TRNG I HC KINH T TP.HCM
VIN ÀO TO SAU I HC
LÊ TH HNH
MI QUAN H GIA QUN TR VN
LUÂN CHUYN VÀ HIU QU KINH DOANH
CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT TI
S GIAO DCH CHNG KHOÁN TP. HCM
LUN VN THC S KINH T
TP.H Chí Minh ậ Nm 2013
TRNG I HC KINH T TP.HCM
VIN ÀO TO SAU I HC
LÊ TH HNH
MI QUAN H GIA QUN TR VN
LUÂN CHUYN VÀ HIU QU KINH DOANH
CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT TI
S GIAO DCH CHNG KHOÁN TP. HCM
Chuyên ngành: Tài Chính ậ Ngân Hàng
Mã s: 60340201
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHÓA HC: TS. BÙI HU PHC
TP.H Chí Minh ậ Nm 2013
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan đ tài ắMi quan h gia qun tr vn luân
chuyên và hiu qu kinh doanh ca các công ty niêm yt ti S Giao dch
chng khoán Thành ph H Chí Minh” là công trình nghiên cu do tôi
thc hin, vi s hng dn, h tr t Thy TS. Bùi Hu Phc. Các ni
dung và kt qu nghiên cu trong lun vn này là trung thc và cha tng
đc ai công b trong bt k công trình nghiên cu nào khác.
Tp. H Chí Minh, ngày 25 tháng 03 nm 2013
Ngi cam đoan
Lê Th Hnh
LI CÁM N
Li đu tiên tôi xin trân trng cám n Quý Thy Hiu Trng và Ban
Giám Hiu trng i hc Kinh t TP. H Chí Minh đã t chc và to
nhiu điu kin thun li cho tôi đc có c hi d hc lp Cao hc Tài
chính doanh nghip khóa 18 nm 2008 – 2011 ti nhà trng
ng thi tôi xin chân thành cám n đn Quý Thy Cô - nhng
ngi đư truyn đt kin thc cho tôi trong sut hai nm hc cao hc va qua
ti trng i hc Kinh t TP. H Chí Minh
Và tôi rt vô cùng cám n Thy TS. Bùi Hu Phc đã tn tình
hng dn, giúp đ tôi trong sut quá trình thc hin lun vn này
Cám n tt c các bn đng môn trong lp vì c duyên đc gp nhau,
cùng nhau hc tp, cùng nhau chia s kinh nghim, nim vui trong công vic
và cuc sng
Cui cùng, tôi xin gi li cám n đn gia đình tôi, nhng ngi thân
luôn luôn h tr và thng xuyên đng viên tinh thn tôi trong sut quá trình
hc tp và hoàn thành đ tài nghiên cu này
TP. H Chí Minh, tháng 03 nm 2013
Lê Th Hnh
MC LC
TÓM TT 1
1. GII THIU 3
2. TNG QUAN V CÁC NGHIÊN CU TRC ÂY 5
2.1. Nghiên cu ca Shin và Soenen (1998) 5
2.2. Nghiên cu ca Deloof (2003) 5
2.3. Nghiên cu ca Lazardidis và Tryfonidis (2006) 5
2.4. Nghiên cu ca Raheman & Nasr (2007) 6
2.5. Nghiên cu ca Gill, Biger và Mathur (2010) 7
2.6. Nghiên cu ca Hunh Phng ông và Jyh-tay Su (2010) 7
2.7. Nghiên cu ca Nobanee, K. AlShattarat và E. Haddad (2010) 7
2.8. Kt lun 9
3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 10
3.1. D liu nghiên cu 10
3.2. nh ngha các bin 10
3.3. Phng pháp và mô hình nghiên cu 12
3.4. Gi thit nghiên cu 14
4. NI DUNG VÀ KT QU NGHIÊN CU 15
4.1. Mô t thng kê 15
4.2. Mô t h s tng quan 17
4.3. Mô t tác đng ca các bin gii thích lên kt qu hot đng ca DN 18
4.3.1. Mô hình 1: Mi quan h gia t sut li nhun hot đng trên DTT và k
thu tin bình quơn RCP
it
18
4.3.2. Mô hình 2: Mi quan h gia t sut li nhun hot đng trên DTT và
chu k HTK bình quơn ICP
it
19
4.3.3. Mô hình 3: Mi quan h gia t sut li nhun hot đng trên DTT và k
thanh toán tin bình quơn PDP
it
21
4.3.4. Mô hình 4: Mi quan h gia t sut li nhun hot đng trên DTT và
chu k luơn chuyn TM bình quơn CCC
it
22
4.4. Các kim đnh thng kê 24
4.4.1. Kim đnh s phù hp ca mô hình 24
4.4.2. Kim đnh gi thuyt v Ủ ngha ca h s hi quy 25
4.4.3. Kim đnh phng sai sai s không thay đi 25
4.4.4. Kim đnh đa cng tuyn 34
4.4.5. Kim đnh hin tng t tng quan 36
4.4.6. Kim đnh tính dng 37
5. KT LUN 48
5.1. Kt lun 48
5.2. Hn ch ca đ tài 49
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC
PH LC 1: CÁC KT QU NGHIÊN CU TRC ÂY
PH LC 2: D LIU 50 CÔNG TY NGHIÊN CU NM 2009-2011
PH LC 3: S LIU SAI PHÂN BC 1 CA 50 CÔNG TY NGHIÊN CU
