QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẤT TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VN - CHI NHÁNH 1 TP.HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ.PDF

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

I H C KINH T TPHCM

CA TH TUY T TRINH

CHUYÊN NGÀNH

: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

MÃ S

: 60340201

LU N V N TH C S KINH T
NG

IH

NG D N KHOA H C:

PGS.TS PH M V N N NG

THÀNH PH H CHÍ MINH – N M 2013



L I CAM

OAN

Tôi xin cam oan lu n v n là cơng trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u
trong lu n v n
ph n Công Th

c tác gi thu th p t các báo cáo c a Ngân hàng Th
ng VN – CN1 TPHCM, Ngân hàng Nhà n

khác. Các s li u và thông tin trong lu n v n
và

ng m i C

c và t các ngu n

u có ngu n g c rõ ràng, trung th c

c phép công b .

TPHCM, ngày …. tháng …. n m 2013

Ca Th Tuy t Trinh

i


M CL C
L I CAM OAN.........................................................................................................i

M C L C .................................................................................................................. ii
DANH SÁCH CÁC T

VI T T T ...........................................................................v

DANH SÁCH CÁC B NG .......................................................................................vi
DANH SÁCH CÁC BI U
L IM

/S

................................................................... vii

U .............................................................................................................1

CH
NG 1: C S LÝ LU N V QU N TR R I RO LÃI SU T TRONG
HO T
NG KINH DOANH C A NHTM .........................................................4
1.1. T ng quan v r i ro lãi su t ..............................................................................4
1.1.1. Khái ni m ..........................................................................................................4
1.1.2. Các hình th c c a r i ro lãi su t ........................................................................4
1.1.3. Nguyên nhân d n
1.1.4. o l

n r i ro lãi su t ..................................................................5

ng r i ro lãi su t......................................................................................6

1.1.4.1. Mơ hình k h n

1.1.4.2. Mơ hình

n h n (the maturity model)...............................................6

nh giá l i (the repricing model) ....................................................7

1.1.4.3. Mơ hình th i l

ng (the duration model) ......................................................9

1.2. Qu n tr r i ro lãi su t .....................................................................................12
1.2.1. Khái ni m ........................................................................................................12
1.2.2. Qu n tr r i ro lãi su t trong kinh doanh ngân hàng........................................12
1.2.2.1. Qu n tr Tài s n N ......................................................................................13
1.2.2.2. Qu n tr Tài s n Có ......................................................................................15
1.2.3. Chi n l

ii

c qu n tr r i ro lãi su t ....................................................................18


1.2.4. Cơng c phịng ng a r i ro lãi su t ................................................................. 20
1.2.4.1. H p

ng hoán

i lãi su t .......................................................................... 20

1.2.4.2. H p

ng quy n ch n lãi su t ...................................................................... 21

1.2.5. Qu n tr r i ro lãi su t theo c ch qu n lý v n t p trung ............................... 23
1.3. Bài h c kinh nghi m v nâng cao ho t ng Qu n tr r i ro lãi su t c a
Ngân hàng TNHH MTV HSBC Vi t Nam ............................................................ 25
K T LU N CH

NG 1 ......................................................................................... 27

CH
NG 2: TH C TR NG QU N TR R I RO LÃI SU T T I NGÂN
HÀNG TMCP CÔNG TH
NG VI T NAM - CN1 TPHCM ......................... 28
2.1. Vài nét t ng quát v Ngân hàng TMCP Công Th ng Vi t Nam – CN1
TPHCM .................................................................................................................... 28
2.2. Th c tr ng qu n tr r i ro lãi su t t i Ngân hàng Th ng m i C ph n
Công Th ng Vi t Nam – CN 1 TPHCM ............................................................. 31
2.2.1. C u trúc qu n tr r i ro t i Ngân hàng Th ng m i Công Th ng Vi t Nam –
CN 1 TPHCM ........................................................................................................... 31
2.2.2. Th c tr ng qu n tr r i ro lãi su t t i Ngân hàng TMCP Công Th ng Vi t
Nam – CN 1 TPHCM................................................................................................ 34
2.3. ánh giá ho t ng qu n tr r i ro lãi su t t i Ngân hàng TMCP Công
Th ng Vi t Nam – CN1 TPHCM ........................................................................ 64
2.3.1. T ch c ho t

ng qu n tr r i ro lãi su t ....................................................... 64

2.3.2. K t qu

c ............................................................................................. 67

t

2.3.3. Nh ng h n ch trong ho t ng qu n tr r i ro lãi su t t i Ngân hàng TMCP
Công Th ng Vi t Nam – CN1 TPHCM ................................................................. 68
2.3.4. Nguyên nhân nh ng h n ch trong qu n tr r i ro lãi su t t i Ngân hàng
TMCP Công Th ng Vi t Nam – CN1 TPHCM ..................................................... 69
K T LU N CH
CH
TH

iii

NG 2 ......................................................................................... 73

NG 3: GI I PHÁP HOÀN THI N T I NGÂN HÀNG TMCP CÔNG
NG CN1 TPHCM QU N TR R I RO LÃI SU T ................................ 74


3.1. nh h ng chung v qu n tr Tài S n N và Tài S n Có nh m h n ch
r i ro lãi su t ............................................................................................................74
3.1.1. V phía Ngân hàng Nhà n
3.1.2. V phía Ngân hàng Th

c .........................................................................74

ng m i .....................................................................75

3.2. Gi i pháp hoàn thi n qu n tr r i ro lãi su t t i Ngân hàng Th ng m i

C ph n Công Th ng Vi t Nam – CN1 TPHCM ..............................................76
3.2.1. T ch c ho t

ng qu n tr r i ro lãi su t .......................................................76

3.2.2. Hoàn thi n qu n tr r i ro lãi su t ....................................................................78
3.2.2.1. Phân tích r i ro lãi su t .................................................................................78
3.2.2.2.

