Luận văn thạc sĩ Nhân tố ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường thi Đại học - Cao đẳng của học sinh THPT tại Huyện Bù Gia Mập - Tỉnh Bình Phước
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.4 MB, 85 trang )
BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
***
PHẠM THỊ HỒNG DƯƠNG
NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH CHỌN
TRƯỜNG THI ĐẠI HỌC – CAO ĐẲNG CỦA HỌC SINH
THPT TẠI HUYỆN BÙ GIA MẬP – TỈNH BÌNH PHƯỚC
LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ
TP. HCM – 2013
BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
***
PHẠM THỊ HỒNG DƯƠNG
NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH CHỌN
TRƯỜNG THI ĐẠI HỌC – CAO ĐẲNG CỦA HỌC SINH
THPT TẠI HUYỆN BÙ GIA MẬP – TỈNH BÌNH PHƯỚC
Chuyên ngành: Quản trị Kinh doanh
Mã số : 60340102
LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN HỮU LAM
TP. HCM – 2013
LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên là: Phạm Thị Hồng Dương, là học viên cao học lớp Ngày 2 khóa K20
khoa Quản trị kinh doanh – Trường Đại học Kinh tế TP. HCM
Tôi xin cam đoan đây là phần nghiên cứu do tơi thực hiện. Các số liệu, kết
luận trình bày trong luận văn này là trung thực và chưa được công bố ở các nghiên
cứu khác.
Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình
Học viên
Phạm Thị Hồng Dương
LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian chuẩn bị và tiến hành nghiên cứu, tơi đã hồn thành đề tài
“Nhân tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường thi Đại học – Cao đẳng của
học sinh THPT huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước”. Trong q trình nghiên
cứu, tơi đã nhận được sự hỗ trợ từ phía gia đình, bạn bè cũng như giáo viên hướng
dẫn và quý thầy cô trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh
Tơi xin trân trọng cảm ơn TS. Nguyễn Hữu Lam, thầy đã tận tình hướng dẫn
tơi trong suốt thời gian thực hiện luận văn.
Tơi cũng xin bày tỏ lịng biết ơn đến q thầy cô tham gia giảng dạy cao học
tại trường ĐH Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, q thầy cơ đã cung cấp cho tôi những
kiến thức quý báu về lĩnh vực quản trị kinh doanh.
Xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu và học sinh các trường THPT trên
địa bàn huyện Bù Gia Mập đã hỗ trợ tôi trong quá trình khảo sát thực tế.
Cảm ơn các bạn học viên cùng khóa đã động viên, hỗ trợ tơi trong q trình
nghiên cứu luận văn.
Và đặc biệt là những người thân trong gia đình đã động viên, ủng hộ, tạo mọi
điều kiện tốt nhất cho tơi hồn thành luận văn.
Học viên
Phạm Thị Hồng Dương
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục hình vẽ, đồ thị
CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
1
1.1
Vấn đề nghiên cứu
1
1.2
Mục tiêu nghiên cứu
2
1.3
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3
1.4
Phương pháp nghiên cứu
3
1.5
Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu
3
1.6
Kết cấu của đề tài
4
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MƠ HÌNH NGHIÊN CỨU
5
2.1 Quyết định chọn trường thi ĐH – CĐ
5
2.1.1 Khái niệm về trường ĐH – CĐ và kỳ thi tuyển sinh ĐH – CĐ
5
2.2.2 Tiến trình ra quyết định chọn trường
5
2.2 Các nghiên cứu liên quan trên thế giới và Việt Nam
7
2.3 Nhân tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của HS
10
2.3.1 Đặc điểm cá nhân và gia đình của HS
10
2.3.2 Các cá nhân ảnh hưởng đến việc ra quyết định của HS
11
2.3.3 Mức độ phù hợp của trường ĐH – CĐ với điều kiện sống của HS
11
2.3.4 Đặc điểm của trường ĐH – CĐ
11
2.3.5 Chương trình truyền thơng của trường ĐH – CĐ
12
2.3.6 Mong đợi sau khi tốt nghiệp
12
2.4 Mơ hình nghiên cứu
12
3
2.4.1 Mơ hình nghiên cứu
12
2.4.2 Các giả thuyết nghiên cứu
13
CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1
Nghiên cứu sơ bộ
15
15
3.1.1 Phương pháp nghiên cứu sơ bộ
