Luận văn thạc sĩ Phát triển dịch vụ ngân hàng tại ngân hàng TMCP Nam Việt

B GIÁO DCă&ăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM



TRNGăTH HÒA




NGHIÊN CU VIC S DNGăCăCH GII QUYT
TRANH CHP CA WTO NHM BO V QUYN LI
DOANH NGHIP XUT KHU THY SN VIT NAM
TRC CÁC V KIN CHNG BÁN PHÁ GIÁ




LUNăVN THC S KINH T






TP. H Chí Minh ậ Nmă2013
B GIÁO DCă&ăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM

TRNGăTH HÒA



NGHIÊN CU VIC S DNGăCăCH GII QUYT
TRANH CHP CA WTO NHM BO V QUYN LI
DOANH NGHIP XUT KHU THY SN VIT NAM
TRC CÁC V KIN CHNG BÁN PHÁ GIÁ

ChuyênăngƠnh:ăKinhădoanhăThngămi
Mã s: 60340121

LUNăVNăTHC S KINH T



NGIăHNG DN KHOA HC: GS.TS VÕ THANH THU




TP. H Chí Minh ậ Nmă2013
i

LIăCAMăOAN
TôiăcamăđoanătoƠnăb lunăvnă“Nghiên cu vic s dngăcăch gii quyt
tranh chp ca WTO nhm bo v quyn li doanh nghip xut khu thy sn
VităNamătrc các v kin chngă bánă pháăgiáẰălà công trình nghiên cu ca
riêng tôi, không sao chép bt k lunăvn,ăcôngătrìnhănghiênăcu ca tác gi nào.
i

MC LC

TRANG PH BÌA i
LIăCAMăOAN i
MC LC i
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT v
DANH MC BNG, BIU vi
DANH MC CÁC HÌNH V,ă TH vii
DANH MC CÁC PH LC viii
PHN M U 1
1.ăụănghaăvƠătínhăcp thit caăđ tài. 1
2. Mc tiêu nghiên cu và nhim v nghiên cu 2
3.ăiătng và phm vi nghiên cu 2
4. TngăquanăvƠăđim mi caăđ tài: 3
5.ăPhngăphápănghiênăcu. 7
6. Ni dung nghiên cu. 7
CHNGă1:ăCăCH GII QUYT TRANH CHP CA WTO 9
1.1. S dngă că ch gii quyt tranh chp ca WTO nhm bo v doanh
nghipătrc các v kin chng bán phá giá. 9
1.2.ăSălc v căch Gii quyt tranh chp ca WTO 10
1.2.1. Tính u vit ca Ế Ếh gii quyt tranh chp ca WTO. 10
1.2.2. Khái nim Ế Ếh gii quyt tranh chp ca WTO. 11
1.2.2.1. CáẾ Ế quan tham gia gii quyt tranh chp ca WTO. 11
1.2.2.2. Các nguyên tc gii quyt tranh chp ti WTO. 12
1.2.2.3. Quy trình, th tc Gii quyt tranh chp 13
1.2.3. Các bên liên quan ca mt v tranh chp. 15
1.2.3.1. Các bên tranh chp và bên th ba. 15
1.2.3.2. CáẾ đi tng phi chính ph 16
1.2.4. Các loi khiu kin đẾ đa ra gii quyt ti WTO. 16

ii

1.2.5. c đim pháp lý c bn các v tranh chp v chng bán phá giá. 17
1.2.5.1. Ế đim v tính cht. 17
1.2.5.2. Ế đim v ch th 17
1.2.5.3. Ế đim v phm vi. 18
1.2.5.4. Ế đim v pháp lut áp dng. 18
1.3. Thc trng gii quyt tranh chp ti WTO. 19
1.3.1. Thc trng chung. 19
1.3.2. Thc trng Gii quyt tranh chp trong ệnh vc chng bán phá giá ca
WTO. 23
1.4. Kinh nghim tham gia gii quyt tranh chp ti WTO caăcácănc. 27
1.4.1. Xây dng ẾáẾ Ế quan Ếhuyên tráẾh. 28
1.4.2. Phi hp gia Ế quan nhà nc, hip hi và doanh nghip. 30
1.4.3. S dng h tr pháp lý hiu qu - tit kim. 32
CHNGă2:ăTHC TRNG S DNGăCăCH GII QUYT TRANH
CHP CA WTO NHM BO V DOANH NGHIP VITăNAMăTRC
CÁC V KIN CBPG HÀNG THY SN. 35
2.1. Thc trng b kin bán phá giá hàng thy sn ca Vit Nam. 35
2.1.1. V kin Chng bán phá giá cá Basa Vit Nam ti Hoa K. 35
2.1.2. V kin Chng bán phá giá Tôm Vit Nam ti Hoa K. 37
2.2. S tham gia ca VităNamătrongăcăch gii quyt tranh chp ca WTO. 39
2.2.1. Vit Nam tham gia vi vai trò là bên th ba. 40
2.2.2. Vit Nam tham gia vi vai trò là bên khi kin. 41
2.2.2.1. V kin đu tiên do Vit Nam khi xng (DS404). 41
2.2.2.2. V kin th hai ca Vit Nam ti WTO (DS429). 44
2.2.2.3. Ý ngha mang ệi t vic ch đng tham gia khi kin ca Vit Nam. 45
2.3. Nghiên cu công tác t chc hai v khi kinăđu tiên ca Vit Nam. 46
2.3.1. Nghiên cu các hot đng trc khi khi kin. 46
2.3.1.1. Hip hi doanh nghip tích cẾ thúẾ đy vic khi kin. 46