NM 2009-2011
PH LC 4: KT QU HI QUY MÔ HÌNH PH CA CÁC MÔ HÌNH
DANH MC CÁC CH VIT TT
CCC : Chu k luơn chuyn tin mt
DN : Doanh nghip
GDCK : Giao dch chng khoán
HTK : Hàng tn kho
ICP : K luân chuyn hàng tn kho
LN : Li nhun
NVL : Nguyên vt liu
OIS : Li nhun hot đng / doanh thu thun (EBIT/DTT)
PDP : K thanh toán
QR : T s thanh toán nhanh
RCP : K thu tin
SG : T l tng trng doanh thu
TDE : T s N / Vn chu s hu
TM : Tin mt
DANH MC CÁC BIU
Biu đ 2.1: Biu đ phn d theo OIS (mô hình 1) 26
Biu đ 2.2: Biu đ phn d theo OIS (mô hình 2) 28
Biu đ 2.3: Biu đ phn d theo OIS (mô hình 3) 30
Biu đ 2.4: Biu đ phn d theo OIS (mô hình 4) 32
DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 2.1: Tóm tt các nghiên cu trc đơy 8
Bng 2.2: Tóm tt các bin đc s dng trong mô hình 10
Bng 2.3: Bng k vng v mi quan h gia các bin gii thích và bin ph thuc
14
Bng 2.4 Mô t thng kê các bin 15
Bng 2.5: Mô t h s tng quan 17
Bng 2.6: Mô t tác đng ca bin gii thích RCP
it
18
Bng 2.7: Mô t tác đng ca bin gii thích ICP
it
20
Bng 2.8: Mô t tác đng ca bin gii thích PDP
it
21
Bng 2.9: Mô t tác đng ca bin gii thích CCC
it
23
Bng 2.10: Mô t kt qu Kim đnh White cho mô hình 1 27
Bng 2.11: Mô t kt qu Kim đnh White cho mô hình 2 29
Bng 2.12:Mô t kt qu Kim đnh White cho mô hình 3 31
Bng 2.13: Mô t kt qu Kim đnh White cho mô hình 4 33
Bng 2.14: Mô t tác đng ca bin gii thích ICP
it
35
Bng 2.15: Kt qu kim đnh nghim đn v chui OIS
it
38
Bng 2.16: Kt qu kim đnh nghim đn v chui OIS
it-1
39
Bng 2.17: Kt qu kim đnh nghim đn v chui SG
it
40
Bng 2.18: Kt qu kim đnh nghim đn v chui QR
it
41
Bng 2.19: Kt qu kim đnh nghim đn v chui TDE
it
42
Bng 2.20: Kt qu kim đnh nghim đn v chui RCP
it
43
Bng 2.21: Kt qu kim đnh nghim đn v chui ICP
it
44
Bng 2.22: Kt qu kim đnh nghim đn v chui PDP
it
45
Bng 2.23: Kt qu kim đnh nghim đn v chui CCC
it
46
1
TÓM TT
Trong nhng nm gn đơy, kinh t th gii liên tip tri qua nhng thi k khó
khn, đc bit là cuc khng hong tài chính toàn cu, bt ngun t nn kinh t M
trong nm 2008 đư nh hng sơu sc đn tình hình kinh t ca hu ht các nc,
hàng lot các nn kinh t ln nh đu lao dc, sn xut đình tr, GDP thu hp, tht
nghip tng cao. Các DN Vit Nam tuy không chu nh hng trc tip t cuc
khng hong nhng cng không thoát khi s đình tr trong sn xut kinh doanh,
xut khu gim mnh, cùng vi s thu hp tiêu dùng ca ngi dơn và gim sút
trong hot đng đu t, hiu qu kinh doanh ca hu ht DN đu gim sút.
T quỦ 3/2009, mc dù nn kinh t Vit Nam c bn đư vt qua thi k
khng hong và đi vào giai đon tng trng mi, các DN vn gp nhiu khó khn
trong vn đ huy đng và s dng hiu qu ngun vn hot đng. Do đó vic ti u
hóa ngun vn, đc bit vn luơn chuyn nhm nơng cao hiu qu ca mi DN luôn
là nhim v quan trng hàng đu ca các nhà qun tr tài chính công ty.
Cho đn nay, đư có nhiu lỦ thuyt và nghiên cu hin đi v ti u hóa qun
tr vn luơn chuyn. Tuy nhiên, trong bi cnh kinh t ca Vit Nam hin nay, vic
nghiên cu và tìm ra gii pháp phù hp đ giúp các DN Vit Nam nơng cao hn na
hiu qu ca vic s dng đng vn là vô cùng quan trng và cn thit. tài này
nghiên cu mi quan h gia chu k chu chuyn tin mt và các thành phn ca chu
k chu chuyn tin mt gm k thu tin, k luơn chuyn hàng tn kho và k thanh
toán vi hiu qu hot đng các công ty niêm yt trên sàn giao dch chng khoán
TP.H Chí Minh, t đó đa ra gii pháp nhm ti u vic qun tr ngun vn luơn
chuyn nhm nơng cao hiu qu kinh doanh ca công ty.
Kt qu nghiên cu cho thy có mi tng quan cht ch gia qun tr vn
luơn chuyn và hiu qu kinh doanh ca DN. C th là khi DN rút ngn k thu tin
hoc đy nhanh tc đ luơn chuyn HTK hoc kéo dài k thanh toán hoc rút ngn
chu k luơn chuyn TM s làm tng hiu qu kinh doanh ca DN.