3.1.2 Xây dựng thang đo
3.2
15
16
Nghiên cứu chính thức
18
3.2.1 Phương pháp nghiên cứu chính thức
18
3.2.2 Phương pháp chọn mẫu
19
3.2.3 Kiểm định độ tin cậy của thang đo
19
3.2.4 Điều chỉnh mơ hình nghiên cứu lý thuyết
20
3.2.5 Kiểm định mơ hình và giả thuyết nghiên cứu
20
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
22
4.1 Dữ liệu thu thập được
22
4.2 Đánh giá thang đo
24
4.2.1 Đánh giá thang đo qua kiểm tra hệ số tin cậy Cronbach Alpha
24
4.2.2 Kiểm định thang đo bằng phân tích nhân tố khám phá EFA
27
4.2.3 Diễn giải và đặt tên nhân tố
30
4.3 Mơ hình điều chỉnh
31
4.4 Kiểm định các yếu tố của mơ hình
32
4.4.1 Kiểm định hệ số tương quan
32
4.4.2 Phân tích hồi quy
33
4.4.3 Kiểm định giả thuyết
36
4.5 Kiểm định sự khác biệt giữa các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định chọn
39
trường ĐH-CĐ với các nhóm HS khác nhau về đặc điểm các nhân và đặc
điểm gia đình
4.6 Đánh giá kết quả nghiên cứu
44
4.6.1 Tóm lược kết quả nghiên cứu
44
4.6.2 Thảo luận kết quả nghiên cứu
45
CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
47
5.1 Tóm tắt nội dung nghiên cứu
47
5.2 Tóm tắt kết quả nghiên cứu
47
5.3 Đề xuất giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả cơng tác tuyển sinh cho
48
các trường ĐH - CĐ
5.4 Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo
Tài liệu tham khảo
Phụ lục
49
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
-
HS
: Học sinh
-
THPT
: Trung học phổ thông
-
ĐH – CĐ : Đại học – Cao đẳng
-
SES
: socialeconomic status
DANH MỤC BẢNG, BIỂU
Trang
Bảng 2.1 : Tóm tắt các mơ hình lựa chọn trường ĐH – CĐ
7
Bảng 2.2: Mơ hình nghiên cứu của Hossler & Gallagher (1987)
9
Bảng 3.1: Mã hóa thang đo các khái niệm nghiên cứu
17
Bảng 4.1: Tóm tắt mẫu nghiên cứu theo đặc điểm cá nhân
22
Bảng 4.2: Tóm tắt mẫu nghiên cứu theo đặc điểm gia đình
23
Bảng 4.3 : Cronbach Alpha của thang đo “Đặc điểm cá nhân”
24
Bảng 4.4 : Cronbach Alpha của thang đo “Cá nhân có ảnh hưởng”
24
Bảng 4.5 : Cronbach Alpha của thang đo “Mức độ phù hợp của trường
25
ĐH – CĐ với điều kiện sống của HS ”
Bảng 4.6 : Cronbach Alpha của thang đo “Đặc điểm của trường ĐH – CĐ”
25
Bảng 4.7 : Cronbach Alpha của thang đo “Hoạt động truyền thông”
25
Bảng 4.8 : Cronbach Alpha của thang đo “Mong đợi của HS sau khi tốt nghiệp
26
ĐH - CĐ”
Bảng 4.9 : Thang đo “Mức độ phù hợp của trường ĐH–CĐ với điều kiện sống
26
của HS ” sau khi loại biến
Bảng 4.10 : Thang đo “Đặc điểm của trường ĐH – CĐ” sau khi loại biến
27
Bảng 4.11: Kiểm định KMO (KMO and Bartlett's Test) (lần 1)
28
Bảng 4.12: Ma trận nhân tố đã xoay (lần 1)
28
Bảng 4.13: Ma trận nhân tố đã xoay (lần 2)
29
Bảng 4.14: Ma trận nhân tố đã xoay (lần 3)
30
Bảng 4.15: Bảng tóm tắt thang đo các nhân tố ảnh hưởng đến việc ra quyết
31
định chọn trường thi ĐH – CĐ của HS THPT huyện Bù Gia Mập
Bảng 4.16: Tóm tắt hệ số tương quan giữa các nhân tố
33
Bảng 4.17 : Bảng tóm tắt mơ hình sử dụng phương pháp Enter
33
Bảng 4.18 : Kết quả hồi quy sử dụng phương pháp Enter
34
Bảng 4.19: Bảng tóm tắt kiểm định giả thuyết nghiên cứu
39
Bảng 4.20: Kết quả Independent t-test thống kê nhóm theo giới tính
37
Bảng 4.21: Kết quả Independent t-test so sánh mức độ tác động của các
38
nhân tố đến quyết định chọn trường theo giới tính
Bảng 4.22: Phân tích ANOVA theo học lực
39
Bảng 4.23: Phân tích ANOVA theo trường THPT
40
Bảng 4.24: Phân tích ANOVA theo số anh chị em trong gia đình
41
Bảng 4.25: Phân tích ANOVA theo điều kiện kinh tế gia đình
42
Bảng 4.26: Phân tích ANOVA theo trình độ học vấn của cha mẹ
43
Bảng 4.27: Phân tích ANOVA theo nghề nghiệp của cha mẹ
43
DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 2.1 : Mơ hình nghiên cứu của Chapman
8
Hình 2.2: Mơ hình nghiên cứu lý thuyết
13
Hình 3.1: Quy trình thực hiện nghiên cứu
15