ng d ng mơ hình o l

ng r i ro lãi su t ..................................................78

3.2.2.3. Công c phòng ng a r i ro lãi su t ..............................................................80
3.2.2.4. Ki m soát, giám sát r i ro lãi su t ................................................................82
3.3. Các ki n ngh

hoàn thi n ho t

ng qu n tr r i ro lãi su t ...................83

3.3.1. Ki n ngh v i Ngân hàng Th ng m i C ph n Công Th ng VN – Tr s
chính ..........................................................................................................................83
3.3.2. Ki n ngh v i Ngân hàng Nhà n
K T LU N CH

c ................................................................85

NG 3 ..........................................................................................88

K T LU N ...............................................................................................................89

iv


DANH SÁCH CÁC T

Agribank

VI T T T

Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn

CN1 TPHCM Chi nhánh 1 Thành ph H Chí Minh (chi nhánh)
HSBC
MTV

M t thành viên

NHCT

Ngân hàng Th

NHNN

Ngân hàng Nhà n

NHTM

Ngân hàng th

NII

(Net Interest Income) thu nh p lãi ròng

NIM

(Net Interest Margin) biên

OMO

(Open Market Operation) nghi p v th tr

TCTD

T ch c tín d ng

TMCP

Th

TNHH

Trách nhi m h u h n

TSC

Tài s n Có

TSN

Tài s n N

Vietcombank

Ngân hàng Th

ng m i C ph n Ngo i th

ng Vi t Nam

Vietinbank

v

Ngân hàng H ng Kông và Th

ng H i

Ngân hàng Th

ng m i C Ph n Công Th

ng Vi t Nam

ng m i C ph n Công Th

ng Vi t Nam

c

ng m i

thu nh p lãi ròng
ng m

ng m i C ph n


DANH SÁCH CÁC B NG

B ng 2.1: D n , huy
TPHCM n m 2010

ng v n và l i nhu n kinh doanh t i NHCT CN1

n 6 tháng

u n m 2013 ........................................................ 29

B ng 2.2: C c u d n ................................................................................. 37
B ng 2.3: Lãi su t huy
2010

n 6 tháng

ng v n bình quân t i NHCT CN1 TPHCM n m

u n m 2013............................................................................... 39

B ng 2.4: Lãi su t cho vay v n bình quân t i NHCT CN1 TPHCM n m 2010
n 6 tháng

u n m 2013........................................................................................ 41

B ng 2.5: T c
6 tháng

t ng tr

ng d n t i NHCT CN1 TPHCM n m 2010

n

u n m 2013 .............................................................................................. 43

B ng 2.6 : L i nhu n ho t

ng kinh doanh t n m 2010

n 6 tháng

u

n m 2013 .................................................................................................................. 45
B ng 2.7: Chênh l ch gi a d n và huy

ng qua các k h n t i NHCT -

CN1 TPHCM n m 2010 ........................................................................................... 47

B ng 2.8: D N - Huy

ng theo giá tr s sách 2010 ................................ 49

B ng 2.9: Chênh l ch gi a d n và huy

ng qua các k h n t i NHCT CN1

TPHCM n m 2011 ................................................................................................... 52
B ng 2.10: D N - Huy

ng theo giá tr s sách 2011 .............................. 53

B ng 2.11: Chênh l ch gi a d n và huy

ng qua các k h n t i NHCT CN

1 TPHCM n m 2012 ................................................................................................ 55
B ng 2.12: D N - Huy

ng theo giá tr s sách 2012 .............................. 57

B ng 2.13: Chênh l ch gi a d n và huy
CN1 TPHCM 6 tháng

u n m 2013 ....................................................................... 59

B ng 2.14: D N - Huy

ng theo giá tr s sách 6 tháng

B ng 2.15: Phân lo i n t 2010

vi

ng qua các k h n t i NHCT

n 6 tháng

u n m 2013 .. 61

u n m 2013 ....................... 63


DANH SÁCH CÁC BI U

S

/S

1.1: T ch c i u hòa v n t p trung gi a Tr S Chính và các

nv

kinh doanh ................................................................................................................ 24
S
Th

2.2: Quy trình i u hòa v n n i b c a Ngân hàng TMCP Công

ng Vi t Nam .................................................................................................... 66
Bi u
Bi u

2010

2.1: C c u d n ............................................................................ 38
2.2: Lãi su t huy

n 6 tháng
Bi u

2010

u n m 2013 .............................................................................. 40

2.3: Lãi su t cho vay v n bình quân t i NHCT CN1 TPHCM n m

n 6 tháng
Bi u

u n m 2013 .............................................................................. 42

2.4: M c t ng tr

TPHCM giai o n t 2010
Bi u
tháng

ng v n bình quân t i NHCT CN1 TPHCM n m

ng d

n 6 tháng

2.5: L i nhu n tr

n

và huy

ng v n t i NHCT CN1

u n m 2013 ........................................... 43

c DPRR c a NHCT CN1 TPHCM t 2010

n6

u n m 2013 ................................................................................................. 46
Bi u

2.6: Chênh l ch gi a d n và huy

ng qua các k h n t i NHCT

CN1 TPHCM n m 2010........................................................................................... 48
Bi u

2.7: Lãi su t huy

ng bình quân và cho vay bình quân t i NHCT

CN1 TPHCM n m 2010........................................................................................... 50
Bi u

2.8: Chênh l ch gi a d n và huy

ng qua các k h n t i NHCT

CN1 TPHCM n m 2011........................................................................................... 52
Bi u

2.9: Lãi su t huy

ng bình quân và cho vay bình quân t i NHCT

CN1 TPHCM n m 2011........................................................................................... 54
Bi u

2.10: Chênh l ch gi a d n và huy

ng qua các k h n t i NHCT

CN1 TPHCM n m 2012........................................................................................... 56
Bi u

2.11: Lãi su t huy

ng bình quân và cho vay bình quân t i NHCT

CN1 TPHCM n m 2012........................................................................................... 58

vii


Bi u

2.12: Chênh l ch gi a d n và huy

CN1 TPHCM 6 tháng
Bi u

u n m 2013 ....................................................................... 60

2.13: Lãi su t huy

CN1 TPHCM n m 6 tháng
Bi u
tháng

viii

ng qua các k h n t i NHCT

ng bình quân và cho vay bình quân t i NHCT

u n m 2013 ............................................................... 62

2.14: T l phân lo i n t i NHCT CN1 TPHCM t 2010

n6

u n m 2013 ................................................................................................. 64