2
Tóm li, bài nghiên cu là mt bng chng thc nghim ti Vit Nam, đóng
góp thêm vào kt qu nghiên cu trc đơy v mi quan h gia qun tr vn luơn
chuyn và hiu qu kinh doanh ca DN. Do đó, các nhà qun tr có th to ra li
nhun cho công ty bng cách qun tr chu k luơn chuyn tin mt mc phù hp
và đm bo các thành phn ca nó đc duy trì mc ti u nht.
3
1. GII THIU
Vn luơn chuyn là vn cn thit cho hot đng kinh doanh hàng ngày ca DN.
Qun tr vn luơn chuyn là vic đu t vào các tài sn lu đng ca DN và vic s
dng mt phn ngun vn t n phi tr đ đu t vào các tài sn lu đng này.
Qun tr vn luơn chuyn là mt nhim v quan trng ca ngi qun lỦ tài
chính. Vì qun tr vn luơn chuyn không ch tác đng đn kt qu hot đng ca
DN mà còn nh hng đn kh nng thanh toán ca DN (Shin và Soenen, 1998).
Chu k luơn chuyn tin mt là mt ch tiêu đc s dng đ đo lng hiu qu
qun tr vn luơn chuyn (Mussawi, Laplaute và các Kieschnick, 2006). Do đó,
qun tr vn luơn chuyn liên quan đn vic qun tr chu k luơn chuyn tin mt và
các thành phn ca nó, gm k thu tin, k luơn chuyn hàng tn kho và k thanh
toán.
Chu k luơn chuyn tin mt đc tính toán theo công thc nh sau:
CCC = RCP + ICP – PDP
Trong đó:
CCC: Chu k luơn chuyn tin mt (ngày)
RCP: K thu tin (ngày)
ICP: K luơn chuyn hàng tn kho (ngày)
PDP: K thanh toán (ngày)
Nh vy, nghiên cu mi quan h gia qun tr vn luơn chuyn và li nhun
ca DN là nghiên cu mi quan h gia chu k luơn chuyn tin mt và các thành
phn ca chu k luơn chuyn tin mt vi li nhun.
Theo các quan đim truyn thng, vic nơng cao hiu qu qun tr vn luơn
chuyn có th thc hin bng cách rút ngn chu k luơn chuyn TM thông qua vic
gim bt thi gian mà TM gn vi dòng vn luơn chuyn. iu này có th xy ra
bng cách ct gim s ngày d tr HTK thông qua vic gia tng tin đ sn xut và
phơn phi hàng hoá đn khách hàng, hoc là rút ngn k thu tin, hoc là kéo dài s
ngày tr chm thông qua vic làm chm đi s thanh toán cho các nhà cung cp. Tuy
nhiên, vic làm ngn đi chu k chuyn đi TM có th nh hng đn LN ca công
4
ty, vic ct gim s ngày d tr HTK có th làm gia tng chi phí thiu ht hàng,
vic ct gim k thu tin có th làm cho công ty mt đi nhng khách hàng có uy tín
tt và vic kéo dài thi gian tr n có th nguy hi đn danh ting tín nhim ca
công ty. Do vy, qun tr vn luơn chuyn hiu qu liên quan đn vic qun tr chu
k luơn chuyn tin mt và các thành phn ca nó (k thu tin bình quơn, k luơn
chuyn hàng tn kho và k thanh toán bình quơn) mc thích hp nhm mc tiêu
ti đa hóa li nhun doanh nghip và ti đa hóa giá tr cho các c đông (Lazaridis
và Tryfonidis, 2006). Qun tr vn luơn chuyn không đy đ dn đn các công ty
đi mt vi phá sn. Mt khác, quá nhiu vn luơn chuyn s gơy ra lưng phí tin
mt và cui cùng là gim li nhun (Chakraborty, 2008). Do đó quan đim truyn
thng cho rng chu k chu chuyn TM ti u là mt thc đo chính xác và toàn
din hn ca vic qun tr hiu qu vn luơn chuyn.
Bài lun vn có hai (02) mc tiêu nghiên cu nh sau:
- Nghiên cu mi quan h gia qun tr vn luơn chuyn và hiu qu kinh
doanh ca Công ty niêm yt ti S GDCK TP.H Chí Minh thông qua các ch tiêu
chu k luơn chuyn tin mt, k thu tin, k luơn chuyn hàng tn kho và k thanh
toán.
- xut các kin ngh đ nơng cao hiu qu qun lỦ vn luơn chuyn ca các
doanh nghip niêm yt ti S GDCK TP.H Chí Minh
Bng phng pháp phơn tích tng quan và hi quy đa bin chy trên phn
mm Eviews, lun án phơn tích mi tng quan gia vic qun tr vn luơn chuyn
thông qua các ch tiêu chu k chu chuyn tin mt, k thu tin, k luơn chuyn hàng
tn kho và k thanh toán vi hiu qu kinh doanh ca các Công ty niêm yt ti S
GDCK TP.H Chí Minh. T các phơn tích đó tác gi s đ xut các gii pháp nhm
nơng cao hiu qu qun tr vn luơn chuyn cho các công ty.
Tác gi nghiên cu qun tr vn luơn chuyn ca 50 công ty c phn phi tài
chính vi quy mô vn khác nhau đang niêm yt c phiu ti S GDCK TP.H Chí
Minh trong giai đon t 2009-2011.
5
Ngoài phn m đu, kt lun, mc lc, tài liu tham kho, ph lc, phn ni
dung ca đ tài gm 05 phn:
1- Gii thiu
2- Tng quan v các nghiên cu trc đơy
3- Phng pháp nghiên cu
4- Ni dung và kt qu nghiên cu
5- Kt lun và đ xut
2. TNG QUAN V CÁC NGHIÊN CU TRC ÂY
2.1. Nghiên cu ca Shin và Soenen (1998)
Shin và Soenen nm 1998 đư s dng mt mu gm 58,985 công ty trong giai
đon 1975-1994 đ nghiên cu mi quan h gia chu k kinh doanh ròng và li
nhun công ty. Kt qu h tìm thy mi tng quan nghch rt mnh gia đ dài
chu k kinh doanh ròng và li nhun DN.