Hình 4.1: Mơ hình nghiên cứu đã điều chỉnh
32
Hình 4.2: Biểu đồ phân tán phần dư và giá trị dự đốn của mơ hình hồi quy
35
Hình 4.3: Biểu đồ tần số của phần dư chuẩn hóa
35
1
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
1.1
Vấn đề nghiên cứu
Theo thống kê của Bộ Giáo dục – Đào tạo, năm 2012- 2013 cả nước có 204
trường đại học và 215 trường cao đẳng. Mỗi năm có khoảng 1,5 triệu thí sinh đăng
ký dự thi vào các trường ĐH – CĐ với chỉ tiêu tuyển sinh năm 2013 của ĐH chính
quy là 133.000 và CĐ chính quy là 17.000. Qua đó cho thấy, áp lực chọn trường dự
thi phù hợp với năng lực và nguyện vọng của các em là rất lớn. Bên cạnh đó, hiện
nay nước ta có sự chênh lệch rất lớn về lực lượng lao động, dư thừa lao động khối
ngành kinh tế - tài chính và thiếu hụt lao động các khối ngành khác, đặc biệt là
ngành kỹ thuật. Điều này dẫn đến tình trạng thất nghiệp hoặc làm việc trái với
chuyên môn sau khi tốt nghiệp gây lãng phí chi phí đào tạo của nhà nước và thời
gian, tiền bạc của gia đình; đồng thời, các em có tâm lý bi quan, chán nản, miễn
cưỡng trong lao động làm giảm chất lượng của một lực lượng lao động khơng nhỏ
cho đất nước. Vì vậy, một trong các vấn đề mà trường ĐH-CĐ, trường THPT và gia
đình quan tâm là những yếu tố chính nào tác động đến việc chọn trường của các em
nhằm có kế hoạch định hướng đúng đắn cho con em mình từ sớm.
Vấn đề xem xét các yếu tố tác động đến quyết định chọn trường của HS lớp 12
cũng như sinh viên năm nhất đã được nhiều nhà nghiên cứu trên thế giới quan tâm
và tập trung nghiên cứu. Tuy nhiên, hiện nay chưa có một nghiên cứu nào được
thực hiện riêng cho học sinh tại các vùng miền núi và cao nguyên.
Một số nghiên cứu đã cho thấy sinh viên có thu nhập thấp và dân tộc thiểu số
thường bước vào con đường ĐH-CĐ mà thiếu các thông tin và các nguồn lực sẵn có
(Bergerson, 2009). Theo Cabera và La Nasa (2000), việc chọn trường của học sinh
phụ thuộc rất nhiều vào sự sẵn có, tính minh bạch và chất lượng thông tin nhận
được. Các em tiếp nhận thông tin qua nhiều cách khác nhau như thầy cô, cha mẹ,
bạn bè, đại diện các trường ĐH-CĐ và internet. Tuy nhiên, mức độ truy cập và sử
dụng các nguồn thông tin này lại khác nhau đối với từng chủng tộc/dân tộc, thu
nhập gia đình và trình độ học vấn của phụ huynh (McDonough, 1997). Do đó, các
2
nhân tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của các em sẽ có những khác biệt so
với những học sinh vùng đồng bằng hay những vùng kinh tế phát triển.
Bù Gia Mập là một huyện thuộc tỉnh Bình Phước, mới được thành lập năm
2009 trên cơ sở phần còn lại của huyện Phước Long cũ, sau khi thành lập thị xã
Phước Long. Huyện Bù Gia Mập nằm trong vùng chuyển tiếp giữa miền núi cao
nguyên và vùng đồng bằng, có vị trí chiến lược vơ cùng quan trọng cả về kinh tế,
chính trị và an ninh quốc phịng. Huyện có khoảng 164.000 nhân khẩu với 20 dân
tộc anh em, đồng bào dân tộc ít người chiếm 21,6%.
Cùng với sự phát triển về kinh tế và trình độ dân trí, người dân ở đây đã quan
tâm nhiều hơn đến việc nâng cao học vấn cho con em mình. Hiện nay, huyện có 04
trường THPT với hơn 800 học sinh (HS) đang học lớp 12 và chuẩn bị cho kỳ thi
tuyển sinh Đại học – Cao đẳng (ĐH - CĐ) năm 2013.
Hồn cảnh của học sinh nơi đây có những đặc thù riêng như kinh tế gia đình
khó khăn, trình độ dân trí thấp, khó tiếp cận thơng tin, đường xá đi lại khó khăn,
v.v. Những yếu tố này chi phối không nhỏ đến quyết định chọn trường của các em.
Với mong muốn nghiên cứu cụ thể các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định
chọn trường của HS tại một vùng miền núi và cao nguyên, tác giả chọn đề
tài “Nhân tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường thi đại học – cao đẳng của
học sinh THPT tại Huyện Bù Gia Mập – Tỉnh Bình Phước” làm luận văn tốt
nghiệp cao học.