1

L IM

U

Gi i thi u
Ho t

ng kinh doanh ngân hàng có r t nhi u lo i r i ro x y ra nh r i ro tín

d ng, r i ro thanh kho n,… nh ng r i ro

c thù và khó phịng ng a nh t c a ngân

hàng là r i ro lãi su t. Vì th công tác nghiên c u và qu n tr r i ro lãi su t ã b t
u

c các ngân hàng th

ng m i quan tâm tuy nhiên trình

c ng nh nghi p

v phòng ch ng r i ro lãi su t c a các ngân hàng v n còn nhi u h n ch .
Trong giai o n hi n nay vi c i u hành chính sách lãi su t c a NHNN ã có
nhi u thay

i, quy

nh tr n lãi su t huy

th a thu n,… Xu th này d n
nh ng y u t tác
ang

ng tr

nhà qu n tr

ng

ng, áp d ng lãi su t cho vay theo c ch

n s nh ng bi n

ng th

ng xuyên c a lãi su t do

n cung c u v n trong n n kinh t . Nh v y các NHTM

c nguy c lãi su t nhi u h n ịi h i s quan tâm thích áng c a các
i u hành ngân hàng.

Trên th c t , ho t

ng qu n lý r i ro ã giành

c s quan tâm chú ý c a

các NHTM Vi t Nam, tuy nhiên ch a toàn di n. H u nh các NHTM ch chú tr ng
t i qu n lý r i ro tín d ng, r i ro thanh kho n mà ch a i sâu vào nghiên c u bi n
pháp qu n lý các lo i r i ro

c thù khác c a NHTM nh : r i ro lãi su t, r i ro h i

ối,…
Ngân hàng TMCP Cơng Th
nh ng ngân hàng l n hàng
ch t l

ng Vi t Nam – CN1 TPHCM là m t trong

u Vi t Nam, c c u ho t

ng ho t qu n tr r i ro t t. Hi u

c t m quan tr ng c a công tác qu n tr

r i ro lãi su t, chi nhánh khơng ng ng nâng cao trình
ph

cán b và áp d ng các

ng pháp tiên ti n vào cơng tác qu n tr c a mình.
Xu t phát t th c ti n ó tơi ã ch n

ho t

ng tiên ti n và hi u qu ,

ng kinh doanh t i Ngân hàng Th

Nam – CN1 TPHCM” làm

tài “Qu n tr r i ro lãi su t trong
ng m i C ph n Công Th

tài nghiên c u c a mình.

ng Vi t


2

M c tiêu nghiên c u
Tìm hi u th c t gi a lãi su t t vi c cho vay v n và chi phí phát sinh t vi c
huy

ng v n và s chênh l ch th i l

hàng TMCP Cơng Th

ng gi a Tài s n Có và Tài s n N c a Ngân

ng Vi t Nam – CN1 TPHCM, qua ó cho th y r i ro lãi

su t luôn ti m n trong kinh doanh doanh ngân hàng và o l
h

ng c a lãi su t

các gi i pháp

n hi u qu ho t

ng kinh doanh c a Ngân hàng. T

ng Vi t Nam – CN1 TPHCM h n ch

thi t h i t

ng x u c a bi n

nh h

ó,

a ra

ng lãi su t

n m c th p nh t nh ng

n thu nh p c a ngân hàng.

ng và ph m vi nghiên c u
it

ng và ph m vi nghiên c u c a lu n v n: th c tr ng và gi i pháp

h n ch r i ro lãi su t trong kinh doanh c a Ngân hàng TMCP Công Th
Nam trong kho ng th i gian t n m 2010
Tính th c ti n c a

n h t quý 2 n m 2013.

ng ho t

ng qu n tr r i ro lãi su t trong ho t

kinh doanh c a Ngân hàng TMCP Cơng Th
có cái nhìn úng

ng Vi t

tài

Nghiên c u v ho t

Có

nh

h n ch r i ro lãi su t nh m t o i u ki n thu n l i cho Ngân hàng

TMCP Công Th

it

ng m c

ng Vi t Nam – CN1 TPHCM t

ng
ó

n h n v m i liên h gi a công tác qu n lý Tài s n N - Tài s n

phịng ch ng r i ro, trong ó

c bi t là r i ro lãi su t, góp ph n nâng cao

n ng l c qu n tr r i ro c a Ngân hàng TMCP Công Th

ng Vi t Nam – CN1

TPHCM nói riêng và tồn h th ng ngân hàng nói chung.
Ph

ng pháp nghiên c u
Lu n v n s d ng các ph

li u, ph

ng pháp nghiên c u: ph

ng pháp phân tích ánh giá nh ng nhân t

lãi su t, ngồi ra cịn v n d ng các ph

nh h

ng pháp t ng h p s
ng

ng pháp phân tích o l

n qu n tr r i ro
ng r i ro lãi su t,


3

các nghi p v phòng ng a r i ro lãi su t t

ó

tr r i ro lãi su t t i Ngân hàng TMCP Công Th

a ra các gi i pháp phù h p

qu n

ng Vi t Nam – CN1 TPHCM.

H n ch c a lu n v n
Do h u h t các Ngân hàng Th
tâm úng m c

ng m i C ph n Vi t Nam ch a có s quan

n vi c qu n lý Tài s n N - Tài s n Có

các mơ hình qu n lý ho c không

c xây d ng, ho c ch

tránh r i ro lãi su t nên
c xây d ng m t cách

khái quát nên tôi không th nêu chi ti t mơ hình tham kh o, ánh giá chi ti t nh ng
mơ hình ã

c áp d ng.

K tc uc a

tài

tài
Ch

c chia làm 3 ch

ng:

ng 1: C s lý lu n v qu n tr r i ro lãi su t trong ho t

ng kinh

doanh c a NHTM.
Ch
Th

ng 2: Th c tr ng qu n tr r i ro lãi su t t i Ngân hàng TMCP Công

ng Vi t Nam – CN1 TPHCM.
Ch

Công Th

ng 3: Gi i pháp hoàn thi n qu n tr r i ro lãi su t t i Ngân hàng TMCP
ng Vi t Nam – CN1 TPHCM.