2.2. Nghiên cu ca Deloof (2003)
Nm 2003, Deloof đư nghiên cu mi quan h gia qun tr vn luơn chuyn
và kt qu hot đng ca DN vi mt mu gm 1,009 công ty phi tài chính quy mô
ln ca B trong khong thi gian t 1992-1996. Kt qu nghiên cu (ph lc 1.1)
cho rng có mt mi tng quan nghch chiu gia gia hiu qu hot đng vi chu
k luơn chuyn tin mt cng nh vi chu k thu tin và k luơn chuyn hàng tn
kho. Deloof cho rng các nhà qun lỦ có th tng li nhun công ty bng cách rút
ngn k thu tin và k luơn chuyn hàng tn kho. Ông cng cho rng các công ty
làm n kém hiu qu hn thì kéo dài ngày tr n hn.
2.3. Nghiên cu ca Lazardidis và Tryfonidis (2006)
Lazardidis và Tryfonidis (2006) đư nghiên cu mi quan h gia li nhun và
qun tr vn luơn chuyn ca 131 công ty niêm yt trên th trng chng khoán
Athens ASE(Athens Stock Exchange) trong giai đon 2001-2004. Trong đó, li
nhun hot đng thun (GROSS PR-Gross operating profitability) là bin ph
thuc, đc s dng đ đo lng li nhun ca công ty và chu k luơn chuyn tin
mt và các thành phn ca nó là các bin đc lp, đc dùng đ đo lng vic qun
6
tr vn luơn chuyn. Ngoài ra, tác gi còn đa vào mô hình 03 bin kim soát đó là
t l n, quy mô doanh nghip đc đo lng bng logarit t nhiên ca doanh thu
và t l đu t tài chính dài hn. Bin gi ngành công nghip cng đc tác gi đa
vào mô hình.
Theo bng kt qu (ph lc 1.2) cho thy mi quan h nghch chiu có Ủ
ngha thng kê gia li nhun hot đng thun và chu k luơn chuyn tin mt, k
thu tin bình quơn và ngc li, k thanh toán bình quơn li có mi quan h thun
chiu vi li nhun. K luơn chuyn hàng tn kho th hin mi quan h nghch
chiu, nhng không có Ủ ngha thng kê (sig > 0.05). Ngha là, vic rút ngn chu k
luơn chuyn tin mt, gim s ngày thu tin khách hàng s làm tng li nhun hot
đng doanh nghip và kéo dài thi gian thanh toán cho các hóa đn đ tn dng thi
hn cp tín dng t các nhà cung cp s ci thin li nhun doanh nghip. Ngoài ra,
tác gi còn phát hin thêm rng các doanh nghip có quy mô ln thì li nhun hot
đng cao. Tóm li, các nhà qun tr có th to ra li nhun cho công ty bng cách
qun tr chu k luơn chuyn tin mt mc phù hp và đm bo duy trì các thành
phn ca nó mc ti u nht.
2.4. Nghiên cu ca Raheman & Nasr (2007)
Raheman & Nasr nm 2007 đư chn mt mu gm 97 công ty ca Pakistan
đang niêm yt trên th trng chng khoán Karachi (KSE) trong thi gian t nm
1999 đn nm 2004. Tác gi nghiên cu tác đng ca các ch tiêu khác nhau trong
qun tr vn luơn chuyn trên li nhun ròng ca DN. Hi quy đa bin và mi tng
quan Pearson đc tác nhóm tác gi này s dng trong phơn tích. Kt qu bài
nghiên cu (ph lc 1.3) cho thy có mt mi quan h nghch chiu gia các ch
tiêu trong qun tr vn luơn chuyn gm k thu tin, k luơn chuyn HTK và chu k
luơn chuyn tin mt vi li nhun. C th, khi chu k luơn chuyn tin mt càng
dài s dn đn làm gim li nhun ca doanh nghip và các nhà qun tr có th gia
tng giá tr cho c đông bng cách gim chu k luơn chuyn tin mt mc ti u
nht. Bên cnh đó, nhóm tác gi cng ch ra rng quy mô ca DN, đo lng bng
logarit t nhiên ca doanh s, và li nhun ca DN tng quan thun chiu.
7
2.5. Nghiên cu ca Gill, Biger và Mathur (2010)
Trong bài nghiên cu ca Gill, Biger và Mathur - USA (2010), nhóm tác gi
nghiên cu mi quan h gia qun tr vn luơn chuyn và li nhun DN gp vi
mt mu gm 88 công ty sn xut ca M niêm yt trên Sàn giao dch chng khoán
New York trong 3 nm t 2005-2007. Kt qu nhóm tác gi tìm ra mi quan h
nghch chiu gia k thu tin và li nhun, mi quan h thun chiu gia chu k
luơn chuyn TM và li nhun. Tuy nhiên h không tìm thy mi quan h có Ủ ngha
gia li nhun DN và k luơn chuyn HTK và k thanh toán (ph lc 1.4).
