BẤT BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG THU NHẬP CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM






























Chuyên ngƠnh: Kinh T Phát Trin

Mƣ s: 60310105



Ngi hng dn khoa hc
TS. Lê Ngc Uyn





OAN

Tôi xin cam đoan lun vn nƠy hoƠn toƠn do tôi thc hin. Các đon trích dn
vƠ s liu s dng trong lun vn đu đc dn ngun vƠ có đ chính xác cao nht
trong phm vi hiu bit ca tôi. Tôi xin chu trách nhim v li cam đoan danh d
ca tôi.
Hc viên thc hin


Lê Th Minh Tuyn





 hoƠn thƠnh đ tài này mt cách hoàn chnh, bên cnh s n lc c gng ca
bn thân còn có s hng dn nhit tình ca Quý thy cô, cng nh s đng viên
ng h ca gia đình, bn bè trong sut thi gian hc tp và thc hin đ tài. Tôi xin
chân thành bày t lòng bit n đn Cô Lê Ngc Uyn, ngi đƣ tn tình giúp đ,

góp ý và to mi điu kin tt nht cho tôi hoƠn thƠnh đ tài.
Xin chân thành bày t lòng bit n đn toàn th quý Thy Cô trong khoa Kinh
t Phát trin đƣ tn tình truyn đt nhng kin thc quỦ báu cng nh to mi điu
kin thun li nht cho tôi trong sut quá trình hc tp và thc hin đ tài.
Xin chân thành bày t lòng bit n đn gia đình, nhng ngi đƣ không ngng
đng viên, h tr và to mi điu kin tt nht cho tôi trong sut thi gian hc tp.
Cui cùng, tôi xin chân thành bày t lòng cm n đn các anh ch và các bn
đng nghip đƣ h tr cho tôi rt nhiu trong sut quá trình hc tp, nghiên cu và
thc hin đ tài mt cách hoàn chnh. c bit, gi li cám n chơn thƠnh đn anh
Nguyn Ngc Thuyt hc viên K19 KTPT và anh Châu v nhng kin thc trao đi
cng nh d liu đƣ chia s cùng tôi, giúp tôi hoƠn thƠnh đ tài tht tt.
Mc dù tôi đƣ có nhiu c gng hoàn thin lun vn bng tt c s nhit tình
vƠ nng lc ca mình, tuy nhiên không th tránh khi nhng thiu sót, rt mong
nhn đc nhng đóng góp chơn thƠnh t quý thy cô và các bn.









DAN

 1
 
:         
 6
1.1 Các khái nim 6

1.2 Các yu t nh hng đn bt bình đng gii trong thu nhp 8
1.2.1. Yu t phi kinh t - Các quan nim vƠ t tng truyn thng 8
1.2.2. Yu t kinh t 9
1.3 Mô hình nghiên cu thc nghim 10
1.3.1. Mô hình hƠm thu nhp Mincer 11
1.3.2. Phng pháp phơn tách Oaxaca 12
1.4 Khung phân tích 14
1.5 Cách tính vƠ quy đi mt s bin trong mô hình 15
1.5.1. Thu nhp bình quơn theo gi 15
1.5.2. Bin s nm đi hc 15
1.5.3. Bin nm kinh nghim 16
1.5.4. Quy đi mt s bin đnh tính 16
1.6 Quy trình trích lc d liu 18
1.6.1. Gii thiu b d liu vƠ phn mm s dng 18
1.6.2. Mô t các bin 18
1.6.3. Tinh lc d liu 20
1.6.4. Cách thc c lng 20
1.6.5. Trình t thc hin 21
1.7 Mt s kt qu chính ca các nghiên cu đƣ thc hin 21
TÓM LC ụ CHÍNH CHNG 1 25


 : 
 26
2.1 Tng quan v bt bình đng gii trong thu nhp ti Vit Nam 26
2.2 Các yu t nh hng đn bt bình đng gii trong thu nhp 31
2.2.1. Nhóm yu t đc tính ca ngi lao đng: 31
2.2.2. Nhóm yu t v giáo dc, trình đ đƠo to 33
2.2.3. Nhóm yu t lao đng-vic lƠm 35
2.2.4. Yu t khu vc đa lỦ 37

2.2.5. Môi trng vƠ chính sách liên quan đn thu nhp vƠ vn đ gii 38
TÓM TT ụ CHÍNH CHNG 2 40

: 

41
3.1 D liu nghiên cu vƠ mô hình thc nghim 41
3.1.1 D liu nghiên cu 41
3.1.2 Mô hình hi quy hƠm thu nhp Mincer 41
3.1.3 Mô hình phơn tách Oaxaca 44
3.1.4 Mô hình tng tác 45
3.2 Kt qu phơn tích hƠm hi quy thu nhp Mincer 45
3.2.1. Kim đnh mô hình 45
3.2.2. Kt qu hi quy hƠm thu nhp Mincer 46
3.3 Kt qu phơn tách tin lng 51
TÓM TT ụ CHÍNH CA CHNG 3 57

:  58
4.1 Kt lun 58
4.2 Gi Ủ chính sách 60
4.3 u đim vƠ hn ch ca nghiên cu, hng nghiên cu mi ca đ tƠi 62