4

CH

NG 1: C

S

LÝ LU N V

QU N TR

R I RO LÃI SU T TRONG HO T

NG

KINH DOANH C A NHTM
1.1.

T ng quan v r i ro lãi su t

1.1.1. Khái ni m
Theo Timothi W.Koch (Bank Management 1995 – University of South
Crolina): R i ro lãi su t là s thay
tr

i ti m tàng v thu nh p lãi ròng và giá tr th

ng c a v n ngân hàng xu t phát t s thay

i c a m c lãi su t.

Theo Thomas P.Fitch (Dictionary of Banking Terms 1997 – Barron’s
Edutional Series Inc): R i ro lãi su t là r i ro khi thay

i lãi su t th tr

ng s d n

n tài s n sinh l i gi m giá tr .
Tuy có nhi u khái ni m khác nhau, nh ng các khái ni m cùng có chung n i
hàm nh nhau là: R i ro lãi su t là lo i r i ro xu t hi n khi có s thay
th tr

ng ho c nh ng y u t có liên quan

n lãi su t d n

i lãi su t

n t n th t v tài s n

ho c gi m thu nh p c a ngân hàng.
1.1.2. Các hình th c c a r i ro lãi su t
R i ro v giá (price risk): Phát sinh khi lãi su t th tr
tr

ng c a các trái phi u và các kho n vay v i lãi su t c

gi s b gi m giá. B i lãi su t
c n

nh t tr

nh ngân hàng ang n m

nh k (coupon) c a trái phi u và các kho n vay ã

c, lãi su t th tr

ng t ng làm cho lãi su t c a các trái phi u và

các kho n cho vay mà ngân hàng n m gi tr
tr

ng t ng, giá tr th

c ó tr nên th p h n lãi su t th

ng hi n t i khi n chúng b gi m giá. Trái phi u và các kho n vay có th i gian

áo h n càng dài thì m c gi m giá càng l n, n u ngân hàng mu n bán i các tài s n
này thì ch p nh n t n th t vì giá tr c a chúng b gi m i so v i tr

c.


5

Khi lãi su t th tr
c

ng gi m, giá trái phi u và các kho n cho vay v i lãi su t

nh mà ngân hàng ang n m gi s t ng. B i lãi su t

phi u và các kho n vay ã

c n

nh t tr

nh k (coupon) c a trái

c, lãi su t th tr

ng gi m làm cho

các trái phi u c và các kho n cho vay v i m c lãi su t cao tr nên h p d n h n.
Trái phi u và các kho n cho vay có th i gian áo h n càng dài thì m c
càng cao. Ng

c l i, khi lãi su t th tr

v i lãi su t c

t ng giá

ng t ng, giá trái phi u và các kho n cho vay

nh mà ngân hàng ang n m gi s gi m.
u t (re-investment risk): Xu t hi n khi lãi su t th tr

R i ro tái

khi n ngân hàng ph i ch p nh n

ng gi m

u t các ngu n v n c a mình vào nh ng tài s n

có m i v i m c sinh l i th p h n.
1.1.3. Nguyên nhân d n

n r i ro lãi su t

Th nh t, khi xu t hi n s không cân x ng v k h n gi a Tài s n N và
Tài s n Có. Tr

ng h p th nh t, k h n c a Tài s n Có l n h n k h n c a Tài s n

N : ngân hàng huy
ra n u lãi su t huy
vay và

ng v n ng n h n

cho vay và

ng trong nh ng n m ti p theo t ng lên trong khi lãi su t cho

u t dài h n không

i. Tr

ng h p th hai, k h n c a Tài s n Có nh

h n k h n c a Tài s n N : ngân hàng huy

ng v n có k h n dài

u t v i k h n ng n. R i ro s x y ra n u lãi su t huy
theo không

u t dài h n. R i ro s x y

i trong khi lãi su t cho vay và

cho vay và

ng trong nh ng n m ti p

u t gi m xu ng.

Th hai, do các ngân hàng áp d ng lãi su t khác nhau trong quá trình huy
ng v n và cho vay. Tr
cho vay,

ng h p n u ngân hàng huy

u t v i lãi su t bi n

ng v i lãi su t c

nh

i. Khi lãi su t gi m, r i ro lãi su t s xu t hi n vì

chi phí không

i trong khi thu nh p t lãi gi m, i u ó làm cho l i nhu n ngân

hàng gi m. Tr

ng h p khác, ngân hàng huy

và

u t v i lãi su t c

ng v i lãi su t bi n

i

cho vay

nh. Khi lãi su t t ng, r i ro lãi su t s xu t hi n vì chi phí

lãi t ng theo lãi su t th tr
ngân hàng c ng gi m theo.

ng trong khi thu nh p lãi khơng

i, do ó l i nhu n


6

Th ba, do có s khơng phù h p v kh i l
vi c s d ng ngu n v n ó

ng gi a ngu n v n huy

cho vay. Ch ng h n ngân hàng huy

ng v n 100 t

ng v i lãi su t 1%/tháng và k h n là 6 tháng thì chi phí lãi là 6 t
hàng cho vay 60 t
là 4.32 t

ng v i

ng. Ngân

ng v i lãi su t 1.2%/tháng v i k h n 6 tháng thì thu nh p lãi

ng. Ngân hàng không s d ng h t ngu n v n

cho vay làm l i nhu n

gi m 1.68 t .
Th t , do khơng có s phù h p v th i h n gi a ngu n v n huy
vi c s d ng ngu n v n ó

cho vay. Ch ng h n ngân hàng huy

ng v n 100 t

ng v i lãi su t 1%/tháng và k h n là 6 tháng thì chi phí lãi là 6 t
hàng cho vay 100 t
lãi là 3.6 t

ng v i

ng. Ngân

ng v i lãi su t 1.2%/tháng v i k h n 3 tháng thì thu nh p

ng. Do huy

ng v n v i th i gian dài nh ng cho vay v i th i h n

ng n làm l i nhu n ngân hàng gi m 2.4 t

ng.

Th n m, do t l l m phát d ki n không phù h p v i t l l m phát th c t
nên v n c a ngân hàng khơng

c b o tồn sau khi cho vay. Ch ng h n khi d

ki n lãi su t cho vay là 8% trong ó lãi su t th c là 3% và d ki n t l l m phát là
5%, n u sau khi cho vay, t l l m phát th c là 7% thì lãi su t th c ngân hàng
h

c

ng ch còn là 1%.

