tiêu dùng).
Các tác gi đã ch ra giai đon lm phát gia tng  Châu Á 2007 – 2008 ch
yu là do d cu và k vng lm phát (cu kéo) ch không phi do các nhân
t chi phí đy, mc dù lm phát giai đon này trùng hp vi s gia tng ca
giá lng thc thc phm và giá du th gii. Tng cu tng quá mc và
chính sách tin t ni lng kéo dài nhiu nm đã khin k vng lm phát tng
lên và gây bùng phát lm phát  các nc này.
Ranyard và đng s (2008) đã nhn mnh mi quan h gia k vng và
nhn thc v lm phát. C th, s thay đi giá c ca nn kinh t góp phn
17

làm tng nhn thc v lm phát mt cách trc tip thông qua s thay đi giá
c trong quá kh hoc gián tip thông qua s phóng đi xã hi liên quan đn
các kênh truyn thông đi chúng và truyn ming. Nhn thc v lm phát còn
chu tác đng ca thu nhp cá nhân; giá tr và mc đ bin đng tng đi
ca thu nhp cá nhân so vi mc thay đi giá c – hay sc mua – s quyt
đnh tác đng thc s ca bin đng lm phát lên cm nhn ca ch th. Nhn
thc v s thay đi giá c, d báo ca các nhà kinh t và các phóng đi xã hi
tip tc tác đng lên k vng ca cá nhân v mc giá trong tng lai. Lm
phát quá kh đc gi đnh là có xu hng lp li  hu ht các cá nhân. Tuy
nhiên, cách thc chúng tác đng lên k vng s không ging nhau bi vì còn
nhiu nhân t khác làm thiên lch nhn thc và k vng ca ch th.
Blanchflower và MacCoille (2009) đã xem xét tác đng ca k vng lm
phát, trong đó ch yu tp trung vào vic thit lp các mc giá c và tin
lng. Do tin lng không đc thit lp mt cách thng xuyên nên ngi
xác lp phi quan tâm nhiu đn t l lm phát trong tng lai. Nu lm phát
đc k vng  mc cao, ngi lao đng có th yêu cu mt mc lng danh
ngha cao hn đ duy trì sc mua ca h. n lt nó, mc lng cao li
khin cho giá sn phm đu ra ca doanh nghip tng lên và vì th ngi tiêu
dùng phi s dng hàng hóa vi giá c cao hn. Hn na, nu các doanh
nghip k vng mc lm phát cao trong tng lai, khi đó doanh nghip s có
xu hng nâng mc giá hàng hóa ca mình trên th trng vì tin rng không
có s suy gim trong mc cu v hàng hóa ca h. Nhánh tác đng th hai
ca lm phát k vng lên mc lm phát thc t là tác đng lên quyt đnh đu
t và tiêu dùng. Thông qua lãi sut danh ngha th trng, khi h gia đình và
doanh nghip k vng lm phát cao trong tng lai s dn đn lo ngi lãi sut
thc suy gim và tng ng tiêu dùng s hp dn hn tit kim. Tuy nhiên,
điu này s không xy ra nu h tin rng NHTW s phn ng đ bù đp s st
18

gim trong lãi sut thc. Driver và Windram (2007) cng có quan đim đng

tình trong nghiên cu ca mình.
Gnan, Scharler và Silgoner (2009) xem xét s khác bit gia lý thuyt
Keynes c và mi, tác đng ca k vng đc quy v phía tng cung và tng
cu. Các ông cho rng, ngoài nguyên nhân do cu kéo và chi phí đy theo lý
thuyt Keynes c thì lỦ thuyt mi còn quan tâm đn tác đng ca k vng
lm phát lên mc tiêu n đnh giá c ca nn kinh t. Trong đó, v phía cu,
khi k vng lm phát cao dn đn k vng lãi sut thc thp. Do đó, h gia
đình gia tng tiêu dùng và doanh nghip cng gia tng đu t hin ti làm cho
tng cu ca nn kinh t gia tng. Vì vy, các doanh nghip s phn ng bng
vic gia tng sn xut, làm thay đi chi phí sn xut biên và gây áp lc lên
lm phát. Mt hng khác, v phía cung, vic thit lp giá c ca doanh
nghip s trc tip tác đng đn giá c chung ca nn kinh t. Do đó, tác gi
đ ngh NHTW các quc gia cn kim soát k vng lm phát đ ngn chn
kh nng k vng t hình thành.
Galati và đng s (2009) đã phân tích lm phát k vng dài hn thay đi nh
th nào trong cuc khng hong tài chính. Bng cách s dng phng pháp
đo lng da trên trái phiu và hoán đi lm phát, h tìm thy lm phát k
vng dài hn  khu vc Euro, M và Anh đã phn ng mnh m trc các
thông tin kinh t v mô. V mt lý thuyt, nhng loi thông tin này không th
nh hng đn lm phát k vng dài hn nu lm phát k vng dài hn đc
neo gi tt.
Chính sách tin t ca NHTW Châu Ểu (2011) cho thy mt cái nhìn tng
quan hn v k vng lm phát. Quan sát s đ truyn dn chính sách tin t,
ta thy k vng chu tác đng ca lãi sut chính thc (do NHTW thit lp) và
tác đng đn s gia tng giá c mt cách gián tip thông qua kênh lãi sut th