1.2 Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài nhằm xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng
của các nhân tố tác động đến quyết định chọn trường thi ĐH-CĐ của HS THPT tại
một huyện miền núi. Đồng thời, đề tài cũng xác định các nhân tố tác động này có sự
khác biệt giữa các nhóm HS khác nhau về đặc điểm cá nhân và đặc điểm gia đình
hay khơng. Trên cơ sở đó giúp cho các trường ĐH – CĐ, trường THPT cũng như
gia đình, bản thân HS có biện pháp thiết thực nhằm định hướng đúng đắn cho các
em trong việc chọn trường dự thi tuyển sinh
3
1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường thi
tuyển sinh ĐH – CĐ
- Đối tượng khảo sát: HS đang theo học lớp 12 phân ban tại các trường THPT
- Phạm vi khảo sát: Trường THPT Đak Ơ, trường THPT Nguyễn Khuyến,
trường THPT Phú Riềng, trường PTTH Ngơ Quyền thuộc huyện Bù Gia Mập –
Tỉnh Bình Phước.
1.4
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện qua các giai đoạn: nghiên cứu sơ bộ và nghiên cứu
chính thức.
Nghiên cứu sơ bộ sử dụng phương pháp định tính nhằm khám phá bổ sung mơ
hình, điều chỉnh cách đo lường các khái niệm cho phù hợp với tình hình thực tế tại
phạm vi nghiên cứu. Từ đó, phát triển hồn chỉnh thang đo để sử dụng trong nghiên
cứu chính thức.
Giai đoạn nghiên cứu chính thức sử dụng phương pháp định lượng, được thực
hiện bằng cách gửi bảng câu hỏi đến HS lớp 12 các trường THPT, gợi ý hướng dẫn
họ trả lời vào bảng câu hỏi, sau đó thu lại để tiến hành phân tích. Mẫu điều tra trong
nghiên cứu chính thức được thực hiện bằng điều tra ngẫu nhiên một số lớp phân ban
tại 4 trường THPT trên địa bàn huyện Bù Gia Mập (200 HS)
Việc kiểm định thang đo và mơ hình lý thuyết cùng với các giả thuyết đề ra
được thực hiện thông qua kiểm định độ tin cậy Cronbach Alpha, phân tích nhân tố
khám phá EFA, phân tích tương quan và hồi quy dựa trên kết quả xử lý số liệu
thống kê SPSS. Nghiên cứu cũng tiến hành phân tích phương sai ANOVA để kiểm
định sự khác biệt về các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường giữa các
nhóm HS khác nhau về đặc điểm cá nhân và đặc điểm gia đình.
1.5 Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu
Đề tài có ý nghĩa trong việc xác định rõ những nhân tố tác động đến quyết
định chọn trường của học sinh vùng miền núi – cao nguyên và đánh giá mức độ tác
động của chúng như thế nào. Đối với các trường ĐH-CĐ, kết quả nghiên cứu giúp
4
các trường có các biện pháp cụ thể, riêng biệt để thu hút học sinh đăng ký dự thi.
Đối với các trường THPT, kết quả nghiên cứu giúp các trường hiểu rõ học sinh của
mình hơn và có các chương trình hướng nghiệp phù hợp, hiệu quả. Đối với gia đình
và bản thân các em, kết quả nghiên cứu giúp các em tự khám phá bản thân, tự nhận
thấy yếu tố nào quan trọng với mình để có thể đưa ra quyết định chính xác, phù
hợp.
1.6 Kết cấu của đề tài
Chương 1: Tổng quan về đề tài nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý thuyết và mơ hình nghiên cứu
Chương 3: Thiết kế và phương pháp nghiên cứu
Chương 4: Kết quả nghiên cứu
Chương 5: Kết luận và kiến nghị
Tóm tắt : Chương 1, tác giả đã xác định được vấn đề cần nghiên cứu, mục
tiêu, đối tượng, phạm vi và ý nghĩa của nghiên cứu.
5
CHƯƠNG 2
CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MƠ HÌNH NGHIÊN CỨU
2.1 QUYẾT ĐỊNH CHỌN TRƯỜNG THI ĐH – CĐ
2.1.1 Khái niệm về trường ĐH – CĐ và kỳ thi tuyển sinh ĐH – CĐ
Trường đại học là cơ sở giáo dục đào tạo của bậc đại học. Trường đào tạo
trình độ đại học từ 4 năm đến 6 năm tuỳ theo ngành nghề đào tạo đối với người có
bằng tốt nghiệp phổ thông trung học hoặc bằng tốt nghiệp trung học chuyên nghiệp;
từ 1 đến 2 năm đối với người có bằng tốt nghiệp cao đẳng cùng chuyên ngành.
Trường cao đẳng là đơn vị cơ sở giáo dục- đào tạo của bậc cao đẳng. Trường
đào tạo trình độ cao đẳng được thực hiện trong 3 năm đối với người có bằng tốt
nghiệp trung học phổ thông hoặc bằng tốt nghiệp trung học chuyên nghiệp.
Kỳ thi tuyển sinh ĐH – CĐ là là một kì thi chung nhằm mục đích lấy đầu vào
cho các trường đại học và cao đẳng tại Việt Nam. Kì thi này do Bộ Giáo dục và Đào
tạo tổ chức hằng năm, ngay sau kì thi tốt nghiệp trung học phổ thơng khoảng một
tháng. Tất cả thí sinh phải có điểm thi cao hơn điểm sàn do Bộ GDĐT ban hành
mới đủ tiêu chuẩn xét vào các trường ĐH – CĐ.