- KSMS : Kho sát mc sng h gia đình Vit Nam
- THPT: Trung hc ph thông
- Tp.HCM: ThƠnh ph H Chí Minh
- UNDP: Chng trình phát trin Liên Hip Quc
- VHLSS 2010: B s liu Kho sát mc sng h gia đình Vit Nam nm 2010
- (CEDAW): Công c xóa b mi hình thc phơn bit đi vi ph n
- CMKT: Chuyên môn k thut
- HDI: Ch s phát trin con ngi
- GII : Ch s bt bình đng gii




Bng 1.1 S nm đi hc quy đi cho bc giáo dc đi hc 15
Bng 1.2 S nm đi hc quy đi cho bc dy ngh 15
Bng 1.3 Thông tin ngun d liu đc trích lc 19
Bng 1.4 Tng hp kt qu mt s nghiên cu chính 22
Bng 2.1 So sánh th hng HDI và GII ca Vit Nam và các nc ASEAN, 2011 27
Bng 2.2 Lao đng phơn theo chuyên môn k thut 27
Bng 2.4 Thu nhp bình quơn theo gi ca nam vƠ n theo nhóm tui 29
Bng 2.5 Tui kt hôn trung bình ln đu (SAMA), t trng đƣ tng kt hôn ca các
nhóm tui, gii tính vƠ chênh lch SAMA, 1999-2010 32
Bng2.6 Lao đng phơn theo gii tính vƠ bng cp chuyên môn 34
Bng 3.1: Bin đc lp vƠ kì vng du 42
Bng 3.2 Tng hp các bin trong mô hình 43
Bng 3.3 Kt qu hi quy ca mô hình hi quy hƠm thu nhp Mincer cho c lao
đng nam vƠ n 46
Bng 3.4 Kt qu hi quy hƠm Mincer đi vi lao đng nam 50
Bng 3.5 Kt qu hi quy hƠm Mincer đi vi lao đng n 51
Bng 3.6 Kt qu phơn tích Oaxaca 52

Bng 3.7 Kt qu phơn tích Oaxaca theo đ tui 53
Bng 3.8 Kt qu hi quy mô hình Mincer vi các bin tng tác. 55




S đ 1.1: Khung phơn tích đ tƠi 14
S đ 1.2 Quy trình phơn tích ca đ tƠi 21
Hình 2.1 Thu nhp bình quơn theo bng cp ca nam vƠ n 30
Hình 2.2 Thu nhp bình quơn theo gi ca nam vƠ lao đng n  các nhóm tui 31
Hình 2.3 Thu nhp bình quơn/gi theo gii tính vƠ khu vc kinh t 35
Hình 2.4 Thu nhp bình quơn theo chuyên môn k thut ca nam vƠ n 36
Hình 2.5 Thu nhp bình quơn theo vùng đa lỦ ca nam vƠ n 37






BƠi vit nƠy đóng góp vƠo dòng nghiên cu v vn đ bt bình đng gii trong
thu nhp tin lng ca ngi lao đng Vit Nam. Kt qu tng hp s liu thng
kê vƠ phơn tích m rng s dng phng pháp tách bit Oaxaca, da trên mt mu
chn lc trong b s liu điu tra kho sát mc sng h gia đình nm 2010 cho thy
bng chng v s phơn bit đi x theo gii trong khong cách thu nhp ca ngi
lao đng  Vit Nam tuy nhiên khong cách chênh lch nƠy không đáng k. BƠi vit
đ xut mt s chính sách nhm ci thin tình trng phơn bit đi x vƠ khác bit
gii trong thu nhp ca ngi lao đng trong khu vc lƠm công n lng nói riêng
vƠ trên th trng lao đng nói chung.
1


Phn m đu trình bƠy bi cnh cng nh tính cn thit ca đ tƠi, mc tiêu vƠ
đi tng nghiên cu, phng hng, cách thc vƠ các bc mƠ tác gi s thc hin
đ tìm ra kt qu vƠ các kt lun v bt bình đng gii trong thu nhp  Vit Nam.

NgƠy nay, gii vƠ bình đng gii đƣ tr thƠnh vn đ mang tính thi đi.Hu
ht các quc gia trên th gii đu quan tơm đn vn đ bình đng gii, bi vì đó
chính lƠ tiêu chí đ đánh giá tin b xƣ hi. m bo bình đng gii lƠ mt trong
nhng mc tiêu c bn ca vic bo đm công bng xƣ hi. Báo cáo Phát trin Th
gii 2012 vi ch đ: Bình đng gii vƠ phát trin cho rng bn thơn vic xóa b
nhng khong cách v gii đƣ lƠ mt mc tiêu phát trin quan trng, đng thi, đó
cng lƠ s khôn ngoan v mt kinh t hc. Bình đng gii có th nơng cao nng sut
lao đng, ci thin các mc tiêu phát trin khác cho th h sau vƠ xơy dng các th
ch mang tính đi din hn. Mt khác, mc tiêu bình đng gii cng lƠ yêu cu v
quyn con ngi, đc bit bình đng gii trong thu nhp s lƠ mt đng lc góp
phn nơng cao hiu qu kinh t. m bo đc vn đ bình đng gii trong thu
nhp không nhng gii phóng sc lao đng, s dng ngun lc mt cách hiu qu
mƠ còn góp phn thúc đy tng trng kinh t, to điu kin phát trin bn vng,
tin b cho quc gia.
 Vit Nam, bình đng gii luôn th hin s quan tơm nht quán ca ng vƠ
NhƠ nc ta.Nguyên tc bình đng nam n đƣ tr thƠnh nguyên tc hin đnh ca
NhƠ nc ta đc đ cp đn ngay t bn Hin pháp đu tiên - Hin pháp nm
1946. Trên c s Hin pháp, vn đ bình đng gii đƣ đc c th hoá trong các
vn bn pháp lut, lƠm c s đ chúng ta thc hin vƠ bo đm vn đ bình đng
gii trong thc t. Báo cáo phát trin con ngi, 2011 do UNDP công b mi đơy
cho thy, Vit Nam xp th 128 trên 187 quc gia vƠ vùng lƣnh th, mc trung bình
trên th gii, v ch s phát trin con ngi (HDI-Human Development Index)
nhng li xp th 48 trên th gii v ch s bt bình đng gii (th hng cƠng gn 0
2