2.6. Nghiên cu ca Hunh Phng ông và Jyh-tay Su (2010)
Nm 2010, Hunh Phng ông và Jyh-tay Su đư tin hành nghiên cu v
mi quan h gia hiu qu DN và chu k chu chuyn TM và các thành phn ca
chu k chu chuyn TM. Nghiên cu thc hin trên 130 công ty niêm yt trên th
trng chng khoán Vit Nam trong giai đon 2006-2008. Bin ph thuc đc s
dng trong mô hình là li nhun ròng trên tài sn (không bao gm tài sn tài chính),
các bin đc lp gm: chu k chu chuyn TM, k thu tin, k luơn chuyn HTK, k
thanh toán và các bin kim soát gm: logarit t nhiên ca doanh thu, t s n và t
l tài sn tài chính c đnh trên tng tài sn. Kt qu (ph lc 1.5) cho thy có mi
quan h nghch chiu gia li nhun vi k thu tin, k luơn chuyn HTK và chu k
luơn chuyn TM, đng thi có mi quan h nghch chiu gia li nhun và k thanh
toán cho nhà cung cp.
2.7. Nghiên cu ca Nobanee, K. AlShattarat và E. Haddad (2010)
Mt nghiên cu thc hin trong nm 2010 là nghiên cu ca Haitham
Nobanee ( Jordan), Wasim K. AlShattarat và Ayman E. Haddad (Kuwait) thc hin
tháng 02 nm 2010 đư phơn tích và kim đnh mi tng quan gia chu k TM, chu
k kinh doanh và chu k thng mi ròng và kh nng sinh li ca DN. Vic phơn
tích này da trên mt mu gm 5,802 công ty phi tài chính đang niêm yt trên sàn
giao dch New York, American Stock Exchange, Nasdaq và trên th trng OTC
trong khong thi gian t 1990-2004 ( 87,030 bin quan sát). Phng trình c
lng nh sau:
8
Ois
it
=+
1
ois
it-1
+
2
qr
it
+
3
tde
it
+
4
sg
it
+
5
rcp
it
+
6
icp
it
+
7
pdp
it
+
8
oc
it
+
8
ccc
it
+
8
ntc
it
+
it
T kt qu kim nghim (ph lc 1.6), bài nghiên cu kt lun rng: chu k
chuyn đi TM ngn hn, chu k thng mi ròng ngn hn, và chu k kinh doanh
ngn hn không phi luôn luôn gn lin vi mt s gia tng v LN ca Công ty,
điu này biu th cho tm quan trng ca vic đt đc mt đ dài ti u ca chu k
chuyn đi TM, chu k thng mi ròng, và chu k kinh doanh đ mà gim thiu
chi phí tn tr và chi phí c hi ca HTK, khon phi thu, và khon phi tr và ti
đa hóa LN và giá tr th trng ca các công ty.
Bng 2.1: Tóm tt các nghiên cu trc đây
Tác gi
Tên đ tài nghiên cu
Bin ph
thuc
Bin đc lp
Kt qu
hi quy
Nhóm tác gi
Shin và
Soenen
(1998)
Mi quan h gia qun tr
vn luơn chuyn và li nhun
ca các công ty
Li nhun hot
đng gp
(GROSS
PROFIT)
Chu k kinh doanh ròng
-
Tác gi
Deloof
(2003)
Qun tr vn luơn chuyn và
li nhun- vi mt mu gm
1,009 công ty phi tài chính
ca B
Li nhun hot
đng gp
(Gross
Operating
Income)
Chu k luơn chuyn tin mt
-
K thu tin bình quơn
-
K luơn chuyn hàng tn kho
-
K thanh toán bình quân
-
Nhóm tác gi
Lazardidis và
Tryfonidis
(2006)
Mi quan h gia qun tr
vn luơn chuyn và li nhun
ca các công ty niêm yt trên
sàn chng khoán Athens
Li nhun hot
đng gp
(GROSS
PROFIT)
Chu k luơn chuyn tin mt (CCC)
-
K thu tin bình quân(A/R)
-
K luơn chuyn hàng tn kho (INV)
N/A
K thanh toán bình quơn (A/P)
+
Nhóm tác gi
Raheman &
Nasr
(2007)
Qun tr vn luơn chuyn và
li nhun- Nghiên cu trng
hp các công ty Pakistan
Li nhun hot
đng thun
(NOP)
Chu k luơn chuyn tin mt(CCC)
-
K thu tin bình quơn (ACP)
-
K luơn chuyn hàng tn kho
(ITID)
-
K thanh toán bình quơn (APP)
-
9
Nhóm tác gi
Gill, Biger và
Mathur
(2010)
Qun tr vn luơn chuyn và
li nhun gp ca các doanh
nghip M
Li nhun hot
đng gp
(Gross
Operating
Income)
Chu k luơn chuyn tin mt (CCC)
+
K phi thu khách hàng (AR)
-
K chuyn đi hàng tn kho (INV)
N/A
K thanh toán cho nhà cung cp
(AP)
N/A
Nhóm tác gi
Hunh
Phng
ông và Jyh-
tay Su (2010)
Qun tr vn luơn chuyn và
hiu qu kinh doanh ca các
doanh nghip Vit Nam
Li nhun hot
đng gp
(GROSSPR)
Chu k luơn chuyn tin mt (CCC)
-
K phi thu khách hàng (AR)
-
K chuyn đi hàng tn kho (INV)
-
K thanh toán cho nhà cung cp
(AP)
+
Nhóm tác gi
Nobanee, K.