2.2.2 Tiến trình ra quyết định chọn trường
Kotler và Fox (1976) cũng đưa ra mơ hình 7 bước tiến hành ra một quyết định
phức tạp. Theo mơ hình này, để ra một quyết định phức tạp như chọn trường thi ĐH
– CĐ, học sinh phải trải qua một tiến trình từ lúc có ý muốn học ĐH – CĐ sau khi
tốt nghiệp THPT, tìm hiểu thơng tin về các trường, đánh giá, nộp đơn xin nhập học,
sau khi có sự chấp nhận của các trường sẽ so sánh các lựa chọn và cuối cùng là
đăng ký học tại một trường phù hợp nhất.
Hanson & Litten (1982) kiểm tra lại mơ hình của Kotler và chia q trình ra
quyết định chọn trường của HS gồm 5 bước : nguyện vọng vào ĐH-CĐ, bắt đầu
tiến trình tìm kiếm, thu thập thông tin, nộp hồ sơ và thi tuyển sinh.
Jacson (1982) cũng tạo ra một mơ hình gồm 3 bước truyền thống. Ông đã kết
hợp sự ảnh hưởng của kinh tế xã hội vào mơ hình của mình gồm sự tham khảo, sự
loại trừ và sự đánh giá. Trong đó, giai đoạn đầu tiên chịu sự ảnh hưởng của gia
6
đình, bạn bè, nguyện vọng cá nhân và thành tích học tập. Ở giai đoạn này, học sinh
thiết lập cho mình một danh sách các trường tiềm năng dựa trên sự tham khảo ý
kiến của các cá nhân có ảnh hưởng và từ đặc điểm cá nhân của mình. Giai đoạn thứ
hai HS tiến hành loại trừ các trường ĐH-CĐ ra khỏi danh sách các trường tiềm năng
của họ, dựa trên các yếu tố như chi phí học tập, đặc điểm trường ĐH, v.v. Giai đoạn
thứ ba, học sinh tiến hành đánh giá các lựa chọn và đưa ra quyết định cuối cùng. Họ
xếp hạng các trường dựa trên một số tiêu chí cá nhân và đưa ra quyết định phù hợp
nhất.
Theo Hossler & Gallagher (1987), tiến trình chọn trường ĐH-CĐ là một quá
trình bắt đầu từ lúc học sinh ý thức được việc tiếp tục học sau khi tốt nghiệp THPT
đến lúc quyết định đăng ký dự thi tuyển sinh vào một trường cụ thể. Tiến trình này
có thể bắt đầu từ rất sớm, từ khi học sinh còn học THCS, và được chia thành 3 giai
đoạn: khuynh hướng, tìm kiếm và lựa chọn. Giai đoạn đầu tiên tập trung vào đặc
điểm cá nhân và nguyện vọng vào ĐH – CĐ của HS. Giai đoạn thứ hai họ bắt đầu
tìm kiếm thơng tin. Ở giai đoạn này, HS tiến hành thu hẹp các sự lựa chọn và đánh
giá các trường xem họ có phù hợp để học tại trường đó hay khơng. Cuối cùng, dựa
vào thơng tin thu thập được và các tiêu chí đánh giá của cá nhân, họ đưa ra quyết
định chọn trường thi ĐH – CĐ.
7
Bảng 2.1 : Tóm tắt các mơ hình lựa chọn trường ĐH - CĐ
Kotler (1976)
Litten (1982)
Jacson (1982)
Nảy sinh nhu cầu
Muốn học ĐH-CĐ
Sự tham khảo
Thu thập thông tin
Hossler &
Gallagher (1987)
Bắt đầu tìm kiếm
Thu thập thơng tin
Khuynh hướng
Tìm kiếm
Sự loại trừ
Đánh giá
Nộp đơn nhập học
Nộp đơn nhập học
Sự chấp nhận
Sự đánh giá
Lựa chọn trường
Đăng ký học
Lựa chọn
Tuyển sinh
Nguồn : Trích từ Derek Takumi Furukawa (2011)
Do đặc thù của hệ thống giáo dục quốc dân, tại Việt Nam, HS phải trải qua kỳ thi
tuyển sinh ĐH – CĐ do Bộ Giáo dục đào tạo tổ chức mới đủ điều kiện tham dự
chương trình học ĐH – CĐ tại các trường. Vì vậy, mơ hình của Kotler (1976) và
Litten (1982) khơng phù hợp cho nghiên cứu. Trong nghiên cứu này tác giả sử dụng
mô hình lựa chọn trường ĐH – CĐ của Hossler & Gallagher (1987).
2.2 CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM
Nghiên cứu đầu tiên về việc lựa chọn trường ĐH – CĐ được John Holland
thực hiện vào năm 1957 và ông đã khám phá ra rằng nền tảng của HS với sự phát
triển cá nhân và văn hóa gia đình ảnh hưởng đến quyết định chọn trường. Ơng cũng
cho rằng cha mẹ có ảnh hưởng lớn đến việc chọn trường của HS.