cƠng th hin s bình đng cao). Theo đó, chúng ta đƣ có nhng bc tin vt bc
trong vic thc hin bình đng gii.Báo cáo ca UNDP cng ch ra, xu hng GII
ca Vit Nam lƠ liên tc gim t 1995-2011. iu đó cho thy mc đ bình đng
gii ca Vit Nam tng lên rõ rt trong thi gian.
Tuy nhiên, bên cnh nhng thƠnh tu vƠ chuyn bin tích cc v kinh t - xã
hi, thì bt bình đng trong thu nhp v lng gia nam gii vƠ n gii vn không
có nhiu thay đi. Thu nhp ca ph n thp hn nam gii b chi phi bi nhiu
nguyên nhân trong đó có trình đ k thut, tay ngh, sc kho ph n không đ đ
lƠm thêm gi, tng nng sut lao đng nh nam gii. NgoƠi ra, theo các nhƠ nghiên
cu, s d bt bình đng trong lao đng còn tn ti lƠ do nh hng ca đnh kin v
gii, xu hng gn giá tr thp cho công vic ca n  mt s lnh vc c th, s
phơn bit đi x  ni lƠm vic trong các khơu tuyn dng, đánh giá cht lng
công vic. Bên cnh đó, s khác bit  tui ngh hu hin hƠnh có l cng lƠ mt
nguyên nhân gây khó khn cho ph n trong vic tn dng c hi ngh nghip, c
hi thng tin. ƣ có nhiu tƠi liu nghiên cu v bt bình đng trong thu nhp gia
nam vƠ n, tuy nhiên các nghiên cu nƠy cha đnh lng đc nguyên nhơn to ra
khong cách v thu nhp gia hai gii mƠ mi ch gii thích các nguyên nhơn mang
tính đnh tính. Mt khác, mt s nghiên cu vi thi gian khá xa, vì vy cha đánh
giá chính xác mc đ bt bình đng trong gia đon hin ti. Nghiên cu thc hin
nhm mc đích tính toán, phơn tích, đo lng mc đ nh hng ca các nguyên
nhơn gơy ra bt bình đng gii trong thu nhp. T đó có th đ ra nhng gi Ủ chính
sách góp phn hng ti s bình đng trong xƣ hi, nơng cao vai trò vƠ gii phóng
sc lao đng ca n gii. Nghiên cu      
 nhm mc đích lƠm sáng t vn đ nƠy.

Mc tiêu chính ca đ tƠi lƠ trên c s đánh giá, phơn tích đnh tính vƠ đnh
lng kt qu điu tra Kho sát mc sng h gia đình nm 2010 đ đo lng mc
đ khác bit v thu nhp gia lao đng nam vƠ lao đng n, so sánh s khác bit

3


này  tng nhóm tui c th. T kt qu ca nghiên cu s đa ra gi ý chính sách
nhm đt ti s phát trin kinh t công bng và hiu qu, gim thiu mc đ bt
bình đng gii trong thu nhp.

ca đ tƠi lƠ thu nhp t công vic chính ca ngi lao
đng lƠm công n lng đc hng hƠng tháng trong vòng 12 tháng trc thi
gian điu tra ti Vit Nam (chia theo vùng, ngƠnh) vƠ các yu t nh hng đn
mc lng, nh : trình đ hc vn, s nm kinh nghim lƠm vic, khu vc kinh t,
tình trng hôn nhơn… Thu nhp  đơy ch yu lƠ tin lng, tin công vƠ các khon
khác nm ngoƠi lng nh tin l, Tt, tr cp xƣ hi, tin lu trú đi công tác (gm
c khon nhn đc bng tin vƠ giá tr hin vt đc quy đi).
Nghiên cu nƠy tìm hiu v mc đ bt bình đng gii
vƠ tr li cho cơu hi: Có s phơn bit đi x trong các khon thu nhp ca ngi
lao đng  Vit Nam hin nay không?
 tƠi đc thc hin trong phm vi thi gian, không
gian, vƠ ni dung nh sau:  nghiên cu bt bình đng gii trong thu
nhp ca ngi lao đng Vit Nam nm 2010 theo b d liu kho sát mc sng
dơn c nm 2010.  thc hin nghiên cu bt bình đng gii trong
thu nhp trên phm vi c nc, t khu vc nông thôn đn thƠnh th, 6 vùng đa lỦ t
đng bng Sông Hng đn đng bng Sông Cu Long. : nghiên
cu tp trung vƠo các yu t c bn nh hng đn s bt bình đng gii trong thu
nhp  Vit Nam nm 2010, bao gm : các yu t liên quan đn đc đim cá nhơn
ngi lao đng nh đ tui, gii tính, tình trng hôn nhơn Các yu t liên quan
đn vic lƠm ca ngi lao đng: kinh nghim vƠ trình đ chuyên môn k
thut, kh nng tip cn vic lƠm trong khu vc kinh t, trình đ giáo dc, nhóm
ngƠnh ngh; các yu t v v trí đa lỦ NgoƠi ra còn có các yu t nh: quan đim
gii, v điu kin vn hoá, môi trng, an ninh, n đnh chính tr