2.3.1.2. C quan nhà nc lúng túng khi tip nhn yêu cu khi kin. 48
2.3.1.3. Hot đng tìm lut s t vn. 49
iii

2.3.2. Nghiên cu các hot đng trong quá trình din ra v kin. 51
2.3.3. Nghiên cu hot đng sau khi v kin kt thúc. 52
2.4. Nghiên cu nhn thc,ăđánhăgiáăvƠăs tham gia ca doanh nghip xut
khu thy sn vào quá trình gii quyt tranh chp. 52
2.4.1. Nhn thẾ và đánh giá Ếa doanh nghip v Ế Ếh gii quyt tranh chp
ca WTO và hai v kin đu tiên ca Vit Nam. 53
2.4.2. MẾ đ tham gia và sn sàng tham gia ca các doanh nghip 57
2.5. Nhng kt lun rút ra. 59
2.5.1. Li th ln ca Vit Nam khi khi kin. 59
2.5.2. Nhng u đim cn phát huy. 59
2.5.3. Nhng tn ti cn khc phc 60
CHNGă3:ăMT S GII PHÁP NHM S DNG HIU QU CăCH
GII QUYT TRANH CHP CAăWTOă BO V DOANH NGHIP
XUT KHU THY SN VITăNAMăTRC V KIN CBPG 64
3.1. Mcătiêu,ăquanăđim,ăcăs đ xut gii pháp. 64
3.1.1. MẾ tiêu đ xut gii pháp 64
3.1.2. Ậuan đim đ xut gii pháp 64
3.1.3. C s đ xut gii pháp. 64
3.1.3.1. C s lý thuyt. 65
3.1.3.2. C s thc tin. 65
3.2. Các giiăphápăđ xutădƠnhăchoăcăquanănhƠănc. 65
3.2.1. Xây dng mt Ế Ếh n đnh v gii quyt tranh chp trong khuôn kh
WTO ti Vit Nam 66
3.2.2. Nợng Ếao nng ệc ngun nhân lc chuyên v vn đ gii quyt tranh
chp ti WTO. 69
3.2.3. Ch đng phi hp vi Hip hi doanh nghip và doanh nghip. 69

3.3. Giiăphápăđ xut dành cho Hip hi doanh nghip (VASEP, VCCI). 70
3.3.1. Ch đng hn na trong vic tham gia vào quá trình gii quyt tranh
chp. 71
3.3.2. H tr đ doanh nghip tham gia nhiu hn quá trình gii quyt tranh
chp. 71
iv

3.4. Giiăphápăđ xut cho doanh nghip 72
KT LUN 74
TÀI LIU THAM KHO 75
PH LC
v


DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT

ACWL
Trungătơmătăvn lut WTO
ADA
Hipăđnh v Chng Bán phá giá ca WTO
CBPG
Chng bán phá giá
DOC
B Thngămi Hoa K
DS
V tranh chp
DSB
CăquanăGii quyt tranh chp ca WTO
DSU
Tha thun ghi nhn v các quy tc và th tcăđiu chnh vic gii

quyt tranh chp ca WTO

GATT
Hipăđnh chung v Thu quanăvƠăThngămi 1994
POR
Rà soát hành chính
VASEP
Hip hi Ch bin và Xut khu thy sn Vit Nam
VCCI
PhòngăThngămi và Công nghip Vit Nam
WTO
T chcăThngămi th gii

vi


DANH MC BNG, BIU

Bng, Biu
Trang
Bng 1.1: Tng hp s lng v tranh chp theo mt s ni dung chính
22
Bng 2.1: Phán quyt ca DOC v mc thu CBPG cá Basa Vit Nam
trong POR7, POR8 và POR9
36
Bng 2.2: Mc thu chng bán phá giá áp dng cho mt hàng tôm Vit
Nam nhp khu vào Hoa K
38
Bng 2.3: Phán quyt ca DOC v mc thu CBPG tôm Vit Nam trong
POR6, POR7.

39
Bng 2.4: Mcăđ hiu bit v Căch gii quyt tranh chp WTO
53
Bng 2.5: So sánh mcăđ thông tin nhnăđc v hai v kin gia hai
nhóm
54
Bng 2.6: Tr trung bình hai nhóm v thông tin mt s vnăđ v kin
55
Bng 2.7: Tr trung bình hai nhóm v mcăđ quan tâm ti hai v kin
55
Bng 2.8: Tr trung bình hai nhóm v li ích và mcăđ tip tc kin
56
Bng 2.9:ăSoăsánhăquanăđim v li ích hai v kin mang li cho doanh
nghip gia hai nhóm
57
Bng 2.10:ăSoăsánhăquanăđim doanh nghip v mcăđ thng xuyên mà
Vit Nam nên tip tc kin
57
Bng 2.11: Mcăđ sn lòng tham gia ca doanh nghip và v kin trong
tngălai
58

vii


DANH MC CÁC HÌNH V,ă TH

Hình v,ă th
Trang
Hình 1.1: Tng hp s lng v gii quyt tranh chp ti WTO qua các

nm
19
Hình 1.2: Bnăđ phân b s lng v kin theo quc gia
20
Hình 1.3: S lng v tranh chp theo nguyên đn
21
Hình 1.4: S lng v tranh chp theo b đn
21
Hình 1.5: S lng v kinăliênăquanălnhăvc chng bán phá giá qua các
nm
23

viii


DANH MC CÁC PH LC

Ph lc 1: Din bin chi tit v kin DS404.
Ph lc 2: Bng câu hi kho sát nhn thc,ăđánhăgiáăvƠăs tham gia ca doanh
nghip xut khu thy sn vào vic tham gia gii quyt tranh chp ca Vit Nam ti
WTO.
Ph lc 3: Danh sách các doanh nghip phn hi bng câu hi.
Ph lc 4: Hipăđnh v chng bán phá giá ca WTO.
Ph lc 5:
Tha thun ghi nhn v các quy tc và th tcăđiu chnh vic gii quyt
tranh chp ca WTO
.