1.1.4.

ol

1.1.4.1.

ng r i ro lãi su t

Mơ hình k h n
áp d ng ph

n h n (the maturity model)

ng pháp l

Có và Tài s n N c a ngân hàng, tr

ng hóa r i ro lãi su t

c h t các nhà qu n tr ph i tính

bình qn c a danh m c tài s n. G i MA là k h n
Tài s n Có; ML là k h n

i v i danh m c Tài s n
ck h n

n h n bình quân c a danh m c

n h n bình quân c a danh m c Tài s n N , ta có:
(1.3)

Trong ó WAi là t tr ng và MAi là k h n
là t tr ng và MLj là k h n
và N phân theo k h n.

n h n c a Tài s n Có th i; WLj

n h n c a Tài s n N th j; n, m là s lo i Tài s n Có


7

Nh ng quy t c chung trong vi c qu n tr r i ro lãi su t
c ng có giá tr
d n

i v i m t tài s n

i v i m t danh m c tài s n. T ng (gi m) lãi su t th tr

n gi m (t ng) giá tr c a danh m c tài s n. Khi lãi su t th tr

ng

u

ng t ng (gi m)

thì danh m c tài s n có k h n càng dài s gi m (t ng) giá càng l n. M c thay
v n t có là chênh l ch gi a Tài s n Có và v n huy

ng

c xác

i

nh:
(1.4)

Mơ hình k h n

n h n là m t ph

hóa r i ro lãi su t trong ho t

ng pháp

n gi n, tr c quan, d l

ng kinh doanh ngân hàng, ã

ng

c các ngân hàng s

d ng khá ph bi n, do phù h p v i các ngân hàng Vi t Nam. Tuy nhiên, mơ hình
k h n

n h n cịn nh

c i m là không

c p

n y u t th i l

lu ng Tài s n Có và Tài s n N , cho nên khi lãi su t th tr

ng c a các

ng thay

i có th làm

gi m k t qu kinh doanh c a ngân hàng, th m chí n u lãi su t bi n

ng m nh,

ngân hàng có th r i vào tình tr ng m t kh n ng thanh tốn cu i cùng.
1.1.4.2.

Mơ hình

Mơ hình
bi n

l

nh giá l i (the repricing model)

nh giá l i o l

ng s thay

i giá tr c a tài s n và n khi lãi su t

ng d a vào vi c chia nhóm tài s n và n theo k h n

ng s thay

c a th tr

nh giá l i, t

i c a thu nh p ròng t lãi su t c a các nhóm v i s thay

ng. Giá tr tài s n và n trong các nhóm dùng

tr l ch s , khe h nh y c m lãi su t

c dùng

ol

ó o

i lãi su t

tính chênh l ch là giá

ng s nh y c m lãi su t.

Khe h nh y c m lãi su t = Tài s n Có nh y c m v i lãi su t –
(1.6)

Tài s n N nh y c m v i lãi su t
Trong ó: Tài s n Có nh y c m v i lãi su t là tài s n có th
khi lãi su t thay

i bao g m: các kho n cho vay có lãi su t bi n

vay ng n h n v i th i gian d

c

nh giá l i

i, các kho n cho

i n tháng (trái phi u chính ph , cơng ty, xí nghi p),

ti n g i trên th tr

ng liên ngân hàng, ti n g i không k h n t i các ngân hàng

khác (ngân hàng th

ng m i khác), các kho n

d

i n tháng.

u t tài chính có th i gian còn l i


8

Tài s n N nh y c m v i lãi su t có th
tr

c

nh giá l i theo i u ki n th

ng bao g m: ti n g i thanh tốn (ti n g i khơng k h n) và ti t ki m không k

h n c a khách hàng, ti n g i có k h n và ti t ki m có k h n th i h n còn l i d
n tháng (vay qua êm, vay tái chi t kh u th i h n d

i

i n tháng).

c i m c a Tài s n Có nh y c m v i lãi su t và Tài s n N nh y c m v i
lãi su t là th i gian

n h n càng ng n thì tính nh y lãi càng cao. Trong m i giai

o n k ho ch ngày, tu n, tháng, quý, … khe h nh y c m v i lãi su t có th x y ra
các tr

ng h p:
M t là, khe h nh y c m lãi su t b ng không: Tài s n Có nh y c m v i lãi

su t b ng Tài s n N nh y c m v i lãi su t. R i ro lãi su t không xu t hi n. Lãi su t
t ng hay gi m không làm nh h

ng

n l i nhu n ngân hàng.

Hai là, khe h nh y c m lãi su t l n h n không: Tài s n Có nh y c m v i lãi
su t l n h n Tài s n N nh y c m v i lãi su t, khe h d
hi n khi lãi su t th tr

ng. R i ro lãi su t xu t

ng gi m. H s chênh l ch lãi thu n (NIM) c a ngân hàng

gi m.
Ba là, khe h nh y c m lãi su t nh h n khơng: Tài s n Có nh y c m v i lãi
su t nh h n Tài s n N nh y c m v i lãi su t, khe h âm. R i ro lãi su t xu t hi n
khi lãi su t th tr
T

ng t ng. H s chênh l ch lãi thu n (NIM) c a ngân hàng gi m.