4



 d liu:  tài s dng ngun d liu chính là d liu th cp t cuc
kho sát mc sng dơn c Vit Nam nm 2010 ca Tng cc Thng kê.
đ tài s dng kt hp hai phng pháp chính sau:
(i) Phng pháp thng kê: quá trình x lý s liu có so sánh, đi chiu nhm tng
hp li các d liu, đa ra nhng nhn xét c bn. (ii) Phng pháp nghiên cu
thc nghim: Hi quy hƠm thu nhp Mincer kt hp phng pháp phơn tích Oaxaca
đ c lng và kim đnh tác đng ca các nhân t nh hng đn bt bình đng
gii trong thu nhp ti Vit Nam nm 2010. Các h s hi quy trong mô hình đc
c lng bng phng pháp bình phng ti thiu (OLS). Mc tiêu ca phng
pháp có th đo lng khong cách thu nhp gia nam n, tách bit khong cách thu
nhp gia hai gii thành hai phn: phn ắcó th gii thích đc” da trên các đc
tính nng sut nh trình đ giáo dc hay thơm niên lao đng, và cu phn ắkhông
th gii thích đc”, hay là s phân bit đi x gii trên th trng lao đng.

Nhm đt đc tính cht ch trong vic trình bày, kt ni các ni dung giúp
cho ngi đc có th tham kho các vn đ và kt qu ca quá trình nghiên cu,
tip theo phn m đu, ni dung ca đ tƠi đc trình bày trong 4 chng nh sau:
: Gii thiu các ni dung tng quát ca đ tƠi, đt vn đ nghiên
cu, mc tiêu vƠ cơu hi nghiên cu cng nh gii thiu s lc v phng pháp,
vƠ phm vi nghiên cu ca đ tƠi.
Tng quan lý thuyt, mô hình thc tin c
hin nghiên cu. Chng nƠy trình bƠy tng quan v khung lý thuyt, các yu t
nh hng đn bt bình đng gii trong thu nhp ca ngi lao đng cùng vi mô
hình hàm hi quy thu nhp Mincer, phng pháp phân tích Oaxaca lƠm c s nn
tng lý thuyt cho nghiên cu. Phng pháp thc hin nghiên cu nêu lên quy trình

quy trình x lý, tinh lc d liu t b d liu kho sát mc mc sng dơn c Vit
5


Nam nm 2010. Phn cui ca chng có đ cp mt s nghiên cu trc có liên
quan đn vn đ nghiên cu.
: Thc trng và các yu t n bng gii
trong thu nhp. Bng phng pháp thng kê mô t, chng 2 s đa ra nhng
đánh giá tng quan v thc trng bt bình đng gii trong thu nhp  Vit Nam
thông qua phân tích các s liu v dân s, lao đng, thu nhp, giáo dc và vic làm
trong b s liu VHLSS 2010. Qua đó, nghiên cu ch ra các tác đng khác nhau
ca các yu t kinh t và phi kinh t đn bt bình đng gii trong thu nhp.
C 
Ni dung trình bƠy kt qu
c lng vƠ tính toán các h s hi quy, khong cách thu nhp vƠ các h s t mô
hình phân tích Oaxaca. Nghiên cu đi sơu vƠo vic phơn tích s khác bit tin lng
theo tng nhóm tui. Cui chng, tác gi mt ln na đánh giá li tác đng ca các
yu t bng kt qu hi quy tng tác gia các bin trong mô hình hi quy thu nhp
Mincer .
: Kt lun và gi ý chính sách. Chng nƠy s tóm lc li nhng
kt qu quan trng ca đ tƠi vƠ đc bit là mô hình nghiên cu.ng thi, vn
dng nhng kt qu này vào các tình hung thc t. T đó, có nhng kin ngh
chính sách nhm thu hp và tin ti xóa b khong cách bt bình đng gii trong
thu nhp. NgoƠi ra, chng nƠy còn đánh giá li nhng đim mi cng nh nhng
hn ch ca đ tƠi đ t đó m ra nhng hng nghiên cu tip theo.
Sau cùng, lun vn cng đính kèm phn ph lc đ chng minh chi tit hn
cho nhng kt qu phơn tích đƣ đc trình bƠy trong các chng.