1

PHN M U
1. ụănghaăvƠătínhăcp thit ca đ tài.
Ngành hàng thy sn là mt trong nhng ngành hàng ch lc, chim t trng cao
ca Vit Nam hinănay,ădoăđóănguyăcăngƠnhăhƠngănƠyăb áp các bin pháp phòng
v Thngămi quc t nhăb kin chng bán phá giá (CBPG) tiănc ngoài là
không th tránh khi. Thc tinăcngăchoăthy, mc dù hin nay các doanh nghip
thy sn Vit Nam mi ch b kin và b áp các bin pháp CBPG trong 2 v (V cá
daătrnă(t nmă2002) và tôm (t nmă2003))  Hoa K
1
,ănhngăhu qu các v
kin này còn kéo dài ti tn ngày nay gây thit hi ln cho ngành thy sn ca Vit
Nam.ăNgoƠiăra,ănguyăcădoanhănghip thy sn Vit Nam tip tc b kin ti các th
trng lnăkhácănhăEUălƠăhoƠnătoƠnăcóăth xyăraătrongătngălai.ăTrcănguyăcă
nhăvy thì vic nghiên cu các gii pháp nhm bo v doanh nghip thy sn Vit
Nam trc các v kin CBPG là vô cùng cn thit. Có rt nhiu giiăphápăđưăđc
đaăra,ătrongăđó,ămt s nghiên cuăchuyênăsơuăđưăch ra vic s dng căch gii
quyt tranh chp ca WTO đc coi là mt gii pháp hu hiu.
Thc t cngăchoăthy trongăgiaiăđon 1995 ậ 2013ăđưăcó nhiu v tranh chp
đcăđaăraăgii quytătheoăcăch ca WTO (466 v), ngày càng nhiu quc gia
đangăphátătrin ch đng hnătrongăvic tham gia gii quyt tranh chp ti WTO,
các v gii quyt tranh chpăđcăđaăraăthuc rt nhiuălnhăvcăđc bitălƠălnhă
vc phòng v thngă miănhă chng bán phá giá, chng tr cp, t vầă Trongă
tng s 466 v gii quyt tranh chp nói trên, có ti 97 v (Chim ti gn 20.8%)
xoay quanh hotăđng chng bán phá giá.
2
Thc tinăđóăcƠngăkhngă đnhăcăch
gii quyt tranh chp ca WTO thc s là mt công c hu hiu nhm bo v doanh
nghip các qucăgiaăthƠnhăviênătrc các chính sách phòng v Thngămi quc t
ngƠyăcƠngătinhăviănhăCBPG.

1
Theo: S ệiu Ếp nht ẾáẾ v Ệin CBẫẢ ệiên quan ti hàng hóa Vit Nam tính ti 31/05/2013,
chongbanphagia.vn
2
Tngăhpătă

2


n nay, VităNamăđư ch đng tham gia vào 18 v gii quyt tranh chp ti
WTO,ătrongăđóăbanăđu chúng ta ch đng vai trò làm bên th 3 trong 16 v và mi
đơyăđưăchínhăthcăthamăgiaănhămtănguyênăđnătrongă2ăv. Trong s 18 v nói trên
có ti 8 v liênăquanăđn tranh chp v CBPG,ăđc bit c 2 v mà Vit Nam là
nguyênăđnăđu là các v tranh chpăliênăquanăđn CBPG mt hàng thy sn.
3
Có
th nói, VităNamăđưăbcăđu ng dng căch gii quyt tranh chp ca WTO
nhămt công c hu hiu nhm bo v doanh nghip xut khu thy sn Vit Nam
trc các v kin CBPG  nc ngoài. Trong quá trình va thc hin, va rút kinh
nghimănhăhin nay thì vic nghiên cu v vic s dngăcăch gii quyt tranh
chp ca WTO nhm bo v quyn li doanh nghip xut khu thy sn Vit Nam
trc các v kin CBPG càng thit thcăhn.
2. Mc tiêu nghiên cu và nhim v nghiên cu
- Nghiên cu cácăđiu kin vn dng căch gii quyt tranh chp ca WTO
đ ch đng bo v quyn li ca doanh nghip xut khu.
- ánh giá thc trng s dngăcăch gii quyt tranh chp trong khuôn kh
WTO ca Vit Nam trong nhngănmăqua.
-  ra các gii pháp đ vn dng hiu qu căch gii quyt tranh chp ca

WTO nhm bo v quyn li doanh nghip xut khu thy sn VităNamătrc các
v kin CBPG.
3. iătng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu:
Quan h x lý tranh chp v CBPG mt hàng thy sn trong khuôn kh WTO.
Phm vi nghiên cu:
V không gian:
Nghiên cu vic gii quyt tranh chp trong khuôn kh WTO, tp trung nghiên
cu kinh nghim ti mt s ncă đangă phát trin gm: Brazil, Argentina, Trung
Quc và Thái Lan.


3
Tngăhpătă

3


Nghiên cu vic s dngă că ch gii quyt tranh chp ca Vit Nam ch yu
đc tin hành thông qua vicăđánhăgiáăhotăđng caăcăquanănhƠănc mà c th
là Cc qun lý cnh tranh thuc B Côngă Thng, Hip hi doanh nghip gm
VASEP và VCCI, mt s doanh nghip xut khu thy sn Vit Nam.
V thi gian:
D liuăncăngoƠiăđc thu thpătrongăgiaiăđon t nmă1995ăậ 2013,ătrongăđóă
bao gm các d liu th cp t các hipăđnh và báo cáo ca WTO, nghiên cu ca
chuyênăgiaănc ngoài v thc trng s dngăcăch gii quyt tranh chp ca WTO
trên th gii.
D liuătrongănc ch yuătrongăgiaiăđon t nmă2009ăậ 2012, bao gm d liu
th cp t các báo cáo ca VASEP, VCCI, mt s nghiên cu v hai v kin đu
tiên ca Vit Nam ti WTO. D liuăsăcpăthuăđc thông qua vic phng vn mt

s chuyên gia và bng khoăsátăthuăđc t 31 doanh nghip xut khu thy sn
Vit Nam.
V đi tng kho sát:
Kho sát tp trung ti các doanh nghip xut khu thy sn Vit Nam b kin
CBPG ti Hoa K, ch yu là các doanh nghip ti khu vc min Tây Nam B.
4. TngăquanăvƠăđim mi caăđ tài:
“Că ch gii quyt tranh chp caă WTO”ă cngănhă vic s dngă că ch này
trong các v tranh chp liên quan ti hotăđng chng bán pháăgiáăđưăđcăquyăđnh
khá c th ngay trong các hipăđnh caăWTOăcngănhănhnăđc nhiu s quan
tâm ca các nhà nghiên cuătrongăvƠăngoƠiănc. C th ni dung mt s nghiên
cuăliênăquanănhăsau:
1) Võ Thanh Thu và cng s (2009),“Cm nang phòng nga và đi phó vi các
v kin chng ẽán phá giá đi vi hàng xut khu Vit Nam”.
oƠnăTh Hng Vân và cng s (2007), “ xut nhng gii pháp đi phó vi
rào cn “Chng ẽán phá giá”  nc Nhp Khu cho các doanh nghip Vit Nam
– trng hp Thành ph H Chí Minh”
4