Berdie & Hood (1966) thực hiện cuộc điều tra trên 3.817 sinh viên và đưa ra
kết luận rằng cha mẹ, bạn bè, thầy cô, nhân viên tư vấn ảnh hưởng đến quyết định
chọn trường của sinh viên (Trích từ Derek Takumi Furukawa, 2011)
8
D.W. Chapman (1981) đã đưa ra 2 nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết
định chọn trường của HS bao gồm (1) Đặc điểm của gia đình và cá nhân HS, (2)
Các ảnh hưởng từ bên ngoài cụ thể là các cá nhân có ảnh hưởng, đặc điểm cố định
của trường ĐH-CĐ và nỗ lực giao tiếp của trường ĐH-CĐ với HS.
ĐẶC ĐIỂM CỦA HỌC
SINH VÀ GIA ĐÌNH
Đặc điểm cá nhân
Đặc điểm gia đình
CÁC ẢNH HƯỞNG BÊN
NGỒI
Các cá nhân có ảnh hưởng
Ấn
tượng
về
trường
ĐH CĐ
Quyết
định
chọn
trường
ĐH CĐ
Đặc điểm cố định của
trường ĐH - CĐ
Nỗ lực giao tiếp của
trường ĐH – CĐ với HS
Hình 2.1 : Mơ hình nghiên cứu của Chapman
Nguồn : Chapman D. W (1981)
Hossler & Gallagher (1987) cũng đã đưa ra mơ hình chọn trường gồm 3 giai
đoạn: khuynh hướng, tìm kiếm và lựa chọn. Trong nghiên cứu này, hai ông đã xem
xét đến không chỉ yếu tố cá nhân sinh viên mà còn yếu tố trường ĐH – CĐ.
9
Bảng 2.2: Mơ hình nghiên cứu của Hossler & Gallagher (1987)
Nhân tố ảnh hưởng
Giai đoạn
Tổ chức
Cá nhân
hướng
-
Đặc điểm cá nhân
-
Cá nhân có ảnh hưởng
-
Thành tích học tập
-
Khuynh
SV tìm kiếm những giá trị sơ
Tìm kiếm
bộ của trường ĐH – CĐ
-
Lựa chọn
Hoạt động tìm kiếm của SV
-
Thiết lập sự lựa chọn
Đặc điểm trường ĐH – CĐ
Hoạt động tìm kiếm SV
của trường ĐH – CĐ
Hoạt động chiêu sinh
Nguồn: Hossler D. & Gallagher K. (1987)
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu của D.W. Chapman (1981) và Hossler D. &
Gallagher K. nhiều nhà nghiên cứu đã phát triển trên những mơ hình khác để nghiên
cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường ĐH – CĐ của HS như
Ruth E. Kallio (1995), Alberto F. Cabrera và Steven M. La Nasa (2000), Jeff E.
Hoyt và Andrea B. Brown (2003), M.J.Burn (2006) và bổ sung vào các yếu tố ảnh
hưởng đến quyết định chọn trường của HS như cơ hội việc làm trong tương lai
(Cabera và La Nasa), đặc trưng giới tính của HS (Ruth E. Kallio), v.v
Tại Việt Nam, trong thời gian gần đây, vấn đề này đã được nhiều nhà nghiên
cứu quan tâm và có một số kết quả nhất định. Cụ thể :
- Nghiên cứu “Các yếu tố ảnh hưởng đến việc sinh viên chọn trường” do TS.
Nguyễn Minh Hà, ThS. Huỳnh Gia Xuyên, ThS. Huỳnh Thị Kim Tuyết - Trường
đại học Mở TP.HCM thực hiện. Kết quả có 7 nhân tố tác động đến việc sinh viên
chọn trường, bao gồm (1) Nỗ lực của nhà trường đưa thông tin đến HS sắp tốt
nghiệp THPT, (2) Chất lượng dạy – học, (3) Đặc điểm của bản thân sinh viên, (4)
Công việc trong tương lai, (5) Khả năng đậu vào trường, (6) Người thân trong gia
đình, (7) Người thân ngồi gia đình.
- Nghiên cứu “Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường đại học của
HS phổ thông trung học” do Trần Văn Quí, Cao Hào Thi – Trường Đại học Bách
10
Khoa thực hiện. Kết quả có 5 yếu tố bao gồm (1) Cơ hội việc làm trong tương lai,
(2) Đặc điểm cố định của trường đại học, (3) Bản thân cá nhân HS, (4) Cá nhân có
ảnh hưởng đến quyết định của HS, (5) Thơng tin có sẵn.
- Nghiên cứu “Các yếu tố tác động đến việc chọn trường của HS lớp 12 THPT
trên địa bàn tỉnh Tiền Giang” do Nguyễn Phương Tồn thực hiện. Kết quả có 5 yếu
tố (1) Mức độ đa dạng và hấp dẫn ngành đào tạo; (2) Đặc điểm của trường đại học;
(3) Khả năng đáp ứng sự mong đợi sau khi ra trường; (4) Nỗ lực giao tiếp của
trường đại học và (5) Danh tiếng của trường đại học.