6





Chng nƠy trình bƠy tng quan v khung lỦ thuyt, các yu t nh hng đn
bt bình đng gii trong thu nhp ca ngi lao đng cùng vi mô hình hƠm hi
quy thu nhp Mincer, phng pháp phơn tích Oaxaca lƠm c s nn tng lỦ thuyt
cho nghiên cu, phng pháp vƠ các bc tin hƠnh đ thc hin nghiên cu. Phn
cui ca chng có đ cp mt s nghiên cu trc có liên quan đn vn đ nghiên
cu.
1.1 Các khái nim
: Theo Hi liên hip ph n Vit Nam (2005) đnh ngha thì  lƠ phm
trù ch quan nim, vai trò vƠ mi quan h xƣ hi gia nam gii vƠ ph n. Xƣ hi
to ra vƠ gán cho tr em gái vƠ tr em trai, cho ph n vƠ nam gii các đc đim
gii khác nhau.Bi vy, các đc đim gii rt đa dng vƠ có th thay đi đc.
 Theo tƠi liu” Hng dn lng ghép gii trong hoch đnh vƠ
thc thi chính sách” do y ban quc gia vì s tin b ca ph n Vit Nam xut
bn nm 2004 thì ắ Bình đng gii lƠ s tha nhn vƠ coi trng nh nhau các đc
đim ging vƠ khác nhau gia ph n vƠ nam gii”. Nam gii vƠ ph n có điu
kin bình đng đ phát huy ht kh nng vƠ thc hin mong mun ca mình ; có c
hi bình đng đ tham gia, đóng góp vƠ th hng t các ngun lc ca xƣ hi vƠ
quá trình phát trin; đc hng t do vƠ cht lng cuc sng bình đng; đc
hng thƠnh qu bình đng trong mi lnh vc ca xƣ hi.
Theo khái nim trên thì bình đng gii không phi lƠ s hoán đi vai trò ca
nam, n t thái cc nƠy sang thái cc khác vƠ cng không phi lƠ s tuyt đi hóa
bng con s hoc t l 50/50. Bình đng gii lƠ s khác bit v gii tính trong các
vai trò sn xut, tái sn xut, vai trò chính tr vƠ cng đng, đc bit lƠ s chia s
công vic gia đình, chm sóc các thƠnh viên gia đình đ to c hi vƠ điu kin cho

7


nam và n phát trin toƠn din v mi mt. ng thi, bình đng gii còn to điu
kin vƠ c hi cho ph n bù đp nhng khong trng do vic mang thai, sinh con
vƠ gánh vác phn ln lao đng gia đình mang li.
 Theo ILO thì bt kì s phơn bit nƠo hình thƠnh trên c s
chng tc, mƠu da, gii tính, tôn giáo, khuynh hng chính tr, ngun gc xƣ
hi…mƠ có nh hng vƠ lƠm tn hi đn vic tip cn các c hi hay s đi x
trong công vic vƠ ngh nghip thì đc coi lƠ bt bình đng. Nh vy bt bình
đng gii lƠ s phơn bit trên c s gii tính, lƠm nh hng đn s tham gia, đóng
góp vƠ th hng thƠnh qu cng nh các ngun lc ca xƣ hi vƠ s phát trin ca
con ngi. Xét riêng trong lnh vc lao đng thì s bt bình đng gii th hin 
vic phơn bit đi x trong công vic, không công bng trong vic tip cn các c
hi cng nh phơn bit đi x trong vic tha hng các thƠnh qu lao đng gia
lao đng nam vƠ lao đng n.
  tƠi nƠy tp trung nghiên cu vƠ đi sơu
vƠo vn đ bt bình đng gii trong vic tip cn các c hi kinh t, c th lƠ bt
bình đng gii đi vi thu nhp. Theo Rio, C.D vƠ các cng s, 2006 thì s bt bình
đng gii trong thu nhp lƠ phơn bit trong thu nhp đc hng ca lao đng nam
vƠ lao đng n mc dù các đc tính nng đng vƠ nng sut lao đng nh nhau.
Nh vy, vn đ nghiên cu đc xác đnh lƠ bt bình đng gii trong thu
nhp. Mc tiêu nghiên cu nhm phơn tích, đánh giá, tính toán vƠ đo lng đ xác
đnh các yu t nh hng đn bt bình đng gii trong thu nhp. Trong nhóm các
yu t nh hng, nghiên cu chia lƠm hai nhóm, nhóm yu t kinh t vƠ nhóm yu
t phi kinh t.Nhóm yu t phi kinh t đó lƠ các quan nim, đnh kin v gii.i
vi các yu t nƠy, tác gi dùng phng pháp phơn tích đánh giá. Nhóm yu t phi
kinh t nh: nhóm tui, tình trng hôn nhơn, kinh nghim, s nm đi hc… tác gi
s dng phng pháp tính toán, đo lng, hi quy, kim đnh… đ đánh giá. T
các kt qu có đc, tác gi đ xut vƠ gi Ủ chính sách nhm ci thin mc đ bình