ơyălƠăhaiăcun sách do nhóm nghiên cuăKhoaăThngămi-Du lch-Marketing,
trngăi hc Kinh t TP.HCM nghiên cu và biên son.ăTrongăđó,ănhómănghiênă
cuă đưă trìnhă bƠyă mt cách rt chi tit v bán phá giá, chng bán phá giá trong
thngămi quc t,ăvƠăđaăraăcácăgii pháp giành cho các doanh nghip xut khu
cngănhăkin ngh đi vi căquanăqunălỦănhƠănc nhm phòng ngaăvƠăđi phó
vi các v kin CBPG.ăc bit, nhóm nghiên cuăđưăcóăphơnătíchăc th v hai
trng hp hàng thy sn Vit Nam b kin CBPG  Hoa K là v kin CBPG cá
basa nmă2002ăvƠăv kin CBPG tômănmă2003.ăNhómănghiênăcuăđưăđ xut các
doanh nghip xut khu ca Vit Nam nên hp tác vi hip hi các ngành hàng
cngănhăcăquanăqunălỦănhƠănc có liên quan nhm kinănc nguyênăđnăraăcă
quan gii quyt tranh chp ca WTO và khngăđnhăđơyălƠămt gii pháp khá hiu

qu.
2) PhòngăThngămi và công nghip VităNamă(2010),ă“Tranh chp v chng
ẽán phá giá trong WTO”
Ni dung chính ca cun sách trên là tóm tt 58 v tranh chp v CBPG đưăđc
đaăthamăvn và gii quyt ti WTO tính ti ngày 19/05/2010. Tóm tt các v vic
trênăđc trình bày theo din bin các v vic theo thi gian t giaiăđon tin hành
tham vn cho ti khi các phán quyt ca Ban hi thmăvƠăCăquanăphúcăthmăđc
đaăraăvƠătin hành thc thi. Vic tóm tt và sp xp trình t các v tranh chp ca
cunăsáchăđưăch ra các v tranh chp v CBPG hàng thy snă đcă đaă raăgii
quyt ti WTO ch yu nhm ti b đnălƠăHoaăK. C th, trong 5 v trc tip liên
quanăđn mt hàng thy sn c th thì có 4 v Hoa K b kinăliênăquanăđn CBPG
mt hàng tôm (Các v DS335, DS343, DS345, DS404). Và, có 4 v liênăquanăđn
phngăphápă“Quyăv 0”ăậ “Zeroing”ăgơyătranhăcưiămƠăHoaăK thng áp dng khi
tínhăbiênăđ bán phá giá các mt hàng k c mt hàng thy sn (Các v DS294,
DS322, DS350, DS402).
3) Nguyn Th Thu Hină(2011),ă“Nhn din nhng đẾ đim pháp ệý Ế ẽn
ca tranh chp v chng bán phá trong khuôn kh WTO”, tp chí Lut hc s
8/2011.
5


Bài nghiên cuăđưăch raăđc các đcăđimăphápălỦăcăbn ca tranh chp v
CBPG trong khuôn kh WTO.ăTrc ht, v tính cht,ăăđơyălƠăcácătranhăchp mang
tính th phát, xut phát t các tranh chp v bánăpháăgiáătrongănc thành viên. V
ch th,ăđơyălƠătranhăchp gia các thành viên tc là ch các quc gia, vùng lãnh th
là thành viên ca WTO mi có quynăđaăcácătranhăchp này ra gii quyt ti WTO.
Doăđó,ădùăcácădoanhănghip là nhngăđiătng chu nhăhng ln nht t quy
đnh v CBPG cngăkhôngăth tr thành mt bên tham gia trong các tranh chp này.
V phmăvi,ăDSBăcngăch gii quyt mt trong bn loi tranh chp: Các tranh chp
v thu CBPG chính thc, Các tranh chp v bin pháp tm thi, Các tranh chp v

bin pháp cam kt giá, Các tranh chp v s không phù hp v quyăđnh mt thành
viênăvƠăcácăquyăđnh ca ADA. V pháp lut áp dng, nghiên cu phân ra thành hai
dngăđóălƠăcácăphápălut s áp dng vi ni dung gii quyt tranh chp gm: Hip
đnh WTO, căbnălƠăđiu VI Hipăđnh GATT 1994, hipăđnh ADA, và mt s
ngunăkhácănh: tp quán quc t, thc tin ca WTO, các hipăđnh quc t khác.
Pháp lut áp dng vi quá trình t tng thì WTO s áp dng DSU, các quy tcăđc
bit b sung cho DSU ca ADA và các quy tc t tngăkhácăcóăliênăquanăđn WTO.
4) Hoàng Ngc ThităvƠăđng s (2004), Gii quyt tranh chp gia các thành
viên t chẾ Thng mi th gii WTO; Nhà xut bn Chính tr Quc gia; Hà Ni
Bài nghiên cu ca nhóm nghiên cuătrngăi hc Ngoiăthngăđưătng kt
và h thng các niădungăcăbn quan trng nht v căch gii quyt tranh chp
caăWTO,ăcóănêuăvƠăđánhăgiáăthc trng gii quyt tranh chp caăWTOăcngănhă
nêuăđc mt s bài hc kinh nghim dành cho VităNam.ăc bit, bài nghiên cu
đưănêuăraăđc khái nim v căch gii quyt tranh chpămƠătheoăđóă“C Ếh gii
quyt tranh chp ca WTO là mt tng th thng nht ẾáẾ Ế quan, ẾáẾ nguyên tc
gii quyt tranh chp và ẾáẾ quy đnh ca WTO v quy trình, th tc tin hành gii
quyt tranh chp và thi hành phán quyt ca Ế quan gii quyt tranh chp”
4
. ơyă
là khái nim th hin mtăcáchăđyăđ căch gii quyt tranh chp ca WTO mà
bài vit s k tha.