2.3 NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH CHỌN TRƯỜNG THI ĐH
– CĐ CỦA HS THPT
2.3.1 Đặc điểm cá nhân và gia đình của HS
Theo nghiên cứu của D.W.Chapman (1981), đặc điểm cá nhân của học sinh là
một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định chọn trường ĐH – CĐ. Trong đó,
năng lực của HS thể hiện ở thành tích học tập tại trường THPT và điểm thi tuyển
sinh đầu vào các trường ĐH – CĐ. Những học sinh có năng lực học tập cao thường
độc lập và có nhiều cơ hội trong việc lựa chọn trường (Galotti & Mark, 1994).
Ngược lại, những HS có năng lực học tập thấp hơn phải quan tâm tới nhiều yếu tố
khác để đảm bảo vừa chọn được trường phù hợp với bản thân vừa có khả năng
trúng tuyển. Bên cạnh đó, tính cách, sở thích và nguyện vọng cá nhân cũng ảnh
hưởng việc chọn trường của HS. Chọn trường ĐH – CĐ liên quan mật thiết với
ngành nghề mà học sinh phải gắn bó suốt đời. Do đó, HS có xu hướng sẽ chọn
những trường có đào tạo ngành nghề phù hợp với tính cách, sở thích và nguyện
vọng của mình.
Ngồi ra, D.W.Chapman (1981), Hossler và các cộng sự (1989) cho rằng địa
vị kinh tế xã hội (SES), trình độ học vấn của cha mẹ cũng ảnh hưởng đến quyết
định chọn trường của HS. Những HS có SES cao thường có nhiều cơ hội trong việc
chọn trường do khơng bị giới hạn về tài chính và thời gian học tập, họ có xu hướng
chọn trường đại học quốc tế, trường tư thục dân lập. Trong khi đó, HS có SES thấp
thường chọn trường cơng lập có học phí thấp và chọn những hệ đào tạo thời gian
11
ngắn như trung cấp, cao đẳng. Ngoài ra, những HS có cha mẹ trình độ học vấn cao
sẽ bị tác động nhiều hơn so với HS có cha mẹ trình độ học vấn thấp.
2.3.2 Các cá nhân ảnh hưởng đến việc ra quyết định của HS
Trong việc chọn trường, HS bị tác động mạnh mẽ bởi sự thuyết phục, khuyên
nhủ của bạn bè và gia đình (Chapman, 1981). Trong đó, gần 50% HS bị sự tác động
của cha mẹ (trích từ Chapman, 1981). Do cha mẹ là người gần gũi với các em nhất,
hiểu rõ về tính cách, sở thích, năng lực của các em cũng như hoàn cảnh gia đình nên
sẽ có những lời khun phù hợp nhất. Bên cạnh đó, giáo viên, tư vấn viên, bạn bè,
những người thân quen cũng có ảnh hưởng đến việc chọn trường của HS thơng qua
các chương trình hướng nghiệp của trường THPT, sự khuyên nhủ của người thân,
của những người đã từng học tại trường ĐH – CĐ và xu hướng chọn nghề, chọn
trường chung của bạn bè cùng trang lứa (Chapman, 1981, Hossler, 1989, Galotti &
Mark, 1994).
2.3.3 Mức độ phù hợp của trường ĐH – CĐ với điều kiện sống của HS
Chi phí học tập, sự hỗ trợ về tài chính, vị trí địa lý, mơi trường sống và học tập
ảnh hưởng đến việc chọn trường của HS (Chapman, 1981). Trong đó chi phí và sự
hỗ trợ về tài chính có tác động rất mạnh mẽ. HS có xu hướng chung là chọn những
trường có chi phí thấp. Tuy nhiên, yếu tố này còn tác động mạnh hơn đối với những
HS có SES thấp và dân tộc thiểu số (Stewart & Post, 1990). HS cũng có xu hướng
chọn trường gần nhà và vị trí thuận tiện cho việc đi lại. Môi trường sống và học tập
như ký túc xá, mức độ an tồn, mối quan hệ thầy cơ - bạn bè cũng ảnh hưởng tới
việc chọn trường của HS, đặc biệt là HS ngoại tỉnh.
2.3.4 Đặc điểm của trường ĐH – CĐ
Theo Chapman (1981), Hossler (1989), đặc điểm của trường ĐH – CĐ cũng là
một trong những yếu tố ảnh hưởng quyết định chọn trường của HS. Nó thể hiện ở
chất lượng đào tạo, đội ngũ giảng viên, danh tiếng trường ĐH – CĐ, cơ sở trang
thiết bị dạy và học, các hoạt động ngoại khóa, mơ hình trường cơng lập – ngồi
cơng lập, v.v
12
Hoạt động đào tạo ảnh hưởng trực tiếp đến sự thành cơng của sinh viên sau
khi tốt nghiệp. Do đó, nó là yếu tố tác động lớn nhất đến quyết định chọn trường
của HS. Yếu tố này có thể làm suy giảm sự tác động của các yếu tố khác (Chapman,
1981, Hossler, 1989).