đng gii trong thu nhp cho ngi lao đng Vit Nam.
8


1.2 Các yu t n thu nhp cng
1.2.1. Yu t phi kinh t - Các quan ning truyn thng
Bt bình đng gii trong giai đon hin nay có tác đng xu đi vi s phát
trin ca xƣ hi, mt mt nó va lƠ mt trong nhng cn nguyên gơy ra tình trng
nghèo đói, mt khác nó lƠ yu t cn tr ln đi vi quá trình phát trin. Bt bình
đng gii tn ti trong nhiu lnh vc ca đi sng xƣ hi đc bit lnh vc lao đng
ậ vic lƠm. Nguyên nhơn ca tình trng nƠy không ch ph thuc vƠo mc đ nh
hng t nhng t tng đnh kin gii, quan đim vn hóa truyn thng mƠ còn
ph thuc vƠo n lc ca nhƠ nc trong vic ci thin s bt bình đng gii.
Tình trng bt bình đng gii trong lao đng ậ vic lƠm ca Vit nam hin nay
cng không nm ngoƠi nhng nguyên nhơn nh va nêu. Tuy nhiên, vn đ nƠy 
nc ta khá đc thù, ch yu xut phát t các quan nim vƠ đnh kin tn ti trong
xƣ hi vƠ các quan đim truyn thng.ó lƠ nhng quan nim vƠ đnh kin xƣ hi
phong kin tn ti t hƠng ngƠn nm trc v đa v, giá tr ca gii n trong gia
đình cng nh xƣ hi mƠ không d dƠng thay đi.Theo đó, nam gii có quyn tham
gia công vic ngoƠi xƣ hi, thc hin chc nng sn xut, gánh vác trách nhim vƠ
qun lỦ xƣ hi, còn ph n trông nom vic nhƠ, con cái.Nam gii có toƠn quyn ch
huy đnh đot mi vic ln trong gia đình, n gii tha hƠnh, phc v chng
con.Ngi ph n hoƠn toƠn ph thuc vƠo nam gii, không có bt k quyn đnh
đot gì k c đi vi bn thơn.iu đó th hin s đ cao tuyt đi giá tr ca nam
gii đng thi ph nhn hoƠn toƠn giá tr n gii.ơy cng chính lƠ nguyên nhơn dn
đn s hn ch trong các c hi đ ph n tip cn nn giáo dc vƠ đƠo to, vic la
chn ngƠnh ngh, c hi nơng cao trình đ chuyên môn. S phơn b nam n lao đng
trong các ngƠnh ngh khác nhau vƠ s sp xp lao đng vƠ v trí công vic trong cùng
mt ngƠnh ngh lnh vc cng có nhng khác bit rõ rt. Chính vì nhng bt li đó
đƣ nh hng rt ln đn vic ci thin tình trng vƠ v th kinh t cho n gii.

9


1.2.2. Yu t kinh t
1.2.2.1 Nhóm yu t ng.
Nhóm yu t đc đim ca ngi lao đng gm nhng yu t lien quan mt
th cht và gii tính gm: đ tui,tình trng hôn nhân.
Bojas (2005) qua các bng chng thc nghim đƣ cho thy thu nhp ca mt
ngi ph thuc vào tui tác ca ngi đó.Tin lng tng đi thp đi vi ngi
lao đng tr, tng lên khi h trng thành và tích ly đc vn con ngi,ri có th
gim nh đi vi nhng ngi lao đng ln tui. c bit, thu nhp ca nhng lao
đng nam tr thng tang nhanh hn thu nhp ca
ngi
n tr.
Tình trng hôn nhân tác đng đn thu nhp ca lao đng nam và lao đng n
tng t nhau:
khi đƣ
lp gia đình và có con cái do nhng nhu cu cuc sng phát
sinh làm tng nhu cu làm vic đ kim thêm thu nhp  c nam gii và ph n.
Tuy nhiên có s khác bit gia hai gii, do trách nhim chm sóc gia đình đè nng
trách nhim lên ngi n gii lƠm hn ch c hi tham gia sn xut vƠ lƠm thu
nhp ca h thp hn nam gii
1.2.2.2 Nhóm yu t ng, vic làm
Nhóm yu t này bao gm: ngành ngh, chuyên môn k thut, kinh nghim
làm vic. Xét theo ngành ngh, có s khác bit ln trong t l nam gii và n gii
có cùng thu nhp vi công vic tng t nh nhau, nhiu doanh nghip u tiên
tuyn nam hn lƠ n vn đang ph bin, vì vy n thng phi chp nhn tr công
lao đng thp hn nam gii  cùng mt loi công vic. Ph n phi dành nhiu thi
gian làm các công vic gia đình nên ít có c hi đ tham gia vào các hot đng đƠo

to nâng cao trình đ chuyên môn; mc đ tham gia ca ph n trong các cp chính
quyn cp c s khá cao nhng cƠng lên trên t l này gim dn.
1.2.2.3 Nhóm yu t giáo d o
Giáo dc ậ đƠo to là yu t rt quan trng nh hng đn thu nhp ca ngi
lao đng. Mincer (1974) đƣ chng minh rng, s nm đi hc có tác đng cùng
10


chiu vi thu nhp ca ngi lao đng.
Công vic đòi hi trình đ chuyên môn cao, k nng phc tp có mc lng
cao hn nhiu so vi các công vic mang tính gin đn. Do vy ngi đc tip
cn vi nn giáo dc cao hn s có c hi tìm kim công vic có thu nhp cao hn.
1.2.2.4 Nhóm yu t vùng, min
Thu nhp đc tr cho ngi lao đng phi đm bo cho cuc sng ca bn
thơn h vƠ gia đình. Do mc sng, mc chi tiêu  các vùng khác nhau lƠ khác nhau
nên thu nhp ca ngi lao đng ti các đa phng khác nhau s khác nhau. Bên
cnh s khác bit do yu t vùng min lƣnh th, mc sng vƠ thu nhp ca ngi
lao đng còn ph thuc khu vc sinh sng lƠ thƠnh th hay nông thôn. Ngi lao
đng  thƠnh th có mc thu nhp cao hn vi ngi lao đng nông thôn, xét theo
công vic có tính cht vƠ đ phc tp tng đng.
 các vùng nông thôn thi gian lao đng to thu nhp ca ph n vƠ nam gii
lƠ xp x nh nhau. Tuy nhiên, ph n dƠnh thi gian nhiu gn gp đôi nam gii
cho các công vic nhƠ không đc tr công. Do vy, ph n nông thôn  tt c các
la tui đu có tng thi gian lƠm vic nhiu hn nam gii. iu đó đƣ nh hng
xu đn sc kho vƠ gia đình ca h, thiu thi gian ngh ngi, gii trí vƠ tham gia
các hot đng xƣ hi trong cng đng cng nh các c hi tham gia đm nhn các
v trí qun lỦ vƠ lƣnh đo, có rt ít thi gian đ tham gia vƠo các khoá đƠo to, bi
dng đ nơng cao trình đ, k nng vƠ s t tin dn đn vic hn ch tham gia vƠo
các ngƠnh, các lnh vc có thu nhp cao.
1.3 Mô hình nghiên cu thc nghim