4
TheoăHoƠngăNgcăThită(2004),ăẢii quyt tranh Ếhp gia ẾáẾ thành viên t ẾhẾ Thng mi th gii
WTO, NhƠăxutăbnăChínhătrăQucăgia, HƠăNi, tr59
6


5) Gregory Shaffer và Ricardo Melendez - Otiz (2010); Dispute Settlement at

the WTO: The Developing Country Experience; Cambridge University Press
Cunăsáchăđc Gregory Shaffer và Ricardo Melendez ậ Otiz biên tp,ăNXBăi
hc Cambridge nă hƠnhănmă2010,ă lƠă tp hp nhiu nghiên cu v kinh nghim
cngănhăchinălc s dngăCăch gii quyt tranh chp WTO ca nhiu quc gia
đangăphátătrin. Các qucăgiaănƠyăđc nghiên cuăđn t ba khu vc là Nam M,
Châu Á, và Châu Phi. Kinh nghim và chinălcăđaăraătrongăcun sách này không
ch nêu v kinh nghim dn ti s thành công ca nhiuăncăđangăphátătrină(đin
hìnhălƠăBrazil);ămƠăcònăđaăraăbƠiăhc ca các quc gia hu nhăkhôngăs dngăcă
ch nƠyă(cácăncăChơuăPhi).ăángăchúăỦătrongăcun sách này có các nghiên cu
kinh nghim ni bt v các quc gia mà bài vit d đnh k tha.ăóălƠăkinhănghim
caăBrazil,ăncăđangăphátătrin s dngăcăch này thành công nht; Argentina;
Trung Quc và Thái Lan, hai qucăgiaăđangăphátătrin thuc khu vc Châu Á và có
nhiuănétătngăđng vi Vit Nam.
u đim ca các tác phm trên mà nghiên cu d đnh k tha.
- Trình bƠyăvƠăđánhăgiáă đc mt cách chi tit c th v că ch gii quyt
tranh chp ca WTO.
- aăraăđc kinh nghim s dng căch gii quyt tranh chp ca WTO.
- Phân tích sâu v bán phá giá và kin CBPG, và ch ra vic s dngăcăch
gii quyt tranh chp là mt trong nhng gii pháp hu hiu nhm bo v doanh
nghipătrc các v kin CBPG.
- Tng hp và tóm tt li mt s v tranh chp liên quan ti CBPG mt hàng
thy sn trong khuôn kh WTO tính tiănmă2010.
- NêuăraăcácăđcăđimăphápălỦăđc bit ca các v kinăliênăquanăđn CBPG
đcăđaăraăgii quyt ti WTO (Tính cht, ch th, phm vi các vnăđ tranh chp,
pháp lut áp dng)
Hn ch so vi mc tiêu nghiên cu ca đ tài:
- ChaăcóănghiênăcuăđiăvƠoăphơnă tíchăthc trng tham gia gii quyt tranh
chp ti WTO ca Vit Nam.
7

im mi đ tài so vi nhng nghiên cu trên:
-  tƠiă đư đi sâu vào phân tích các v tranh chpă liênă quană đnă lnhă vc
CBPG mt hàng thy sn trong khuôn kh WTO.
-  tƠiăđưăđánh giá đc thc trng s dngăcăch gii quyt tranh chp ca
WTO ti Vit Nam thông qua vicăđánhăgiáătrongăcôngătácăt chcăcngănh kho
sát thc t ti các doanh nghip xut khu thy sn.
-  tƠiăcngăđ xut các gii pháp c th dƠnhăchoăcăquanănhƠănc, hip hi
và doanh nghip nhm nâng cao tính hiu qu khi s dngăcăch gii quyt tranh
chp ca WTO.
5. Phngăphápănghiênăcu.
Nghiên cu s dngăphngăphápănghiênăcuăđnh tính, c th:
- Nghiên cuăđưăs dng các s liu thng kê thông qua ngun thông tin th cp,
tin hành tng hp s liuăvƠăđánhăgiáăcácăni dung cn nghiên cu. Ngoài ra tin
hành thu thpăvƠăđánhăgiáăthôngătinăsăcp thông qua vic kho sát ti các doanh
nghip xut khu thy sn.
- Nghiên cu s dngăphngăphápăquyănpăđ lp lunăvƠăđánhăgiáăcácăthôngătină
thuăđc.
- Nghiên cu còn s dng phngăphápăchuyênăgia đc thc hin bng cách
phng vn và tho lună tayă đôiă vi 5 chuyên gia v vnă đ này thuc B Công
Thng,ăVCCIăvƠăVASEP.ăPhngăphápănƠyăđc thc hin  Chngă2ănhm làm
rõ hotăđng ca căquanănhƠăncăcngănhăs tham gia ca VCCI và VASEP
trong quá trình ch đng s dng căch gii quyt tranh chp trong khuôn kh
WTO ca Vit Nam.
6. Ni dung nghiên cu.
Chngă1:ăCăch gii quyt tranh chp ca WTO.
- TrongăchngănƠy,ăhc viên s đaăraămt s nghiên cu nhm ch ra rng
vic s dngăcăch gii quyt tranh chp ca WTO là bin pháp hu hiuăđ bo v
doanh nghipăcácănc xut khu.
8

- Nghiên cu v căch gii quyt tranh chp ca WTO và thc trng s dng
căch này.
ChngănƠyăs là tinăđ đ đánhăgiáăthc trng tiăchngă2.
Chngă 2:ă Thc trng s dngă că ch gii quyt tranh chp ca WTO
nhm bo v doanh nghip VităNamătrc các v kin CBPG hàng thy sn.
- Trìnhă bƠyăsă lc v vic doanh nghip Vit Nam b kin CBPG  nc
ngoài và ch raăcăs đ có th khi kin ti WTO.
- Nghiên cu vic tham gia gii quyt tranh chp ti WTO ca Vit Nam. C
th là nghiên cu v nhng v kin mà Vit Nam tham gia vi vai trò là bên th ba
và hai v kin mà VităNamălƠănguyênăđnăch đngăđaăraăWTOă(V DS404 và
DS429ăliênăquanăđn mt hàng tôm b kin CBPG ti Hoa K).
- Nghiên cu,ăđánhăgiáăv công tác t chc vic tham gia gii quyt tranh chp
ti WTO.
- Khoăsát,ăđánh giá v ý thc và s tham gia ca các doanh nghip xut khu
thy sn v căch gii quyt tranh chp ca WTO và hai v khi kinăđu tiên ca
Vit Nam.
- Trênăcăs các nghiên cu ti chngă1ăvƠăchngă2,ăđaăraăđánhăgiáăthƠnhă
công, thun li, nhngăuăđim cn phát huy và tn ti cn khc phc ca Vit Nam
trong vic s dngăcăch gii quyt tranh chp ca WTO nhm bo v quyn li
doanh nghip xut khu thy snătrc các v kin CBPG.
ChngănƠyălƠăcăs quan trngăđ đ xut mt s gii pháp  chngă3.
Chngă3:ăMt s gii pháp nhm s dng hiu qu căch gii quyt tranh
chp caăWTOăđ bo v doanh nghip xut khu thy sn VităNamătrc
các v kin chng bán phá giá.
- Trình bày mcătiêu,ăquanăđim,ăcăs đ xut gii pháp.
-  xut các giiă phápă tngă ngă choă că quană nhƠă nc, hip hi doanh
nghip và doanh nghip.