AlShattarat
và E. Haddad
(2010)
Tác đng qun tr vn luân
chuyn và li nhun -các
công ty phi tài chính M
Li nhun hot
đng trên DTT
(EBIT/DTT)
Chu k kinh doanh (OC)
+ / -
Chu k thng mi ròng (NTC)
+ / -
Chu k luơn chuyn tin mt (CCC)
+ / -
K thu tin bình quơn (ACP)
+ / -
K luơn chuyn hàng tn kho (ICP)
+ / -
K thanh toán cho ngi bán (APP)
+ / -
Ghi chú: N/A: Không có Ủ ngha thng kê
2.8. Kt lun
Có rt nhiu nghiên cu v mi quan h gia hiu qu hot đng ca DN vi
qun tr vn luơn chuyn đư đc thc hin trên th gii cng nh ti Vit Nam.
Hu ht các nghiên cu này cung cp bng chng thc nghim v mi quan h gia
qun tr vn luơn chuyn và các thành phn ca nó vi li nhun DN. Mc dù,
nhng nghiên cu này đư đc tin hành các quc gia khác nhau và môi trng
khác nhau nhng đu có kt qu thng nht vi nhau, đó là đu ch ra mi quan h
nghch chiu có Ủ ngha thng kê gia chu k luơn chuyn TM và li nhun ca
10
DN. Vic qun tr vn luơn chuyn hiu qu có ngha là chu k luơn chuyn TM
đc rút ngn, s tác đng tích cc đn vic gia tng li nhun DN, t đó làm gia
tng giá tr cho các c đông. Trên c s nhng nghiên cu này, tác gi đư k tha
phng pháp nghiên cu đ thc hin nghiên cu thc nghim mi quan h gia
qun tr vn luơn chuyn và hiu qu kinh doanh ca các công ty đang niêm yt trên
S GDCK TP.HCM.
3. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
3.1. D liu nghiên cu
Ngun d liu: báo cáo tài chính đư đc kim toán trong 03 nm 2009-2011
ca 50 công ty c phn phi tài chính bt k đang niêm yt trên S GDCK TP.HCM,
đc công b trên Website ca S Giao Dch Chng Khoán TP.HCM
.
D liu dùng cho nghiên cu đc trích t các báo cáo tài chính hàng nm ca
các công ty niêm yt gm: Bng cơn đi k toán, kt qu hot đng kinh doanh. T
d liu trên, tác gi thng kê, tng hp và tính toán giá tr ca các bin s dng
trong mô hình.
Tác gi nghiên cu qun tr vn luơn chuyn ca các công ty trong giai đon
t nm 2009-2011 do t nm 2009 nn kinh t th gii đư bt đu hi phc sau cuc
khng hong tài chính, kinh t Vit Nam tuy còn nhiu khó khn nhng đư dn n
đnh và đi vào mt giai đon phát trin mi, cn tranh khc lit và đy thách thc.
3.2. nh ngha các bin
Bng 2.2: Tóm tt các bin đc s dng trong mô hình
STT
Ký hiu
Tên bin
Công thc tính
Bin ph thuc: OIS đc s dng đ đo lng hiu qu kinh doanh ca doanh nghip
1
OIS (%)
LN hot đng trên doanh thu
thun (Operating Income to
sales)
OIS = EBIT/ Doanh thu thun
Bin đc lp: CCC và các thành phn ca CCC (RCP,ICP, PDP) đc s dng đ đo
lng kh nng qun tr vn luơn chuyn
11
1
RCP (ngày)
K thu tin bình quơn
(Receivable collection period)
RCP = 365/ vòng quay khon phi thu
2
ICP
(ngày)
K luơn chuyn hàng tn kho
(Inventory conversion period)
ICP = 365/ vòng quay hàng tn kho
3
PDP
(ngày)
K thanh toán bình quơn
(Payable deferral period)
PDP = 365/ vòng quay khon phi tr
4
CCC
(ngày)
Chu k luơn chuyn tin mt
(Cash conversion cycle)
CCC = K thu tin bình quơn + K
luơn chuyn hàng tn kho – K thanh
toán bình quân
( CCC = RCP + ICP – PDP )
Bin kim soát: Li nhun hot đng/ DTT nm trc, T l tng trng, T s thanh
toán nhanh, T s n/vn ch s hu
1
OIS
t-1
(%)
LN hot đng trên doanh thu
thun nm trc (Operating
Income to sales)
OIS
t-1
= EBIT
t-1
/ Doanh thu thun
t-1
2
SG (%)
T l tng trng doanh thu
(Growth of sales)
SG = (Doanh thu nm
t
– doanh thu
nm
t-1
)/ Doanh thu nm
t-1
3
QR
T s thanh toán nhanh
(Quick Ratio)
QR = (Tài sn lu đng – HTK)/ N
ngn hn
4
TDE
T s N/Vn ch s hu
(Total Debt to Equity)
TDE = Tng n / Vn ch s hu
Bin ph thuc s dng trong mô hình là OIS – Li nhun hot đng trên
doanh thu thun, dùng đ đo lng hiu qu kinh doanh ca doanh nghip, theo
nghiên cu ca Nobanee, Alshattarat và Haddad thc hin nm 2010
Bài nghiên cu này, cng nh hu ht các bài nghiên cu liên quan đn mi
quan h gia qun tr vn luơn chuyn và li nhun ca doanh nghip, s dng 04
bin đc lp trong mô hình: CCC, RCP, ICP, PDP bi vì CCC và các thành phn
ca nó là tiêu chí đo lng hiu qu qun tr vn luơn chuyn.
Trong đó:
- K thu tin bình quơn (RCP) là s ngày trung bình t khi bán hàng cho đn
khi thu xong tin t khách hàng.
- K luơn chuyn hàng tn kho (ICP) là khong thi gian trung bình cn thit
đ chuyn đi nguyên vt liu thô sang thành phm và bán nhng sn phm này.