ó, m c

M c thay

thay

i l i nhu n

c tính nh sau:

i l i nhu n = (T ng Tài s n Có nh y c m –
(1.7)

T ng Tài s n N nh y c m) x M c thay
Mơ hình

nh giá l i có u i m: M t là cung c p thông tin v c c u Tài s n

Có và Tài s n N s

c

nh giá l i. Hai là d dàng xác

thu nh p ròng v lãi su t m i khi lãi su t thay
Tuy nhiên mơ hình
c u

y

i lãi su t

tác

nh

c s thay

ic a

i.

nh giá l i cịn có m t s h n ch : M t là không nghiên

ng c a r i ro lãi su t

n giá tr th tr

ng c a v n, mà ch chú

tr ng vào s li u trên s sách k toán c a v n. Hai là, phân nhóm tài s n theo m t
khung k h n nh t

nh, ph n ánh sai l ch thông tin v c c u các Tài s n Có và Tài


9

s n N trong cùng m t nhóm. Gi s , trong cùng m t nhóm tài s n k h n t 3
tháng

n 6 tháng, s l

ng Tài s n Có và Tài s n N là b ng nhau. Nh ng n u c

c u k h n c a Tài s n Có t 3
N t 5

n 4 tháng trong khi ó c c u k h n c a Tài s n

n 6 tháng, rõ ràng k h n

n h n gi a Tài s n Có và Tài s n N khơng

cân x ng nhau, trong khi ó mơ hình
nh p lãi su t rịng. Ba là,
th

nh giá l i coi nh khơng có v n

iv iv n

ng xuyên cho vay m i và thu h i n

th tái

u t nh ng kho n ti n thu

hành. C ng gi ng nh huy

không ph thu c vào s thay

ng. Do ó, các kho n ti n

n h n v b n ch t là

n h n theo quy

mơ hình th i l
1.1.4.3.

ng b hỗn l i do nh ng ng

ng và ki m soát r i

ng hoàn h o h n nhi u trong vi c o m c
c p

n y u t th i l

nh y c m c a
ng c a t t c
ng gi a Tài

ánh giá và ki m soát r i ro lãi su t.

ng (Duration): th i l

t n t i lu ng ti n c a tài s n này,
ng bi n

tài s n (P). Th i l

ng pháp d a vào

ng pháp này ch y u d a vào chênh l ch th i l

s n Có v i Tài s n N

thi t

ng pháp o l

i

ng (the duration model)

Tài s n Có và Tài s n N v i lãi su t, vì ã

lãi su t th tr

c h n.

ánh giá và ki m soát r i ro lãi su t.

Mơ hình th i l

các lu ng ti n. Ph

ng trì

c m t ph n r i ro lãi su t

kh c ph c nh ng h n ch nêu trên, ó là ph
ng

ng ch

ng t ng thì

i vay ti n có xu h

ng gi m thì tìm cách hồn tr tr

nh giá l i ch ph n ánh

Mơ hình th i l

Th i l

nh trong h p

i lãi su t. Tuy nhiên, khi lãi su t th tr

v i ngân hàng. Do ó, ịi h i ph i có m t ph
ro lãi su t khác.

ng hi n

ng v n m i và thanh

hoãn vi c tr n , khi lãi su t th tr
Vì v y, mơ hình

nh k theo tháng hay q, ngân hàng có
c này trong n m v i lãi su t th tr

không nh y c m v i lãi su t, vì chúng

n h n th

n h n, trong th c t ngân hàng

ng v n, ngân hàng luôn huy

toán nh ng kho n v n ã huy

các lu ng ti n

tài s n

gì v i thu

ng t n t i c a tài s n là th

c o th i gian

c tính trên c s các giá tr hi n t i c a nó. Khi

ng thì th i l

ng (D) là phép o

nh y c m c a th giá

ng (k h n hoàn v n) c a tài s n là th i gian trung bình c n

thu h i kho n v n ã b ra

u t , là th i gian trung bình d a trên dòng


10

ti n d tính s nh n

c trong t

ng lai. Còn th i l

s n N là th i gian trung bình c n thi t

ng (k h n hồn tr ) c a Tài

hoàn tr kho n v n ã huy

ng và i

vay, là th i gian trung bình c a dịng ti n d tính ra kh i ngân hàng (thanh tốn lãi
và v n vay).
Cơng th c xác

nh k h n hoàn v n và k h n hồn tr c a m t cơng c tài

chính:
(1.8)
V i D là th i l

ng (k h n hoàn v n hay hồn tr ) c a cơng c tài chính,

PV là giá tr th c, t i th i i m hi n t i, t là th i gian kho n ti n
CFt là giá tr kho n ti n d tính

c thanh tốn,

c thanh tốn trong giai o n t.

Ngồi ra, giá tr rịng c a ngân hàng b ng chênh l ch gi a giá tr c a t ng tài
s n và giá tr t ng v n huy
và v n huy

ng thay

ng. Do ó, khi lãi su t thay

i làm cho giá tr ròng c a ngân hàng thay

là khi lãi su t t ng, giá tr th tr

v n huy

i, giá tr c a t ng tài s n

ng có lãi su t c

ng c a t ng tài s n và giá tr th tr

i theo. C th
ng c a t ng

nh và có k h n càng dài s gi m. M c t ng gi m giá

tr ròng (v n t có) c a ngân hàng theo cơng th c:
(1.9)
Bi n

i thành:
(1.10)

Công th c trên g i là mô hình th i l
doanh ngân hàng. Trong ó, E là m c thay
m c thay

ng, l

ng hóa r i ro lãi su t trong kinh

i v n t có c a ngân hàng (còn g i là

i giá tr ròng c a ngân hàng); A là t ng giá tr c a tài s n; L là t ng giá

tr n ; R là m c thay

i c a lãi su t; K là t l v n huy

ng trên t ng Tài s n Có

c a ngân hàng, g i là t l

òn b y; (DA – DLK) là chênh l ch th i l

s n Có và Tài s n N

c i u ch nh b i t l

ãd

ng gi a Tài

òn b y. Chênh l ch th i l

c tính b ng n m, ph n ánh s không cân x ng v th i l

ng

ng c a hai v b ng cân


11

i tài s n.

c bi t, n u chênh l ch này l n, thì ti m n r i ro lãi su t

i v i ngân

hàng ngày càng cao. Công th c trên cho các nhà qu n tr ngân hàng th y
quy mô tài s n c a ngân hàng càng l n hay m c
s ti m n r i ro lãi su t

i lãi su t càng nhi u thì

i v i ngân hàng càng cao.