9


CHNGă1:ăCăCH GII QUYT TRANH CHP CA WTO
1.1. S dngăcă ch gii quyt tranh chp ca WTO nhm bo v doanh
nghipătrc các v kin chng bán phá giá.
Vi xu th toàn cu hóa hin nay, tình trngăhƠngăhóaănc ngoài xâm nhp và
gây nhăhng tiêu ccăđn nn sn xut mtănc không phi là him. Trc tình
hìnhăđó, WTO cho phép các quc gia thành viên s dng các bin pháp phòng v
thngămi (Vi ba tr ct là chng bán phá giá, chng tr cp và t v)ănhămt
hƠnhăđngăchínhăđángăđ bo v nn sn xutănc mình. Trongăđó,ăchng bán phá
giá là binăphápăđ chng li s cnh tranh không lành mnh bng cách bán giá thp,
gây thit hi cho nn sn xut hocăthngămi mt quc gia. VƠ,ăđ gim thiu
tranh chp giaăcácăthƠnhăviênăliênăquanăđn binăphápănƠy,ăWTOăđưăđaăraăcácăquyă
đnh chung v CBPG trong iu VI, GATT 1994 và c th hóa bng Hip đnh v
chng bán phá giá (ADA), vi hai nhóm ni dung chính sau:
(i) Nhómăcácăđiu kin áp thu CBPG bao gm: Cách thcăxácăđnhăbiênăđ phá
giá, thit hi cho ngành sn xutătrongănc, mi quan h nhân qu gia vic bán
phá giá và thit hi, cách thcăxácăđnh mc thu vƠăphngăthc áp thu CBPG.
(ii) Nhómăcácăquyăđnh v th tcăđiu tra bao gm:ăiu kin npăđnăkin, các
bcăđiu tra, thi hnăđiu tra, quyn t tng các bên tham gia v kin, bin pháp
tm thi.
5

CácăquyăđnhăchungănóiătrênălƠăcnăc đ các nc thành viên WTO có th t
thit lpăcácăquyăđnh riêng ca mình v CBPG và tin hành các v kin CBPG theo
cácăquyăđnh niăđa này.
Tuy nhiên, thc t trongăthngămi quc t cngăchoăthy nhiu qucăgiaăđưăli
dng vicăCBPGănhămt hành vi nhm bo h th trngăvƠăđaăraănhngăquyăđnh
trái vi nguyên tc ca WTO.ăngătrc tình trngăđó,ăWTOăcngăchoăphépăcácă

nc có quyn kin nhng hành vi vi phm trên theo căch gii quyt tranh chp
ca t chc này. Mt s nghiên cuăcng đư ch ra, khi doanh nghip mtănc b
kin và áp các bin pháp CBPG mt cách không công bng thì vic s dngăcăch


5
TheoăHipăđnhăvăChngăbánăpháăgiáăcaăWTO
10


gii quyt tranh chp ca WTO là mt bin pháp khá hiu qu đ chng li các hành
vi vi phm và bo v quyn liăchínhăđángăca doanh nghip mình.
6
Vic s dng
này th hin  hai mt, đóălƠăvic mtănc thành viên ch đng tham gia vào quá
trình gii quyt tranh chp caăWTOănhălƠăbênăth baăhayănguyênăđnăvƠăcông tác
t chc cho s thamăgiaăđó.
1.2.ăSălc v căch Gii quyt tranh chp ca WTO
1.2.1. Tính u vit ca c ch gii quyt tranh chp ca WTO.
Tranh chpăthngămi quc t giaănhƠănc viănhƠă nc là mt loi tranh
chpăkháăđc bit, phát sinh trong vic thc thi các cam kt gia các quc gia liên
quan. Ngoài ra,ădoăđc thù ca các bên tranh chp là các qucăgiaăđc lp, nên vic
gii quyt loi tranh chp này cngăhoƠnătoƠnăph thuc vào ý chí các bên th hin
thông qua các cam kt liên quan. Hin nay, cóăhaiăcăch gii quyt tranh chp dành
cho các tranh chp dngănƠy,ăđóălƠ:ăcăch gii quyt tranh chp ca WTO (áp dng
cho các thành viên WTO) vƠăcăch gii quyt tranh chp theo các hipăđnhăthngă
miăsongăphngăhayăkhuăvc khác (áp dng cho nhng nc ký kt các hipăđnh
đó).
7
Trongăđó,ăcăch gii quyt tranh chp ca WTO đc coi là hiu qu hnăvƠă

đc s dng nhiuăhn do có nhngăuăđimăvt tri sau:
- Xét v các bên gii quyt tranh chp:ăcăch gii quyt tranh chp ca WTO
đc áp dng bt buc vi tt c 159 thành viên ca t chc này, lnăhnăhn s
thành viên áp dngăcăch gii quyt tranh chp còn li.
- Xét v phmăvi,ăđiătng gii quyt tranh chp:ăiătng, phm vi các tranh
chpăđc gii quyt ti WTO rng lnăvƠă đaădngăhnădoăcácă nc thành viên
WTO có cam kt v nhiu vnăđ hnăkhiăthamăgiaăt chc này.
- C ch ca WTO năđnh, minh bchăhnăkhiăxơyădng nên hn mtăcăquană
chuyên v gii quyt tranh chpăvƠăcóăquyăđnh cht ch v quyătrìnhăcngănhăth
tc gii quyt tranh chp.