Nghiên cu thc chng bt bình đng gii trên th trng lao đng đƣ có mt
khong thi gian phát trin dƠi v phng pháp lun, ng dng đi vi các nhóm
lao đng khác nhau vƠ kim đnh các lỦ thuyt th trng lao đng. Mt trong
nhng đc đim chính v phng pháp lun lƠ s áp dng các phơn tích hi quy đ
nghiên cu s khác bit gia các nhóm đi tng, trong đó h s gn lin vi các
nhóm đi tng nƠy đc coi lƠ du hiu ca bt bình đng.
11


Nghiên cu phơn tích hi quy đc s dng rng rƣi to tin đ cho mt
phng pháp lun khác đc s dng đ phơn tích nhng phơn bit đi x v mt
thu nhp gia các nhóm lao đng. Phng pháp nƠy đc phát trin bi Blinder-
Oaxaca, vƠ đc gi lƠ phng pháp phơn rƣ tin lng.Phng pháp nƠy gii thích
khong cách tin lng bng cách phơn rƣ chêch lch tin lng thƠnh hai thƠnh
phn.ThƠnh phn th nht gii thích s khác bit v đc đim vƠ thƠnh phn th hai
phn ánh nhng phơn bit đi x. Phng pháp nƠy thng đc s dng đ phơn
tích khong cách tin lng ti mt thi đim vƠ đƣ đc ng dng rng rƣi  nhiu
quc gia trên th gii
1.3.1. 
Phng trình tin lng c bn đc s dng lƠ phng trình Mincerian mô t
mi quan h gia tin lng ca ngi lao đng vƠ vn nhơn lc bao gm trình đ
giáo dc vƠ kinh nghim. Bin s bên trái vì vy lƠ logarithm tin lng. V bên
phi ngoƠi các đc đim ca vn nhơn lc lƠ mt s bin gi đo lng các đc đim
ca ngƠnh ngh. Dng c bn có th tóm tt nh sau:
lnwage =
0
+
1
exper +
2

exper
2
+
3
school + Ui (1.1)
Trong đó:
- wage: tin lng theo gi, và lnwage là logarithm c s e ca wage
- exper: s nm kinh nghim
- exper
2
: s nm kinh nghim bình phng
- school: s nm đi hc
- Ui : là sai s ngu nhiên
vƠ các gi đnh lƠ:
1) Lng chu nh hng ca giáo dc vƠ kinh nghim theo chiu hng
thun, tc lƠ ngi đi hc nhiu hn s có lng cao hn vƠ ngi có kinh nghim
12


lƠm vic nhiu hn s có lng cao hn. Hay h s ca exper vƠ school mang du
dng, tc
1
và
3
> 0.
2) Kinh nghim hiu ng tác đng biên gim dn, tc lƠ  nhng ngi đƣ
có nhiu kinh nghim thì mc đ tng lng khi tng thêm kinh nghim s ít hn so
vi nhng ngi có ít kinh nghim. Hay h s ca exper
2
mang du ơm, tc

2
< 0.
3) NgoƠi ra còn có Ủ kin cho rng có s khác bit gia mc lng ca nam
so vi mc lng ca n, c th lƠ mc lng ca nam s cao hn mc lng ca n.
ơy lƠ dng thô s nht ca hƠm thu nhp cá nhơn. Mô hình sau đó đc phát
trin vƠ m rng ra cho phép c lng thêm nhiu bin đc lp bng phng pháp
kinh t lng. Phng trình đc vit li nh sau:
lnwage =
0
+
1
exper +
2
exper
2
+
3
school + bin khác + Ui (1.2)
1.3.2. 
 đánh giá s khác bit tin lng theo gii, ngi ta hay dùng phng pháp
phân rã Blinder-Oaxaca, đc Blinder-Oaxaca xơy dng vƠ phát trin t nm 1973.
Phng pháp nƠy gii thích khong cách tin lng bng cách phơn rƣ chêch lch
tin lng thƠnh hai thƠnh phn.ThƠnh phn th nht gii thích s khác bit v đc
đim vƠ thƠnh phn th hai phn ánh nhng phơn bit đi x.Phng pháp nƠy
thng đc s dng đ phơn tích khong cách tin lng ti mt thi đim vƠ đƣ
đc ng dng rng rƣi  nhiu quc gia trên th gii.Theo Oaxaca, phng thc
tính khong cách thu nhp gia nam vƠ n đc mô t nh sau:
Gi s có hai nhóm lao đng nam vƠ n, mc lng trung bình ca nhóm nam
là
M

w
vƠ ca nhóm n lƠ
F
w
.
Khong cách thu nhp gia hai nhóm s lƠ hiu ca
hai mc lng trung bình nƠy:

w
=
M
w
-
F
w
(1.3)
Tuy nhiên, hiu s nƠy không th đc gi lƠ phơn bit đi x vì có nhiu yu
t to nên khác bit tin lng gia lao đng nam vƠ n. Chng hn nam gii có bng
13


cp chuyên môn cao hn ph n, trong trng hp nƠy ta không th khng đnh
doanh nghip tr lng nam gii cao hn ph n do h có bng cp cao hn lƠ phơn
bit đi x. Mt đnh ngha chính xác hn v phơn bit đi x v thu nhp trên th
trng lao đng phi so sánh mc lng ca nhng ngi có cùng k nng.
Nh vy, đ điu chnh khác bit tin lng c bn cho bi
w
bng khác bit
v k nng gia lao đng nam vƠ n s dng hƠm hi quy c lng thu nhp ca
nam, n theo nhng đc đim kinh t xƣ hi.  đn gin, gi s ch có mt yu t

nh hng đn thu nhp đó lƠ yu t s nm đi hc, khi đó hƠm hi quy thu nhp ca
mi nhóm s lƠ:
HƠm hi quy thu nhp ca nam: w
M
= 
M
+ 
M
S
M
(1.4)
HƠm hi quy thu nhp ca n: w
F
= 
F
+ 
F
S
F

S
M
, S
F
lƠ s nm đi hc ca nam vƠ n. Giá tr 
M
vƠ 
F
lƠ mc thu nhp khi
đim ca mi nhóm, 

M
= 
F
nu doanh nghip đánh giá k nng lao đng ca nam
vƠ n có 0 nm hc vn lƠ bng nhau. H s 
M
cho bit thu nhp ca lao đng nam
tng bao nhiêu nu anh ta có thêm mt nm hc vn, h s 
F
cho bit thu nhp ca
lao đng n tng bao nhiêu nu có thêm mt nm hc vn, nu doanh nghip đánh
giá hc vn ca nam nh hc vn ca lao đng n, hai h s nƠy s bng nhau ( M
= F). Mô hình hi quy khác bit tin lng c bn có th vit li:
w
=
M
w
-
F
w
=
M
+
MM
S
-
F
-
FF
S

(1.5)
Thêm vƠ bt
FM
S
vƠo v phi phng trình (1.5) ta đc:
w
= (
M
-
F
) + (
M
-
F
)
F
S
+
M
(
M
S
-
F
S
) (1.6)
Phng trình (1.6) cho thy khác bit tin lng c bn gm hai phn. Phn
th hai ca v phi phng trình s bng 0 nu nam vƠ n có cùng s nm đi hc
(
M

S
=
F
S
) do vy phn nƠy s ch phát sinh khi s nm đi hc ca nam vƠ n
không bng nhau.
14


Phn th nht v phi phng trình (1.6) s cho kt qu dng nu doanh
nghip xem trng hc vn ca nam hn n (
M
>
F
), hoc doanh nghip tr lng
cho nam cao hn n không k hc vn (
M
>
F
). iu nƠy th hin s phơn bit
đi x trong thu nhp gia lao đng nam vƠ n.
Hn ch ca phng pháp phơn tích Oaxaca đó lƠ vic đo lng mc đ phơn
bit đi x gii trong thu nhp tùy thuc vƠo vic có kim soát đc mi yu khác
bit v k nng gia hai nhóm hay không. Nu có nhng yu t b b sót trong mô
hình hi quy, chúng ta s đo lng mc đ phơn bit đi x không chính xác.
1.4 Khung phân tích
Da trên nn tng c s lý thuyt và thc t, tác gi đ ngh khung phân tích sau:

  tài


o lng mc đ bt
bình đng gii v thu
nhp ca ngi lao đng
 Vit Nam
Các yu t phi kinh t Phơn tích, đánh giá
Các yu t kinh t
Tính toán, đo lng, kim
đnh tác đng

Bt bình đng gii trong
thu nhp

Kt lun vƠ gi Ủ chính
sách
15


1.5 Cách tính i mt s bin trong mô hình
1.5.1. Thu nhp bình quân theo gi
Thu nhp trong nm (Y), s gi làm vic (H) đc xác đnh trc tip theo s
liu kho sát. C th: thu nhp bình quân theo gi (hincome) = tng thu nhp (Y)/
s gi làm vic (H).
1.5.2. Bin s c
S nm đi hc (S) xác đnh t KSMS 2010, cn c vào:
+ H thng giáo dc Vit Nam qua các thi k.
+ Nm sinh, min đa lý và bng cp giáo dc đƠo to.
+ Các gi thit: (1) bt đu đi hc t nm 6 tui, (2) thi gian đi hc là liên tc
và lên lp mi nm, (3) không có s thay đi ni c trú. S nm đi hc ca mt cá
nhơn đc xác đnh bng tng s nm đi hc  c 3 bc hc theo h thng giáo dc

Vit Nam: giáo dc ph thông, giáo dc đi hc và giáo dc dy ngh.
Bng 1.1 S i hi cho bc giáo di hc
Nm sinh
S nm đi hc quy đi
Cao đng
i hc
Thc s
Tin s
n nm 1962
2
4
2
2 (hoc 4)
T 1963 đn nay
3
4
2
2 (hoc 4)

Bng 1.2 S i hi cho bc dy ngh
Loi hình đƠo to
Thi gian hc khi có bng

Tiu hc
THCS
THPT
Dy ngh ngn hn
0,5
0,5
0,5

Dy ngh dài hn
2
2
1
Trung hc chuyên
nghip

3
2