12
- K thanh toán bình quơn (PDP) là khong thi gian trung bình t khi mua
hàng hóa cho ti khi tr ht tin cho ngi bán.
- Chu k luơn chuyn tin mt (CCC) là khong thi gian t khi tr tin mua
nguyên vt liu thô đn khi thu tin bán thành phm.
Ngoài ra, tác gi còn s dng thêm 04 bin kim soát OIS
it-1,
SG
,
QR
và TDE
vào mô hình đ kho sát thêm mi tng quan gia các ch tiêu này vi kt qu hot
đng ca DN
3.3. Phng pháp và mô hình nghiên cu
Mô hình đc xơy dng đ phn ánh các yu t tài chính tác đng đn hiu
qu kinh doanh là mô hình hi quy bi.
Da trên c s lỦ lun, mc đích nghiên cu và ng dng mô hình trong
nghiên cu ca Haitham Nobanee (Jordan), Wasim K. AlShattarat và Ayman E.
Haddad (Kuwait) thc hin tháng 02 nm 2010 kim đnh mi tng quan gia chu
k TM, chu k kinh doanh và chu k thng mi ròng và kh nng sinh li ca DN
da trên mt mu gm 5,802 công ty phi tài chính đang niêm yt trên sàn giao dch
New York, American Stock Exchange, Nasdaq và trên th trng OTC trong
khong thi gian t 1990-2004. Mô hình hi quy tng quát tác gi s dng cho d
liu ca các công ty ti Vit Nam nh sau:
OIS
it
=+
1
ois
it-1
+
2
sg
it
+
3
qr
it
+
4
tde
it
+
5
rcp
it
+
6
icp
it
+
7
pdp
it
+
8
ccc
it
+
it
Trong đó:
ois
it
: Sai phơn bc 1 ca Li nhun trc thu và lưi vay/doanh thu thun
ois
it-1
: Sai phơn bc 1 ca Li nhun trc thu và lưi vay/doanh thu
thun nm trc
sg
it
: Sai phơn bc 1 ca T l tng trng
qr
it
: Sai phơn bc 1 ca T s thanh toán nhanh
tde
it
: Sai phơn bc 1 ca T s N/ Vn ch s hu
rcp
it
: Sai phơn bc 1 ca K thu tin
icp
it
: Sai phơn bc 1 ca Chu k HTK
pdp
it
: Sai phơn bc 1 ca K tr tin
13
ccc
it
: Sai phơn bc 1 ca Chu k chu chuyn TM
i
: H s tng quan
: Sai s
i đc đnh ngha là công ty, t đc đnh ngha là thi gian.
Các bin trong mô hình tác gi ly sai phơn bc 1 ca d liu đ có đc các
chui dng. Vì khi hi quy gia các chui thi gian không dng s có th có hin
tng ắhi quy gi mo” do yu t xu th to ra và kt qu c lng s không th
tin cy đc.
Mô hình hi quy chi tit đc xây dng nh sau:
Mô hình 1:
OIS
it
=
0
+
1
OIS
it-1
+
2
sg
it
+
3
qr
it
+
4
tde
it
+
5
rcp
it
+
Mô hình 2:
OIS
it
=
0
+
1
OIS
it-1
+
2
sg
it
+
3
qr
it
+
4
tde
it
+
5
icp
it
+
Mô hình 3:
OIS
it
=
0
+
1
OIS
it-1
+
2
sg
it
+
3
qr
it
+
4
tde
it
+
5
pdp
it
+
Mô hình 4:
OIS
it
=
0
+
1
OIS
it-1
+
2
sg
it
+
3
qr
it
+
4
tde
it
+
5
ccc
it
+
D liu nghiên cu gm các ch tiêu trong 03 nm ca 50 công ty nên gm
150 quan sát, tuy nhiên mô hình c lng da trên sai phơn bc 1 ca các bin nên
mô hình c lng gm 100 quan sát.
Phng pháp s dng đ c lng các tham s ca mô hình là phng pháp
bình phng nh nht – OLS (Ordinary Least Squares). Theo quan đim ca kinh t
lng, s vn đng ca mt bin kinh t (bin ph thuc) chu tác đng ca 2 yu
t: th nht là các yu t tác đng mt cách có h thng ti nó (các bin đc lp) và
th nhì, chính là các tác đng ngu nhiên khác có nh hng phi h thng ti bin
ph thuc – thành phn này đc gi là sai s. Khi s dng s liu ca mu đ c
lng các tham s ca mô hình kinh t lng thì sai s ngu nhiên đc đi din
bng các giá tr ca phn d trong hàm hi quy mu. Các phn d có giá tr tuyt
14
đi càng nh thì các c lng càng chính xác. Vì vy, tiêu chun c lng ca
phng pháp OLS là da trên tng bình phng các phn d đt giá tr cc tiu.
B d liu nghiên cu s đc x lỦ bng phn mm Eview 5.1 đ chy ra mô
hình hi quy c lng mi quan h gia qun tr vn luơn chuyn vi
hiu qu kinh doanh ca công ty. Sau đó, tác gi thc hin kim đnh s phù hp
ca mô hình; kim đnh Ủ ngha ca h s thng kê; kim đnh phng sai sai s
không thay đi; kim đnh vn đ đa cng tuyn và kim đnh t tng quan trong
mô hình.