Theo các nhà qu n tr ngân hàng, nh h
th

ng mang tính ch t ngo i sinh

th

ng là t s thay

ng c a y u t lãi su t R/(1+R)

i v i ngân hàng, b i vì s thay

i chính sách ti n t c a ngân hàng trung

m c chênh l ch th i l
d

thay

i lãi su t

ng. Còn

ng (DA – DLK) và quy mô tài s n A c a ngân hàng

i s ki m soát c a ngân hàng; quy mơ càng l n thì ti m n r i ro

càng cao. T

c khi

ó các nhà qu n tr

a ra 3 tr

Th nh t, khi khe h k h n d

iv i
c

t

i v i lãi su t

ng h p có th x y ra:

ng (k h n hồn v n trung bình c a tài s n

l n h n k h n hồn tr trung bình n ), n u lãi su t t ng s làm gi m giá tr ròng
c a ngân hàng, n u lãi su t gi m s làm t ng giá tr ròng c a ngân hàng.
Th hai, khi khe h k h n âm (k h n hoàn v n trung bình c a tài s n nh
h n k h n hồn tr trung bình n ), n u lãi su t t ng s làm t ng giá tr ròng c a
ngân hàng, n u lãi su t gi m s làm gi m giá tr ròng c a ngân hàng.
Th ba, khi khe h k h n b ng khơng (k h n hồn v n trung bình c a tài
s n b ng k h n hồn tr trung bình n ), giá tr rịng c a ngân hàng không ch u nh
h

ng b i s thay

i lãi su t, ngh a là m c t ng gi m giá tr tài s n

c cân b ng

v i m c t ng gi m c a giá tr n .
Trong tr

ng h p tính th i l

qu n tr c ng tính th i l

ng cho tồn b Tài s n Có và Tài s n N , nhà

ng c a t ng tài s n, sau ó tính th i l

ng cho tồn b tài

s n:
(1.11)
DA là th i l

ng c a toàn b Tài s n Có; DAi là th i l

ng c a Tài s n Có i;

WAi là t tr ng c a Tài s n Có i; WA1 + WA2 + … + WAn = 1; n là s lo i Tài s n Có
phân theo tiêu chí k h n; DL là th i l
l

ng c a toàn b v n huy

ng; DLj là th i

ng c a Tài s n N j; WLj là t tr ng c a Tài s n N j; WL1 + WL2 + … + WLm =

1; n là s lo i Tài s n N phân theo tiêu chí k h n.


12

Tóm l i, s d ng mơ hình th i l

ng

qu n tr r i ro lãi su t là m t gi i

pháp thích h p, cho phép các ngân hàng phịng ng a
tồn b hay m t b ph n riêng l c a b ng cân
r t nhi u th i gian và ti n b c

1.2.

c r i ro lãi su t

iv i

i tài s n. Tuy nhiên ph i t n kém

c c u l i b ng cân

i tài s n.

Qu n tr r i ro lãi su t

1.2.1. Khái ni m
Qu n tr r i ro lãi su t chính là vi c các ngân hàng thi t l p h th ng quy
trình nh m nh n bi t,
ra

nh l

ng, giám sát, ki m soát nh ng t n th t ang và s gây

i v i thu nh p c a ngân hàng do s bi n

nh ng chi n l

ng c a lãi su t

t

ó có th

ra

c, chính sách ho c s d ng nh ng công c nh m phòng ng a, h n

ch t i m c t i a nh ng nh h
ngân hàng m t cách

y

ng x u c a bi n

ng lãi su t t i thu nh p c a

, toàn di n và liên t c.

M t m c tiêu quan tr ng c a qu n tr r i ro lãi su t là h n ch t i m c t i a
các nh h
thay

ng x u c a bi n

ng lãi su t t i thu nh p c a ngân hàng. Dù lãi su t

i nh th nào, ngân hàng luôn mong mu n

m ct

ng

i n
t

t

c m c thu nh p d ki n

nh.
c m c tiêu này, các ngân hàng c n ph i t p trung vào nh ng b

ph n nh y c m nh t v i lãi su t trong danh m c tài s n có và tài s n n . Thơng
th

ng, ó là các tài s n sinh l i nh các kho n cho vay và

s n có) hay các kho n ti n huy

ng, kho n vay trên th tr

u t (thu c v bên tài
ng ti n t (thu c v bên

tài s n n ).

1.2.2. Qu n tr r i ro lãi su t trong kinh doanh ngân hàng
Trong n n kinh t th tr

ng, r i ro trong kinh doanh là không th tránh kh i,

c bi t là r i ro trong kinh doanh ngân hàng ti m n nhi u r i ro và r i ro lãi su t
là m t trong nh ng r i ro c b n nh t, có ph n ng dây chuy n lây lan và ngày càng
có bi u hi n ph c t p gây t n th t v tài s n cho ngân hàng nh m t v n khi cho
vay, gia t ng chi phí ho t

ng, gi m su t l i nhu n, gi m su t giá tr tài s n, d n


13

n thua l , phá s n, s

nh h

ng

chúng vào h th ng ngân hàng. T

n khách hàng, làm gi m ni m tin c a cơng
ó, có th làm n n kinh t suy thoái, giá c t ng,

s c mua gi m, th t nghi p, s kéo theo s s p
n

c a h th ng ngân hàng trong

c, trong khu v c. Ngoài ra, r i ro tín d ng c ng nh h

ng

n n n kinh t trong

i u ki n tồn c u hóa kinh t th gi i hi n nay. Chính vì th , qu n tr là i u r t
c n thi t.
Ngân hàng là m t t ch c ph c t p, bao g m nhi u phòng ban cung c p các
lo i d ch v ti n t

a d ng. M t ngân hàng

c ph i h p v i nhau

mb os

c qu n lý t t, m i quy t

ng b , th ng nh t trong ho t

ó, các danh m c Tài s n Có và Tài s n N ph i
th ng nh t trong quá trình ánh giá nh h
m b o kh n ng sinh l i v i m c
quy t

nh c n

ng. Trong

c nhìn nh n nh m t ch nh th

ng c a ch ng

n m c tiêu

c

ra,

r i ro có th ch p nh n. Q trình ra

nh mang tính ph i h p và t ng h p nh v y

c g i là ph

ng pháp qu n

lý Tài s n N và Tài s n Có c a ngân hàng. Qu n lý t t Tài s n N và Tài s n Có s
giúp các ngân hàng ch ng l i nh ng r i ro do s thay
Ngoài ra, m t ngân hàng
ph i h p v i nhau

mb os

ro lãi su t t t trong ho t

i lãi su t

c qu n lý t t, m i quy t
ng b , th ng nh t trong ho t

nh c n ph i
ng.

c

qu n tr r i

ng kinh doanh ngân hàng, c n qu n tr t t Tài s n N và

Tài s n Có.
1.2.2.1.