6
Theo oƠnăTh Hng Vân và cng s (2007), “ xut nhng gii pháp đi phó vi rào cn “Chng ẽán phá giá”  nc
Nhp Khu cho các doanh nghip Vit Nam – trng hp Thành ph H Chí Minh”, tr5, 13, 118
7
VCCI,ăDăánăhătrăđaăbiênă(MUTRAP)ă(2011),ăẦhuyn ngh Ếhính sáẾh: Tng Ếng vai trò Ếa ẾáẾ hip
hi ếoanh nghip Vit Nam trong gii quyt tranh Ếhp thng mi quẾ t ệiên quan đn nhà nẾ
11


1.2.2. Khái nim c ch gii quyt tranh chp ca WTO.
Khái nimăcăch gii quyt tranh chp caăWTOăđc nhóm nghiên cuătrng
i hc Ngoiăthngăđaăraănhăsau: “C Ếh gii quyt tranh chp ca WTO là
mt tng th thng nht ẾáẾ Ế quan, ẾáẾ nguyên tc gii quyt tranh chp và các
quy đnh ca WTO v quy trình, th tc tin hành gii quyt tranh chp và thi hành
phán quyt ca Ế quan gii quyt tranh chp.”
8

T khái nim trên ta có th thyăcăch gii quyt tranh chp ca WTO bao gm

ba thành phn chính là căquanăgii quyt tranh chp, các nguyên tc gii quyt
tranh chp vƠăcácăquyăđnh ca WTO v quy trình, th tc tin hành gii quyt tranh
chp.
1.2.2.1. Các c quan tham gia gii quyt tranh chp ca WTO.
Th tc gii quyt tranh chpătrongăWTOăđc thc hin biăcácăcăquanăkhácă
nhau, miăcăquanăcóăchcănngăriêngăbit, toănênătínhăđc lpătrongăđiu tra và ra
quytăđnh ca căch này. Trongăđó,ăcăquanăcóătráchănhimăđaăraăquytăđnh là
căquanăgii quyt tranh chpă(DSB),ăhaiăcăquanătrc tip tham gia vào quá trình
xem xét gii quyt tranh chp là Ban hi thm và Căquanăphúcăthm.
CăQUANăGII QUYT TRANH CHP (DSB)
Căquanăgii quyt tranh chp ca WTO ậ Dispute Settlement Body (gi tt là:
DSB), thc chtăchínhălƠăi hiăđng WTO đc triu tp khi cn thit, gm đi
din tt c cácăthƠnhăviên.ăơyăchínhălƠăc quan chcănngăcóănhim v xem xét, x
líăvƠăđaăraăcácăquytăđnh gii quyt tranh chp giaăcácănc thành viên và là yu
t đm boăchoăcăch gii quyt tranh chp ca WTO vnăhƠnhătheoăđúngătrt t
ca nó. DSB có quyn thành lp Ban hi thm; thông qua các báo cáo ca Ban hi
thm và ca Căquanăphúcăthm; giám sát vic thi hành quytăđnh, khuyn ngh
gii quyt tranh chp;ăchoăphépăđìnhăch cácănghaăv vƠănhng b (tr đa).ăTuyă
nhiên, DSB ch là că quană raă quytăđnh ch không trc tip xem xét gii quyt
tranh chp.
BAN HI THM


8
TheoăHoƠngăNgcăThită(2004),ăẢii quyt tranh Ếhp gia ẾáẾ nẾ thành viên t ẾhẾ thng mi th gii (WTO),
Nhà xutăbnăchínhătrăqucăgia.,ătr59.
12


Ban Hi thm bao gm t 3 ậ 5 thành viên, có nhim v xem xét mt vnăđ c

th b tranh chpătrênăcăs cácăquyăđnhăWTOăđcăbênănguyênăđnăvin dn. Kt
qu làm vic ca Ban hi thm là mt báo cáo trình DSB thông qua, giúpăDSBăđaă
ra khuyn ngh dành cho các bên tranh chp. Trên thc t,ăđơyălƠăcăquanătrc tip
tham gia gii quyt tranh chp dù không nm quyn quytăđnh.
CăQUANăPHÚCăTHM (APPELLATE BODY)
Căquanăphúc thm gm 7 thành viên do DSB b nhim, là mt thit ch mi
trong căch gii quyt tranh chp ca WTO, cho phép báo cáo ca Ban hi thm
đc xem xét li (Khi có yêu cu),ăđm boătínhăđúngăđn ca báo cáo gii quyt
tranh chp. Tuy nhiên Căquanăphúc thm ch xem xét li khía cnh pháp lý và gii
thích pháp lut trong báo cáo ca Ban hi thm ch khôngăđiu tra li các yu t
thc tin ca tranh chp. Kt qu làm vic ca Căquanăphúc thm là mt báo cáo
trongăđóăcóăth gi nguyên, saăđi hocăđoăngc các kt lun trong báo cáo ca
Ban hi thm. Báo cáo ca Căquanăphúcăthmăđc thông qua ti DSB và không
th b phnăđi hay khiu ni tip.
1.2.2.2. Các nguyên tc gii quyt tranh chp ti WTO.
ơyălƠănhngăquyăđnhăcóătínhăcăbn,ăquanătrngălƠmăcăs,ăcnăcăđăđăraăcácă
quyăđnhăcăthăvăgiiăquytăcácătranhăchpăphátăsinhăgiaăcácăncăthƠnhăviênăcaă
WTO. Trcătiên,ăviătăcáchălƠămtăcăquanătrcăthucăWTO,ăDSBăsătuơnătheoă
miănguyênătcăcăbnăcaăWTOătrongăquáătrìnhăgiiăquytătranhăchp.ăóălƠăcácă
nguyênătcăThngămiăkhôngăphơnăbităđiăx,ătădoăhoáăthngămiătngăbcăvƠă
bngăconăđngăđƠmăăphán,ădădăđoán,ăthúcăđyăcnhătranhăbìnhăđngăvƠăkhuynă
khíchăphátătrinăvƠăciăcáchăkinhăt.
Ngoài ra DSB còn gii quyt tranh chp da trên các nguyên tc sau.
- Nguyên tcăbìnhăđng gia các thành viên tranh chp.
Theo nguyên tcănƠy,ăcácănc thành viên tranh chp dù ln hay nh, phát trin
hay chm phát trină đuă bìnhă đngă nhă nhauă trongă vic gii quyt tranh chp.
Nguyên tc này chi phi miăgiaiăđon ca quá trình gii quyt tranh chp. Nguyên
tcănƠyăcngăchiăphi hotăđng ca các hi thm viên và các thành viên Căquană
13