3.4. Gi thit nghiên cu
tài đa ra 04 gi thit sau:
- Rút ngn k thu tin bình quơn (RCP) s làm tng li nhun ca công ty,
ngha là h s ca RCP có Ủ ngha thng kê và mang du (-)
- Rút ngn k luơn chuyn hàng tn kho (ICP) s làm tng li nhun ca công
ty, ngha là h s ca ICP có Ủ ngha thng kê và mang du (-).
- Kéo dài k thanh toán bình quơn (PDP) s làm tng li nhun ca công
ty, ngha là h s ca PDP có Ủ ngha thng kê và mang du (+).
- Rút ngn chu k luơn chuyn tin mt (CCC) s làm tng li nhun ca
công ty, ngha là h s ca CCC có Ủ ngha thng kê và mang du (-)
Bng 2.3: Bng k vng v mi quan h gia các bin gii thích và bin ph thuc
Bin đc lp
Du d báo ca tác gi
Du ca nhng
nghiên cu trc
RCP
it
-
-
ICP
it
-
-/ N/A
PDP
it
+
+ / - / NA
CCC
it
-
-
OIS
it-1
+
+
SG
it
+
+
QR
it
+
+
TDE
it
-
-
15
4. NI DUNG VÀ KT QU NGHIÊN CU
4.1. Mô t thng kê
Kt qu thng kê các bin đc trình bày chi tit trong bng sau:
Bng 2.4 Mô t thng kê các bin
OISIT
OISIT_1
SGIT
QRIT
TDEIT
RCPIT
ICPIT
PDPIT
CCCIT
Mean
-0.023969
0.029848
-0.158493
-0.137512
0.283986
10.43580
19.74642
7.466241
22.71598
Median
-0.010642
0.009793
0.009527
-0.031836
0.064599
1.246720
1.662490
-1.101088
2.639456
Maximum
1.251686
1.251686
2.860385
5.928684
20.44307
716.4228
1089.763
493.0558
1259.577
Minimum
-1.428458
-0.853210
-12.35721
-13.93744
-2.616697
-112.4765
-1003.016
-147.0900
-1080.952
Std. Dev.
0.225735
0.175291
1.513592
1.627300
2.226766
78.06324
185.3183
59.57423
230.2214
Skewness
-1.395257
2.319022
-5.538277
-5.637370
7.597683
7.514803
1.244827
5.443937
2.005289
Kurtosis
29.06327
31.12674
44.10117
54.83791
68.89737
68.55154
24.70193
46.13629
20.98982
Jarque-Bera
2862.837
3385.936
7549.984
11726.20
19055.68
18845.39
1988.217
8247.023
1415.493
Probability
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
0.000000
Sum
-2.396929
2.984797
-15.84926
-13.75120
28.39859
1043.580
1974.642
746.6241
2271.598
Sum Sq. Dev.
5.044672
3.041965
226.8052
262.1625
490.8904
603293.0
3399945.
351359.9
5247188.
Observations
100
100
100
100
100
100
100
100
100
Ngun: Tác gi tính toán t chng trình Eviews
Bng 2.3 mô t tóm tt các bin ph thuc và gii thích ca mô hình nghiên cu.
T bng 2.3 có th thy:
OIS
it
– Sai phơn bc 1 ca t sut LN hot đng trên doanh thu
thun nm nghiên cu: mc trung bình là - 0.02 %, mc cao nht
là 1.25% và mc thp nht là -1.43%
OIS
it-1
– Sai phơn bc 1 ca t sut LN hot đng trên doanh thu
thun nm trc nm nghiên cu: mc trung bình 0.03%, mc
cao nht 1.25% và mc thp nht là -0.85%
SG
it
– Sai phơn bc 1 ca T l tng trng ca các DN: mc
trung bình 0.16%, mc cao nht 2.86% và mc thp nht là không
tng trng và st gim 112%
QR
it
– Sai phơn bc 1 ca T s thanh toán nhanh ca các DN:
16
mc trung bình là -0.14, mc cao nht 5.93 và mc thp nht là
gim 13.94
TDE
it
– Sai phơn bc 1 ca T s N/ Vn ch s hu ca các DN:
mc trung bình 0.28, mc cao nht 20.44 và mc thp nht là
-2.62
RCP
it
– Sai phơn bc 1 ca K thu tin ca các DN: mc trung
bình 10 ngày, mc cao nht 716 ngày và mc thp nht là -112
ngày, cho thy k thu tin bin đng mnh
ICP
it
– Sai phơn bc 1 ca K luơn chuyn HTK ca các DN:
mc trung bình 20 ngày, mc cao nht 1,090 ngày và mc thp nht
là -1,003 ngày. K luơn chuyn HTK cng dao đng mnh gia các
nm
PDPit – Sai phơn bc 1 ca K thanh toán tin ca các DN: mc
trung bình 7.5 ngày, mc cao nht 493 ngày và mc thp nht là -
147 ngày
CCC
it
– Sai phơn bc 1 ca Chu k chu chuyn TM ca các DN:
mc trung bình 23 ngày, mc cao nht 1,260 ngày và mc thp nht
là âm (-) 1,981 ngày
Các tham s đc trng cho dng phân phi xác xut:
H s bt đi xng Skewness
– h s cho bit phân phi đang xét có b
lch so vi phân phi chun không, nu có thì là lch trái hay lch phi, kt
qu nh sau: a s các bin đu có ch s Skewness > 0 => Phân phi b
lch phi, ch 02 bin Ois
it
và sg
it
có ch s Skewness <0 => Phân phi b
lch trái
H s nhn Kurtosis – h s đo đ nhn hình chóp, cho bit mc đ dao
đng ca mt phân phi, kt qu cho thy bin RCP
it
, PDP
it
và SGit có đ