2.3.5 Chương trình truyền thơng của trường ĐH – CĐ
Kealy & Rockel (1987) cho rằng có một sự liên kết gián tiếp nhưng rất quan
trọng giữa sự nỗ lực giao tiếp với HS của các trường ĐH – CĐ và quyết định chọn
trường của HS. Sự nỗ lực giao tiếp thể hiện thông qua các hoạt động giới thiệu,
quảng bá hình ảnh đến HS như xây dựng website, tư vấn tuyển sinh, đăng quảng
cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng, thông qua các hoạt động văn hóa văn
nghệ, thể dục thể thao, tài trợ học bổng, tham quan trường học và phát các tài liệu
có sẵn. Chọn trường là một quyết định không đầy đủ thông tin của HS. Do đó, chất
lượng thơng tin và sự đầy đủ thơng tin trong các tài liệu có sẵn là một sự hỗ trợ
không nhỏ trong việc chọn trường của HS (Chapman, 1981)
2.3.6 Mong đợi sau khi tốt nghiệp
Theo Cabera và La Nasa (được trích bởi M.J.Burns, 2006), ngồi mong đợi về
học tập trong tương lai thì mong đợi về công việc trong tương lai cũng là một trong
những yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh. S.G.Washburn
và các cộng sự (được trích bởi Quí và Thi, 2009) còn cho rằng sự sẵn sàng của bản
thân cho công việc và cơ hội kiếm được việc làm sau khi tốt nghiệp cũng là những
yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh.
2.4 MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
2.4.1 Mơ hình nghiên cứu
Dựa vào mơ hình nghiên cứu của D. W. Chapman (1981), Hossler &
Gallagher (1989) và kết quả nghiên cứu mở rộng của các tác giả trong và ngồi
nước, mơ hình của nghiên cứu được xây dựng như sau:
13
Yếu tố về đặc điểm cá nhân HS
Yếu tố về các cá nhân có ảnh
hưởng đến quyết định của HS
Yếu tố về mức độ phù hợp của
trường ĐH – CĐ với điều kiện
sống của HS
Quyết định chọn
trường thi ĐH CĐ
Yếu tố về đặc điểm của trường
ĐH - CĐ
Yếu tố về chương trình truyền
thơng của trường ĐH-CĐ
Yếu tố về mong đợi sau khi tốt
nghiệp
Hình 2.2: Mơ hình nghiên cứu lý thuyết
2.4.2 Các giả thuyết nghiên cứu
Các giả thuyết cho mơ hình nghiên cứu được xây dựng dựa trên việc
đánh giá các yếu tố ảnh hưởng quyết định chọn trường thi ĐH – CĐ của học sinh
THPT. Trong mơ hình của nghiên cứu này, có 6 yếu tố tác động đến quyết
định chọn trường bao gồm : (1) Đặc điểm cá nhân của HS, (2) Các cá nhân có ảnh
hưởng, (3) Mức độ phù hợp của trường ĐH – CĐ với điều kiện sống của HS, (4)
Đặc điểm của trường ĐH – CĐ, (5) Chương trình truyền thơng của trường ĐH – CĐ
và (6) Mong đợi sau khi tốt nghiệp ĐH – CĐ của HS
Các giả thuyết cho mơ hì nh nghiên cứu được đề xuất như sau:
H1: Sự phù hợp của ngành học với năng lực và sở thích, khát vọng của HS
càng cao, HS có khuynh hướng chọn trường đó càng lớn.
H2: Sự định hướng của những người thân quen vào một trường nào đó càng
nhiều, HS có khuynh hướng chọn trường đó càng lớn
H3: Trường có mức độ phù hợp với điều kiện sống của HS càng cao thì HS
càng có xu hướng chọn trường đó
H4: Trường có đặc điểm càng nổi bật, HS có khuynh hướng chọn trường đó
càng lớn
14
H5: Trường nào có chương trình truyền thơng đến HS càng tốt, HS có xu
hướng chọn trường đó càng cao.
H6: Trường nào đáp ứng mong đợi sau khi tốt nghiệp ĐH – CĐ của HS càng
cao, HS có khuynh hướng chọn trường đó nhiều hơn
Tóm tắt: Chương 2, tác giả đã đưa ra một số định nghĩa về tiến trình ra quyết
định chọn trường thi ĐH – CĐ, các nghiên cứu liên quan và các yếu tố ảnh hưởng
đến quyết định chọn trường của HS. Qua chương 2, tác giả cũng đã xác định 6 nhân
tố tác động đến việc chọn trường gồm (1) Đặc điểm cá nhân của HS, (2) Các cá
nhân có ảnh hưởng, (3) Mức độ phù hợp của trường ĐH – CĐ với điều kiện sống
của HS, (4) Đặc điểm của trường ĐH – CĐ, (5) Chương trình truyền thơng của
trường ĐH – CĐ, (6) Mong đợi sau tốt nghiệp ĐH - CĐ và đưa ra các giả thuyết
cũng như xây dựng mơ hình nghiên cứu, có 6 giả thuyết tương ứng với 6 nhân tố
ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của HS.