phúc thm. Trong quá trình gii quyt tranh chp thì các hi thm viên và các thành
viên Căquanăphúcăthmăđuăbìnhăđng nhau trong vicăđaăraăỦăkin,ăquanăđim v
các vn đ gii quyt tranh chp.
- Nguyên tc bí mt.
Các cuc hp ca Ban hi thm và Căquanăphúcăthm là không công khai, các
bên tranh chp ch thamăgiaăkhiăđc yêu cu.ăNhăvy ni dung các cuc hp này
là bí mtăđi viăcácănc thành viên th ba. Ngoài ra nguyên tcănƠyăcngăth hin
trongăgiaiăđon tham vn, ni dung tham vn giaăcácănc tranh chpăkhôngăđc
thôngăbáoăchoăcácăncăthƠnhăviênăkhácăđc bit.
- Nguyên tcăđng thun ph quyt.
Theoăiuă6.1,ăiuă16.4,ăiuă17.14,ăvƠăiu 22.6 - tho thun DSU thì các
quytăđnh v vic thành lp Ban hi thm, thông qua báo cáo ca Ban hi thm hay
Căquanăphúcăthm, thông qua yêu cu tr đaăđu da trên nguyên tcăđng thun
ph quyt. Nh nguyên tc này mà trong hu ht miătrng hp, vic thành lp
Ban hi thm, báo cáo ca Ban hi thm (nu không có kháng cáo ca bên tranh
chp trong thi hnăquyăđnh), và báo cáo ca Căquanăphúcăthm, yêu cu tr đaă
đuăđc thông qua mt cách t đng.
ơyăchínhălƠămtăđim tin b ln so viăcăch gii quyt tranh chp theo hip
đnh GATT nhmătngăhiu qu và tránh s trì tr trong gii quyt tranh chp.
9

1.2.2.3. Quy trình, th tc Gii quyt tranh chp
Quy trình, th tc gii quyt tranh chpătheoăcăch caăWTOăđưăđcăquyăđnh
c th trong tho thun DSU, bao gm bnăgiaiăđonăcăbn: Tham vn, hi thm,
phúc thm, và thi hành phán quyt.ăSălc v cácăgiaiăđonănhăsau:ă(Chi tit xem
ti ph lc 5:
Tha thun ghi nhn v các quy tc và th tẾ điu chnh vic gii
quyt tranh chp ca WTO
)

GIAIăON THAM VN
Tt c các tranh chp ca WTO luôn btăđu bngăgiaiăđon tham vn, trong giai
đon này hai bên có tranh chp tinăhƠnhăđƠmăphánăđ đaăraămt tha thun thng


9
TheoăHoƠngăNgcăThită(2002),ăC Ếh gii quyt tranh Ếhp Ếa T ẾhẾ thng mi th gii, thẾ tin và Ệinh
nghim đi vi Vit Nam, HăNgoiăThng,ătr13-15
14


nhtăđ gii quyt tranh chp.ăơyălƠăth tc bt bucăvìăxuăhng gii quyt tranh
chp trongăWTOălƠătránhăđiăđu giaăcácăncăthƠnhăviên.ăGiaiăđon này btăđu
khi mt bên gi yêu cu tham vn bngăvnăbn lên DSB. Trong vòng 60 ngày k t
khi có yêu cu tham vn mà vic tham vn không gii quytăđc tranh chp hoc
c hai bên cùng cho rng vic tham vn không gii quytăđc tranh chp thì bên
khiu kin có quyn yêu cu thành lp Ban hi thm.
GIAIăON HI THM
Nu tham vn không thành công thì bên khiu kin có quyn yêu cu thành lp
Ban hi thm và quá trình gii quyt tranh chpăbc vàoăgiaiăđon th hai. Ban hi
thm s làm vic vi các bên liên quan gm bên khiu kin, bên b khiu kin và
bên th ba nhmăđánhăgiáămt cách khách quan các tình tit thc t, kh nngăápă
dng các hipăđnh, tha thun liên quan ca WTO nhm h tr DSBăđa ra các
khuyn ngh hay phán quyt. Báo cáo cui cùng ca Ban hi thm s đcăđaăraă
trongă vòngă 9ă thángă trongă trng hpă thôngă thngăvƠă 6ă thángă trongă trng hp
khn cp. Nu các bên tranh chp không có yêu cuăkhángăcáoăthìăcoiănhăDSBăs
thông qua báo cáo ca ban hi thm;ătrongătrng hp có kháng cáo t bên tranh
chp thì quá trình gii quyt tranh chpăbcăvƠoăgiaiăđon phúc thm.
GIAIăON PHÚC THM
Giaiăđon phúc thm mi v vică đc thc hin bi hiă đng xét x gm 3

thành viên thuc 7 thành viên caăCăquanăphúcăthm. Quá trình t tng caăCă
quan phúc thmăđc gi kín và các báo cáo caăcăquanănƠyăđc son tho mà
không có s tham gia ca các bên tranh chp hay bên th ba.ăGiaiăđon phúc thm
ch xem xét li khía cnh pháp lý hay gii thích pháp lut trong báo cáo ca Ban
Hi thmăvƠăđcăđaăraătrongăvòngă60ăngƠyăk t ngày có thông báo kháng cáo.
BáoăcáoănƠyăsauăkhiăđc DSB thông qua s tr thành phán quyt ca DSB và các
bên liên quan bt buc phiăthiăhƠnhămƠăkhôngăđc phép phnăđi hay kháng cáo
tip.
GIAIăON THI HÀNH PHÁN QUYT
SauăkhiăDSBăđaăraăphánăquyt thì các bên tranh chpăliênăquanăbc vào giai
đon thi hành phán quyt này. Các bên liên quan có th thc hin ngay lp tc hoc