Qu n tr Tài s n N

Qu n tr Tài s n N là qu n tr ngu n v n ph i tr c a ngân hàng nh m
b o cho ngân hàng ln có
ho t
kho n

ngu n v n

ng kinh doanh c a mình,
m c

m

duy trì và phát tri n m t cách hi u qu

ng th i áp ng k p th i m i nhu c u thanh

chi phí th p nh t.

Các thành ph n c a Tài s n N g m: các tài kho n giao d ch, các tài kho n
phi giao d ch, phát hành các gi y n

huy

ng v n, vay v n trên th tr

t , các tài kho n h n h p, vay ng n h n qua h p
kho n giao d ch là nh ng tài kho n

ng ti n

ng mua l i. Trong ó, các tài

c khách hàng m t i ngân hàng

s d ng


14

nh ng d ch v thanh tốn khơng dùng ti n m t nên ngân hàng không ph i tr lãi
su t cao.
ph n l n

ây là lo i ti n g i không n
d tr và m t ph n

nh nên các ngân hàng th

ng s d ng

cho vay ng n h n g m tài kho n ti n g i không

k h n và tài kho n vãng lai.
Các tài kho n phi giao d ch là nh ng tài kho n ti n g i có k h n c a các
doanh nghi p và ti n g i ti t ki m cá nhân.
c rút ti n ra theo m t k h n
c p m t s ti n g i, và h
không

c quy

i v i lo i ti n g i này, khách hàng
nh tr

c. Khách hàng g i ti n s

ng l i t c cao h n so v i ti n g i không k h n, nh ng

c tham gia thanh tốn khơng dùng ti n m t.

nên ngân hàng th

c

ng s d ng

Phát hành các gi y n

ây là lo i ti n g i n

nh

cho vay.
huy

ng v n nh : phát hành nh ng ch ng ch ti n

g i, phát hành k phi u, trái phi u ngân hàng.
Vay v n trên th tr

ng ti n t : các ngân hàng th

vay l n nhau thông qua th tr

ng m i có th vay và cho

ng liên ngân hàng, vay ngân hàng trung

ng, vay

th u chi, vay qua êm.
Các tài kho n h n h p là m t d ng tài kho n ti n g i ho c phi ti n g i cho
phép k t h p th c hi n các d ch v thanh tốn, ti t ki m, mơi gi i

Ng

i m tài kho n s

u t , tín d ng.

y thác d ch v tr n gói cho chuyên viên qu n lý tài kho n

t i ngân hàng. Lo i tài kho n này em l i nhi u ti n ích cho khách hàng s d ng.
Vay ng n h n qua h p
ng

ng mua l i (RP – Repurchase Agreement) là h p

c ký k t gi a ngân hàng v i khách hàng (có tài kho n t i ngân hàng) ho c

v i ngân hàng khác. Trong ó, ngân hàng th a thu n bán t m th i ch ng khoán ch t
l

ng v i tính thanh kho n cao (c phi u u ãi, trái phi u chính ph s p

nh n

thanh toán, …) kèm theo th a thu n s mua l i các ch ng khoán này t i m t th i
i m trong t

ng lai v i m c giá xác

thu c lo i qua êm ho c

nh trong h p

ng. Giao d ch này có th

n vài tháng, tùy thu c vào nhu c u v n c a ngân hàng và

kh n ng c a ch th mua ch ng khốn. Thơng th
l i r t th p so v i lãi su t huy

ng, lãi su t trong h p

ng v n c a ngân hàng.

ng mua


15

Chi phí
tr lãi
theo RP

S
ti n
vay

=

Các y u t tác

ng

Lãi su t
hi n hành
c a RP

X

X

(1.1)

n qu n tr Tài s n N trong quá trình tìm ki m ngu n

v n các ngân hàng ph i ch p hành các quy
lý nh : t ch c tín d ng khơng
nh m

S ngày
vay theo
h p ng

nh c a lu t pháp và các c quan qu n

c huy

ng v n quá nhi u so v i v n t có

m b o kh n ng chi tr v sau (theo Pháp l nh ngân hàng n m 1990, t ng

ngu n v n huy

ng c a ngân hàng th

t có), áp d ng m c lãi su t huy
Ngân hàng Nhà n

ng m i ph i nh h n hay b ng 20 l n v n

ng phù h p so v i c ch qu n lý v lãi su t c a

c. Ngoài ra, các ngân hàng ph i

th i nhu c u thanh kho n, h n ch
v n c a ngân hàng.

m b o áp ng m t cách k p

n m c t i a s s t gi m

ng th i ph i s d ng các công c huy

h n ch r i ro và phù h p v i

t ng t v ngu n
ng v n a d ng

c i m c a ngân hàng.

M c ích qu n tr Tài s n N s giúp ngân hàng khai thác t i a ngu n v n

nhàn r i trong xã h i

m b o s t ng tr

ng ngu n v n n

nh, b n v ng

nâng

cao th ph n nh m áp ng t t nh t nhu c u v n cho khách hàng c v s l
th i h n, lãi su t nh ng ph i

ng,

m b o kh n ng thanh toán và nâng cao hi u qu

kinh doanh c a ngân hàng.
Các nhân t quy t

nh

n quy mô ngu n v n huy

ng ti n g i: ngồi các

nhân t khách quan quy t

nh

n quy mơ ngu n v n huy

ng ti n g i nh : chính

sách ti n t , chính sách tài chính c a chính ph , thu nh p và
ti n, cịn có các nhân t ch quan nh lãi su t, ch t l
chính sách c b n trong huy
1.2.2.2.

ng c c a ng

ig i

ng d ch v , c s v t ch t và

ng v n c a ngân hàng.

Qu n tr Tài s n Có

Qu n lý Tài s n Có là vi c qu n lý các danh m c s d ng v n c a ngân hàng
nh m t o m t c c u Tài s n Có thích h p bao g m: ngân qu , tín d ng,
các tài s n khác

m b o ngân hàng ho t

ng kinh doanh an tồn và có lãi.

u t và